គោលនគោបាយជាតិ ...€¦ · រាជ Lដ្ឋឋ Iិបា M 2 Jពុជា ruiqivs គោលនគោបាយជាតិ...

រាជរដឋឋ ភបាលកមពជា

ruiqivs

គោលនគោបាយជាត សតពមនសសវយចាស

២០១៧ - ២០៣០

បនតលលើកកមពសសខមាលភាពរបសមនសសវយចាសកមពជា

បានទទលការឯកភាពពគណៈរដឌមនរនថ កបងសមយរបជពពញអងគ នាថថងទ២៥ ខែសហា ឆប ២០១៧

i

មាតកា .......................................................................................................................... i

បញជ តារាង ................................................................................................................... iii

បញជ របភាព .................................................................................................................. iii

ឧបសមពនន .................................................................................................................... iii

អារមភកថា ................................................................................................................ …iv ១- ពសចកថពផថម ............................................................................................................. ១

២- មលពេតថនការពធវបចចបផនបកមមពោលនពោបាយមនសសចាសឆប ២០០៣ ........................... ៣

៣- សថទ នភាពរបជាសថនរសថថនការឈានពៅរកវយចាសពៅកមពជា ............................................. ៤

៣.១- កតាថ ខដលបងកឲយពកតមានករណរបជាជនវយចាស ................................................... ៤

៣.២- ការពកនព ងថនសមាមារតរបជាជនវយចាស .........................................................៧

៣.៣- ដពណរឈានចលភាពជរារបសរបជាជនវយចាស ................................................... ៩

៣.៤- នរសថភាវបនយកមមថនដពណរឈានចលវយចាស .................................................... ១១

៣.៥- ទដឌភាពភមសថនរសថថនរបជាជនវយចាស ............................................................. ១២

៣.៦- ផលពធៀបោរទសកាថ នពល .............................................................................. ១៣

៤- បញហា ចមផងៗពាកពនននងដពណរឈានចលវយចាសជរា ............................................... ១៦

៤.១- សនថសែេរញដវតទ .......................................................................................... ១៦

៤.២- សែភាពនងសែមាលភាព .............................................................................. ១៨

៤.៣- រពបៀបរបបការរសពៅ ..................................................................................... ១៩

៤.៤- បរសថទ នអពោយផល .................................................................................... ២១

៤.៥- វយចាសសកមមនងសមាគមមនសសចាស............................................................. ២២

៤.៦- ទនាកទនងអនថរជនាន .................................................................................... ២២

៤.៧. ការរ ពោភបពាន ការមនពអពព នងអពពេងាពលមនសសចាស ............................... ២៣

៤.៨- សថទ នភាពមានអាសនប ..................................................................................... ២៥

៤.៩- ការពរតៀមែលនរបសមនសសវយពកមងសរមាបការឈានចលវយចាស ............................ ២៥

ii

៥- រកបែណឍ ពោលនពោបាយនងពោលការណ ខណនា ....................................................២៧

៥.១- បរការណ .....................................................................................................២៧

៥.២- ពោលការណ ខណនា ....................................................................................... ២៩

៦- ចកខវសយនងពោលពៅ .......................................................................................... ៣១

៦.១- ចកខវសយ ..................................................................................................... ៣១

៦.២- ពោលពៅ ..................................................................................................... ៣១

៦.៣- ទសពៅនងយទនសថនរសថ ................................................................................... ៣១

៦.៣.១- អាទភាពទ១ ការធានាឲយបាននវសនថសែេរញដវតទ ..................................... ៣១

៦.៣.២- អាទភាពទ២ សែភាពនងសែមាលភាព ................................................. ៣៣

៦.៣.៣- អាទភាពទ៣ រពបៀបរបបការរសពៅ ......................................................... ៣៥

៦.៣.៤- អាទភាពទ៤ បរសថទ នអពោយផល ........................................................ ៣៦

៦.៣.៥- អាទភាពទ៥ សមាគមមនសសចាសនងវយចាសសកមម ............................... ៣៧

៦.៣.៦- អាទភាពទ៦ ទនាកទនងអនថរជនាន ........................................................ ៣៨

៦.៣.៧- អាទភាពទ៧ ការរ ពោភបពាននងអពពេងាពលមនសសចាស ...................... ៣៩

៦.៣.៨- អាទភាពទ៨ សថទ នភាពមានអាសនប ........................................................ ៤០

៦.៣.៩- អាទភាពទ៩ ការពរតៀមែលនរបសរបជាជនវយពកមង ...................................... ៤១

៧- ការពរៀបចសថទ បនពដមផអនវតថពោលនពោបាយ .......................................................... ៤៣

៧.១- គណៈកមាម ធការជាតកមពជាពដមផមនសសចាស ...................................................... ៤៣

៧.២- តនាទនងភារកចចទទលែសរតវរបសរកសងសថទ បនពាកពនន នងភាប កងារដថទពទៀត ....... ៤៤

៧.៣- ការពរៀបចសថទ បនពៅថាប កពរកាមជាត .................................................................. ៥១

៧.៤- ការតាមដានរតតពនតយនងការវាយតថមល ............................................................. ៥២

៧.៥- ជហានបនាធ ប ................................................................................................ ៥២

សទទា នករម .......................................................................................................... ..៧៦

iii

បញជតារាង

តារាងទ១ សថទ នភាពបខរមបរមលថនរបជាជនវយចាសពៅកមពជា .......................................... ៩

តារាងទ២ ភាគរយថននរសថកបងចពោមរបជាជនវយចាសអាយ៦០ឆប ព ងពៅកបងអាសថ ន ...... ១២

តារាងទ៣ ផលពធៀបោរទសកាថ នពលពៅតបនទរបជជននងតបនជនបទ .......................... ១៥

តារាងទ៤ សកមមភាពពសដឌកចចនងសថទ នភាពការងាររបសមនសសចាស ................................ ១៧

បញជ របភាព

របភាពទ១ ការពាករអពលទនភាពមានកនសរប(១៩៩០-២០៣០) .................................... ៥

របភាពទ២ អាយកាលសងឃមរសរបសបរសនងនរសថកមពជា ................................................... ៦

របភាពទ៣ ការពាករអរតាកពណនរបចាឆប ថនរបជាជនសរបនងរបជាជនវយចាស .................៧

របភាពទ៤ សមាមារតរបជាជនវយចាសពធៀបនងរបជាជនសរប .......................................... ៨

របភាពទ៥ ផលពធៀបោរទឪពកមាថ យ .......................................................................... ១០

របភាពទ៦ ននាប ការថនការចលរមកមាល ងពលកមមតាមអាយ ............................................... ១១

របភាពទ៧ ការថយចះថនកចចោពារពសោករកមរគសថរ ............................................... ១៤

របភាពទ៨ អាងសដងថនពការភាពបរសនងនរសថវយចាស ................................................. ១៨

របភាពទ៩ សថទ នភាពអាពាេពពាេរបសបរសនងនរសថវយចាស ........................................ ២០

របភាពទ១០ ភាគរយថនបរសនងនរសថវយចាសខដលជបការរ ខានកបងចណងអាពាេពពាេ .... ២០

ឧបសមពនធ

ឧបសមពនន មា រទសថនការទទលែសរតវតាមវសយរបសរកសង សថទ បនពាកពនន .................... ៥៦

iv

ម បានឲយតថមលែពសពៅពល កបង សថម រតពនះ របជាជនវយចាសពៅ បោថ បានោរទ មា រឌ ឆប យកចតថទកដាក បពងកត ៣ ចាប របជាជន ៦ ជាកខសថង កពងមានការពកនព ង គតជា ជា ថន ពេយកា ពធៀបនងចនន ពលផឿ ៥

ទទលសថគ ល ខរបរបល ការវវតថខផបក នរសថពនះ ជាពពសស ជាដពណរឈានពៅរក ពៅពល បពោត ះ ពល ពេតពនះពេយ ពមលនងខកសរមល ៣ កបងនយពនះ រតវ ខកសរមល រតវ សតព ២០១៧-២០៣០។ សថព មយ រម ៣ ២០១៤-២០១៨ ២០១៦-២០៣០

ឲយមាន មយ ខដល វសថលភាព ពដាយ រ ពនះ រតវ ពដាយ នា គនលះ (ទ ) (ទ

v

ជាង ទ៣ មពស ថន ជា ម

រម គការ តថ ន ងគ តថ ។

កបងសថម រតពនះ ចាបាច នងបងកលកខណៈឲយមានបរោកាសខផបកពោលនពោបាយនងកមមវធ ការដាកពចញនវ គជាការងារសខាន បខនថ ការ ពោលនពោបាយឲយពៅ នងការ ខផនការសកមមភាពពនះ គជាកតាថ ចាបាចមនអាចែវះបាន កបងការ ជាពពសស ពលកកមពសសែមាលភាពរបសរបជាជនវយចាស

កបងនយពនះ ទាមទារឲយមានកចច រមោប ពរគបអបកមានចខណកពាកពននទាងអស មាន វសយ វសយ អងគការ សរមាបការបានចលរមចខណកពពញមយជវតរបសពកោត តាមរយៈ នងធានាឲយមានការ របកបពដាយរបសទនភាពកបងដពណរការថនការអនវតថ សតព ២០១៧-២០៣០ នង ពាកពនន ។

ពធវពៅរាជធានភបពពញ ថថងទ ខែ ឆប ២០១៧ នាយករដឋមនរនត

សលមតចអគគមហាលសនាបតលតលជា ហ ន សសន

1/៧៧

១- លសចកតលតើម

1- ការពកនព ងថនចននរបជាជនវយចាសបានពកតព ងបនថចមថងៗ ចាបតាងពសតវតសរ មន ពៅកបងបោថ របពទសអភវឌណជាពរចន។ ពៅពដមទសវតសរ ទ១០ថនសតវតសរ ទ២០ របជាជនវយចាសបានចាបពផថមកាល យជាកងវលពៅកបងរបពទសអភវឌណមយចនន ពេយសថទ នភាពពនះបានកាល យជាបញហារបឈមចមផងពៅកបងរបពទសកពងអភវឌណចាបតាងពទសសវតសរ ទ១ថនសតវតសរ ទ២១។ ជារទសថ ការពកនព ងថនរបជាជនវយចាស គជាការពកនព ងអាយកោឋ លថនរបជាជនសរប ខដលបោថ លមកពការធាល កចះថនអរតាលទនភាពមានកនរបសនរសថនងការពកនព ងថនអាយកាលសងឃមរស។ ការពកនព ងថនរបជាជនវយចាសពៅកមពជា បានចាបពផថមពរកាយពគបនថច ពបពធៀបនងបោថ របពទសកពងអភវឌណដថទពទៀត ពដាយសនធះថនការពកនព ងរបសរបជាជនវយចាសបានចាបពផថមមានពៅកបងទសវតសរ ទមយថនសតវតសរ ពនះ។ កបងបរការណ ពនះ បនាធ បពការចះេតទពលខាពលពសចកថខថលងការណនពោបាយសថពមនសសវយចាស ពៅឯសនបបាតពភពពោកពលកទ២ ពៅទរកងមា រឌតឆប ២០០២ នងពរកាយពបានអនមតពល ខផនការសកមមភាពអនថរជាតទរកងមា រឌតសថពមនសសវយចាសឆប ២០០២មក រាជរដាឌ ភបាលកមពជាបានចាតវធានការជាជហានៗពដមផពរៀបចពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាស ខដលរតវបានអនមតពៅឆប ២០០៣។

2- ពោលបណងថនពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាសឆប ២០០៣ គពដមផធានាឲយបានថា មនសសចាសមានលទនភាពទទលបានឱកាសចលរមកបងការអភវឌណ នងទទលបានអតទរបពោជនពការអភវឌណរបពទសរបសែលន។ ពោលបណងពនះ គអនពោមតាមពោលការណ ខណនាខដលមានខចងពៅកបងខផនការសកមមភាពអនថរជាតទរកងមា រឌតសថពមនសសវយចាស ខដលរតវបានអនមតពៅកបងសនបបាតពភពពោកពលកទ២ សថពមនសសវយចាសពៅទរកងមា រឌតឆប ២០០២។ បខនថ ពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាសឆប ២០០៣ ពបានកណតរកមពោលពៅនងនយមនយមនសសចាសពទ។ ពោលនពោបាយពនះ មនបានកណតនយមនយមនសសចាសគពដាយឈរពលពេតផលថានយមនយពនះ បានកណតរចពេយពៅកបងខផនការសកមមភាពអនថរជាតទរកងមា រឌតសថពមនសសវយ ចាស (MIPAA)។ សនបបាតទរកងមា រឌតបានសពរមចជាឯកចឆនធអពនយមនយមនសសចាស ពដាយខផែកពលនយមនយអាយពពញ។ តាមនយមនយពនះ មនសសចាសជាមនសសខដលមានអាយពពញចាបព៦០ឆប ព ងពៅ។ ពទាះជាោ ងពនះកថ របពទសកពងអភវឌណមនរតវបានតរមវឲយកណតយកនយមនយពនះជាផលវការពទ បខនថភាគពរចនថនបោថ របពទសខដលមានការអភវឌណតចតច បានអនមត យកអាយពនះ ជា ”អាយកណត” ពដមផឲយនយមនយសរមាបរបជាជនវយចាស។

2/៧៧

3- ពៅពដមសតវតសរ ពនះ របជាជនកមពជាខដលមានអាយ៦០ឆប ព ង មានចននរបមាណ ៦០០.០០០នាក ពសមនងរបមាណ៦ភាគរយថនរបជាជនសរប1។ ពទាះបជាពៅកបងទសសវតសរ ទ១ថនសតវតសរ ទ២១ កមពជាជារបពទសមយកបងចពោមរបពទសមយចននតច ខដលមានសមាមារតរបជាជនវយចាសទាបកពដាយ ករាជរដាឌ ភបាលបានដាកពចញនវពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាសឆប ២០០៣ ខដលជាការឆលះបញហច ងពការពបថជាញ ចតថរបសកមពជាកបងការចលរមអនវតថសថម រតទរកងមារឌត ពដមផធានាថា មនសសវយចាសរគបរបរសពៅកបងជវតមយរបកបពដាយពសចកថថថលថបរ ដចោប នងមនសសវយពកមងខដរ។

4- អាយកណតសរមាបឲយនយមនយពៅពលរបជាជនវយចាស ពៅមនទានមានភាពចាសោស ពៅព យ។ ឯកសថរមយចននដចជា ខផនការយទនសថនរសថអភវឌណនជាត ឆប ២០១៤-២០១៨ នងពោលនពោបាយជាតរបជាជន ឆប ២០១៦-២០៣០កណតថា មនសសមានអាយ៦៥ឆប ព ងពៅជាមនសសវយចាស។ របាយការណ សថពរបជាជនវយចាសថនអពងកតចពនាល ះជពរឿនថនរបជារានរសថកមពជា ឆប ២០១៣ នងពោលនពោបាយនងយទនសថនរសថសខាភបាលជាតសរមាបខថទាសែភាពមនសសចាស ឆប ២០១៦ កណតថា អបកមានអាយ៦០ឆប ព ងពៅជាមនសសចាស។ ពោងចាបសថពសេលកខនថកៈមនរនថរាជការសវលថនរពះរាជាោចរកកមពជា

2 អនសថសនរបស MIPAA ពសចកថរបកាសទរកងកឡាឡាពសថពមនសសចាសឆប ២០១៥ ពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស ២០១៧-២០៣០ កណតយកអាយ៦០ឆប ជាមនសសចាស។

1 របជាជនវយចាសពៅកបងរបពទសកមពជា(របាយការណ ពលែ១៣ វភាគលទនផលការសធងមតចពនាល ះជពរឿនថនរបជារានរសថកមពជាឆប ២០១៣ របសវទាសថទ នជាតសទតថនរកសងខផនការ, រាជធានភបពពញឆប ២០១៤ 2 ចាបសថពសេលកខនថកៈមនរនថរាជការសវលថនរពះរាជាោចរកកមពជា ជពកទ៧(ការចលនវតថន) មារតា៥៤ខចងថា “អបករាជការទាងពរពភទរតវដាកឲយចលនវតថនជាកេតពពលដលអាយ៥៥ឆប ។ អាយកេតពនះអាចរ កលព ងដល៦០ឆប ពបលកខនថកៈពដាយខ កបានកណត”

3/៧៧

២- មលលហតននការលវើបចចបបននកមមលោលនលោបាយមនសសចាសឆន ា២០០៣

5- សថទ នភាពរបជាសថនរសថខដលកតសមាគ លពដាយរបជាជនវយចាសចននតចតច ខដលពកនព ងយតៗរេតដលពដមសតវតសរ ទ២១ បចចបផនបពនះ មានការផលល សបថរ ខដលតរមវឲយពធវការខកសរមលពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាសឆប ២០០៣ ពដមផគតគរពឆលយតបនងបញហា ជាពរចនពាកពនននងភាពចាសជរា។ រាជរដាឌ ភបាលទទលសថគ លភាពចាបាចកបងការខកសរមលព ងវញនវពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាស។ ទនធមនងពនះ ពដាយពេតថា ដពណរការថនការឈានពៅរកភាពចាសជរា រតវបានកតសមាគ លព ញថា បានជះឥទនពលពលរគបរកមអាយទាងអសថនរបជាជននងរគបវសយទាងអសថនពសដឌកចចពនាះ ពោលនពោបាយរតវខតមានវសថលភាពធទោយ ពលសពការពផលថ តការយកចតថទកដាកខតពៅពលជនចាសជរាឬមនសសចាស។ ពទាះបជា មនសសចាសពៅខតជាពោលពៅចមផងខដលរតវទទលផលរបពោជនពពោលនពោបាយពនះកពដាយ កការគតគរពដាះរសថយ ផលបះពាលថនរបជាជនវយចាសខដលមានលកខណៈទលទោយជាងមន គជាការងារដមានសថរៈសខានផងខដរ។ បញហា ពនះ រមមាន ការពាកពននជាមយនងសមាជករគសថរវយពកមង កបងរបភាពជា ការោរទនងការខថទា ខដលសមាជករគសថរវយពកមងរតវផថលពៅឲយមនសសចាស។ ដចពនះ ពោលនពោបាយខដលរតវបានខកសរមលថម រតវបានបឋរពឈាម ះពៅជា “ពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស ២០១៧-២០៣០”។

6- រាជរដាឌ ភបាលកមពជា ពបឋជាញ ចតថបនថអនវតថពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាស។ ការពបឋជាញ ចតថពនះរតវបានគសបញហជ កព ងវញពៅកបងឯកសថរនានា ដចជា យទនសថនរសថចតពកាណដោកកាលទ៣ ខផនការយទនសថនរសថអភវឌណនជាត ២០១៤-២០១៨ នង ពោលនពោបាយជាតរបជាជន២០១៦-២០៣០។ មលនធសេរបជាជាតសរមាបរបជាជន(UNFPA) នង អងគការមនសសចាសអនថរជាត (HelpAge International) ពបឋជាញ ចតថជយដលរាជរដាឌ ភបាល កបងការពរៀបចពោលនពោបាយ ពដមផពឆលយតបពៅនងបញហា ពាកពននជាមយមនសសវយចាស ពដាយខផែកពលការវភាគពបខរមបរមលសថទ នភាពរបជាសថនរសថ។ ចណចពៅមយកបងចពោមចណចពៅនានា ខដលរតវបានដាកបញច លពៅកបង កមមវធរបចារបពទសរបសមលនធសេរបជាជាតសរមាបរបជាជន(២០១៦-២០១៨) គ “ពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស ខដលនងរតវអនមតពដាយរាជរដាឌ ភបាលកបងឆប ២០១៧”3។

3 ខផនការសកមមភាពកមមវធរបចារបពទស ២០១៦-២០១៨(រាជរដាឌ ភបាលកមពជា នង UNFPA រាជធានភបពពញ)

4/៧៧

៣- សថា នភាពរបជាសថនរសតននការឈានលៅរកវយចាសលៅកមពជា

7- ចហាករបជាសថនរសថពៅកមពជានាពពលបចចបផនប មានភាពែសខបលកោប ោ ងខាល ងពចហាករបជា

សថនរសថកាលពពដមសតវតសរ ពនះ ខដលខសឋងព ងតាមរបភាពថនការថយចះថនចននរបជាជនអាយពរកាម១៥ឆប ។ ពៅឆប ១៩៩៨ របជាជនកមពជាអាយពរកាម១៥ឆប មានសមាមារត៤៣ភាគរយ ថនរបជាជនសរប ឯរបជាជនកបងវយពធវការមានសមាមារត៥២ភាគរយ ពេយរបជាជនវយចាសអាយ៦០ឆប ព ងមានសមាមារតរតមខត៥ភាគរយថនរបជាជនសរប។ ពៅឆប ២០១៣ សមាមារតរបជាជនកមពជាអាយពរកាម១៥ឆប បានបនថថយចះដល២៩ភាគរយថនរបជាជនសរប ឯសមាមារតរបជាជនកបងវយពធវការបានពកនដល៦៣ភាគរយ ពេយរបជាជនវយចាសបានពកនដល៨ភាគរយ ថនរបជាជនសរប។ ភាពែសោប ពនះមានលកខណៈគរឲយកតសមាគ ល ជាពពសស ពៅកបងករណថនការឈានចលពៅវយចាសរបសរបជាជនខដលកពងសទតកបងវយពធវការសពវថថង។ សមាមារតថនមនសសចាស ពធៀបនងរបជាជនសរប មានការពកនព ងកបងអរតាែពសជាងមន(ពឆប ១៩៩៨ដល២០០៨ របជាជនវយចាសបានពកនព ងកបងអរតា៣ភាគរយរបចាឆប ពេយពឆប ២០០៨ដល២០១៣ អរតាកពណនរបចាឆប របសរបជាជនវយចាសពសមរនង៥ភាគរយ) ពេយននាប ការថនការពកនព ងពនះរតវបានពាករថានងមានជាបនថពទៀត។ ពឆប ២០២០ដល២០៣០ របជាជនវយចាសនងមានកពណនរបចាឆប ជត៤ភាគរយ កបងែណៈខដលរបជាជនកបងវយពធវការនងមានកពណនរបខេល១ភាគរយរបចាឆប ពេយរបជាជនអាយពរកាម១៥ឆប នងមានកពណនអវជជមាន។ បញហា ពាកពននជាមយនងមនសសវយចាសខដលមនធាល បមានឬខដលមនសវមានសថរៈសខានកាលពពពលមន ឥ វពនះចាបពផថមកាល យជាបញហា របឈមខដលរតវពដាះរសថយ។

៣.១- កតាត សដលបងកឲយលកើតមានករណរបជាជនវយចាស

8- កតាថ ពរខដលជយពនយលអពការពលចព ងនវបាតភតរបជាជនវយចាស គការថយចះអរតាមានកននងភាពរបពសរព ងថនអាយកាលសងឃមរស។ ការថយចះអរតាលទនភាពមានកន ពធវឲយមានការថយចះចននកមារខដលបានពកត ពេយជាលទនផល កពធវឲយអរតាកពណនរបជាជនជាកមារមានការថយចះផងខដរ។ អាយកាលសងឃមរសមានភាពរបពសរព ង មាននយថា មនសសអាចរសបានអាយកានខតខវង ពេយការពកនព ងថនសមាមារតរបជាជនខដលអាចរសពៅរេតដលវយចាស នងបនថរសពៅកបងរយៈពពលកានខតខវងជាងមនពរកាយពបានឈានដលអាយ៦០ឆប ពេយ។ ពេតពនះ របជាជនវយចាសនងពកនព ងកបងអរតាពលឿនជាងរបជាជនវយពកមង។

9- លទនភាពកានខតពរចនកបងការទទលបានពសវាសែភាពបនថពជរបកបពដាយគណភាព បានពធវឲយលទនភាពមានកន មានការថយចះគរឲយកតសមាគ លនងជាបនថបនាធ ប កបងរយៈពពលបទសវតសរ ចងពរកាយ ពនះ។ ដចបានបងាា ញពៅកបងរបភាពទ១ អរតាលទនភាពមានកនសរប ខដលរតវបានឲយនយមនយថា

5/៧៧

ជាចននមធយមថនកនខដលបានពកតជាមយនរសថមាប កកបងអ ងអាយអាចមានកន(១៥-៤៩ឆប ) បានថយចះព៥,៧ពៅឆប ១៩៩០ មកពៅរតម២,៧ពៅឆប ២០១៤ ពេយតពលែពនះរតវបានពាករថានងថយមកពៅរតមករមតជនសកបងឆប ២០២៥ រចពេយចននពនះនងបនថថយចះតចតចជាបពណថ រៗ ខថមពទៀត។

របភាពទ១ ការពាករអពលទនភាពមានកនសរប(១៩៩០-២០៣០)

របភព ការពាករចននរបជាជនកមពជា របាយការណ ពលែ១២ថនជពរឿនទពៅនវរបជារានរសថកមពជាឆប ២០០៨

10- រសបពពលជាមយោប ពនះខដរ អាយកាលសងឃមរសមានការពកនព ង ពេយននាប ការពនះនងបនថពកនព ង។ អាយកាលសងឃមរសបានពកនព ងព៥៤ឆប សរមាបបរសនង៥៨ឆប សរមាបនរសថពៅឆប ១៩៩៨ ដល៦៧ឆប សរមាបបរសនង៧១ឆប សរមាបនរសថពៅឆប ២០១៣។ អាយកាលសងឃមរស ពនះរតវបានពាករថានងពកនព ងជាបនថបនាធ ប ពដាយអាយកាលសងឃមរសរបសនរសថ គពលសពអាយកាលសងឃមរសរបសបរសពៅកបងកលងពពលទាងមលថនការពាករ។ តពលែពាករសរមាបបោថ ឆប ពរកាយៗ មានបងាា ញកបងរបភាពទ២។

