BiLDiRiLERisamveri.org/pdfdrg/D227293/2013/2013_ULASAH_CANS_KOCAKB..."O. Kendisi.nden isrcytbıleccğinlz her ~cyi si'c verdi. Allah'ın nimerinı sayımk ısıerseniz U)wıı:ızsınııl

ULUSLARARASI H ACE MUHAMMED LUTF1

IALVARLI EF"El

SEMPOZVUMU 125-26 NiSAN 201 3 , ERZURUM)

BiLDiRiLER

EDITÖR

PRCF".OR. C E NGIZ GÜNOCGOU

EDITÖR YA RDI M CILARI

AR!J.OÖR . M U AMM E R CENGI Z

ARŞ.GOR . OSM A N N U R I KARADAY I

ERZURUM - 201 3

0 2013 1\ıııı:ürk Onr.'t:l"'ııc5i Rektörlüğü

B· ı esenn ıüm yayın hakbn, Acıtürk Oım-enııcsı Rekröıi~ aiWL Yoyıncının ı=h izni olnud.ın lusınen '"'l"' ııım:utıen basıl:ııruz, çog:ı!ol:urı:ız 'ı: elektronik orı:ımn ııışınnm.v. Kııynok gösrcnlerek olıno ynptlnbilır.

Bu kit:tpııı yer alan rilnı yn>ıl:ınn dil. bilim ve hukuk •çısıru:bn sorun~ulugtı )':lznrbnn.ı ııiuir.

t'!Sl!R ADI : ULUSLARARASI H .Ô.CE MUHAMMED LUTF"Ô

IALVARLI EF'EI SEMPOZYUMU

ATATORK ÜNIVE!RSlTilSi YAYINt.J\RJ NO: 1030 TAKIM ~0: 978-975-442-503- 1 ISB!': :-10: 978-975-442-504-8

Kop•k & Dizoyn : Muhammc< S.KARACA

Ba<kı : Z:lft'r Ofscı Yenıkapı Cnddesı No. 1 25100 Yokutiyc /ERZURUM Tlf: 0442 234 22 85 - F= 0442 235 95 52

.Aivnrlt Jliirı:.;lfllltnllllllt'd .C11tji 8{(//tfi Ve' /JrdiiiZZillllnll Said

.N11rsf'dt l11sn11

Z\r.Dr. .A. ){aliiiJ Ulnş A taliirk OnıWJTitesı K.K. Eğitım Fakültesi

.A rş. vür. Sewl Cmt Erzincan Oniwrstttsi Eğmm Fakülıni

.Arş.fiör. JJiijnı Kıral ARn lbrahim Çtrm Oniwrsıını Eğitim Fakilltni

Vtttflllilt Kurilli Atatürk Onıvmitni Eğitim Bilımieri Ensmüsü Yiiksdr Lwns Öğrmcisı

Giriş Aru~<lolu toprakbnnda )1lpmJŞ nıcc ~'hsıı-eılı:r l<bm medenııeıını Turk kiilnıruylc harmaniımıayı b:ı.ş:ırnıış ve nıcc: dqactb escrlc:n ~ :ılmışhrdır. Şiiphco;v bu ı!ımleıdcn bın de bl?:urum 'un ı·cıişıirdiği isimlerelen bın olıın Alvnrlı H nce .Muh:ınun<d l.uıJi Efc'dır. Alhh (c.c.) do. nı ,.., Pcyı-ı:ımber (U-5.) aşıAı ol3n bu ~ phsiycıc buı,.Uııe kacbr ;ız sapdu ç:ılışmad,ı yer ,-criJınış olm:ısım r.ığmen şüpht-<v bunl.ır onu ı:ınım:ık ,.., anbın:ıl. ıçın yac:rlı dcl{lltlU'.

lnwıo ''erilen değerin en gii1<l örneklerını ı-ı<ın:bıldığimız bu ıopı:ıkbıdan fcyııdcoeo dı~r bır ~ıymedı ş:ıh.,~-eı ı~c Bcdıu7.7.amıın S:ud Nu"i dir. o,monlı'nın son dnncmını ~rmuş olm 'c: doııen.ın bunnlımlruım ç;ıtder =y:ın Bcdıun:ım:ın ve Alv:ırlı H fe: ı l22reılc:n <lrasınd• geçen

mckıuplaşnu, uhun-enn \c muınınlenn 1-ıtrbirkrınc obn muh:ıbbc:urun ehc:mmiy.:aru de l(osıcrmektcdır. Bc:t~iızı:nmnn'ın, l·fc ll:ızrc:tlcn'ne ı-ıonderdığı mckruptn bu sevı,.~ şöo. Ic ıfıde eıtıAı E,'<>rulnıc~r: ''Silsllc·ı ılnm-e'de \ı:ucı en çon \'e en mübarek dmı ve~n ve h3ddindcn çolı zt\'ll<k şcfl<•nni !-1<Macn. lll. ~h ı \fuh:ımmed "-uftt,.i'nın huld~sından i\lwrlı ll.icc MuhnmmcJ Efe'ı-e ve ıh\ııtıbnno çok sc:lnm edcnm.» H.icc .\tuhommed Lutfi ıse Bcdiunam:ın ıçin, llulusı ıky'e )'ru'UI)Q ce>'Obi mcknıptıı şunl•n ifiıdc: nınc:kıafır: "Cmmct·i \lulummed'c şc:m':i-ı muh:ıbbc:t fiinır.ın eden, bır :cit·ı .ilı lctdnn huztır·ı sxıdeı:ınc n:im·ı ~cmtecincrnı cclb ,.., .clıml;ınmı ıeblııQn kıynıcı-ı düny:ı ~~ nuliha olıın CŞ\11dln dejtcrlidır. Ol z;\ı-ı ill-k2drln, hiınmeılerinın iscirhamındıı bir bcn<lc-ı :icu "~ mfu.nıb-ı keıntcnnı. ollnbu himmcılaint ""'"""-- ("-a,-,., 2011ı."

Biz de bu çnlışrnonuzd:ı oynı ç:ıAtll ı-:ış:ıy:ın omrünu Halık' • hızm<:ı ıçın h~~~ bilinçlcntlirmc g:ıyesiylc $1Cçıren Alvııtlı 1 Ince 1\Julııı.mnıed l.utli Efe \'C Saıd i ur<i' nin ııwna bakı~ açı....-u )-:udıldan t:"<=rladcn ~ ürııdıloie açıkl:ımaı;a ç:ılış:ıcııjbz

ı. H ice Muhammed Lurfi ve Bediüıum:ın Said Nursi'ye Dair Al=iı lin \iuluınmed Luı6, w:ıwuli neşvcsını bUyük omnclı. Bitlıs'ıc buJun:ın

Nıf=i detJı:iluoU:ın .almış bor mut=\'lıltıı. Doko,m ~k umnı bo) una uhıdanc bır hayaı surmüş, dünya m:ı.lın:ı ilnfot ctmemış, !,,'ere~ f•kır ve yoksull;ır:ı yardım eıınc:ı;ı 1-e ııerckıc: ı:c:rni' gıyınip kuşannu,ı, tC\':12U \'e v:ık•n, cômertli~ ve nıısafiıpcrvt'rJWylc lıert.eun ı:ıLiır '" ~ ~ (Uınalı, 20111). ı bı •und:ı duny:o ınc:tiı ~~ ı:n:ılın:ı ıruilık olmııyı hıç nrLu ctmcrnııur:

.Af,.rfl ){irr .ll•lıti•Oitlf i"ı~t/i tfno/i rt &m-=- Sdl N•mik i NiliN

1 'bıf. 'Dr. .A. ){aliM ll Inf . .Art. vi't. Sn vf CIIJ(, .Art.V& /JN(fll K/1(/JJ, VRU IHill Kurtlll

lGinin gibi mal •mn. itimımı >'" yuda anı Gömınn thrdi yftnlümü miskıl ü direm/k Lmji d~· i dergah-ı flahl'd~ bulımun Devlet-i hidayat·l lman ltlcl smmde (Lut6.2006: 480) Efe. engin hoşgörüsu}le hcr dU1üncede ıns:ına ~ı'gllıdıt. Orıe ki s:ırlıQ1bn dabı

huzunına kabul c~; fasık. silih 'IC(ma hcr~le l:ipk olduAu şe}:ildC! ilı\lleıımiş 'h: ılaf2ılan ık memouo eımışar. Onun,

Sakm ineitme bir cam Yıkanın A71·1 Ralmı/mı (Luıfı,2006: 593) dizel= ın"na •'tt<liğı deAerin bır

güsuıgcsıdıt.

