Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΦΥΤΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ∆ΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ-∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Μεταπτυχιακή Εργασία Η αποδόμηση των Υγρών Αποβλήτων Ελαιοτριβείων μετά από εφαρμογή τους στο έδαφος ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΤΡΑ 2005 1
111
Embed
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ - Nemertes:Homenemertes.lis.upatras.gr/jspui/bitstream/10889/409/1/297.pdf · Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ...
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΦΥΤΩΝ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ∆ΩΝ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ-∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Μεταπτυχιακή Εργασία
Η αποδόµηση των Υγρών Αποβλήτων Ελαιοτριβείων µετά από εφαρµογή τους στο έδαφος
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΑΤΡΑ 2005
1
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ - ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΦΥΤΩΝ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ∆ΩΝ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ-∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ & ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Μεταπτυχιακή Εργασία
Η αποδόµηση των Υγρών Αποβλήτων Ελαιοτριβείων µετά από εφαρµογή τους στο έδαφος
Μετατρέπουν υποπροϊόντα σε τροφή µε ιδιαίτερη οργανοληπτική και διαιτητική
αξία (Sanjust & al. 1991).
Παράγουν υποπροϊόντα όπως το εξαντληµένο υπόστρωµα καλλιέργειας το οποίο στη
συνέχεια µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως ζωοτροφή και βιολίπασµα (Ζερβάκης 1998).
Στο πίνακα 10 παρουσιάζεται η εξέλιξη της παγκόσµιας παραγωγής των κυριοτέρων
ειδών εδώδιµων µανιταριών από το 1990 έως το 1997.
Πίνακας 10: Τα κυριότερα είδη και η εξέλιξη της παγκόσµιας παραγωγής νωπών εδώδιµων µανιταριών (παραγωγή Χ103 µετρικούς τόνους) (Πηγή: http://www.somamushrooms.org/Speakers/Davis/body_davis.html).
ακινητοποιηµένο στέλεχος της ζύµης Candida tropicalis (Berk.) µείωσε κατά 69,7
%,69,2% και 55,3% το COD, τις µονοφαινόλες και τις πολυφαινόλες αντίστοιχα
(Ettayebi & al. 2003). Οι Robles & al.(2000) χρησιµοποίησαν στελέχη του αδηλοµύκητα
Penicillium που είχαν αποµονώσει από 0MW, επιτυγχάνοντας την µείωση των
φαινολικών του αποβλήτου κατά 45%, ενώ παράλληλα η αντιβακτηριακή δράση των
0MW µειώθηκε εντελώς µετά από αεροβική επεξεργασία του απόβλητου µε το µύκητα
Penicillium για 12 ηµέρες.
Η αξιοποίηση των εξαντληµένων υποστρωµάτων καλλιέργειας µανιταριών
Τα εξαντληµένα υποστρώµατα καλλιέργειας µανιταριών (Spent mushrooms
substrate, SMS) παρουσιάζουν υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και χουµικές
ουσίες, ικανοποιητική σε µακρο-µικροστοιχεία, σχετικά υψηλή αγωγιµότητα, υψηλή
περιεκτικότητα σε αµµωνιακό άζωτο, πολύ καλές φυσικές ιδιότητες, µικρή ή καθόλου
περιεκτικότητα σε βαρέα µέταλλα, δεν περιέχει παθογόνους οργανισµούς για τα φυτά
και των άνθρωπο, είναι σχετικά οµοιόµορφα ως υλικό και παράγονται σε τεράστιες
ποσότητες που υπολογίζονται σε 25 εκατοµµύρια τόνους ετησίως.
Για όλους τους παραπάνω λόγους τα υλικά αυτά έχουν χρησιµοποιηθεί στο
παρελθόν:
• Για βιολίπασµα και βελτιωτικό εδάφους, λόγω της αυξηµένης ζήτησης και των
υψηλών τιµών των συµβατικών υποστρωµάτων.
• Για την αποδόµηση οργανικών ενώσεων που επιβαρύνουν το περιβάλλον.
• Ή ως υλικό επικάλυψης αντί τύρφης στη διαδικασία παραγωγής των µανιταριών.
Agaricus (Ζερβάκης 1998).
54
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ∆ΟΙ
Η βιοαποικοδόµηση (biodegradation) αποτελεί µια φιλική προς το περιβάλλον µέθοδο εξουδετέρωσης οργανικών αποβλήτων. Οι µύκητες αποτελούν την κυριότερη οµάδα µικροοργανισµών η οποία έχει στο παρελθόν χρησιµοποιηθεί επιτυχώς στην µείωση τοξικών παραγόντων όπως οι φαινολικές ουσίες οι οποίες και απαντιούνται στα OMW. Στην προσπάθεια εξεύρεσης λύσης στην αποτοξικοποίηση των OMW έχουν πραγµατοποιηθεί πολλές ερευνητικές προσπάθειες µε τη χρήση βασιδιοµύκητων που προκαλούν ¨λευκές σήψεις¨ (White-rot fungi). Οι µύκητες του γένους Pleurotus, οι οποίοι και ανήκουν στην παραπάνω οµάδα, διαπιστώθηκε ότι αποδοµούσαν φαινολικές ουσίες σε καλλιέργειες µε υγρά απόβλητα ελαιουργείων (Tomati & al. 1991, Sanjust & al. 1991, Zervakis & al. 1995, Martirani & al. 1996).
ΠΕΙΡΑΜΑ 1
∆ιερεύνηση της δράσης οργανικών υλικών στη αποδόµηση των OMW στο έδαφος.
Αξιολογήθηκε η αποδόµηση των OMW σε έδαφος, και σε µίγµατα εδάφους και φυτικών
οργανικών υλικών.
Υλικά
Χρησιµοποιήθηκε υγρό απόβλητο (OMW), του οποίου η τιµή του pH είχε διορθωθεί
στο 6 µε τη προσθήκη διαλύµατος CaO. Τα OMW προέρχονταν από επεξεργασία της
ελαιοποιήσιµης ποικιλίας ¨Κορωνέικη¨, σε φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο τριών φάσεων
(three phase decanter) από την περιοχή των Γαργαλιάνων Μεσσηνίας. Η συλλογή
του αποβλήτου έγινε των Νοέµβριο του 2003, και η συντήρηση του
υπόστρωµα τρεις δίσκους διηθητικού χαρτιού. Ακολούθως διαβρέχτηκαν µε 3 ml
εδαφικού εκχυλίσµατος, και αφέθηκαν να βλαστήσουν σε θάλαµο επώασης στους 20 0C. Ο µάρτυρας υφίστατο την ίδια µεταχείριση αλλά µε διαβροχή µε απιονισµένο νερό.
Μετά από παρέλευση 3 ηµερών, πραγµατοποιήθηκε µέτρηση του µήκους του ριζιδίου
των βλαστανόντων σπερµάτων.
Ο GI υποδηλώνει αντιστρόφως ανάλογα την φυτοτοξικότητα του εκχυλίσµατος και
δίνεταί από το τύπο:
Μήκος ριζιδίων (% µάρτυρα) Χ Ποσοστό βλαστικότητας (% µάρτυρα)
GI =
100
59
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΠΕΙΡΑΜΑ 2
∆ιερεύνηση της συµβολής της φυσικής µικροβιακής χλωρίδας, του εδάφους και των
OMW, στην αποδόµηση των OMW.
Αρχή της µεθόδου
Στο προσπάθεια επίλυσης του προβλήµατος διαχείρισης των OMW, µια λύση που
τελευταία µελετάται από πολλούς ερευνητές είναι η διασπορά τους στο έδαφος, αφού
έχει προηγηθεί εξουδετέρωση τους, µε προσθήκη ασβέστη (CaO ή Ca(OH)2). Στη
παρούσα δοκιµή διερευνήθηκε η συµβολή των βιολογικών παραγόντων του εδάφους
και των ίδιων των OMW, στην αποδόµηση τους στο έδαφος. Η µέθοδος βασίζεται στην
µέτρηση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που παράγεται κατά την διάρκεια της
µικροβιακής δραστηριότητας.
Το CO2 δεσµευµένο σε διάλυµα αλκάλεως (NaOH) µετά από την προσθήκη
διαλύµατος BaCl2 κατακρηµνίζεται ως BaCO3, και η περίσσεια αλκάλεως που αποµένει
τιτλοδοτείται µε διάλυµα HCl.
Εγκατάσταση πειράµατος
∆οκιµάσθηκαν δύο τύποι εδαφών µε κωδικοποίηση, ″Βελίκα″ (το ίδιο µε το Πείραµα 1) και ″Αγ. Νικόλαος″, το πρώτο ελαφράς σύστασης (αµµοπηλλώδες), και το δεύτερο
µέσης σύστασης (αργιλοπηλλώδες).
Χρησιµοποιήθηκε OMW που προέρχονταν από επεξεργασία της ελαιοποιήσιµης ποικιλίας
¨Κορωνέικη¨, σε φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο τριών φάσεων (three phase decanter) από
την περιοχή των Γαργαλιάνων Μεσσηνίας. Η συλλογή του αποβλήτου έγινε στις
18/1/2004, και η συντήρηση του πραγµατοποιήθηκε σε ψυκτικό θάλαµο (Πίνακας 16).
Οι επεµβάσεις που πραγµατοποιήθηκαν είναι (Πίνακας 15):
1. έδαφος µε OMW ( S - OMW).
2. αποστειρωµένο έδαφος και OMW (AS - OMW).
3. αποστειρωµένο έδαφος και αποστειρωµένο OMW (AS - AOMW).
4. έδαφος και αποστειρωµένο OMW (S - AOMW).
Οι παράµετροι που µετρήθηκαν στη διάρκεια του πειράµατος είναι :
Μέτρηση Ολικών Φαινολικών στους χρόνους Τ= 1 ώρα, Τ= 3 ηµέρες και Τ= 30
ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο έδαφος, µε τη µέθοδο Folin-Ciocalteau,
εκφρασµένα σε συρινγγικό οξύ των εµβολιασµένων OMW.
Μέτρηση της αναπνευστικής δραστηριότητας (CO2-C) στους χρόνους Τ= 1, 3, 6,
12, 30 ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο έδαφος.
Ο σχεδιασµός του πειράµατος παρουσιάζεται συνοπτικά στο Πίνακα 15 που ακολουθεί.
60
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Πίνακας 15: Σχεδιασµός πειράµατος, ∆ιερεύνηση της συµβολής της φυσικής
µικροβιακής χλωρίδας του εδάφους και των OMW, στην αποδόµηση των OMW, µετά
από εφαρµογή τους στο έδαφος ″ΒΕΛΙΚΑΣ″ και ″ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ″.
Ε∆ΑΦΟΣ ΒΕΛΙΚΑΣ Χρόνοι µέτρησης Ολ. Φαινολικών
ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ 15 g εδάφους
+ 1,35 ml OMW Τ= 1 ώρα
Τ= 3 ηµέρες
Τ=30 ηµέρες
ΕΠΑΝ.
Έδαφος µε OMW (S + OMW)
+ 0,9 ml νερό 4 4 4 12
Αποστειρωµένο έδαφος και OMW (AS+ OMW)
+ 0,9 ml νερό 4 4 4 12
Αποστειρωµένο έδαφος και Αποστειρωµένο OMW (AS + AOMW)
Εικόνα 27: Η συσχέτιση του δείκτη βλαστικότητας (GI - %) µε τις αντίστοιχες τιµές των
Ολικών Φαινολικών µετά από 40 ηµέρες στο 100 % ( R2 = 0, 1604, Pvalue= 0,325).
82
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Τα αποτελέσµατα που προκύπτουν από το 1ο Πείραµα
Το SMS 50 προσφέρει τη µεγαλύτερη αρχική µείωση των ολικών φαινολικών
αµέσως µετά την εφαρµογή (Τ=0) των OMW, και στις δύο δόσεις αποβλήτου (Πίνακας
18) και κυρίως στη µεγάλη δόση του 100%.
Μετά από επώαση 20 ηµερών (στο 60%) η µείωση των φαινολικών είχε
ολοκληρωθεί για όλες τις επεµβάσεις. Στον αντίστοιχο χρόνο και για το 100% είχε
ολοκληρωθεί η πτώση των φαινολικών πρώτα για το WHS 50. Στο S + OMW, για το
100%, τα φαινολικά παραµένουν σηµαντικά υψηλότερα από όλες τις υπόλοιπες
επεµβάσεις.