6/៧៧

របភាពទ២ អាយកាលសងឃមរសរបសបរសនងនរសថកមពជា

របភព ជពរឿនទពៅនវរបជារានរសថកមពជាឆប ១៩៩៨នង២០០៨ នងអពងកតចពនាល ះជពរឿនថនរបជារានរសថកមពជា

ឆប ២០០៣នង២០១៣

11- ការធាល កចះជាបនថបនាធ បថនលទនភាពមានកន រមជាមយនងការពកនព ងជាបនថបនាធ បថនអាយ កាលសងឃមរស បានបោថ លឲយរបជាជនវយចាសពកនព ង កបងអរតាមយែពសជាងអរតាកពណនរបជាជនសរប ដចមានបងាា ញកបងរបភាពទ៣។

7/៧៧

របភាពទ៣ ការពាករអរតាកពណនរបចាឆប ថនរបជាជនសរបនងរបជាជនវយចាស

របភព ការពាករចននរបជាជនកមពជា របាយការណ ពលែ១២ថនជពរឿនទពៅនវរបជារានរសថកមពជាឆប ២០០៨

12- ននាប ការពនះរតវបានបងាា ញឲយព ញកានខតចាសតាមការពរបៀបពធៀបទនបនយពាករពឆប ២០១៥ដលឆប ២០៣០។ តាមរយៈការពាករ ខដលខផែកពលជពរឿនទពៅនវរបជារានរសថកមពជាឆប ២០០៨ ចននរបជាជនសរបនងពកនព១៥,៣ោននាកពៅឆប ២០១៥ដល១៨,១ោននាកពៅឆប ២០៣០ ពដាយមានកពណនសរបពសមនង១៨,២ភាគរយ ែណៈខដលចននរបជាជនវយចាសនង ពកនព១,១១ោននាកពៅឆប ២០១៥ដល១,៩៩ោននាក ពៅឆប ២០៣០ ខដលអរតាកពណនសរបពសមនង៨០,១ភាគរយ4។

៣.២- ការលកើនលឡើងននសមាមារតរបជាជនវយចាស

13- ពដាយរបជាជនវយចាសបានពកនព ងកបងអរតាមយែពសជាងអរតាកពណនរបជាជនសរបពនាះ សមាមារតរបជាជនវយចាសនងមានការពកនព ង ពេយននាប ការពនះនងបនថមានពៅពពលខាងមែ។ ពៅឆប ១៩៩៨ សមាមារតរបជាជនវយចាស មានរតមខត៥,២ភាគរយបពោត ះកបងចពោម របជាជនសរប។ តពលែពនះមានការពកនព ងដល៧,២ភាគរយកបងឆប ២០១៥ ពេយនងពកនព ងដល១១ភាគរយពៅឆប ២០៣០(របភាពទ៤)។ ពបគតជាកពណនពនធភាគរយ ចាបពឆប ១៩៩៨ ដលឆប ២០១៥ ចននមនសសចាសបានពកនព ងចនន២ពនធភាគរយ(ព៥,២ភាគរយដល៧,២ភាគរយ) 4 ការពាករចននរបជាជនកមពជា របាយការណ ពលែ១២ថនជពរឿនទពៅនវរបជារានរសថកមពជាឆប ២០០៨

8/៧៧

ពេយចាបពឆប ២០១៥ ដលឆប ២០៣០ ចននពនះនងពកនព ងរេតដលជត៤ពនធភាគរយ(ព៧,២ភាគរយដល១១ភាគរយ)។ ននាប ការពនះនងបនថពកនព ង៦,៩ពនធភាគរយពទៀត គពកនដល១៧,៩ភាគរយថនរបជាជនសរបពៅឆប ២០៥០។ កបងបរការណ ពនះ ពោលនពោបាយ ខផនការ យទនសថនរសថ នងកមមវធអភវឌណននានា រតវពផលថ តពលការគតគរពដាះរសថយបញហា ទាកទងនងរបជាជន វយចាស។

របភាពទ៤ សមាមារតរបជាជនវយចាសពធៀបនងរបជាជនសរប

របភព ការពាករចននរបជាជនកមពជា របាយការណ ជពរឿនទពៅនវរបជារានរសថឆប ២០០៨ ពលែ១២

14- ដពណរឈានចលវយចាសរបសរបជាជនពៅកមពជាបានចាបពផថមពរកាយបោថ របពទសជាសមាជកអាសថ នភាគពរចន ពដាយសថរកតាថ ពរោ ង៖ ទ១ អរតាលទនភាពមានកនធាល កចះពរកាយពគ នងទ២ ផលបះពាលអវជជមានថនអរតាមរណភាពែពសកបងអ ងរបបកមពជារបជាធបពតយយ(១៩៧៥- ១៩៧៩) មកពលរចនាសមពននអាយរបសរបជាជន។ ការសមាល បរងាគ ល ភាពចោចល ជងរាតតាត នងការសថល បពដាយសថរពរោះទរភកសខដលពកតមានកបងរបបកមពជារបជាធបពតយយ បានពធវឲយអរតាមរណភាពែពស ខដលជាពេតនាឲយមានមនសសចននតចតចបពោត ះខដលពៅរសរានមានជវត ពេយខដលបចចបផនបពកោតកពងឈានដលវយចាស។ ពរកាយរបបកមពជារបជាធបពតយយ ចននទារកមានសនធះពកនព ងខាល ងពៅកបងទសវតសរ ទ៩ថនសតវតសរ ទ២០ នង ពដមទសវតសរ ទ១០ថនសតវតសរ ទ២០ ខដលបោថ លឲយមនសស វយកោថ លមានចននពរចនពលសលបនាពពលបចចបផនបពនះ។ រកមមនសស វយកោថ លទាងពនះ នងចាបពផថមឈានចលវយចាសចាបពឆប ២០៣០តពៅ ។

15- បខរមបរមលថនកពណនរបជាជនវយចាសនងសមាមារតរបជាជនវយចាសកបងកពណនរបជាជន សរប រតវបានបងាា ញកបងតារាងទ១ខាងពរកាម ខដលពាករពរបជាជនវយចាស កបងរយៈពពល៥ឆប មថងគតដលឆប ២០៣០។ ពឆប ២០០៨ដលឆប ២០១០ មនសសចាសពកនជត២៨ពាននាកជាមធយមរបចា

9/៧៧

ឆប ខដលកពណនពនះពសមនង១២,៨ភាគរយថនកពណនរបជាជនសរបកបងមយឆប ។ ពឆប ២០២៥ដលឆប ២០៣០ មនសសចាសពកនរបខេល៧០ពាននាកជាមធយមរបចាឆប ខដលពសមនង៤០,២ភាគរយថនកពណនរបជាជនសរបកបងមយឆប ។

តារាងទ១ សថទ នភាពបខរមបរមលថនរបជាជនវយចាសពៅកមពជា

រយៈពពល កពណនមធយមរបចាឆប ថនមនសស

ចាស ភាគរយថនមនសសចាសពៅកបងកពណនរបជាជនសរប

៨-២០ ៧ ៧ ៨ ,៨ -២០ ៥ ៣៥ ៩ ៦, ៥-២០ ៤៩ ៧៧៥ ,៦ -២០ ៥ ៦៣ ៥៨ ៣ , ៥-២០៣ ៧ ៨ ៤ , របភព ការពាករចននរបជាជនកមពជា របាយការណ ជពរឿនទពៅនវរបជារានរសថឆប ២០០៨ ពលែ១២

៣.៣- ដាលណើ រឈានចលភាពជរារបសរបជាជនវយចាស

16- ដពណរឈានចលភាពជរារបសរបជាជនវយចាស រតវបានឲយនយមនយថាជាកពណនសមាមារត របជាជនខដលមានអាយ៨០ឆប ព ង កបងចពោមរបជាជនវយចាស ខដលរតវបានពៅថារបជាជន ចាសជរា។ ទដឌភាពសខានពរថនរបជាជនវយចាស គការឈានចលភាពជរារបសរបជាជនវយចាស នងភាពជរារបសនរសថ។ មនសសវយចាសរបឈមនងបញហា ជាពរចនពផសងៗោប ពេយកានខតធងនធងរ ពៅពពលខដលពកោតឈានចលវយកានខតចាស ជាពពសស នរសថវយចាសពរចនខតងាយរងពរោះជាងបរសវយចាស។

17- ពៅពដមសតវតសរ ពនះ មនសសវយចាសជរាមាន៦ភាគរយថនចននរបជាជនវយចាសសរប។ ពដាយមានភាពរបពសរព ងនវអាយកាលសងឃមរស បចចបផនបពនះ មនសសខដលមានអាយ៨០ឆប ព ងមាន៧,៥ភាគរយ កបងចពោមរបជាជនវយចាសសរប ពេយសមាមារតពនះរតវបានពាករថានងបនថពកនព ងដល១៤,៥ភាគរយ ពៅឆប ២០៥០។ ដពណរឈានចលភាពជរារបសរបជាជនវយ ចាស បានខសឋងព ងពៅកបងកពណនថនផលពធៀបោរទឪពកមាថ យខដលផលពធៀបពនះ គជាចននរបជាជនវយចាសជរាអាយ៨០ឆប ព ង កបងចពោមរបជាជនអាយព៥០ដល៥៩ឆប ចនន១០០នាក ពេយ ពនះគជាសចនាករអពការោរទរបសរគសថរខដលមានសរមាបឪពកមាថ យមានវយចាស ជរា។ របភាពទ៥បងាា ញថា ផលពធៀបការោរទឪពកមាថ យមានននាប ការខរបរបល គតរតមឆប ២០១៨ ខតននាប ការពនះ រតវបានពាករថានងបនថព ងរេតពរកាយឆប ២០១៨។

10/៧៧

របភាពទ៥ ផលពធៀបោរទឪពកមាថ យ

របភព របជាជនវយចាសពៅកមពជា(CIPS ឆប ២០១៣ របាយការណ ពលែ១៣)

18- ពៅពពលខដលមនសសចាសមានអាយកានខតពរចន បញហា ខដលពកោតកពងរបឈមមានទេកានខតធ។ អាងសដងជង កដចជាពការភាពកបងចពោមរបជាជនវយចាស ពកនព ងពៅតាមអាយ ខដលទាមទារនវការយកចតថទកដាកដលអបករងផលបះពាលឲយបានពរចនជាងមន រមទាងការផឋលការខថទារយៈពពលខវងផងខដរ។ ការចោយពលខផបកសែភាពមានការពកនព ង ពពលខដលរបជាជន វយចាសកានខតចាសពៅ ពដាយថថលចោយជាមធយមសរមាបអបកជងមាប កនងរតវពកនព ងពៅតាមអាយ។ អសនថសែខផបកេរញដវតទកបងចពោមមនសសចាសមានការពកនព ងពៅតាមអាយ។ បញហាពនះ មយខផបកបោឋ លមកពការធាល កចះថនសមតទភាពចលរមកបងការងាររបសពកោត ដចមានបងាា ញកបងរបភាពទ៦ ខដលរ ពលចពការថយចះថនការចលរមកបងកមាល ងពលកមមរបសរបជាជនវយចាស ពៅពពលពកោតមានអាយកានខតពរចន។

11/៧៧

របភាពទ៦ ននាប ការថនការចលរមកមាល ងពលកមមតាមអាយ

របភព សកមមភាពពសដឌកចចនងមែរបរ (CIPS ឆប ២០១៣ របាយការណ ពលែ៨)

19- ពលសពពនះពទៀត តថមលពតថនរបាកពសថធនកនងថយចះពៅតាមពពលពវោផងខដរ។ តាមធមមតា ការខកតរមវរបាកពសថធនមនបានពឆលយតបទាងរសងពៅនងកពណនថនចោយសរមាបជវភាពរបចាថថងពទ។ ជាលទនផល ហានភយខដលមនសសចាសនងរបឈម គការធាល កចលពៅកបងភាពរករក ពៅពពលខដលពកោតមានអាយកានខតពរចន។

៣.៤- នរសតភាវបនយកមមននដាលណើ រឈានចលវយចាស

20- នរសថភាវបនយកមមថនដពណរឈានចលវយចាស មាននយថា នរសថវយចាសមានចននភាគពរចនកបងចពោមរបជាជនវយចាសសរប ពេយទាមទារឲយមានការដាកពចញនវពោលនពោបាយពដមផពដាះរសថយ។ ពៅកមពជា ភាគពរចនថនមនសសចាសជានរសថ។ នរសថមានចននជាង៥៥ភាគរយកបងចពោមរបជាជនវយចាសសរប។ ពដាយសថរអាយកាលសងឃមរសនរសថខវងជាងបរស ភាពែសោបរវាងពភទកកានខតធផងខដរកបងចពោមមនសសវយចាសជរា។ ទនបនយបងាា ញថា នរសថមានចននពរចនជាង៦០ភាគរយ កបងចពោមរបជាជនវយចាសជរា។ នរសថភាវបនយកមមថនដពណរឈានចលវយចាស ទាមទារឲយមានវធានការពពសសពដមផពដាះរសថយនវរាលបញហា របឈមទាងឡាយខដលពកតមានចពពាះពកោត ពដាយសថរខតភាពងាយរងពរោះកានខតពរចនជាងមនរបសពកោត។ នរសថវយចាសមានភាពងាយរងពរោះពរចនជាង ពដាយសថរការពរសពអងែពសកបងការងារ អសនថសែេរញដវតទ ករមតទាបថនការអបរ នងអកខរភាព នងអាងសដងែពសថនជង។ ពលសពពនះពទៀត នរសថវយចាសខដលជានរសថពមមា យមានភាគរយពរចនជាងបរសវយចាសខដលជាពពាះមា យ ពេយការរសពៅឯពកាកបងវយចាស ពធវឲយពកោតកានខតងាយរងពរោះ។

12/៧៧

21- ពៅកមពជា នរសថភាវបនយកមមថនដពណរឈានចលវយចាស បានកាល យជាបញហា ខដលរតវទទលបានការយកចតថទកដាកពរចនជាងមន ខដលជាលទនផលថនការកាបសមាល បពៅកបងរបបកមពជារបជា ធបពតយយ(១៩៧៥-១៩៧៩)។ កបងកលងពពលពនាះ របជាជនកមពជាវយពកមងនងវយកោថ ល រតវបានសមាល ប កបងពនាះ បរសសថល បពរចនជាងនរសថ។ ទនធមនងពនះ របជាជនជាពរចនបានចាកពចញពកមពជា កបងចពោមពនាះ ភាគពរចនជាបរសកបងវយពលកមម ។ សថទ នភាពពនះបានពធវឲយសមាមារតថននរសថវយចាសកបងរបជាជនវយចាសសរបរបសកមពជាមានករមតែពសជាងពគ ពៅកបងបោថ របពទសអាសថ ន ដចមានបងាា ញកបងតារាងទ២។ ពលសពពនះ នរសថវយចាសជាពរចនមនទទលបានការជយពរជាមខរជង កបងជវភាពរសពៅរបសែលន ពដាយសថរខតការបាតបងបថ ពេយជាពពសស នរសថវយចាសជរាមនរតមខតបាតបងបថបពោត ះពទ បខនថបានបាតបងកនរបសខថមពទៀត ពៅកបងសមយរបបកមពជារបជាធបពតយយ។

តារាងទ២ ភាគរយថននរសថកបងចពោមរបជាជនវយចាសអាយ៦០ឆប ព ងពៅកបងអាសថ ន

របពទស ២០១៥ របពទស ២០៣០ របពទស ២០៥០

កមពជា ៥៩,៦ កមពជា ៥៨,៧ ហវលពន ៥៧, ពវៀតោម ៥៧,៦ ពវៀតោម ៥៦,៩ កមពជា ៥៦, មោ នមា ៥៦, មោ នមា ៥៦, ពវៀតោម ៥៥,៨ ហវលពន ៥៥,៥ ហវលពន ៥៥,៩ មោ នមា ៥៥,៥ ឡាវ ៥៥, ឡាវ ៥៥,៣ ឥណឍ ពណស ៥៥, ថថ ៥៤, ថថ ៥៤,៣ សងាបរ ៥៥, សងាបរ ៥៣, មា ព ស ៥៤, ឡាវ ៥៤,៣ រពយពណ ៥៣, ឥណឍ ពណស ៥៣,៥ ថថ ៥៤, ឥណឍ ពណស ៥ ,៩ សងាបរ ៥៣, មា ព ស ៥៣,៤ មា ព ស ៥ , រពយពណ ៥ ,៥ រពយពណ ៤៩,៦ អាសថ ន ៥៥, អាសថ ន ៥៥, អាសថ ន ៥៥,៦

របភព ទដឌភាពរបជាជនពភពពោកឆប ២០១៥(UNDESA, New York, ២០១៥) ៣.៥- ទដឋភាពភមសថនរសតននរបជាជនវយចាស

22- ការគតគរដលភាពែសោប ថនទេរបជាជនវយចាសតាមពែតថនានា គជារបការចាបាច។ កមមវធ ពដមផពដាះរសថយនវរាលបញហា ពាកពនននងដពណរឈានចលវយចាស រតវពរៀបចព ងពដាយពផលថ តពល ពែតថទាងឡាយខដលមានសមាមារតមនសសចាសកបងចពោមរបជាជនសរបែពសជាង។ កបងឆប

13/៧៧

២០១៣ សមាមារតមនសសចាសកបងចពោមរបជាជនសរប មានចាបព៣,១ភាគរយ ពៅពែតថមណឍ លគរ ដល៩,៨ភាគរយ ពៅពែតថកពងចាម។ ចននពាកកោថ លថនរបជាជនវយចាសពៅកមពជា រសពៅខតកបងពែតថចនន៦កបងបោថ រាជធានពែតថទាង២៥ កបងពនាះគ ពែតថកពងចាម រាជធានភបពពញ ពែតថ កោថ ល ពែតថថរពខវង ពែតថបាតដបង នងពែតថតាខកវ ។

23- ទដឌភាពភមសថនរសថថនដពណរឈានចលវយចាសសខានមយពទៀតគ ភាពែសោប រវាងតបនជនបទនងតបនទរបជជន។ ជាទពៅ សមាមារតថនមនសសចាសពៅតបនជនបទមានករមតែពសជាង តបនទរបជជន ខដលជាលទនផលថនការពធវពទសនថររបពវសនកានខតពរចនព ងរបសរបជាជនវយពកមងពតបនជនបទមកកានតបនទរបជជន។ សថទ នភាពពនះកពកតមានផងខដរពៅកមពជា ពពាលគ សមាមារត ថនមនសសចាសពៅតបនជនបទែពសជាងពៅតបនទរបជជនបនថច(៧,៧ភាគរយពៅតបនជនបទ នង៧,៣ភាគរយពៅតបនទរបជជន)។ ពទាះបជាពៅតបនជនបទ អរតាលទនភាពមានកនមានករមតែពសជាង ពេយអាយកាលសងឃមរសមានករមតទាបជាងកពដាយ កសមាមារតែពសជាងថនរបជាជនវយចាសពៅតបនជនបទ គជាលទនផលថនការរពធវពទសនថររបពវសនពចញពតបនជនបទមកទរបជជនរបសរបជាជនកបងវយពលកមម។

៣.៦- លលៀបោារទសកាត នពល

24- សមាមារតថនរបជាជនវយចាសខដលបនថពកនព ងជាលដាប ពធៀបជាមយនងរបជាជនពពញវយ នាឲយមានការថមថយនវមលដាឌ នេរញដវតទនងមលដាឌ នថនការោរទកបងការខថទាសរមាបមនសសចាស។ សថទ នភាពពនះ រតវបានឆលះបញហច ងឲយព ញតាមរយៈការធាល កចះថនផលពធៀបោរទសកាថ នពល ខដលរតវបានកណតថា ជាចននមនសសកបងវយពធវការ(១៥-៦៤ឆប ) កបងមនសសចាសអាយ៦៥ឆប ព ងមាប ក5។ ផលពធៀបោរទសកាថ នពល ផថលនវការវាសខវងមយអពទនាកទនងរវាងអបកខដលមានលទនភាព ខផបកពសដឌកចចនងខដលអាចផថលការោរទ នងការខថទាដលមនសសចាសខដលជាអបកពៅកបងបនធក នងជាអបករតវការការោរទនងការខថទាពនះ។ របភាពទ៧ បងាា ញពករមតបា នសថម ននងពាករថនផលពធៀបោរទសកាថ នពល។

5 ពដាយសថរខតចននមនសសចាស(អាយ៦០ឆប ព ង) ពៅពធវការពៅព យ ដពចបះសមាមារតសកាថ នពលថនកចចោពារ រតវយកពអាយ៦៥ឆប ជា “មនសសចាសខដលមនអាចពធវការងារបាន” (NWOP)។

14/៧៧

របភាពទ៧ ការថយចះថនកចចោពារពសោករកមរគសថរ

របភព របជាជនវយចាសពៅកមពជា(CIPS ២០១៣, ពលែ ១៣)

25- បនាធ បពការធាល កចះ២ពនធភាគរយ ពៅចពនាល ះឆប ១៩៩៨នងឆប ២០១៨ ការធាល កចះពនះរតវបានពាករថាកានខតពលឿនជាងមន ពដាយផលពធៀបោរទសកាថ នពល នងធាល កចះដល៩,៣ភាគរយ ឬ ធាល កចះ៤ពនធភាគរយ ពៅឆប ២០៣០។ តារាងទ៣ បងាា ញពភាពែសោប ថនផលពធៀបោរទសកាថ នពល រវាងតបនជនបទនងតបនទរបជជន។ ករមតទាបជាងថនផលពធៀបោរទសកាថ នពលពៅតបនជនបទ បងាា ញពការពធវពទសនថររបពវសនពចញពតបនជនបទរបសរបជាជនកបងវយពលកមម នងសមាមារតែពសជាងថនរបជាជនវយចាសពៅតបនជនបទ។

15/៧៧

តារាងទ៣ ផលពធៀបោរទសកាថ នពលពៅតបនទរបជជននងតបនជនបទ

ឆប កមពជា ទរបជជន ជនបទ

របជាជនអាយព១៥ដល៦៤ឆប /របជាជនអាយ៦៥ព ង ១៩៩៨ ៥,៥ ,៥ ៤,៥ ២០០៤ ៤,៧ ៨,៦ ៤, ២០០៨ ៤,៥ , ៣,៥ ២០១៣ ៣,៣ ,៣ ៥,៩ ២០១៨ ៣,៤ ៦, ,៦ ២០២៣ ,៧ ៣, ,៧ ២០២៨ ៩,៨ ,៥ ៩, ២០៣០ ៩,៣ , ៨,៦

របភព របជាជនវយចាសពៅកមពជា(អពងកតចពនាល ះជពរឿនថនរបជារានរសថកមពជាឆប ២០១៣ របាយការណ ពលែ១៣)

16/៧៧

៤- បញហា ចមបងៗពាកពនធនងដាលណើ រឈានចលវយចាសជរា

26- ផលពធៀបោរទសកាថ នពលខដលកពងធាល កចះ គជាការថមថយថនការោរទរបសរគសថរចពពាះមនសសវយចាស ខដលកានខតមានសថរៈសខានខថមពទៀត ពដាយពេតថា រគសថរគជាអបកផថលជនយដសខានសរមាបមនសសវយចាស។ កបងបរការណ ពនះ ការធាល កចះថនការោរទសកាថ នពលមានផលបះពាលជាពរចនពលមនសសចាស កបងពនាះរមមានបញហា មយចននខដលពាកពនននងសនថសែេរញដវតទ ការខថទាសែភាព ការខថទារយៈពពលខវង រពបៀបរបបការរសពៅ ការផលល សទ សនថសែ ជាពដម។ ការធាល កចះពនះកមានផលបះពាលផងខដរពលរបជាជនវយពកមង ខដលរបឈមនងតរមវការកានខតពរចនកបងការជយឧបតទមភោរទនងការខថទា។

៤.១- សនតសខហរញញវតា

27- របថពណថនការជយផថលរបាកកាសដលឪពកមាថ យនងសថចញាតវយចាសរបសកនៗ នងសថចញាតវយពកមងបានចាកឫសគលរងមាពៅកបងសងគមកមពជា។ បខនថ ការរបតបតថរបថពណខបបពនះអាចនងធាល កចះពៅថថងខាងមែ ពៅពពលោខដលចននអបកផថលការោរទមនសសចាស(មនសសវយពកមងជាង) មានកានខតតចពៅៗ។ កបងនយពនះ ការជយឧបតទមភខផបកេរញដវតទខដលនងរតវផថលពដាយ របជាជនវយពកមងខដលកានខតមានចននតចពៅៗ នងមានការធាល កចះជាបពណថ រៗ។ ពដមផរកាបាននវគណភាពជវតរបសមនសសចាស ការធានាបាននវសទរភាពថនរបាកចណលរបសពកោតគជារបការចាបាច។ របភពសខានបខដលអាចពរជសពរសយកមកពធវជាការបពពញបខនទមឲយការឧបតទមភោរទរបស រគសថរ រមមាន៖ (ក) ការងារមានរបាកចណលែពស (ែ) របបសនឋសែសងគម នង(គ) អតទ-របពោជនសរមាបសែមាលភាព។