Efe, ömrünü 1 slim'ı anbıma, ınsanlan ırşad eıme yolunda gı:çirmış, sohbet \1:

şıırleriyle ın~anlruı; ılme, döğrııluğ.t, mkvôpı da\'et eımişrir. O'nun çeşitli şür cilrlerinden meydıın.1 gelen Hul:isaıü '1 h:ılclpk :ıdlı eseri, mvsiydcrlc dolu olup. ıç düny.mnı ıwısıınusı açı•und:ın tb çok önc:mlidır. Efı: H;un:ıltri şiiı:lc:nj-lc:. dıni '"' ahiili dej!,ed<:n ı-.:rleşıımıck. bırcylenlelu bcncillık, amnlık, hased, lan, gibı m:inevi h:ıst:ılıkbn ıctb" eımek ısrmıışnr. Eserdeki Jllrlcr çogwılukl:ı cısav\'UU anlıpşb ele alındığından, ı·cuşkın bırcılen bır siıli nlar:ık eğıımcı•e ı'l':ineliktir. Şitrlerin birçojtu, her seviyeden okurwı rnhnılıkLı rull.ıy.ıbileceği şekilde kalerne alınmışar.

Efe Haı=lcn, ~ y:ıpaj);ı ırşad ,-:mfesınc ebedi ~ ırtihilındcn 50ilra

tb geride bırakağı haıır:ıbn "" değertı esen H utimü1-halcipk ile biılen aydınbınrak surdürmcktedir.

1878'de Bitlis'e b>gb Hiz:uı ilçes ının Nurs köyünde düny:ıyn gelen Bcdlüzz:ırruın S:ud to\ursi, kendisinde görükn üsrun ttlci '"' hafı:r.2 scbcbıı·le ·~n Harik:ısı" :anbmın:ı gelen ''Bediü.aam:uı" iim'2N)iı şöhreı bulmuşıur.l\unı~nin omaa JICfıd obr:ık ımm esaslannı akıl ve kalbın beraber kabul edcccw m:ınokı delillerle ve ıirncklerle nçıkl:ımakor. Bu g.ayeııini gcrçcklcştirirkcn, d*udan Kur':in'ı kayn:ık olarak kullınmışor. Sünnrtc baAJılıj);ını hııy:ıoyb ispat eımışor. Şahsını mm:ımen geri pbna çclup. m:ıddi '"' m:ınevı iicn:ıJcn:len fablı.ittılc cdeıdt, c:scr nıı:tkczJı bır sısıem ofU11Ut1111JŞruL O. evrensel çaWısı içeruınde hangı dındcn '"' düşunct:doı oltıı$1 olsun bütun ınsınlığ:ı kucık sıçmışor (Uiıış ve Koçıık, .2011).

l-lay:ıu boyunca İsl:un :ıhbkıru savunan, rnaıery:ılist fdsefcye, din ve muk..ddcsaı alcyhı::m ın:wıbr.ı bqı büyük bir mucadde veren Sud Nuni'nın, 6000 s:ıyf.alık Rıs:de-ı Nur Küllıy:ıu, han çok dcnn bir Kuan ıd'Jiri, bem de ıman hakikaıkrinı en i)'i şekilde omıy:ı koyan çok önemlı bir coc:rılır (Açılcgenç. .2011).

2. Alvıırlı H:ice Muh1U'Ill11e<! Lutfı Efe ve Bediw.:ıam:ın S.~id Nurılı'de i nun Bınlc:rce yıllık o:uıawl-düşünscl ıcknik boıpn birikimıne btşın, "insan" bvr:ımı

ıu.erinde herkesin bnJvııtı bir götUJe v:uıbmamışur. Ilaoda ıns:ın kclımC"ı ,jluııic= birbirinden baWınsız d<ıJuncelcr gctırmckıedir. Yahudı-Hrisııy:ırı gclcn<#nde. Anek­Grek düşunoc: düoyıısında, modc:.m d<>g:ı bilımlc:n ile gelışme psikoloıının orıık

ı.>dendcleşmi~ olan düşünce düoy.ı.,ıı·Kb ıns:uı luvr:ırnı çeşitli §Ckıllerdc ıf:ıde edılmış Vt:

ınsan, aldıyb iın pboa çıkınışor (Schelcr, 1 988). in.--. asıl y:ış;ıma ö-tcllildennın Vt: y:ış;ıma rtlunliklo:ının ycnnı tutan şcylc:n: kclldı

ı.i>.erioddo duygusunun hasııılıklı bır şelctlde çojlıılması sonunda y:ış:ımdıuı kaçan, kendı ono değcrkrinden, kcndl Y"-~ıiliınnd:ın kuçan bir V'.ıthk olıımk tanımlanmış, insanın kendi• i

uzeriodckı bılınci ın:ıArur, ~ diındurucii btr yuksekioAc ko.-u!muş, ıru:ıo ett:ıfıocb tek sorumlu olnn ve sorumluluğundan sevinç duyan, efc:ndı, y:trnucı, yeryüzünun nnlnmı duşüncesı şckillenmişor (ı\hmı, 1 998).

Niııuon en şcrctlı ımhlülru ob.r:Uc yuııolan in <an hokkınıb "oo av:ıklı ıu1,.,..," ve "duşutıcn tı:ıy.-aıı" gıbt ı:ıriflcr tk y:ıpdmı,<, fc:l5efe ı:ırihının kurucul:uı obtıık g"sienıeo Sokr:u, Ari61n ,.., Plnwn gibi ısinı lcnn de ırnı:tn için y:ıpıı!\ı mnımbr "ın5an"ı Gnlatm:ı.k konusunda çok söoük kıtlmışor.

Albh (c.c.) ·'Ben. onun pr:ııılı.şmı t:ım:u:rıbdı~m ,.., oruı ruhuıntbn uflcdiğim z:ım:ın. ·~ hemen onun ıçın sccck}e kopanın (1 Ucr, 29)'' buyucar:ık ıos:ırun tleJ\crimn ona üllcnc:ıı ruh mn knynakl:ulllıjlını ve bunu ILııfermdde )'llr.ıtuklnnnııı en üsı:ünü kıldıj;,'llll bıldırnuşur. Kur'in-ı Kcrını'de bırçok ayc:rıe on<an çqJtli <urederde ,=Jlandınlnuft!r.

otdwn, ·~ dın hususuod:ıJu ~ ıeklıflco SL<Ôc:ıı h:ıJifkunek LSD)'Qt. ÇünJriı ınsan s.ıbır ,.., ıııh:ımmül bakımıod:ın 7~~ıf y:ır:ıalnuşnr (Nis3, 2)" aı'CU)'Ic ınruıın znııtlığırıa; "O. Kendisi.nden isrcytbıleccğinlz her ~cyi si'c verdi. Allah'ın nimerinı sayımk ısıerseniz U)wıı:ızsınııl DoıVusu ırı_<:ın çok zalıın, çok nıuıkördür ~bnıhim, 34)" aıctiylc kc:ndisim: '"""""' lwla ıunkörfuAunc: "'ı' emın oHur: la bu: bo Kur'in'da ıosanbr ıçın çqn1ı mıs:dlcr vc:rmişizdır. Yınc ele insonbnn çoj\u ınk:irt:ınnda ıs.rnr etlerler (lsr:ı, 119)" :I)'CD)'Ic aklın idt:ıkine kGrşon boyun cj\nıeyişine ve inkı\r:ı olan nıeylıne; "0, göklerde ve yerıle bulunan her şqi kc:ndınd<:ıı bir lüruf obr:ık WJO bizmcunı7.c vermışıır. Şüphesiz bund:ı düşwıaı rnplulııkbr ıçın ibrct ,.., ddiik:r v:ııdır (Cas!}-.:, 13)" ay~rıy!c: duşunaı bır ınahliık olduAun:ı; "Sw.e (ilk clcf~) hay.u vemı, soı:ır:ı öklürecek ol:ırı, sonra da yenıelen dınlrı=k ol:ırı O'dur. ln!no ııcrçekıen pek nankördür (l lııc. 66)" ayeôyle d<inyndnki wrbj\ırun hor sonu old~; "ll•)ır. w peşin obnı (diinyaıı) senyonunuz cb ahırcıı bır:ılayorıurıuz (Ny:ımc. 20-21)" :&)'Cil}~ öliiınden sont2 )'ClUdcn dirilalcccğınc ,., bo~ kcndisıoe •ttılmiş olmos.ına r:ığıncn dunya hayaıın:ı obn scvgisıne vurgu yopılnuşıır.