Στο χρόνο T=40 και στη συγκέντρωση 100%, ολοκληρώνεται η αποδόµηση των
φαινολικών σε όλα τα µίγµατα. Η µικρότερη τιµή φαινολικών εµφανίζεται στο S + SMS
10 (274,5 µg/g) η οποία όµως είναι σηµαντικά υψηλότερη σε σχέση µε ην αντίστοιχη
τιµή στη συγκέντρωση 60% ( 139,7 µg/g).
Αποχρωµατισµός στο εδαφικό εκχύλισµα δεν παρατηρείται σε κανένα µίγµα
S+SMS και S+ WHS. Μόνο το S+SMS 50 + OMW στη δόση OMW 60%, µετά από 40
ηµέρες επώαση φαίνεται να σταθεροποιεί το χρώµα στις αρχικές τιµές (T=0).
Ο ∆είκτης Βλαστικότητας (GI) στο 60 % εµφανίζεται γενικά για όλες τις
επεµβάσεις µε SMS ή WHS υψηλότερος του S + OMW, και εξισορροπείται µετά τις
πρώτες 20 ηµέρες από την προσθήκη του απόβλητου. Από τα δύο υλικά (SMS και
WHS) τα SMS 10 και SMS 50 πετυχαίνουν υψηλότερο δείκτη βλαστικότητας από αυτό
των WHS 10 και WHS 50, επιτυγχάνοντας αντίστοιχα µεγαλύτερη µείωση της
φυτοτοξικότητας.
Τα SMS 10 και SMS 50 γενικά πετυχαίνουν την µεγαλύτερη µείωση της
φυτοτοξικότητας (GI =81,73%) τις πρώτες 20 ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο
100%. Μετά από 40 ηµέρες στο SMS 50 τα φυτοτοξικά φαινόµενα φαίνεται να
εξαλείφθηκαν εντελώς και να εµφανίστηκαν φαινόµενα φυτοδιέγερσης (τιµή GI,
µεγαλύτερη από του Μάρτυρα (S + H2O)). Το SMS 50 εµφανίζει τη µεγαλύτερη µείωση
της φυτοτοξικότητας από όλες τις υπόλοιπες επεµβάσεις παρότι η τιµή των ολικών
φαινολικών του είναι στα ίδια επίπεδα µε αυτές.
83
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΠΕΙΡΑΜΑ 2
Σκοπός του πειράµατος ήταν η διερεύνηση της συµβολής της φυσικής
µικροβιακής χλωρίδας, στην αποδόµηση των OMW.
Η µέθοδος βασίζεται στην µέτρηση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2) που παράγεται
κατά την διάρκεια της µικροβιακής δραστηριότητας. ∆οκιµάσθηκαν δύο τύποι εδαφών,
ένα αργιλοπηλώδες µε κωδικοποίηση ″Αγ. Νικόλαος″, και ένα αµµοπηλώδες ″Βελίκας″. Οι παράµετροι που µετρήθηκαν ήταν:
• Tα Ολικά Φαινολικά στους χρόνους Τ=1ώρα, Τ=3 ηµέρες και Τ=30 ηµέρες, από την
προσθήκη των OMW στο έδαφος.
• H Αναπνευστική ∆ραστηριότητα (CO2-C) στους χρόνους Τ= 1, 3, 6, 12, 30 ηµέρες
από την προσθήκη των OMW στο έδαφος.
Τα OMW που χρησιµοποιήθηκαν είχαν συγκέντρωση σε Ολικά Φαινολικά 18,1
mg/ml.
Προστέθηκαν 1,35 ml OMW σε 15 g εδάφους. Μετά την προσθήκη 1,35 ml OMW
σε 15 g εδάφους τα αρχικά φαινολικά ανά γραµµάριο εδάφους ήταν 1629 µg.
Στην Εικόνα 28 παρουσιάζεται η µείωση των Ολικών Φαινολικών µετά από 1 ώρα, 3
ηµέρες και 30 ηµέρες, από την προσθήκη τους στο αµµοπηλώδους σύστασης έδαφος
″Βελίκας″.
ΟΛΙΚΑ ΦΑΙΝΟΛΙΚΑ ( ΒΕΛΙΚΑ)
11346
210
88119
1629
215 161261
231
0
250
500
750
1000
1250
1500
1750
Αρχικάφαινολικά
T=1ώρα T=3 ηµέρες T=30 ηµέρες
ΦΑΙΝΟΛΙΚΑ
( µ
g/g
εδάφους)
Αρχικά φαινολικά ΑS+ Α OMW ΑS+ OMW S+Α OMW S+ OMW
Εικόνα 28: Η µείωση των Ολικών Φαινολικών µετά από 1 ώρα, 3 ηµέρες και 30 ηµέρες
από την προσθήκη ποσότητας OMW στο αµµοπηλώδες έδαφος ″Βελίκας″. Η αρχική
συγκέντρωση Ολικών Φαινολικών στο έδαφος ήταν 1629 µg /g εδάφους. Μετά από
84
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
επώαση 3 ηµερών τα φαινολικά είχαν υποβιβαστεί στο 5,3% των αρχικών (S +
AOMW).
Η τιµή των Ολικών Φαινολικών µειώθηκε εντυπωσιακά αµέσως µετά τη προσθήκη
των OMW στο αµµοπηλωδες έδαφος ″Βελίκας″, από 1629 µg/g αρχικής τιµής, στα
209,8 µg/g (ΑS - OMW) δηλαδή στο 12,8 % της αρχικής τιµής. Η αποστείρωση του
εδάφους στις επεµβάσεις ΑS - ΑOMW και ΑS - OMW φαίνεται να ευνόησε τη µείωση
των φαινολικών στο χρόνο T=1 ώρα, όπου οι τιµές των φαινολικών εµφανίζονται
ελαφρά χαµηλότερες από τις αντίστοιχες των µη αποστειρωµένων εδαφών (S - ΑOMW
και S - OMW) για το ίδιο χρόνο. Μετά από 3 ηµέρες (T=3 ηµέρες) τις τιµές των
φαινολικών έχουν υποδιπλασιαστεί σε σχέση µε εκείνες στην προηγούµενη χρονικά
µέτρηση, ενώ µετά από 30 ηµέρες έχουν µηδενιστεί σε όλες τις επεµβάσεις εκτός από
την επέµβαση µε αποστειρωµένο έδαφος και αποστειρωµένο OMW (ΑS- Α OMW).
Στην Εικόνα 29 παρουσιάζεται η µείωση των φαινολικών µετά από 1 ώρα, 3 ηµέρες
και 30 ηµέρες από την προσθήκη τους, στο µέσης σύστασης έδαφος (αργιλοπηλώδες)
″Αγ. Νικόλαος″. Η µείωση των φαινολικών αµέσως µετά από τη προσθήκη των OMW
(T=1 ώρα) είναι αντίστοιχη αυτής στο αµµοπηλώδες έδαφος ″Βελίκας″, και φθάνει στο 6,3% της αρχικής τιµής, στο S - ΑOMW. Η µείωση των φαινολικών αµέσως µετά από τη
προσθήκη των OMW (T=1 ώρα) είναι µεγαλύτερη στις επεµβάσεις µε µη αποστειρωµένο
έδαφος (S - ΑOMW και S – OMW) σε σχέση µε την αντίστοιχη στο αµµοπηλώδες
έδαφος ″Βελίκας″ για τις ίδιες επεµβάσεις. Μετά από 3 ηµέρες οι τιµές τους
εξισορροπούνται µε τις αντίστοιχες των µη αποστειρωµένων εδαφών. Τα φαινολικά
µετά από 30 ηµέρες, στο αργιλοπηλώδες έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″, εκµηδενίζονται σε όλες τις επεµβάσεις, σε αντίθεση µε το αµµοπηλώδες έδαφος ″Βελίκας″, όπου παραµένουν στο αποστειρωµένο ΑS - ΑOMW.
ΟΛΙΚΑ ΦΑΙΝΟΛΙΚΑ ( ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ)
1629
217
5567
264
10445
52127
0
250
500
750
1000
1250
1500
1750
Αρχικά φαινολικά T=1ώρα T=3 ηµέρες T=30 ηµέρες
ΦΑΙΝΟΛΙΚΑ
( µ
g/g
εδάφους)
Αρχικά φαινολικά ΑS+Α OMW ΑS+ OMW S+Α OMW S+ OMW
Εικόνα 29: Η µείωση των Ολικών Φαινολικών µετά από 1 ώρα, 3 και 30 ηµέρες από την
προσθήκη ποσότητας OMW στο αργιλοπηλώδες έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″. Η αρχική
85
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
συγκέντρωση ολικών φαινολικών στο έδαφος ήταν 1629 µg/g εδάφους. Μετά από
επώαση 3 ηµερών τα φαινολικά είχαν υποβιβαστεί στο 2,7% των αρχικών(S + AOMW).
Στην Εικόνα 30 παρουσιάζεται η οφειλόµενη στα OMW, αθροιστική αναπνευστική
δραστηριότητα (CO2-C) που εµφάνισαν οι επεµβάσεις µε το έδαφος ″Βελίκας″, στους χρόνους Τ= 1, 3, 6, 12, 30 ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο έδαφος.
CO2-C (ΒΕΛΙΚΑ)
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
0 1 3 6 12 30Χρόνος (ηµέρες)
mg
CO
2-C
/g εδάφους
ΑS+Α OMW ΑS+ OMW S+Α OMW S+ OMW
Εικόνα 30: Η αθροιστική αναπνευστική δραστηριότητα mg CO2-C/ g εδάφους στους
χρόνους Τ= 1, 3, 6, 12, 30 ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο έδαφος ″Βελίκας″. Το γαλάζιο χρώµα δηλώνει αποστειρωµένο υλικό, και το κίτρινο µη αποστειρωµένο. Η
γραµµή συµβολίζει το έδαφος(S) και ο δείκτης τα OMW.
Μία ηµέρα µετά από την προσθήκη των OMW παρατηρήθηκε έναρξη της (CO2-C).
Μεγαλύτερη τιµή αναπνευστικής δραστηριότητας εµφάνισε το µη αποστειρωµένο
σύστηµα S + OMW, η οποία σχετίζονταν µε τη αθροιστική δράση της φυσικής
µικροχλωρίδας του µη αποστειρωµένου εδάφους και της εξειδικευµένης µικροχλωρίδας
του απόβλητου. Στην επέµβαση µε το µη αποστειρωµένο έδαφος και το αποστειρωµένο
απόβλητο (S + ΑOMW), η αναπνευστική δραστηριότητα σχετιζόταν αποκλειστικά µε
τη δράση της φυσικής µικροχλωρίδας του εδάφους. Αντίστοιχα στην επέµβαση µε το
αποστειρωµένο έδαφος και το µη αποστειρωµένο λιόζουµο (ΑS + OMW), η
αναπνευστική δραστηριότητα σχετιζόταν αποκλειστικά µε τη δράση της εξειδικευµένης
µικροχλωρίδας του απόβλητου. Όπως ήταν φυσικό, µέχρι τουλάχιστον και την 6η
ηµέρα από τη προσθήκη του απόβλητου, το πλήρως αποστειρωµένο σύστηµα ΑS +
86
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΑOMW, δεν εµφάνισε καµία αναπνευστική δραστηριότητα. Από την Εικόνα 30
παρατηρείται ότι µε την αποστείρωση του εδάφους (ΑS + OMW) η αναπνευστική
δραστηριότητα µειώνεται κατά τα 2/3 του µη αποστειρωµένου, συµπεραίνοντας ότι η
αντίστοιχη αποδόµηση που οφείλεται απ ’αυτούς ανέρχεται στα 2/3 της συνολικής
αποδόµησης.
Στο σύστηµα, µε το αποστειρωµένο έδαφος και µε το µη αποστειρωµένο OMW
(ΑS + OMW) η αναπνευστική δραστηριότητα, µε την απουσία της εδαφικής
µικροχλωρίδας, έπεσε κατά 2/3 την αντίστοιχη αναπνευστική δραστηριότητα του µη
αποστειρωµένου συστήµατος (S + OMW). Η αναπνευστική δραστηριότητα που
εµφάνισε το ΑS + OMW οφειλόταν αποκλειστικά στη µικροχλωρίδα των OMW.