28- តារាងទ៤បងាា ញពសថទ នភាពសកមមភាពពសដឌកចចរបសមនសសចាស។ អរតាចលរមកបងកមាល ងពលកមម រមបញច លនវអបកមានការងារពធវឬអបកមានបណងពធវការងារខតរកមនទានបាន។ ពកោតអាចធាល បមានការងារពធវពមនឬមានបណងរកការងារពធវជាពលកដបង។ តពលែខាងពរកាមបងាា ញអព សមាមារតដគរឲយកតសមាគ លថនមនសសចាសខដលកពងពធវការងារ។ សមាមារតមនសសចាស ទាងរបស ទាងរស ពៅតបនជនបទ ខដលពៅសកមមកបងសកមមភាពពសដឌកចច មានករមតែពសជាង សមាមារតដចោប ពនះ ពៅតបនទរបជជន។ របការពនះអាចពនយលបានពដាយឈរពលពេតផលថា របជាជនតបនជនបទអាចពៅចលរមកបងរយៈយរជាងកបងវសយកសកមម។ ទាងពៅតបនជនបទ ទាងពៅតបនទរបជជន សមាមារតបរសខដលពៅសកមមកបងសកមមភាពពសដឌកចច មានករមតែពសជាង សមាមារតនរសថខដលមានសថទ នភាពដចោប ។

17/៧៧

តារាងទ៤ សកមមភាពពសដឌកចចនងសថទ នភាពការងាររបសមនសសចាស

របស រស

ជនបទ ទរបជជន ជនបទ ទរបជជន អរតាចលរមជាកមាល ងពលកមម (%) ៧៣,៨ ៦ ,៦ ៥៤,៨ ៣៤, ភាគរយថនអបករករបាកចណលសកមម មានការងារពធវ ៩៧,៦ ៩៦,៣ ៩៥,៩ ៩ ,៨ ោម នការងារពធវ ,៤ ៣,៧ ៤, ៧,

ភាគរយថនអបកមានការងារពធវ នពោជក , ,៨ , , នពោជតមានរបាកខែ ៧,៣ ៣៤, ,៨ , ពធវការងារផលធ លែលន ៨៤,៦ ៦ ,៥ ៤៩,៥ ៦ ,៥ ការងាររគសថរខដលោម នរបាកចណល ៧,៩ ៣,៨ ៤៧,៤ ៧,៥ ពផសងៗ , , , ,

របភព សកមមភាពពសដឌកចចនងការងារ(CIPS ២០១៣, ពលែ៨)

29- របាយបរសនងនរសថខដលមានការងារពធវតាមសថទ នភាពការងារ បងាា ញថា សមាមារតនរសថខដលជាអបកពធវការមានរបាកឈបល មានករមតែពសជាងសមាមារតបរសខដលពៅកបងសថទ នភាពដចោប ។ពលសពពនះពទៀត ទាងពៅតបនជនបទ ទាងពៅតបនទរបជជន សមាមារតអបកពធវការជានរសថខដលជាអបកពធវការងារផធះោម នរបាកឈបល មានករមតែពសជាងពរចន ពធៀបនងសមាមារតបរសខដលមានសថទ នភាពដចោប ។ អរតាោម នការងារពធវរបសនរសថ ទាងពៅតបនជនបទ ទាងពៅតបនទរបជជន មានករមតែពសជាងបរស ខដលបងាា ញឲយព ញថា នរសថវយចាសអាចរតវរបឈមនងការលបាកកានខតខាល ងកបងការទទលបានការងារពធវ ពដាយសថរកងវះជនាញឬការពរសពអងខផបកពយនឌរ។ ការធានាឲយមានការងារ ខដលមានលកខណៈផលតសរមាប ទាងបរសវយចាស ទាងនរសថវយចាស ខដលអាចមានលទនភាពនងមានបណងពធវការ គររតវចាតទកជាការងារអាទភាព។ ពទាះជាោ ងោកពដាយ កការងារចាបាចខដល រតវគតគរពដាះរសថយពនាះ គការពធវឲយមានតលយភាពរវាងការផឋលការងារដលមនសសចាសនងការពឆលយតបនងតរមវការការងាររបសអបកពធវការងារវយពកមង ជាពពសស អបកពទបចលរប កកបងការងារ។

30- មនសសចាសខដលជបរបទះអសនថសែេរញដវតទនងមនមានសមតទភាពអាចពធវការបានចាបាច រតវសទតពរកាមគពរមាងោពារសងគមនងសែមាលភាព។ នាពពលបចចបផនបពនះ វសថលភាពថនគពរមាងោពារសងគមនងសែមាលភាព ពៅមានករមតពៅព យ ពេយចាបាចរតវពរងកបខនទមពទៀត ពដមផការពារមនសសចាសខដលងាយរងពរោះឲយពគចផតពភាពរករក។

18/៧៧

៤.២- សខភាពនងសខមាលភាព

31- មនសសវយចាសកមពជាមានអាយកានខតខវង ពេយរសពៅកបងជវតខដលមានសែភាពលែជាងមន។ ពទាះជាោ ងោកពដាយ កពពលខដលមនសសកានខតចាស ភាពងាយរងពរោះរបសពកោតកកានខតពកនព ងផងខដរ។ ពកោតមានហានភយ អាចជបនងបញហា របឈមកានខតពរចនព ង រមទាងមានសថទ នភាពសែភាពទនពែាយផងខដរ។ ពកោតអាចជបនងហានភយកបងការពកតមានជងកានខតពរចនព ង ខដលរមមាន ការចះពែាយថនរបពននការពាររាងកាយពជងឆលងពផសងៗ ដចជា ផលឋ សថយជាពដម នងមានហានភយកានខតែពសចពពាះជងមនឆលងដចជា ជងទកពនាមខផែម សមាព ធឈាមែពសជាពដម។ ទនធមនងពនះ មនសសចាសកពរចនខតមានជងធងនធងរដលអាយជវត ដចជា ជងមហារកនងការខលងដពណរការថនសររាងគ ខដលទាមទារឲយមានការខថទារយៈពពលខវង។

32- ពលសពពនះពទៀត មនសសចាសខដលជបហានភយ កបងការរសពៅកបងពការភាព ទាមទារនវជនយសរមាបការរសពៅរបចាថថង កានខតពរចនព ង។ អាងសដងថនពការភាពកានខតពកនព ង ពៅពពលឈានចលវយកានខតចាស ទាងបរស ទាងនរសថ។

របភាពទ៨ អាងសដងថនពការភាពបរសនងនរសថវយចាស (ភាគរយថនមនសសចាសខដលបានរាយការណ ថាមានពការភាព)

របភព ពការភាព(CIPS ២០១៣, របាយការណ ពលែ៥)

33- រាជរដាឌ ភបាលផថលសថរៈសខានដលមនសសចាសនវពសវា បងាក រ ពាបាល សថឋ រព ងវញនវសមតទភាពកាយសមផទា នងបនទយការឈចាប ពដមផការពារពទពពកាសលយពកពណត នងសមតទភាព

19/៧៧

បពពញមែងាររបសពកោត។ ការផថលសថរៈសខានដលការងារខាងពលពនះ ជាលកខែណឍ ចាបាចែវះមនបាន ពដមផធានាឲយបាននវភាពមាច សការនងពសចកឋថថលថបររបសមនសសចាស។

៤.៣- រលបៀបរបបការរសលៅ

34- ពៅរបពទសកមពជា របពននរគសថរខដលមានការរសពៅជោប ថនមនសសពរចនជនាន គជារបថពណ។ មនសសចាសរសពៅជាមយកនពៅពពញវយរបសែលនឬសថចញាតដថទពទៀត។ ពទាះបជាសោឌ នថនការរសពៅជោប រពបៀបពនះ មនទានសថបរោបកបងរយៈពពលែលចពពាះមែពនះកពដាយ កការចះពែាយថនទមាល បរសពៅខបបពនះ គជាករណមយខដលមនរតវពមលរ លង ពៅពពលខដលដពណរការវវឌណថនការឈានចលវយចាសរបសរបជាជនបនថពកនព ង។ ពលសពពនះ ការពធវពទសនថររបពវសនពៅរកការងារពធវរបសមនសសជនានវយពកមងជាង បនសលទកនវមនសសចាសកបងចននកានខតពរចនព ងឲយសទតពៅពរៅសោញសវតទភាពខបបរបថពណពនះ ខដលកបងពនាះពកោតទទលការពមលខថទាព កនៗ ពេយខថមទាងបពងកនបនធកដលពកោតកបងការពមលខថទាពៅៗ។ ការោរទោប ពៅវញពៅមក រវាងបឋរបពនន កានខតមានសថរៈសខានខាល ងព ង ពៅកបងវយចាស ពរពាះថាការរសពៅមាប កឯងកបងវយចាសអាចកាល យជាបនធកដធងនធងរ។ កបងសថទ នភាពពនះ នរសថវយចាសមានភាពងាយរងពរោះជាងបរសវយ ចាស អារសយពដាយនរសថវយចាសមានសមាមារតពរចនជាងបរសវយចាស រតវរសពៅពដាយោម នការោរទពបឋ។ របភាពទ៩បងាា ញថា នរសថវយចាស៤០,៧ភាគរយពធាល បបានពរៀបការឬជានរសថពមមា យ ខលងលះឬខបកបាកោប ពបថ ពបពធៀបនងបរសវយចាសខដលមានរតមខត៩,៨ភាគរយ។ មលពេតថនភាពែសោប ពនះអាចខសវងយលពដាយពេតផលថា មនសសរសមានអាយកាលសងឃមរសខវងជាងបរស ពេយជាទពៅ របពននមានវយពកមងជាងបឋ។ ពលសពពនះពទៀត អរតាពរៀបការមឋងពទៀតរបសបរសមានករមតែពសជាងពរចនពធៀបនងនរសថ។ កបងនយពនះ សមាមារតនរសថវយចាសពៅលវ មានករមតែពសជាងពរចនពដាយពធៀបនងសមាមារតរបសបរសខដលមានសថទ នភាពដចោប ពេយអនថរាគមនខផបកពោលនពោបាយ រតវពផលឋ តការយកចតថទកដាកឲយបានពរចនបខនទមពទៀតពលរកមនរសថទាងពនាះ ពដមផធានាបានថា ពកោតបានទទលរពបៀបរបបរសពៅសមរមយ។

20/៧៧

របភាពទ៩ សថទ នភាពអាពាេពពាេរបសបរសនងនរសថវយចាស

របភព Nuptiality, (CIPS ២០១៣របាយការណ ពលែ៤)

35- លទនភាពថនការបាតបងការោរទពបឋរបពនន ពកនព ងកានខតែពសពពលអាយកានខតពរចន។ របភាពទ១០បងាា ញថា សមាមារតថនរបជាជនខដលសទតកបងសថទ នភាពពមមា យឬពពាះមា យ ខលងលះោប ឬខបកបាកោប បានពកនព ងពពលអាយកានខតពរចន។

របភាពទ១០ ភាគរយថនបរសនងនរសថវយចាសខដលជបការរ ខានកបងចណងអាពាេពពាេ

របភព Nuptiality, (CIPS ២០១៣របាយការណ ពលែ៤)

36- ពៅកបងរកមអាយនមយៗ សមាមារតនរសថខដលឆលងកាតដពណររអាករអលពៅកបងជវតអាពាេ ពពាេមានករមតែពសជាងសមាមារតបរសខដលមានសថទ នភាពដចោប ។ បខនទមពពល ការបាតបងការោរទពបឋឬពរបពននរបសែលន ដពណររអាករអលពៅកបងជវតអាពាេពពាេ កពធវឲយមានភាពតានតងខផបកផលវចតថផងខដរ។

21/៧៧

37- រពបៀបរបបរសពៅខដលជាជពរមសដរបពសរបផតសរមាបមនសសចាស គជាជពរមសខដលអនញហដ តឲយមាន “ដពណរឈានចលវយចាសពៅនងកខនលងពដម”។ របពននរគសថរខដលមានការរសពៅ ជោប ថនមនសសពរចនជនាន ផឋលពដាយសវយរបវតថនវការធានាឲយមានដពណរឈានចលវយចាសពៅនង កខនលងពដម ពរពាះថាមនសសចាសបនថរសពៅជាមយនងរកមរគសថរកបងលពៅឋានដខដល។ ការខរបរបលខតមយគតខដលពកតមានគថា កនរបសឬសមាជករគសថរជាមនសសពពញវយោមាប កពផសងពទៀត ចលមកកានតនាទជាអបករកចណលចមផងចញច មរគសថរ។ របសនពបមនសសចាសចងផលល សកខនលង រសពៅ ពេយមានអារមមណ ថាពកោតអាចរសពៅមាប កឯងបាន ពកោតគរទទលបានការពរជាមខរជង ឲយអាចពធវតាមបណងរបសពកោត។ កបងករណខដលមនសសចាសពមានរគសថរ ពេយពកោតរតវការការោរទពនាះ ការខថទាពសេគមនគររតវបានជរញពលកទកចតថនងពរៀបចឲយដពណរការជា លកខណៈសថទ បន។ ការផលល សពៅពៅកបងជរមកសថប កពៅឬសថទ បនខដលផថលការសថប កពៅ គរខតជាជពរមសចងពរកាយសរមាបមនសសចាសខដលពមានរគសថរ នងខដលពអាចរសពៅមាប កឯងបាន។

៤.៤- បរសថា នអាលោយល

38- “បរសថទ នអពោយផល” រមបញច លនវលកខែណឍ ទាងឡាយខដលរតវបពងកតព ង ពដមផសរមលឲយមានការចលរមោ ងសកមមពមនសសចាស ពៅកបងសកមមភាពរគសថរ សេគមន សងគម ពសដឌកចច នងនពោបាយ របកបពដាយពសរភាពនងពសចកឋថថលថបរ។ ការផឋលបរសថទ នអពោយផលគពដមផធានាថា មនសសចាសពមានអារមមណ ថាែលនរតវបានរារា ងមនឲយចលរមពពញពលញតាមរបភាពោមយពៅកបងសកមមភាពទាងឡាយោខដលពកោតអាចចលរមនងចងចលរម។ ធាតផសចមផងៗ ថនបរសថទ នអពោយផល រមមាន មពធាបាយនងពេដាឌ រចនាសមពននដកជញជ នសមរសបសនថសែ នងការធានាឲយបាននវការពោរពនងពសចកឋថថលថបរ។

39- ការលបបបាតការពរសពអងពលអាយ គជាលកខែណខ ចាបាចថនបរសថទ នអពោយផល ពរពាះថាការពរសពអង នាឲយមនសសចាសបាតបងការទកចតថពលែលនឯងនងពធវឲយពកោតបាកទកចតថមនហា នមកចលរមកបងសកមមភាពនានា។ របសនពបមនសសចាសបារមភខាល ចពគមនយកចតថទកដាកជា មយ ពគមនពោរព នងពគចអកដាក ពដាយសថរខតពកោតចងចលរមកបងសកមមភាពពផសងៗខដលមនសសវយពកមងគតថា ជាសកមមភាពសរមាបខតមនសសពកមង ៗពនាះមនសសចាសនងរាខរកមនចងចលរម។

40- ទនធមនងពនះ របការខដលសខានផងខដរពនាះគការបពងកតឲយមានពេដាឌ រចនាសមពននសមរសប ខដលមនសសចាស(បងគន ផលវពដរ មពធាបាយពធវដពណរសថធារណៈ របពននគមនាគមន) អាចពរបរបាសបានពដាយងាយរសលសរមាបការចលរមរបសពកោតពៅកបងសកមមភាពនានា នងសរមាបការខសវងរកជនយពៅ ពពលខដលពកោតរតវការ។ ពពលបចចបផនបពនះ ពេដាឌ រចនាសមពននទាងពនាះ

22/៧៧

សរមាបមនសសចាស មានចននតចពៅកបងទសថធារណៈ ខដលអាចបងកការលបាកដលការចលរមរបសមនសសចាស។

៤.៥- វយចាសសកមមនងសមាគមមនសសចាស

41- វយចាសសកមមគជាដពណរការមយខដលអនញហដ តឲយមនសសចាសអាចពរបរបាសបាន នវសកាឋ - នពលរបសពកោតសរមាបសែមាលភាពខផបករបកាយ សងគម នងសថម រត នងអាចចលរមកបងសងគមបាន រមជាមយនងការផឋលឲយពកោតនវការការពារសនថសែនងការខថទាសមរសប ពៅពពលពកោត រតវការ។ ពពលពកោតពៅខត “សកមម” កបងវយចាស មាននយថាពកោតពៅខតបនថចលរមកបងការងារ ខផបកសងគម ពសដឌកចច វបផធម សថសនា នងការងារជាពលរដឌ តពៅពទៀត។ វយចាសសកមម ពខមនមាន នយរតមខតជាសមតទភាពខផបករបកាយឬសមតទភាពចលរមកបងសកមមភាពពសដឌកចចខតបពោត ះពទ។ មនសសចាសខដលខលងពធវការតពៅពទៀត ពដាយសថរខតពកោតបានចលនវតថន មានជងឬពការភាព កពៅខតអាចសកមមបានដចមនសសចាសដថទពទៀតខដរ។ ការរកាបាននវពសចកឋថថលថបរនងឯករាជយភាពសរមាបមនសសចាសគមានសថរៈសខានោសសរមាបវយចាសសកមម។

42- ពៅកមពជា សមាគមមនសសចាសផឋលឲយមនសសចាសនវឱកាសអាចរសពៅកបងសថទ នភាពវយ ចាសសកមម។ សមាគមមនសសចាសគជាអងគការថាប កសេគមនមយខដលមានពោលពៅជយពធវឲយរបពសរព ងនវសែមាលភាពរបសមនសសចាស តាមរយៈសកមមភាពជាសមេភាព ខដលពរៀបចព ង ពដាយមនសសចាសែលនឯងផលធ ល។ របពទសកមពជា មានបោឋ ញសមាគមមនសសចាសោ ងទលទោយ ខដលពៅរាយតាមរគបពែតថទាងអសពៅទទាងរបពទស។ សមាគមមនសសចាសផឋលឲយមនសសចាសនវកខនលងសរមាបជបជោប ឱកាសពដមផពរៀបចសកមមភាពពផសងៗ នងពវទកាសរមាបការពភាកាពលបញហា ខដលពាកពនន។ ជាកខសឋង សមាគមមនសសចាសអាចពដរតជាបោឋ ញការរបារសយទាកទងរវាងមនសសចាសជាមយនងរដាឌ ភបាល កបងពោលបណងសខមថងនវពោបលរបសមនសសចាស។ កបងនយពនះ សមាគមមនសសចាស គជាធាតដសខានមយពៅកបងដពណរការវយចាសសកមម ពេយការពរងកបោឋ ញរបសសមាគមមនសសចាស ការជយពរៀបចកចចដពណរការរបសសមាគមមនសសចាស ការោរទដលសកមមភាពរបសសមាគមមនសសចាស នងការពលកទកចតថដលមនសសចាសឲយចលរមពៅកបងសកមមភាពរបសសមាគម គជាការងារអាទភាព។

៤.៦- ទានាកទានងអនតរជានាន

43- ការពលកកមពសទនាកទនងអនថរជនាន មានសថរៈសខានោស កបងការធានាឲយមាននវ ទនាកទនងរបកបពដាយភាពសែដមរវាងមនសសកបងវយែសោប ។ ការរកានវរបពននរគសថរខដលមានការរសពៅជោប ថនមនសសពរចនជនានខដលពៅខតជាសោញសវតទភាពដមានរបសទនភាពសរមាប

23/៧៧

មនសសចាស គជារបការសខាន។ កចចែតែរបងខរបងពដមផរកានវភាពសែដមអនថរជនាន កានខតជបការលបាកខាល ងព ងៗ ពដាយសថរមានការពកនព ងថនការពជឿពល “គមាល តរវាងជនាន” ខដលរតវបានកណតថា ជាភាពែសោប ខផបកការយលព ញនងឥរោបថចពពាះពសធរខតរគបទដឌភាពទាងអសថនជវតរវាងមនសសជនានមយនងមនសសជនានមយពទៀត ខដលទាងពនះអាចែណឍ ខចកមនសសវយពកមងពឪពកមាឋ យនងជដនជតារបសពកពគ។

44- រគសថរខដលមានមនសសបជនានរសពៅជាមយោប ពខមនសទនខតមាននយថាជារគសថរខដលមានទនាកទនងអនថរជនានរបកបពដាយភាពសែដមពនាះពទ។ ករណខដលមនសសជនានែសៗោប រសពៅកបង “ខដនការងារ” របសែលនពរៀងៗែលន សមផខតរសពៅកបងផធះខតមយជាមយោប កពដាយ មនខមនជារបការមនធមមតាពនាះពទ។ ជដនជតាខដលរតវបានពគទកពចាលឲយពៅខតឯងពពញមយថថង អាច មានអារមមណ ឯកាពៅកបងរគសថរខដលមានការរសជោប ថនមនសសពរចនជនាន ពេយសមផខតពពលខដលកននងពៅរបសពកោតរត បមកពពធវការនងពសថោពរៀនពៅពពលោង ចវញពេយកពដាយ កពកោតរបខេលជាអាចសមងពៅខតកបងបនធបពកោតដខដល។ ជដនជតា កន នងពៅ របខេលជាមនទទលទានអាហារជោប នងពធវកចចការពរៀងៗែលនដាចពដាយខ កពោប ។

45- វធានការនានាខដលពលកទកចតថដលអនថរទនាកទនងរវាងមនសសមានវយពផសងោប ពដមផពលក ទកចតថដលទនាកទនងអនថរជនាន រតវចាតទកជាការងារអាទភាព។ ខផែកតាមរបថពណជាតដរងមា របពននរគសថរខដលមានការរសជោប ថនមនសសពរចនជនានខដលចាកឫសគលកបងទទាងសងគម ផឋលនវមលដាឌ នដរងមាមយសរមាបការពរងងការរបារសយទាកទងោប នងភាពសែដមអនថរជនាន។ ការពរងងទនាកទនងអនថរជនាននងចលរមចខណកកបងការធានាឲយមានវយចាសសកមម នងកបងការជយរបជាជនវយពកមងឲយពរតៀមែលនសរមាបការរសពៅកបងវយចាស។

៤.៧. ការរ ាលោភបាពាន ការមនលអើលពើ នងអាលពើហងាលលើមនសសចាស

46- ការរ ពោភបពានពលមនសសចាសគជាការរ ពោភបពានខផបកពាកយសដឬខផបករាងកាយ ការមនពអពព ការមនសថឋ បដបនាម ន ការរបរពតថពដាយបនាធ បបពនាទ ក នងការដពណឋ មរទពយសមផតថនងកមមសទន ពសោកអបកខដលរតវជាអបកផឋលការខថទាដលមនសសចាសទាងពនាះ មនចពពាះថាពតពកពគជាសមាជករគសថរឬជាអបកផឋលការខថទាមនជាបសថចឈាមោប ពនាះពទ។ ពដាយពេតថា ពៅកមពជា វបផធមថនការពោរពមនសសចាសមានករមតែពស ពនាះការរ ពោភបពានពលពកោត អាចមនមានលកខណៈ ខាល ងកាល ពទ។ ពទាះជាោ ងោកពដាយ កជាមយនងការពកនព ងថនរបជាជនវយចាសនងការថយចះថនសមាមារតោរទសកាឋ នពល បនធកកានខតពរចនព ងកបងការផឋលការោរទ នងការខថទាសថចញាតវយចាស អាចរញរចានរគសថរឬអបកខថទាពខាងពរៅ ឲយងាកពៅរកអាកបផករោខដលមានលកខណៈ រ ពោភបពាន។ ភសឋតាងកបងបោឋ របពទសពផសងពទៀត ពៅតបនអាសបា សេវកខដលពៅទពនាះ

24/៧៧

របថពណថនការពោរពមនសសចាសកមានករមតែពសផងខដរ ពនាះបានបងាា ញថាការមនពអពពចពពាះមនសសចាសកពងខតមានការពកនព ង។