Alvru-b Efe ve lkdıüu.ıınıan. ko)~"' Kur'ôtı ı J;:efinı ve sünııcnen :ıl :ın bakış açısıyb ıos:ına cbir d~na:lcıiııi ı:serlcr:inde sıklılUa dile get>mıışlc:rdır. Ah'llrlı Efe, ıruam, gönlu hıcliytt nuruyl:ı aıdı.n~ clindoı ,.., dılındm ~., ınwılıtın :ur:ır gö~ıği AILıh'ıı, kullım ve kendı nefsine lcırşıııonunlulukl:ınru bilmekle k:ılm:ıııp bunlan kusurs"" dcnc:cdc şekilde yerine gcılren. gönlu gfu.dliklerin nıcrl=llıalıne gclmış tlüny.ı hanı:sınclc lccotlroı ınısafir olar:ık goraı lıişı şdtlınde wııml:ımış ve \':ll'lltılış 1\")CSU:U şu mıstahrla dılc:~ıır:

Bizi kJbil ediip yJ Rah bualM Htm ısti'd4dunı:zfı:hm·i lti~abrı Sen bı/m içKn gJdjJe pıAh.r .s<m.ı bınin-a h.mui olsun 1/Jhi (Luıfı. 2006: S'D/7)

Muhab«ttir/xzyJt·ı ,.,U,.i di""!. Muhahbcr bahnM g,ule oldM Atlnn (l.uıfi, 2006: 612/7) Bcdıw:wn:&n ı~ ııwın hıayııunın ~ını şu S<J>.lerlc ıf.ıde crmı~or. Hılbıın en yili<M:k g.ıyc:si ve fitmno en yuc:c: '?cti<:cııılm:ın-ı Bill:ıhor. Ve insaruyctın

en ıüi mcrıcbcsi ve bqcriycrin en büyi.ık rruılwııı, fonan-ı l!ıllıı.h ıçindckı t.brifcrulbhıır. ün ve ıosin en pacbk -ıco ve en tuh niınerı, o Mıarifcrufbh ıçındekı Muhabbc:ıullahar. :ı Ve: rub-u hcfc:r ıçin en h.ilis SUl'\lr •c kolb-i insan ıçin en ..,ı; ICYinç. o Muhobbc:tulbh ..,

:t

,.llrrrriJ Jlikr )llllırrMIIttlll:lltfi tfrHJ/ ır &lii=IIUif S4ill /ı'11r1iik i11N11t

1 2:\r.tlr. ,.1. Jlall111 ll!l1f • .-lrr.tilfr. Stırrf iAllf • .-lrt. vlfr. Hitrı Klfl/i. V•satill K11rtlu

içindeki lczztt·i ruhruıiı·etlir. ISvtt, bürun h~kiki s:uıdet ve h:ilis sürur ,.c şirin nımet ve safi lcr<et elbette Mıırifctullah ve Muhııbbetulbhradır. Onlar, onsuz t>hımaz (Nur.<i, 2003(b): 222).

Ris:ıle-i Nur'da ıınc ınsanın y:ırııolış g:ıyesi şu şekilde ifade edı!mektcdır: "insan bu :ilcme ilim ve du:ı \'liSIIliSI)Ü tck~-mmul etmek ıçın gelmişı:ii. M:ıhıycı '" ısudaı ıul:ıanıia her şey ilmc b:ığlıdır. Ve burun uliım-u hakiki ı cnın cmı ve nı.ıderu ve nuru ''1! runu nurifenılbhtıe n: onun üs.U1-e<ası da ıman-ı bıll:ilıor • ' ursi, 2006: 316).''

Akmın hayotıCUn .\luh:ıbbc:tull.ıh old~nu behrten Ah-:ırlı Efe gıbt lk<bua.:ım:ın da Muhabbetulbhın ın~ ruhu ıçın çok p:ırhk •-e cub bir ""ınç koynaw oklu~nu belirterek ins:ırun pranlış g:ı)CSI obn \lWı 'a ınun b:ıhsindeki Ooeınıne ıpn:ı ctmckıetbr.

Dünya hayııtlC\d• başıbo~ bırakılmO\-:aeak iııs:ın, şüph<"SlZ yanoulmışhnn en guzelidin-e bu yanonlış ''ahsc:n-ı tık, im" obııık nitdmdirilir. Kiıdam Kur'in-ı J-;.mm'de: ··Gaçd<ım (biz) ınsanı, en ~..cl bır bıçımclc: (:ılı<m-ı cıl:vimde) )':lt:Utlk! (Tın. 4)" 2)'tu) le bu praı:ılışn vurgu ppılmnkıodır.

Ahwb Efe, insanın ah sen-i ı:ıkvi ın üzerine yaraalışını şu dızeletle dıle ı~ennr:

Alemi hafkftien Hallak·ı ,i/em Mükerrem bd/k olmuş ebna·yı adem Desı·i ri.saleuie Muhammffi b.item TI'Vhtd ermek bir AffaJı'ı imandır (Lud'i, 2006: 256/ '1) (Nemin y:ınıucısı olan ll:ıll•k ın~anı s:ıygın y:ıramuşur. Rısnlcne ~luhanımed

(u.s.) sondur, mühürdur >'1! Alb.h'ı bır SO)m> Alilh':ı ımandır.)

Bizi ıekrim edı1p ıac·ı ~.imer Başımızda se.idere 11Limer Vmip absm-ı takmm/e kry.ifer Sana binler« b.vnd olsun lf.ihi (Ludi, 21XX.: 523/l (İJ:ılıj, absen-ı ı:ıhım <urennde b11J yararıırak b:ıpmıul•kı saodete aLuııc:ı obn

kc:raıııet cıa ile bvJ ŞC1"'0endınlı~n için <)na bınk:rcc: Ice şukurler olsun.) lkdiü=o ıse ınsanın, hem en j1U1.el surette )':lr.ltı!ınış olnukLı, hem k;ıın•ıın

OnUnU kıvam buJm:w)-b, hem de lciJnall hul:\52 timesİ)fC alısen-ı ı:ık\•m U/.efe )'lltntıl ınış olıl~nu bdirı:ir ''" ııöık der: "işte, ın~•n, Cemib-ı llnkk'ın bö)·le annk.' bır sanaudır. Ve en na>jk ve nazenin bir mucize..i kudretidir ki, insanı bütün esm.hının cilvcsıne m:ı7har ve n:ıkışl:mruı mcdar ve kainoın bir nıi<nl·i nıus:ı,ıııı:ır suretinde yııratmışur (N msi, 2006: 3 ı 2)."

lkdiüzzarnruı ll Söz'de ınsanı ş6)1c ı:ırif eder: Esrna-i İl:ıhıycıe oiı l,':ıraıbın fıhriste.<i (esnu-ı ilahiye ıeecllilcrinın bırıMcu), hem

şuun , . ., sıf:it·ı Ilahiyenin bır mıkyası (i\lbh'ın bütün sıf:u ve şuurıl.:ı.ruu (ıLihl h:illen) anl:ım:ı)'ll )':lllly:ıe:ık ölçuc:üklcn ı:ışı)'liO) . hem k.iırıotı:ıki :ikmlrnn bır mı>:ını (k.iın•ıı:ılu butün ilmıkıin rn:ınahrtnı •nla)1p tonabilettk ıruz:ınl:ır.ı s:ılııp), bem bu alem-ı kebınn bır lısıesı Uıı büyuk ilcmdekı hO"JC)in ı=nne y:ı7ıldığı bır tisıe), bem şu i<&inann bir h:ıowı (ııdeu kiinatt:ı obn lıcr şcıı ıuennde gô<teıen bir h:ıncı),lıem tu kıcıb-ı elberin btr i~ (lciin:ıı lacıbının bıro,eo), hem lcudn:on gız1i definclenru açacak bır an:ılıcı.r

.,. kulçc:sı (lrudreun }'Ullm~ butun herJC)ın nı:uı:ılınnı :ıçııbileeek an:ılıı:ubra s:ıhıp),lıem ;ı mevcudacı serpilen'~ e\ kota ı:ıkılon kemiLionın bır ııhsen·i ı:ık\•mıdır (v:ırlıkbr wenne

1

/{fuslalllfı111 ){litt,lluloılllllltıf .(lll/i (A/ıur/1 &/d Sı'II!Jt•:uumn

scrpilm ve z:ım:ının ~km:ısıyb iLihi konal.iıbnn, olgunluk '" 1'1'1iib:mmc:Uıklcnn f;:O>Iergesİ olan en gtızd bır sMatıdır).