Συνολικά στις µετρήσεις των 30 ηµερών το µη αποστειρωµένο σύστηµα, δηλαδή
το S + OMW, εµφάνισε τη µεγαλύτερη αποδόµηση µε παραγωγή 0,97 mg CO2-C /g
εδάφους η οποία ήταν ίση µε το άθροισµα των υπολοίπων επεµβάσεων :
CO2-C S+ OMW = CO2-C Α S+ OMW + CO2-C S+ Α OMW
Άρα στη συνολική αναπνευστική δραστηριότητα του µη αποστειρωµένου συστήµατος
S+ OMW συµµετέχουν , κατά τα 2/3 η µικροχλωρίδα του εδάφους:
CO2-C S+ Α OMW = 0,67 mg CO2-C /g
και κατά 1/3 η εξειδικευµένη µικροχλωρίδα του απόβλητου:
CO2-C Α S+ OMW = 0,33 mg CO2-C /g
Στο Εικόνα 31 παρουσιάζεται η οφειλόµενη στα OMW, αθροιστική αναπνευστική
δραστηριότητα (CO2-C) που εµφάνισαν οι επεµβάσεις µε το έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″, στους χρόνους Τ= 1, 3, 6, 12, 30 ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο έδαφος.
Και εδώ η αναπνευστική δραστηριότητα ξεκίνησε πρώτα στις επεµβάσεις µε το µη
αποστειρωµένο έδαφος S + OMW και S + ΑOMW. Στο σύστηµα µε το αποστειρωµένο
έδαφος και το µη αποστειρωµένο απόβλητο ΑS + OMW, η αναπνευστική δραστηριότητα
ξεκίνησε µετά από την 3η ηµέρα.
Όπως ήταν φυσικό, το πλήρως αποστειρωµένο σύστηµα ΑS + ΑOMW, δεν
εµφάνισε καµία αναπνευστική δραστηριότητα στο σύνολο των 30 ηµερών.
Συνολικά στις µετρήσεις των 30 ηµερών το µη αποστειρωµένο σύστηµα δηλαδή
το S + OMW, εµφάνισε τη µεγαλύτερη αποδόµηση µε 1,35 mg CO2-C/g εδάφους, η
οποία και εδώ ήταν ίση µε το άθροισµα των υπολοίπων:
CO2-C S+ OMW = CO2-C Α S+ OMW + CO2-C S+ Α OMW
Το µη αποστειρωµένο έδαφος µε το αποστειρωµένο απόβλητο (S + ΑOMW),
εµφάνισε συνολική αναπνευστική δραστηριότητα ίση µε 0,9 mg CO2-C/g, ενώ το
Και στο αργιλοπηλώδες έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″, στη συνολική αναπνευστική δραστηριότητα του µη αποστειρωµένου συστήµατος S + OMW, συµµετέχουν κατά τα
2/3 η µικροχλωρίδα του εδάφους και κατά 1/3 η εξειδικευµένη µικροχλωρίδα του
απόβλητου.
.
87
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
CO2-C (ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ)
0,0
0,2
0,4
0,6
0,8
1,0
1,2
1,4
1,6
0 1 3 6 12 30Χρόνος (ηµέρες)
mg
CO
2-C
/g εδάφους
ΑS+Α OMW ΑS+ OMW S+Α OMW S+ OMW
Εικόνα 31: Η αθροιστική αναπνευστική δραστηριότητα mg CO2-C/ g εδάφους στους
χρόνους Τ= 1, 3, 6, 12, 30 ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο αργιλοπηλώδες
έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″. Το γαλάζιο χρώµα δηλώνει αποστειρωµένο υλικό και το κίτρινο,
µη αποστειρωµένο. Η γραµµή συµβολίζει το έδαφος (S) και ο δείκτης τα OMW.
Τα αποτελέσµατα που προκύπτουν από το Πείραµα 2
Σε συνθήκες κορεσµού στο 75% της υδατοχωρητικότητας του εδάφους, και µία
ώρα από την προσθήκη των OMW, το αµµοπηλώδες έδαφος (″Βελίκας″) κατάφερε να υποβιβάσει τη συγκέντρωση των φαινολικών στο 12,8% και το αργιλοπηλωδες έδαφος
(″Αγ. Νικόλαος″) στο 6,3% της αρχικής τιµής. Μετά από επώαση 3 ηµερών τα Ολικά
Φαινολικά είχαν υποβιβαστεί στο 5,3% των αρχικών στη ″Βελίκα ″ (S + AOMW), και
στο 2,7% των αρχικών στον ″Αγ. Νικόλαος″ (S + AOMW).
Στην τελευταία µέτρηση µετά από 30 ηµέρες, τα φαινολικά είχαν µηδενικές τιµές σε
όλες τις επεµβάσεις στο αργιλοπηλώδες έδαφος, ενώ στο αµµοπηλώδες είχαν
παραµείνει σε ποσοστό 2,85% των αρχικών, µόνο στο πλήρως αποστειρωµένο έδαφος-
OMW (AS + AOMW) (Βλέπε Εικόνα 28).
Η πτώση των φαινολικών δεν συσχετίζεται µε την αντίστοιχη αναπνευστική
δραστηριότητα για συγκεκριµένο χρόνο, και για τα δύο εδάφη. Στην Εικόνα 32
φαίνεται χαρακτηριστικά η απουσία συσχέτισης µεταξύ της συνολικής µείωσης των
φαινολικών και της αντίστοιχης αναπνευστικής δραστηριότητας σε όλες τις
88
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
επεµβάσεις διότι το µεγαλύτερο ποσοστό της πτώσης των φαινολικών
πραγµατοποιείται αµέσως µετά την προσθήκη του OMW στο έδαφος και πριν
προλάβει να αρχίσει η αναπνευστική δραστηριότητα.
Σε όλα τα αποστειρωµένα συστήµατα, και για τα δύο εδάφη, η αναπνευστική
δραστηριότητα που είχε σχέση µε τη αποδόµηση των OMW ήταν µηδενική.
Και στα δύο εδάφη µεγαλύτερη αναπνευστική δραστηριότητα, άρα και αποδόµηση, παρουσιάζουν τα συστήµατα µε το µη αποστειρωµένο έδαφος S+ OMW ή S+Α
OMW.
Η αποστείρωση του εδάφους (ΑS + OMW), και συνεπώς η απώλεια της αντίστοιχης
µικροχλωρίδας, επέφερε µείωση της αναπνευστικής δραστηριότητας κατά 2/3, σε
σχέση µε την αντίστοιχη του µη αποστειρωµένου (S + OMW).
Ο συνδυασµός αποστειρωµένου εδάφους και µη αποστειρωµένου OMW (AS +
OMW) εµφάνισε αναπνευστική δραστηριότητα, µέσω της δράσης της µικροχλωρίδας
του απόβλητου, ίση µε το 1/3 της συνολικής αναπνευστικής δραστηριότητας.
Η µείωση των φαινολικών και η αντίστοιχη αναπνευστική δραστηριότητα µετά από 3 ηµέρες (Βελίκα)
0,00
10,2617,02
29,23
93,0690,13
94,60 92,67
0
25
50
75
100
ΑS+Α OMW ΑS+ OMW S+Α OMW S+ OMW
3 DAYS CO2-C ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΑ % ΠΤΩΣΗ % PHENOLICS
Εικόνα 32: Η επί της εκατό (%) µεταβολή, της πτώσης Ολικών Φαινολικών µε την
αντίστοιχη Αναπνευστική ∆ραστηριότητα (% CO2-C επί της συνολικής CO2-C) µετά
από 3 ηµέρες επώαση στο αµµοπηλώδες έδαφος ″Βελίκας″. Η µείωση των φαινολικών
έχει ολοκληρωθεί σε ποσοστό από 90,13 έως 94,6 % για όλες τις επεµβάσεις ενώ η
αντίστοιχη αναπνευστική δραστηριότητα µόλις που φθάνει το 29,3 %.
89
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΠΕΙΡΑΜΑ 3
Πραγµατοποιήθηκε διερεύνηση της ικανότητας της µικροβιακής χλωρίδας των µιγµάτων
S + SMS + OMW, S + WHS + OMW, στη αποδόµηση των OMW.
Πραγµατοποιήθηκαν αποµονώσεις µυκήτων από τις αποικίες που αναπτύσσονταν
επιφανειακά στα δοχεία µε τα υποστρώµατα που χρησιµοποιήθηκαν για την υλοποίηση
του Πειράµατος 1 (Εικόνα 32). Στη συνέχεια, αφού δηµιουργήθηκαν καθαρές
καλλιέργειες των µυκήτων αυτών, εξετάστηκε η ικανότητα τους να βιοαποδοµούν τα
OMW.
Ακολούθως αξιολογήθηκε µακροσκοπικά η ανάπτυξη των µικροοργανισµών στα
υποστρώµατα 25% OMW ή 100% OMW και επιλέχθηκάν αυτά που εµφάνιζαν
µεγαλύτερη ικανότητα αποχρωµατισµού του απόβλητου και εµφανή καλύτερη
µυκηλιακή ανάπτυξη στα τριβλία.
Τα στελέχη µε τα καλύτερα αποτελέσµατα διατηρήθηκαν σε τριβλία µε OMW για
να χρησιµοποιηθούν στη συνέχεια σε δοκιµή αποδόµησης OMW σε υγρές καλλιέργειες.
Εικόνα 32: Επιφανειακή ανάπτυξη αποικιών µυκήτων σε έδαφος στο οποίο είχε
προστεθεί OMW.
Αξιολόγηση µυκήτων σε υγρές καλλιέργειες
Επιλέχθηκαν 19 στελέχη µυκήτων τα οποία αναπτύχθηκαν στα υποστρώµατα
25% OMW ή 100% OMW και αξιολογήθηκε περαιτέρω η ικανότητα τους να
αποδοµούν τα OMW σε υγρές καλλιέργειες µε συγκέντρωση 100% OMW. Όλα τα
στελέχη που επιλέχθηκαν είχαν αναπτύξει πλούσιο µυκήλιο και µερικά είχαν επιτύχει
αποχρωµατισµό in vitro, στα τριβλία µε το agar και λιόζουµο 100%. Στην Εικόνα 33
90
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
φαίνεται το πλούσιο µυκήλιο που ανέπτυξε σε τριβλίο που περιείχε OMW (100%)
στερεοποιηµένο µε agar, στέλεχος µύκητα που είχε αποµονωθεί από µίγµα εδάφους,
SMS και απόβλητου από το Πείραµα 1.
Τα στελέχη κωδικοποιήθηκαν ανάλογα µε το υλικό από το οποίο είχαν αποµονωθεί
όπως αναφέρονται στο Πίνακα 33.
Πίνακας 33: Η κωδικοποίηση και το υλικό από το οποίο αποµονώθηκαν, τα 19 στελέχη
µυκήτων, που τελικά αξιολογήθηκαν ως προς την ικανότητα τους να βιοαποικοδοµουν
OMW.
S + SMS 10
+ OMW 60 %
S + SMS 10
+ OMW 100 %
S + SMS 50
+ OMW 100 % 4.2 5.1 3.3 4.6 5.2 3.4
4.7 5.3 3.5 4.8 5.5 3.6
4.9 5.6
4.13 5.7
4.14 4.15
4.22
Οι κωνικές φιάλες µε τις υγρές καλλιέργειες διατηρήθηκαν για 30 ηµέρες σε
θάλαµο επώασης, στους 25 0C, και αναδεύονταν καθηµερινά (Εικόνα 35).
Μετά από πάροδο 30 ηµερών πραγµατοποιήθηκαν, µακροσκοπική παρατήρηση
ανάπτυξης µυκηλίου εντός των φιαλών, και µετρήσεις:
Ολικών Φαινολικών (mg/ml)
Υπολογισµός του ∆είκτη Βλαστικότητας (GI) (%)
Αποχρωµατισµού των OMW µε µέτρηση της απορρόφησης στα 525 nm.
Εικόνα 34: Στέλεχος µύκητα που είχε αποµονωθεί από µίγµα εδάφους SMS και OMW
(Πείραµα 1). Φαίνεται το πλούσιο µυκήλιο που ανέπτυξε σε τριβλία µε agar και 100%
OMW.