47- ពទាះបជារបពននរគសថរខដលមានការរសពៅជោប ថនមនសសពរចនជនានផឋលឱកាសឲយមនសស ចាសរសពៅរបកបពដាយផលសែភាពនងពសចកឋថថលថបរ នងបពពញបាននវតរមវការទាងឡាយថន “ដពណរឈានចលវយចាសពៅនងកខនលងពដម” កពដាយ កសថទ នភាពពនះមនគររតវបានចាតទកថាលែឥតពខាច ះោម នចណចែវះខាតពនាះខដរ។ របការសខានខដលរតវកតសមាគ លពនាះគថា ការរសពៅកបងផធះជាមយោប មនរបាកដជាអាចធានាបានពដាយសវយរបវតថនវការោពារសងគមសរមាបមនសសចាស ពសោកសមាជកដថទពទៀតកបងរគសថរពនាះពទ។ ជាមយនងបនធកថនការផឋលការខថទាខដលនងមានកានខតពរចនព ងៗពលសមាជករគសថរវយពកមង ពកពគអាចមានអារមមណ ថាែលនរតវជាបោងពៅកបងតនាទផឋលការខថទាពនះ ពេយអាចឈានពៅមនសវពអពពឬខថមទាងអាចរ ពោភបពានពលមនសសចាសផងខដរ។ បញហា ពនះពខមនជាបញហា ខដលងាយរសលពដាះរសថយពនាះពទ ពរពាះថាការរ ពោភបពានរបពភទពនះគពបាកនងកតសមាគ លព ញោស ពដាយពេតថា បញហា ពនះពកតមានព ងជាលកខណៈឯកជនកបងលពៅឋានរបសរគសថរ។ ជាមយនងការពកនព ងថនភាពមនអតធមតរបសមនសសវយពកមង កបងតនាទែលនជាអបកផឋលការខថទា មនសសចាសពរចនខតកាល យជាជនរងពរោះថនអពពកពរាលតាមរបភាពជាកខសថងជាពរចន កដចជាការមនទទលបានការយកចតថទកដាក រមជាមយនងការបពភលចពចាលនវពសចកឋរតវការជាមលដាឌ នរបសពកោត ការបដពសធពចាលនវពសចកឋថថលថបររបសពកោត នងការកាតផលថ ចនវការពធវទនាកទនងសងគមទាងឡាយរបសពកោត។ ការរ ពោភបពានពលមនសសចាស ពៅខតជាសថទ នភាពមយខដលជាទពៅមនរតវបានរាយការណ កបងពោលបណងការពារកតថយសរគសថរ។ ឧបសគគមយពទៀតខដលរារា ងចពពាះការដាកពាកយបណឋ ងអពការរ ពោភបពាន គការភយខាល ចរតវរងការរ ពោភបពានកានខតខាល ងព ងខថមពទៀត ទរមានងអាចរកយតថធមព ញ។

48- ពបពរបៀបពធៀបនងការរ ពោភបពានពលមនសសចាស អពពេងារតវបានកណតនយមនយថាជាបទឧរកដឌពលមនសសចាស។ អពពខដលអាចមានលកខណៈេងារមមាន ការពធវបាបខផបករាងកាយនងការរ ពោភពសពសនទវៈ ឬការឆកបលន ឬសមផខតការពកងបនលកអាចចាតចលជាអពពេងាបានខដរ។ ជាមយនងការពកនព ងខដលបា នសថម នដងជាមនបានថនចននមនសសចាស ជាពពសស នរសថោម នសថវ មខដលរតវរសពៅខតមាប កឯងពនាះ ករណបទឧរកដឌពលពកោតអាចនងពកនព ង។

49- កបងបរការណ ពនះ ការពធវខផនការរយៈពពលខវងខដលអាចយកពៅអនវតថបានជាកខសថង ពតជាមានសថរៈសខាន កបងការពដាះរសថយបញហា ពនះ ពដមផធានាឲយមានការទបសថក តការរ ពោភបពានពលមនសសចាស នងការពារមនសសចាសពជនឧរកដឌ។

25/៧៧

៤.៨- សថា នភាពមានអាសនន

50- កបងសថទ នភាពមានអាសនបដចជា ពរោះមេនថរាយធមមជាតនងជពមាល ះសវល ជាពដម មនសសចាសរបឈមនងហានភយថនការមនទទលបានរគបរោននវការសពនរងាគ ះនងការសថឋ រសមតទភាពកាយ សមផទា។ ពកោតអាចរងការបដពសធមនឲយទទលបាននវជនយនងសមាភ រៈចាបាចនានា។ ពសចកឋរតវការពពសសរបសពកោតខដលទាកទងនងការផលល សទនងពសវាខថទាខផបកពវជជសថនរសថ ជាញកញាបមនរតវបានពឆលយតប។ កបងករណខដលពកោតរតវផលល សទលពៅ ការមនមានបណងផលល សទកខនលង គបផសជាមយនងការលបាកខផបករាងកាយ ខដលពកោតរតវជបរបទះកបងការផលល សកខនលងផងពនាះ ពធវឲយពកោតរតវរបឈមនងហានភយកានខតែពស កបងការទកពចាលឲយពៅខតមាប កឯង។ ការពធវខបបពនះ នងពធវឲយពកោតមានភាពងាយរងពរោះចពពាះការពកងរបវញច ការរ ពោភបពាន នងអពពេងា។ ភសឋតាងខដលរតវបានកតសមាគ លព ញពៅរបពទសពផសងៗជាពរចនបងាា ញថា បគគលកសពនរងាគ ះនងបគគលកផឋលជនយ ជាញកញាប មនបានផឋលការចាបអារមមណ ឲយបានរគបរោនចពពាះមនសស ចាស។ ជាលទនផល មនសសចាសបានទទលរងការសថល បនងការមានរបសពៅកបងពពលមានពរោះធមមជាត កបងសមាមារតមយពរចនជាង កបងពពលមានសថទ នភាពមានអាសនបពផសងពទៀត។

51- រាជរដាឌ ភបាលកមពជាបានយកចតថទកដាកែពសចពពាះការការពារជវតនងរទពយសមផតថរបសរបជាជនពៅកបងពពលមានពរោះធមមជាតពកតព ង ពេយបានបពងកតយនថការសថទ បនដទលទោយ ទាងពៅថាប កជាត ទាងពៅថាប កពរកាមជាត សរមាបការរគបរគងពរោះមេនថរាយពពាលគ គណៈកមាម -ធការជាតរគបរគងពរោះមេនថរាយខដលរតវបានបពងកតព ងតាមរពះរាជរកតយពលែនស/រកត/១២១៥/១១៤១ ចះថថងទ២៤ ខែធប ឆប ២០១៥ ពដាយមានសពមឋចនាយករដឌមនរនថជារបធាន។

52- កបងសថទ នភាពខបបពនះ ការយលដងពភាពចាបាចកបងការពផលថ តការយកចតថទកដាកពលពសចកឋរតវការពពសសរបសមនសសចាសកបងកលងពពលរបតបតថការ សពនរងាគ ះ ផឋលជនយ នងសថឋ រសមតទភាពកាយសមផទា។ កបងនយពនះ របការសខានខដលរតវពផលថ តការយកចតថទកដាកពលពនាះ គការបពងកនការយលដងរបសអបកពធវពោលនពោបាយ អបកពធវខផនការ នងអបកពឆលយតបសរមាបរោមានអាសនប ពដមផកណតនងដាកបញច លសកមមភាព “ពឆលយតបនងបញហា មនសសវយចាស” ពៅកបងការពធវខផនការសរមាប ការពឆលយតបពៅនង នងការជយសថឋ រព ងវញពសថទ នភាពមានអាសនប។

៤.៩- ការលរតៀមខលនរបសមនសសវយលកមងសរមាបការឈានចលវយចាស

53- ការបនថពកនព ងខថមពទៀតថនចននរបជាជនវយចាស គជាករណខដលមនអាចពជៀសបាន។ ចណចវជជមានពៅកបងទដឌភាពពនះគថា អបកខដលនងឈានចលវយចាសនាពពលអនាគតទាងពនាះ គកពងរសពៅកបងពពលបចចបផនបរចពេយ។ ពដាយពេតថាមនសសរគបរបនងឈានពៅដលវយចាស ពនាះមាប កៗរតវខតែវលខាវ យចពពាះជវតរបសែលន ពៅកបងពពលខាងមែខដលនងរតវមកដល។ តាមរយៈ

26/៧៧

ការសពងកតពៅពលមនសសចាស មនសសវយពកមងគរខតខសវងយលដងពសោឌ នថនដពណរជវតរសពៅកបងពពលខាងមែ ពៅពពលខដលពកពគឆលងផតអាយ៦០ឆប ។ មនសសវយពកមង កពងសទតកបងសថទ នភាព មយខដលសោង ពរពាះថាពកពគពៅអាចចាបពផឋមពរតៀមពរៀបចែលនចាបពពពលឥ វពនះពៅសរមាប ដពណរជវតរសពៅមយលែរបពសរពៅកបងវយចាស។

54- របជាជនវយពកមងអាចមានចពណះដងលែរបពសរជាង ខដលអាចជយឲយពកពគរសពៅកបងជវតមយខដលបពងកតផលបានពរចនជាង មានសែភាពលែជាង សកមមជាង នងមានពសចកថថថលថបរជាង ពៅកបងវយចាស។ ពនតយជារម មនសសចាសជបរបទះបញហា សខានៗមយចននខដលអាចងាយកតសមាគ លបាន កបងពនាះរមមាន អសនថសែខផបកេរញដវតទ សែភាពកានខតដនដាប កងវះទជរមកសមរមយ ភាពមានករមតថនការផលល សទ នងការពកនព ងថនការពងខផែកពលអបកដថទ។ មនសសមាប កអាចពធវខផនការឲយពេយ ពៅពពលែលនសទតកបងវយពធវការងារ ពដមផកាតបនទយឬលបបបាតហានភយទាងពនាះពៅពពលខដលោតមានវយចាសពៅ។ ការវនពោគពលរបាកសនសរបសែលនឯង នងការចះពឈាម ះ ទញគពរមាងធានារាបរងនងពសថធននវតថន អាចជយបានោ ងពរចនកបងការកាតបនទយការលបាកខផបកេរញដវតទពៅកបងវយចាស។ ការរកាបាននវទមាល បកបងការរសពៅមយខដលនាឲយមានសែភាពលែ នង ការពៅរតតពនតយសែភាពតាមពពលកណតជារបចា អាចជយឲយជវតកបងវយចាសឲយមានសែភាពលែរបពសរជាងការមនរបកានខាជ បនវការពធវខបបពនះ។ ការបពរងៀនកនពៅអពសថរៈសខានថនការពោរពនងការខថទាមនសសចាស អាចជយបពងកនលទនភាពថនការទទលបានការោរទពរគសថរពៅកបង វយចាស។ វធខដលមានរបសទនភាពបផតកបងការបពរងៀន គការរតវពធវជាគរ ពដាយតាមរយៈពនះ ឪពកមាឋ យគរខតពោរពនងខថទាសថចញាតវយចាសរបសែលន ពដមផឲយកនៗរបសែលនពមលយកជាគរ។

55- របសនពបមនសសវយពកមងមានការពរតៀមែលនបានកានខតរបពសរសរមាបពពលខដលពកោតឈានដលវយចាសពនាះ បញហា នានាខដលពកោតអាចជបរបទះកបងវយចាស នងអាចរតវបានពដាះរសថយពដាយងាយរសលជាងការមនបានពរតៀមែលន។ ពដាយមានការពាករថា របជាជនវយចាសនងពកនព ងោ ងឆបរេស ពនាះបញហា ទាកទងនងវយចាសកានខតអាចរតវបានពដាះរសថយ ពដាយភាពងាយរសល ពបសមាមារតមនសសចាសខដលបានពរតៀមែលនរចជាពរសច សរមាបវយចាសមានទេកានខតធ។ កបងនយពនះ វធានការនានាពដមផជយដលរបជាជនកបងវយកពងពធវការងារឲយអាចពរតៀមែលនពដមផទទលបានជវតមយខដលសកមមនងមានសែភាពលែកបងវយចាស។

27/៧៧

៥- រកបខណឌ លោលនលោបាយនងលោលការណសណនាា

៥.១- បរការណ

56- ពោលនពោបាយមនសសចាសឆប ២០០៣ រតវបានខកសរមលព ងវញ ពដាយខផែកពលឯកសថរ នងពោលនពោបាយជាតពាកពននជាពរចននងការផឋចពផឋមគនតថាប កអនថរជាតនងថាប កតបនខដល កមពជាបានអនមតទទលយក។

57- ជាពពសស ការខកសរមលពនះរតវបានពធវព ងពដាយខផែកជាសខានពលតថមលរគសថរនងសទនរបសឪពកមាឋ យមានវយចាស កបងការទទលបាននវការខថទាពកនពៅពពញវយរបសពកោតពៅតាមវបផធមខែមរ ដចខដលបានគសបញហជ កោ ងចាសពៅកបងរដឌធមមនញដថនរពះរាជាោចរកកមពជា។

58- មារតា៤៧.- មាតាបតា មានកាតពវកចចចញច មខថរកានងអបរ កនឲយពៅជាពលរដឌលែ។ កនៗមានករណកចចចញច មនងបបាចខថរកាមាតាបតា ខដលចាសជរាតាមទពនៀមទមាល បខែមរ។

59- របការពនះ ដាកឲយពៅជាចាបនវ “កចចសនាអនថរជនានពដាយោម នលកខែណឍ ” សឋពការខថទាោប ពៅវញពៅមក ពដាយពធវឲយកនពៅជាមនសសពពញវយរតវមានករណយកចចពោរព នងខថទាឪពកមាឋ យ វយចាសរបសែលន។ កបងបរការណ ថនទពនៀមទមាល បខែមរ កាតពវកចចពនះរមបញច លផងខដរនវការខថទាសថចញាតជាមនសសចាសដថទពទៀតខដលពមានមពធាបាយោរទ។ ការពាកពននដសខានថនបទបញដតថ ថនរដឌធមមនញដពនះ គរតវដាកពោលនពោបាយពនះឲយពៅកបងបរការណ វបផធម នងផថលអាទភាពដលការពលកកមពស “ដពណរឈានចលវយចាសពៅនងកខនលងពដម” នងការចាតទករគសថរថាជាបោឋ ញសវតទភាពចមផងសរមាបមនសសចាស។

60- យទនសថនរសថចតពកាណដោកកាលទ៣ បងាា ញចាសពទសពៅពោលនពោបាយរមរបសរាជរដាឌ ភបាលកមពជាសរមាបមនសសចាស ។ ខផនការយទនសថនរសថអភវឌណនជាត ២០១៤-២០១៨ កកណតចាសពភាពចាបាចកបងការជរញការអនវតថ ពោលនពោបាយជាតមនសសចាស នងដាកបញច លនវសកមមភាពជាកោកមយចននដចជា ការបពងកតគណៈកមាម ធការជាតពដមផមនសសចាសនងយនថការថាប កពរកាមជាតសរមាបការអនវតថពោលនពោបាយមនសសវយចាសផងខដរ។ ការអភវឌណនាពពលថមៗពនះមយពទៀត (ខែកញហដ ឆប ២០១៦) គការអនមតពលពោលនពោបាយនងយទនសថនរសថសខាភបាលជាតសរមាបខថទាសែភាពមនសសចាសរបសរកសងសខាភបាល។ ជាមយោប ពនះខដរ ពោលនពោបាយជាតរបជាជន ២០១៦-២០៣០ ករ ពលចព ងោ ងចាសពការពបឋជាញ ចតថរបសរាជរដាឌ ភបាលកបងការពលកកមពសសែមាលភាពរបសមនសសវយចាស ពេយកបានកណតនវចពងាក មសកមមភាពមយចននខដលរតវសពរមចឲយបានផងខដរ។

28/៧៧

61- “រាជរដាឌ ភបាល ពបឋជាញ ចតថបនថជរញពោលនពោបាយជាតមនសសចាសបខនទមពទៀត បនថពរងងសមាគមមនសសចាស ពលកកមពសកមមវធសែមាលភាពសរមាបមនសសចាសពៅថាប កមលដាឌ ន នងពលកកមពសកមមវធការខថទាមនសសចាសពៅករមតរគសថរ នងជាពពសស គពរងងការពរៀបចនងដពណរការកបងការផឋលពសវាដលជនចាសជរា រមទាងការផឋលការបណឋ ះបោឋ លដលអបកពមលខថរបសពកោតផងខដរ” ។

62- ជាមយនងការផឋចពផឋមគនតករមតសកលពោក រាជរដាឌ ភបាលកមពជាគជាភាគេតទពលែមយថនកមមវធសកមមភាពរបសសនបសទអនថរជាតសឋពរបជាជននងការអភវឌណ(ទរកងខគរ ឆប ១៩៩៤) នង ការពនតយព ងវញរយៈពពលរបាឆប ខដលរតវបានពធវព ងជាបនថបនាធ ប។ ពលសពពនះ រាជរដាឌ ភបាលកមពជាបានអនមតោរទដលពសចកឋខថលងការណ នពោបាយរបសសនបបាតពភពពោកពលកទពរសឋពមនសសចាស(រកងមា រឌត ឆប ២០០២) ពេយបានពបឋជាញ ចតថអនវតថខផនការសកមមភាពអនថរជាតទរកងមា រឌតសឋពមនសសចាស(MIPAA)។ ខផនការសកមមភាពអនថរជាតទរកងមា រឌតសឋពមនសសចាស ពាោមពរងកចកខវសយសឋពជនចាសជរាបខនទមពទៀត តាមរយៈការពផលថ តពលភាពចាបាចកបងការទទលសថគ លសកាឋ នពលនងការចលរមវភាគទានរបសមនសសចាស បខនទមពពលការយកចតថទកដាកចពពាះមនសសចាស។ ខផនការសកមមភាពពនះ អពាវនាវឲយមានការដាកបញច លបញហា ជនចាសជរាពៅកបងខផនការអភឌណនជាតនងខផនការអភវឌណនតាមវសយ។ ការសពរមចបានរបកបពដាយពជាគជយនវពោលពៅអភវឌណនរបកបពដាយចរភាព កនងទាមទារឲយមានការគតគរដលរបជាជនវយចាសខដលមានចននកានខតពកនព ងផងខដរ។ ពោលពៅសខានៗកបង ការលបបបាតភាពរករក ការលបបបាតភាពពរសកឃលល ន នងការធានាបាននវសមភាពពយនឌររបសពោលពៅអភវឌណនរបកបពដាយ ចរភាព គពតជាមនអាចសពរមចបានពទ របសនពបោម នការដាកបញច លរបជាជនវយចាសខដលកពងមានការពកនព ងពៅកបងចពោមអបកទទលផលរបពោជនពកមមវធពាកពននទាងឡាយពនាះ។

63- កមពជាបានផឋលសចាច បនពលអនសញហដ សឋពការលបបបាតរាលទរមងថនការពរសពអងចពពាះនរសថ (CEDAW) កបងឆប ១៩៩២។ ពៅឆប ២០១២ កមពជាបានកាល យជារបពទសអាសថ នទ៧ ខដលបានផឋលសចាច បនពលអនសញហដ សឋពសទនជនពការ ខដលរតវបានអនមតពដាយមហាសនបបាតអងគការសេ របជាជាតពៅឆប ២០០៦។ ពទាះបជាវយចាសនងពការភាពជាបញហា ពរែសោប កពដាយ កករណពការភាពរតវបានកតសមាគ លព ញថាមានការពកនព ងពៅពពលអាយកានខតពរចន ពេយបះពាលដលនរសថវយចាសពរចនជាងបរសវយចាស។ ការផឋលសចាច បនពលអនសញហដ ពនះបងាា ញថា រាជរដាឌ ភបាលកមពជាមានការពបឋជាញ ចតថែពស កបងការពដាះរសថយបញហា ទាងឡាយពាកពនននងរបជាជនខដលរសពៅជាមយនងពការភាព។

64- ពៅថាប កតបន កមពជាបានពបឋជាញ ចតថចពពាះខផនការសកមមភាពទរកងមា កាវសឋពមនសសវយ ចាស សរមាបតបនអាសនងបា សេវក(ឆប ១៩៩៩) យទនសថនរសថសរមាបការអនវតថថាប កតបនរកង

29/៧៧

ពសៀងថេសឋពមនសសចាស(ឆប ២០០២) នងយទនសថនរសថថាប កតបនថនអងគការសែភាពពភពពោកសរមាបមនសសវយចាសរបកបពដាយសែភាពលែ (២០១៣-២០១៨)។ ពលសពពនះ កបងឋានៈជាសមាជកអាសថ ន កមពជាពបឋជាញ ចតថចពពាះពសចកឋខថលងការណ រកងគឡាឡាពសឋពមនសសវយចាស ខដលរតវបានអនមតពៅកបងកចចរបជកពលពលកទ២៧របសអាសថ នកបងឆប ២០១៥។ ពសចកឋខថលងការណ ពនះបានអពាវនាវឲយរដឌជាសមាជកនមយៗជរញការអនវតថសកមមភាពជាកខសថងទាងឡាយ សពៅផឋលការពលកទកចតថដលមនសសចាស ពដាយអនពោមពៅតាមចាប ពោលនពោបាយ នងកមមវធជាតរបសរបពទសនមយៗ។ សកមមភាពទាងពនះរមមានការបនរញហជ បបញហា វយចាសពៅកបងពោលនពោបាយ នងខផនការអភវឌណន នងការពរងងរគសថរនងសេគមនឲយផឋលការខថទាដលមនសសចាស។

៥.២- លោលការណសណនាា

65- ពៅកបងបរការណ ថនឧបករណ ខដលមានលកខណៈជាការខណនានងការផឋចពផឋមគនតពៅថាប ក ជាត ថាប កសកលនងថាប កតបនទាងអសពនះ ការខកសរមលព ងវញនវពោលនពោបាយសរមាបមនសសចាសឆប ២០០៣ រតវបានតរមងទសតាមពោលការណ ដចមានពរៀបរាបខាងពរកាម។ ពោលការណ ទាងពនះ ករតវយកមកពរបរបាសផងខដរពៅកបងដោកកាលថនការអនវតថ៖

ពផលថ តការយកចតថទកដាកឲយបានសមរសបចពពាះសថទ នភាពរបសមនសសចាស ដចបានកណតពៅកបងវបផធមនងរបថពណខែមរ ពៅពពលខដលពធវការពដាះរសថយបញហា ទាងឡាយខដលមនសសចាសកពងជបរបទះ។

បនរញហជ បបញហា របជាជនវយចាសពៅកបងខផនការនងកមមវធអភវឌណ ពដាយមានការទទលសថគ លពពញពលញនវសទនរបសមនសសចាស កបងការចលរមពរតៀមពរៀបចការសពរមចចតថទាងឡាយោខដលបះពាលចពពាះពកោត។

យកចតថទកដាកចពពាះភាពែសខបលកោប ថនពសចកឋរតវការរបសមនសសចាស ខដលបោថ ល មកពភាពែសោប ខផបកអាយ ជាតពនន សថសនា សថទ នភាពសែភាព ករមតការអបរ នងសថទ នភាពពសដឌកចច ពៅពពលខដលពធវការពដាះរសថយបញហា ទាងឡាយខដលពាកពនននងមនសសចាស។

ពផលឋ តការយកចតថទកដាកជាពពសសពលនរសថវយចាស ពរពាះពកោតមានចននពរចនជាងបរសវយចាស ពេយងាយរងពរោះពរចនជាងបរស ពដាយសថរពកោតអាចទទលរងការពរសពអងពរចនជាង ពេយអាចងាយកាល យជា ជនរករក នរសថពមមា យ នងអបកខដលរតវពគបពភលចពរចនជាង។

30/៧៧

ការគតគរពរៀបចនងការអនវតថវធានការនានា ពដមផពដាះរសថយដពណរឈានចលវយចាស ពដាយរតវយកចតថទកដាកពលការផឋចពផឋមគនតថាប កអនថរជាតនងថាប កតបនថមៗខដលពាកពនននងមនសសចាស។

31/៧៧

៦- ចកខវសយនងលោលលៅ

៦.១- ចកខវសយ បនថពលកកមពសនងខកលមែគណភាពជវតរបសមនសសចាស ពដាយពផលថ តការយកចតថទក ដាកពលការធានាឲយមនសសចាសទទលបាននវសទននងឱកាសពសមោប ។

៦.២- លោលលៅ ធានាថា មនសសចាសរតវបានជរញឲយចលរមោ ងពពញពលញ ពដាយពសរ នងពដាយ ពសចកថថថលថបរ តាមខដលពកោតចងពៅកបងសកមមភាព រគសថរ សេគមន ពសដឌកចច សងគម សថសនា នង នពោបាយ។

ធានាថា មនសសវយពកមងរតវបានបណថ ះបោថ លឲយមានចពណះដង កានខតលែរបពសរ ខដលនងអាចជយឲយពកោតរគបរគងដពណរជវតរសពៅមយ ខដលបពងកតផលខផលរបកប ពដាយសែភាពលែ សកមម នងរបកបពដាយពសចកថថថលថបរ ពរចនជាងអបកជនានមន ពៅពពលពកោតឈានដលវយចាស។

៦.៣- ទសលៅនងយទធសថនរសត

66- ពដមផសពរមចបានតាមចកខវសយនងពោលពៅខាងពល ពោលនពោបាយពនះ នងពឆលយតបពៅនងបញហា ទាងឡាយ ខដលរតវបានរ ពងថានងពកតមានព ងជាមយនងដពណរឈានពៅរកវយចាស ដចមានកណតកបងខផបកទ៤។ ទសពៅនងយទនសថនរសថពដមផពឆលយតបពៅនងបញហា នមយៗ រតវបានគសបញហជ កពៅកបងខផបកពនះ។ លដាបលពដាយថនការពរៀបចបញហា អាទភាពមនបញហជ កថា អាទភាព ោមយមានសថរៈសខានជាងអាទភាពោមយពទៀតពនាះព យ។ ជាការពត អាទភាពជាពរចន មានទនាកទនងជាមយោប ពៅវញពៅមក ពេយដចពនះ អាទភាពទាងពនាះមានសថរៈសខានពសមោប ។

៦.៣.១- អាទភាពទ១ ការធានាឲយបាននវសនថសែេរញដវតទ

ទសដៅ ១.១ បងកលកខណៈឲយមនសសចាសអាចមានឱកាសបនថពធវការងារខដលផថលផលខផល កបងករណខដលពកោតចង នងមានលទនភាពអាចពធវបាន។