Bcdiüa.2m:ın cık\ım kdımc~ıtc sendık ı:ıkvim nmıııntb d:ı bır b:ığbno kunımk dq,..-rlc:ndırmqı )""pmışur: "(lnwun m:ıhııt:ıı · lciıruıı:ı ~ bir ı:ı~-ım. bır ruzruime (scndik mkvtm) old~ .... (30. Soı)."' Y:u:ıi senelık ı:ılmm ıusd bir~ bubs:ı ,, özeti ise, insıın eta ~u kôinaıın \'c onda u.:celli c:den l".sma-i Hü<nıı'nın bir ~nucudur.

ln<•n dünpıı ve l\lutl:ık Varlıj!ı kcnd,.inc öWtıılen bilgı de ı:uut. Bilı,onin Uç mcncbc.<ı '1U'dır. Bunbt, Ume1-\'•kin. thnc1-Yolcin '" H2klu1 \'alcindiL Bılgı akli k~inb~ ul~ıı·:ıa ilmc1·yalcin, rccn.ılx:yc da)':UUI'S> ayne1-)ıtkirı, ıçscUeşıiren:k bızz:ıı )'ll§•nırsn hnkkn1-y:ıkin mcrtebc<inc çıkmış olur. lmıındn ve M.ıınfcıullnh'da da ilme'l­ııtkindcn h:ıkka 1-ı':ıkine kadar mertcbeler oldu~ gıbı ımruı h:ıkka 1 ııtkin mencbesirıe ulaşırsa akıl n: duygu.b k:ıJın:v n.ıha ,, sım ,.., iıNrun burun duyguhruı:ı ul:ışır.

Af,'llrlı bilgirte ın<:ının ul~acnğı rnencbcladcn lıınnı ~·le ıf:xle eder:

lmJn ilc islôm-din Olmut biu habl·ı metin Haltk'ı bi/m aync1 y.1kin J!glar göz:i gıilmez yıiıii (Luttl, 20()6ı 532/2) (Jımn il<: lsbm dmı bıze so!\lam bir Ip ulmuş. Albh'ı gii>Jc JıÖriu' gibi şuph<:Siz

bır şe~ unıı= kışı af.!;bt, yüzu ıotuJmez-)

Ebi-i dili ayfne-ı Hak bı/in Hakk'ı bulur tA1kıfı emir olur (Luıli, 2006: 21 0/3) (Aibh'ı bulup sırtanna arU>I':ın gönül ~hb Albh'ın aımsıdıt.)

lnsdn sııl'l'tintlt görıinıir cbn.i·yı Adem ~ilmeın nediyı:m b.Jsılı ı.ıht-ııuaanmdtt (Luıti, 2H06: 482/7) (Jn~n sureıındr görilncn ıosanoı1JUM b<:nım n:ızıınmdo di)'ttck söz

bularruyon.ım.)

Tabi· i Kıır~n 'ı tahkir ederlur Pe}'tnJoı seyttinııl'flkir edmcr AblrJm·ı FıtrltJn 'ı ı.ıtyır tdmcr lscirfıhaı ettlı hcldik seyran (Ludi, 21Xl6: 652/7) (Kur'on'ın emrine uyanları hor görürler/ küç(lk g<>mtler, ŞC) r.ının arkasından

gidc:nlo:i/ şq= uı=lıın ,oücefıırler, Kur'in'ın hül.-ümlcrini dcğıştirl<:r, ~ilik şqııuı isurııhaır çekıldı) 11lW':llamh ı~ ...sf ch s:ıfilin<: d~üş bcdoohı ın'UIUI'I dun.ımunu if:uk

cd<:r. Öj·le ki ınsıın şquna ıııbı olur, Kur':in'ın emır ~ )J•:ıkbnnı hıçc ı;apr '"' !C)UII

arıık o kullle uğPişma gereği duıııı:ız). Bc:dı=m:ın 17. l .eın'anın W. JS'oı:ı<ınct. ''C•Oeucn ıecerrüı ttl=k nurifet-i

ıUhıycnin nurlanrı:t muıe>=cih cıl:ın bir mu'mırun \llah'ın aycıknnı ı<:m.:ıp alc:rkcn kc:ndısinc gtıriincn her btt dclilı ,.e nun.ı renkır ,.., ı:ı:t<:<kluılc kıırşılamak ıenne onl:trıı müırvcccıh olmab" der ve " lman, ınsnnı insan ttlcr. Belki ınsanı sultan c:de:r. öı lo ise, ınsanın '':Wfc:-ı aslı)'eSl, ınun '-e duadır. Küfiir, ııwnı goı-c:ı iıaz bir c:ın:mır lu)''lln edec" (l'ur:ıi. 201l6:315) <il7Jenylc imanın ıns:ını ı~ıy:ıcaj!ı mcn<:bc ık kufn.ın d~u~ durumu ız:ıh etler;

.Aimrb }{il« .A lıikımllltıf C11/fi lf<~•li '" Ht>llii=mım SlıJil N11mfle i nillll

1 tıııı·.:Dr. .A. }{oUm If lA( . .AJ'f. vör. Stro/ ealf. .Art.IJ5r. Hilşrıı KO(Il~. VnKnlill K11rll11

Bediü=ıman'a göre çııbuk şüphclcre nıağlup olan mklidi imruı.1 mukııbil tııhkik­i imanın pek çok menebcleı:l vrudır.llme'l-y:ıkin mertebesi birçok deliliere ve burb:ınlru-a dayanarak imanda rernkki cone sürecidir. Ayne'l-yakin mertebesi ise kıiinao bir kitap gibi okuma derecesine insaru yükseltir vı: bunun da binler menebeleri •ardır. Tüm varlıklwa AUllh'ın isim ve sı F.ıtlanru ve şuuruıunın ı.ecelliy:mru müşahcdc eder. Kendi içinde binler mcncbesi bulunan Hakbı-y:ıkin nıenebesi ise sahibini pek çok yüksek mak:ıınlar:ı yükseltir.

Alvıırb Efe insaıun Allah 'm isimlerine •ı'İne olduğunu ve vıırlıwnın her bir zeı:resinin Allah'ın esrnasını y:ınsımğını şöyle if.ıde eder:

Ehl-i dili tlyine-i Hak bilin Hakk'ı bulurvakıfı esn1r olur (Luıfi, 2006: 210/3) (Gönül ehlini AUah'ıo ayn:ı., obrnk bilin ki onlar, AUah'ı bulup sı.rlac bilir.)

Sendedir alem-mima ayinesi Bitlar ol 'll<lkt·iseher bitlan gör {Ludi, 2006, s 265/9) (Alemi gösteren ayna sendedir. Uyanık o~ seher vakri uyumayıını gör.) Alvarlı Hazrederi gibi insanın Allah'ın isimlerine ayine olduğunu ve aı;ncdarb~

iman nuru ile )"'pabildiğioi belirten Bediüzzaman ise şunları söyler: Eğer nur-u iman, içine girse, üstündeki bütün m:inidllr nakışlar, o ışıkla okunur.

O mümin, şuurla okur ve o incisapin okutur. Yani, "S:\ni-l Zülcel:ilin masnuuyum, m:ıhlükuyum, rahmet'"' keremine mıazh:ınm" gibi m:in:ilada, insandili s.mar-ı R:ıbb:inire tezahür eder. Demek, S:ioüoc imisnpmn ibaret ohn inun, insandaki bütün :is:ir-ı san'ao izhar eder. Insttnın kıymeti, o sannt-ı Rabbiaiye)'e göre olur; ve tiyine-i Samed:iniye itibanyladır. O halde, şu ehemmiy<:tsiz olan insan, şu icibarb büriin mahlülııu üstünde bir muhaı:ab-ı il2hi ve ccnnere l:iytk bir misafir-i R:ıbb:ini olur .... iman bir nurdur; iosaru ışıkbndınyor, üstünde y:ızılan bütün mektub:it-ı Samed:iniycyi okurruruyor (Nursi, 2006: 312).

insan ihci)"'çlannı karşı.lamak için Allah'a nıuhmçor ve h:icitını ondan iscer. Nitekim Kur' :in-ı Kerim'de "(Onlar mı hayır~) )'Oksa kendine yalvardığı zaman bunalmışa karşılık veren ve başındaki sıkınil yı gideren, sizi yeryüzünün hôkin:ıleri y:ıpan mı? Allah'ın y.ınıoda başka bir ilıih ını 'o:ır? Ne kıt düşünüyorsunuzl(N~ 62)" ayetiyle insanın All:m'n olan muhmçlıjtı if.~de edilmektedir.

