การฝากครรภ์ …hpc11.go.th/information/7.1/3.9/43.pdf · 1 การฝากครรภ์...

1

การฝากครรภ และพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภทมารบบรการ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวดนครศรธรรมราช

บทคดยอ

การวจยภาคตดขวางน มวตถประสงคเพอศกษาการฝากครรภ

ความร ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ แรงสนบสนนทางสงคม

จากสามและญาต และพฤตกรรมการดแลตนเอง ตลอดจนปจจยทสมพนธ

กบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ โรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพ ศนยอนามยท 11 ท าการศกษาในกลมหญงทมาฝากครรภ

คดเลอกกลมตวอยางดวยวธการสมตวอยางแบบงาย (จากบญชรายชอผ

มาฝากครรภ) จ านวน 164 คน เกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม และแบบ

บนทกขอมลการฝากครรภ ระหวางเดอนกรกฎาคม – สงหาคม 2555

วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมส าเรจรป สถตทใช ไดแก สถตเชงพรรณนา

(รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน) และการวเคราะหถดถอยพห

ปรากฏผลการศกษาดงนคอ

หญงตงครรภรอยละ 40.9 ตงครรภเปนครรภท 2 รองลงมา รอยละ

31.7 และ 27.4 ตงครรภเปนครรภท 3 ขนไป และครรภท 1 ตามล าดบ ซง

สวนใหญ รอยละ 61.0 ฝากครรภครงแรกเมออายครรภ 12 สปดาหหรอ

นอยกวา โดยรอยละ 72.0 มการฝากครรภครบตามเกณฑ สวนใหญ รอย

ละ 79.3 มความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ ในระดบสง

รองลงมา รอยละ 17.7 และ 3.0 อยในระดบปานกลางและต า ตามล าดบ

รอยละ 100.0 มทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภในระดบสง รอย

ละ 97.0 ไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ในระดบมาก

รองลงมา รอยละ 1.8 และ 1.2 ไดรบแรงสนบสนนในระดบปานกลาง และ

ต า ตามล าดบ สวนในเรองพฤตกรรมการดแลตนเอง พบวา สวนใหญ

รอยละ 84.8 มพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตองในระดบปานกลาง

รองลงมา รอยละ 14.0 และ 1.2 อยในระดบดและต า ตามล าดบ ทงน

มากกวา รอยละ 90.0 หญงตงครรภมการดแลตนเองเปนประจ า ถงทกวน

ในเรองสงเกตอาการเปลยนแปลงของรางกาย ดมน าอยางนอยวนละ 6 –

8 แกว รบประทานอาหารพวกเนอสตว ฝากครรภตามนด รบประทาน

ผลไม และนอนหลบพกผอนอยางนอยวนละ 8 ชวโมง ส าหรบในเรองฟง

เพลง มการดแลตนเองเปนประจ า ถงทกวน รอยละ 61.0 ในเรองออก

2

ก าลงกาย รบประทานเครองในสตว และปฏบตกจทางศาสนา มการดแล

ตนเองเปนประจ า ถงทกวน นอยกวารอยละ 26.0 ส าหรบในเรองสบบหร

และหรอดมเหลา ดมชาหรอกาแฟ ใสรองเทาสนสง ใสชดคลมทองทม

ลกษณะรดรป และท างานหนก สวนใหญมากกวารอยละ 96.0 ไมเคย / ม

การปฏบตดงกลาวนานๆ ครง ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองของหญงตงครรภ ไดแก อาย รายได และแรงสนบสนนทางสงคม

จากสามและญาต มความสมพนธชงบวกตอพฤตกรรมการดแลตนเองของ

หญงตงครรภ อยางมนยส าคญทางสถต (P-value<0.05)

จากผลการวจย ควรสงเสรมใหมการฝากครรภครงแรกเมออาย

ครรภ 12 สปดาห หรอนอยกวา และมาฝากครรภครบตามเกณฑเพมมาก

ขน ปรบเปลยนพฤตกรรมระหวางตงครรภใหถกตองเหมาะสม ตลอดจน

สงเสรม สนบสนนใหสามและญาตใหการสนบสนนแกหญงตงครรภ เพอ

หญงตงครรภจะไดมพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตอง เหมาะสมเพมขน

Antenatal Care and Self-care Behaviors of Pregnant Women Who

Received Services at Health Promoting Hospital, Regional Health

Promotion Center 11, Nakhon Si Thammarat Province

Abstract

The objectives of this cross-sectional study were to search for

antenatal care (ANC), knowledge, attitude toward pregnancy and

antenatal care, social support from husband and relatives, and self-

care behavior, as well as factors associated with self-care behaviors

of pregnant women. It was studied among 164 women who got ANC

at health promoting hospital in regional health promotion center 11,

by simple random sampling (from the list of ANC records). Data

3

collecting was implemented by using questionnaire and ANC records

during July - August 2013. Data was analyzed by computer software

and descriptive statistics (percentage, mean, and standard deviation)

and multivariate regression analysis. The result were as followings;

40.9 percent of pregnant women got second pregnancy, 31.7

and 27.4 percent got third pregnancy and more, and first pregnancy,

respectively. 61.0 percent got first ANC when 12 weeks of gestation

or less, and 72.0 percent had fully ANC by criterion. The majority,

79.3 percent, had high level of knowledge about pregnancy and

antenatal care, while 17.7 and 3.0 percent had moderate and low

level of such knowledge, respectively. 100 percent had high level of

attitude toward pregnancy and prenatal care. 97.0 percent received

social support from husbands and relatives on plentiful levels, while

1.8 and 1.2 percent received moderate and low level of such social

support. As for the self-care behaviors, found that 84.8 percent had

correct self-care behaviors on moderate level, followed by 14.0 and

1.2 percent had such behavior on good and low level, respectively.

However, more than 90.0 percent of pregnant women had a regularly

and daily self-care, regarding to body changing observation, water

drinking at least 6-8 glasses daily, meat consumption, receiving

antenatal care by appointment, fruits consumption, sleep at least 8

hours per day. 61.0 percent had a regularly and daily music listening.

Less than 26.0 percent had a regularly and daily self-care regarding to

exercising, offal consumption, and religion practicing. More than 96.0

percent had never / rarely behaved smoking and/or alcoholic drinking,

tea or coffee drinking, high heel shoes wearing, maternity dress fitting

wearing, and hard working. Factors associated with self-care

behaviors of pregnant women, including age, income and social

support from husbands and relatives, had positive related to self-care

4

behaviors of pregnant women by statistically significant (P-value

<0.05).

According to the results of research, there should be increased

promotion of first ANC when 12 weeks of gestation or less, and had

fully ANC by criterion. Moreover, there should be changed their

behavior during pregnancy in the correct manner. Besides, there

should be promoted and supported husbands and relatives to give

support to pregnant women in order that they would increase correct

and appropriate self-care behaviors.

กตตกรรมประกาศ

รายงานวจยฉบบนส าเรจลลวงดวยด ดวยความกรณาจาก

นายแพทยไกรวฒ กวนหน ผอ านวยการศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช ทไดใหการสนบสนน ชแนะแนวทางในการวจยครงน

ผวจยขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ขอขอบคณเจาหนาท

แผนกแมและเดก โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช ทไดชวยเหลอในการเกบรวบรวมขอมลในครงน

ขอบคณหญงตงครรภทเปนกลมตวอยางทกทาน ทไดกรณาเสยสละ

เวลาใหขอมล และใหความรวมมอในการศกษา

สายใจ โฆษต

กลพร

5

สารบญ

หนา

บทคดยอ ก

Abstract ข

กตตกรรมประกาศ ค

สารบญ ง

6

สารบญตาราง ฉ

สารบญภาพ ช

บทท

1 บทน า 1

ทมาและความส าคญของปญหา 1

วตถประสงคการวจย 3

สมมตฐานการวจย 3

ขอบเขตการศกษา 3

นยามศพท 3

ประโยชนทไดรบ 5

2 วรรณกรรมทเกยวของ 6

1. ความรเกยวกบการตงครรภ และการฝากครรภ 7

2. แนวคด ทฤษฎปจจยทมผลตอพฤตกรรม 18

3. งานวจยทเกยวของ 31

3 วธการศกษา 35

ประชากรและกลมตวอยาง 35

เครองมอทใชในการวจย 35

คณภาพเครองมอ 37

การเกบรวบรวมขอมล 38

ตวแปรทใชในการศกษาและการวด 38

การวเคราะหขอมล 39

4 ผลการศกษา 40

1. ลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยางทศกษา 40

2. การฝากครรภและการตงครรภ 42

3. ความสะดวกในการเดนทางไปฝากครรภ 43

4. ความรและทศนคตตอการตงครรภและการฝาก

ครรภ

44

7

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

5. แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต 46

6. พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ 48

7. ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง 49

5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 52

สรปผลการศกษา 52

อภปรายผล 54

ขอเสนอแนะ 55

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป 56

บรรณานกรม 57

ภาคผนวก 60

แบบสอบถาม 61

แบบบนทกขอมลการฝากครรภ 66

8

สารบญตาราง

ตาราง หนา

4.1 จ านวนและรอยละลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยางท

ศกษา

40

4.2 จ านวนและรอยละลกษณะฝากครรภและการ

ตงครรภ

42

4.3 รอยละความสะดวกในการเดนทางไปการฝากครรภ

(n = 164)

44

4.4 จ านวนและรอยละระดบความรเกยวกบการตงครรภ

และการฝากครรภ

44

4.5 รอยละความรเกยวกบการตงครรภและการฝาก

ครรภ จ าแนกรายประเดน

(n = 164)

45

4.6 จ านวนและรอยละระดบทศนคตตอการตงครรภและ

การฝากครรภ

45

4.7 รอยละทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

จ าแนกรายประเดน

46

9

(n = 164)

4.8 จ านวนและรอยละระดบแรงสนบสนนทางสงคมจาก

สามและญาต

47

4.9 จ านวนและรอยละแรงสนบสนนทางสงคมจากสาม

และญาต จ าแนกราย

ประเดน (n = 164)

47

4.10 จ านวนและรอยละระดบพฤตกรรมการดแลตนเอง

ของหญงตงครรภ

48

4.11 จ านวนและรอยละพฤตกรรมการดแลตนเองของ

หญงตงครรภ จ าแนก

รายประเดน (n = 164)

49

4.12 คาสมประสทธความสมพนธภายในระหวางตวแปร

อสระทใชในการศกษาปจจยท

สมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญง

ตงครรภทมารบบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ศนยอนามยท 11 จงหวดนครศรธรรมราช (n =

164)

50

4.13 การวเคราะหถดถอยพหปจจยทสมพนธกบ

พฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญงตงครรภทมารบ

บรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท

11 จงหวดนครศรธรรมราช (n = 164)

51

10

สารบญภาพ

ภาพ หนา

2.1 PRECEDE Framework 21

2.2 กรอบแนวคดปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองของหญงตงครรภ

34

11

บทท 1

บทน า

ทมาและความส าคญของปญหา

การตงครรภ เปนการสบทอดเผาพนธของมนษย ซงเมอรวา

ตงครรภแลว สงแรกทควรปฏบต คอเขารบการฝากครรภโดยเรวทสด

12

(ดาราพงศ ลงกาฟา, 2555) เพราะจดมงหมายในการฝากครรภนน เพอ

ใหแนใจวามารดาและทารกในครรภมสขภาพด แขงแรงตลอดการตง

ครรภ เปนการตรวจสอบภาวะเสยง และผลลพธอนไมพงประสงคทอาจ

เกดขนตอมารดาและบตรในครรภ (Villar, et al., 1997) ระหวางการตง

ครรภและการคลอด (Golding, et al., 1989) ซงหากมปญหาหรอสง

ผดปกตเกดขนในระหวางการตงครรภ มารดาจะไดรบปรกษาแพทยและเข

ารบการรกษาไดทนทวงท ท าใหสามารถลดอตราตายในมารดาและทารก

แรกเกดลงได (Cunningham, et al., 2005)

ประเทศไทย หญงตงครรภมการฝากครรภลาชา (ฝากครรภเมออาย

ครรภมากกวา 12 สปดาห) รอยละ 53 ซงการฝากครรภลาชา จะไม

สามารถคนหาแกไขความผดปกตไดทน สงผลใหเดกไทยแรกเกดมตนทน

ชวตต า เกดมาไมสมบรณ แมมอตราการขาดสารไอโอดนรอยละ 53 ภาวะ

โลหตจางรอยละ 18 พบทารกแรกเกดน าหนกตวนอยกวา 2,500 กรม

รอยละ 8 ทารกแรกเกดมภาวะ Down syndrome 1.25 : 1,000 การเกดม

ชพ เปนโรคธาลสซเมยชนดรนแรง 6 : 1,000 การเกดมชพ ภาวะพรอง

ธยรอยดแตก าเนด 6 : 1,000 การเกดมชพ เดกตดเชอเอชไอวจากแมสลก

รอยละ 2.2 เดกกนนมแมอยางเดยว 6 เดอน เพยงรอยละ 54 หรอประมาณ

430,000 คน และเดกอายต ากวา 6 ป มพฒนาการสมวยเพยงรอยละ 70

(ส านกสารสนเทศและประชาสมพนธ กระทรวงสาธารณสข, 2555)

อนตรายและผลกระทบของการตงครรภทเกดขนทงกบมารดาและทารก

สาเหตทส าคญมาจากพฤตกรรมการดแลตนเองทไมถกตองของมารดา

ในขณะตงครรภ (สวชย อนทรประเสรฐ, 2549)

ปญหาเหลานจ าเปนตองเรงแกไขและปองกนอยางจรงจง โดยให

หญงตงครรภทกคนฝากครรภตงแตรตววาตงครรภหรอกอนอายครรภครบ

3 เดอน ซงเปนชวงส าคญของการพฒนาอวยวะของเดกในครรภให

13

ครบถวน และใหเขารบการตรวจครรภอยางตอเนองตามทแพทยนดหมาย

ทกครง ทงน สาเหตสวนใหญทท าใหเกดการคลอดกอนก าหนดและทารก

แรกเกดมน าหนกตวนอย มาจากสขภาพแมขณะตงครรภ เชน การตดเชอ

ของระบบทางเดนปสสาวะ มภาวะโลหตจาง ภาวะโภชนาการไมด มโรค

เรอรง เชน โรคหวใจ โรคเลอด โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง สบบหร

จด หรอดมเหลามาก หากหญงตงครรภไดรบการดแลสขภาพอยางถกตอง

จากบคลากรทางการแพทย หรอ เจาหนาทสาธารณสข จะชวยลดปญหา

ดงกลาวลงไดอยางแนนอน (หนงสอพมพคมชดลก, 2550) ทงนการไป

ฝากครรภและไดรบการตรวจครรภอยางสม าเสมอ พรอมทงปฏบตตวให

ถกตองเหมาะสม เปนสงทจ าเปนและควรตองปฏบตของหญงตงครรภ

เพอใหการตงครรภด าเนนไปดวยดจนกระทงคลอด และไดทารกทม

สขภาพด (ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย, 2555)

การเตรยมตวแมกอนการตงครรภ ทงดานรางกายและจตใจ การ

ฝากครรภโดยเรวเมอรวาตงครรภ เพอแมจะไดรบการดแล และไดรบ

ค าแนะน าเกยวกบการปฏบตตวระหวางตงครรภอยางถกตองทนกาล

นอกจากน ถาพอและแมมโรคทถายทอดทางพนธกรรม เชน โรคธาลสซ

เมย เอดส หรอโรคตดเชอบางชนด เชน หดเยอรมน หากแพทยหรอ

เจาหนาทสาธารณสขไดรเสยแตเนน ๆ กจะสามารถชวยเหลอ ปองกน

ดแลรกษาไดอยางถกตอง สขภาพแมและเดกจะดได นอกจากตวของแม

เองแลว ยงตองอาศยการดแลจากสาม ครอบครว ชมชนและสงคมรอบดาน

ตลอดจนการรวมมอรวมใจของบคคลตางๆ องคกร หนวยงานทเกยวของ

สนบสนนการด าเนนงาน ดแลสงเสรมสขภาพแมและเดกอยางจรงจง

สขภาพอนามยแมทงทางรางกายและจตใจ มผลโดยตรงตอการ

เจรญเตบโตและพฒนาการของเดก ตงแตอยในครรภ เชน โรคตดเชอ

ถายทอดทางพนธกรรม ปญหาการขาดสารอาหาร โรคเกยวกบตอมไรทอ

โรคตางๆ ทเกยวกบความผดปกตของเมดเลอด ภาวะครรภเปนพษ

ภาวะการคลอดตดขด เปนตน ดงนน แนวทางการปฏบตทมผลตอการอย

รอดปลอดภย มสขภาพดของแม และทารกแรกเกด การเจรญเตบโตและ

พฒนาการสมวย มสขภาพ และความเปนอยทดของลก หญงมครรภ

จ าเปนตองไดรบการดแลและปฏบตตนอยางถกตองตามค าแนะน าของ

14

แพทย เพอใหการตงครรภด าเนนไปดวยดจนกระทงคลอด และไดทารกท

มสขภาพด (ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย, 2555)