យទនសថនរសថ៖

(i) បពងកនការយលដងអពការពរសពអងពៅកបងការងារ ពដាយខផែកពលអាយកបងចពោមអបកមានចខណកពាកពននសខានៗ រមមាន រកមមនសសចាស សេជពកមមករ នងសមាគមនពោជក។

(ii) ជរញការបពងកតរកបែណឍ ោរទខផបកចាប សរមាបករណការពរសពអងខផបកអាយ។

32/៧៧

(iii) បនរញហជ បការយលដងដលនពោជកអពបទពពសថធនងសកាឋ នពលវជជមានរបសកមមករនពោជតវយចាស។

(iv) ដាកឲយមានបទបញដតចាបខដលតរមវឲយនពោជកផថលនវលកខែណខ ការងារ ដចជាពរគឿងបរកាខ រខដលងាយពរបរបាស អាហារខដលផឋលសែភាពលែ ពសវាសែភាពមលដាឌ ន នងបរសថទ នកខនលងពធវការងារទពៅខដលសមរសបសរមាបកមមករនពោជតវយចាស។

(v) សកាពលទនភាពថនការពរៀបចរបពននពលកទកចតថសរមាបសេរោសខដលជលបគគលក កមមករ នពោជតវយចាស ពេយនងពលកទកចតថឲយសេរោសទាងពនាះឲយផថលការសរមលនងលកខែណឍ ការងារសមរសប។

(vi) ពលកកមពសលទនភាពអាចពធវការងារបានរបសមនសសចាស តាមរយៈសមតទភាពជនាញខដលមានរសថបឬការបណឋ ះបោឋ លព ងវញនងការអបរ ជារបចា។

(vii) ពចារោដាកពចញនវវធានការពដមផសរមលដលការពធវដពណរពៅពធវការរបសកមមករនពោជតវយចាស ពដាយគតគរឲយមានតថមលសមរមយសរមាបការពរបរបាសមពធាបាយពធវដពណរសថធារណៈ។

(viii) សកាពលទនភាពទទលបានពសវាេរញដវតទ សរមាបមនសសចាស។

ទសដៅ ១.២ ពរងកខដនរគបដណឋ បថនគពរមាងកចចោពារសងគមនងសែមាលភាពសងគមខដលមានលកខណៈទលទោយ យទនសថនរសថ (i) សកាពលទនភាពកបងការដាកឲយដពណរការកមមវធោពារមនសសចាសនងជនចាសជរា

ខដលជាសមាជកថនរគសថរខដលកានបណតសមធម រសមតាមរកបែណឍ ពោលនពោបាយជាតោពារសងគម។

(ii) ពនតយលទនភាពកបងការដាកឲយអនវតថនវករមាលោពារសងគមពដមផធានាថា មនសសចាសខដលោម នរបាកពសថធននវតថឬមានមនរគបរោន ពេយខដលោម នសមាជករគសថរពមលខថ អាចទទលបាននវរបាកចណលសមរមយ ពដមផកឲយពកោតធាល កចលពៅកបងភាពរករក។

(iii) បពងកនការយលដងនងជរញកនពៅជាមនសសពពញវយខដលមានលទនភាពផឋលការោរទខផបកេរញដវតទដលឪពកមាឋ យឬជដនជតាចាសជរានងសថចញាតជតសបទនរបសែលន ពដមផបពពញករណយកចចរបសែលនកបងនាមជាកនពៅ។

33/៧៧

៦.៣.២- អាទភាពទ២ សែភាពនងសែមាលភាព

ទសដៅ ២.១ ជរញពលកទកចតថឲយដពណរឈានចលវយចាសរបកបពដាយសែភាពលែនង ពរងកការខថទាសែភាពតាមលកខណៈការការពារជាមន

យទនសថនរសថ (i) ពរៀបចឲយមានដពណរជវតមយរបកបពដាយសែភាពលែពពលវយចាសនងមានការការពារ

ទបសថក តជង តាមរយៈការដាកឲយដពណរការនវការផថលពតមានខដលមានលកខណៈជាការអបរ សរមាបមនសសចាស អបកពមលខថទា នងអបកផឋលពសវាសែភាព រមទាងពតមាន អពសថរៈសខានថនសកមមភាពខផបករាងកាយ អនាមយលែ នងរបបអាហារមានតលយភាព។

(ii) ពរៀបចឲយមានពសវារបកាពោបលសរមាបមនសសចាសពៅមណឍ លសែភាព។ (iii) បងកលកខណៈឲយមនសសចាស អាចទទលបានពសវារតតពនតយសែភាពជារបចាសរមាប

ការពនតយតាមដាននងពាបាល នងអាចមានលទនភាពទទលបានថាប បងាក រសរមាបការការពារទបសថក តជងនងការពលកកមពសសែភាពពៅពពលវយចាស។

(iv) បពងកតរបពននតាមដានពៅទទាងរបពទស ពដមផពនតយតាមដានពមល មនសសចាសជរាខដលពៅឯពកា នងមនសសចាសខដលងាយរងពរោះ។

ទសដៅ ២.២៖ បពងកតរបពននសខាភបាលមយខដលមានលកខណៈពឆលយតប ខដលអាចទទលបាននងធានាបាននវពសវាពាបាលរបកបពដាយគណភាព។

យទនសថនរសថ (i) ផថលឲយមលដាឌ នសខាភបាលខដលផថលពសវាពាបាលសែភាពនវបគគលករគបរោន

របកបពដាយវជាជ ជវៈ មានរកមសលធម នងពៅរបចាការ ពដមផផឋលពសវាសែភាពមលដាឌ នដលមនសសចាស រមទាងការបញជ នពៅឲយពសវាសែភាពឯកពទសនងការតាមដានបនថផងខដរ។

(ii) ពរតៀមលកខណៈឲយមនធរពពទយថាប កជាត អាចផឋលនវពសវាសែភាពពពញពលញ សរមាបមនសសចាស កបងពនាះរមទាងការរតតពនតយ ការពធវពរាគវនចឆយ នងការពាបាលពផសងៗ។

(iii) ដាកឲយមានអបកវជាជ ជវៈសខាភបាល ខដលបានទទលការបណឋ ះបោឋ លអពសែភាពមនសសចាសពៅរគបមណឍ លសែភាពទាងអស។

(iv) កសថងសមតទភាពឲយបានរគបរោនពៅតាមមនធរពពទយនានា កបងការខថទាអបកជងសរមាក កបងមនធរពពទយ ពដមផអាចពឆលយតបពៅនងពសចកឋរតវការរបសមនសសចាស កបងការចលសរមាកពាបាលពៅមនធរពពទយ។

34/៧៧

(v) ពរងកវសថលភាពរគបដណឋ បពសវាខថទាសែភាពរបកបពដាយគណភាពពដាយឥតគតថថល នងផឋលការោរទខផបកេរញដវតទដលមនសសចាសរករក ខដលមនមានលទនភាពបងថថលពសវាពវជជសថនរសថមយចនន។

(vi) ធានាថាមនធរពពទយរដឌទាងអស មានពសវាពវជជសថនរសថសរមាបមនសសចាសរបកបពដាយគណភាព។

(vii) ធានាឲយមានឱសថសខានៗខដលរតវការជាទពៅសរមាបការពាបាលជងខដលបះពាល ដលមនសសចាស។

ទសដៅ ២.៣ ពឆលយតបនងតរមវការរបសមនសសចាសសរមាបការខថទារយៈពពលខវង

យទនសថនរសថ (i) ពចារោពរៀបចឲយមានពសវាខថទានងការពាបាលតាមផធះចពពាះមនសសចាសខដលរតវ

ការការខថទារយៈពពលខវង ពដាយសថរពការភាព ជងវពងវងវងាវ ន ឬ ជងដលអាយជវត។ (ii) ផឋលការបណឋ ះបោឋ លនងការពលកទកចតថដលសមាជករគសថរ ខដលរតវការពមលខថ

អបកជងវយចាសទាងឡាយោខដលរតវការការខថទារយៈពពលខវង។ (iii) ពចារោពរៀបចបពងកតមជឈមណឍ លខថទាសរមាបមនសសចាសទាងឡាយោ ខដលរតវ

ការការខថទារយៈពពលយរ។ (iv) ខកលមែលទនភាពទទលបានការពរបរបាសពសវា តាមមលដាឌ នសខាភបាល សរមាបការ

ពនតយនងការពាបាលជងរា ថរ នានាដចជា ជងពលសសមាព ធឈាម ជងទកពនាមខផែម ជងសរថសឈាមកបងែរកាល ជងមហារក ជងវពងវងវងាវ ន នងជងបាតបងការចងចា។

ទសដៅ ២.៤ បនថគតគរពដាះរសថយឲយមានបគគលកសខាភបាលរគបរោន នងខដលមាន ការបណឋ ះបោឋ ល យទនសថនរសថ

(i) វាយតថមលពលតរមវការអបករបកបវជាជ ជវៈខផបកការខថទាសែភាពនងសងគមកចច នងពរៀបច កមមវធអបរ ឬបណឋ ះបោឋ លបខនទមសរមាបបគគលកទាងពនះ ពៅតាមពសចកឋរតវការ នាពពលបចចបផនប។

(ii) ពលកកមពសការអបរ នងការបណឋ ះបោឋ លខផបកការខថទាសែភាព នងការខថទាមនសស ចាស សរមាបអបករបកបវជាជ ជវៈខផបកការខថទាសែភាពនងសងគមកចច អបកសមរគចតថ នងអបកខថទា។

35/៧៧

(iii) បណថ ះឲយមានពៅកបងគនតរបសអបកផឋលពសវាសែភាព អពទដឌភាពវជជមានរបសមនសសចាស រពមទាងការយកចតថទកដាកនងការពោរពខដលមនសសចាសសមខតទទលបាន។

(iv) បពងកនចននអបកជនាញខដលបានទទលការបណឋ ះបោឋ លវជាជ ជវៈខផបកពរាគមនសសចាស។

(v) ដាកឲយមានមែវជាជ សកាសឋពការខថទាសែភាពមនសសចាស ពៅរគបកមមវធសកាវជាជ ជវៈសខាភបាល។

៦.៣.៣- អាទភាពទ៣ រពបៀបរបបការរសពៅ

ទសដៅ ៣.១ ពលកទកចតថឲយមានដពណរឈានចលវយចាសពៅនងកខនលងខដលមនសសចាសកពងរសពៅ

យទនសថនរសថ៖

(i) ផឋលការបណឋ ះបោឋ លមលដាឌ នដលអបកខថទាតាមផធះ កបងការខថទាមនសសចាស ចពណះដង នងពតមានអពពសវាមានសថររបពោជននងការចាតខចងកបងសថទ នភាពមានអាសនប។

(ii) ផឋលការរបកាពោបលដលអបកខថទាតាមផធះ ពដមផផឋលនវភាពធររសថលដលពកោតពភាពតានតងផលវចតថ ខដលជាលទនផលពកតពចញពការផឋលការខថទា។

(iii) ធានាឲយមានការបពងកននងការខកលមែការចះពៅសរសែទកខតាមផធះពដាយអបកបពរមការ សែភាពនងមនរនថសែមាលភាពសងគម។

(iv) ពលកទកចតថឲយសេរោសផថលការសរមលដលនពោជតទាងឡាយោខដលមានមនសសចាសជាសមាជករគសថរោមាប កពៅផធះខដលរតវការការខថទា។

(v) ពលកទកចតថអបកសមរគចតថតាមសេគមន ឲយជយពរជាមខរជងដលមនសសចាសជរា ពៅកបងសកមមភាពរបចាថថងរបសពកោត។

(vi) ពធវឲយមនសសចាសមានលទនភាពកានខតងាយរសលកបងការទាកទងជាមយនងសមាជក រគសថរ នងពសវារោអាសនប កបងករណខដលរតវការ។

(vii) ដាកពចញនវលែតបទដាឌ នគតយតថ ពដមផការពារមនសសចាស ពការរ ពោភបពានរគបទរមងពលមនសសចាស(ការរ ពោភបពានពលផលវកាយ ពាកយសមឋ េរញដវតទ នងផលវចតថ)។

36/៧៧

ទសដៅ ៣.២ ផឋលការពរៀបចការរសពៅសមរសបសរមាបមនសសចាសខដលពមានការោរទពរគសថរ

យទនសថនរសថ (i) ពចារោពរៀបចបពងកតមជឈមណឍ លមនសសចាសពៅតាមសេគមនសរមាបផថលជរមក

ដលមនសសចាសខដលោម នទពង។ (ii) ជយពរជាមខរជងនងផថលរបកាដលវតថអារាម ឲយពរងកនងខកលមែមលដាឌ នវតថអារាម

សរមាបជាជរមកដលមនសសចាសងាយរងពរោះ។ (iii) ពចារោពរៀបចឲយមានបទដាឌ នខដលមានលកខណៈសមរសប សរមាបមជឈមណឍ ល

មនសសចាសពៅតាមសេគមន។ (iv) បពងកតឲយមានកញចបសពនរងាគ ះបឋមសរមាបមនសសចាសពៅកបងមណឍ លសែភាពនង

មនធរពពទយបខងែក។

៦.៣.៤- អាទភាពទ៤ បរសថទ នអពោយផល

ទសដៅ ៤.១ បងកលកខណៈឲយមនសសចាសអាចរសពៅពដាយឯករាជយបាន របសនពបពកោតអាចនងមានបណងរសពៅខបបពនះ

យទនសថនរសថ៖

(i) ផឋលពតមានដលមនសសចាសអពការបនាខដលនងរតវពធវព ង ពដមផបងកលកខណៈឲយពកោតអាចរសពៅពដាយមានសវតទភាព នងកាតបនទយហានភយថនការជបពរោះថាប កនានាដចជា ការដល ការរអល ជាពដម។

(ii) គតគរពចារោជរញឲយមានពសវាមលដាឌ នសខានៗសរមាបមនសសចាសពៅតាមតបន ខដលមានមជឈមណឍ លមនសសចាសពៅតាមសេគមន។

(iii) ផឋលដលមនសសចាសនវលទនភាពកបងការទាកទងរកជនយខដលអាចទកចតថបានឬលទនភាពកបងការទាកទាញចោបអារមមណ របសមនសសដថទពទៀត កបងករណពកោតរតវការ។

ទសដៅ ៤.២ ការជយសរមលដលការផលល សទរបសមនសសចាស

យទនសថនរសថ (i) ខកលមែមពធាបាយពធវដពណរសថធារណៈ ពដាយបញច លការគតគរពដាះរសថយ ពសចកឋ

រតវការរបសមនសសចាស។

37/៧៧

(ii) ផថលការយកចតថទកដាកពលទដឌភាពមនសសចាសពៅតាមសណងពេដាឌ រចនាសមពននសថធារណៈទាងអស រមមាន ផលវថបល ផលវពថមរពជង នង បងគនអនាមយ ពដមផអាចផឋលលទនភាពពចញចលពដាយងាយរសលនងរចកឆលងកាតរបកបពដាយសវតទភាព សរមាបមនសសចាស។

(iii) ផឋលគនលងផលវពពសសនងមលដាឌ នសមាភ រៈនងពរគឿងបរកាខ រខដលមនបងកឧបសគគដលមនសសចាសពៅកខនលងសថធារណៈដចជា ទផារ ធនាោរ ជាពដម។

(iv) ដាកពចញនវលែតបទដាឌ នគតយតថ ខដលតរមវឲយអោរសថធារណៈទាងអសអាចពចញ ចលបានពដាយងាយរសលនងពដាយសវតទភាពសរមាបមនសសចាសនងជនពការ។

(v) ពលកកមពសការយលដងអពមនសសចាសតាមរយៈរបពននផសពវផាយសថធារណៈនានា។

៦.៣.៥- អាទភាពទ៥ សមាគមមនសសចាសនងវយចាសសកមម

ទសដៅ ៥.១ ោរទដលការបពងកតសមាគមមនសសចាសពៅទទាងរបពទស

យទនសថនរសថ

(i) ពរងងសមាគមមនសសចាសខដលមានរសថបនងពរងកបោឋ ញឲយពៅដលករមតថាប កពរកាមជាត។

(ii) ផឋលមលនធនងផថលការសរមលដលការបពងកតសមាគមមនសសចាសពៅរគប សងាក ត។ (iii) ផឋលការបណឋ ះបោឋ លដលសមាជកសមាគមមនសសចាសសឋពការបពងកតនងដពណរ

ការសមាគមមនសសចាស។ (iv) ពលកទកចតថឲយមានទនាកទនងរវាងអងគការមនខមនរដាឌ ភបាលនងរាជរដាឌ ភបាលពដមផ

បពងកតបោឋ ញរបជាជនវយចាស ពៅកបងរគបវសយ។ (v) ពលកទកចតថដលអងគការមនខមនរដាឌ ភបាលខដលពាកពនន កបងការផថលរបកាដលគណៈ

កមាម ធការរគបរគងសមាគមមនសសចាសនងកបងការចាតខចងសកមមភាពរបសែលន។ (vi) បពងកតយនថការមយខដលតាមរយៈពនះ សមាគមមនសសចាសអាចមានការរបារសយ

ទាកទងនងផលល សបឋរបទពពសថធជាមយោប ជារបចា។

ទសដៅ ៥.២ ពរងងតនាទរបសសមាគមមនសសចាស

យទនសថនរសថ (i) ោរទដលសមាគមមនសសចាសកបងការបពងកតព ងនវសនថសែថនមលដាឌ នរទរទង

ជវភាពរសពៅ តាមរយៈការបណឋ ះបោឋ លពកោតពសកមមភាពបពងកតរបាកចណល។

38/៧៧

(ii) ផឋលការបណឋ ះបោឋ លដលសមាគមមនសសចាសពការខថទាសែភាពមលដាឌ ននងបងកលកខណៈឲយពកោតអាចបពងកតនងដពណរការនវគពរមាងការខថទាតាមផធះ ពេយតាម រយៈពនះ ពកោតអាចចលរមវភាគទានកបងការពលកកមពសការខថទាសែភាព។

(iii) ពលកកមពសសថម រត “មនសសចាសជយមនសសចាស” ជាមលដាឌ នរគះរបសសមាគមមនសសចាស ពដមផពលកទកចតថដលមនសសចាសខដលសកមមនងមានសែភាពលែជាងឲយជយមនសសចាសរមជនានខដលមានសថទ នភាពមនសវលែដចពកោត។

៦.៣.៦- អាទភាពទ៦ ទនាកទនងអនថរជនាន

ទសដៅ ៦.១ ពរងកឱកាសសរមាបការចលរមរបសមនសសចាសពៅកបងជវភាពសថធារណៈ

យទនសថនរសថ (i) បពងកតរកមមនសសចាសពៅកបងអាជាញ ធរមលដាឌ ននមយៗពដមផធានាបានថា មនសស

ចាសមានសព ងពៅកបងដពណរការការសពរមចចតថ ពេយពសចកឋរតវការរបសពកោតរតវបានពលកយកមកពចារោ។

(ii) ធានាថា មនសសចាសរតវបានពធវឲយមានការពាកពនន ពៅកបងការពរៀបចនងការអនវតថពោលនពោបាយទាងឡាយខដលជះឥទនពលដលពកោត ទាងពៅថាប កជាត ទាងពៅថាប កមលដាឌ ន។

(iii) បពងកតមលដាឌ នទនបនយសថពជនាញរបសអបកឯកពទសខដលបានចលនវតថន ពធវជា ឧបករណ របកាសរមាបសេគមន នងរដឌបាលរគបករមត។

(iv) ផថលការសរមលដលការចលរមរបសមនសសចាស ពៅកបងរពតថការណ សថធារណៈនានា ដចជា ការចលរមពៅកបង ការពបាះពឆប ត សកមមភាពខផបកវបផធមនងសថសនា ជាពដម។

ទសដៅ ៦.២ ជរញឲយមានឥរោបថវជជមានចពពាះដពណរឈានចលដលវយចាសនងមនសសចាស យទនសថនរសថ (i) ពលកកមពសការយលដងថា មនសសចាសមនខមនជាបនធកពលសេគមនពទ បខនថ ពក

ោតនាអតទរបពោជនមកដលសងគមវញ។ (ii) ខកខរបទសសនៈែសឆគងខដលថាមនសសចាសពមានពោលពៅរបកបពដាយអតទនសរមាប

ពពលពវោខដលពៅពសសសលកបងជវតរបសែលនព យ ពរៅពរងចាពសចកឋសថល ប។

39/៧៧

(iii) ពលកទកចតថឲយមានការបពងកតកមមវធទរទសសន វទយ នងរបពននផសពវផាយទាងឡាយ ខដលពផលឋ តការយកចតថទកដាកពលការចលរមវភាគទានរបសមនសសចាសនងតនាទខដលមនសសចាសបានពធវពៅកបងសេគមន។

ទសដៅ ៦.៣ ពរងងទនាកទនងអនថរជនាន

យទនសថនរសថ (i) ពលកទកចតថមនសសវយពកមងឲយសមរគចតថជយដលមនសសចាស។ (ii) ជរញឲយមានការពរៀបចសកមមភាពនានា ខដលមនសសរគបវយទាងអសអាចចលរមបាន។ (iii) ពរៀបចពធវបទបងាា ញ អមពដាយការពភាកាអពការបពពញបខនទមោប ពៅវញពៅមករបស

មនសសជនានែសោប សរមាបមនសសពពញវយពៅពកមងនងមនសសចាស។ (iv) ពរៀបចបណថ ះបោថ លនងោរទដលមនសសចាស ពលបញហា ការពរបរបាសមពធាបាយ

របារសយទាកទងោប ដចជាទរសពធថដ របពននផសពវផាយសងគម ជាពដម ពដមផឲយពកោតរកានវទនាកទនងជាមយនងកនពៅ ជាមយមនសសពពញវយនងសថចញាត ពកមងៗដថទពទៀតរបសពកោត។

(v) ដាកបញច លវគគសកាពសថរៈសខានថនការពោរពនងការពធវទនាកទនងជាមយនងមនសសចាស ពៅកបងកមមវធសកា សថទ បនបណឋ ះបោឋ ល នងសថោពរៀននានា។

(vi) បងាា ញជាសថធារណៈនវសមទនផលរបសមនសសចាស តាមរយៈរបពននផសពវផាយ។ (vii) ផឋលកតថយសដលសថប ថដមានលកខណៈជាគរខដលមនសសចាសសពរមចបានដចជា

ការងារសមរគចតថឬការងារថចបរបឌតពដាយផឋលពានរងាវ ននង/ឬវញហដ បនបរតទទលសថគ លសថប ថដ។

៦.៣.៧- អាទភាពទ៧ ការរ ពោភបពាននងអពពេងាពលមនសសចាស

ទសដៅ ៧.១ កាតបនទយនងទបសថក តករណការរ ពោភបពានពលមនសសចាស

យទនសថនរសថ (i) ដាកពចញនវលែតបទដាឌ នគតយតថ ពដមផការពារមនសសចាសពការរ ពោភបពាន។ (ii) បពាកបបនចពណះដងដលមនសសចាស អពសោឌ នថនការរ ពោភបពានពលមនសស

ចាសនងសទនរបសពកោតកបងការការពារែលនពការរ ពោភបពានពនះ។

40/៧៧

(iii) ពលកទកចតថមនសសចាសឲយរាយការណ ពការរ ពោភបពានពលមនសសចាសឬពភាកា ពលករណរ ពោភបពានពលមនសសចាសជាមយនងសថចញាតជតសបទន មតថភកឋ ឬពវជជបណឍ តរបសពកោត។

(iv) បនរញហជ បការយលដងដលសេគមនពសថរៈសខានថនការរាយការណ ពករណជាកខសឋងខដលបានពកតមានឬសមផខតករណសងសយពការរ ពោភបពានពលមនសសចាស ខដលពកោតបានដង។

(v) ផឋលសទនឲយបគគលកសខាភបាលអាចរសថវរជាវខសវងយល ពេយកបងករណចាបាច អាចរាយការណ ជនអាជាញ ធរខដលពាកពននពករណការរ ពោភបពានពលមនសសចាសខដលអបកជងជាមនសសចាសរបសពកពគបានឆលងកាត។

ទសដៅ ៧.២ ការពារមនសសចាសកឲយធាល កជាជនរងពរោះថនអពពេងានងបទឧរកដឌ

យទនសថនរសថ (i) ពរងងសមតទភាពអងគភាពនគរបាលជនាញពដមផការពារមនសសចាសនងទបសថក តអពព

េងាពលមនសសចាស។ (ii) ជរញឲយសេគមនមានការយលដងអពបញហា សវតទភាពរបសមនសសចាសខដលរសពៅ

ខតមាប កឯង កបងតបនរបសពកោត។

៦.៣.៨- អាទភាពទ៨ សថទ នភាពមានអាសនប

ទសដៅ ៨.១ ធានាឲយមាននវកចចែតែរបងខរបងកបងការសពនរងាគ ះឬការសថឋ រសមផទា ពដាយផឋលការយកចតថទកដាកសមរសបចពពាះមនសសចាស យទនសថនរសថ (i) ផថលអាទភាពដលមនសសចាស កមារ នងជនពការ ពៅកបងខផនការកាតបនទយហានភយ

កបងពនាះមាន ការរបកាសភាពអាសនបពពរោះមេនថរាយ ការជយសពនរងាគ ះ ការផថលទជរមក កដចជាពៅកបងការផឋចពផឋមគនតអពការសថឋ រសមផទាពរកាយពពលពរោះមេនថរាយ។