1\Jvarb Efe'nin bu hususla ilgili değerlcndirmdcri şöyledir:

Lutfi tfer.j dergd}rı Mevla'da ouın Sllil Der Wm o dergfihın Silile eder hı mn et (Lutfi, 2006: 126/ 4) (Luı:f:l, ~r kişi Mevla'nıo derg:ilurun kapısında dilenci o lursa, o derg:ihın kapıcısı

dilenciye hürmcr gösrerir.)

Eğera'la eğer edna nice bay 11 gedalarvar Yaf"i'p dergeh-i Hakka aman Allah nid/ılar var (Lutf~ 2006: 224/4) (Gerek i)~ gerek kötü ne kadar zengin ve Eıkir vnrsa hepsi Allah'a ynpışıp yalvanr.)

Dergeb-i Mevla'ya dilden kıl nuinacat ana '!ler

Ran ol ilm·i ezelden taksimin nevaline (Luı:fi, 2006: 460/ 1 O)

(t\!Lıh'a gönülden. içıro ı ':!h ;u- \T r.M ol, nt z:ınun başbdı;l:J bdli olm:ıı= ilmin uksimiyle gelen kısmcucn.)

Zen~n olsun, filir olsun: i~i olsun, koıü olsun ıüm insanl:ırın All:ıh'o muhmç oldıığuou, acı>: oldu~nu bc:lirten \J•'llrlı 1 lanedoi w bo Bedıür.a.nun Hazrtden de ınsanın acı~ ve zapf tılduğunu bdınir. i\lv:ırlı Efe, ınsanın All:ıh'o ,-:ıh-:ırm:ısıyla, ihuy:ıçl:ınnı ondan isıemc>iylc yücclcccğini diışünür. Bedıuı.z:ım>n da son dcreec aciz c)lan im-anın yıırdımla kcndıni zararlardan knruyabilcccğıni, bu )'Üzden de kiının onu luıutbrb ıd:unc ve rdan: cııi§nı btlmcsi ~kô&'lini <O) ler •~ bu bılınçlc ihuı-:ıçlannı k:ır}ıbı;ın pnuıcısııu ı·:ıh-:ırnusı ~erck-tiğıru ~u Jclcilde bclırıir.

lnsan ise, dünyaya gdlşindc:, her şeyi öArenmeyc muhı:ıç ve hay:ıı kanunianna cıhil: ha .U yırmı senede umamen şcr.ür-1 ha1ıııı ~yor. 13elki ihır önırune kadar ~~ muhı:ıç, bem bo:ıyet :icı2 \'C ""l'f bır surette dutıpıy:ı gön<knlıp. bir ikı seııalc onmk oyııw kalknbıhyor. On beş senetle ancak zamr •c mcnf.ıaıı f:ıtk etler; hJ)':IH beşeriyenın munvcnenıic, ancak mcı>fiıııderini cclp ve 7.llmrl:ırtbn <>kınabiliL Dernek ki, ıns:ırutı v:ııifc-ı fıını·c•i, tullumlc ı.d<cmmuldür, duo Ilc ublıdi•·cııir. Y:ıni, "Kimin ıncrh:ımttı)le bö)i" hakim:in<! ıd.uc olutıuyorum? Kırnın keremiıle bö)le muşfakane ıcrbıyc olunuıorum? N.osıl bm<ının lurullmı·l3 bOyle nuCIUOiUle J:ıc.ılc:nıyorum •-c ıd= tttiliı-orum?" bilmektir ••c binden ancak bırisone eli ıcuşcmttti~ h:icıhına daır Kiıdw1-11X:iı:ı lis:ın .ıııcz ve f.ıkr ıle: \':ıh>arıruıktır ve ısıemek 1...: dua cı.ınekur. Yoni, :ıczin ve Eılıruı ('C'mbb")·b rn:ıbm-ı iLi·p ;.ı,iıdııctc uçm:ıkur. Hem ınun, nih:ı\"CIS17 ucziyle nıh.tı~ bc~yyıiııı m~ruz -:e hadsiz :idinın hucumuru müpu:lj •c noh.tycl$ı:t faknyl• bcrobcr nihayetsiz h:idıo girlfıor ve nihayetsi7 mcı.illbe muhınç oltluguncbn, l'ıızifc·ı os~ye-ı 6ınyesı, ım:uxl.ın sonra. duadiL Dua ıse, es••·• ubudıı-erur (:-lw:si, 21106: 316).

Kııdcrc iman eden bor ınson ~~~ugı bcr ol2pn ;\JJ.ıh 'ın kontrollinde gerçekleştı~ru 1-e her şeyde bir hapr olduğunu düşünur 'c katiere tt'~m olur .. Sıkınu '"' zoduk anl:ınnda All:ıh'a sıAırur ve her zod~ nrtlındnn mud:ılw bor kolaylık geleceğine ıruruL ''!Xmek kı, zorluk13 bcmbcr bir kobylık ,.,.rdJr (in~ınıh, 5)." Bu durum, ım:ın eden ınson ıçin çok buyuk bir nimeııır .. "ln.~:ııu bir <ılcınu dolrundugu ııımm buıiın gonlunu vererek Rııbbıne dua etler (Zumer, 8)" aı·eti kcnmesıyle de ıf:ıdc edıldıl\1 gibı kişi kendınc bır bela ya d:ı d;ır~k isabcr cttij!lnde !Ubbine yönderek tl u• etler.

Bu h.tkılc:ı.ı Al\':ır hfc şu dıule")-1<! dı1c lt"ıirmışıır:

Bel<i·yı gmlab.ı dı'ifen sefin~ Gökıle uçan ku$dım istimd/Id eyler !Jabr., kahir do/sa nry-i umin~ Amin Allah dryt bın foryJd ey/i!r (Lurii, 2ıXl6: 154/2, (fchhkclo bor bclay:ı y;ık:ıbrun gemı. gnkıc uç:ın kll}tan bile ı ardım i!ııer. Zc:mm

yu.ıü zor~opn, kııhredenlcrlc dolsa "t\Jlııh'ım sen büyüksun, )'llrdım cL" dıye ferı·atl c:.lcr.)

Seyreyl~ güzLJ lıudm-ı Mtdi nell!r 91n-Aliah'asıgınadl-ı Ttıi/J nJI!rey/i!r(l.uır~ 'JJ.XJ6; 166/ 3) (Allah 'on boüzcl gtoci.uıü seyreı, Allah 'o sıAJn, ndalctb AU:ıh 'ın nder yupacağını gör.)

Halı1t ~c/ayan IJW umJn g.ryriye -~ JWn:ın .... lmg.lh-i clarü 1-un eylnnqiz biz iman (Luıfi, 2ll06,s 633/ 8) ~

J

.Atrrırft )llitr )lllfmıltlllbl C111ji t/<tNii wlkJtJtJ:.:ntflll S.IJ .A'ursiilr jlt;on 1 :lly.X'r. .A. J{Jlfitttlllıtj • .Arr./iiY. Snul ıiıH, .ArtJj/lr. /Jtqltt l<tl"l'k. V•-""'iH I<NriiN

(Biz imanı her ıiirlü tehditten korunmuş mesken olanak biliriz. Sen her ?lmon 1-bkk'a sıgın ve boşko bir şeye innıımn, gih·cnme.)

MI!'IJIJ Kl!rim 'direJme g.ım Mıibce/Jdır ibn·i Admı Zikreyle Hakk'ı dnn·bNimı KJ MI"'JJJ'ya murublxti (Üıülme insanoğlu diışkiındur aml Albh Kcrim'dir. Sen Allıh'ı her an ıtn \C

Allıh'o muhabbet ıçiDdc ol) Aciz, düşkün ol•n insanın AU:ıh 'ın :ı.blcunc , . ., gücüne sıwnması gcrckuW.ni.