การดแลตนเองเปนการปฏบตกจกรรมตาง ๆ ทบคคลรเรมและ

กระท าดวยตนเอง ม เปาหมายเพอด ารงรกษาชวต สขภาพอนามย

ความเปนอยทด ตลอดจนหลกเลยงจากโรคภย อนตรายทคกคามตอชวต

และเมอกระท าอยางมประสทธภาพจะมสวนชวยใหโครงสราง หนาทและ

พฒนาการด าเนนไปไดถงขดสงสดของแตละบคคล การทบคคลแตละคน

จะท าหนาทในการดแลตนเองไดอยางมประสทธภาพนน จะตองม

พฤตกรรมการดแลตนเองทถกตองเหมาะสม (Orem, 1991) จากอนตราย

และผลกระทบของการตงครรภ ทเกดขนทงกบมารดาและทารก ซง

สาเหตสวนหนงทส าคญ มาจากพฤตกรรมการดแลตนเองทไมถกตองของ

มารดาในขณะตงครรภ เพราะการทหญงตงครรภจะมสขภาพดและทารก

ในครรภจะเจรญเตบโต แขงแรง สมบรณมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบ

ตวหญงตงครรภเปนบคคลทส าคญทสด การไปฝากครรภและไดรบการ

ตรวจครรภอยางสม าเสมอ พรอมทงปฏบตตวตามค าแนะน าของแพทย จง

เปนการลงทนทคมคา (สวชย อนทรประเสรฐ, 2549)

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช ตงแตปงบประมาณป 2553 – 2555 มผมารบบรการฝาก

ครรภ 315 คน 298 คน และ 277 คน ตามล าดบ มผมาฝากครรภครงแรก

กอน 12 สปดาห รอยละ 57.4, 38.6 และ 37.9 ตามล าดบ ซงพบวามอตรา

การฝากครรภนอยกวาเปาหมาย (รอยละ 60) มอตราทารกแรกเกด

น าหนกนอยกวา 2,500 กรม รอยละ 5.7, 6.3 และ 8.1 (ศนยอนามยท 11

จงหวดนครศรธรรมราช, 2555) และมแนวโนมทเพมขน ผวจยในฐานะ

ผรบผดชอบในการดแลภาวะสขภาพของหญงตงครรภ จงสนใจทจะศกษา

การฝากครรภ และพฤตกรรมการดแลตนเอง ตลอดจนปจจยทสมพนธกบ

พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ เพอน าขอมลทไดมาวางแผน

15

พฒนาพฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญงทมาฝากครรภใหถกตอง

เหมาะสมตอไป

วตถประสงคการวจย

1. เพอศกษาการฝากครรภ ความรและทศนคตตอการตงครรภ และ

แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาตของหญงตงครรภ

2. เพอศกษาพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

3. เพอศกษาปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญง

ตงครรภ

สมมตฐานการวจย

ปจจยตอไปนมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญง

ตงครรภ

- ปจจยรวม ไดแก อาย ระดบการศกษา และล าดบการตงครรภ

- ปจจยน า ไดแก ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ

และทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

- ปจจยเออ ไดแก อาชพ และรายได

- ปจจยเสรม ไดแก แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต

ขอบเขตการศกษา

ในการศกษาวจยครงน มขอบเขตการศกษาดงน คอ

1. ดานประชากร เปนการศกษาในกลมหญงตงครรภทมาฝาก

ครรภ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช ในเดอนกรกฎาคม – สงหาคม 2555

2. ดานเนอหา ในการศกษาปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองของหญงตงครรภ ตวแปรอสระทจะศกษา ไดแก ปจจยรวม (ปจจย

ลกษณะทางประชากรและสงคม) คอ อาย ระดบการศกษา และล าดบการ

ตงครรภ ปจจยน า คอ ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ และ

16

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ ปจจยเออ คอ อาชพ และ

รายได ปจจยเสรม คอ แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต

นยามศพท

การฝากครรภ หมายถง การทหญงตงครรภไปรบบรการดแลการ

ตงครรภ เชน การตรวจครรภ ตรวจรางกายทวไป เพอตรวจด

ความกาวหนาของการตงครรภ และคนหาภาวะผดปกตทอาจเกดขนได

ในระยะตงครรภ โดยบคลากรทางการแพทยและสาธารณสข

พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ หมายถง การปฏบตตว

ในการดแลตนเอง เพอสงเสรมสขภาพใหแขงแรง และปองกน

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ ประกอบดวยเรองการรบประทานอาหาร

ทมประโยชน การไมรบประทานอาหารบางอยาง การดมน า การใส

รองเทาสนสง การใสชดคลมทอง การพกผอน การฟงเพลง การท างาน

หนก การออกก าลงกาย การปฏบตกจทางศาสนา การสงเกตอาการ

เปลยนแปลงของรางกาย การฝากครรภ และการสบบหรดมสรา

ปจจยรวม (ปจจยลกษณะทางประชากรและสงคม) หมายถง ปจจย

พนฐานทมผลทางออม ตอพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ ได

แก อาย ระดบการศกษา และล าดบการตงครรภ

ปจจยน า หมายถง ปจจยทกอใหเกดพฤตกรรมการดแลตนเองขณะ

ตงครรภ ไดแก ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ และ

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ โดย

- ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ หมายถง การร

เรองราว ขอเทจจรงเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ การ

เปลยนแปลงของรางกาย อาการ การปฏบตตวในขณะตงครรภ และการ

ไปฝากครรภ ประกอบดวยขอค าถามเกยวกบ อาการเรมแรกของการ

ตงครรภ ความตองการพลงงานและสารอาหารของหญงตงครรภ เวลาใน

การมาฝากครรภครงแรก การฝากครรภคอการขนทะเบยนเพอจองการ

คลอด การฝากครรภอยางนอย 1 ครงกเพยงพอ การฝากครรภครงแรก

เมอมอาการผดปกตเกดขน ถาไมมอาการผดปกตกไมตองมาฝากครรภก

17

ได การไดรบการฉดวคซนปองกนบาดทะยกอยางนอย 2 เขม เมอทารก

ในครรภไมดนหรอดนนอยลง ควรรบไปพบแพทยกอนนดหมาย เมอมน า

เดนโดยไมเจบครรภ ไมตองรบไปพบแพทย ควรรอใหเจบครรภเสยกอน

และเมอมอาการคลนไสอาเจยนอยางมาก ควรไปพบแพทย

- ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ หมายถง ความคดเหน

หรอความรสกของหญงตงครรภ ทมตอการตงครรภและการฝากครรภ

ประกอบดวยขอค าถามเกยวกบการรสกดใจเมอทราบวาตงครรภ การ

ตงครรภท าใหชวตทานยงยากมากขน การตงครรภท าใหสขภาพทรด

โทรม ทารกในครรภเปนแรงกระตนและก าลงใจในการสรางความมนคง

ใหกบครอบครว การตงครรภเปนเรองธรรมชาต ไมจ าเปนตองไปฝาก

ครรภ การรสกมนใจในการคลอดมากขนเมอมาฝากครรภ การฝากครรภ

ครบตามเกณฑหรอตามนด จะเปนผลดตอทารกในครรภ การรบประทาน

ยาบ ารงขณะตงครรภจะท าใหเดกตวโตและคลอดยาก การฝากครรภจะ

ท าใหไดรบประโยชนตอการคลอด การฝากครรภท าใหไดรบความร

เกยวกบการปฏบตตนในระยะตงครรภ เมอครรภแรกปกต ครรภตอไปไม

จ าเปนตองไปฝากครรภ และไมจ าเปนตองไปฝากครรภทกครงตามนด

เพราะถงอยางไรกมาคลอดทโรงพยาบาลได

ปจจยเออ หมายถง ปจจยทจะชวยท าใหเกดพฤตกรรมการดแล

ตนเองขณะตงครรภไดแก อาชพ และรายได

ปจจยเสรม หมายถง ปจจยทเปนผลสะทอนทบคคลจะไดรบจาก

บคคลตาง ๆ ในการท าใหเกดพฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ ใน

การศกษาครงน ปจจยเสรม ไดแก แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและ

ญาต โดย

- แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต หมายถง การทหญง

ตงครรภไดรบการดแลเอาใจใส ไดรบค าแนะน าในเรองทเกยวของกบการ

ตงครรภและการคลอด จากสามและญาต เพอใหหญงตงครรภมพฤตกรรม

การดแลและปองกนภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภทถกตอง

ประกอบดวยขอค าถามเกยวกบการดใจมากของสามเมอทราบวาตงครรภ

การเหนดวยของสามกบการมาฝากครรภ การไมชวยเหลอหรอแบงเบา

ภาระงานบานของสาม การพดคยหรอซกถามเกยวกบการตงครรภของ

18

สามเปนประจ า การไมชวยจดเตรยมสงของเครองใชส าหรบหญงตงครรภ

และทารกของสาม การไมปลอบใจหรอใหก าลงใจของสาม เมอมเรองไม

สบายใจ สามใหการชวยเหลอดานการเงน สามไมมเวลาใหในระหวาง

ตงครรภ ญาตแนะน าและสนบสนนใหมาฝากครรภ ญาตจะคอยชวยเหลอ

และใหความรเกยวกบการปฏบตตนในระหวางตงครรภเสมอ เมอมเรองไม

สบายใจ ไมสามารถปรกษากบญาตได และเมอเกดความวตกกงวล

เกยวกบการตงครรภและการคลอด ไมสามารถขอค าแนะน าจากญาตได

ความสะดวกในการมาฝากครรภ หมายถง การทหญงตงครรภม

ความสะดวกในการมาฝากครรภ ในเรองสถานบรการฝากครรภหาไดงาย

มเพยงพอ อยไมไกล เดนทางสะดวก ใชเวลาเดนทางไมนาน และใช

เวลาในการตรวจครรภไมนาน

ประโยชนทไดรบ

ในการศกษาครงน จะท าใหทราบถงการฝากครรภ ความรและ

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ การสนบสนนทางสงคมจากสาม

และญาต พฤตกรรมการดแลตนเอง และปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการ

ดแลตนเองของหญงตงครรภ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท

11 จงหวดนครศรธรรมราช น ามาวางแผนปรบปรง พฒนาใหเกดอนามย

แมและเดกทดในการตงครรภตอไป นอกจากนยงสามารถใชเปนขอมล

เบองตนในการศกษาวจยเรองอนๆ ทเกยวของตอไป

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

ในการศกษาครงน ไดศกษาวรรณกรรมทเกยวของกบการฝาก

ครรภ และพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ ปจจย และ

19

งานวจยทเกยวของ เพอเปนแนวทางการศกษา และไดน าเสนอตามล าดบ

ดงน

1. ความรเกยวกบการตงครรภ และการฝากครรภ

2. แนวคด ทฤษฎปจจยทมผลตอพฤตกรรม

3. งานวจยทเกยวของ

1. ความรเกยวกบการตงครรภ และการฝากครรภ

การตงครรภ เปนภาวะธรรมชาตทเกดมาพรอมกบมนษย จนเราเหน

เปนเรองธรรมดาแตในความเปนจรงแลวในระหวางการตงครรภ ประมาณ

40 สปดาห หรอ 9 เดอนเศษนน มสงทควรปฏบตและระมดระวงหลายอยาง

เพอใหไดผลการคลอดททงบตรและมารดาปลอดภย และมสภาพแขงแรง

สมบรณ กอนจะตงครรภนนเราตองวางแผนไวกอน และเมอตรวจวา

ตงครรภแลว สงแรกทควรปฏบต คอเขารบการฝากครรภโดยเรวทสด

ไมใชคดวาตองใหทองโตกอนแลวคอนฝากครรภ ยงฝากครรภเรวยง

ไดเปรยบ คอถามความผดปกตเกดขน แพทยจะไดทราบ และแกไขให

กอน นอกจากนยงท าใหทราบถงอายครรภและก าหนดคลอดทแนนอน

การฝากครรภกเขาฝากครรภกบโรงพยาบาลทเราจะไปคลอดได

โดยสะดวก มบางรายจะกลบไปคลอดทภมล าเนาเดมซงไกลออกไปมาก ก

สามารถฝากครรภกบโรงพยาบาลหรอสถานอนามยใกล ๆ กบทเราอย

ตอนนกอน เวลากลบไปคลอดกถอสมดฝากครรภ หรอขอประวตฝากครรภ

น ากลบไปดวย (ดาราพงศ ลงกาฟา, 2555)

วตถประสงคการฝากครรภ

1. เพอใหสตรตงครรภสามารถทจะรกษาสขภาพของตนเอง ให

แขงแรงสมบรณตลอดการตงครรภ จนกระทงคลอดบตร

2. เพอใหสตรตงครรภไดผอนคลายความเครยดหรอความวตก

กงวล ทเกยวเนองกบการตงครรภและการคลอด

20

3. เพอใหสตรตงครรภไดรบทราบขนตอนตาง ๆ ในการคลอด

รวมถงหตถการตาง ๆ ทอาจจะจ าเปน พรอมทงทราบถงภาวะแทรกซอน

และผลด ผลเสยทจะตดตามมา

4. เพอใหสตรตงครรภ สามารถปฏบตตนไดอยางถกตองระหวาง

การตงครรภ การคลอดรวมไปถงการวางแผนครอบครว

5. เพอใหสตรตงครรภมความร ความเขาใจเกยวกบการคลอด

ตลอดจนมเจคตทดตอการคลอด

6. เพอใหสตรตงครรภ สามารถเผชญกบความเจบปวดในระยะการ

เจบครรภคลอดไดอยางเหมาะสม

7. เพอใหสตรตงครรภสามารถคลอดบตรทมสขภาพแขงแรงสม

บรณ

8. เพอตรวจและรกษาความผดปกตทงทางรางกายและจตใจของ

สตรตงครรภ

9. เพอสามารถปองกนหรอวนจฉยภาวะแทรกซอนของการตงครรภ

ไดโดยเรวทสด และสามารถวางแผนการรกษาไดอยางถกตองเหมาะสม

(ศรพงศ สวสดมงคล, 2548)

ระยะเวลาทควรไปรบการตรวจครรภ

ควรไปฝากครรภใหเรวทสด เมอแนใจวาตงครรภ หรอเมอแพทย

ตรวจพบวาตงครรภ เพราะการไปฝากครรภตงแตแรกนนจะมประโยชนทง

ตอตวแมเองและทารกในครรภ แพทยจะไดตรวจสขภาพของแมวาจะมโรค

แทรกซอนใดๆ ทมอนตรายจากการตงครรภ หรอเปนอปสรรคตอการ

ตงครรภหรอไม โดยเฉพาะอยางยงโรคความดนโลหตสง เบาหวาน และ

โรคหวใจ รวมทงโรคตดเชอตางๆ อกดวย ซงระยะเวลาทควรไปรบการ

ตรวจครรภ คอ (กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข,

2551)

21

1. ตงแตทราบวาตงครรภจนถงครบ 7 เดอน (28 สปดาห) ควรพบ

แพทยทก 4 สปดาห (เดอนละครง)

2. ตงแตครรภครบ 7 เดอน (28 สปดาห) หรอบางแหงนดเมอครบ

8 เดอน (32 สปดาห) ควรพบแพทยทก 2 สปดาห (เดอนละ 2 ครง)