(ii) ពលកទកចតថឲយមានការចលរមពមនសសចាសពៅកបងការពរៀបចខផនការកាតបនទយពរោះ មេនថរាយ ពៅរគបករមតទាងអស ពដមផឲយបានគនតពោបលពៅពលបញហា នានាទាកទងនងបញហា មនសសចាស។

(iii) បណឋ ះបោឋ លអបកបពរមការងារជយសពនរងាគ ះឬសថឋ រសមផទាឲយអាចកណតទតាងខដលមនសសចាសកពងសទតពៅកបងកលងពពលមានពរោះអាសនប នងឲយអាចវាយតថមលអពភាពងាយរងពរោះរបសមនសសចាស ទាកទងនងសថទ នភាពខផបករាងកាយនងផលវចតថរបសពកោត។

41/៧៧

(iv) បនរញហជ បការយលដងដលអបកបពរមការងារជយសពនរងាគ ះឬសថឋ រសមផទាអពបញហា នានាខដលជបរបទះពដាយមនសសចាស។

(v) ផឋលការការពារបខនទមដលនរសថវយចាសពការពកងរបវញច នងការរ ពោភបពានខផបករាងកាយ ផលវចតថ ផលវពភទ នង េរញដវតទ ពៅកបងសថទ នភាពមានអាសនប។

(vi) ពរៀបចកមមវធជយសពនរងាគ ះឬសថឋ រសមផទាឲយមានលកខណៈអពោយផលចពពាះមនសសចាស។

(vii) ធានាថាមជឈមណឍ លសរមាបការជពមលៀសមានការពរៀបចពពសសខដលសមរសបពៅនង ពសចកឋរតវការរបសមនសសចាស។

(viii) បពងកនចននអបកមានវជាជ ជវៈខផបកមនសសចាស ពៅកបងរកមពវជជសថនរសថខដលបានបញជ នពចញពៅកានទកខនលងជបពរោះមេនថរាយ។

(ix) ពលកកមពសការយលដងជាសថធារណៈពដមផពរងកការជយពរជាមខរជងពៅដលមនសសចាសខដលជបការលបាកកបងកលងពពលមានអាសនប។

ទសដៅ ៨.២ បនរញហជ បការយលដងដលមនសសចាសពវធពដមផពរៀបចែលនពឆលយតបពៅនង ករណមានអាសនប យទនសថនរសថ

(i) ផឋលការខណនានងការបណឋ ះបោឋ លដលមនសសវយចាសអពរពបៀបពដាះរសថយពៅពពលមានពរោះមេនថរាយធមមជាតនងករណអាសនបពផសងៗពទៀត ដចជាការផលល សទកខនលងរសពៅរបសរបជាជនជាពដម។

(ii) ផលតនងខចកចាយពសៀវពៅខណនាសរមាបមនសសចាស ពដាយគសបញហជ កពការ របងរបយតបជាមននងសកមមភាពទាងឡាយខដលរតវពធវ កបងករណមានអាសនបតាមរបពភទពផសងៗពោប ។

(iii) ដាកឲយដពណរការនវរបពននមយខដលមនសសចាសអាចចះបញជ អាសយដាឌ នរបសពកោតនងពតមានលមែតខដលពាកពននដថទពទៀត ពដមផជយឲយរកមអបកសពនរងាគ ះអាចកណតទតាងរបសពកោតបានទានពពល ពៅពពលមានអាសនប ជាពពសស ពៅតាម ទតាងខដលជបពរោះមេនថរាយញកញាប។

(iv) ផថលការខណនាដលមនសសចាសពរពបៀបទាកទាញចោបអារមមណ របសមនសសដថទ ពៅពពលជបនងពរោះថាប កខាល ងេសរបមាណ កបងសថទ នភាពមានអាសនប។

42/៧៧

៦.៣.៩- អាទភាពទ៩ ការពរតៀមែលនរបសរបជាជនវយពកមង

ទសដៅ ៩.១ ផឋលបរសថទ នមយខដលរបជាជនវយពកមងអាចពរតៀមែលនបានកានខតរបពសរសរមាបពពលឈានដលវយចាស យទនសថនរសថ

(i) ពរងកវសថលភាពរគបដណឋ បថនយនថការការពារខផបកេរញដវតទសរមាបការពរតៀមពរៀបចពៅពពលចលដលវយចាស តាមយៈការអនវតថខផនការរបាកពសថធននវតថ នងគពរមាងសនសរបាក ពដមផធានាឲយមានរបាកចណលសមរមយ សរមាបរបជាជនខដលចលរមកបងរបបពសថធនកាតពវកចច នងសមរគចតថ នងការកាតបនទយជាអតបរមានវការធាល កពៅកបងភាពរករកពៅពពលឈានដលវយចាស។

(ii) ផសពវផាយពតមានសឋពរពបៀបរសពៅខដលមានសែភាពលែដចជា ទមាល បទទលទានអាហារពធវឲយមានសែភាពលែនងការហាតរបាណពទៀងទាត ជាពដម ពដមផជយឲយមនសសចាសនាពពលអនាគត អាចរកាបាននវបទដាឌ នសែភាពកានខតែពសខថមពទៀត។

(iii) ផឋលគពរមាងធានារាបរងសែភាពជនដលមនសសកបងវយពធវការងារ ខដលផឋលការរគបដណឋ បសរមាបពពលោតឈានចលដលវយចាសផងខដរ។

(iv) បណថ ះឲយមានពៅកបងផបតគនតរបសរបជាជនវយពកមងនវការឲយតថមលដលមនសសវយចាស ពដមផលបបបាតនវការភយខាល ចរបសពកោតចពពាះការកាល យជាមនសសចាសនងអារមមណ អវជជមានទាងឡាយខដលពកោតអាចមានចពពាះជវតវយចាស។

(v) ផឋលឱកាសឲយមនសសវយពកមងពធវការងារសមរគចតថសរមាបមនសសចាស ពៅតាមផធះនងអងគការសរមាបមនសសចាស ពដមផឲយពកោតមានពតមានផលធ លពរពបៀបពដាះរសថយបញហា ទាងឡាយខដលអាចនងពកតមានព ងកបងវយចាស។

(vi) បពងកនការយលដងជាសថធារណៈពសថរៈសខានថនដពណរឈានចលវយចាសរបកប ពដាយភាពថថលថបរ តាមរយៈការអបរ កបងរបពនននងពរៅរបពនន ខដលរតវពធវព ងជារបចា។

ទសដៅ ៩.២ ជរញពលកទកចតថដលមនសសវយពកមងឲយពរតៀមែលន សរមាបការឈានចលវយចាសរបកបពដាយសែភាពលែនងសកមម

យទនសថនរសថ

(i) ដាកបញច លមែវជាជ សថពរពបៀបពរៀបចការរសពៅរបកបពដាយសែភាពលែនងអាកបផករោនងឥរោបថពចះខសវងរកសែភាពលែ ពៅកបងកមមវធសការបសសថោ។

43/៧៧

(ii) បងាា ញពការពោរពនងការខថទាឪពកមាឋ យនងសថចញាតចាសជរា ពដមផបងាា ញជាគរលែដលកនៗរបសែលនពសថរៈសខានថនករណយកចចទាងអសពនះ។

(iii) ពលកទកចតថឲយមានការពនតយសែភាពជារបចា។ (iv) បនរញហជ បការយលដងពផលបះពាលថនការផលល សបឋរខដលមនអាចពជៀសបាន ខដលពកត

ពចញមកពការចលនវតថននងដពណរឈានចលវយចាស។

44/៧៧

៧- ការលរៀបចាសថា បនលដើមបអនវតតលោលនលោបាយ

67- ការបពងកតព ងនងការដាកឲយដពណរការនវយនថការសថទ បនមយសមរសប សរមាបការអនវតថពោលនពោបាយជាតសឋពមនសសវយចាសរបកបពដាយរបសទនភាព គជាការងារចាបាចសពៅខរបកាល យទសពៅជាយទនសថនរសថទាងពនះឲយពៅជាសកមមភាពជាកខសថង រមជាមយនងលទនផលខដលរតវបពងកតព ងតាមការរ ពងទក។ ពដមផសពរមចបានពោលបណងដចបានពលកព ងខាងពល ពោលនពោបាយពនះរតវអនវតថរមោប ពដាយរកសង សថទ បនពាកពននទាងអស ទាងពៅថាប កជាត ទាងពៅថាប កពរកាមជាត រមជាមយនងការរមចខណកោ ងទលទោយពថដគអភវឌណនានា អងគការសងគមសវល នងវសយឯកជន ពៅកបងភារកចចដសខានពនះ។ ការចលរមពដាយផលធ លពមនសសចាស តាមរយៈសមាគមមនសសចាស គជាកតាថ គនលះសរមាបការអនវតថរបកបពដាយរបសទនភាពនវពោលនពោបាយជាតសឋពមនសសវយចាស។ រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា មានតនាទសបល កបងការសរមបសរមលការអនវតថពោលនពោបាយ ជាមយនងរកសង សថទ បនពាកពននទាងអស តាមរយៈយនថការរបស គណៈកមាម ធការជាតកមពជាពដមផមនសសចាស។

៧.១- គណៈកមាម ការជាតកមពជាលដើមបមនសសចាស

68- ពដាយខផែកពៅពលចណងទាកទងពៅវញពៅមកថនបញហា ទាងឡាយខដលពាកពនននងមនសស វយចាស ការអនវតថពោលនពោបាយពនះរតវសទតពរកាមការរគបរគងរបស គណៈកមាម ធការជាតកមពជាពដមផមនសសចាស ខដលជាយនថការអនថរសថទ បនករមតែពសរបសរាជរដាឌ ភបាល ខដលរតវបានបពងកតព ងពដាយអនរកតយពលែ១៥៨ អនរក.បក ចះថថងទ១៥ ខែកកកដា ឆប ២០១១។ គណៈកមាម ធការពនះមានសមាជកមកពរកសង សថទ បនពាកពននរបសរាជរដាឌ ភបាលនងសទតពរកាមការដកនារបសសដតេចអគគតហាដសនាបតដតដោ ហ ន សសន នាយករដឋតនតនេននពរះរាោណាចពកកតពជោ ជារបធានកតថយស ពេយ រដឌមនរនថរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា ជារបធាន។ គណៈកមាម ធការជាតពនះសទតពៅកបងរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា ពេយមានពលខាធការដាឌ នមយជាពសនាធការខដលពដរតនាទសបលកបងការសរមបសរមលការអនវតថ ការតាមដានរតតពនតយ នងការវាយតថមលអពវឌណនភាពថនពោលនពោបាយពនះ។ គណៈកមាម ធការជាតកមពជាពដមផមនសសចាស មានតោងពរកសង សថទ បន ចនន១៥ រមមាន (១)- រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា (២)- រកសងកចចការនារ (៣)- រកសងមហាថផធ (៤)- ទសថការគណៈរដឌមនរនថ (៥)- រកសងពសដឌកចចនងេរញដវតទ (៦)- រកសងការងារនងបណឋ ះបោឋ លវជាជ ជវៈ (៧)- រកសងសខាភបាល (៨)- រកសងធមមការនងសថសនា (៩)- រកសងអភវឌណនជនបទ (១០)- រកសងអបរ យវជន នង កឡា (១១)- រកសងខផនការ (១២) រកសងពតមាន (១៣)- រកសងមែងារសថធារណៈ (១៤)- កាកបាទរកេមកមពជា (១៥)- គណៈកមាម ធការជាតពរៀបចបណយជាតនងអនថរជាត។

45/៧៧

69- រកសង សថទ បនដថទពទៀតខដលមនខមនជាសមាជកថនគណៈកមាម ធការពនះ ករតវមានតនាទសខានកបងការរមចខណកអនវតថពោលនពោបាយពនះផងខដរ។

៧.២- តនាទនងភារកចចទទលខសរតវរបសរកសង សថា បនពាកពនធ នងភាន កងារ ដនទលទៀត

70- តនាទនងភារកចចរបសរកសង សថទ បនពាកពនននងភាប កងារពាកពននដថទពទៀតរតវបានកណតដចខាងពរកាម។

៧.២.១- រកសងកចចការនារ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស។

កណតចាបរបឆងការពរសពអងនងការតសមត ពដមផបបាតការពរសពអង។ ធានាថាមនរនថអភវឌណសេគមនមានសមតទភាពជនាញខដលពាកពនន។

៧.២.២- រកសងមហានៃ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

បពងកនរបសទនភាពពលការរគបរគងអតថសញហដ ណរបជាពលរដឌនងការសថប កពៅ។

៧.២.៣- ទសតការគណៈរដឋមនរនត ោរទរាលសកមមភាពអាទភាពពាកពនននងមនសសចាស ខដលពសបព ងពដាយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា នងគណៈកមាម ធការជាតកមពជាពដមផមនសសចាស។

៧.២.៤- រកសងលសដឋកចចនងហរញញវតា សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស។

ពកៀរគរធនធានកបងរសកនងពរៅរសកពដមផពធវពពធកមមពសដឌកចច កបងពោលបណងធានាឲយបាននវជវភាពរសពៅលែរបពសរសរមាបមនសសចាស។

សរមបសរមលជាមយសថទ បនពាកពនន ពដមផជរញការអនវតថរកបែណឍ ពោលនពោបាយជាតោពារសងគម។

46/៧៧

៧.២.៥- រកសងការងារនងបណត ះបោត លវជាជ ជវៈ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ពលកកមពសសែមាលភាពមនសសចាសនងរកមអបកជបការលបាក នងធានារបាកកថរមអបផបរមា។

ជរញការអនវតថរបបសនថសែសងគមសរមាបជនទាងឡាយខដលសទតពរកាមបទបផញដតថចាបសថពការងារ។

៧.២.៦- រកសងសខាភបាល សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ផថចពផថមការខថទាសែភាពមនសសចាស តាមរយៈការបណថ ះបោថ លបគគលកអពការខថទា មនសសចាស។

ពលកកមពសការយលដងរបសសេគមនសថពសទនទទលពសវានងការបពងកតតរមវការពសវា។ ពចារោជាមយរកសងពាកពនននងរកសងខផនការពលទនភាពបពងកតពសវាធានារាបរងសែភាពសរមាបជនរករក នងសរមាបមនសសចាស។

៧.២.៧- រកសងមមការនងសថសនា សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ពលកទកចតឋឲយសថសនាទាងអស ចលរមអភវឌណពសដឌកចចនងសងគម ជរញវតឋអារាម នងវហារសថសនានានាឲយកាល យជាមជឈមណឍ លអបរ ខាងខផបកសថម រត សលធម ចរោធម សថសនា វបផធម នងជាកខនលងសរមាបជយដលកមារករពា យវជន នងមនសសចាសជរា។

៧.២.៨- រកសងអភវឌឍនជនបទ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

សពរមចឲយបាន១០០%នវការផឋលពសវាទកសថែ ត នងអនាមយជនបទ នងខកលមែផលវជនបទឲយបានរបពសរព ងពៅឆប ២០២៥ឬោ ងយរឆប ២០៣០។

47/៧៧

ពរៀបចកមមវធបណឋ ះបោឋ លជនាញវជាជ ជវៈ សរមាបជនងាយរងពរោះនងយវជនខដលបានបញចបការសកាឲយមានជនាញវជាជ ជវៈចាសោស ពដមផកាតបនទយពទសនឋររបពវសន របសរបជាពលរដឌជនបទ។

៧.២.៩- រកសងអបរ ា យវជន នងកឡា សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

រមបញច លនវការអបរ បណនជវតនងការអបរ បរសថទ ន ឲយពៅជាខផបកមយថនកមមវធសកា ឬកមមវធសកាបខនទម ពៅករមតមធយមសកាឬករមតឧតថមសកា ពដមផកសថងចពណះដងរបសពកពគ។

៧.២.១០- រកសងសនការ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ចលរមកបងការផសពវផាយនងពលកកមពសការយលដងពពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស នងបញហា ទាងឡាយខដលពាកពនននងមនសសចាស។

៧.២.១១- រកសងពតមាន សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ពលកកមពសការយលដងពបញហា របជាជន ពោលនពោបាយ នងកមមវធទាកទងនងការអភវឌណ តាមរយៈ បោថ ញទនាកទនងនានា។

ពរបរបាសវទយនងទរទសសន ខដលជារបពននផសពវផាយពពញនយម ពដមផផសពវផាយសថរខដលពាកពនននងសងគមរបជាសថនរសថ។

៧.២.១២- រកសងមខងារសថធាណៈ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ផសពវផាយពតមានអពទនាកទនងរវាងកពណនរបជាជនឆបរេស នងការងារកបងវសយ មែងារសថធារណៈដលមនរនថសថធារណៈកបងរកសង នងពរងងការបណថ ះបោថ លពៅនងកខនលងការងារពដាយបញច លទនាកទនងបញហា របជាជននងការភវឌណ។

48/៧៧

៧.២.១៣- រកសងលរៀបចាសដនដ នគរបនយកមម នងសាណង សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

បនឋតាមដានននាប ការថនការផលល សបឋរតរមវការលពៅឋាន នងពធវសែដមនយកមមតរមវការពនះជាមយនងននាប ការរបជាជន។

៧.២.១៤- រកសងឧសាហកមមនងសបបកមម សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ពរងកវសថលភាពថនការផគតផគងទកសថែ តពៅតបនទរបជជន។

៧.២.១៥- រកសងសរ ែនងថាមពល សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

បពងកនការយលដងកបងសេគមនពផលបះពាលបរសថទ នខដលពាកពនននងការផគតផគងថាមពលដចជាអគគសន នងថាមពលសរមាបចមែនអាហារ។

៧.២.១៦- រកសងការបរលទសនងសហរបតបតដការអនដរជាត សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

បពងកតទនាកទនងជាមយនងរកសង សថទ បនដថទពទៀតពបញហា របជាជនខដលមានលកខណៈជាអនឋរជាត នងជយសរមលការពកៀរគរធនធានពរបភពខាងពរៅ។

៧.២.១៧- រកសងកសកមម រកាខ របមាញ នងលនសថទ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ពលកទកចតឋដលកសករកបងការពធវពពធកមមសកមមភាពពាកពននវសយកសកមម ពដាយខផែកពលធនធានធមមជាតខដលមានពៅមលដាឌ នដចជា ការខកថចបមាបអាហារ សថកវបផកមម វារបផកមម បសបកសវបផកមម ការចញច មរជក ការចញច មពោយកទកពដាះ ការចញច មដងកវនាងយកសរត ជាពដម ពដមផបពងកនរបាកចណលរបសកសករ។

49/៧៧

បពងកតតបនដាដះកសផលពដមផលកនងពលកទកចតឋកសករកបងការដាដះកសផលពដមផលក។

ធានាការពរបរបាស ការការពារ នងខកលមែគណភាព ពពសស ធនធានដកសកមម ឲយមាននរនឋរភាពពដមផរបសទនភាពផលតកមមនងនរនឋរភាពថនការអភវឌណវសយកសកមម។

៧.២.១៨- រកសងនធានទកនងឧតនយម សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ធានាឲយមានទកសថែ តនងមានសវតទភាពសរមាបមនសសទាងអសតាមរយៈការសឋកនងថចបទកពភលៀង នងការបពពញធនធានទកពរកាមដ។

អបរ កសករពរបរបាសទកពសថរៈសខានថនការរគបរគងនងការពរបរបាសទក ពេយនង ការអភរកសធនធានទក។

ពរងកវសថលភាពរបពននពេដាឌ រចនាសមពននការពារនងរគបរគងទកជនន នងហានភយ ខដលពកតពចញពទក។

៧.២.១៩- រកសងបរសថា ន សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

បពងកតកមមវធអបរ របជាជនអពការែចបរសថទ ន នងការថយចះថនធនធានធមមជាត(ដចជា ធនធានថរពពឈ) ខដលរងផលបះពាលផលធ លពពទសនឋររបពវសនដពរចនពលសលប។

៧.២.២០- រកសងសងគមកចច អតតយទធជន នងយវនតសមបទា សេការជាមយរកសងនងសថទ បនពាកពនននានា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស។

បនរញហជ ប បណថ ះបោថ ល នងបពាកបរកាខ រតាមមណឍ លសែភាពនងមនធរពពទយពៅទជនបទ នងតបនទរបជជន អពការផថលពសវាខថទាសែភាពមនសសចាស។

ពលកទកចតថដលអងគការមនខមនរដាឌ ភបាលនងអងគការសមរគចតថនានា ពដមផបពងកតនងពរងងឱកាសពផសងៗទាងផលវការ ទាងមនខមនផលវការ ខដលពធវឲយមនសសចាសអាចពងខផែកែលនឯងបានខផបកពសដឌកចច។

ខសវងយលពលទនភាពផថលអតទរបពោជនពនន ជាការពលកទកចតថដលបរតធតា ខដលពមលខថទាឪពកមាថ យរបសពកពគ។

50/៧៧

គតគរពចារោពលទនភាពថនការផថលរបបសនថសែសងគម ដលជនរករកជាមនសសចាស នងរបាកពសថធននវតថដលអបកពមមា យ ពពាះមា យ។

៧.២.២១- រកសងវបបមនងវចរតសលបៈ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ជយជរញ នងពលកទកចតថការនពននឬការសខមថងនានា ខដលឆលះបញច ងពការពតកបងសងគមសពវថថង ពពសស ពរឿងទាកទងនងរគសថរ យវជន នងមនសសចាស។

៧.២.២២- រកសងយតតម សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

សរមបសរមលដលការពនតយព ងវញនវចាបខដលមានរសថបពបញហា ពាកពននពៅនង របជាជន សែភាពបនថពជ បរសថទ ន ការពរសពអងពយនឌរ នងមនសសចាស។

៧.២.២៣- រកសងសថធារណៈការនងដកជញជន សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

បនថសថថ រនងសថងសងផលវជាតនងផលវពែតថ ខដលភាជ បពតបនដាចរសោលមកកានរាជធានភបពពញ ខដលអាចចរាចរបានរគបរដវ។

៧.២.២៤- រកសងពាណជជកមម សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

បពងកតទផារខដលអាចរគបរគងបានពដមផធានាថថលមែទនញនានា។ កាតបនទយតនាទអនថរការរទផារ ពដមផកាតបនទយថថលផលតកមម។

៧.២.២៥- រកសងនរបសណយនងទរគមនាគមន សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

51/៧៧

ពរងងនងពរងកពសវាថរបណយឲយកានខតមានគណភាព របសទនភាព ពដមផជយសរមលដលពសចកឋរតវការរបសរបជាជន កបងការរកាទនាកទនង តាមរយៈការពផញនងទទលបពញដពៅកបងរសក កដចជាពរៅរសក។

ពរងងនងពរងកពសវាទរគមនាគមនឲយកានខតមានគណភាពែពស នងមានរបសទនភាពសរមាបបពរមពសចកឋរតវការរបសរបជាជន កបងជវភាពរសពៅរបចាថថង កដចជាកបងការអភវឌណពសដឌកចច សងគមកចច វបផធម សកាអបរ ជាពដម ឲយរសបតាមការរកចពរមនឥតឈបឈរថនវសយទរគមនាគមន បពចចកវទាគមនាគមននងពតមាន ពេយមានតថមលសមរមយ។

បពងកតជាកមមវធពផសងៗ សរមាបជយអបរ ពបញហា ពអដស ពរគឿងពញៀន ពរោះថាប កចរាចរណពបណនជវត ឬការខថរកាសែភាពពដមផឲយរបជាជនអាចពជៀសវាងបានពហានភយខដលបោឋ លមកពបញហា ទាងពនះ។

សេការនងសរមបសរមលការពរបរបាសពលែរោអាសនបរបសជាត កបងការជយសពនរងាគ ះ របជាជនរបកបពដាយនរនឋរភាពនងរបសទនភាព។

៧.២.២៦- រកសងលទសចរណ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

ជរញការអភវឌណពទសចរណ ខដលជាវសយទនាកទនងរវាងរបជាជននងរបជាជន តាមរយៈ ការបពងកតផលតផលពទសចរណ ទរកងពទសចរណ តបនរមណយដាឌ នពទសចរណ ពសវាកមមពទសចរណ នានា សពៅបពងកតមែរបរ ឱកាសការងារ នងរបាកចណល។

៧.២.២៧- នាោរជាតននកមពជា សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

សរមបសរមលជាមយសថទ បនពាកពនន ពដមផជរញការផឋលពសវាេរញដវតទខដលពាកពនននងគពរមាង ឬកមមវធមនសសចាស។

៧.២.២៨- រកមរបកាជាតោ ាពារសងគម សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

52/៧៧

សរមបសរមលនងជរញការអនវតថខផនការយទនសថនរសថ ពដមផអភវឌណរបពននសនថសែ សងគមមយ របកបពដាយលកខណៈរបមលផថ សងគតភាព របសទនភាព ចរភាព នងសទរភាពេរញដវតទ។

៧.២.២៩- គណៈកមាម ការជាតលរៀបចាបណយជាតនងអនតរជាត សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

៧.២.៣០- គណៈកមាម ការជាតរគបរគងលរោះមហនតរាយ សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

៧.២.៣១- កាកបាទរកហមកមពជា សេការជាមយរកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា កបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយ ចាស។