ıns:ırun ı.m:ıru ıle tehlıkelerden korun•bılec<ğiru, bu şekilde All:ıh'ıo oekr pp:acıjtını beklemek gt"rckıiğıru belınen AJ,ıırlı F.fe 1 lazreden gibi Bediüzzaman Ha,redcri de im:ırun kuwa olduğunu, ınwu knnıduj\unu, Allih'a )"Öndniğini ŞÖ)Ie dile gcanr.

iman hem nurdur, hem kuwcıtir. E\·eı, hakiki irruıru ddc eden ad:ım, kıiın•ıa meydan okuyııbilir ve imanın kuwetıne göre, hadisann IU)ıkoundon kurtubbılır. ·•revckkclcü al:illah" der, sefınc-ı h•yaıııı kem.il-i emniyedc; hidis:\un dığlat\'lin d.ılgolnn içinde serran eder. Bürün oj\ırlıklnnnı Kodir-i Mudnkın yed-I kudrcıinc tmancı eder, mhnıl:ı dünyadan geçer, bcrınhıa istimhnı eder. Soorn, snodcr-i ebedircye girmek için Cenncrc uçabilir. Yoksa revckkül euneı~c; diinrnnın :W.rlıkl:ıo, uçmasın.ı dcAiJ, belki csfcl­i s:ifılinc çeker (Nursi, 2006: 314) ... imanı elde eden ruh-u beşcr; nı:\nisiz. müdah:ılcsiı, h:ıil•i•, mürn.-iıuaısız, her habndc, her or?usunıl:ı, her ond:ı, her yerele o t'Clcl \'C el~l ve h:ız:ün-i mhm.-ı nı:ilıki ,.., def.iın-ı <:ı:ıclcı sahıbi olan Cemil-i Zülcc±il, K:ı<Ur-ı Zulkem:il'in huzuruna girip, h:iciuoı :trLedebılır. Ve rahmerini bulup, kudretine ısıin:ıd ederek, kcm:d­ı feııilı \'C:SÜrüru k:ız:m:ıbibr ursi, 2tXl3(b): 224) ... M2nCOse--diğin ve al:ik:ıd:ır old~n ,.., pcıiş:ınıı-.rindeıı muıecssır oldu(;un ,.., ı<bh edcmediğin şu kiınaı, bır Kadir·ı R.alum'ın mülkUdiir. Mülkü s:ıhibıoc teslım et, on:ı bırak.. ccliısıru detıJ. saf:ısıru çek. O hem Hokim'dir. bem R:ılıim'dır. \fulkunde bredığı gıbı twrruf cd..., ÇC\~nr. Dehşet aldıw.n ı:ınun. lbmhim Hakkı gıbı ";\!"'Li ı,oordım llC)ier, ncı krse güzel eyler" de, pencerelerden SC)Tel, içlerine~ (Nllflii, 2003 (b): 224).

Yaraolnuşbnn eo iisrünu olan ın•:ının duny:ı hly:ınnd.ı m önemlı sorumluluj\u şüphesiz ki kulluk görevını hlkkı) b ycnnc ı;etircbilmcsidir. Allih'ı hakkı) b rnnıy•n kul br bu sorumluluklan ycnnc geurnıckıc 1orlnnm:ıı iken O'nu lnpkıyla ranımnııın kullar sorumluluklaoru yen ne getirmekten kaçarlar.

A.)"!·• umman·ı hiddyeı chl·i iman kalbidir A rifi billah odur ki ilm-i Kur'an antUıdır (l.uıfi, 2006: 247/5) (Doğruluk oky:ınusunun ın kendisi ıman ~hiplcıinin k.ılbidir. Kur'an ılmuıc s.mıp

kişi Allıh'ı bilen kişirlir.)

Arif i billah olan filrk oldııi.WJr.ı h.-ıyrrıe Mıı'tekifolmuş miifemılımncid·i diltkmııkim (luıfi, 2006: 341/1) (Nşi Allih'ı ı:ınııınc:ı hayrete du=. Gönül mescidınde orurup ıtık:ıdı ~Q.rtn "'"'

fer.ı.hl:ımışor.)

Y~uni ağladan ti!Jt'l olur narni/Jhdalnl Zaifi sızlaum mutlak cthtn nmuk olur sa il

Erişir m;ıılumun alıt d~r-ı tkrgal~ yok hJil Aman Z11lmnm~ bır fmle yitirme rahm·i Rahrruin't Fakire 11U!rb.ının ey/e kemn l!tie ~m kiini Lmfi, 2tl06,.s (561 / 5) (Verimi nAI.ır:an, acizi "" ZO)~fı üzen cehennem •ıl!\>ınC nıılır. Mıvlunıun alu Allnh'a

~r. Bir kuh 7.Uinıcdıp Albh'ın mhmeıini karbetme, fakıre ıneı:hnmcı ct'"' bunl•n bol ciı~)':lp.)

Enbiy.i e1JiiyJ biimını y.l &b Etkıya asfıy.i lıiirmeıi y.l Rab Şıirefd urdd !ılimıeti y.l Rab Ey keremler k3ni merlıamn buy11r (Luı:fi, 2006: 2fi.l/ !) (Ey katını bol obn , \Jlıh 'ım pcnı:ımbcdcr, ,-clıJcr, ı:ık,., s:ıhıplcrı. =ımı, ~flı,

irfnn 8ahibi kulbnn hurmcııne mı:rltımcı cı.)

•Ehf·i g.ıjlN zannl!tit!r ki yığdığım ey.i '-im Bilmt!Z o llt<tP,Iıib- g.ıfleı birltırm gavgJ '-im (l.utii, 2006: 678/ 3) (C:aflct sahıpleri sanırkı )11\dığı CŞ)• onuodur. \ncık bilmo kı o ymık ı,r.ıOct

kuru, boş bir kn\'g'Jdan başka bır~ dcğiklır.) Alvıırlı Gfe 1 lureden Allah'ı ııınıy:ın iManın Allah'ın varlıAı karşısındıı lınyrcıc

duşru~:uoü, huzur.ı erdığiru; Allıh'ılukila W'll)'llll kulbnn \Ilah kaunda m:ıkhul olduAunu bclırtır. lkdiüzz:ıman Hazmlcrı de .\h-:ırlı 1 ,r., H:ı:r.rctlcn ıtıbi mı! binkıırmcnin bo~ bır ~ old'*""u duşunur ,.., " ... ılci7~ mı~kın bır ın.<;ın burun dünpnın sulı:uu dı ol<a koç pa m eder?" dı ye diişiinür ve şöyle nçıklar:

Ccn:fu.ı 1 l:ıkk'ı ı:anıynıı ve seven, nıhn) crsi7 "'odcıe, nimet c, cm >ra, c:<rôm; )':1 bilkuV\C \'C)'2 bılfııJ nuzlwdır. Ono lukiki tınınl2}':UI, <c\'lllC)-cn; niha)ctsiz ŞCka\TIC, ôlim~ , .• cvh:un:ı m:incn ,.., m•<ldcteıı mub<cla olur. E'~ ~u pcnş.m duny:ıcb, jvire ncv· i hcşcr içinde, scmcrcsi> bır hayııı:ııı; SJhıp5ız, hômi<v bır surcııc; :iciz, mıskın bır insan, bU rün dunı':lnın sulı::ı.nı d> ol5n kııç p:ım cdtt. lşıc bu :h·ürc ncv·l bc:şcr içinde, bu ıxn~ 6ni dun)'2da; im:ın, •:ıhıbıru Llllımus>, milıl.ini bulm:ızs>, ne bd:ır hiçare ~bn okl~nu herke$ :ınlır 1-f.er s:ılııbını buJs:ı, m:ilıkırıı I2SU>1, o '-:ıkı ı ralurıronc: ilıicn eder, kutlreıınc ~>tınad eder. O ,.,.h!!<!rjl'~h dun)'ll, bır tcnc:zzllhg:ihl döner ve bır tıcnrcıı,o:ih olur (Nurıi, 2003(b): 222).

\llah'ı onıpn kul, kullu~ıb yücclır. 1'-ıtekım Kur'an-ı Kcnni'ıJe de "O h:ılde buu.<ırıı Albh kCJ<ku.•u 'c ı\D.:ıh nusı üzcnnc kurmuş ol;ın rru iuıırlıtlır, ıuba buusırıı ııkılmak llzcn: olan bır uçurumun kcn•nn.ı kurup tb onunb bırlıkte cehenneme )'UV:Irl.man mı daho h:ı)ıdı? t\lloh, .mlimler ııuruhunu hıda)CIC crdırmet (fevbc, 109)." •reel kcnm~-sirk de 1\IWı k:ııınJ.ı hayırlı olnn kişinin All:ıh korkusurio hurckeı eden ve O'nun hoşnuıluAunu kaz:ınma)':l ç::ılış>n kı~ cıld~ ıfodc edılmckredır. \J,':ltlt Efe'nın mısnbnnd:ı kulluAu,

Yoklan wr l!titm bir Allah K!ıdir Elbcıu ki alıryerin mek/ıdir Mtrhamn·kinıdır k11lktnna gifir Hakka kulluk tdm mırz.ı/forol~~r(LA>ıfi, 2006: 1"1/1) (Yok olan şv')'lcn var eclen Allah birtbr, kadıı·dır, clbcne kudrro ı,>öruncccknr. Ni6r

kullnnno do mcrhanıeıı çoktur. All.ıh'> kulluk L'<lcn ki zııfer ~ııhıbl olur.)