3. ตงแตครรภครบ 9 เดอน (36 สปดาห) ใหพบแพทยทกสปดาห

ขนตนของการฝากครรภ

1. การซกประวต การซกประวตสตรตงครรภจะตองท าเชนเดยวกบ

การซกประวตผปวยทวไป ขอมลตางๆ จะตองมการจดบนทกอยางละเอยด

เพอใหเจาหนาทอนๆ ในหนวยฝากครรภสามารถทจะแปลผลไดอยางถกต

อง และสามารถวางแผนการรกษาไดอยางถกตองเหมาะสม การซกประวต

ในสตรตงครรภจะตองประกอบไปดวย

1.1 ประวตสวนตว ไดแก

1.1.1 อาย สตรตงครรภทอาย นอยกวา 20 ป หรอสตรตง

ครรภทอายมากกวา 35 ป มโอกาสทจะเกดภาวะแทรกซอนจากการตง

ครรภไดสงกวาปกต เชน ภาวะครรภเปนพษ บอยครงทสตรกลมนจะม

ความวตกกงวลคอนขางสงเกยวกบความผดพลาดของตนเอง ทารกใน

สตรตงครรภ อายนอยจะยงมพฒนาการดานอารมณและจตใจทไมดพอ

หรอรางกายอาจจะยงเจรญเตบโตไมเตมท ท าใหมภาวะแทรกซอนไดงาย

1.1.2 อาชพ ชวยบงบอกถงสภาพทางเศรษฐกจ และรายได

ของสตร ซงจะเกยวเนองไปถงภาวะโภชนาการ และชวตความเปนอย

อาชพบางอยางอาจจะตองไดรบการแนะน าในการปฏบตงาน หรออาจจะ

ท าใหเกดภาวะแทรกซอนจากอาชพนนๆ ได เชน การท างานในโรงงาน

สารเคมหรอการท างานทเกยวของกบเครองจกรกล

22

1.1.3 ประวตการเจบปวยในอดต เชน โรคเบาหวาน โรคโลหต

จาง โรคความดนโลหตสง หรอเคยรบการผาตด โรคหรอภาวะตางๆเหลาน

อาจท าใหเกดภาวะแทรกซอนในระหวางการตงครรภและการคลอดได

1.1.4 ประวตการใชยาและการแพยา ยาบางชนดอาจท าให

เกดความผดปกตตอ ทารกในครรภ ประวตการแพยาชวยในการวาง

แผนการรกษาเพอหลกเลยงการใชยาชนดนนๆ

1.1.5 ประวตการคมก าเนด โดยเฉพาะการคมก าเนดกอนการ

ตงครรภ ปจบนการหยดกนยา หรอฉดยาคมก าเนดกอนการตงครรภไม

นานนก อาจจะมผลตอการก าหนดประจ าเดอนครงสดทาย ซงจะท าใหการ

คาดคะเนอายครรภจากประจ าเดอนครงสดทายคลาดเคลอนไป

1.2 ประวตครอบครว

1.2.1 ประวตสาม ได แก อาย อาชพ ซงจะท าใหทราบถง

สภาพทางเศรษฐกจ และอาจจะทราบถงสถานะภาพสมรสของสตรตงครรภ

ซงอาจจะท าใหมผลตอการตงครรภ

1.2.2 โรคทางพนธกรรมและโรคตดตอ ซงอาจปรากฏให

เหนไดระหวางการตงครรภ เชน โรคโลหตจาง โรคธาลสซเมย

1.2.3 ประวตการตงครรภแฝด ถามประวตการตงครรภแฝด

ในครอบครว โดย เฉพาะทางฝายสตร กอาจจะมโอกาสทจะตงครรภแฝด

สงขนกวาสตรตงครรภ ทไมมประวตครรภแฝดในครอบครว

1.3 ประวตการตงครรภและการคลอดทตองทราบ ไดแก จ านวน

ครงของการตงครรภ การแทง และการคลอดบตร ทงครบตามก าหนด

และกอนก าหนด อาการผดปกต ทพบระหวางการตงครรภแตละครง ระยะ

เวลาหางของการตงครรภแตละครง วธการคลอด อาการผดปกตทพบ

ระหวางการคลอด ขอมลทารกทคลอด

23

1.4 ประวตครรภปจจบน ไดแก ประวตประจ าเดอน ก าหนดวน

คลอด ประวตการดนของทารก อาการในระหวางตงครรภ

2. การตรวจรางกาย การตรวจครรภ และการตรวจภายใน

2.1 การตรวจรางกาย ไดแก การวดสวนสง ชงน าหนก วดความ

ดนโลหต และการตรวจ รางกายทกระบบ รวมทงการตรวจเตานม ทงน

เพอประเมนสขภาพของสตรตงครรภในเบองตน

2.2 การตรวจครรภ ไดแก การตรวจครรภทางหนาทอง เพอ

วนจฉยทาและต าแหนงของทารกโดยวธ Leopold’s maneuver

2.3 การตรวจภายใน ควรจะท าในสตรทมาฝากครรภทกราย ถา

สามารถจะท าไดโดยเฉพาะในกรณทมปญหา หรอขอสงสยบางอยาง การ

ตรวจภายในกมประโยชน ไดแก

2.3.1 การวนจฉยการตงครรภ และประเมนอายครรภ

โดยเฉพาะในระยะแรกๆของการตงครรภ ประมาณอายครรภ 6 สปดาห

ขนไป จะพบวาทคอของปากมดลกจะมลกษณะนม และมลกษณะสแดงอม

น าเงน (Bluish discoloration) ประมาณอายครรภ 7 - 8 สปดาห จะคล า

ไดมดลก โตขนกวาปกต ลกษณะเปน Globular shape และนมขน

ประมาณอายครรภ 10 สปดาห จะรสกวามดลกโตขนชดเจน และในบาง

รายอาจคล าไดเหนอกระดกหวเหนา

2.3.2 การมประวตตกขาว หรอสงสยวาจะมความผดปกตทชอง

คลอด หรออวยวะสบพนธภายนอก เชน คน ม กลน แสบขด มแผลหรอ

ตรวจปสสาวะพบมเมดเลอดขาวหรอโปรตน เปนตน

2.3.3 การมเลอดออกทางชองคลอด โดยเฉพาะในไตรมาสท 1

หรอไตรมาสท 2 เพอการวนจฉยภาวะแทงทถกตอง และสาเหตของการม

เลอดออกทไมไดมาจากในโพรงมดลก

24

2.3.4 การประเมนสภาพชองเชงกรานและสภาพของปากมดลก

สวนใหญจะเนนในสตรทใกลครบก าหนด หรอครรภทเกนก าหนด เพอวาง

แผนการรกษาตอไป

2.3.5 ภาวะอนๆ เชน Incompetence cervix หรอสงสยวาจะม

เนองอกในชองคลอดหรอในองเชงกราน เปนตน

3. การตรวจทางหองปฏบตการ เปนการตรวจเพอหาขอมลเพมเตม

เกยวกบสขภาพของสตรตงครรภ เมอทราบความผดปกตอาจจะตองไดรบ

การตรวจเพมเตม ทงน เพอการวนจฉยโรคทถกตอง เพอการรกษาและ

เพอการตดตามการด าเนนของโรค การตรวจทท าเปนประจ าในสตรทมา

ฝากครรภครงแรก ไดแก การตรวจ Complete blood cell count (CBC)

ตรวจปสสาวะ ตรวจหาหมเลอด โรคซฟลสหรอตรวจ VDRL เชอไวรส

ตบอกเสบชนดบ เชอเอชไอว และการตรวจทางหองปฏบตการอน ๆ เชน

การตรวจหา Rubella IgM

4. การประเมนสขภาพสตรตงครรภและทารก และการวนจฉยภาวะ

ครรภทมความเสยงสง ท าไดตงแตการมาฝากครรภครงแรก จากการซก

ประวต ตรวจรางกาย ตรวจครรภ และการตรวจทางหองปฏบตการ

หลงจากนนจะเปนการตรวจตดตามเปนระยะๆอยางสม าเสมอ เพอประเมน

สขภาพของสตรตงครรภ ประเมนการเจรญเตบโตและสขภาพของทารก

ในสตรตงครรภทไมมภาวะครรภเสยงสง มกจะนดตรวจทก 4 สปดาหใน

28 สปดาหแรกของการตงครรภ นดตรวจทก 2-3 สปดาหระหวางอาย

ครรภ 28 - 36 สปดาห และนดตรวจทกสปดาหหลงจากอายครรภ 36

สปดาห สงทแพทยตองประเมน ไดแก การประเมนอายครรภ การวนจฉย

ภาวะครรภเสยงสง ไดแก

25

4.1 การประเมนอายครรภ ปญหาเรองอายครรภทไมแนนอนหรอ

ไมชดเจน เปนปญหาทพบบอย และเปนปญหาทส าคญทสดในการวาง

แผนการดแลรกษาสตรตงครรภ การประเมนอายครรภอาจประเมนได

หลายปจจย ดงน การมประจ าเดอนครงสดทาย การทราบวนทมไขตก การ

ตรวจภายใน การรสกถงการเคลอนไหวของทารก สามารถตรวจไดดวย

เครองตรวจมดลก

คลนความถสง (จตเกษม สวรรณรฐ, 2549)

4.2 การวนจฉยภาวะครรภความเสยงสง

4.2.1 อาย สตรทมาอายนอย มโอกาสจะคลอดกอนก าหนด

ทารกน าหนกตวนอยและคลอดยาก สาเหตอาจจะเนองจากภาวะทพ

โภชนาการ หรอรางกายโดยเฉพาะกระดกเชงกรานยงเจรญเตบโตไม

เตมท สตรทอายมากกวา 35 ป มความเสยงของการคลอดบตรท ม

โครโมโซมผดปกต

4.2.2 จ านวนการคลอดบตร สตรทเคยมบตรหลายคนมโอกาส

เกดภาวะ Placenta previa สงขน และมความเสยงทจะตกเลอดหลงคลอด

สงขน

4.2.3 ความสง สตรตงครรภทสงนอยกวา 140 ซม. ความ

เสยงทจะเกดภาวะ Cephalopelvic disproportion

4.2.4 น าหนก สตรทน าหนกนอยกวา 35 กโลกรมกอนตง

ครรภ หรอมน าหนกเพมขนนอยกวา 7 กโลกรมตลอดการตงครรภ มความ

เสยงทจะเกดภาวะทารกน าหนกตวนอยหรอภาวะเจรญเตบโตชาในครรภ

(Intrauterine growth restriction) ภาวะทพโภชนาการ

4.2.5 ความผดปกตทางสตกรรม ไดแก การมเลอดออกระหว

างการตงครรภ การเจบครรภกอนก าหนด ภาวะ Preeclampsia และ

26

Eclampsia ครรภแฝด ครรภแฝดน า ทารกเจรญเตบโตชาในครรภ ทารก

มความพการแตก าเนด ทารกตายในครรภ

4.2.6 ผลตรวจเลอดผดปกต เชน VDRL ใหผล Reactive,

HBs Ag ใหผลบวก หรอ Anti-HIV ใหผลบวก

4.2.7 โรคเบาหวาน หรอประวตการเปนโรคเบาหวานใน

ครอบครว

4.2.8 โรคเลอด ไดแก โรคโลหตจางจากสาเหตตางๆ เชน

โรคโลหตจางจากการขาดธาตเหลก โรคธาลสซเมย

4.2.9 โรคความดนโลหตสง เปนภาวะแทรกซอนทพบไดบอย

ประมาณรอยละ 5 - 10 ของการตงครรภ อบตการณนพบไดแตกตางกน

ไปในแตละประเทศ ในประเทศไทยภาวะนมความส าคญเพราะเปนสา

เหตการตายของมารดาเปนอนดบ 3 รองจากการเสยเลอด และการตดเชอ

(อนใจ กออนนตกล, 2549)

4.2.10 ภาวะ Isoimmunization ในสตรทกลมเลอด Rh

negative จ าเปนตอง ไดรบการตรวจอยางใกลชด

4.2.11 ประวตความผดปกตในครรภกอนๆ ไดแก การผาตด

คลอดหรอผาตดมดลก คลอดบตรกอนก าหนด ภาวะ Preeclampsia หรอ

Eclampsia ทารกตายในครรภ มดลกแตกหรอภาวะมเลอดออกกอนคลอด

เปนตน (ปรชา วาณชยเศรษฐกล, 2546 และศรพงศ สวสดมงคล, 2548)

สงทควรปฏบตในระหวางตงครรภ (ไทยคลนก, 2551)

1. การรบประทานอาหาร ควรรบประทานอาหารทมประโยชน

โดยเฉพาะจ าพวกโปรตน ไดแก เนอ สตว นม ไข ตบและถวตาง ๆ รวมถง

อาหารจ าพวกผกผลไม ซงนอกจากจะชวยเพมวตามนและเกลอแรแลว ยง

ชวยไมใหทองผกอกดวย ส าหรบอาหารจ าพวกแปง และไขมน ไม

27

จ าเปนตองรบประทานมาก เพราะจะท าใหน าหนกตวเพมมากเกนความ

จ าเปน อาจท าใหเกดโรคแทรกซอนและคลอดยาก

2. การพกผอนและการออกก าลงกาย ควรนอนพกผอนอยางนอย

วนละ 8 ชวโมง หรอมากกวาน การเดนเลนหรอท างานบานเบา ๆ เปนการ

ออกก าลงกายทดมาก การท างานนอกบานหรอเดนทางไกลไมเปน

อนตรายตอการตงครรภ ถาไมท าใหออนเพลยจนเกนไป

3. สขภาพฟน ควรไปพบทนตแพทยเพอตรวจและรกษาฟน เพราะ

ในระหวางตงครรภฟนจะผงาย

4. การรกษาความสะอาดของรางกายและเตานม ควรอาบน าอยาง

นอยวนละ 2 ครง สวมเสอผาทสะอาด ไมรดแนนจนเกดไป ถามน าใส ๆ

ออกมาจากหวนมควรลางออกดวยน าสบอยางออนทกครงทอาบน า ส าหรบ

ผทหวนมสนบอด ควรดงหวนมทกครง เพอชวยใหหวนมยาวขน สะดวกใน

การใหนมบตรตอไป

สงทควรละเวน (ไทยคลนก, 2551)

1. ไมควรรบประทานอาหารรสจด หรอดมน าชา กาแฟ เครองดอง

ของมนเมา เชน เหลา ไมควรสบบหร

2. ไมควรออกก าลงกายอยางหกโหม หรอท างานหนกทจะท าให

รสกออนเพลยมากเกนไป

3. ไมควรซอยารบประทานเอง โดยไมไดรบค าแนะน าจากแพทย

4. ไมควรลาง สวน ชองคลอดดวยน าหรอน ายาใด ๆ ทงสน

นอกจากแพทยจะสงเทานน

5. ควรงดเวนการรวมเพศโดยเฉพาะในเดอนสดทายของการ

ตงครรภ หรอในกรณทผดปกต เชน มเลอดออก หรอเมอแพทยสงหาม

6. ไมควรฉายเอกซเรย นอกจากในกรณทแพทยจะเหนสมควร

ซงถาจ าเปนตองพบแพทยผอนดวยสาเหตใดกตามทานควรแจงใหแพทย

ทราบวาทานตงครรภ

28

อาการธรรมดาตาง ๆ ทอาจจะพบในระหวางตงครรภ (ไทยคลนก,

2551)