91
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Στο Πίνακα 34 παρουσιάζονται τα αποτελέσµατα των µετρήσεων που
πραγµατοποιήθηκαν σε υγρές καλλιέργειες µυκήτων µε αποστειρωµένο OMW, µετά
από επώαση 30 ηµερών. Μακροσκοπικά µετά από 30 ηµέρες όλοι οι µύκητες
αναπτύχθηκαν κανονικά στις υγρές καλλιέργειες παράγοντας σε µερικές περιπτώσεις
πλούσιο µυκήλιο.
Εικόνα 35: Ο θάλαµος επώασης εντός του οποίου διατηρήθηκαν για 30 ηµέρες, οι
κωνικές φιάλες µε τις υγρές καλλιέργειες µυκήτων µε OMW (100%). Τα στελέχη
µυκήτων αποµονώθηκαν από µίγµα εδάφους και SMS στο οποίο προηγούµενα είχε
γίνει εφαρµογή OMW (Πείραµα1).
Η φυτοτοξικότητα υπολογίσθηκε µε το δείκτη βλαστικότητας του φυτού δείκτη
Lepidium sativum (Εικόνα 36).
Εικόνα 36: Τριβλία µε σπέρµατα κάρδαµου που χρησιµοποιήθηκαν για τη µέτρηση της
φυτοτοξικότητας, από τις υγρές καλλιέργειες µυκήτων σε OMW (100%).
92
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Τα αποτελέσµατα που προκύπτουν από το Πείραµα 3
Τα αποτελέσµατα παρουσιάζονται στο Πίνακα 34. Από το σύνολο των στελεχών το
5.1, το 4.15 και το 3.5 πέτυχαν να µειώσουν τα Ολικά Φαινολικά κατά 12,84, 10,06,
και 13,30 % αντίστοιχα σε σχέση µε αυτά του µάρτυρα (καθαρό OMW 100%). Τα
υπόλοιπα στελέχη δεν πέτυχαν µείωση αλλά αντίθετα εµφάνισαν και αύξηση έως και
12,57% των φαινολικών µετά από 30 ηµέρες επώαση.
Πίνακας 34: Η ποσοστιαία µεταβολή (%) των Ολικών Φαινολικών, του Χρώµατος
(απορρόφηση στα 525 nm) και της Φυτοτοξικότητας σε υγρές καλλιέργειες στελεχών
µυκήτων σε OMW (100%), µετά από επώαση 30 ηµερών, σε σχέση µε OMW στο οποίο
δεν προστέθηκε εµβόλιο µύκητα (µάρτυρας).
Στέλεχος
µύκητα
Ολικά
Φαινολικά
(%) *
Μείωση του
χρώµατος των
OMW (%)**
∆είκτης
Βλαστικότητας
(%)***
5.7 7,39 8,28 -4,11
5.6 6,19 41,77 -38,20
5.5 11,67 37,09 ∆.∆.
5.3 0,00 21,16 ∆.∆
5.2 8,30 19,54 59,01
5.1 -12,84 13,63 ∆.∆
4.9 -0,41 6,57 -16,13
4.8 6,34 28,45 -10,80
4.7 10,36 22,12 16,09
4.6 6,93 -1,84 ∆.∆
4.22 5,31 -9,63 ∆.∆
4.2 12,57 31,79 ∆.∆
4.15 -10,06 8,32 ∆.∆
4.14 12,84 31,87 ∆.∆
4.13 6,25 20,87 -43,16
3.6 4,06 15,22 -41,12
3.5 -13,30 57,33 -22,74
3.4 11,57 5,45 -15,20
3.2 4,07 4,51 ∆.∆
*= Εκφράζει την επί της εκατό % µεταβολή της τιµής των Ολικών Φαινολικών µετά από
επώαση 30 ηµερών, σε σχέση µε αυτή του µάρτυρα (µόνο OMW 100%). **= Εκφράζει την επί της εκατό % µεταβολή της τιµής του χρώµατος των OMW, µετά
από επώαση 30 ηµερών, σε σχέση µε αυτή του µάρτυρα (µόνο OMW 100%). ***= Εκφράζει την επί της εκατό % µεταβολή της τιµής του ∆είκτη Βλαστικότητας µετά
από επώαση 30 ηµερών, σε σχέση µε αυτή του µάρτυρα (µόνο OMW 100%).
∆.∆.= ∆εν δοκιµάστηκαν.
Οι αρνητικές τιµές εκφράζουν µείωση της αντίστοιχης παραµέτρου σε σχέση µε το
µάρτυρα (σχέτο OMW 100%).
93
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Σηµαντική µείωση του χρώµατος του OMW δεν επιτευχθεί από κανένα στέλεχος.
Το 4.22 πέτυχε οριακά να αποχρωµατίσει κατά 9,63% το λιόζουµο στα 525nm.
Το στέλεχος 5.2 εµφάνισε µειωµένη φυτοτοξικότητα κατά 59,01%, σε σχέση µε την
αντίστοιχη του µάρτυρα (υγρή καλλιέργεια µε καθαρό OMW 100%). Το στέλεχος 4.7
εµφάνισε αντίστοιχα την δεύτερη µικρότερη φυτοτοξικότητα, µε τη τιµή του δείκτη
βλαστικότητας κατά 16,09% µεγαλύτερη από αυτή του µάρτυρα.
Συµπερασµατικά τα στελέχη µυκήτων, που αποµονώθηκαν από τα µίγµατα
εδάφους µε SMS στα οποία είχε προστεθεί OMW, παρουσίασαν µικρή ικανότητα
µείωσης των ολικών φαινολικών και του χρώµατος των OMW, στις υγρές καλλιέργειες
µε το απόβλητο.
Ενδιαφέρον παρουσίασε η αρνητική συσχέτιση, της τιµής της φυτοτοξικότητας και
των ολικών φαινολικών από ένα στέλεχος. Συγκεκριµένα το στέλεχος 5.2 µείωσε την
φυτοτοξικότητα χωρίς παράλληλα να επιτύχει αντίστοιχη µείωση των ολικών
φαινολικών µετά από 30 ηµέρες επώαση σε υγρή καλλιέργεια µε OMW 100 % (Πίνακας
34).
Η κανονική µυκηλιακή ανάπτυξη που εµφάνισαν τα στελέχη στις υγρές
καλλιέργειες, χωρίς παράλληλα να παρουσιάσουν µείωση των φαινολικών και της
φυτοτοξικότητας οφείλεται, στην προσαρµοστικότητα που έχουν αναπτύξει στις ακραίες
οικολογικά συνθήκες των OMW, και στην προτίµηση κατανάλωσης σακχάρων, στα
οποία τα OMW είναι σχετικά πλούσια.
94
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΖΗΤΗΣΗ
Τα Υγρά Απόβλητα Ελαιοτριβείων (OMW) παράγονται κατά την επεξεργασία του
ελαιοκάρπου των ελαιοποιήσιµων ποικιλιών ελιάς, σε ελαιοτριβεία κλασσικού ή
φυγοκεντρικού τύπου τριών φάσεων (three phase decanter). Στην Ελλάδα, όπου
καλλιεργούνται περίπου 130 εκατοµµύρια ελαιόδενδρα, παράγονται ετησίως περίπου
1,5 εκατοµµύρια τόνοι υγρών αποβλήτων και 400.000 τόνοι στερεών υπολειµµάτων-
παραπροϊόντων (Μιχελάκης, 1999). ∆υστυχώς το σύνολο σχεδόν των υγρών
αποβλήτων οδηγείται χωρίς επεξεργασία σε χερσαίους και υδάτινους αποδέκτες.
Η ασφαλής διάθεση των λιόζουµων προϋποθέτει την επίλυση τριών βασικών
προβληµάτων που αφορούν:
Την µείωση του πολύ υψηλού οργανικού φορτίου που διαθέτουν (COD=60-150
g/l, BOD5= 20-50 g/l) το οποίο δύναται να επιφέρει συνθήκες έλλειψης οξυγόνου και
ευτροφισµού σε υδάτινους αποδέκτες.
Την πολύ µεγάλη περιεκτικότητά τους σε φαινολικές ενώσεις καθώς και σε µικρού
µοριακού βάρους λιπαρά και πτητικά οξέα, στα οποία αποδίδονται φυτοτοξικές και
αντιµικροβιακές ιδιότητες.
Την εποχικότητα παραγωγής τους µέσα σε 3-4 µήνες από τον Νοέµβριο έως το
Φεβρουάριο καθώς και στις τεράστιες σε όγκο ποσότητες.
Πλήθος φυσικοχηµικών, αλλά και βιολογικών µεθόδων έχουν δοκιµασθεί στην
προσπάθεια εξάλειψης των δυσµενών τους χαρακτηριστικών, χωρίς να έχουν δώσει σε
ευρεία κλίµακα λύση, και προσκρούοντας κυρίως σε προβλήµατα κόστους
εγκατάστασης και λειτουργίας καθώς και στη διακύµανση της σύστασης τους.
Η διάθεση των αποβλήτων απευθείας στο έδαφος αποτελεί την παλαιότερη µέθοδο
διαχείρισης τους. Η µέθοδος βασίζεται στη τεράστια ικανότητα βιοαποικοδόµησης που
εµφανίζει το έδαφος λόγω φυσικοχηµικών και µικροβιολογικών αλληλεπιδράσεων
µεταξύ των συστατικών και των µικροοργανισµών του εδάφους µε τα απόβλητα
(Cabrera & al. 1996). Μελέτες πάνω στην επίδραση των OMW στα φυσικοχηµικά
χαρακτηριστικά του εδάφους, αναφέρουν αύξηση της σταθερότητας των εδαφικών
συσσωµατωµάτων, και τη µείωση των απωλειών ύδατος µέσω της εξάτµισης (Mellouli &
al. 1998). Η προσθήκη OMW στο έδαφος οδηγεί σε σηµαντική αύξηση του διαθέσιµου
Φωσφόρου και Καλίου, και της οργανικής ουσίας, αυξάνοντας τη γονιµότητα του
εδάφους και τους πληθυσµούς αζωτοδεσµευτικών κυρίως βακτηρίων (Levi-Minzi & al.
1992, Balis & al. 1996). ∆οκιµές in situ πάνω σε ευαίσθητα ποώδη φυτά και ζιζάνια,
έδειξαν ότι τα φυτοτοξικά φαινόµενα εξαλείφτηκαν µετά από παρέλευση 2-3 µηνών
από τη εφαρµογή των OMW στο έδαφος (Bonari & al. 1993). Τα έντονα µεταβαλλόµενα
επίπεδα της αγωγιµότητας και του pH, καθώς και η υψηλή συγκέντρωση σε φαινολικές
ουσίες, αποτελούν περιοριστικούς παράγοντες στην ανάπτυξη των φυτών, ιδιαίτερα στα
αρχικά στάδια εφαρµογής των OMW. Οι δυσµενείς φυτοτοξικές επιδράσεις είναι
παροδικές και εµφανίζονται βραχυπρόθεσµα σε µια περίοδο 20-50 ηµερών από την
εφαρµογή του OMW, ενώ είναι ιδιαίτερα εµφανείς σε φυλλώδη ποώδη φυτά
επιτρέποντας τη µελέτη για εφαρµογή του στον αγρό για τον έλεγχο ζιζανίων (Bonari &
al. 1993).
95
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Ο µύκητας λευκής σήψης Pleurotus ostreatus, σύµφωνα µε τη βιβλιογραφία
(Sanjust & al. 1991) αποτελεί ικανό βιολογικό παράγοντα για την αποδόµηση των OMW
κάτω από κατάλληλες συνθήκες (Zervakis & al. 1995, Flouri & al. 1996, Martirani & al.
1996, Cohen & al. 2002, Kamitsuji & al. 2004). Η αποτελεσµατικότητα του στην
αποδόµηση των OMW, οφείλεται στην ικανότητα του να παράγει εξωκυτταρικά ένζυµα
ικανά να µεταβολίσουν φαινολικές ενώσεις, ταννίνες καθώς και άλλες ενώσεις
παρεµφερών δοµών. Συγκεκριµένα οι µύκητες λευκής σήψης ανάλογα µε το γένος και
το είδος, παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις όσον αφορά την ικανότητα αποχρωµατισµού
και µείωσης των φαινολικών ενώσεων των υγρών αποβλήτων ελαιοτριβείων (Zervakis
& Balis 1996).