,41rrttft ){itr )l~tlttrMı.al ülfi C/f1ttli"' Haliii:::4Mmt Sô/,\'lfflllk iKJilit ; .n~.ı>r. ,4. ){Rii• 111111. Arr.Qffr. Smıl Cn11. Arr. Çir. Hiitm ~- VIIJ(IIt/Jt KNriiN

Ublldryyeıden özge kınb-iHakka bir sebtb yokdıır Giirüb-i miydya 14bık olan görrbi a 'l4yı (Ludi. 2006: sn / fr) {Kullulun başk:a ADah ·• yakbşnr:ıcak bir şey sd><p )'O lınır. Ev6yi ıopluluguna

erişenler en ı.Ukseği göriir.) fek6nde ıf.1de ettiginı görmekteyiz. Bediüı:ııaman ise kuUukb i\lluh' a yııkınlnşmaı• şöıle ifade eder: ''Ey ncfıs!

Ubudiycı, mııkaddcmc·ı mukifuı·t lihılu değil. belkı nerier-ı rumet-i Wııludıt. En:t, btr üc:reıimuı :ılnu~ ona l','Ôr<: hiımctlc \ 'C ubudıyetle muw:aafız ' ' ursi, 2006: 360) ... insandaki acz, kudret \'C kıbıiy:isına bır miı.andır. lnsnndnki tcııewü-ü h:iciı, cnv:i-ı niam ve ihs:ınnunn bir mcrdivcndir. Öyleyse fıırnnndnn gaye ubudiyettir. Ubll(6ycı ise, dc:rgıih· ı izzetinc: kusurl:ınru Esı:ığfırullah ve Subhitıallah ıle il:in eımcktir:

ilcm qJ-ühc:1-:l.I.U! G~ obn ıns:ın, kendı ,-ınfcsioi teri. eder, Allah'ın ,'2Zifcsıylc meşgul olur. E\<tt, ınsan, g.tfkm::n dob)ı, ikıidan di bilinde kolay olan ubudıycı \':!Zifcsirun terkiylc, zayıf blbiylc rububiyeı vn>ife-i sakilcsinin alnna girer, nlnml• c>.llir. Ve aynı zamanda bürün isritahaonı kaybetmekle :is~ şakl, h:iin adambnn partisine ctlhil olur .•. Evet, iman bir :ı.skcrdır. Askctlik ,-uıfeıi başb. hükiımctin vıwfcsi başk:adır. Askcdılc ,-:ızifcsı cilım, o'had ıııbt din ve'"''""' konıı'2Cak ışlcnlir. Hükümcun ,-:ızıfcsı ısc, o=lanı, lıbasıru, silıihıru vermcknr. Binacnalq'h, er-akını temin için :ıskc:rligt: ait \-azifcsıni terk edip cicaretlc-mcscl:i-işlignl eden bir asker, şaki \'c hrun olur. Bu itibarla, insanın AUah'a karşı ubudıyeı, vazifrsıdır. Terk-i kcb:iır, ıakv:isıdıt. t'-.cfıs ve ŞC)'Wtb uğı:ışm:ıst, otı:ıdıdır '·wsı, 2003: 222-224).

Ezc:li \'C ebedi olıın Allah k:iınan ,.., içındekıleri f.ıni bır hayata tabı ıuımuşıur. Bütün var edilmişler gıbı insanda muhakknk ölilmliidür. Bu dün)'llda bir misafirden fntkb obn iman i\lwrlı'nın mısr:ıhnnda 'c Osmd'ın saurbnnda ~ Ic yer bulur:

LUTFiYA misafir-baMtlirbuban Aldanına ~d~ diir ik mncin Emanetdir sana tetıdeki bıt can Ona göre is dur anla mıihlerin (lııdi, 2006: 425/ 5) Alv:ırb Efe H:ızretlc:ri. ''Lutfı. bu d un) -:ı bır mıs:ıfuh:ıncdır. S:ına \-mlnuş olan can

bir cmancuır •-e :wnaru geldığiodc senden :ılınaoıj);ı ıçın ona 1\0"" )"'Ş•-" feklındc insanın bır ıni5afir olduğunu '"' ınsana bır mühlet '"'"ldıAlni belirımekredir. Bcdı ünnman l l a>.r<:ılcri ;,c bu konudaki gôrüşlc:nnı Şt';yle dile gcormiştir:

Oiinp bem bır mısafirhancdır. Öyle ise. onu yapan Mıhmandar-ı Kcıim"ın izru d:ıircsindc ı-e. ıç, şükrt:L Nınunu daırc<ınclc işlc,ltırelcec et. Sonr.a ark:an:ı lnbıu, çık gıı. ı lcnck:iranc furu6 bır sur<:nc: kanşma. Senden arnlun \'C ~ana ait olmayan ŞC)•Icrlc m:in:isız uwuşma ve geçici işlerine bajtlanıp bojl;ulma ... gibi z.i.hir hnkiknıl:trla dünyıuıın ıç yüzündek ı csran gösterip dün)'2Cbn müfar:ıkau g.t)'CI h:ıfifle~cirir, belki h!!J)':If obnlara SC\·dinr ,.., rahmcıirun her şeyele , .. her şc'ııinclc bir izi bulund~nu gfuıcıır ' ursi, 2006: 204).

Kur'ôn-ı i((:nnı'de "Her nefı~ ölümü ıadacalm~ Sizi bir ınınhan olarak körülük ve iyilikle dcnq·eceğiz. llepini7 ele sonunda bi>e döndürülccc:ksini>. (['.nbiı'i, 35)" ve "Her nerede olım:ınu olun ölum <ve yetişir, wn dc:recc sai\J;ım k:alekr ıçinde de bulwısanıı ııoc lrurtulamusmız ısıı., ~ırı-- 2)'ttlcnylc insanın olumden k.:açıp olrrudıi;ı if.ıde edılmckı<dir.

Nvıırlı'nın mı<mlannda ölünı hakikarl şöyle ifxle cdJimckrodir:

Pek gıitlmme d.ir·ı diTryfİya smi kabrr gUder Cin gitkr «StJ dıip yerimk ol11r d~ (Lutli, 2006: 250/1) (Oünt-.ır:ı fıım gu•'CfllllC' scııi bbre göndcru; Ruh gidinc~ cc:salin bır hukmu

kıılm:ız.)

Gafil olma Jkıbeı nevbeı gelir birgıin sana Yapdıgın y.ıpdırdıgm viran etler dtlr-ı keder (Ludi, 2006: 250/2) (Ncfsinc uı•n• bir gün ölüm gelir, )'!lpnj\ın köıiJIUklcr evini keder evi yııpar.)

Bilirsin IriAlfahum/ır ls/ama imanı yardır &t dıirrya fonı bır dardır Ahim dJ,.., karJrdır Sakın incume bir canı Yıkanm A11·1 Rohm.m'ı (Lutfı, 2006: 592/1) (Ailıh 'ın wr oldugunu. lsi:ım ile imınm bırlıkte olduğunu, bu dünyıının (:ani

olduğunu bıliyorsun. Oı leyse bir oıru inoup A'Jı Rohmıru yıkm:t.) Cesedin dcj\il, ruhun önı:mli olduj\uııu, hu d(ıny:ının fani, ahiretin k:ırır ı eri

olduğunu ve Allah'ın Z.1limlc:re cezn vt.'I'CC<:Wnl hclirrcn AJwrlı Hıızreıleri ilc "l"" görüşlere sahip olıın llediu>.7.1mnn Ha..rcdm görüşlenni ŞÖ) Ic dılc gctioniştir:

lliç mümkün müduı kı: Bir s:ılt>noı:. blhusus boyle muhıeşcnı brr s:llun•ı. husn· ü hizmet eden muo1cre nıulcifaa '"' ısyıın edenlere muci7.:ıo bulunmosın. Uurııdı yok hükmündcdir. Dernek bıışkl ıttde bır mahkeme-ı kubııı v:udır. O rnisilsı;e /Ann pek büyük bir şcfklıı vonhr. Çunlci her musılxo.edenın ımdadııu kOŞIUIU)'OI'. ller su:lle \C

m:tdüba cev.tp \'eri)'Or. Dcrnde bu rııeyd:ı,n·ı ımnlutl<b <ıbnbr, başı boş tkj\ıller; wdeı 5012yl:m "" zincl:ınbr onlın bcklı)udar ... llur:ı<b ç:ılıoıl:ını:ık onlar ıçindir. Şur:ıd;ı ç:ılışanr, orncl:ı ücret verir. llcrkc:sın isı:itl:idına göre nrıda bır sa:ı<lco wr .... (Nur.ıi, 2006: 48-58).