៧.២.៣២- នដគអភវឌឍននានានងអងគការសងគមសវល ផឋលពសវារបកាពោបលពពសសដលយវជន មនសសចាស ជនពការ នងជនខដលមានតរមវការពពសសពសទនទទលបានពសវាកមម។

ជយបពពញបខនទមកចចែតែរបងខរបងរបសរាជរដាឌ ភបាលកមពជា កបងការពធវខផនការ ការផឋលេរញដបផទាន ការអនវតឋ ការតាមដានរតតពនតយនងការវាយតថមល កមមវធពាកពនននង បញហា មនសសចាស។

ផឋលការោរទខផបកបពចចកពទសនងេរញដវតទកបងការពរៀបចកមមវធនងគពរមាងអភវឌណនរបជាជនវយចាសពៅថាប កមលដាឌ ន។

៧.៣- ការលរៀបចាសថា បនលៅថាន កលរកាមជាត

71- ពដមផឲយមានការអនវតថខបបវមជឈការរបកបពដាយរបសទនភាព ការពរៀបចសថទ បនពៅថាប កជាតអាច មានដចោប នងពៅថាប កពរកាមជាតខដរ។ មនធរសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទារាជធាន ពែតថ រតវពដរតនាទកបងការសរមបសរមលការអនវតថពោលនពោបាយពនះ ពដាយអបកមានចខណកពាកពនន ទាងអស រមមាន មនធរជនាញរាជធាន ពែតថ សងគមសវល វសយឯកជន នងសេគមនមនសសចាស កបងការអនវតថពោលនពោបាយពនះ។ ការោលយជនាញពៅថាប ករសកនងរកមរបកា សងាក ត

53/៧៧

មានតនាទកបងការសរមបសរមលការអនវតថសកមមភាពពៅថាប ករសកនងថាប ក ពដាយពធវឲយមានការចលរមពអបកមានចខណកពាកពននដថទពទៀត កបងការអនវតថពោលនពោបាយពនះ។

៧.៤- ការតាមដឋនរតតពនតយនងការវាយតនមល

72- ការអនវតថខដលមានលកខណៈជារបពនន នងពេវសយ ខដលជាកតាថ ចាបាចសរមាបការពធវឲយសពរមចបានពោលពៅថនពោលនពោបាយជាតសឋពមនសសវយចាសពនះ ទាមទារឲយមានការចលរម នងកចចសេការោប ពរគបរកសងសថទ បននងភាគពាកពននពៅរគបករមត។ កបងនយពនះការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលការអនវតថពោលនពោបាយពនះ ខដលជាឧបករណ មយដសខានសរមាបការផឋលនវពតមាន អពវឌណនភាពខដលសពរមចបានកនលងមក នងអពការតរមងទសសរមាបដោកកាលបនាធ ប នងរតវពរៀបចព ង ពដាយពផលថ តពៅពល៖

លទនផល(Outcomes) នងផលបះពាល(Impact)ខដលរតវបានបពងកតព ងតាមរយៈការអនវតថ កមមវធនងគពរមាងពាកពនន

ដពណរការនងសកមមភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយ ការចលរមរបសរគបភាគពាកពននពៅរគបករមត ការកសថងនងពរងងសមតទភាពរបសរកសងសថទ បននងភាគពាកពនន របសទនភាពថនការពរបរបាសធាតចល ពពសស គថវកានងពពលពវោ។

73- ការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលអពការអនវតថពោលនពោបាយពនះ ខដលនងរតវកណតពៅកបងខផនការសកមមភាព នងរតវពធវព ងពដាយពទៀងទាតតាមពពលពវោ នងពដាយពរបរបាសយនថការ នងរចនាសមពននសមរសបសរមាបការងារពនះ។ រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា នងរកសងខផនការ មានភារកចចកបងការតាមដានរតតពនតយនងវាយតថមលពវឌណនភាពថនការអនវតថពោលនពោបាយពនះ។

៧.៥- ជាហានបនាៃ ប

៧.៥.១- ការរបមលទនននយ

74- មលដាឌ នទនបនយសរមាបការសកាពរបជាជនវយចាសនងផលបះពាលរបសសថទ នភាព របជាសថនរសថពនះ រតវបានពធវឲយរបពសរព ងគរជាទកតសមាគ ល កបងកលងរយៈពពលមយទសវតសរ ចងពរកាយពនះ។ ពទាះជាោ ងោកឋ ការងារចាបាចខដលរតវពធវបនថពនាះគ ការកណតនវភាពែវះចពនាល ះ ខផបកទនបនយនងការចាតវធានការជាជហានៗពដមផបពពញភាពែវះចពនាល ះទាងពនាះ។ ទនបនយរបជាជន អាយពលសព៧៥ឆប ពៅពទានមានរគបរោនពៅព យ។ ថវពបមកទលពពលបចចបផនប តរមវការទនបនយពនះ របខេលជាពៅពទានមានពៅព យ អារសយពដាយចននរបជាជនកបងវយពនះពៅមាន

54/៧៧

ចននតចកពដាយ កពយងនងរតវការទនបនយពនះពៅពពលខដលចននរបជាជនវយចាសមានការពកនព ង ពដមផពដាះរសថយបញហា នានាខដលនងពលចពចញពដពណរឈានចលវយចាសរបសរបជាជន។ ជាមយោប ពនះខដរ ពតមានជាពរចនពទៀត អាចមានសថរៈសខានសរមាបការយលបានឲយកានខតចាសជាងមនអពបញហា ជាកោកមយចនន។ ពតមានទាងពនាះមានសថរៈសខាន សរមាបការជយបភលបញហា រ ពោភបពានពលមនសសចាសកបងរគសថរ ពដាយពេតថាបញហា រ ពោភបពានពនះអាចកពងពកនព ងពដាយពមានការកតសមាគ ល ខដលអាចពលចពចញមកពសមាព ធថនការផថលការខថទាខដលកានខតពកនព ងពៅពលមនសសខដលមានវយពកមងជាង។ តរមវការពតមាននងទនបនយរតវខតតាមដានរតតពនតយជារបចា ពេយកចចែតែរបងខរបងរតវខតពធវព ងពដមផបពពញភាពែវះចពនាល ះខផបកទនបនយ។ ខផបកឬអងគភាពជនាញទទលបនធកសទតមនសសចាស រតវបពងកតព ងនងពរងងពៅកបងវទាសថទ នជាតសទតថនរកសងខផនការ សរមាបពោលបណងពនះ។

៧.៥.២- ការសការសថវរជាវ

75- ការសការសថវរជាវខផែកពលភសឋតាងសឋពរបជាជនវយចាសនងបញហា ពកតពចញពសថទ នភាពរបជាសថនរសថពនះ រតវជរញពលកទកចតថឲយពធវព ង ពដមផពធវឲយមានការយលដងឲយកានខតសជពរៅបខនទមពទៀតពបញហា ទាកទងនងមនសសវយចាស។ មពធាបាយខផបករសថវរជាវទាងឡាយថនសថទ បនឧតថមសកា រតវជរញពលកមពសនងទទលបានការោរទ ពដមផអាចពធវការសការសថវរជាវខផបកពោលនពោបាយខដលមានគណភាពសឋពរបជាជនវយចាស។

៧.៥.៣- ការកសថងសមតាភាព

76- គបផសជាមយនងការបណឋ ះបោឋ ល អបកពធវការងារខផបកសងគមកចច អបកជនាញខផបកមនសសចាស នងអបកខថទាមនសសចាស ខដលរតវគតគរពដាះរសថយ ពៅកបងការអនវតថវធានការពាកពននខដលមានខចងកបងពោលនពោបាយពនះ ការកសថងសមតទភាពកបងការបពងកតកមមវធ ការរតតពនតយតាមដានកមមវធ នងការពធវខផនការសរមាបការអនវតថពោលនពោបាយពនះ គជាការងារចាបាច។ ទនធមនងពនះ ការងារចាបាចខដលរតវយកចតថទកដាកផងខដរពនាះគការពរងងសមតទភាពពៅកបង រកសងខផនការ រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា នងរកសងជនាញ សរមាបការពរបរបាសរបកបពដាយរបសទនភាពនវទនបនយនងភសឋតាងខផែកពលការអនវតថជាកខសថងដថទពទៀតពដមផ ោរទដលការបពងកត ការពនតយព ងវញ នងការអនវតថពោលនពោបាយនានា។ រតវខសវងរកការោរទពថដគអភវឌណ ពដមផផឋលការបណឋ ះបោឋ លដលជនាញការថាប កជាត ពៅតាមសថទ បនសកានានា ទាងពៅកបងរបពទស ទាងពៅពរៅរបពទសដចជា សថកលវទាលយជាតអនរសថថ លនងវទាសថទ នអនថរជាតសថមនសសចាស ពៅរបពទសមា លតា ជាពដម។

55/៧៧

៧.៥.៤- ចាបសដពមនសសចាស

77- ចាបសឋពការការពារសទនមនសសចាសនងរតវបពងកតព ង ពដមផធានាដលមនសសចាសនវសទនទទលបានសនថសែខផបកេរញដវតទ លទនភាពទទលបានពសវាសែភាព ការការពារពការរ ពោភបពាននងអពពេងា ការលបបបាតការពរសពអងចពពាះមនសសចាស នងសទនដថទពទៀត។ ចាបសថពបញហាមនសសចាសពនះ រតវបានអនមតរចមកពេយ ពៅកបងបោឋ របពទសអាសថ នដថទពទៀត ដចជារបពទសមោ នមា របពទសថថ នងរបពទសពវៀតោម ជាពដម។

៧.៥.៥- សនការសកមមភាព

78- សរមាបការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា រតវពធវការសរមបសរមលជាមយនងរកសងខផនការនងរកសង សថទ បនពាកពននដថទពទៀត កបងការពរៀបចខផនការសកមមភាពលមែត។

79- ខផនការសកមមភាពនងចាបពផឋមជាមយនងការគតគរអនវតថនវយទនសថនរសថទាងឡាយខដលបានកណតកបងពោលនពោបាយពនះ។ មនខមនយទនសថនរសថទាងអសអាចឬចាបាចរតវដាកបញច លពៅកបងខផនការសកមមភាពដបងពនាះពទ។ កបងនយពនះ រកសង សថទ បនពាកពនននងរតវផថលចោតថាប កអាទភាពដលយទនសថនរសថខដលពាកពនន នងពរជសពរសយកយទនសថនរសថទាងឡាយោ ខដលរតវដាកបញច លពៅកបងខផនការសកមមភាពទ១។ សរមាបយទនសថនរសថនមយៗ ខផនការសកមមភាពនងកណតនវ៖

(i) សកមមភាពជាកោកខដលរតវអនវតថ (ii) ភាគខដលមានការទទលែសរតវ (iii) ចណចពៅខដលរតវសពរមចបាន (iv) រកបែណឍ ពពលពវោ (v) ការចោយពលការអនវតថ នង (vi) របភពថនទនខដលរតវការ

56/៧៧

៧.៥.៦- យនតការតាមដឋនរតតពនតយនងវាយតនមល

80- ការតាមដានរតតពនតយនងការវាយតថមលការអនវតថពោលនពោបាយជាតសថពមនសសវយចាស រតវបានពធវព ងរសបតាមយនថការខដលមានរសថប ដចមានបងាា ញកបងរបភាពខាងពរកាម។

តារាងទ៥ រចនាសមពនន

រាជរដាឌ ភបាលកមពជា

រកសង ស.អ.យ / គ.ម.ច.

ពលខាធការដាឌ នគណៈកមាម ធការជាតកមពជាពដមផមនសសចាស

មនធរ ស.អ.យ/អ.គ.ម.ច. រាជធាន ពែតថ

រកសង សថទ បនពាកពនន

មនធរ អងគភាពពាកពនន រាជធាន ពែតឋ

អាជាញ ធរ រកង រសក ែណឍ

រកមរបកា សងាក ត

គ.ជ.អ.ប.

57/៧៧

នធ

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

អាទភាពទ១ ការធានាឲយបាននវសនថសែេរញដវតទ

ទសពៅ ១.១ បងកលកខណៈឲយមនសសចាសអាចមានឱកាសបនថពធវការងារខដលផថលផលខផល កបងករណខដលពកោតចងនងមាន លទនភាពអាចពធវបាន។

1- បពងកនការយលដងអពការពរសពអងពៅកបងការងារពដាយខផែកពលអាយកបងចពោមអបកមានចខណកពាកពននសខានៗ រមមាន រកមមនសសចាស សេជពកមមករ នងសមាគមនពោជក។

រកសង

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ

2- ជរញការបពងកតរកបែណឍ ោរទខផបកចាប សរមាបករណការពរសពអងខផបកអាយ។

រកសង រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ

3- បនរញហជ បការយលដងដលនពោជកពបទពពសថធ នងសកាឋ នពល វជជមានរបសកមមករនពោជតវយចាស។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ រកសង

4- ដាកឲយមានបទបញដតថចាបខដលតរមវឲយនពោជកផថលនវលកខែណឍការងារ ដចជាពរគឿងបរកាខ រខដលងាយពរបរបាស អាហារខដលផឋលសែភាពលែ ពសវាសែភាពមលដាឌ ន នងបរសថទ នកខនលងពធវការងារទពៅខដលសមរសបសរមាបកមមករនពោជតវយចាស។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ រកសង រកសងសខាភបាល រកសងបរសថទ ន

5- សកាអពលទនភាពថនការពរៀបចរបពននពលកទកចតថសរមាបសេរោសខដលជលបគគលក កមមករ នពោជតវយចាស ពេយនងពលកទកចតថឲយសេរោសទាងពនាះឲយផថលការសរមលនង

រកសងពសដឌកចចនងេរញដវតទ រកសងការងារនង

បណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ រកសង

58/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

លកខែណឍ ការងារសមរសប ។

6- ពលកកមពសលទនភាពអាចពធវការងារបានរបសមនសសចាស តាមរយៈសមតទភាពជនាញខដលមានរសថប ឬការបណឋ ះបោឋ លព ងវញ នងការអបរ ជារបចា។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ

7- ពចារោដាកពចញនវវធានការពដមផសរមលដលការពធវដពណរ ពៅពធវការរបសកមមករនពោជតវយចាស ពដាយគតគរឲយមានតថមលសមរមយសរមាបការពរបរបាសមពធាបាយពធវដពណរសថធារណៈ។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ រកសង ខដនដ នគរបនយកមម នងសណង រកសងសថធារណៈការនងដកជញច ន អាជាញ ធរ រាជធាន ពែតថ

8- សកាអពលទនភាពទទលបានពសវាេរញដវតទ សរមាបមនសសចាស។

សថទ បន

ទសពៅ ១.២ ពរងកខដនរគបដណឋ បថនគពរមាងកចចោពារសងគម នងសែមាលភាពសងគមខដលមានលកខណៈទលទោយ

1- សកាអពលទនភាពកបងការដាកឲយដពណរការកមមវធោពារមនសសចាសនងជនចាសជរា ខដលជាសមាជកថនរគសថរខដលកាន បណតសមធម រសមតាមរកបែណឍ ពោលនពោបាយជាតោពារ សងគម។

រកសង រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ

2- ពនតយលទនភាពកបងការដាកឲយអនវតថនវករមាលោពារសងគមពដមផធានាថា មនសសចាសខដលោម នរបាកពសថធននវតថឬមានមនរគបរោន ពេយខដលោម នសមាជករគសថរពមលខថអាចទទលបាន

រកសង រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ

59/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

របាក ចណលសមរមយ ពដមផកឲយពកោតធាល កចលពៅកបងភាពរករក។

3- បពងកនការយលដងនងជរញកនពៅជាមនសសពពញវយ ខដលមានលទនភាពផឋលការោរទខផបកេរញដវតទដលឪពកមាឋ យ ឬជដនជតាចាសជរា នងសថចញាតជតសបទនរបសែលន ពដមផបពពញកាតពវកចចរបសែលន កបងនាមជាកនពៅ។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ

អាទភាពទ២ សែភាពនងសែមាលភាព

ទសពៅ ២.១ ជរញពលកទកចតថឲយដពណរឈានចលវយចាសរបកបពដាយសែភាពលែនងពរងកការខថទាសែភាពតាមលកខណៈការការពារជាមន

1- ពរៀបចឲយមានដពណរជវតមយរបកបពដាយសែភាពលែពពលវយ ចាសនងមានការការពារទបសថក តជង តាមរយៈការដាកឲយដពណរការនវការផថលពតមានខដលមានលកខណៈជាការអបរ សរមាបមនសសចាស អបកពមលខថទា នងអបកផឋលពសវាសែភាព រមទាង ពតមានអពសថរៈសខានថនសកមមភាពខផបករាងកាយ អនាមយ លែ នងរបបអាហារមានតលយភាព។

រកសង រកសងសខាភបាល រកសងអបរ យវជន នងកឡា

2- ពរៀបចឲយមានពសវារបកាពោបលសរមាបមនសសចាសពៅមណឍ លសែភាព។

រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា រកសងសខាភបាល

3- បងកលកខណៈឲយមនសសចាសអាចទទលបានពសវារតតពនតយសែភាពជារបចាសរមាប ការពនតយតាមដាននងពាបាល នងអាចមានលទនភាពទទលបានថាប បងាក រសរមាបការការពារទបសថក តជងនងការ

រកសងសខាភបាល

60/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ពលកកមពសសែភាពពៅពពលវយចាស។

4- បពងកតរបពននតាមដានពៅទទាងរបពទស ពដមផពនតយតាមដានពមលមនសសចាសជរាខដលពៅឯពកានងមនសសចាសខដលងាយរងពរោះ។

រកសងសខាភបាល

ទសពៅ ២.២ បពងកតរបពននសខាភបាលមយខដលមានលកខណៈពឆលយតប ខដលអាចទទលបាននងធានាបាននវពសវាពាបាល របកបពដាយគណភាព។

1- ផថលឲយមលដាឌ នសខាភបាលខដលផថលពសវាពាបាលសែភាពនវបគគលករគបរោន របកបពដាយវជាជ ជវៈ មានរកមសលធម នងពៅរបចាការ ពដមផផឋលពសវាសែភាពមលដាឌ នដលមនសសចាស រមទាងការបញជ នពៅឲយពសវាសែភាពឯកពទសនងការតាមដានបនថផងខដរ។

រកសងសខាភបាល

2- ពរតៀមលកខណៈឲយមនធរពពទយថាប កជាត អាចផឋលនវពសវាសែភាពពពញពលញ សរមាបមនសសចាស កបងពនាះរមទាង ការរតតពនតយ ការពធវពរាគវនចឆយ នងការពាបាលពផសងៗ។

រកសងសខាភបាល

3- ដាកឲយមានអបកវជាជ ជវៈសខាភបាល ខដលបានទទលការបណឋ ះបោឋ លអពសែភាពមនសសចាសពៅរគបមណឍ លសែភាពទាង អស។

រកសងសខាភបាល

61/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

4- កសថងសមតទភាពឲយបានរគបរោនពៅតាមមនធរពពទយនានា កបងការខថទាអបកជងសរមាកកបងមនធរពពទយ ពដមផអាចពឆលយតបពៅនងពសចកឋរតវការរបសមនសសចាសកបងការចលសរមាកពាបាលពៅមនធរពពទយ។

រកសងសខាភបាល

5- ពរងកវសថលភាពរគបដណឋ បពសវាខថទាសែភាពរបកបពដាយគណភាពពដាយឥតគតថថល នងផឋលការោរទខផបកេរញដវតទដលមនសសចាសរករកខដលមនមានលទនភាពបងថថលពសវាពវជជសថនរសថមយចនន។

រកសងសខាភបាល

6- ធានាថាមនធរពពទយ រដឌទាងអស មានពសវាពវជជសថនរសថសរមាបមនសសចាសរបកបពដាយគណភាព។

រកសងសខាភបាល

7- ធានាឲយមានឱសថសខានៗខដលរតវការជាទពៅសរមាបការពាបាលជងខដលបះពាល ដលមនសសចាស។

រកសងសខាភបាល

ទសពៅ ២.៣ ពឆលយតបនងតរមវការរបសមនសសចាសសរមាបការខថទា រយៈពពលខវង

1- ពរងងនងសរមបសរមលដលការខថទានងការពាបាលតាមផធះចពពាះ មនសសចាសខដលរតវការការខថទារយៈពពលខវង ពដាយសថរ ពការភាព ជងវពងវងវងាវ ន ឬជងដលអាយជវត។

រកសងសខាភបាល, រកសង

2- ផឋលការបណឋ ះបោឋ លនងការពលកទកចតថដលសមាជករគសថរ ខដលរតវការ ពមលខថអបកជងវយចាសទាងឡាយោខដលរតវការ

រកសងសខាភបាល រកសង

62/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ការខថទារយៈពពលខវង។

3- ពចារោពរៀបចបពងកតមជឈមណឍ លខថទាសរមាបមនសសចាសទាងឡាយោខដលរតវការការខថទារយៈពពលយរ។

រកសងសខាភបាល រកសង

4- ខកលមែលទនភាពទទលបានការពរបរបាសពសវាតាមមលដាឌ នសខា-ភបាល សរមាបការពនតយនងការពាបាលជងរា ថរ នានាដចជា ជងពលសសមាព ធឈាម ជងទកពនាមខផែម ជងសរថសឈាមកបងែរកាល ជងមហារក ជងវពងវងវងាវ ន នងជងបាតបងការចងចា។

រកសងសខាភបាល

ទសពៅ ២.៤ បនថគតគរពដាះរសថយឲយមាន បគគលកសខាភបាលរគបរោននងខដលមានការបណឋ ះបោឋ ល

1- វាយតថមលអពតរមវការអបករបកបវជាជ ជវៈខផបកការខថទាសែភាពនងសងគមកចច នងពរៀបចកមមវធអបរ ឬបណឋ ះបោឋ លបខនទមសរមាបបគគលកទាងពនះ ពៅតាមពសចកឋរតវការនាពពលបចចបផនប។

រកសងសខាភបាល រកសង រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ រកសងខផនការ

2- ពលកកមពសការអបរ នងការបណឋ ះបោឋ លខផបកការខថទាសែភាព នងការខថទា មនសសចាស សរមាបអបករបកបវជាជ ជវៈខផបកការខថទាសែភាពនងសងគមកចច អបកសមរគចតថ នងអបកខថទា។

រកសងសខាភបាល រកសង រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ រកសងខផនការ

3- បណថ ះឲយមានពៅកបងគនតរបសអបកផឋលពសវាសែភាពពទដឌភាពវជជមាន របសមនសសចាស រពមទាងការយកចតថទកដាកនងការពោរពខដលមនសសចាសសមខតទទលបាន។

រកសងសខាភបាល រកសង រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ រកសងអបរ យវជន នងកឡា

63/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

4- បពងកនចននអបកជនាញ ខដលបានទទលការបណឋ ះបោឋ លវជាជ ជវៈខផបកពរាគមនសសចាស។

រកសងសខាភបាល រកសង រកសងអបរ យវជន នងកឡា រកសងកចចនារ

5- ដាកឲយមានមែវជាជ សកាសឋពការខថទាសែភាពមនសសចាសពៅរគបកមមវធសកាវជាជ ជវៈសខាភបាល។

រកសងសខាភបាល រកសង រកសង សថទ បន ពាកពនន

អាទភាពទ៣ រពបៀបរបបការរសពៅ

ទសពៅ ៣.១ ពលកទកចតថឲយមានដពណរឈានចលវយចាសពៅនងកខនលងខដលមនសសចាសកពងរសពៅ

1- ផឋលការបណឋ ះបោឋ លមលដាឌ នដលអបកខថទាតាមផធះកបងការខថទាមនសសចាស ចពណះដងនងពតមានអពពសវាមានសថររបពោជននងការចាតខចងកបងសថទ នភាពមានអាសនប។

2- ផឋលការរបកាពោបលដលអបកខថទាតាមផធះ ពដមផផឋលនវភាពធររសថលដលពកោតពភាពតានតងផលវចតថ ខដលជាលទនផលពកតពចញពការផឋលការខថទា។

សថទ បន

3- ធានាឲយមានការបពងកននងការខកលមែការចះពៅសរសែទកខតាមផធះពដាយអបកបពរមការសែភាពនងមនរនថសែមាលភាពសងគម។

4- ពលកទកចតថឲយសេរោសផថលការសរមលដលនពោជតទាងឡាយោខដលមានមនសសចាសជាសមាជករគសថរោមាប កពៅ

64/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ផធះខដលរតវការការខថទា។

5- ពលកទកចតថអបកសមរគចតថតាមសេគមន ឲយជយពរជាមខរជងដលមនសសចាសជរា ពៅកបងសកមមភាពរបចាថថងរបសពកោត។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

6- ពធវឲយមនសសចាសមានលទនភាពកានខតងាយរសលកបងការទាកទងជាមយនងសមាជករគសថរនងពសវារោអាសនបកបងករណខដលរតវការ។

7- ដាកពចញនវលែតបទដាឌ នគតយតថ ពដមផការពារមនសសចាស ពការរ ពោភបពានរគបទរមងពលមនសសចាស(ការរ ពោភបពានពលផលវកាយ ពាកយសមឋ េរញដវតទ នងផលវចតថ)។

