Τι εννοούµε µε τον όρο εκπαίδευση - Livemedia.grstatic.livemedia.gr/ngda/documents/us89_20131210132602...2. Η θεραπεία n Είναι σηµαντική

ΔΕΒΕ27ο ετήσιο πανελλήνιο

συνέδριο

Τι εννοούµε µε τον όρο εκπαίδευση Στέλλα Ηρακλειανού Θεσσαλονίκη, 14.11.13

Το χρόνιο νόσηµα αναπόφευκτα δηµιουργείτην αίσθηση της µόνιµης απώλειας της

προηγούµενης κατάστασης υγείας.

Μεσολαβεί το σοκ της διάγνωσης.

Χρόνια νόσος

1. Η νόσος

n Συνήθως, δεν είναι θεραπεύσιµη ,αλλά ελέγχεται

n Έχει σιωπηλή πορείαn Τα συµπτώµατα δεν συνδέονται πάντα µε τα

ευρήµαταn Έχει απρόβλεπτη εξέλιξηn Σχετίζεται µε τον τρόπο ζωής

2. Η θεραπεία

n Είναι σηµαντική για την επιβίωσηn Απαιτεί καθηµερινή πειθαρχίαn Χρειάζεται εκπαίδευση για την εφαρµογήτης

n Σχετίζεται µε την κοινωνική ζωήn Σχετίζεται µε την επαγγελµατικήδραστηριότητα

Χρόνια νόσος

3. Ο ασθενής

n Πρέπει να γνωρίζει πως ν’ αντιδρά στα οξέαεπεισόδια

n Πρέπει να τροποποιήσει την προσωπική τουζωή

n Όταν µειώνεται η επαγρύπνιση, η νόσοςεπιδεινώνεται

n Πρέπει να αποδεχθεί τη σχετική απώλεια της«ακεραιότητάς» του

Χρόνια νόσος

4. Ο γιατρός

n Ελέγχει τη νόσο έµµεσαn Εκπαιδεύει και κινητοποιεί τον ασθενήn Χειρίζεται τη νόσο στη σιωπηλή της φάσηn Αντιµετωπίζει τα οξέα επεισόδιαn Αναγνωρίζει έγκαιρα τις επιπλοκέςn Δίνει ψυχολογική & κοινωνική υποστήριξηn Παραχωρεί µέρος της εξουσίας του

Χρόνια νόσος

Αλγόριθμος+ΕΔΕ

2013

Αντι-υπεργλυκαιµική θεραπεία στο ΣΔΙΙPosition Statement ADA –EASD 2013

Diabetologia 2013

- Εξατοµίκευση - Συµµόρφωση- Αυτοπαρακολουθηση - Συνεργασία ασθενούς – ιατρού για την επιλογή θεραπείας

Ποια είναι η πραγµατικότητα;

1. Σε καµία φάση των σπουδών δεν προβλέπεται εκπαίδευσησε τρόπους επικοινωνίας µε τον ασθενή.

2. Το µοντέλο εκπαίδευσης είναι κατά κύριο λόγο βιο-

τεχνολογικό, µε έµφαση στην άµεση επίλυσησυγκεκριµένων προβληµάτων.

3. Ο γιατρός υιοθετεί από τα αρχικά στάδια των σπουδών του,

την προσέγγιση : « ξέρω τι χρειάζεσαι, στο συνταγογραφώκαι εσύ πρέπει να ακολουθήσεις πιστά τις οδηγίες.

Σύµφωνα µε την Παγκόσµιο Οργάνωση Υγείας ηθεραπευτική εκπαίδευση των ασθενών µε χρόνια

νοσήµατα, ορίζεται από τα παρακάτωχαρακτηριστικά :

1. Η Θεραπευτική Εκπαίδευση θα πρέπει να δίνει την δυνατότητα στους ασθενείς να αποκτήσουνκαι να διατηρήσουν επιδεξιότητες που θα τουςεπιτρέπουν την ευνοϊκότερη διαχείριση της ζωής και της νόσου τους.

WHO 1998

2. Η Θεραπευτική Εκπαίδευση περιλαµβάνειτην ενηµέρωση, συνειδητοποίηση, µάθησησε θέµατα αυτοφροντίδας καιψυχοκοινωνική υποστήριξη σε σχέση µε τηννόσο και την προτεινόµενη θεραπεία.