Στη παρούσα εργασία πραγµατοποιήθηκε µια συνδυαστική µέθοδος στην µελέτη της
αποδόµησης των υγρών απόβλητων ελαιοτριβείων (OMW).
Ο κύριος σκοπός της εργασίας ήταν, η µελέτη της επίδρασης του εξαντληµένου
υποστρώµατος καλλιέργειας (SMS) του εδώδιµου µακροµύκητα Pleurotus ostreatus,
στην αποδόµηση των OMW µετά την εφαρµογή τους σε αµµοπηλώδες έδαφος (S),
στο οποίο είχε αναµιχθεί SMS. Χρησιµοποιήθηκε εξαντληµένο υπόστρωµα καλλιέργειας
του Pleurotus αποτελούµενο από άχυρο αποικισµένο από το µυκήλιο του µύκητα
(SMS), το οποίο αναµίχθηκε µε έδαφος σε συγκεντρώσεις 2%, και 10% β/β (S + SMS
10, S + SMS 50, S + WHS 10, και S + WHS 50). Παράλληλα δοκιµάστηκαν αντίστοιχοι
Η ενσωµάτωση των SMS στο έδαφος είναι επιθυµητή διότι το εξαντληµένο υπόστρωµα
καλλιέργειας του Pleurotus παρουσιάζει υψηλή περιεκτικότητα σε οργανική ουσία και
χουµικές ουσίες, ικανοποιητική σε µακρο - µικροστοιχεία, σχετικά υψηλή αγωγιµότητα,
υψηλή περιεκτικότητα σε αµµωνιακό άζωτο, πολύ καλές φυσικές ιδιότητες, µικρή ή
καθόλου περιεκτικότητα σε βαρέα µέταλλα, και δεν περιέχει παθογόνους οργανισµούς
για τα φυτά και των άνθρωπο. Επίσης είναι σχετικά οµοιόµορφα ως υλικό και
παράγονται σε τεράστιες ποσότητες, που υπολογίζονται παγκοσµίως σε 25 εκατοµµύρια
τόνους ετησίως (Ζερβάκης 1998).
∆οκιµάστηκαν δύο δόσεις OMW, µία σε ποσότητα ίση µε το 60 % και µία δεύτερη σε
ποσότητα ίση µε 100% της υδατοϊκανότητας του εδάφους (S). Πραγµατοποιήθηκαν
µετρήσεις Ολικών Φαινολικών, Αποχρωµατισµού καθώς και του ∆είκτη Βλαστικότητας
(GI) σε χρόνους Τ=0, 20, και 40 ηµέρες από την εφαρµογή των OMW στα µίγµατα.
Τα συµπεράσµατα που ελήφθησαν από το Πείραµα 1 είναι τα εξής:
• Το µίγµα S + SMS 50 προσφέρει τη µεγαλύτερη αρχική µείωση (Τ=0) των Ολικών
Φαινολικών, σε σχέση µε το Έδαφος + OMW (S + OMW), και για τις δύο δόσεις OMW.
Η απότοµη πτώση των φαινολικών αµέσως µετά από την εφαρµογή των OMW στο
έδαφος αναφέρεται και από τους Papaloukopoulou & al. (2002).
Η µείωση των Ολικών Φαινολικών είναι µεγαλύτερη στο µίγµα S + SMS 50, σε σχέση
µε τα άλλα µίγµατα (S + SMS 10, S + WHS 10, και S + WHS 50) στην εφαρµογή
OMW στο 100%. Η µείωση αυτή πιθανά να οφείλεται σε φαινόµενα απευθείας
προσρόφησης των φαινολικών στο SMS ή στη δράση ενζύµων του Pleurotus ostreatus.
96
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
• Σε όλες τις επεµβάσεις, η µείωση των φαινολικών για εφαρµογή OMW στο 60%
είχε ολοκληρωθεί µετά από 20 ηµέρες (T=20).
• Στον αντίστοιχο χρόνο (T=20), για εφαρµογή OMW στο 100%, η πτώση των
φαινολικών είχε ολοκληρωθεί µόνο στο S + WHS 50.
• Στο Έδαφος + OMW (S + OMW), για εφαρµογή OMW στο 100%, τα φαινολικά
παραµένουν σηµαντικά υψηλότερα από όλες τις υπόλοιπες επεµβάσεις µετά από 20
ηµέρες (T=20). Προφανώς η επικράτηση τοπικά αναερόβιων συνθηκών επιβράδυνε την
µείωση των φαινολικών.
• Μετά από 40 ηµέρες (T=40) ολοκληρώνεται η αποδόµηση των φαινολικών σε όλες
τις επεµβάσεις και στη συγκέντρωση OMW 100%. Το Έδαφος + OMW (S+ OMW) στον
ίδιο χρόνο έχει εξισορροπήσει τις τιµές φαινολικών στα ίδια επίπεδα µε αυτές των
µιγµάτων S + SMS 10, S + SMS 50, S + WHS 10, και S + WHS 50.
• Μετά από 40 ηµέρες (T=40) η µικρότερη τιµή φαινολικών, για εφαρµογή OMW στο
100%, εµφανίζεται στο S + SMS 10 (274,5 µg/g). Η τιµή των φαινολικών είναι
σηµαντικά υψηλότερη σε σχέση µε την αντίστοιχη για εφαρµογή OMW στο 60% (139,7
µg/g).
• Αποχρωµατισµός στο εδαφικό εκχύλισµα δεν παρατηρείται σε κανένα µίγµα S +
SMS και S + WHS. Με το τέλος της δοκιµής (T=40) για εφαρµογή OMW στο 60%, µόνο
στο S + SMS 50 φαίνεται να σταθεροποιείται το χρώµα στις αρχικές τιµές (T=0).
• Η Φυτοτοξικότητα, για εφαρµογή OMW στο 60 %, εµφανίζεται γενικά µικρότερη
στα µίγµατα S + SMS και S + WHS, σε σχέση µε αυτή του µίγµατος S + OMW. Φθάνει
στη χαµηλότερη τιµή της µετά τις πρώτες 20 ηµέρες από την προσθήκη του OMW για
όλες τις επεµβάσεις (S + OMW, S + SMS + OMW, και S + WHS + OMW). Μόνο το S +
SMS 10 διαφέρει στατιστικά ως προς τη µείωση της φυτοτοξικότητας στο χρόνο T=20
από το S + OMW.
• Η Φυτοτοξικότητα για εφαρµογή OMW στο 100%, εµφανίζεται µικρότερη στα S+
SMS 10 και S+ SMS 50, τις πρώτες 20 ηµέρες (T=20).
• Μετά από 40 ηµέρες (T=40) στο S+ SMS 50 τα φυτοτοξικά φαινόµενα φαίνεται να
εξαλείφθηκαν εντελώς και να εµφανίστηκαν φαινόµενα φυτοδιέγερσης (τιµή δείκτη
βλαστικότητας (GI), µεγαλύτερη από το Μάρτυρα (S + H2O)).
• ∆εν παρατηρήθηκε συσχέτιση µεταξύ των φαινολικών και της φυτοτοξικότητας στο
χρόνο T=40 για εφαρµογή OMW στο 60% και στο 100%. Συγκεκριµένα το S + SMS
50, στο 100%, εµφανίζει τη µεγαλύτερη µείωση της φυτοτοξικότητας από όλες τις
υπόλοιπες επεµβάσεις, παρότι η τιµή των ολικών φαινολικών του ήταν στα ίδια επίπεδα
µε αυτές των υπολοίπων επεµβάσεων. Συµπεραίνεται ότι η φυτοτοξικότητα που
προσδίδουν τα OMW εξαρτάται και από άλλους χηµικούς παράγοντες εκτός των
φαινολικών (λιπαρές ουσίες). Σε αντίστοιχο συµπέρασµα είχαν καταλήξει και οι
Capasso & al. (1992) όπου από OMW στα οποία είχαν αφαιρέσει τα φαινολικά
συστατικά δεν παρατήρησαν αντίστοιχη µείωση της φυτοτοξικότητας σε φυτά τοµάτας
και κολοκυθιάς. Σε δοκιµές αποτοξικοποίησης των OMW µε τη χρήση ακινητοποιηµένης
Φαινολοξειδάσης οι Martirani & al. (1996) αναφέρουν ότι η σηµαντική µείωση των
φαινολικών των OMW µετά από τη ενζυµική µεταχείριση, δεν επέφερε αντίστοιχη
µείωση της τοξικότητας στο βακτήριο Baccilus cereus. Οι Tsioulpas & al. (2002)
ανέφεραν ότι σε δοκιµές εκτίµησης της ικανότητας µείωσης φαινολικών σε OMW από το
µύκητα Pleurotus, η σηµαντική µείωση των φαινολικών που παρατηρήθηκε δεν
97
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
συνοδεύτηκε από αντίστοιχη µείωση της φυτοτοξικότητας. Αντίστοιχα αποτελέσµατα
υπήρξαν κι από τους Αntoniou & al. (2002).
Να υπενθυµίσουµε ότι οι αναερόβιες συνθήκες στο έδαφος µπορούν να αποβούν
τοξικές για τα φυτά, διότι προάγεται η αναερόβια αποικοδόµηση των οργανικών
υπολειµµάτων µε τελικά προϊόντα µεθάνιο, αιθυλένιο και οργανικά οξέα (γαλακτικό,
βουτυρικό, κιτρικό) των οποίων η συγκέντρωση µπορεί να αποβεί τοξική (Αναλογίδης
2000). Η σηµαντικότερη επίδραση των οργανικών υποστρωµάτων στην αποδόµηση των
OMW στο έδαφος είναι στη δηµιουργία αερόβιων συνθηκών και οξειδωτικού
περιβάλλοντος µέσω των οποίων επιτυγχάνεται σηµαντική επιτάχυνση της πτώσης
των φυτοτοξικών παραγόντων.
Κατά τη διερεύνηση της συµβολής της φυσικής µικροβιακής χλωρίδας του εδάφους και
των OMW, στην αποδόµηση των OMW, µετά από εφαρµογή τους στο έδαφος
δοκιµάσθηκαν, ένα αµµοπηλώδες ″Βελίκα″, και ένα αργιλοπηλώδες ″Αγ. Νικόλαος″. Πραγµατοποιήθηκαν µετρήσεις Ολικών Φαινολικών, στους χρόνους Τ= 1 ώρα, Τ= 3 και
Τ= 30 ηµέρες, και µέτρηση της Αναπνευστικής ∆ραστηριότητας (CO2-C) στους χρόνους
Τ= 1, 3, 6, 12, 30 ηµέρες από την προσθήκη των OMW στο έδαφος.
Οι επεµβάσεις που πραγµατοποιήθηκαν ήταν:
1. Έδαφος µε OMW (S + OMW).
2. Αποστειρωµένο έδαφος και OMW (AS + OMW).
3. Αποστειρωµένο έδαφος και Αποστειρωµένο OMW (AS + AOMW).
4. Έδαφος και Αποστειρωµένο OMW (S + AOMW).
Τα συµπεράσµατα που ελήφθησαν από το Πείραµα 2 είναι τα εξής:
• Tο αµµοπηλώδες έδαφος ″Βελίκα″, µία ώρα µετά την προσθήκη των OMW (T=1
ώρα), κατάφερε να µειώσει τη συγκέντρωση των Ολικών Φαινολικών στο 12,8%, ενώ
το αργιλοπηλώδες έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″ στο 6,3% της αρχικής τιµής. Μετά τις 3
ηµέρες (T=3), οι τιµές των φαινολικών ήταν αντίστοιχα 5,3% (S + AOMW) και 2,7%
(S + AOMW) της αρχικής τιµής. Η µεγαλύτερη µείωση των φαινολικών εµφανίστηκε
στο αργιλοπηλώδες έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″, και συµφωνεί µε βιβλιογραφικά δεδοµένα (Papaloukopoulou & al. 2002) όπου αναφέρουν συσχέτιση των εκχυλίσιµων
φαινολικών, αµέσως µετά την εφαρµογή των OMW, µε τη περιεκτικότητα των εδαφών
σε άργιλο. Η ικανότητα αυτή των αργιλούχων εδαφών να µειώνουν τα εκχυλίσιµα
φαινολικά σε µεγαλύτερο ποσοστό από τα αµµώδη, σχετίζεται µε φαινόµενα απευθείας
προσρόφησης τους στα εδαφικά κολλοειδή (see in Ehaliotis & al. 2003).