1. อาการแพทอง พบไดเสมอโดยเฉพาะอยางยงในระยะ 3 เดอน

แรกของการตงครรภ ไมตองวตก วธแกไขงาย ๆ คอ พกผอนใหเพยงพอ

รบประทานครงละนอย ๆ แตบอย ๆ ไมควรปลอยใหทองวาง แพทยอาจให

ยาแกแพซงไมมอนตราย ในกรณทมอาการมาก

2. อาการแนนทองและทองอด เกดจากการยอยอาหารไมด

กระเพาะอาหารและล าไสเคลอนไหวนอยลง ควรรบประทานอาหารทยอย

งายหลกเลยงอาหารทท าใหเกดแกสเชน ของดอง ถว น าอดลม ควรออก

ก าลงกายเบา ๆ เชน การเดนเลน ระวงอยาใหทองผกโดยดมน ามาก ๆ และ

รบประทานอาหารจ าพวกผกและผลไมใหมาก

3. อาการปวดศรษะและวงเวยน แกไดโดยการพกผอนใหเพยงพอ

และไมควรอยในท ๆ อากาศถายเทไมสะดวก เชน ทมผคนหนาแนน

4. อาการปวดหลงและเปนตะครว แกไดโดยการพกผอน ไมควรยน

นาน ๆ ยกของหนกหรอใสรองเทาสนสง ถาเปนตะครวควรใชขผงรอน ๆ

ทาถนวดจะบรรเทา อาการปวดได

5. ตกขาว ถามลกษณะใส ๆ หรอเปนมก เปนอาการปกต แตะถาม

ตกขาวปนเลอด หรอมกลน หรอมอาการคน ควรใหแพทยตรวจ

6. รดสดวงทวาร พบไดเสมอในระหวางตงตรรภ ควรระวงอยาให

ทองผก โดยทวไปรดสดวงทวารจะหายไดเอง หลงคลอด ประมาณ 4 - 5

สปดาห

7. เสนเลอดขอด เกดจากการไหลเวยนของเลอดชา ไมควรยนหรอ

นงหอยเทานาน ๆ เวลานอนยกเทาใหสง ถาปวดมากปรกษาแพทย

8. ทองลาย หรอหนาอกลาย เปนอาการปกต ปองกน และรกษา

ไมได แตถาทานใชครมทาตวหรอน ามนมะกอกบอย ๆ จะปองกนไมใหคน

9. อาการบวม ถาบวมเลกนอยบรเวณขอเทาเปนสงปกต พบได

เสมอในระยะใกลคลอด การนอนพกและยกเทาใหสงจะท าใหอาการบวม

หาย

29

10. นอนไมหลบ โดยเฉพาะเวลาใกลคลอด เนองจากความอดอด

เกดจากมดลกโตมาก หายใจไมสะดวก แกไดโดยนอนหมนศรษะใหสง

11. การเปลยนแปลงทางอารมณ หญงตงครรภอาจจะหงดหวดคด

มาก นอนไมหลบ รองใหงาย พยายามท าใจใหสบาย อยาปลอยใหมเวลา

วางมาก เพอผทอยใกลชด เชน สาม จะไดมความรสกสบายใจดวย และ

ขอส าคญคอบตรเมอคลอดออกมา จะไดมความรสกอบอน

อาการผดปกตทควรจะไปพบแพทย กอนก าหนดนดหมาย (ไทย

คลนก, 2551)

1. แพทองอยางมากจนรบประทานอาหารไมได

2. แนนทอง หรอทองอดมาก

3. ปวดศรษะ หรอวนเวยนบอย ๆ

4. น าหนกเพมเรว จนมอาการบวมทหนาและมอ

5. เปนไขหรอหนาวสน

6. เดกไมดน

7. ปสสาวะแสบ และบอยเกนไป

8. มเลอดออก หรอมตกขาว มกลนและคน

อาการผดปกตทจะตองไปโรงพยาบาลทนท (ไทยคลนก, 2551)

1. มเลอดออกมาทางชองคลอด ไมวาจะเจบทองหรอไมกตาม

2. มอาการปวดทองอยางมาก ไมทราบสาเหต

3. ถงน าคร าแตก มน าเดนมาก แมวาจะไมเจบทอง

4. มอาการบวมอยางมาก ปวดหว ตามว หรอมอาการชก

5. เมอปวดทองคลอด

อาการปวดทองคลอดคอ การปวดทองเปนระยะสม าเสมอ ครงแรก

จะนาน ๆ ครงตอมาการปวดจะถเขา โดยทวไปในทองแรกควรไป

30

โรงพยาบาล เมอเจบทก 5 - 10 นาท เมอเรมปวดทอง ส าหรบทองหลง เมอ

แนใจวาเปนการปวดทองคลอด ใหไปโรงพยาบาลไดเลย

ภาวะเสยงของหญงตงครรภทตองอยในความดแลของแพทยอยาง

ใกลชด (กองโภชนา การ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2551)

1. ผทมอายนอยกวา 17 ป หรอมากกวา 35 ป

2. เคยมประวตคลอดกอนก าหนด (คลอดกอน 37 สปดาห)

3. เปนการตงครรภครงแรก หรอครงท 4 ขนไป

4. เคยคลอดลกน าหนกมากกวา 4 กโลกรมขนไป

5. เคยไดรบการผาตดทมดลก

6. เปนโรคหวใจ

7. ตรวจพบวาเปนโรคโลหตจาง (ฮโมโกลบน ต ากวา 11 กรม

หรอฮมาโตครท ต ากวา 33 เปอรเซนต)

8. พบไขขาวในปสสาวะ

9. พบน าตาลในปสสาวะ

10. พบเชอกามโรค และ/หรอเชอเอดส

11. ควมดนโลหต 140/90 มลลเมตรปรอทหรอมากกวา

12. ตอมไทรอยดโต

13. ขนาดมดลกไมสมพนธกบอายครรภ

14. ครรภแฝด

15. ทารกอยในทาผดปกต (ไมใชทาศรษะ) ตงแตอายครรภ 39

สปดาหขนไป

16. เลอดออกขณะตงครรภ

17. ตงครรภเกน 40 สปดาห

18. น าหนกเพมขนนอยกวา 1 กโลกรมตอเดอน

19. เดกดนนอยกวา 10 ครงตอวน ตงแตอายครรภ 32 สปดาหขน

ไป

อาการผดปกตทตองรบมาพบแพทยหรอเจาหนาทสาธารณสข

โดยเรว

1. แพทองมากกวาปกต

2. ไขสง

31

3. หลงเทาบวม

4. ซด

5. ปวดทองหรอแนนทองมาก

6. ชก หรอปวดศรษะรนแรง ตาพรา

7. เลอดออกทางชองคลอด

8. ขดเบา

9. มน าออกทางชองคลอด

10. ลกในทองดนนอยลง

การฉดวคซนปองกนโรคบาดทะยกในหญงตงครรภ (กอง

โภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข, 2551)

หญงตงครรภทกคนควรไดรบการฉดวคซน เพอเปนการปองกน

โรคบาดทะยกในทารกแรกเกด ควรปฏบตดงน

กรณทไมเคยไดรบการฉดวคซนมากอน

ควรฉด 2 ครงในระหวางตงครรภ และฉด 1 ครง ภายหลงคลอด

โดยเรมฉดดงน

ฉดครงท 1 ระยะแรกของการตงครรภ

ฉดครงท 2 หางจากครงท 1 อยางนอย 1 เดอน

ฉดครงท 3 หางจากครงท 2 อยางนอย 6 เดอน

กรณทเคยไดรบการฉดวคซนมาแลว

1. เคยไดรบการฉดมาแลว 1 ครง ควรจะฉดเพมอก 2 ครง หางกน

อยางนอย 1 เดอน ในระหวางตงครรภ

2. เคยไดรบการฉดมาแลว 2 ครง ควรจะฉดเพมอก 1 ครง ใน

ระหวางตงครรภ

3. เคยไดรบการฉดมาแลว 3 ครง (ครบชด) เกน 5 ป ใหฉดกระตน

อกเพยง 1 ครง

4. เคยไดรบการฉดมาแลว 3 ครง (ครบชด) แตไมเกน 5 ป ไมตอง

ฉดกระตน

ทงนทกกรณนบรวมทงทเคยตงครรภคลอดมากอนหรอไมกตาม

อาการทพบเปนประจ าในขณะตงครรภ

32

จากการเปลยนแปลงของรางกายในขณะตงครรภ สงผลใหหญง

ตงครรภมอาการตางๆ เกดขนในขณะตงครรภได ดงน (มณรตน สกโชต

รตน, 2544)

1. คลนไส อาเจยน เวยนศรษะ ซงเปนอาการทไมทราบสาเหตท

แทจรง มรายงานวาเปนผลจากฮอรโมน บางรายงานวาเกยวของกบ

ภาวะจตใจ ส าหรบการดแลรกษากเพยงเพอบรรเทาและระงบอาการ โดย

การแนะน าใหหลกเลยงสงทกระตนใหเกดการคลนไสอาเจยน ซงมกจะ

ไดแก อาหารมน มกลน หรอรสจด รบประทานอาหารครงละนอยๆ แต

บอยครงหรอหลายมอหากมอาการมาก

2. ปวดหลง เปนอาการทพบบอยเชนกน และมกจะพบในผทตอง

ยนหรอนงนานๆ ซงเกดจากกลามเนอบรเวณขางกระดกสนหลงเกรงอย

ตลอดเวลาเพราะตองท างานมากขน เนองจากแรงถวงของขนาดมดลกท

โตขน การลดอาการปวดควรใหกลามเนอสวนนไดพกโดยการใหนอน

ตะแคงหลงจากนงหรอยนมา 2-3 ชวโมง

3. คนผวหนง อาจมอาการคนผวหนงทวไป โดยเฉพาะบรเวณ

หนาทอง ซงยงไมทราบสาเหตทแนนอน

4. ฟนผ เนองจากยงไมทราบสาเหตทแทจรงของฟนผในหญง

ตงครรภ แตกเชอวาเปนความตองการแคลเซยมของทารกมมาก เมอ

เปรยบเทยบความตองการของแม หากแมไดรบแคลเซยมไมเพยงพอจาก

อาหาร กจะดงแคลเซยมจากฟนไปใชท าใหเกดฟนผ

5. ตะครว เกดจากปรมาณแคลเซยมในรางกายไมเพยงพอและ

ระดบแคลเซยมในเลอดลดต าลง จะท าใหเกดตะครวไดงาย ฉะนนควร

ตองมการเพมเกลอแคลเซยม

6. ทองผก เนองจากขนาดมดลกทโตจะกดล าไส ท าใหกาก

อาหารเคลอนล าบากและฮอรโมนโปรเจสเตอโรนทมมากขนขณะตงครรภ

ท าใหการเคลอนไหวของล าไสลดลงจงท าใหทองผกไดงาย ในบางราย

อาจท าใหเกดรดสดวงไดถาเปนมาก ถาในกรณททองผกไมมากการ

รบประทานอาหารประเภทผกและผลไมจะชวยได ถาเปนมากตองปรกษา

แพทยเพอใหยาระบายออน ๆ

33

7. เสนเลอดขอด เนองจากขนาดมดลกทโตจะไปกดเสนเลอดท

ไหลกลบในบรเวณองเชงกรานจะท าใหมเลอดคงทบรเวณขาหรออวยวะ

เพศ เกดเสนเลอดขอด ฉะนนควรใหหญงมครรภนอนตะแคง ใชผาหนน

เทาใหกสงเวลานอน ยกขาเวลานง

8. ตกขาว เนองจากผนงชองคลอดม Congestion มากจงม

Secretion มากขนท าใหเกดเปนตกขาว ซงมมากนอยตางกนไปในแตละ

คน แตจะไมมอาการคน แสบ หรอมกลนแตอยางใด แตถามอาการ

ดงกลาว จ าเปนตองตรวจภายในเพราะอาจมการตดเชอตางๆได

9. กงวลหงดหงดงาย เนองจากการเปลยนแปลงของรางกาย

รวมทงความวตกกงวลเกยวกบการคลอด ความกงวลเกยวกบความ

สมบรณของทารกในครรภ หรอการไดรบค าบอกเลาในสงผดๆ

โดยเฉพาะครรภแรก ฉะนนการไดรบค าแนะน าทถกตอง ตลอดจนการท

สามและญาตคอยดแลอยางใกลชด เปนก าลงใจใหอยางสม าเสมอ จะ

ชวยลดความวตกกงวลลงไดมาก

10. นอนไมหลบ ความวตกกงวลนอาจน าไปสการนอนไมหลบ

ท าใหรางกายพกผอนไมเพยงพอ สงผลเสยตอรางกาย ตองรบหา

ทางแกไขเพอลดอาการทสงผลตออนตรายตอมารดาและทารกในครรภ

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ คอ ภาวะผดปกตหรอโรคท

เกดขนในขณะตงครรภและสงผลคกคามตอชวตของมารดาและทารก

และเปนปจจยเสยงตายสงของมารดาและทารกและตองไดรบการดแลท

ถกตองจงจะท าใหลดความรนแรง และไมสงผลอนตรายตอมารดาและ

ทารก

สาเหตทท าใหเกดภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

สาเหตทท าใหเกดภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภมกจะไมทราบ

อยางแนนชดวา เกดจากสาเหตอะไร แตภาวะแทรกซอนมกจะมปจจย

34

หลายอยาง ทเชอวาเปนสาเหตทสงเสรมใหเกดภาวะ แทรกซอนในหญง

ตงครรภ อาจเกดจากปจจยเสยง ดงน (พรยา ศภศร, 2541)

1. ปจจยดานชววทยา ไดแก สภาวะทางกายวภาค สรรวทยา การ

เจรญพนธและพนธกรรม เชน

1.1 ประวตการตงครรภและการคลอดในอดต

1.1.1 จ านวนครงของการตงครรภและการคลอด มารดาท

ตงครรภและคลอดตงแต 4 ครงขนไปมอบตการณการเกด

ภาวะแทรกซอนไดสง

1.1.2 ความถของการตงครรภ มารดาทตงครรภหางจาก

ครรภกอนนอยกวา 3 เดอนหรอหางจากครรภกอนมากกวา 5 ป

1.1.3 ผลลพธของการตงครรภ เชน มประวตคลอดทารก

ตาย คลอดบตรกอนก าหนด คลอดทารกมน าหนกนอยกวาอายครรภ

หรอทารกตวโตน าหนกมากกวา 4,000 กรม มทารกพการแตก าเนด

มบตรทมปญหาเกยวกบเลอด เชน Rh incompatibility หรอ ABO

isoimmunization มบตรทมอาการผดปกตทางสมองและปญญา เชน

สมองอมพาต (Cerebralpalsy) ปญญาออน มบตรทมความผดปกตกบ

การเผาผลาญ เชน Phenylketouria

1.2 ประวตการเจบปวยทางอายรกรรม ศลยกรรม นรเวช จต

เวช (กอนตงครรภ ตงครรภในอดต และตงครรภในปจจบน) เชน

1.2.1 ความดนโลหตสง โรคไต เบาหวาน ไทรอยด

โรคหวใจและหลอดเลอด โรคปอด เชน หอบหด ปอดอกเสบ

1.2.2 ขาดสารอาหารอยางรนแรง

1.2.3 มภาวะแทรกซอนทางนรเวช เคยไดรบการวนจฉยวา

มความผดปกตเกยวกบระบบสบพนธ เชน ปากมดลกปดไมสนท ความ

ผดปกตของปากมดลกและมดลกมกอนเนอทรงไข

35

1.2.4 มประวตการมเลอดออกและความผดปกตในการ

แขงตวของเลอด

1.2.5 ตดเชอซฟลส ตดเชอหดเยอรมนใน 10 สปดาหแรก

ตดเชอเรมหรอผลตรวจเลอดเอดสบวก

1.2.6 มความผดปกตทางจต โรคจตหรอปญญาออน

1.3 ประวตการตงครรภปจจบน

1.3.1 อาย หญงตงครรภทมอายนอยกวา 16 ป หญงครรภ

แรกทมอายมากกวา 35 ป และหญงครรภหลงทมอายมากกวา 40 ป

1.3.2 น าหนก หญงตงครรภทมน าหนกมากหรอนอยเกนไป

คอ มากกวารอยละ 20 ของเกณฑมาตรฐาน หรอนอยกวารอยละ 15

ของเกณฑมาตรฐาน

1.3.3 ขนาดหนาทองไมสมพนธกบอายครรภ เชน อาจ

เนองจากตงครรภแฝด มน าคร ามากหรอนอยกวาปกต ทารกเจรญเตบโต

ชาในครรภ หรอทารกตวโต

1.3.4 ทารกมทาผดปกต เชน ทากน ทาขวาง

1.3.5 มภาวะซด โลหตจาง

1.3.6 มภาวะอาเจยนไมสงบ

1.3.7 มความดนโลหตสง

1.3.8 มภาวะเลอดออกทางชองคลอด

1.3.9 ผลเลอดผดปกต เชน Rh ลบ VDRL และ HbsAg

2. ปจจยดานสงคมและวฒนธรรม ไดแก

2.1 อาชพทตองสมผสกบสารพษ อาจมผลตอการเจรญเตบโต

และพฒนาการของทารกในครรภ หรอมอาชพขายบรการ เสยงตอการ

ตดเชอทางเพศสมพนธ

2.2 สถานภาพสมรส เชน หมาย หยา แยก

36

2.3 สมพนธภาพในครอบครว เชน ชวตการแตงงานทไม

ราบรน ตงครรภโดยไมไดแตงงาน หรอตงครรภไมพงปรารถนา

2.4 การศกษา มารดาทมการศกษาต าจะมความรความเขาใจ

นอย ตลอดจนการยดมนกบคานยมดงเดมทไมถกตอง ยอมไมรจกวธการ

ดแลสขภาพตนเอง ตลอดจนมกไมสนใจมารบบรการและการดแลสขภาพ

ตนอง

2.5 การเสพสารเสพตดตางๆ สบบหร และดมแอลกอฮอล

2.6 มประวตการใชความรนแรงในครอบครว เชน การตบต

การขมขน

3. ปจจยดานเศรษฐกจ

บคคลทมฐานะด จะสามารถใชจายในการดแลสขภาพตนเอง ได

ดกวาบคคลทยากจนสามารถมารบบรการและเขาถงบรการไดมาก สวน

ครอบครวทมรายไดนอยมกมาฝากครรภชาหรอไมมาฝากครรภ เพราะให

ความส าคญกบการประกอบอาชพมากกวาการดแลสขภาพ

อาการและขอบงชของภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภสามารถเกดขนไดหลายอาการใน

หญงตงครรภ บางอาการหญงตงครรภกสามารถสงเกตและทราบไดดวย

ตนเอง แตบางโรคไมสามารถทราบได เพราะอาจมลกษณะคลายคลงกบ

อาการปกตทเกดจากการเปลยนแปลงในขณะตงครรภ เชน อาการ

เหนอยงาย หายใจเรว และบวม เปนอาการของหญงตงครรภมอาการ

ของภาวะแทรกซอนหรอไม สามารถทราบไดดงนคอ

1. การฝากครรภ

การฝากครรภจะท าใหสามารถคนพบภาวะแทรกซอนของหญง

ตงครรภ ไดอยางถกตอง ดงนคอ

1.1 การซกประวตเสยง ประวตประชากรเสยง คอ อายมารดา

นอยกวา 16 ป หรอมากกวา 35 ป ฐานะครอบครวยากจน

สภาพแวดลอมไมดทงทางดานกายภาพและทางดานคณภาพ

37

1.2 ประวตการเจบปวยของสมาชกในครอบครว การเจบปวยของ

สมาชกในครอบครว ดงน

1.2.1 การเจบปวยทางพนธกรรม เชน โรคเบาหวาน โรค

เลอดจาง โรคความดนโลหตสง โรคปญญาออน โรคจต โรคประสาท

ฯลฯ

1.2.2 การตดเชอ เชน วณโรคปอด โรคตบอกเสบ โรค

เอดส โรคตดตอทางเพศสมพนธ ฯลฯ

1.3 ประวตการเจบปวยของหญงตงครรภ การเจบปวยของหญง

ตงครรภทมผลกระทบตอการตงครรภและทารก ดงน

1.3.1 การเจบปวยทางพนธกรรม เชน โรคเลอด โรค

กลามเนอลบ โรคจต

1.3.2 การเจบปวยของอวยวะส าคญของรางกาย เชน โรคตบ

โรคไต โรคหวใจ โรคปอด โรคทางสมองและประสาท

1.3.3 โรคตดเชอไวรส แบคทเรย เชอราและพยาธทกระทบ

ทารกในครรภ

1.3.4 การเจบปวยเกยวกบเชงกรานและชองทอง ตลอดจน

การผาตดเกยวกบเชงกราน และการผาตดชองทอง การคลอดบตร

มากกวา 4 ครง มประวตคลอดบตรตาย คลอดบตรพการ หรอคลอดบตร

ปญญาออน

2. การตรวจรางกาย ดงน

2.1 การตรวจรางกายทวไป สามารถตรวจได 4 วธ คอการ

เคาะ การคล า การดและการฟง ตงแตศรษะจรดเทา และการชงน าหนก

2.2 การตรวจอวยวะส าคญของรางกาย ไดแก หวใจ ปอด ไต

ตอมไทรอยด และระบบประสาท

2.3 การตรวจสญญาณชพ โดยเฉพาะความดนโลหต ถาคา

Diastolic เพมมากกวา 15 มม.ปรอท ถอวามภาวะความดนโลหตสง

เนองจากการตงครรภ

38

3. การตรวจทางหองปฏบตการ โดยการตรวจดงน

3.1 การตรวจเลอด การตรวจเลอดในหญงตงครรภ เปนการ

ตรวจสารน าออกซเจน (Haemoglobin) ตรวจในหญงตงครรภทกราย

ทมาฝากครรภครงแรก และเมออายครรภ 32 สปดาห ประเดนส าคญของ

การตรวจคอ สารน าออกซเจนในเลอดตองมคามากกวา 10 กรม

เปอรเซนต หรอ 30 เปอรเซนต ในรายทมคาสารน าออกซเจนนอยกวา

ก าหนด จะมปญหาเลอดจาง ถาพบวาคาสารน าออกซเจนในเลอดต ากวา

8 กรมเปอรเซนต มกเปนโรคโลหตจางจากโรคทาลสซเมย

3.2 การตรวจน าเหลอง ไดแก การตรวจการตดเชอตอไปน

3.2.1 การตรวจ VDRL (Venereal Disease Research

Laboratory) ตรวจเมอฝากครรภครงแรกและเมออายครรภ 32 สปดาห

ในรายมาฝากครรภชากวา 32 สปดาห ตองเจาะเลอดตรวจเชนเดยวกน

ส าหรบการแปลผลวามการตดเชอหรอเสยงตอการตดเชอ จะตองตรวจ

น าเหลองได Titer มากกวา 1:8 หรอ 1:16 หรอ 1:64 ซงตองพสจนดวย

TPHA (Treponema Pallidum test ) หรอ FTA-ABS (Fluorescent

treponema antibodiesabsortion test ) เพอยนยนการตดเชอทแนนอน

3.2.2 การตรวจ HIV ตรวจในรายทมาฝากครรภแรก หรอ

ในรายทสงสยวามการตดเชอ

3.2.3 การตรวจ HbsAg ตรวจเมอมาฝากครรภครงแรกหรอ

ในรายสงสยวามการตดเชอไวรสตบอกเสบบ

3.2.4 การตรวจ RUBELLA titer ตรวจเมอมาฝากครรภ

แรกหรอในรายทสงสยตดเชอหดเยอรมน ในรายตดเชอหดเยอรมน มก

ตรวจพบระดบน าเหลอง titer สงกวา 1:8

3.3 การตรวจ SGOT ตรวจในรายสงสยเปนโรคเบาหวาน ซง

การตรวจจะใหผลแมนตรงเมออายครรภ 24-28 สปดาห

39

3.4 การตรวจปสสาวะและอจจาระ ไดแก การตรวจน าตาลใน

ปสสาวะ ตรวจเมอมาฝากครรภครงแรกหรอในรายสงสยเปนเบาหวาน

การตรวจไขขาวในปสสาวะ ตรวจเมอฝากครรภครงแรกและหรอในราย

สงสยมภาวะความดนโลหตสงหรอโรคกรวยไตอกเสบ

3.5 ตรวจสงคดหลงทางชองคลอด เชน การตรวจเพอคนหาวาม

การตดเชอเรม พยาธ เชอราและแบคทเรย

3.6 การตรวจน าคร า ในรายทสงสยวาทารกอาจมความพการ

เชน ความผดปกตของสมองและระบบประสาท

3.7 การตรวจการสะทอนทางรงส เปนการตรวจเพอวเคราะห

อาการแทรกซอน เชน การตกเลอดทางชองคลอด การตงครรภแฝด

ประเมนการเจรญเตบโตของทารกในครรภ อายครรภ ความผดปกตของ

ทารกทางพนธกรรม เปนตน

4. การเปลยนแปลงของรางกาย ทเปนสญญาณเตอนวาหญง

ตงครรภมภาวะแทรกซอน มดงนคอ (ศรนาร แกวฤด, 2542)

4.1 น าใสไหลออกทางชองคลอด แสดงวาถงน าแตกกอนก าหนด

4.2 เลอดออกทางชองคลอด แสดงวารกลอกตวกอนก าหนดหรอ

รกเกาะต า หรอมแผลทปากชองคลอด

4.3 อาเจยนอยางตอเนอง แสดงวามอาการอาเจยนอยางรนแรง

4.4 ปวดศรษะอยางรนแรง สายตาพรามวหรอมจดทตา แสดงวา

มภาวะความดนโลหตสงอยางรนแรงระหวางตงครรภ

4.5 ปวดทอง แสดงวาอาจเกดการเจบครรภกอนก าหนดหรอรก

ลอกตวกอนก าหนด

4.6 อณหภมของรางกายมากกวา 38.3 องศาเซลเซยส แสดงวา

มการตดเชอ

4.7 ปลายเทาและมอบวม แสดงวา มภาวะความดนโลหตสงใน

ระหวางตงครรภ

4.8 ทารกหยดดน แสดงวาทารกตายในครรภ

2. แนวคด ทฤษฎปจจยทมผลตอพฤตกรรม

40

ในการวเคราะหพฤตกรรมของบคคลวามสาเหตของการเกด

พฤตกรรม หรอปจจยทมผลตอ พฤตกรรมมาจากปจจยอะไรบางนน ม

แนวคดในการวเคราะหอย กลม คอ (ประภาเพญ สวรรณ, 2534 อางใน

ส าราญ สรภคมงคล, 2546)

กลมท 1 แนวคดเกยวกบปจจยภายในตวบคคล (Intra individual

causal assumption) หรอปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรม มาจากองค

ประกอบภายในบคคล ไดแก ความร เจตคต ความเชอ คานยม แรงจงใจ

หรอความตงใจใฝพฤตกรรม เปนตน

กลมท 2 แนวคดเกยวกบปจจยภายนอกบคคล (Extra individual

causal assumption) กลมนมแนวคดวา สาเหตของการเกดพฤตกรรมมา

จากปจจยภายนอกตวบคคล ซงเปนปจจยทางดาน สงแวดลอม และระบบ

โครงสรางทางสงคม เชน ระบบการเมอง การเศรษฐกจ การศกษา การ

ศาสนา องคประกอบดานประชากรและลกษณะทางภมศาสตร เปนตน

กลมท 3 แนวคดเกยวกบปจจย (Multiple causal assumption) กล

มนมแนวคดวาพฤตกรรมของบคคลมสาเหตจากปจจยภายในบคคลและป

จจยภายนอกบคคล ซงจากการศกษาของนกพฤตกรรมศาสตรในกลมนได

สรปวา ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสขภาพของบคคลคอ

1. ความยากงายในการเขาถงบรการสาธารณสข

2. การประเมนผลประสทธภาพของบรการสาธารณสข

3. โลกทศนเกยวกบอาการของโรค ความรนแรงและการเสยงต

อการเกดโรค

4. องคประกอบทางสงคมและเครอขายทางสงคม

5. ความร

6. องคประกอบดานประชากร

41

โดยแนวคดในกลมท 3 จะน าทฤษฎจตวทยาการเรยนร จตวทยา

สงคม สงคมศาสตรประชากรศาสตร และสาขาอน ๆ เขามาประยกตใชใน

การวเคราะหหาสาเหตของพฤตกรรมและพยายามหาทางแกปญหา โดย

การผสมผสานในวชาชพสาขาตาง ๆ เขามารวมด าเนนการดวยกน

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของมนษยเปนเรองทสลบซบซอน

พฤตกรรมทกพฤตกรรมเปน ผลซงเกดจากกระบวนการทเคลอนไหวอย

ตลอดเวลา (Ongoing process) และมการด าเนนไปอยาง ตอเนองไม

หยดนง บคคลจะแสดงพฤตกรรมสงเสรมสขภาพออกมาอยางไรกขนอย

กบวาบคคลนน ๆ มความรหรอวจารณญาณเพอประกอบการตดสนใจอย

างไร มความสนใจ ความรสก ทศนคต การใหคณคา มการรบ-การเปลยน

หรอปรบปรงคานยมทยดถออย เพราะฉะนนการทจะเปลยนแปลง

พฤตกรรมของบคคลใดบคคลหนง จงจ าเปนอยางยงทจะตองประยกตใช

กระบวนการหลาย ๆ อยางมาผสมผสานกน ดงนน การทจะอธบาย

พฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ ผวจยไดประยกตใชแนวคด

ทฤษฎตาง ๆ มาใชเปนแนวทางในการศกษา ดงนคอ

2.1 การวนจฉยปจจยทมผลตอพฤตกรรมสขภาพตามแนวทางของ

Lawrence W. Green และคณะ (PRECEDE Framework)

PRECEDE Framework ยอมาจากค าวา Predisposing,

Reinforcing and Enabling Causes in Educational Diagnosis and

Evaluation เปนรปแบบการวนจฉยปจจยในตวบคคลและภายนอกบคคล

เพอการวางแผนด าเนนงานสขศกษา ทมแนวคดวาพฤตกรรมสขภาพของ

บคคลมสาเหตมาจากหลายปจจย ดงนน การด าเนนงานหรอการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมจะตองมการด าเนน การหลาย ๆ ดานประกอบกน

จะตองวนจฉยถงปจจยส าคญทมผลตอพฤตกรรมนน ๆ จงจะสามารถ

42

วางแผนแกไขปญหาพฤตกรรมไดอยางมประสทธภาพ ซง PRECEDE

Framework เปนกระบวนการของการใชปจจยน า ปจจยเออ และปจจย

เสรมในการวนจฉยและประเมนผลของพฤตกรรม โดยการเรมตนจาก

สถานการณทเปนอยหรอผลลพธทเกดขน แลวพจารณายอนกลบไปยง

สาเหตหรอปจจยทน าเขาทเกยวของ ซงประกอบดวยขนตอนตาง ๆ 7

ขนตอนดงน (Green, et al., 1980)

ขนท 1 การวนจฉยทางสงคม (Social diagnosis) โดยการ

พจารณาและประเมนคณภาพชวตของกลมประชากรเปาหมายวาอยในส

ถาณการณอยางไร รวมทงศกษาปญหาตางๆ ของสงคมทเกดขน ซงป

ญหาตาง ๆ ทประเมนไดจะเปนเครองชวดระดบคณภาพชวตของประชากร

ขนท 2 การวนจฉยทางระบาดวทยา (Epidemiological

diagnosis) ขนนเกยวของกบการพจารณาถงปญหาดานสขภาพอะไรบาง

ทเปนปญหาส าคญในกลมประชากรเปาหมาย โดยอาศยขอมล ตาง ๆ ท

มอยแลวหรอขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขนใหมตามความเหมาะสม

ซงไดแก สถตชพ ขอมลทางการแพทยและระบาดวทยา แลวท าการ

เลอกปญหาสขภาพทควรไดรบการแกไข

ขนท 3 การวนจฉยดานพฤตกรรม (Behavioral diagnosis) ประ

กอบดวยการก าหนดองคประกอบทางดานพฤตกรรมทเกยวของกบปญหา

สขภาพทเลอกในขนตอนท 2 โดยน ามาวเคราะหหาสาเหตทเกยวของ แบ

งเปนสาเหตอนเนองมาจากพฤตกรรมของบคคล และสาเหตทไมเกยวกบ

พฤตกรรม เชน พนธกรรม ภาวะทางเศรษฐกจ เปนตน โดยกระบวนการ

สขศกษาจะใหความสนใจประเดนทเปนสาเหตเนองมาจากพฤตกรรมของ

บคคลเปนส าคญ

43

ขนท 4 การวนจฉยทางการศกษา (Educational diagnosis) เป

นการวเคราะหหาปจจยทมผลตอพฤตกรรมซงจ าแนกออกเปน 3 กลม คอ

ปจจยน า (Predisposing factors) ปจจยเออ (Enabling factors) และป

จจยเสรม (Reinforcing factors) ซงมรายละเอยดดงน

ปจจยน า (Predisposing factors) หมายถง ปจจยพนฐาน

และกอใหเกดแรงจงใจในการแสดงพฤตกรรมของบคคล หรอในอกดานห

นงปจจยนจะเปนความพอใจของบคคลซงไดมาจากประสบการณในการ

เรยนร ซงความพอใจนอาจมผลทงในทางสนบสนนหรอยบยงการแสดง

พฤตกรรม ปจจยซงเปนองคประกอบของปจจยน า ไดแก ความร ทศนคต

ความเชอ คานยม การรบร เปนตน

ปจจยเออ (Enabling factors) หมายถง สงทเปนแหลงทรพยา

กรทจ าเปนในการแสดงพฤตกรรมของบคคลและชมชน รวมทงทกษะท

จะชวยใหบคคลสามารถแสดงพฤตกรรมนน ๆ ไดและสามารถทจะใชแหล

งทรพยากรเหลานนซงเกยวของกบราคา ระยะทาง ความยากงาย ของการ

เขาถงบรการ ประสบการณและสงอน ๆ ซงเปนปจจยภายนอกตวบคคล

ปจจยเสรม (Reinforcing factors) หมายถง ผลสะทอนท

บคคลจะไดรบหรอคาดวาจะไดรบจากการแสดงพฤตกรรมนน อาจชวย

สนบสนนหรอยบยงการแสดงพฤตกรรมสขภาพได มทงสงทเปนรางวล

ผลตอบแทนและการลงโทษ ซงสงเหลานบคคลจะไดรบจากบคคลทม

อทธพลตอ ตนเอง เชน ญาต เพอน แพทย ผบงคบบญชา เปนตน

นอกจากนยงรวมถงอทธพลจากสงแวดลอม ตางๆ เชน กฎหมาย

ระเบยบขอบงคบ เปนตน

ขนตอนท 5 การวนจฉยเลอกกลยทธทางการศกษา (Selection of

educational strategies) เมอวเคราะหปจจยทมผลตอพฤตกรรมสขภาพ

44

ไดแลว ขนตอนนจะเปนการเลอกแนวทางหรอกลยทธ ในการด าเนนการ

เปลยนแปลงหรอแกไขปญหาสขภาพเหลานน โดยตองค านงถงความ

เหมาะสมและสอดคลอง กบผลการวเคราะหปจจยทมผลตอพฤตกรรมทง 3

ดานขางตนดวย นอกจากนยงตองค านงถงการผสมผสานกลยทธตางๆ

หลายๆ วธเขาดวยกน เพอใหเกดประสทธภาพสงสดในการเปลยนแปลง

พฤตกรรมสขภาพ

ขนตอนท 6 การวนจฉยทางการบรหาร (Administrative

diagnosis) ขนตอนนเกยวของกบการประเมนการบรหารจดการและ

ทรพยากรขององคกร ทจะมผลตอการด าเนนโครงการทไดวางแผนไว ซง

อาจพบวา มปญหาหลายประการทขดขวางตอการด าเนนงาน เชน ขาด

งบประมาณ ปญหาดานเวลาและขาดบคลากร เปนตน ดงนน ในการ

วางแผนเพอด าเนนงานสขศกษาหรอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ จะต

องใหความส าคญกบขนตอนนไมนอยกวาในขนตอนอน ๆ และจะตองม

การวนจฉยและพจารณาใหครอบคลมทกดาน เหมอนกบการวนจฉยหาป

จจยทมผลตอ พฤตกรรม

ขนตอนท 7 การประเมนผล (Evaluation) ขนตอนนจะไมปรากฏ

ในภาพ แตการประเมนผลนจะเปนกจกรรมทสอดแทรก และกระท าอยางต

อเนองทกขนตอนของการด าเนนงาน โดยทงน จะตองมการก าหนดหลก

เกณฑในการประเมนผล และมดชนชวดไวอยางชดเจนแลว โดยการ

ประเมนผลจะม 3 ระดบ คอการประเมนโครงการหรอโปรแกรมสขศกษา

การประเมนผลกระทบของโครงการทมตอปจจยทง 3 ดาน และการ

ประเมนผลลพธของโครงการทมผลตอ คณภาพชวตของบคคลในระยะ

ยาว

45

PRECEDE Framework เปนกระบวนการทประกอบดวยขนตอนต

าง ๆ ดงกลาว ซงแสดงไวในภาพ 2.1 ส าหรบการศกษาครงนผวจยไดประ

ยกตการวนจฉยปจจยน า ปจจยเออ และปจจยเสรม (ขนตอนท 4) มาเป

นกรอบแนวคดในการวจยในครงน

ขนตอนท 6

การวนจฉย

ทาง

การบรหาร

ขนตอนท 4-5


ทางการ

ศกษาและการ

เลอก

กลยทธทาง

การศกษา

ขนตอนท

3

การ

วนจฉย

ทาง

พฤตกรรม

ขนตอนท

1-2


ทาง

สงคมและ

ระบาด

วทยา

ภาพ 2.1 PRECEDE Framework

ปจจยเออ

- ทรพยากรท

มอย

- การเขาถง

ทรพยากร

- ทกษะ

- อปกรณตาง

ๆ

องค

ประกอบ

ทาง สข

ศกษาใน

โครงการ

สขภาพ

ปจจยน า

- ความร

- ทศนคต

- คานยม

- ความเชอ

- การรบร

ปจจยเสรม

- ความคดเหน

ของ

บคคลหรอกล

สาเหต

ทาง

พฤตกร

รม

สาเหต

อน ๆ

ปญหา

สขภาพ

ปญหา

อน ๆ

คณภาพ

ชวต

46

ทมา: Green, et al., 1980

2.2 รปแบบการสงเสรมสขภาพของเพนเดอร

promoting model)

เพนเดอร ไดพฒนารปแบบของการสงเสรม

สขภาพจากแนวคดพนฐานของทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social

learning theory) ซงไดกลาวถงความส าคญของกระบวนการรบรในการ

เปลยนแปลงพฤตกรรม และการอธบายพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพท

กระท าอยางตอ เนอง จนกลายเปนแบบแผนในการด าเนนชวตนน เป

นผลมาจากไดรบอทธพลของปจจย 3 ดาน ดงน

2.2.1. ปจจยดานความร-การรบร -perceptual

factors) เปนกระบวนการขนแรกของการสรางแรงจงใจในการปฏบต และ

คงไวซงพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของบคคล ปจจยนมผลโดยตรงต

อความโนมเอยง ทบคคลจะกระท าพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ซง

ประกอบ ดวยปจจยยอย ดงน

- ความส าคญของสขภาพ (The importance of health)

การทบคคลเหนความส าคญของภาวะสขภาพของตนเองมากเทาไร บคคล

นนจะแสวงหาขอมลเกยวกบสขภาพเพอน ามาใชในการปฏบตพฤตกรรมส

งเสรมสขภาพมากยงขนเทานน

- การรบรการควบคมสขภาพ (Perceived control of

health) เปนความเชอของบคคลเกยวกบสขภาพวามาจากอ านาจภายใน

ตนเอง หรอมาจากอ านาจภายนอกตนเอง กลาวคอ เมอบคคลรบรวาการ

ควบคมสขภาพของตนเอง เปนผลมาจากการแสดงพฤตกรรมของบคคล

นนเอง แสดงวาเปนผทมความเชออ านาจภายในตนเอง ในขณะทผเชอ

อ านาจภายนอกจะเชอหรอรบรวาสขภาพของตนเองเปนผลมาจากผอน

47

ความบงเอญหรอโชคชะตา ผทเชอในอ านาจภายในตนเอง จะมแนวโน

มทจะแสดงพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพมากกวาผทมความเชออ านาจ

ภายนอกตน

- การรบรความสามารถภายในตนเอง (Perceived self-

efficacy) หมายถง การทบคคลมความเชอวา ตนเองจะสามารถประสบ

ความส าเรจ เมอไดลงมอกระท าหรอปฏบตกจกรรมนน ๆ ดงนน เมอบคคล

กระท ากจกรรมการสงเสรมสขภาพแลวภาวะสขภาพดขน บคคลนนกจะ

กระท ากจกรรมทสงเสรมสขภาพมากยงขน

- การรบรค าจ ากดความของสขภาพ (Definition of health)

การใหความหมายหรอค าจ ากดความทางสขภาพของบคคล จะสงผลตอกา

รกระท าพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ เชน บคคลทใหความหมายของ

สขภาพวา เกยวกบการปรบตวหรอความสมดลยกจะเปน การกระตน ให

บคคลกระท าการปองกนความเจบปวย ในขณะทบคคลผซงใหความหมาย

ของสขภาพวาหมายถง การบรรลเปาหมายในชวต (Self actualization)

จะเรมปฏบตกจกรรมเพอยกระดบภาวะสขภาพเพอความผาสกในชวต

(Well-being) นนคอ การทบคคลใหค าจ ากดความของสขภาพแตกตางกน

มผล ตอรปแบบของพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทแตกตางกน

- การรบรตอภาวะสขภาพ (Perceived health status) การ

รบรภาวะสขภาพเปนปจจยส าคญทเกยวของกบความถในการกระท า

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ จากประสบการณของบคคล ทกระท า

พฤตกรรมสงเสรมสขภาพแลวท าใหบคคลเกดความปกตสขและมภาวะ

สขภาพทดขน จะเปนแรงผลกดนใหบคคลรบรถงคณคาของการมสขภาพ

ด และสงเสรมใหบคคลเปลยนแปลงแบบแผนการด าเนนชวต

- การรบรประโยชนของพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ

(Perceived benefits of health promoting behaviors) การทบคคลรบร

48

วาพฤตกรรมทตนกระท ามประโยชนตอภาวะสขภาพของตน จะสงผลตอระ

ดบการกระท าพฤตกรรมนน ๆ และสนบสนนใหมแนวโนมทจะกระท าอย

างตอเนอง

- การรบรอปสรรคของการแสดงพฤตกรรมการสงเสรม

สขภาพ (Perceived barriers of health promoting behavior) การรบร

อปสรรครวมถงความไมสะดวกสบาย ความยากล าบาก และการไมมโอกาส

กระท าพฤตกรรม จะสงผลทางลบตอการกระท าพฤตกรรมการสงเสรม

สขภาพคอ จะลดหรออาจหลกเลยงการกระท าเพอการสงเสรมสขภาพ

2.2.2 ปจจยรวม (Modifying factors) ปจจยรวมจะสงผลตอการ

ปฏบตพฤตกรรมการ สงเสรมสขภาพโดยผานปจจยทางดานความร-การ

รบรของบคลนน คอเปนปจจยทมผลทางออมตอ พฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

นนเอง ปจจยรวม ไดแก

- ปจจยทางประชากร ไดแก อาย เพศ การศกษา เชอชาต

อาชพ ซงจะสงผลตอ การมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทางออมผาน

กลไกดานความร-การรบร

- ลกษณะทางชววทยา จากการศกษาพบวาปจจยทาง

ชววทยามผลตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ เชน น าหนกของรางกายม

ผลตอการออกก าลงกาย การรบประทานอาหาร และการพกผอนของ

บคคลนน ๆ

- อทธพลระหวางบคคล (Interpersonal influences) ป

จจยสงเสรมระหวางบคคลรวมไปถงความคาดหวงของบคคลใกลชด แบบ

แผนการดแลสขภาพของครอบครว และการมปฏสมพนธกบบคลากร

สาธารณสขจะสงผลตอการกระท าพฤตกรรมสงเสรมสขภาพ

49

- ปจจยดานสถานการณ ปจจย

ก าหนดดานสถานการณหรอสงแวดลอม มผลตอการกระท าพฤตกรรมส

งเสรมสขภาพ เชน บคคลทอยในครอบครวทมคนสบบหร โอกาสทจะอย

ในบรรยากาศทปลอดสารพษกจะมนอยลง เปนตน

- ปจจยดานพฤตกรรม (Behavioral factors) พฤตกรรมกา

รสงเสรมสขภาพท เปนประสบการณในอดตของบคคล จะสงผลใหบคคล

แสวงหาความรและทกษะการปฏบตมากขน ซงความรและทกษะการ

ปฏบตเหลาน จะท าใหบคคลแสดงพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทดและ

เหมาะสมได

2.2.3 ตวชแนะการกระท า (Cue to action) เพนเดอรเสนอ

เพมเตมวาตวชแนะการกระท า เปนปจจยส าคญทสนบสนนใหบคคลแสดง

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ แบงไดเปน 2 กลม ไดแก

- ตวชแนะการกระท าภายใน เชน การรบรศกยภาพของ

ตนเองตอการเปลยนแปลงหรอพฒนาการ ความรสกสขสบายเมอได

กระท าพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ เชน ความรสกสขสบายหลงการออก

ก าลงกาย จะสงผลใหบคคลออกก าลงกายอยางตอเนอง

- ตวชแนะการกระท าภายนอก ไดแก การสนทนากบบคคล

อนหรอโปรแกรม สงเสรมสขภาพทางสอมวลชน จดวาเปนตวชแนะใน

การแสดงพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพทส าคญ

นอกจากการประยกตเอากรอบแนวคดในการวนจฉย ปจจยท

สมพนธกบพฤตกรรมสขภาพ (PRECEDE Framework) และรปแบบกา

รสงเสรมสขภาพของเพนเดอร

มาใชในการศกษาแลว ผวจยยงไดประยกตแนวคดอนๆ มาประกอบใน

การศกษาวจย ดงนคอ

50

2.3 แนวคดเกยวกบความร ทศนคต และพฤตกรรม

ความร

ส าหรบความหมายของความรนน ไดมผกลาวถงและใหความหมาย

ในทรรศนะทแตกตางกน ดงตอไปน

นรนทรชย พฒนพงศา (2542) กลาววา ความรคอ การรบร เขาใจ

แยกแยะได วเคราะหได และประเมนได ดงนน การจะมความรไดด ตอง

รบร ใครครวญ และเขาใจ ประเมนไดวาสงใดเหมาะสม แตจะยงไมเคยลง

มอปฏบตเทานน ดงนนค าถามเรองความร อาจถามวา ทานไดทราบวา เข

าใจวา ทานคดวา ทานประเมนวา

กตมา สรสนธ (2541) กลาววาความร หมายถง สงทผรบสงสมมา

จากประสบการณ หรอจากการเรยนรในสงตาง ๆ หรอเรองตาง ๆ ทอาจเป

นทงความรในแงวชาการ หรอความรในดานอนๆ ความรในสวนของผรบ

สารนน จะหมายถงความรขนพนฐาน ในการอาน ออกเขยนไดของบคคล

ความรเบองตนเกยวกบขอมลขาวสารทจะรบ และความรในเรอง

กระบวนการของการสอสาร ซงจะท าใหผรบสารสามารถทราบภาษาของ

ตนเอง และไมท าใหกลายเปนอปสรรคในการสอสาร ความรดงกลาวจะม

ผลตอการท าความเขาใจในเนอหาสาระของสารทผรบไดรบมา ซงจะม

ผลตอความส าเรจของการสอสาร

พชน เชยจรรยา (2541) กลาววา ความรเปนค าทใชกลาวถงสภาพ

ความเปนจรงทตอเนองมาจากระดบสารสนเทศ โดยจะตองผานการ

จดระบบเพมเตมดงน

1. ตองมกระบวนการจดระบบ ทมความประณตยงขน เชน มการอา

งองกบขอความทม การพสจนแลว มความเชอมโยงอยางเปนเหตเปนผล

ระหวางสารสนเทศกนเอง

51

2. ตองมความสมพนธเชงเหตผล สามารถระบไดวาอะไรเปนสาเหต

อะไรเปนผลลพธ มการล าดบของเวลา

3. ตองมความสม าเสมอ เปนความจรงทวไป มใชเกดขนเฉพาะครง

คราว หรอเปนกรณ ยกเวน

เกศน จฑาวจตร (2540) กลาววา ความรหมายถง ความสามารถ

ของผเรยนทจะรเกยวกบสงแวดลอมนนๆ โดยแบงออกเปนความรตอสถาน

การณหนงๆ และความรตอเรองราวทวๆไปในระดบกวาง ความรจงเปนค

วามสามารถในการใชขอเทจจรง ความคด ความหยงร หยงเหน ตลอดจน

ความสามารถเชอมโยงความรเขากบเหตการณตางๆได

ดงนน สามารถสรปแนวคดเกยวกบความรไดวา หมายถง การท

บคคลไดรบขอเทจจรง และรายละเอยดเรองราว สามารถทจะจดจ าและ

ระลกได ถงวธ กระบวนการตางๆ ซงถายทอดกนได

ระดบความร

เกศน จฑาวจตร (2540) ไดจ าแนกระดบความรออกไดเปน 6

ระดบ คอ

1. ระดบทระลกได หมายถง การเรยนรในลกษณะทจดจ า

เรองเฉพาะวธปฏบต กระบวนการและแบบแผนได ความส าเรจในระดบน

คอ ความสามารถในการดงขอมลออกมาจากความจ าได

2. ระดบทรวบรวมสาระส าคญได หมายความว

า บคคลสามารถท าบางสงบางอยางไดมากกวาการจดจ าเนอหาทไดรบ เช

น สามารถเขยนขอความเหลานนดวยถอยค าของตนเองได สามารถแสดง

ใหเหนไดดวยภาพ ใหความหมายทลกซง แปลความ และเปรยบเทยบ

ความคดอนๆ หรอคาดคะเนผลทเกดขนตอไปได

52

3. ระดบการน าไปใช เปนความสามารถทจะน าข

อเทจจรง และความคดทเปนนามธรรม ไปปฏบตไดอยางเปนรปธรรม

4. ระดบการวเคราะห คอ ความสามารถในการใช

ความคด ในรปของการน าความคดมาแยกเปนสวน เปนประเภท หรอน าข

อมลมาประกอบกน เพอการปฏบตของตนเอง

5. ระดบการสงเคราะห คอ การน าขอมล และ

แนวความคดมาประกอบกน แลวน าไปสการสรางสรรค ซงเปนสงใหมท

แตกตางไปจากเดม

6. ระดบการประเมนผล (Evaluation) คอ ความสามารถในการใช

ขอมลเพอตงเกณฑการรวบรวมและวดขอมลตามมาตรฐาน และน ามาส

การตดสนระดบของประสทธผลในกจกรรมแตละ อยาง

การวดระดบความร

การวดความรเปนการวดระดบของความจ า ความสามารถในการ

คดเขาใจหลงจากผาน ประสบการณ หรอการศกษามาแลว การวดดงกลา

วนจะสามารถแยกคนทมความรออกจากคนทไมรไดในระดบหนง (ศกภ

นตย พลไพลนทร, 2540) วธการวดนนท าไดโดยการตงขอค าถามท

เกยวกบเนอเรอง วธการ และความรรวบยอดของเรองราวนนๆ โดยจะถาม

ทงสาม หรออยางใด อยางหนงกได ถาสามารถตอบถกตองกเรยกวาเป

นผมความรในเรองนน ถานกไมออกเพราะลมหรอตอบผด กเรยก วาไมม

ความร

การวดความรทเรยงล าดบจากความยากจากนอยไปหามากนน

สามารถทจะสรางแบบทดสอบเพอวดความสามารถในความยากแตละ

ระดบ ไดดงน (สมาล จนทรชลอ, 2542)