WHO 1998

3.Στοχεύει να βοηθήσει τους ασθενείς και τηνοικογένειά τους να καταλάβουν την ασθένειακαι τη θεραπεία της, να συνεργάζονται µε τουςθεραπευτές τους και να διατηρήσουν ή ναβελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους

WHO 1998

Η Θεραπευτική Εκπαίδευση είναι, ωςεκ τούτου, µια συνεχής διαδικασίαπου πρέπει να ενσωµατωθεί στοσύστηµα παροχής υγείας.

WHO 1998

Δεκαετία 1970 Δεκαετία 1980 Δεκαετία 1990 Προσανατολισμός Οδηγίες

Πληροφορίες Τοποθέτηση στο πρόβλημα

Ενεργός μάθηση

Εμβάθυνση της γνώσης σε αυτά που

καταλαβαίνει ο ασθενής.

Περιεχόμενο εκπαιδευτικού προγράμματος

Θέματα πάνω στο διαβήτη

Καλώς καθορισμένα ιατρικά

προβλήματα

Προσωπική πείρα

Ποιοτικές διαφορές στην αντίληψη του προβλήματος.

Μετάδοση γνώσεων

Επικοινωνία

Έγκυρες πληροφορίες Περιγραφή

Συζητήσεις σε ομάδες γύρω από τις

προτάσεις του εισηγητού

Διάλογος Άμεση και ενεργός

συζήτηση στη συνάντηση με τον ασθενή.

Ρόλος εκπαιδευτικού

Φροντιστής υγείας

Καθοδηγητής φροντιστής υγείας

Αμφίδρομος διδασκαλία

Δάσκαλος

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΩΝΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ

Θεραπευτική εκπαίδευση

n ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ απλή µεταφορά γνώσεων.

n ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ αποµνηµόνευση πληροφοριών.

n ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ σχέση δασκάλου - µαθητή.

n ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ σχέση ενήλικα - παιδιού

Εκπαίδευση σηµαίνειΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Στόχος µας η εκµάθηση των ειδικώνικανοτήτων για:

1) Καθηµερινή µεταβολική ρύθµιση

2) Αντιµετώπιση της υπογλυκαιµίας

3) Πρόληψη των µακροχρόνιων επιπλοκών

Η κινητοποίηση= µάθηση +συµπεριφορά βάσει των θεραπευτικών

οδηγιών

n Η ενδογενής (σχετίζεται µε τηπροσωπικότητα)

n Η εξωγενής (προέρχεται µε ανταµοιβή,απειλή ή πίεση από το εξωτερικόπεριβάλλον)

Ενδογενής κινητοποίηση

n ‘’Τι θα θέλατε να κάνετε που πιστεύετεπως δεν µπορείτε λόγω του διαβήτη;’’

n Σχέση µε πεποιθήσεις για τηνυγεία,καριέρα, οικογενειακάπροβλήµατα,ένστικτα προστασίας,ταύτιση µε οµοιογενή οµάδα.

Εξωγενής κινητοποίηση

n Η ανταµοιβή της προσπάθειας πουκαταβάλλει ο ασθενής κατά αµεσότερο,θετικότερο και αποτελεσµατικότεροτρόπο.

Δηλαδή Η επιδοκιµασία, το ενδιαφέρον, η ένταξηστην οµάδα, η ανεύρεση στόχων,ητήρηση ενός διαβητικού ηµερολογίου, ηεµπλοκή όλης της οικογενείας.

n Σαφείς θεραπευτικοί στόχοι για κάθεδιαβητικό ασθενή.

n Συγκέντρωση σε λίγους ρεαλιστικούςβραχυπρόθεσµους στόχους κάθε φορά.

n Όχι στα ιδανικά προγράµµατα, αλλά σεδιαπραγµατεύσιµα προγράµµατα µε τονασθενή.

Εκπαιδευτικό πρόγραµµαn Τι είναι διαβήτηςn Τι σηµαίνει ρύθµισηn Γιατί χρειάζεται η ρύθµισηn Πως παρακολουθείται η ρύθµισηn Διαιτητικές οδηγίεςn Αντιδιαβητικά δισκίαn Ινσουλίνη – τεχνικήn Υπογλυκαιµία – Διαβητική κετοξέωσηn Μακροχρόνιες επιπλοκέςn Άσκησηn Εγκυµοσύνηn Λοιµώξειςn Περιποίηση ποδιών

Παράµετροι που καθορίζουν το περιεχόµενοενός εκπαιδευτικού προγράµµατος

1.Ο τύπος του διαβήτη 2.Η ηλικία του ασθενούς 3.Η ύπαρξη συγκεκριµένων καταστάσεων

(περιφ.αγγειπάθεια, παχυσαρκία) 4.Το µορφωτικό επίπεδο του ασθενούς.