• Η αναπνευστική δραστηριότητα εµφανίστηκε µεγαλύτερη στο αργιλοπηλώδες
έδαφος ″Αγ. Νικόλαος″, σε σχέση µε την αντίστοιχη του αµµοπηλώδους εδάφους
″Βελίκα″.
• Και στους δύο τύπους εδαφών (αµµοπηλώδες ″Βελίκα″, και αργιλοπηλώδες ″Αγ. Νικόλαος″), µεγαλύτερη αναπνευστική δραστηριότητα (CO2-C), άρα και αποδόµηση,
παρουσίασαν οι επεµβάσεις µε τα µη αποστειρωµένα εδάφη, S + OMW και S + ΑOMW.
Η προσθήκη OMW σε ένα έδαφος ακολουθείται από αύξηση της µικροβιακής
δραστηριότητας, εκφρασµένη σε παραγόµενο CO2 ή σε αριθµό µικροβιακών αποικιών
ανά γραµµάριο εδάφους (Paredes & al. 1986, Moreno & al. 1987). Μετά από την
98
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
εφαρµογή του OMW γενικά παρατηρείται αύξηση των µικροβιακών πληθυσµών του
εδάφους, αν και σε ορισµένες οµάδες παρατηρείται µείωση, και ιδιαίτερα σε
πληθυσµούς σπορογόνων βακτηρίων. Ο αρχικός τους πληθυσµός από το 10-20% της
συνολικής εδαφικής µικροχλωρίδας, µειώνεται στο 0,01% µετά από την εφαρµογή του
OMW, και επανέρχεται στα αρχικά επίπεδα µετά από παρέλευση χρονικού διαστήµατος
(Paredes & al. 1987). Παράλληλα εξαιτίας της πτώσης του εδαφικού pH παρουσιάζεται
αύξηση των οξεόφιλων µικροοργανισµών, των µικροοργανισµών που ευθύνονται για τη
διαλυτοποίηση του φωσφόρου, καθώς και αζωτοδεσµευτικών βακτηρίων (Balis & al.
1996, Ehaliotis & al. 1999).
• Σε όλα τα αποστειρωµένα συστήµατα, και για τους δύο τύπους εδαφών, η
αναπνευστική δραστηριότητα που είχε σχέση µε τη αποδόµηση των OMW ήταν όπως
αναµενόταν µηδενική.
• Η αναπνευστική δραστηριότητα του εδάφους στο οποίο προστέθηκε αποστειρωµένο
OMW (S + AOMW) µειώθηκε κατά το 1/3 σε σχέση µε το έδαφος στο οποίο είχε
προστεθεί µη αποστειρωµένο OMW (S + OMW). Η πτώση αυτή της δραστηριότητας
προφανώς οφείλεται στη δράση της εξειδικευµένης µικροχλωρίδας του OMW, η οποία
παίζει σηµαντικό ρόλο στην αποδόµηση του OMW, και πιθανότατα σχετίζεται µε την
εξειδικευµένη αποδόµηση του πολυφαινολικού κλάσµατος του αποβλήτου.
• Η αποστείρωση του εδάφους (AS + OMW), και εποµένως η απώλεια της αντίστοιχης
µικροχλωρίδας, επέφερε µείωση της αναπνευστικής δραστηριότητας κατά 2/3. Από
αυτό συµπεραίνεται ότι η µικροχλωρίδα του εδάφους είναι υπεύθυνη για τα 2/3 της
συνολικής αναπνευστικής δραστηριότητας του µη αποστειρωµένου συστήµατος (S +
OMW), άρα και της αντίστοιχης συνολικής αποδόµησης των OMW.
• Η πτώση των φαινολικών δεν συσχετίζεται µε την αντίστοιχη αναπνευστική
δραστηριότητα για συγκεκριµένο χρόνο, και για τα δύο εδάφη. Το µεγαλύτερο
ποσοστό της µείωσης των φαινολικών πραγµατοποιείται αµέσως µετά την προσθήκη
του απόβλητου στο έδαφος και πριν προλάβει να αρχίσει η αναπνευστική
δραστηριότητα.
Από αυτό συµπεραίνεται ότι η µείωση των Ολικών Φαινολικών οφείλεται
κυρίως στις φυσικοχηµικές ιδιότητες του εδάφους, παρά στη µικροβιακή
δραστηριότητα.
Για την διερεύνηση της µικροχλωρίδας των µιγµάτων S + SMS + OMW,
πραγµατοποιήθηκαν αποµονώσεις µυκήτων από τις αποικίες που αναπτύσσονταν
επιφανειακά στα δοχεία µε τα υποστρώµατα που χρησιµοποιήθηκαν για την υλοποίηση
του Πειράµατος 1.
Πλήθος αναφορών σχετικά µε τη χρήση µυκήτων για την αποδόµοση των OMW
υπάρχουν στη βιβλιογραφία. Από τους πλέον µελετηµένους είναι οι µύκητες λευκής
σήψης, οι οποίοι έχουν τη δυνατότητα να µεταβολίζουν αποτελεσµατικά τα φαινολικά
συστατικά που υπάρχουν στα Υγρά Απόβλητα των Ελαιοτριβείων (OMW). Οι µύκητες
του γένους Pleurotus αποτελούν µερικούς από τους πιο αποτελεσµατικούς
αποικοδοµητές στη φύση, έχοντας χρησιµοποιηθεί για την επεξεργασία των υγρών
Martirani & al. 1996). Άλλοι µύκητες που έχουν χρησιµοποιηθεί για την επεξεργασία
των OMW είναι διάφορα είδη ζυµών όπως οι Torulopsis utilis, Saccharomyces lipolitica,
και Geotrichum candidum, καθώς και ο αδηλοµύκητας Aspergillus niger, ο οποίος
99
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
κατάφερε να µείωση το οργανικό φορτίο σε OMW (Hamdi & al. 1991, Hamdi & Ellouz
1992). Ο Ettayebi & al. (2003) αναφέρει ότι η αερόβια βιοεπεξεργασία λιόζουµου, µε
ακινητοποιηµένο στέλεχος της ζύµης Candida tropicalis, µείωσε αντίστοιχα κατά 69,7
%, 69,2 % και 55,3 % το COD, τις µονοφαινόλες και τις πολυφαινόλες.
Οι Robles & al. (2000) χρησιµοποίησαν στελέχη του αδηλοµύκητα Penicillium που
είχαν αποµονώσει από σηµείο διάθεσης OMW, για να εκτιµήσουν την ικανότητα τους να
µειώνουν το οργανικό φορτίο και τα φαινολικά σε µη αραιωµένο λιόζουµο,
επιτυγχάνοντας τελικά την µείωση των φαινολικών του αποβλήτου κατά 45% ενώ
παράλληλα ανέφεραν ότι η αντιβακτηριακή δράση των OMW µειώθηκε εντελώς, µετά
από την αεροβική επεξεργασία του απόβλητου για 12 ηµέρες µε στέλεχος Penicillium.
Κατά την εκτίµηση της επεξεργασίας µε OMW, των στελεχών µυκήτων που
αποµονώθηκαν από το έδαφος µε το SMS (Πείραµα 3) παρατηρήθηκαν τα
εξής:
• Μακροσκοπικά στις υγρές καλλιέργειες τα περισσότερα στελέχη παρουσίασαν
κανονική µυκηλιακή ανάπτυξη και παρήγαγαν πλούσια βιοµάζα, χωρίς παράλληλα να
πετύχουν µείωση των Ολικών Φαινολικών και της Φυτοτοξικότητας. Προφανώς δεν
κατανάλωσαν συστατικά στα οποία οφείλονται οι φυτοτοξικές ιδιότητες των OMW, όπως
πολυφαινόλες και λιπαρά οξέα, αλλά προτίµησαν σάκχαρα στα οποία τα λιόζουµα είναι
σχετικά πλούσια.
• Τρία στελέχη κατάφεραν να µειώσουν τα Ολικά Φαινολικά έως και 13,3%, µετά
από επώαση 30 ηµερών. Από το σύνολο των στελεχών το 5.1, το 4.15 και το 3.5
πέτυχαν να µειώσουν τα ολικά φαινολικά κατά 12,84, 10,06, και 13,3% αντίστοιχα σε
σχέση µε αυτά του µάρτυρα (καθαρό OMW 100 %). Τα υπόλοιπα στελέχη δεν πέτυχαν
µείωση, αλλά αντίθετα εµφάνισαν αύξηση έως και 12,57% των φαινολικών µετά από
30 ηµέρες επώαση.
• Σηµαντική µείωση του χρώµατος του αποβλήτου δεν επιτευχθεί από κανένα
στέλεχος. Το 4.22 πέτυχε οριακά να αποχρωµατίσει κατά 9,63 % το OMW στα 525 nm.
• Το στέλεχος 5.2 πέτυχε να µειώσει την φυτοτοξικότητα κατά 59,01% σε σχέση µε
την αντίστοιχη του µάρτυρα (υγρή καλλιέργεια µε καθαρό OMW σε 100%). Το
στέλεχος 4.7 πέτυχε να µειώσει αντίστοιχα την φυτοτοξικότητα κατά 16,09%.
Συµπερασµατικά από τις δοκιµές αποτοξικοποίησης του OMW σε υγρή καλλιέργεια
από στελέχη µυκήτων, που αποµονώθηκαν από τα µίγµατα εδάφους µε SMS στα οποία
είχε προστεθεί OMW, παρατηρήθηκε µικρή ικανότητα µείωσης των Ολικών Φαινολικών
και Αποχρωµατισµού. Ενδιαφέρον παρουσίασε η αρνητική συσχέτιση, της τιµής της
φυτοτοξικότητας και των ολικών φαινολικών από το στέλεχος 5.2., το οποίο µετά από
30 ηµέρες επώαση σε υγρή καλλιέργεια µε OMW 100 %, µείωσε την φυτοτοξικότητα
των OMW χωρίς παράλληλα να επιτύχει αντίστοιχη µείωση των ολικών φαινολικών.
100
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
101
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ρύπανση από τα Υγρά Απόβλητα Ελαιοτριβείων (OMW) αποτελεί περιβαλλοντικό
πρόβληµα µε ιδιαίτερη σηµασία όχι µόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλες τις
ελαιοπαραγωγικές χώρες. Η διατάραξη που προκαλούν τα OMW, στα φυσικά
οικοσυστήµατα, οφείλεται κυρίως στο πολύ υψηλό οργανικό φορτίο που φέρουν, µε
τιµές του BOD5 να κυµαίνονται στα 20-50 g/l και του COD στα 60-150 g/l.
Στην παρούσα εργασία εξετάσθηκε αρχικά, η επίδραση της ενσωµάτωσης στο έδαφος
(S) του εξαντληµένου υποστρώµατος καλλιέργειας του εδώδιµου µακροµύκητα
Pleurotus ostreatus (SMS), το οποίο αποτελείται από άχυρο αποικισµένο από το
µυκήλιο του µύκητα, και του άχυρου σιταριού (WHS), στην αποδόµηση των OMW µετά
την εφαρµογή τους στο µίγµα. Η ανάµιξη µε έδαφος έγινε σε συγκεντρώσεις 0, 10, 50
g SMS και WHS αντίστοιχα, ανά 500 g αµµοπηλώδους S. Στη συνέχεια τα µίγµατα S +
SMS και S + WHS ποτίστηκαν µε OMW, σε ποσότητα ίση µε το 60% ή το 100% της
υδατοϊκανότητας του εδάφους, και επωάστηκαν για 40 ηµέρες. Στο υδατικό εκχύλισµα
των µιγµάτων πραγµατοποιήθηκαν µετρήσεις Ολικών Φαινολικών, Αποχρωµατισµού,
και του ∆είκτη Βλαστικότητας (GI) σπερµάτων κάρδαµου, µετά την παρέλευση χρόνου
T=0, 20, 40 ηµέρες από την εφαρµογή των OMW στα µίγµατα.