53

1. วธการวดระดบความร ความจ า เปนการวดความสามารถขนต า

ทสด ดวยการถามเพอวดสงทระลก (Recall) ได ทงในสงทเฉพาะเจาะจง

และสงทวไป ค าถามไดแก ค าถามทวดความจ าเนอเรอง 2) ค าถามวด

ความจ าวธด าเนนการ 3) ค าถามวดความจ าความรรวบยอด

2. วธการวดระดบความเขาใจ โดยค าถามจะไมถามตรงตามต ารา

หรอสงทสอนไว แตจะโยงความรทเรยนมาสมพนธกบค าถามแลวเปลยน

ค าตอบใหม ไดแก ขอค าถามวดความ สามารถในการแปลความ 2) ข

อค าถามวดความสามารถในการตความหมาย 3) ค าถามวดความสามารถ

ในการขยายความ

3. วธวดระดบการน าไปใช เปนการวดความสามารถในการน าเอา

ความรไปใชแกปญหาใหไดอยางเหมาะสม ค าถามจะวดในเรองของการ

น าไปใช

4. วธวดระดบการวเคราะห เปนการวดความสามารถในการ

แยกแยะ ความคด การปฏบตออกเปนระดบยอยๆ ค าถามคอ 1) ค าถามวด

การวเคราะหความส าคญ 2) ค าถามวเคราะหความสมพนธ ค าถามวด

การวเคราะหหลกการ

5. วธการวดระดบสงเคราะห เปนการวดความสามารถในการ

รวบรวม และผสมผสานรายละเอยดปลกยอยของขอมล สรางเปนสงใหม

ทตางไปจากเดม ค าถามไดแก ค าถามวดการสงเคราะหขอความ 2)

ค าถามวดการสงเคราะหแผนงาน 3) ค าถามวดการสงเคราะหความ

สมพนธ

6. วธวดระดบประเมนคา เปนการวดความสามารถในการสรปคณค

า หรอการตราคาเกยวกบเรองราว ความคด พฤตกรรมวา ด เลว เหมาะ ไม

เหมาะ

54

ในการศกษาครงน ผวจยไดศกษาถงความรเกยวกบการตงครรภ

และการฝากครรภมาศกษาวา มความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง

ของหญงทมาฝากครรภหรอไม ทงน ในการวดความรเกยวกบการ

ตงครรภและการฝากครรภ ผวจยไดเลอกใชวธการวดความรในขนท 1

คอ วดความจ า ค าถามเปนการถามเพอการใหระลกถงเรองราวตาง ๆ

เกยวกบเรองราว ขอเทจจรงเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ การ

เปลยนแปลงของรางกาย อาการ การปฏบตตวในขณะตงครรภ และการ

ไปฝากครรภ

ทศนคต

ในมมมองของนกจตวทยาพฤตกรรมศาสตร “ทศนคต” นบไดวา

เปนปจจยส าคญในการอธบายพฤตกรรม การตดสนใจเลอกกระท า

ในทางทถกหรอผด เปนเครองชวดทเกดมาจากการไดสงสมความร ความ

เขาใจ ฉะนนการทบคคล จะพด จะแสดงความเหนดวย ยนด พอใจ

หรอคดคานออกมานน “ทศนคต” เปนตวสงการทส าคญ

ทศนคต เปนเรองของนามธรรมและเปนสวนหนงทท าใหเกดการ

ปฏบต เปนภาพแหงความพรอมทจะโตตอบ และแสดงถงแนวทางการ

ตอบสนองของบคคลตอสงเรา ค าวา ทศนคต ตรงกบภาษาองกฤษวา

Attitude แปลวา โนมเอยง เหมาะสม มผใชค าอนในความหมายเดยวกน

เชน เจตคต หรอเจตนคต ซงมผใหนยามหรอค าจ ากดความ ดงนคอ

บญธรรม กจปรดาบรสทธ (2545) ไดสรปวา ทศนคต หมายถง

กรยาทาทางทรวมๆของบคคลทเกดจากความโนมเอยงของจตใจ และ

แสดงออกตอสงเราหนง ๆ โดยแสดงออกไปทางสนบสนน มความรสกเหน

ดเหนชอบตอสงเรานน หรอแสดงออกในทางตอตานซงมความรสกทไม

เหนชอบตอสงเรานน ๆ

ธงชย สนตวงษ (2545) ทศนคต หมายถง ความชอบพอหรอไม

ชอบพอของคนทมตอบคคล สงของหรอความคด

55

ตน ปรชญพฤทธ (2546) ทศนคต หมายถง แนวโนมทบคคล

ไดรบมาหรอเรยนรมา และกลายเปนแบบอยางของพฤตกรรมทเหนดวย

หรอไมเหนดวยกบสงใดสงหนง

กลาวโดยสรป ทศนคต หรอเจตคต หมายถง ความรสก ความโน

มเอยงของจตใจทแสดงออกของบคคลทมตอสงเราตาง ๆ ทมทงดานบวก

และดานลบ ซงอาจแสดงออกทางดานค าพด ความคดและมระดบมากนอย

ขนอยกบสงกระตนนน ๆ ในการศกษาวจยครงน ผวจยไดศกษาทศนคต

ตอการตงครรภและการฝากครรภ ซงหมายถง ความคดเหนหรอความรสก

ของหญงตงครรภทมตอการตงครรภและการฝากครรภ ทงดานบวกและด

านลบ

องคประกอบของทศนคต

องคประกอบของทศนคต แบงไดเปน 3 องคประกอบ (สรอย

ตระกล อรรถมานะ, 2541) ดงน

1. องคประกอบดานความคด ความเขาใจ (Cognitive

component) ความคดความเขาใจนจะเปนการแสดงออกซงความร หรอ

ความเชอซงเปนผลมาจากการเรยนรในประสบการณตางๆ จาก

สภาพแวดลอม

2. องคประกอบดานความรสก (Affective component)