Oün)'!ld:ı bır ını!nfit hükmünde ol:cn in>nnm dliny:ı ile bagını ısc Alvarlı nıısmlanncb şQyle dile ı,ıcıirir:

Zevk-i nefiin tl!rk ederek <or fakirler M/ini Hayder ıl FJrfJk gibi bak eyramın ahuilme (Luıfi, 2006: 461/3) (Nefsin ~n<lciru terk cdc:rck Hz. Ali \'C Hz. Ömer j\lbi )'Ctimlerin h.llıru ><>r.)

Bost/11r bıt dünya ıqvişi Tm «im olurerkisi Mt'1t·i müdtim olan kiP AR/ar göıii giilmez yıiz.ii (Ludi, 2006: 532/6) (Bu dünyıı knr~ıklıj\1 boşwr ve bu durıyııyı terk eden makbul olur. Surtklı aşk

s:ırhoşu olıın kişinin yi'ızü ı,oülmcz, sürekli ıığl:ır.)

Fena fid-dünya olanın Olur can gözleri ama Eder diinyJsını rrıaksAs 0/mdiiny.i mıir{l'"l'llll2 (Lutfı, :1006: 678/1) (Abırco unucup duny.ıı-a d:ılanın ruh gt»cu bparur, duny:wru kırp:ır \'e dun}-arun

IWbi olur.)

Alırır/ı }{icr,;ltu!JuMNIM .&ltji &fmdi ı~ Hr~liiimMAII Said ;Vursiilt in11111 1 1:\.r..z>r. .A. }{ultilt 11/uş, .Arş.Qiir. Snul emt . .,lq.Çiir. Hiitru Ktr>tl. ljos(lll/11 K11rtl11

Ah>adı Efe Hazretleri insanın dünyayı sırtını dönmesi gerektiğini, kalp gözünün kapanncağııu, dünyaya bağL1ndığı ı.nn12n dünyanın kölesi olacağını be~nmekıecür. Bediüzzamao ise Risale-i Nur'da, dünyayı üç yüzlü olarak tasvir eder. Bir yüzü; ilahi isimlere bak:ır; onlann nakışlannı akscrtirc:n bir aynadır. Fanilik, nynbk ve yokluk bu yüı.de yer bulnmaz; burada sadeec ycnileruııe vardır. i kinci yüz; ahirete ve ebediyct alemlerine bakar; onlar için bir ıacL~ ve CeMet için bir fidanbknr. Bu yüz, ebcdi mahsüller ve meyveler yeıişı:irir, cbediyerc hizmet cxler ve f.ıni varlıkları ölümsüzleş cirit. Bu yüzde de ölüm ve f.~ilik )'Okıur, sadece hnya.nn ve ebetliyeıitı teccllileri vnctltr. Üçüncü yüze gelince; bu da fani varlıklara, yani, bize bakaL Bu yü.z, aşağılık güdülerin peşinde koşaniann sevgilisidir; uı=ık ve şuurlu olanlar için ise bir cicarcc ve imtihan yeridiL Herhangi bir sebeple ilk iki yüzü göremcrenlcre düny:ı, anc.1k fanitik, ölüm ve aynlık ifade eden bu ısnrapb ve çirkin yüzün(i gösterir (Wcld, Ly.)

Alnncı Söz'de şu firıınalı dünya yüzünün durmacbğı, döndüğü, bozuldu~ ~rıilmekıecür. Bu durumun ise insanın aklına şu fikri getirdiği söyleıuaıektedir:

Madem her şq cfunizden çıkac.1k, 6ni olup ka)-bohcak. Acaba bôkiye ıelxül edip ibkn etmek ça.resi yok mu?''. Bu sorunun cevabı olamk Kur'andan şu yanıt işi Mr: "Evet vnr. Hem beş menebe kiırb bir surette güzel ve r:ıbm bir çaresi vaL" Bu güzd çarenin ise ''Emnncıi, sahib-i hakikisine sacmak." olduğu belirıilnuşcir. S:ıhib-i hakikisine saolmay:ın emanetin ise bu karlardan mahrumiyerten başka, beş derece has:Lret içinde hasarete düşürccc:gi bclirıilmckıcdir (Nursi, 2006: 26·29).

Sonuç Alvndı Muhammed tmfi ve Bcxliüzzama.n Said Nursi, insana dnir görüşlcrirıi

Kur' :in ve sünnetten bağlamında ifade etmeye çnlı.şınışlar; insanın yaranlış gayesi, absen­i ıakvim suretinde yarnolması, ayn·d y:ıkin derecesindeki insan ' '" esfcl-i S>filinc düşmüş insan, insanın kullukla yücclmesi, ölümlü olması, dünyanın bir misa"firh.mc olması, insıırurı her konudaNlah'ın varlığına, birliğine sığınması, her tüdü )'ltrdıını ond.~ beklemesi, tünı yaşamııu Mudnk Varlık olan i\Jlnh temelinde ndiandırması gibi konularda orrak görüşlerif.1de etmişlerdir. Onlann kelnmlnnmn güzelliği ve etkiiC)~ci olması Kur'an ve Sünnet do~ultusunda ins:ıru ıarunıa ve cuunıJamaya çalışmış olanalanından k:ıynaklanmışor.

Kaynakça Akarsu, B. (1998). l{jşi Kavrnmı ve insan Olma Sorunu. inkılap Yay.

Açıkgenç, A. (20'11). "S:ıid ursi''. XXXV, Dli\, tsıııobul. Ekici, M. (2011). Sô'<leri H :ice Muhammed Lutfi (i\lv:ırlı Efe)'ye Ait Bestelenmiş E.'icrlctin Müzikal Anali7J. (Yaı•mlanmamış yüksek lisans ıc?J). C'.rzurum; Atırurk Oniversircsi Sosyal Bilimler E.nsıiıüsü.

Elmnlı, 1-1. (W lO). '~\lvariı Muh:ımmcd Lutti Efendi ve E.17.Urum Desınnı". C'.rişim tarihi: 10.022013 http:/ /www.yeniumiı.eom.tr/paıhsirn/yazdir/:ılvarli· muhammcd-Ludi-cfendi-vc·erzurum-desıani

Far$~u. A. (2010). 1-12ce )'.luh2mmcd Luıfi Efendı~nin Şurloindc Dıru ve Tas:ıvw6 Unsurlar. (Y•ııınl:ırun:ımış dolnonı ı<Zı). Eızunım: Acııürl< Oruvenııcsı Sooy:ıl Bilimler Enstiıüsü.

Luıfı, Hıice Muhammed. (2006). 1 luloS<ıtu1·h•k:iyık ve l\lektub:iı·ı Hdce Muh:ımmed Lutfi (4.B:ıskı) . lscınbu~ D.ımlo Yn)'·

1-:aya. M. (201 1). "AJ110dı Efe lln• rc:tfcri". Erişinı mcihi: 10.02.2013 h ııp:/ /www. yııı,murdergisi.com. rr / Q rch i' t</ Y"'d lr / ıılvıırli-cfc·b:t2 re: ri eri

Kı)ıcı, S. (1989). Alwrlı Efe Hmeılcn. (ll:ice Muhammed Luıfı). DiA, U, Jswıbul.

Nuıs~ S. (2!X)6). Sozler (6.&.asla). Envor 1eşnpı. . . rşny:ıı. Nuısi, S. (2003). M~nC\oi-i Nuri)"'- (2.1l:ısl<ı). linvar

Nuııti, S. (2003>). Şu:ılor (2.B:ıskı). Env:ır Nrşny:aı.

Nursi, S. (2003h). Mcktub:ıt (2.B:ıskı). Envıır Ne~ny:ıı.

Nursi, S. i ~ı1ıılıiı'l . f'c:ıiz. Erişim mrihi: 10.02.2013

hırp:/ /v.'W\\•.sorubıhıis:ılecom/inda.php?s-mndulcs/kulliı'llı&id=26 71

Sclıdcr, lll (1988). 1nW>Jn Koomos'ı:ılo Yerı. (ÇC\c Tomris;\l~u). f~ı:ınbul

l'l:ış, t\.1 1., Koç<ık. B. (Kasım, 2011). "I'C'urumlu ihr:ıbim 1 bkkı \C: S:aıd u~i'nın ''l'cfviznıimer Od.ıklı l\luko)c<IC51". Buıün yönlen)'le Przurumlu

lbmhim llakkı ll:tztedcn Sempoz)"Umu, 1\ıoıurk Onı,'Crsiıcsi, Erzurum

\~'cl•l, M. (1.)'•)• "Baa Çözüylc Risııle-ı Nur'un Ehcnmıiyeti". En~im 1'nnhı: Hl.02.2013 hııp:/ /wwv.tbcdiuzzıumnsaidNur8i.orıı