Παρατηρήθηκε ότι στο χρόνο Τ=0 ηµέρες (άµεση εκχύλιση φαινολικών µετά την
εφαρµογή OMW) δεν υπήρξαν σηµαντικές διαφοροποιήσεις της τιµής των Ολικών
Φαινολικών και για τα δύο επίπεδα εφαρµογής OMW (60% και 100% της
υδατοϊκανότητας του εδάφους), µε εξαίρεση µια ελαφρά µείωση των επανακτούµενων
φαινολικών στη µεγάλη δόση εφαρµογής του SMS (S + SMS 50). Στο χρόνο T=20
ηµέρες η µεγάλη δόση εφαρµογής WHS (S + WHS 50) έδωσε τις µικρότερες τιµές
επανακτούµενων φαινολικών (µικρότερες κατά 75% τουλάχιστον σε σύγκριση µε το
µάρτυρα S και στις δύο δόσεις εφαρµογής των OMW). Τέλος στο χρόνο T=40 ηµέρες,
όλες οι επεµβάσεις παρουσίαζαν µειωµένη επανάκτηση φαινολικών σε σύγκριση µε το
µάρτυρα (S) µε την εφαρµογή WHS να δίνει τις µεγαλύτερες µειώσεις για την χαµηλή
εφαρµογή OMW (60%) αλλά να µη διαφοροποιείται του SMS στη υψηλή δόση
εφαρµογής (100%).
Aποχρωµατισµός των υδατικών εκχυλισµάτων δεν παρατηρήθηκε στα µίγµατα S +
SMS και S + WHS σε σχέση µε το S. Παρατηρήθηκε µόνο µια ελαφρά µείωση (10-
20%) αµέσως µετά την εφαρµογή OMW (T=0) στις επεµβάσεις µε WHS.
Οι δύο δόσεις εφαρµογής SMS και η µικρή δόση εφαρµογής WHS εµφάνισαν ∆είκτη
Βλαστικότητας υψηλότερο και από το µαρτύρα (S) στο χρόνο Τ=40, όχι όµως και η
µεγάλη δόση WHS.
Επίσης στην παρούσα εργασία εξετάστηκε η συµβολή της φυσικής µικροβιακής
χλωρίδας του εδάφους και των OMW, στην αποδόµηση των OMW µετά την εφαρµογή
τους στο έδαφος. Το έδαφος αποστειρώθηκε θερµικά, ενώ τα OMW αποστειρώθηκαν µε
τη χρήση φίλτρων Nalgene 0,2µm. Η δοκιµή περιλάµβανε επεµβάσεις µε
αποστειρωµένο έδαφος και αποστειρωµένο OMW (AS - AOMW), αποστειρωµένο S και
µη αποστειρωµένο OMW (AS - OMW), µη αποστειρωµένο S και αποστειρωµένο OMW (S
- AOMW) και µη αποστειρωµένο S και OMW (S - OMW). Πραγµατοποιήθηκαν
µετρήσεις των Ολικών Φαινολικών στους χρόνους Τ=0, Τ=3, Τ=30 ηµέρες, και της
Αναπνευστικής ∆ραστηριότητας (CO2-C) στους χρόνους Τ= 1, 3, 6, 12, 30 ηµέρες από
102
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
την προσθήκη των OMW στο έδαφος. Παρατηρήθηκε ελαχιστοποίηση της επανάκτησης
φαινολικών από το έδαφος από το χρόνο Τ=3 ηµέρες και µετά. Η εφαρµογή µη
αποστειρωµένων OMW αποκατέστησε κατά το 1/3 την αναπνευστική δραστηριότητα
του αποστειρωµένου εδάφους. Η αναπνευστική δραστηριότητα ήταν µεγαλύτερη στις
επεµβάσεις όπου δεν αποστειρώθηκε το έδαφος και/ η τα OMW, και δεν συσχετίστηκε
µε µεγαλύτερη µείωση των φαινολικών, οδηγώντας στο συµπέρασµα ότι η βιολογική
αποικοδόµηση έχει δευτερεύοντα ρόλο στη µείωση των φαινολικών των OMW στο
έδαφος.
Τέλος στα µίγµατα S+SMS και S+WHS όπου εφαρµόστηκαν τα OMW παρατηρήθηκε
επιφανειακή ανάπτυξη αποικιών µυκήτων. Πραγµατοποιήθηκε αποµόνωση τους σε
καθαρές καλλιέργειες και διερευνήθηκε η ικανότητα τους να αποδοµούν τα OMW.
Αρχικά αξιολογήθηκε η µυκηλιακή αύξηση τους σε τριβλία Petri που περιείχαν ως
υπόστρωµα αποστειρωµένα OMW. Στη συνέχεια εξετάστηκαν 19 επιλεγµένα στελέχη
µυκήτων ως προς την ικανότητα τους να αποδοµούν αποστειρωµένα OMW σε υγρές
καλλιέργειες. Μετά από επώαση για τριάντα ηµέρες σε ελεγχόµενες συνθήκες 25° C,
παρατηρήθηκε µείωση των ολικών φαινολικών των υγρών καλλιεργειών στις
καλλιέργειες των στελεχών 5.1, 4.15 και 3.5 όπου πέτυχαν να µειώσουν τα ολικά
φαινολικά κατά 12,84, 10,06, και 13,3% αντίστοιχα σε σχέση µε αυτά του µάρτυρα
(καθαρό OMW 100 %). Σηµαντική µείωση του χρώµατος του OMW δεν επιτευχθεί από
κανένα στέλεχος. Το 4.22 πέτυχε οριακά να αποχρωµατίσει κατά 9,63 % το OMW.
Ενδιαφέρον παρουσίασε η ικανότητα σηµαντικής µείωσης της Φυτοτοξικότητας από το
στέλεχος 5.2 (κατά 59%) χωρίς παράλληλα να επιτύχει αντίστοιχη µείωση των Ολικών
Φαινολικών.
103
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ABSTRACT
Pollution caused by Olive Mill Wastewaters (OMW) constitutes an environmental
problem of particular importance not only for Greece, but also for all other olive-oil
production countries. The perturbation that OMW cause in the natural ecosystems is
mainly due to their very high organic charge (BOD5 20-50 g/l and COD in 60-150 g/l).
In the present work, the effect of incorporation in soil of wheat straw (WHS) and
exhausted Pleurotus ostreatus cultivation substrate (straw colonized by the mycelium
of mushroom, SMS), was examined as a means to improve the decomposition of OMW
after their application in the soil (S). WHS and SMS were mixed with soil at
concentrations of 0, 10, and 50 g per 500 g of soil. Then the mixes were irrigated with
two doses of OMW at 60% and 100% of soil water holding capacity respectively and
were subsequently incubated for 40 days. In the water extract of mixes the following
measurements were performed: Total phenolics, decoloration and germination index
(GI) determinations using seeds of cardamon at T= 0, 20 and 40 days from the
application of OMW in the mixes. At T=0 recovery of phenolics was already small and
similar for all treatments with a trend for greater reduction in the high application level
of SMS. After 20 days (T=20) the high level of WHS application resulted in the smaller
values of recovered phenolics (about 75% of the control S, in both doses of OMW).
Finally after 40 days, all the treatments presented decreased recovery of phenolics
compared to the control (S). At that time the application of WHS gave the smallest
recovery for the small dose of OMW (60%) but did not differ from the SMS application
in the high OMW dose (100%). Decoloration of OMW was not observed in any mixes
with SMS or WHS The two levels of SMS application and the small level of WHS
application presented igermination indexes higher than the control (S) at time T=40,
but the high level of WHS did not.
The contribution of the microbial flora of soil and OMW, in the degradation of OMW
following their application in the soil was also tested. The soil was autoclaved twice
whereas the OMW was sterilized by the use of filters (Nalgene 0,2mm). The trial
included treatments with (a) sterilized soil and sterilized OMW (AS - AOMW), (b)
sterilized S and not sterilized OMW (AS - OMW), (c) not sterilized S and sterilized
OMW (S – AOMW) and (d) not sterilized S and OMW (S - OMW). Measurements of
total phenolics at times T=0, T=3, T=30 and of respiratory activity (CO2-C) at times T
= 1, 3, 6, 12, 30 days after the addition of OMW in the soil were performed.
Minimisation of recovered phenolics from the soil was observed from time T = 3 days
and afterwards in the treatments. The application of non-sterilized OMW in sterilized
soil restored about 1/3 of the respiratory activity of the non-steilized control
treatment. The respiratory activity was greater in the opposite treatment where
sterilized OMW was applied in non-sterilized soil but was not connected to greater
reduction of total phenolics, leading to the conclusion that the biological degradation
has a secondary role in the reduction of OMW phenolics, in soil.
In the mixes of soil with SMS and WHS surface fungal growth was observed
following the application of OMW. They were isolated in pure cultures and their ability
to degrade OMW was investigated. Initially their mycelial growth in Petri dishes that
contained solidified sterilized OMW was tested. Based on this screening 19 fungal
104
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
strains were selected and tested for their ability to degradate sterilized OMW in liquid
cultures. After incubation for 30 days at 25° C reduction of total phenolics was
observed in the cultures of three strains (5.1, 4.15 and 3.5), that decreased total
phenolics by 12,84, 10,06, and 13,3% respectively compared to the control (non-
inoculated OMW). Significant reduction of OMW colour was not achieved by any strain,
(4.22 achieved marginal decolorisation by 9,63% compared to control). Interestingly
significant reduction of phytotoxicity was observed for strain 5.2 (reaching 59%)
without a parallel reduction in total phenolics.
105
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Aggelis G., Iconomou D. Christou, M., Bokas D., Kotzailias S., Tsagou V. &
Papanikolaou S. 2003: Phenolic removal in a model olive oil mill wastewater using Pleurotus ostreatus in bioreactor cultures and biological evaluation of the process. - Water Research 37: 3897-3904.
Argeiti G., Ehaliotis C., Katsaris P., Zervakis G. & Papadopoulou K., 2001: Effect of olive mill wastes on soil-borne phytopathogenic fungi. - Phytopathologia Mediterranea 40: 201 (abstract).
Andrich G., Balzini S., Zinnai A., Silvestri S. & Fiorentini, R., 1992: Effect of olive oil wastewater irrigation on olive plant products. – Agricoltura Mediterranea 122: 97-100.
Antoniou T., Ehaliotis C., Panopoulos N., Lyberatos G. & Zervakis G., 2002: Comparative evaluation of white-rot fungi as bioremediation agents of olive-mill waste waters. Proceedings of the Regional Symposium on Water Recycling in Mediteranean Region, Heraclion, Greece.
Balis C., Chatzipavlidis J. & Flouri F., 1996: Olive Mill Waste as a Substrate for Nitrogen Fixation. International Biodeterioration & Biodegradation. - 38: 169-178.
Bonari E., Macchia M., Angelini L.G.& Ceccerini L., 1993: The waste waters from olive oil extraction: their influence on the germinative characteristics of some cultivated and weed species. - Agricoltura Mediterranea 123: 273-280.
Cabrera F., Lopez R., Martinez-Bordiu A., Dupuy de Lome Ε. & Murillo J.M., 1996: Land Treatment Of Olive Oil Mill Wastewater. - Biodeterioration & Biodegradation 38: 215-225.
Canepa P., Marignetti N., Rognoni U., & Calgari, S., 1988: Olive mills wastewater treatment by combined membrane process. - Water Research 22: 1491-1494.
Capasso R., Cristinzio G., Evidente A. & Scognamiglio F., 1992: Isolation spectroscopy and selective phytotoxic effects of polyphenols from vegetable waste water. - Phytochemistry 31: 4215-4128.
Cereti C.F., Rossini F., Federici F., Quaratino D.,Vassiliev N. & Fenice M., 2004: Reuse of microbially treated olive mill wastewater as fertilizer for wheat (Triticum durum Desf.). - Bioresource Technology 91: 135-140.
Chatjipavlidis I., Antonakou M., Demou D., Flouri F. & Balis,C., 1996: Bio-Fertilization of olive mill liquid wastes. The pilot plant in Messinia, Greece. - International Biodeterioration & Biodegradation 38: 183-187.
Cohen R., Persky L. & Hadar Y., 2002: Biotechnological applications and potential of wood-degradin gmushroomsof the genus Pleurotus. - Appl Microbiol Biotechnol 58: 582–594.
D’Annibale A., Stazi S.R., Vinciguerra V. & Sermanni G.G., 2000: Oxirane-immobilized Lentinula edodes laccase: stability and phenolics removal efficiency in olive mill wastewater. - Journal of Biotechnology 77: 265-273.