Πως µαθαίνει ο ασθενής.

Ξεκινώντας:n Από αυτό που είναι.n Από αυτά που ήδη ξέρει.n Από τις αντιλήψεις του ή σε σύγκρουση µεαυτές. Όλοι οι ασθενείς δεν µαθαίνουν µε τονίδιο τρόπο, ούτε µε τον ίδιο ρυθµό.

Οι ασθενείς µπορούν να µπλοκάρουνκάθε σύσταση που κάνει ο γιατρός,ανεξάρτητα από το πόσο σηµαντική ήουσιώδης εκείνος θεωρεί ότι είναι.Τις συνέπειες αυτών των επιλογών

πρώτοι και κατά κύριο λόγο τις βιώνουνοι ίδιοι οι ασθενείς

Η προσπάθεια µου να εκπαιδεύσω τουςασθενείς προσκρούει :

1. Στην έλλειψη χρόνου2. Στην απροθυµία των ασθενών να

συνεργασθούν.3. Στην έλλειψη γνώσεων4. Στο ότι σύντοµα απογοητεύοµαι από τα

φτωχά αποτελέσµατα5. Στην έλλειψη « θεραπευτικής οµάδας» από

διάφορες ειδικότητες

Μεθοδολογία Εκπαίδευσης

1. Ατοµικές συνεδρίες 2. Εκπαίδευση σε οµάδα

2. Εκπαίδευση σε τεχνικές

3. Συµµετοχή της οικογένειας (χρήσιµοισυνεργάτες και όχι παθητικοί θεατές)

Τρόποι εκπαίδευσης

Step 1 Step 2 Step 3Διερεύνηση τωνπεποιθήσεων

Αναγνώριση των προβληµατισµώντων ασθενών και αντιµετώπισηχρησιµοποιώντας το dialogue tool

Επιβεβαίωση τηςκατανόησης απότους θεραπευτές

Η χρήση του dialogue tool είναι εύκολη

xx xx xx xxx

Χάρτες συζήτησης

Core questions for the assessment ofpsychosocial risk factors in clinical practice

Low socioeconomic

Status What is your highest educational degree?

Are you a manual worker?

Work and family stress Do you lack control over how to meet the demands

at work?

Is your reward inappropriate for your effort?

Do you have serious problems with your spouse?

Social isolation

Are you living alone?

Do you lack a close confidant?

Depression

Do you feel down, depressed, and hopeless?

Have you lost interest and pleasure in life?

Anxiety

Do you frequently feel nervous, anxious, or on edge?

Are you frequently unable to stop or control worrying?

Hostility

Do you frequently feel angry over little things?

Do you often feel annoyed about other people’s habits?

Type D personality In general, do you often feel anxious, irritable, or

depressed?

European)Guidelines)on)cardiovascular)diseaseprevention)in)clinical)practice)(version)2012))

Η αξιολόγηση

n Δεν αποτελεί έλεγχο ή κρίση του ασθενήκαι τα «άσχηµα επίπεδα γλυκόζης» δεν θαπρέπει να ερµηνεύονται ως «άσχηµη»συµπεριφορά εκ µέρους του ασθενή.

n Επανεξέταση του επιπέδου της ρύθµισης,της επίτευξης των βραχυπροθέσµωνστόχων, των παραγόντων κινητοποίησης.