ទសពៅ ៣.២ ផឋលការពរៀបចការរសពៅសមរសបសរមាបមនសសចាសខដលពមានការោរទពរគសថរ

1- ពចារោពរៀបចបពងកតមជឈមណឍ លមនសសចាសពៅតាមសេគមនសរមាបផថលជរមកដលមនសសចាសខដលោម នទពង។

2- ជយពរជាមខរជងនងផថលរបកាដលវតថអារាម ឲយពរងកនងខកលមែមលដាឌ នវតថអារាមសរមាបជាជរមកដលមនសសចាសងាយរងពរោះ។

3- ពចារោពរៀបចឲយមានបទដាឌ នខដលមានលកខណៈសមរសប សរមាបមជឈមណឍ លមនសសចាសពៅតាមសេគមន។

នគរបនយកមម រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជវៈ

65/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

4- បពងកតឲយមានកញចបសពនរងាគ ះបឋមសរមាបមនសសចាសពៅកបងមណឍ លសែភាពនងមនធរពពទយបខងែក។

អាទភាពទ៤ បរសថទ នអពោយផល

ទសពៅ ៤.១ បងកលកខណៈឲយមនសសចាសអាចរសពៅពដាយឯករាជយបាន របសនពបពកោតអាចនងមានបណងរសពៅខបបពនះ

1- ផឋលពតមានដលមនសសចាសអពការបនាខដលនងរតវពធវព ងពដមផបងកលកខណៈឲយពកោតអាចរសពៅពដាយមានសវតទភាពនងកាតបនទយហានភយថនការជបពរោះថាប កនានា ដចជា ការដល ការរអល ជាពដម។

ពតមាន

2- គតគរពចារោជរញឲយមានពសវាមលដាឌ នសខានៗសរមាបមនសសចាសពៅតាមតបនខដលមានមជឈមណឍ លមនសសចាសពៅតាមសេគមន។

នគរបនយកមម សថទ បន

3- ផឋលដលមនសសចាសនវលទនភាពកបងការទាកទងរកជនយខដលអាចទកចតថបានឬលទនភាពកបងការទាកទាញចោបអារមមណរបសមនសសដថទពទៀត កបងករណពកោតរតវការ។

នគរបនយកមម

ទសពៅ ៤.២ ការជយសរមលដលការផលល សទ

1- ខកលមែមពធាបាយពធវដពណរសថធារណៈ ពដាយបញច លការគតគរពដាះរសថយ ពសចកឋរតវការរបសមនសសចាស។

66/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

របសមនសសចាស 2- ផថលការយកចតថទកដាកពលទដឌភាពមនសសចាសពៅតាមសណងពេដាឌ រចនាសមពននសថធារណៈទាងអស រមមាន ផលវថបល ផលវពថមរពជង នងបងគនអនាមយពដមផអាចផឋលលទនភាពពចញចលពដាយងាយរសល នងរចកឆលងកាតរបកបពដាយសវតទភាពសរមាបមនសសចាស។

សថទ បន

3- ផឋលគនលងផលវពពសសនងមលដាឌ នសមាភ រៈនងពរគឿងបរកាខ រខដលមនបងកឧបសគគដលមនសសចាស ពៅកខនលងសថធារណៈដចជា ទផារ ធនាោរ ជាពដម។

ណៈ

4- ដាកពចញនវលែតបទដាឌ នគតយតថខដលតរមវឲយអាោរសថធារណៈទាងអសអាចពចញចលបានពដាយងាយរសលនងពដាយសវតទភាពសរមាបមនសសចាសនងជនពការ។

5- ពលកកមពសការយលដងអពមនសសចាសតាមរយៈរបពននផសពវផាយសថធារណៈនានា។

រកសងពតមាន

អាទភាពទ៥ សមាគមមនសសចាសនងវយចាសសកមម

ទសពៅ ៥.១ ោរទដលការបពងកតសមាគមមនសសចាសពៅទទាងរបពទស

1- ពរងងសមាគមមនសសចាសខដលមានរសថបនងពរងកបោឋ ញឲយពៅដលករមតថាប កពរកាមជាត។

2- ផឋលមលនធនងផថលការសរមលដលការបពងកតសមាគមមនសស

67/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ចាសពៅរគប សងាក ត។

3- ផឋលការបណឋ ះបោឋ លដលសមាជកសមាគមមនសសចាសសឋពការបពងកតនងការដពណរការសមាគមមនសសចាស។

4- ពលកទកចតថឲយមានទនាកទនងរវាងអងគការមនខមនរដាឌ ភបាល នងរាជរដាឌ ភបាល ពដមផបពងកតបោឋ ញរបជាជនវយចាស ពៅកបងរគបវសយ។

5- ពលកទកចតថដលអងគការមនខមនរដាឌ ភបាលខដលពាកពននកបងការផថលរបកាដលគណៈកមាម ធការរគបរគងសមាគមមនសសចាសនង កបងការចាតខចងសកមមភាពរបសែលន។

6- បពងកតយនថការមយខដលតាមរយៈពនះ សមាគមមនសសចាសអាចមានការរបារសយទាកទងនងផលល សបឋរបទពពសថធជាមយោប ជារបចា។

ពតមាន

ទសពៅ ៥.២ ពរងងតនាទរបសសមាគមមនសសចាស

1- ោរទដលសមាគមមនសសចាស កបងការបពងកតព ងនវសនថសែថនមលដាឌ នរទរទងជវភាពរសពៅ តាមរយៈការបណឋ ះបោឋ លពកោតអពសកមមភាពបពងកតរបាកចណល។

2- ផឋលការបណឋ ះបោឋ លដលសមាគមមនសសចាសអពការខថទាសែភាពមលដាឌ ននងបងកលកខណៈឲយពកោតអាចបពងកតនង

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ ល

68/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ដពណរការនវគពរមាងការខថទាតាមផធះ ពេយតាមរយៈពនះ ពកោតអាចចលរមវភាគទានកបងការពលកកមពសការខថទាសែភាព។

វជាជ ជវៈ

3- ពលកកមពសសថម រត “មនសសចាសជយមនសសចាស” ជាមលដាឌ នរគះរបសសមាគមមនសសចាស ពដមផពលកទកចតថដលមនសសចាសខដលសកមមនងមានសែភាពលែជាងឲយជយមនសសចាសរមជនានខដលមានសថទ នភាពមនសវលែដចពកោត។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ ល វជាជ ជវៈ

អាទភាពទ៦ ទនាកទនងអនថរជនាន

ទសពៅ ៦.១ ពរងកឱកាសសរមាបការចលរមរបសមនសសចាសពៅកបងជវភាពសថធារណៈ

1- បពងកតរកមមនសសចាសពៅកបងអាជាញ ធរមលដាឌ ននមយៗ ពដមផធានាបានថា មនសសចាសមានសព ងពៅកបងដពណរការការសពរមចចតថ ពេយ ពសចកឋរតវការរបសពកោតរតវបានពលកយកមកពចារោ។

2- ធានាថា មនសសចាសរតវបានពធវឲយមានពាកពនន ពៅកបងការពរៀបចនងការអនវតថពោលនពោបាយទាងឡាយខដលជះឥទនពលដលពកោត ទាងពៅថាប កជាត ទាងពៅថាប កមលដាឌ ន។

3- បពងកតមលដាឌ នទនបនយសថពជនាញរបសអបកឯកពទសខដលបានចលនវតថន ពធវជាឧបករណ របកាសរមាបសេគមននងរដឌបាលរគបករមត។

69/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

4- ផថលការសរមលដលការចលរមរបសមនសសចាស ពៅកបងរពតថការណ សថធារណៈនានាដចជា ការចលរមពៅកបងការពបាះពឆប ត សកមមភាពខផបកវបផធមនងសថសនា ជាពដម។

ទសពៅ ៦.២ ជរញឲយមានឥរោបទវជជមានចពពាះដពណរឈានចលដល វយចាសនងមនសសចាស

1- ពលកកមពសការយលដងថា មនសសចាសមនខមនជាបនធកពលសេគមនពទ បខនថ ពកោតនាអតទរបពោជនមកដលសងគមវញ។

2- ខកខរបទសសនៈែសឆគងខដលថាមនសសចាសពមានពោលពៅរបកបពដាយអតទនយ សរមាបពពលពវោខដលពៅពសសសលកបងជវតរបសែលនព យ ពរៅពរងចាពសចកឋសថល ប។

3- ពលកទកចតថឲយមានការបពងកតកមមវធទរទសសន វទយ នងរបពននផសពវផាយទាងឡាយ ខដលពផលឋ តការយកចតថទកដាកពលការចលរមវភាគទានរបសមនសសចាសនងតនាទខដលមនសសចាសបានពធវពៅកបងសេគមន។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

ទសពៅ ៦.៣ ពរងងទនាកទនងអនថរជនាន

1- ពលកទកចតថមនសសវយពកមងឲយសមរគចតថជយដលមនសសចាស។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

2- ជរញឲយមានការពរៀបចសកមមភាពនានាខដលមនសសរគបវយទាងអសអាចចលរមបាន។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

70/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

3- ពរៀបចពធវបទបងាា ញ អមពដាយការពភាកាអពការបពពញបខនទមោបពៅវញពៅមករបសមនសសជនានែសោប សរមាបមនសសពពញវយពៅពកមង នងមនសសចាស។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

4- ពរៀបចបណថ ះបោថ លនងោរទដលមនសសចាសពលបញហា ការពរបរបាសមពធាបាយរបារសយទាកទងោប (ដចជាទរសពធថដ របពននផសពវផាយសងគម ជាពដម) ពដមផឲយពកោតរកានវទនាកទនងជាមយនងកនពៅ ជាមនសសពពញវយនងសថចញាតពកមងៗដថទពទៀតរបសពកោត។

ពតមាន

5- ដាកបញច លវគគសកាអពសថរៈសខានថនការពោរពនងការពធវទនាកទនងជាមយនងមនសសចាស ពៅកបងកមមវធសកាសថទ បនបណឋ ះបោឋ ល នងសថោពរៀននានា។

យវជន នងកឡា

6- បងាា ញជាសថធារណៈនវសមទនផលរបសមនសសចាស តាមរយៈរបពននផសពវផាយ។

7- ផឋលកតថយសដលសថប ថដមានលកខណៈជាគរខដលមនសសចាសសពរមចបាន ដចជា ការងារសមរគចតថ ឬការងារថចបរបឌត ពដាយផឋលពានរងាវ ននង/ឬវញហដ បនបរតទទលសថគ លសថប ថដ។

ពតមាន

អាទភាពទ៧ ការរ ពោភបពាននងអពពេងាពលមនសសចាស

71/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ទសពៅ ៧.១ កាតបនទយនងទបសថក តករណការរ ពោភបពានពលមនសសចាស

1- ដាកពចញនវលែតបទដាឌ នគតយតថ ពដមផការពារមនសសចាសពការរ ពោភបពាន។

រកសងមហាថផធ

2- បពាកបបនចពណះដងដលមនសសចាសពសោឌ នថនការរ ពោភបពានពលមនសសចាសនងសទនរបសពកោតកបងការការពារែលនពការរ ពោភបពានពនះ។

3- ពលកទកចតថមនសសចាសឲយរាយការណ អពការរ ពោភបពានពលមនសសចាស ឬពភាកាពករណការរ ពោភបពានពលមនសសចាសជាមយនងសថចញាតជតសបទន មតថភកឋ ឬពវជជបណឍ តរបសពក ោត។

រកសងមហាថផធ

4- បនរញហជ បការយលដងដលសេគមនពសថរៈសខានថនការរាយការណ អពករណជាកខសឋងខដលបានពកតមាន ឬសមផខតករណសងសយអពការរ ពោភបពានពលមនសសចាសខដលពកោតបាន ដង។

5- ផឋលសទនឲយបគគលកសខាភបាលអាចរសថវរជាវខសវងយល ពេយកបងករណចាបាច អាចរាយការណ ជនអាជាញ ធរខដលពាកពនន អពករណរ ពោភបពានពលមនសសចាសខដលអបកជងជាមនសសចាសរបសពកពគបានឆលងកាត។

72/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ទសពៅ ៧.២ ការពារមនសសចាសកឲយធាល កជាជនរងពរោះថនអពពេងានងបទឧរកដឌ

1- ពរងងសមតទភាពអងគភាពនគរបាលជនាញ ពដមផការពារមនសសចាស នងទបសថក តអពពេងាពលមនសសចាស។

2- ជរញឲយមានសេគមនមានការយលដងអពបញហា សវតទភាពរបសមនសសចាសខដលរសពៅខតមាប កឯង កបងតបនរបសពកោត។

អាទភាពទ៨ សថទ នភាពមានអាសនប

ទសពៅ ៨.១ ធានាឲយមាននវកចចែតែរបងខរបងកបងការសពនរងាគ ះឬការសថឋ រសមផទា ពដាយផឋលការយកចតថទកដាកសមរសបចពពាះមនសសចាស

1- ផថលអាទភាពដលមនសសចាស កមារ នងជនពការ ពៅកបងខផនការកាតបនទយហានភយ កបងពនាះមាន ការរបកាសភាពអាសនបអពពរោះមេនថរាយ ការជយសពនរងាគ ះ ការផថលទជរមក កដចជា ពៅកបងការផឋចពផឋមគនតអពការសថឋ រសមផទាពរកាយពពលពរោះមេនថរាយ។

ពតមាន

2- ពលកទកចតថឲយមានការចលរមពមនសសចាស ពៅកបងការពរៀបចខផនការកាតបនទយពរោះមេនថរាយ ពៅរគបករមតទាងអស ពដមផឲយបានគនតពោបលពៅពលបញហា នានាទាកទងនងបញហា មនសស ចាស។

3- បណឋ ះបោឋ លអបកបពរមការងារជយសពនរងាគ ះឬសថឋ រសមផទា ឲយអាចកណតទតាងខដលមនសសចាសកពងសទតពៅកបងកលងពពលមានពរោះអាសនប នងឲយអាចវាយតថមលពភាពងាយរងពរោះរបស

រកសងពសដឌកចចនងេរញដវតទ

73/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

មនសសចាស ទាកទងនងសថទ នភាពខផបករាងកាយនងផលវចតថរបសពកោត។

4- បនរញហជ បការយលដងដលអបកបពរមការងារជយសពនរងាគ ះឬសថឋ រសមផទាអពបញហា នានាខដលជបរបទះពដាយមនសសចាស។

ពតមាន

5- ផឋលការការពារបខនទមដលនរសថវយចាសពការពកងរបវញច នងការរ ពោភបពានខផបករាងកាយ ផលវចតថ ផលវពភទ នងេរញដវតទ ពៅកបងសថទ នភាពមានអាសនប។

ពតមាន

6- ពរៀបចកមមវធជយសពនរងាគ ះឬសថឋ រសមផទាឲយមានលកខណៈអពោយផលចពពាះមនសសចាស។

7- ធានាថា មជឈមណឍ លសរមាបការជពមលៀសមានការពរៀបចពពសសខដលសមរសបពៅនងពសចកឋរតវការរបសមនសសចាស។

រ

8- បពងកនចននអបកមានវជាជ ជវៈខផបកមនសសចាស ពៅកបងរកមពវជជសថនរសថ ខដលបានបញជ នពចញពៅកានទកខនលងជបពរោះមេនថរាយ។

រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា រកសងខផនការ រកសងសខាភបាល

9- ពលកកមពសការយលដងជាសថធារណៈ ពដមផពរងកការជយពរជាមខរជងពៅដលមនសសចាសខដលជបការលបាក កបងកលងពពលមានអាសនប។

រកសងសងគមកចច អតតយទនជន នងយវនតសមផទា រកសងខផនការ រកសងពតមាន រកសង សថទ បន ពាកពនន

74/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ទសពៅ ៨.២ បនរញហជ បការយលដងដលមនសសចាសពវធពដមផពរៀបចែលនពឆលយតបពៅនងករណមានអាសនប

1- ផឋលការខណនានងការបណឋ ះបោឋ លដលមនសសវយចាសពរពបៀបពដាះរសថយពៅពពលមានពរោះមេនថរាយធមមជាតនងករណអាសនបពផសងៗពទៀត ដចជាការផលល សទកខនលងរសពៅរបសរបជាជនជាពដម។

រកសង សថទ បនពាកពនន

2- ផលតនងខចកចាយពសៀវពៅខណនាសរមាបមនសសចាស ពដាយគសបញហជ កពការរបងរបយតបជាមន នងសកមមភាពទាងឡាយខដលរតវពធវ កបងករណមានអាសនបតាមរបពភទពផសងៗពោប ។

រកសង សថទ បនពាកពនន

3- ដាកឲយដពណរការនវរបពននមយខដលមនសសចាសអាចចះបញជ អាសយដាឌ នរបសពកោតនងពតមានលមែតខដលពាកពននដថទពទៀត ពដមផជយឲយរកមអបកសពនរងាគ ះអាចកណតទតាងរបសពកោតបានទានពពល ពៅពពលមានអាសនប ជាពពសស ពៅតាមទតាងខដលជបពរោះមេនថរាយញកញាប ។

រកសង សថទ បនពាកពនន

4- ផថលការខណនាដលមនសសចាសអពរពបៀបទាកទាញចោបអារមមណ របសមនសសដថទ ពៅពពលជបនងពរោះថាប កខាល ងេសរបមាណ កបងសថទ នភាពមានអាសនប។

រកសង សថទ បនពាកពនន

អាទភាពទ៩ ការពរតៀមែលនរបសរបជាជនវយពកមង

ទសពៅ ៩.១ 1- ពរងកវសថលភាពរគបដណឋ បថនយនថការការពារខផបកេរញដវតទ

75/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

ផឋលនវបរសថទ នមយខដលរបជាជនវយពកមងអាចពរតៀមែលនបានកានខតរបពសរសរមាបពពលឈានដលវយចាស

សរមាបការពរតៀមពរៀបចពពលចលដលវយចាស តាមយៈការអនវតថខផនការរបាកពសថធននវតថ នងគពរមាងសនសរបាក ពដមផធានាឲយមានរបាកចណលសមរមយ សរមាបរបជាជនខដលចលរមកបងរបបពសថធនកាតពវកចចនងសមរគចតថ នងការកាតបនទយជាអតបរមានវការធាល កចះពៅកបងភាពរករកពៅពពលឈានដលវយចាស។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ លវជាជ ជ រកសងពសដឌកចចនងេរញដវតទ

2- ផសពវផាយពតមានសឋពរពបៀបរសពៅខដលមានសែភាពលែ ដចជា ទមាល បេបអាហារពធវឲយមានសែភាពលែ នង ការហាតរបាណពទៀងទាត ជាពដម ពដមផជយឲយមនសសចាសនាពពលអនាគត អាចរកាបាននវបទដាឌ នសែភាពកានខតែពសខថមពទៀត។

ពតមាន រកសងអបរ យវជន នងកឡា រកសង សថទ បនពាកពនន

3- ផឋលគពរមាងធានារាបរងសែភាពជនដលមនសសកបងវយពធវការងារ ខដលផឋលការរគបដណឋ បសរមាបពពលោតឈានចលដលវយចាសផងខដរ។

រកសងការងារនងបណថ ះបោថ ល វជាជ ជវៈ រកសង សថទ បនពាកពនន

4- បណថ ះឲយមានពៅកបងផបតគនតរបសរបជាជនវយពកមងនវការឲយតថមលដលមនសសវយចាស ពដមផលបបបាតនវការភយខាល ចរបសពកោតចពពាះការកាល យជាមនសសចាសនងអារមមណ អវជជមានទាងឡាយខដលពកោតអាចមានចពពាះជវតវយចាស។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា រកសង សថទ បនពាកពនន

5- ផឋលឱកាសឲយមនសសវយពកមងពធវការងារសមរគចតថ សរមាបមនសសចាសនងពៅផធះនងអងគការសរមាបមនសសចាស ពដមផឲយពកោត

រកសង សថទ បនពាកពនន

76/៧៧

ទសពៅ យទនសថនរសថ សថទ បនទទលែសរតវ

មានពតមានផលធ លអពរពបៀបពដាះរសថយបញហា ទាងឡាយខដលអាចនងពកតមានព ងកបងវយចាស។

6- បពងកនការយលដងជាសថធារណៈពសថរៈសខានថនដពណរឈានចលវយចាសរបកបពដាយភាពថថលថបរ តាមរយៈការអបរ កបងរបពនននងពរៅរបពនន ខដលរតវពធវព ងជារបចា។

រកសង សថទ បនពាកពនន

ទសពៅ ៩.២ ជរញពលកទកចតថដលមនសស វយពកមងឲយពរតៀមែលន សរមាបការឈានចលដលវយចាស របកបពដាយសែភាពលែនងសកមម

1- ដាកបញច លមែវជាជ សថពរពបៀបពរៀបចការរសពៅរបកបពដាយសែភាពលែនងអាកបផករោនងឥរោបថពចះខសវងរកសែភាពលែ ពៅកបងកមមវធសការបសសថោ។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

2- បងាា ញពការពោរពនងការខថទាឪពកមាឋ យនងសថចញាតចាសជរា ពដមផបងាា ញជាគរលែដលកនៗរបសែលនពសថរៈសខានថនករណយកចចទាងអសពនះ។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

3- ពលកទកចតថឲយមានការពនតយសែភាពជារបចា។ រកសងអបរ យវជន នងកឡា

4- បនរញហជ បការយលដងពផលបះពាលថនការផលល សបឋរខដលមនអាចពជៀសបាន ខដលពកតពចញមកពការចលនវតថននងដពណរឈានចលវយចាស។

រកសងអបរ យវជន នងកឡា

77/៧៧

សទាៃ នរកម

ចាហាករបជាសថនរសត (Demographic Scenario)

សពៅដល សថទ នភាពរបជាសថនរសថ ឬ រពតថការណ របជាសថនរសថ ឬ ការវវតថខផបករបជាសថនរសថ ខដលពាកពនននងការពកត ការសថល ប នងពទសនថររបពវសនរបសរបជាជន។

លលៀបោ ារទសកាត នពល (Potential Support Ratio)

សពៅដលចននរបជាជនកបងវយពធវការអាយព១៥ដល៦៤ឆប កបងមនសសចាស១០០នាកអាយ៦៥ឆប ព ង។ ផលពធៀបោរទសកាថ នពល ផថលនវការវាសខវងមយអពទនាកទនងរវាងអបកខដលមានលទនភាពខផបកពសដឌកចចនងអបកខដលអាចផថលការោរទនងការខថទាដលមនសសចាសខដលជាអបកពៅកបងបនធក នងជាអបករតវការ ោរទនងការខថទាពនះ។

លលៀបោ ារទឪពកមាត យ (Parent Support Ratio)

សពៅដលចននរបជាជនវយចាសជរាអាយ៨០ឆប ព ង កបងចពោមរបជាជនអាយព៥០ដល៥៩ឆប ចនន១០០នាក ពេយពនះគជាសចនាករអពការោរទរបសរគសថរខដលមានសរមាបឪពកមាថ យវយចាសជរា។ ពដាយអារសយពលការពរបរបាសនងសថទ នភាពែសៗោប ជនកាលផលពធៀបពនះ សពៅពលរបជាជនវយចាសជរាអាយ៨៥ឆប ព ង កបងចពោមរបជាជនអាយព៥០ដល៦៤ឆប ចនន១០០នាក។

ភាគោភរបជាសថនរសត (Demographic Dividend)

សពៅដលសកាថ នពលកពណនពសដឌកចចខដលអាចពកតមាន ពដាយសថរខតការផលល សបថរកបងរចនាសមពននអាយរបសរបជាជន ពកពណនមនសសកបងបនធកែពសពៅរកកពណនរបជាជនកបងវយពធវការងារែពស។ ពៅពពលខដលចននរបជាជនកបងវយពធវការអាយព១៥ដល៦៤ឆប មានទេធជាងចននរបជាជនកបងបនធក(អាយពរកាម១៤ឆប នងអាយ៦៥ឆប ព ង)ពនាះមនសសកបងវយពធវការពរចនចញច មមនសសពៅកបងបនធកតច ខដលជាឱកាសមយសរមាបសនសរបាកពដមផវនពោគឬពធវជនញពផសងៗ ខដលនាឲយមានការអភវឌណពសដឌកចច។

78/៧៧

អាយកោត ល (Median Age) សពៅដលអាយមយថនរបាយរបជាជន ខដលខចករបាយរបជាជនជាពរចខណកពសមៗ

ោប ។ តាមទនបនយឆប ២០១៣ អាយកោថ លរបសរបជាជនកមពជា ពសមនង២៤ឆប ខដលមាននយថា៥០%ថនរបជាជនកមពជាមានអាយ២៤ឆប ចះពរកាម នង៥០%ពទៀតមានអាយ២៤ឆប ព ង។

វយចាសសកមម (Active Ageing) សពៅដលដពណរថនការពធវឲយរបពសរបផតនវឱកាសពដមផសែភាព ការចលរម នង

សវតទភាព កបងពោលបណងបពងកនគណភាពថនជវត ពៅពពលខដលមនសសឈានពៅរកវយចាស។

រលបៀបរបបការរសលៅ (Living Arrangement) សពៅដលការមានឬោម នមនសសរសពៅជាមយ។ រពបៀបរបបការរសពៅរបសមនសសចាស មានដចជា មនសសរសពៅឯកា រសពៅខតជាមយបថឬរបពនន រសពៅជាមយកនបពងកត រសពៅខតជាមយពៅ ឬរសពៅជាមយអបកដថទ ជាពដម។