Di Giovacchino L., Basti C., Constantini N., Surricchio G., Ferrante M. & Lombardi D., 2002: Effects of spreading olive vegetable water on soil cultivated with maize and grapevine. - Olivae 91: 37-43.
Ehaliotis C., Papadopoulou K., Kotsou M. Mari, I. & Balis C., 1999: Adaptation and population dynamics of Azotobacter vinelandii during aerobic biological treatment of olive-millwastewater. - FEMS Microbiol. Ecol. 30: 301–311.
Ehaliotis C., Zervakis G., Anoliefo O., Papadopoulou K. & Kardimaki A., 2003: The capacity of agricultural soils to auto-regulate bioremediation of olive-mill wastewaters. In: V. Sasek & al. (eds), The Utilization of Bioremediation to Reduce Soil Contamination, Problems and Solutions, pp. 353-357. Netherlands.
Ettayebi K., Erachidi F., Jamai L., Ali Tahri-Jouti M., Sendide K. & Ettayebi M., 2003: Biodegradation of polyphenols with immobilized Candida tropicalis Under metabolic induction.- FEMS Microbiology Letters 223: 215-219.
106
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Hadrami A., El. Belaqziz M., El Hassni M., Hanifi S., Abbad A., Capasso R., Gianfreda L., & El Hadrami I., 2004: Physico-chemical Characterization and Effects of Olive Oil Mill Wastewaters Fertirrigation on the Growth of Some Mediterranean Crops. - Journal of Agronomy 3: 247-254.
Fiestas Ros de Ursinos J.A., 1977: Depurazion aquas residuals en la industria del aceite de oliva. – Grasas y Aceites 28: 113–121.
Fiestas Ros de Ursinos J.A., Navarro R., Leon R., Garcia H.J. & Maestojuan G.M., 1982: Depuracion anaerobia del alpechin como fuente del energia. - Grasas y Aceites 33: 265-270.
Fiestas Ros de Ursinos J.A., 1986: Vegetation water used as fertilizer. Proc. International Symposium on Olive by - Products Valorization. - FAO, UNDP, Sevilla, Spain, pp. 321-330.
Fiestas Ros de Ursinos J.A. & Borja Padilla R., 1992: Use and treatment of olivemill wastewater: current situation and prospects in Spain. – Grasas y Aceites 43: 101–106.
Flouri F., Chatijipavlidis I., Balis C., Servis D. & Tjerakis C., 1990: Effect of olive oil mills liquid wastes on soil fertility. International Reunion for the treatment of olive oil waste effluents, Cordoba, Spain, May 31-June 1, 1990. p. 11.
Fountulakis M.S., Dokianakis S.N. Kornaros M.E., Aggelis G.G. & Lyberatos G., 2002: Removal of phenolics in olive mill wastewaters using the white-rot fungus Pleurotus ostreatus. - Water Research 36:4735-4744. Garcia-Gomez A., Roig A. & Bernal M.P., 2003: Composting of the solid fraction of
olive mill wastewater with olive leaves: organic matter degradation and biological activity. - Bior. Techn. 86: 59-64.
Georgacakis D. & Dalis D., 1993: Controlled anaerobic digestion of settled olive- oil wastewater. – Bioresource Technology 46: 221-226.
Georgacakis D. & Christopoulou N., 2002: Olive oil mill wastewater treatment and disposal. A case application study at Samos island. - Research report on the results of a full scale demonstration installation at Marathokampos of Samos island, Laboratory of Agricultural Structures, Agricultural University of Athens (in Greek).
Giovacchino L., Basti C., Costantini N. & Surricchio G., Ferrante M. & Lombardi D., 2002: Effects of spreading olive vegetable water on soil cultivated with maize and grapevine. – Olivae 91: 37-43.
Hamdi M., Khadir, A. & Garcia J.L., 1991: The use of Aspergillus niger for the bioconversion of olive mill waste-waters. - Applied Microbiology and Biotechnology 34: 828-831.
Hamdi M., & Ellouz R., 1992: Bubble column fermentation of olive mill wastewaters
by Aspergillus niger. - J. Chem. Technol. Biotechnol. 36: 285-288.
Kamitsuji H., Honda Y., Watanabe T. & Kuwahara M., 2004: Production and induction of manganese peroxidase isozymes in a white-rot fungus Pleurotus ostreatus. - Appl Microbiol Biotechnol 65: 287-294.
Kistner T., Nitz,G. & Schnitzler W.H., Adding olive mill waste water to hydroponic nutrient solutions: a potential agent against microbial diseases? In: VII International Symposium on Protected Cultivation in Mild Climates: Production, Pest Management and Global Competition, ISHS. - Acta Horticulturae 659.
Kotsou M., Mari I., Lasaridi K., Chatzipavlidis I., Balis C. & Kyriacou A., 2004: The effects of olive oil mill wastewater (OMW) on soil microbial communities and suppressiveness against Rhizoctonia solani. - Applied Soil Ecology (in press).
Levi-Minzi R., Saviozzi A., Riffaldi R. & Falzo, L., 1992: Land application of vegetable water : Effects on soil properties. - Olivae 40: 20-25.
Madejon E., Burgos P., Lopez R. & Cabrera F., 2003: Agricultural use of three organic residues: effect on orange production and on properties of a soil of the ‘Comarca Costa de Huelva’(SW Spain). - Nutrient Cycling in Agroecosystems 65: 281-288.
107
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Mari I., Ehaliotis C., Kotsou M., Balis C. & Georgakakis D., 2003: Respiration profiles in monitoring the composting of by-products from the olive oil agro-industry. - Bioresource Technology 87: 331-336.
Martinez Nieto L., Garido Hoyos S.E., Camacho Rubio F., Garcia Pareja M.P. & Ramos Cormezana A., 1993: The biological purification of waste products from olive oil extraction. – Bioresource Technology 43: 215-219.
Martirani L., Giardina P., Marzullo L. & Sannia G., 1996: Reduction of phenol content and toxicity in olive waste waters with the ligninolytic fungus Pleurotus ostreatus. - Water Research 30: 1914-1918.
Mellouli H.J., Hartmann R., Gabriels D. & Cornelis W.M., 1998: The use of olive mill effluent (“margines”) as soil conditioner mulch to reduce evaporation losses. Soil and Tillage Res. 49: 85-91.
Moreno E., Perez J., Ramos- Cormezana A. & Martinez Z., 1987: Antimicrobial effect of waste water from olive oil selecting soil bacteria after incubation with diluted waste. - Microbios 51:169-174.
Novotny C., Svobodova K., Erbanova P., Cajthaml T., Kasinath A., Lang E., Sasek V., 2004:Ligninolytic fungi in bioremediation: extracellular enzyme production and degradation rate. - Soil Biology & Biochemistry 36: 1545–1551.
Paixao S.M., Mendonca E., Picado A. & Anselmo A.M., 1999: Acute toxicity evaluation
of olive mill wastewaters: a comparative study of three aquatic organisms. -
Environmental Toxicology 14: 393-398.
Paredes M.J., Monteoliva-Sanchez M., Moreno E., Perez J., Ramos-Comerzana A. & Martinez J., 1986: Effect of wastewaters from olive oil extraction plants on the bacterial population of soil. - Chemosphere 15: 59-664.
Paredes M.J., Moreno E., Ramos-Cormenzana A. & Martinez J., 1987: Characteristics of soil after pollution with wastewaters from olive oil extraction plants. - Chemosphere 16: 1557-1564.
Perez J., Hernadez M.T., Ramos- Cormezana A. & Martinez J., 1987: Caracterizacion de fenoles del pigmento del alpechin y transformacion por Phanerochaete chrysosporium. – Grasas y Rceites 6: 367-371.
Piperidou C., Chaidou C., Stalikas C., Soulti K., Pilidis G. & Balis C., 2000: Bioremediation of olive oil mill wastewater: Chemical alterations induced by Azotobacter vinelandii.- J. Agric. Food Chem. 48: 1942-1948.
Pointing S.Bo., 2001: Feasibility of bioremediation by white-rot fungi. – Appl. Microbiol. Biotechn l. 57: 20–33.
Robles A., Lucas R., de Cienfuegos G.A. & Galvez A., 2000: Biomass production and detoxification of wastewaters from the olive oil industry by strains of Penicillium isolated from wastewater disposal ponds. - Bioresource Technology 74: 217-221.
Rodryguez E., Nuero O., Guillen F., Martynez A.T. & Martynez M.J., 2004: Degradation of phenolic and non-phenolic aromatic pollutants by four Pleurotus species: the role of laccase and versatile peroxidase. - Soil Biology & Biochemistry 36: 909–916.
Roig A., Garcia-Gomez A., Bernal M.P. & Cegarra J., 2001: Composting of the solid fraction of olive mill wastewater. In: International Symposium on Composting of Organic Matter, ISHS. - Acta Horticulturae 549.
Sainjust E., Pompei R., Rescigno A., Rinaldi A. & Ballero M., 1991: Olive milling wastewater as a medium for grouth of four Pleurotus species. - Aplied Biochemistry & Biotechnology 31: 223-235.
Tamburino V., Zimbone S.M. & Quattrone P., 1999: Storage and Land Application of Olive-Oil Wastewater. - Olivae 76: 36-45.
Tomati U. & Galli E., 1992: The fertilizing value of wastewater from the olive processing industry. Humus, its structureand role in agriculture and environment. - J. Kubat Elsevier Science Publishers B V.
108
Η ΑΠΟ∆ΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΛΑΙΟΤΡΙΒΕΙΩΝ ΣΤΟ Ε∆ΑΦΟΣ
Tsioulpas A., Dimou D., Iconomou D. & Aggelis G., 2002: Phenolic removal in olive oil mill wastewater by strains of Pleurotus spp. in respect to their phenol oxidase (laccase) activity. - Bioresource Technology 84: 251-257.
Visioli F., Vinceri F.F. & Galli C., 1995: ‘Waste water’ from olive oil production are rich in natural antioxidants. - Experimentia 51: 32-34.
Voyiatzis,D.G., 1999: Vegetation water (alpechin) application effects on soils and plants, In: Garcia-Ortiz A., Beltran G., Uceda M., Hermoso M., Gonzalez P., Ordonez R., Giraldez JV. & Metzidakis I.T. (eds.) Proceedings of the Third International Symposium on Olive Growing, Chania, Crete, Greece, 22-26 September 1997. Acta-Horticulturae 474 (2): 749-752.
Zervakis G., Yiatras P. & Balis C., 1995: Edible mushrooms from olive mill wastes. - International Biodeterioration & Biodegradation 38: 237-243.
Zervakis G. & Balis C., 1996: Bioremediation of olive mill wastes water through the production of fungal biomass. In: Royse D. (ed.) Proceedings of the Second International Conference on Mushrooms Biology and Mushrooms Products, pp. 311-323, Pennsylvania, USA.
Zucconi F., Pero A., Forte M. & De Bertoldi M., 1981: Evaluating toxicity of immature
compost. – Biocycle 22: 54-57.
Αναλογίδης ∆.Α., 2000: Έδαφος Θρεπτικά Στοιχεία και Φυτική Παραγωγή. - Εκδόσεις
Αγρότυπος, Αθήνα, σελ. 376.
Γεωργακάκης, ∆. & Τζίχα Φ., 1995: 4 Προτάσεις – Λύσεις για τα απόβλητα
ελαιοτριβείων. – Γεωργική Τεχνολογία 4: 25-32
Γεωργακάκης, ∆. & Χριστοπούλου Ν., 2003: Η αντιµετώπιση του προβλήµατος των αποβλήτων ελαιοτριβείων µε φυσική καθίζηση. - Ελιά & Ελαιόλαδο 34: 26-32.
Ζερβάκης Γ., 1998: Ο ρόλος των µανιταριών σε συστήµατα αειφορικής γεωργίας . Πρακτικά επιστηµονικής διηµερίδας: Βιολογική Γεωργία. Πραγµατικότητα– προοπτικές, σελ.48-60. Έκδοση ΤΕΙ Καλαµάτας, Καλαµάτα.
Καράταγλης Σ.Σ., 1999: Φυσιολογία Φυτών (Τρίτη έκδοση). - Εκδόσεις Art of Text, Θεσσαλονίκη, σελ.470.