@�JSMP\TY[VK�WRX�FVLJQR]U�PSRTJE�QF@�JSMP\TY[VK�WRX�FVLJQR]U�PSRTJE�QFRIKHDVJM�VJ�GJOWM[PCQR�HOXNFMPMN\�COJHZRRIKHDVJM�VJ�GJOWM[PCQR�HOXNFMPMN\�COJHZR

AJWF�FQBOXVK��WXZFE[Q��FSRWJOJVPBW[Q�FS\�WXZFMRSRMKPCQJU�JOJHZ\PJQJU�JSMPRTY[WMNCU�PJOCWJU�HMF�WR�IMFGDWK

�00.6�"��+7�'0�� '7.+27��*8)��3826����� ���^� �

AJE[VK�JSMSCI[Q�(�)�^����^�����^�����

?JOWE[VKHOXNFMPEFU

AJE[VKHOXNFMPEFU

AJWFGROD��(�)�FS\�WKQ�FTZD

�2*+5632�+7�'0���� � +55<�+7�'0������

&+.2(+5,+5�+7�'0���� ��'14(+00�+7�'0��������2*.9.*8'0

�'14(+00�+7�'0��������5384�'14(+00�+7�'0��������+-'9.385'0�0'6,3:�+7�'0�������11+*.'7+�0'6,3:�+7�'0�������+0'<+*

$86.784'�+7�'0�������3;�+7�'0�������27+26.9+�3;�+7�'0������67'2*'5*

%'22.2+2�+7�'0������’+5'13��+0/86�+7�'0�������5384

�’+5'13��+0/86�+7�'0�������5384�'2*��2*.9.*8'0"4.+66�+7�'0���� �

�,85��300.26�+7�'0�������36(85<�+7�'0�������67+<�+7�'0������

$86.784'�+7�'0������#852.2�+7�'0������5'2=�+7�'0���� ��'(+5�+7�'0������

�';:+00�+7�'0�����&-.703)/�+7�'0������

.+77+�+7�'0�������0'6,3:�+7�'0��������31(.2+*

�0'6,3:�+7�'0��������'6.)�'2*��!�0'6,3:�+7�'0��������'6.)�'2*�#�

#37'0��2������

�

^ �

Γιατί τα εργαλεία εκπαίδευσης (π.χ. Χάρτες) είναι τόσοαποτελεσµατικά;

0

Ποσοστάσυγκράτησης

Πηγή: www.stc-soc.org/calendar/trainingthatsticks.pps,Maggie Haenel, vice president, Michaels & Associates.

30%

Βλέπω(Γραφικά)

50%

Βλέπω &ακούω

Συζητώµε άλλους

70%

Διαβάζω

20%

Ακούω

10%

Ενεργητικήσυµµετοχή

Παθητικήσυµµετοχή

ΟΜΘΕ

•Οι#επαγγελματίες#υγείας#που#θεραπεύουν#τα#άτομα#με#διαβήτηπρέπει#να#εκπαιδευθούν#για#να#επικοινωνήσουν#καλά#με#τουςασθενείς•Η#Θεραπευτική#Εκπαίδευση#είναι,#ως#εκ#τούτου,#μια#συνεχήςδιαδικασία#που#πρέπει#να#ενσωματωθεί#στο#σύστημα#παροχήςυγείας.•Η#Θεραπευτική#Εκπαίδευση#περιλαμβάνει#την#ενημέρωση,συνειδητοποίηση,#μάθηση#σε#θέματα#αυτοφροντίδας#καιψυχοκοινωνική#υποστήριξη#σε#σχέση#με#την#νόσο#και#τηνπροτεινόμενη#θεραπεία.

Ποιοι είναι οι στόχοι της ΟΜΘΕ

n Σεµινάρια: έχουν στόχο, να ευαισθητοποιήσουν τους συµµετέχοντες στοντρόπο που επικοινωνούν µε τους ασθενείς τους και όχι να διδάξουν.

n Ερευνητικά προγράµµατα: Αφορούν την καταγραφή της υπάρχουσαςκατάστασης σε θέµατα εκπαίδευσης και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, στην χώρα µας τόσο τωνασθενών µε διαβήτη όσο και των θεραπευτών

n Δηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού για γιατρούς καιασθενείς: εγχειρίδιο διερεύνησης και αντιµετώπισης των εµποδίων κατά την έναρξηινσουλίνης, οδηγίες έναρξης ινσουλίνης, εκπαιδευτικά έντυπα για ασθενείς, εκπαιδευτικά έντυπαγια νοσηλευτικό προσωπικό κλπ

Πρέπει να θυµόµαστε ότι:1) Η θεραπευτική εκπαίδευση είναι µια συνεχής

διαδικασία

2) Τα λάθη δεν πρέπει να εκλαµβάνονται ωςέλλειψη ενδιαφέροντος ή αµέλεια τουασθενούς

3) Η επανάληψη και η εµπέδωση 4) Ο κίνδυνος υπερφόρτωσης αποτελεί παγίδα