องคประกอบดานความรสกนจะเปนสภาพทางอารมณ ประกอบกบการ

ประเมนในสงนน ๆ อนเปนผลจากการเรยนรในอดต ดงนน จงเปนการ

แสดงออกซงความรสกอนเปนการยอมรบ หรอปฏเสธตอสงนน

3. องคประกอบดานแนวโนมของพฤตกรรม (Behavioral

tendency component) หมายถงแนวโนมของบคคลทจะแสดงพฤตกรรม

อนเปนการตอบสนอง หรอการกระท าในทางใดทางหนง ซงเปนผลมา

จากความคด ความเชอ ความรสกของบคคลทมตอสงเรานน ๆ

การกอตวและการเปลยนแปลงของทศนคต

56

ทศนคตจะกอตวขนมาและเปลยนแปลงไป เนองจากปจจยหลาย

ประการดวยกน (ธงชย สนตวงศ, 2545) คอ

1. การจงใจทางรางกาย (Biological motivations) ทศนคตจะ

เกดขนเมอบคคลใดบคคลหนงก าลงด าเนนการตอบสนองตามความ

ตองการ หรอแรงผลกดนพนฐานทางรางกายอย ตวบคคลดงกลาวจะ

สรางทศนคตทดตอบคคล หรอสงของทสามารถชวยใหเขามโอกาส

ตอบสนองความตองการของตนเองได

2. ขาวสารขอมล (Information) ทศนคตมพนฐานมาจากชนด

และขนาดของขาวสาร ขอมลทแตละคนไดรบมา รวมทงขนอยกบ

ลกษณะของแหลงทมาของขาวสารดวย

3. การเขาเกยวของกบกลม (Group Affiliation) ทศนคต

บางอยางอาจจะมาจากกลมตาง ๆ ทเกยวของ เชน ครอบครว เพอน

4. ประสบการณ (Experience) ประสบการณของคนทมตอวตถ

สงของ ยอมเปนสวนส าคญทท าใหบคคลตางๆ ตคาสงทเขาไดม

ประสบการณมานนจนกลายเปนทศนคตได

5. ลกษณะทาทาง (Personality) ลกษณะทาทางหลายประการ

ตางมสวนส าคญในการสรางทศนคตใหกบบคคลไดดวย

การกอตวของทศนคตทกลาวมาขางตนนนจะเปลยนแปลงไป

เนองมาจาก การจงใจทางรางกาย ขาวสารขอมลทแตละคนไดรบมา

การเขาเกยวของกบกลม ประสบการณ และลกษณะทาทางของแตละ

บคคล ดงนน การทแตละบคคลมปจจยทกลาวมาแตกตางกน จงมผลท า

ใหทศนคตของแตละบคคลแตกตางกนดวย

ลกษณะทวไปของทศนคต แบงเปน 5 ประการดงน

1. ทศนคต เปนเรองราวของอารมณ (Feeling) อาจเปลยนแปลงได

ตามเงอนไขหรอสถานการณตาง ๆ

2. ทศนคตเปนเรองเฉพาะตว (Typical) ความรสกของบคคลอาจ

เหมอนกน แตรปแบบการแสดงออกแตกตางกนออกไป

57

3. ทศนคตมทศทาง (Direction) การแสดงออกของความรสก

แสดงออกได 2 ทศทาง เชน ทศทางบวก และทศทางลบ

4. ทศนคตมความเขม (Intensity) ความรสกอาจเหมอนกน แต

แตกตางกนทมความเขม ของบคคลรสกมากนอยตางกน เชน รกมาก รกน

อย

5. ทศนคตตองมเปา (Target) ความรสกจะเกดขนลอย ๆ ไมได

การวดทศนคต บญธรรม กจปรดาบรสทธ (2545) กลาววา ทศนคต

เปนตวแปรทางจตวทยาในลกษณะตวแปรสมมต ตองอาศยเทคนคและ

เวลา ไมสามารถสงเกตไดโดยงาย ทศนคตทวดไดนนเปนเพยงสวนหนง

ของทศนคตทงหมดเทานน การเลอกกรยาทาททแสดงออกจะตองเลอกให

เปน ตวแทนของกรยาทาททงหลาย ทศนคตเปนเรองเกยวกบอารมณและ

ความรสก ตองไมถามเกยวกบ ขอเทจจรง ขอความทถามตองไมมค าตอบ

ทถกหรอผดอยางเดนชด ทศนคตเปนเรองทยงมความหมายไมแนนอนและ

มขอบเขตกวาง การวดทศนคตแตละครงจงตองใหความหมายและ

ขอบเขตของทศนคตในเรองนนใหชดเจน มฉะนนอาจท าใหวดทศนคตผด

โดยไมตงใจหรอวดบางสวน เทานน ทศนคต เปนเรองเปลยนแปลงได

ในการสรางขอความวดทศนคตใหยดหลก ขอความทสรางขนตองเปน

ขอความทจะสามารถโตแยงได การโตแยงตองเปนความคดเหน มใชขอ

เทจจรง ตองมความหมายสมบรณ ชใหเหนเดนชด ตองเปนขอความงาย

ๆ สน กะทดรด ไดใจความ แตละขอตองมความคดหรอใจความเดยว

ภาษาในขอความวดทศนคตตองเขาใจงาย ไมควรใชศพทเทคนคทาง

วชาการ ค าคณศพท เชน ทงหมด เสมอ ๆ ไมเลย ไมเคย เปนครงคราว

สวยมาก

58

ในการศกษาถงทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภครงน

เปนการศกษาถงความรสก ความคดเหนของหญงตงครรภตอการตงครรภ

และการฝากครรภ โดยผวจยไดเลอกใชวธการวดแบบ Likert scale ม

ค าตอบใหเลอก 3 ตวเลอก คอ เหนดวย ไมแนใจ และไมเหนดวย ซงม

ความเหมาะสมกบกลมตวอยาง งายตอการเลอกตอบ

พฤตกรรม

พฤตกรรม เปนการกระท าหรอการปฏบตของบคคล ซงเกดขนทง

ภายในและภายนอก พฤตกรรมจะรวมถงการปฏบตทสงเกตได และการ

เปลยนแปลงทสงเกตไมได แตสามารถวดไดวา เกดขน พฤตกรรมภายใน

เปนกรยาภายในตวบคคล มทงเปนรปธรรมและนามธรรม รปธรรมสามารถ

ใชเครองมอบางอยางวดหรอสมผสได เชน การเตนของหวใจ การบบตว

ของล าไส พฤตกรรมเหลาน เปนปฏกรยาทมอยตามสภาพของรางกาย ส

วนทเปนนามธรรม ไดแก ความคด ความรสก เจตคต คานยม เปนตน

พฤตกรรมภายในทเปนนามธรรมน ไมสามารถวดหรอสมผสไดดวย

เครองมอตางๆ เพราะไมมตวตน จะรไดเมอแสดงออกมา พฤตกรรม

ภายนอกเปนปฏกรยา ตาง ๆ ของบคคล ทแสดงออกมาทงทางวาจาและ

การกระท า ซงปรากฏใหบคคลอนเหนหรอสงเกตได เชน ลกษณะอปนสย

ทาทางหรอค าพดทแสดงออกมา ทงน าเสยง และสหนา

พฤตกรรมสขภาพ (Health behavior) เปนพฤตกรรมอยางหนง

ของมนษยทเชอวา จะท าใหตนเองมสขภาพด บคคลแรกทกลาวถงคอ แฮ

รสและกลเตน (Harris, Cluten cite in Pender, 1987) ใหความหมายวา

เปนการปฏบตตวเพอปองกนโรคและสงเสรมสขภาพเพอด ารงภาวะสขภาพ

และเปนการแสดงศกยภาพของมนษย

59

เมอเรยและเซนเนอร พฤตกรรม

สขภาพ หมายถง กจกรรมซงจะชวยยกระดบสขภาพของบคคลใหสงขน

และมความผาสก เกดศกยภาพทสงสดของครอบครว กลมชนและสงคม

คอทแมน (Gochman, 1988 อางใน จนตนา ยนพนธ กลา

วถงพฤตกรรมสขภาพของบคคลแบงออกเปน 3 ประเภท

1. พฤตกรรมการปองกนโรคและการสงเสรมสขภาพ (Preventive

and promotive behaviors) หมายถง การปฏบตกจกรรมของผทเชอวา

ตนเองมสขภาพด และไมเคยมอาการเจบปวยมากอน เพอด ารงไวซงภาวะ

สขภาพด โดยพฤตกรรมการปองกนโรคจะชวยลดโอกาสการเกดโรค สวน

พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพจะชวยยกระดบภาวะสขภาพใหดขน

2. พฤตกรรมเมอรสกไมสบาย (Illness behaviors) หมายถง การ

ปฏบตกจกรรมของผทเรมไมแนใจในภาวะสขภาพของตน คอ เรมมอาการ

ผดปกตเกดขนท าใหเกดความสงสยวาตนเองจะเจบปวย และตองการหา

ความกระจางในอาการผดปกตทเกดขน โดยครอบคลมตงแตปฏกรยาของ

บคคลเมอเรมมอาการเจบปวย การแสวงหาความชวยเหลอหรอการ

แลกเปลยนความคดเหนกบผทตนเองเชอวาจะสามารถใหความชวยเหลอ

ได ไดแก บคลากรสาธารณสข บคคลในครอบครว ญาต เพอนบาน

รวมทงการไมท าอะไรเลยแตจะคอยใหอาการผดปกตตาง ๆ นนหายเอง

3. พฤตกรรมเมอเจบปวย (Sick role behaviors) หมายถง การ

ปฏบตกจกรรมของผททราบแลววาตนเองเจบปวย โดยอาจเปนการทราบ

จากความคดเหนของตนเองหรอของผอนกได เชน พฤตกรรมเกยวกบ

การใชยารกษาโรค รวมทงการปฏบตตนเพอฟนฟสภาพรางกาย

ประภาเพญ สวรรณ และสวง สวรรณ (2534) ใหความหมาย

พฤตกรรมวา เปนปฏกรยาหรอกจกรรมทกชนดของสงมชวต พฤตกรรม

60

ของคน หมายถง ปฎกรยาตางๆ ทบคคลแสดงออกทงภายในและภายนอก

ตวทงทสงเกตไมได ซงอาจจะแตกตางกนไปตามสภาพสงคม วฒนธรรม

โดยไดรบอทธพลจากความคาดหวงของบคคลในครอบครว สถานการณ

ขณะนนและประสบการณในอดต ซงพฤตกรรมของมนษยแบงออกเปน 2

ชนด คอ พฤตกรรมภายในและพฤตกรรมภายนอก พฤตกรรมภายใน

หมายถง กจกรรมหรอปฏกรยาภายในตวบคคล ทไมสามารถสงเกตเหนได

มทงทเปนรปธรรม เชน การบบตวของล าไส การสบฉดเลอดไปเลยงสวน

ตางๆของรางกาย และนามธรรม เชน ความคด ความรสก เจตคต

ความเชอและคานยม พฤตกรรมภายในสามารถวดโดยใชเครองมอ

บางอยาง สวนพฤตกรรมภายนอก หมายถง ปฏกรยาหรอกจกรรมทบคคล

แสดงออกใหบคคลอนสงเกตเหนได เชน การยน นง เดน ขบรถ ฯลฯ

ดงนนสรปไดวา พฤตกรรมสขภาพ หมายถง การปฏบตหรอการ

แสดงออกของบคคลในการกระท าหรอเวนกระท าไมวาจะอยในภาวะปกต

หรอเจบปวย โดยมจดมงหมายเพอแกไขปญหาดาน สขภาพหรอดแลใหร

างกายอยในภาวะสขภาพด ในการศกษาครงน ผวจยไดศกษาถง

พฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ ซงหมายถง การปฏบตตวในการ

ดแลตนเอง เพอปองกนภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ และสงเสรม

สขภาพใหแขงแรง ประกอบดวยการรบประทานอาหารทมประโยชน การ

พกผอนออกก าลงกาย การปฏบตตวทถกตอง การสงเกตอาการ

เปลยนแปลงของรางกาย และการฝากครรภ โดยผวจยไดเลอกใชวธการ

วดแบบชนดใหประเมนวาหญงตงครรภสามารถปฏบตไดเพยงใด แบบวด

เปนแบบ Likert scale โดยมขอค าถามใหเลอกตอบถงการปฏบตในแตละ

เรอง มค าตอบใหเลอก 4 ตวเลอก คอ ไมเคยเลย นาน ๆ ครง เปนประจ า

และทกวน

ความสมพนธระหวางความร ทศนคต และพฤตกรรม

ในชวง ค.ศ. 1960 - 1970 กลมพฤตกรรมศาสตรนยม

ท าการศกษา KAP medel โดยใชแนวคดของการเกดพฤตกรรมจาก

ปฏสมพนธของปจจย 3 ประการ คอ ความร ทศนคต และพฤตกรรม ซงม

แนวคดพนฐานวา พฤตกรรมของบคคลเปนองครวมของความรและ

61

ทศนคต นนคอ การใหความรจะกอใหเกดการเปลยนแปลงทศนคต และ

น าไปสการปฏบตในทสด ซมบาโด แอบบเซน และมซเลช (Zimbardo,

Ebbesen and Muslach,1977) ไดอธบายถงแนวความคดนโดยสรปได

วา ทศนคตสงใดสงหนงของคนเราจะเปนอยางไร ขนอยกบความรทมอย

ของผนน คอถาผใดมความรด ทศนคตตอสงนนกมกจะดตามไปดวย

และเมอมทศนคตดแลวกมแนวโนมทจะสงผลใหผนนแสดงพฤตกรรมไป

ในทางทด ทศนคตของคนเปนผลของความรสกทางใจ ทกระตนใหเกด

พฤตกรรม เอนเอยง ไปในทศทางใดทศทางหนง จงมลกษณะเปน

นามธรรม ซงมผลสะทอนมาสพฤตกรรมของคน ฉะนน พฤตกรรมของ

มนษยคอการแสดงออกซงทศนคตทดของเขา ซงเปนผลมาจาก

ประสบการณ ความร ความคด ความเชอ และการเรยนร อนรวมถงภม

หลงของบคคลนน ๆ เมอภมหลงของแตละบคคลตางกน จงท าใหการ

ประพฤตตอสงเดยวกนในลกษณะทแตกตางกน แตในบางการศกษา

พบวา แมวาคนจะมความร แตกไมแนใจวาจะมพฤตกรรมทด เนองจากม

ปจจยอนเขามาเกยวของ จะเหนไดวาพฤตกรรมเปนการกระท าหรอการ

แสดงออกในทางปฏบต ซงเปนผลมาจากสภาพ แวดลอมภายใน ไดแก

ความเชอ ทศนคต ความร และประสบการณเดมทไดรบ ซงกระตนให

แสดงออกเปนพฤตกรรมภายนอก อนอาจเปดเผยโดยสามารถมองเหนหรอ

เปนพฤตกรรมทไมเปดเผย

จากสาระส าคญของแนวคดเรอง ความร ทศนคต และพฤตกรรม

การปฏบต อาจกลาวสรปไดวา ความรและทศนคตของบคคล เปนสงท

ท าใหเกดพฤตกรรมการปฏบตทจะน าไปสผลของการปฏบต ซง

เปรยบเทยบในการศกษาครงน กอาจกลาวไดวา ความรเกยวกบการ

ตงครรภและการฝากครรภ และทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

เปนสงทน าไปสพฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ ผวจยจงไดน า

แนวคดดงกลาวมาใชในการก าหนดเปนตวแปรอสระในการศกษาครงน

คอ ตวแปรความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ และทศนคตตอ

การตงครรภและการฝากครรภ สวนตวแปรตามคอ พฤตกรรมการดแล

ตนเองขณะตงครรภ

2.4 ทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม (Social support theory)

62

ผคนคดทฤษฎ ไดแก Caplan และ Core ในป ค.ศ.1972 โดยม

แนวคดหลก ดงนคอ (ส าราญ สรภคมงคล, 2546)

แรงสนบสนนทางสงคม คอ สงทผไดรบจากผใหการสนบสนน ได

แก ขอมลขาวสาร รวมทงการสนบสนนทางอารมณและจตใจ เพอชวยใน

การแกปญหา ท าใหบคคลนนๆ มพฤตกรรมไปในทศทางทผรบตองการ

โดยมการแบงแรงสนบสนนทางสงคมออกเปน 4 แบบ คอ

1. การสนบสนนทางอารมณ เชน การให

ความพอใจ การยอมรบนบถอความหวงใย การกระตนเตอน

2. การสนบสนนในการใหการประเมนผล (Appraisal support) เช

น การใหขอมลยอน กลบ การเหนพองในการรบรอง รวมถงการสนบสนน

อาจเปนการชวยเหลอโดยตรงหรอโดยออมกได

3. การสนบสนนดานขอมลขาวสาร (Information support) เชน

การใหค าแนะน าตกเตอน ใหค าปรกษา และการใหขาวสารจากการ

ศกษาวจย การไดรบค าแนะน าเกยวกบการปฏบตตน ซงแบงออกเปนการ

ไดรบค าแนะน าจากบคคลใกลชด

4. การสนบสนนดานเครองมอ (Instrumental support) เชน

แรงงาน เงน เวลา

แรงสนบสนนทางสงคมทง 4 แบบ จะตองมลกษณะทท าใหผรบ

เชอวาเขาไดรบความเอาใจใสความรกและความหวงด ตลอดจนท าใหเขา

รสกวาตนเองมคา และเปนทยอมรบของสงคมตลอดจนเปนสวนหนงทจะ

ท าประโยชนใหแกสงคม จงจะสงผลใหผรบแรงสนบสนนทางสงคมม

พฤตกรรมหรอบรรลจดมงหมายทเขาตองการ

ในการวจยครงน ผวจยเหนวาการสนบสนนเปนสงส าคญทจะท า

ใหเกดพฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ จงไดน าตวแปรแรง

สนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ซงเปนปจจยเสรม มาเปนตวแปรใน

63

การศกษาวา มความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ

หรอไม โดยการสอบถามถงการปฏบตของสามและญาต ตอหญงตงครรภ

ในการดแลเอาใจใส ใหค าแนะน าในเรองทเกยวของกบการตงครรภและ

การคลอด ซงมค าตอบใหเลอก 3 ตวเลอก คอ ใช ไมแนใจ และไมใช

3. งานวจยทเกยวของ

จากการศกษาคนควาเอกสาร วทยานพนธ และงานวจยทเกยวของ

ของบคคลและองคกรตาง ๆ ทมการเผยแพรกนอยโดยทวไปในปจจบน ทง

จากหนงสอ วารสาร สอตางๆ ตลอดจนเครอขายคอมพวเตอรอนเทอรเนต

พบงานวจยเกยวกบปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง /

พฤตกรรมสขภาพ และไดน าเสนอไวดงนคอ

พชรนทร ชางเจรจา (2555) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบการ

ดแลตนเองของหญงวยรนตงครรภแรก อ าเภอเบญจลกษ จงหวดศรสะเกษ

กลมตวอยางเปนกลมทมาฝากครรภ ณ.โรงพยาบาลเบญจลกษเฉลม

พระเกยรต 80 พรรษา และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในเขตอ าเภอ

เบญจลกษ จ านวน 35 คน ผลการศกษาพบวา การดแลตนเองของหญง

วยรนตงครรภแรกมากกวาครง มพฤตกรรมการดแลตนเองโดยรวมอยใน

ระดบเหมาะสม โดยดานสขภาพจต มการดแลตนเองเหมาะสมมากทสด

รอยละ 65.3 รองลงมาคอ ดานโภชนาการและดานกจวตรประจ าวน

(รอยละ 53.7 และ 32.8) ตามล าดบ ปจจยสวนบคคล ไดแก การศกษา

อาชพ สถานภาพสมรส และอายครรภทฝากครรภครงแรกมความสมพนธ

กบการดแลตนเองของหญงวยรนตงครรภแรก อยางมนยส าคญทางสถต

(p-value < 0.05 ) รวมทง อาย รายได ความรสกมคณคาในตนเอง และ

การสนบสนนทางสงคม มความสมพนธทางบวกกบการดแลตนเองของ

หญงวยรนตงครรภแรก อยางมนยส าคญทางสถต (r =0.126, 0.237,

0.128 และ 0.454, p-value < 0.05) ตามล าดบ

ธารารตน ลอชาค า และคณะ (2555) ศกษาปจจยทมอทธพลตอ

พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภวยรน ในจงหวดก าแพงเพชร

กลมตวอยางเปนหญงตงครรภวยรนอายไมเกน 20 ป และมอายครรภตงแต

64

36 สปดาหขนไป จ านวน 128 คน ผลการศกษาพบวา หญงตงครรภ

วยรนมพฤตกรรมการดแลตนเอง และความสามารถในการดแลตนเองอย

ในระดบด ปจจยทมความสมพนธและสามารถท านายพฤตกรรมพฤตกรรม

การดแลตนเองของหญงตงครรภวยรน ไดแก การเรยนร (R= 0.358)

การคาดการณ (r = 0.323) การปรบเปลยน (r = 0.298) และอายครรภ

(r = 0.194) ปจจยดงกลาวสามารถรวมท านายพฤตกรรมการดแลตนเอง

ของหญงตงครรภวยรน ในจงหวดก าแพงเพชร ไดรอยละ 50.1

บหลน สขเกษม (2554) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบการมา

ฝากครรภครงแรกชากวา12 สปดาห ของหญงตงครรภต าบลโพนขา

อ าเภอเมอง จงหวดศรสะเกษ ทฝากครรภทสถานบรการของรฐหรอ

เอกชน ระหวาง เดอน มกราคม 2554 – เดอน ธนวาคม 2554 จ านวน

65 ราย พบวา กลมตวอยางมอตราการฝากครรภครงแรกชากวา 12

สปดาห รอยละ 53.8 เมอวเคราะหความสมพนธ พบวา ระดบการศกษา

และล าดบทของการตงครรภ มความสมพนธกบการฝากครรภครงแรกชา

กวา 12 สปดาห อยางมนยส าคญทางสถต สวนตวแปรอนๆ ไดแก ความร

เจตคต อาย อาชพ สถานภาพสมรส รายได สทธการรกษา และสถานท

ฝากครรภ ไมมความสมพนธกบการมาฝากครรภครงแรกชากวา 12

สปดาห ของหญงตงครรภ

กนกวรรณ ใจพงค (2554) ศกษาปจจยทสมพนธตอการฝากครรภ

ลาชาในหญงตงครรภทมารบบรการ ณ โรงพยาบาลล าพน ผลการศกษา

พบอตราการฝากครรภลาชารอยละ 41.6 ปจจยท สมพนธตอการฝาก

ครรภลาชาอยางมนยส าคญทางสถต ไดแก การทราบผลกระทบของการ

ฝากครรภลาชา การมงานท า และการมรายได โดยพบวาหญงตงครรภท

ไมทราบผลกระทบของการฝากครรภ ลาชามโอกาสมาฝากครรภลาชาเป

น 1.8 เทาของหญงตงครรภททราบผลกระทบการฝากครรภลาชา (PR=

1.780, 95% CI; 1.037-3.054; P-value 0.025) หญงตงครรภทไมมงาน

ท ามโอกาสมาฝากครรภลาชาเปน 1.6 เทา ของหญงตงครรภทมงานท า

65

(PR= 1.633, 95% CI; 1.028-2.592; P-value 0.037) และหญงตงครรภ

ทไมมรายไดมโอกาสมาฝากครรภลาชาเปน 1.8 เทาของหญงตงครรภทม

รายได (PR= 1.824, 95% CI; 1.160-2.867; P-value 0.013)

ปรชา คชเดช (2551) ศกษาพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงท

ฝากครรภ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร ในกลมหญงทมาฝากครรภ

จ านวน 300 คน พบวา หญงทมาฝากครรภ รอยละ 54.0 มความร

เกยวกบการตงครรภและการฝากครรภในระดบสง รองลงมา รอยละ 34.0

และ 12.0 อยในระดบปานกลางและต า ตามล าดบ สวนใหญ รอยละ 94.6

มทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภในระดบสง และรอยละ 87.3

ไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาตในระดบมาก สวนในเรอง

พฤตกรรมการดแลตนเอง พบวา สวนใหญ รอยละ 71.3 มพฤตกรรม

การดแลตนเองอยในระดบปานกลาง รองลงมา รอยละ 21.0 และ 7.7 อย

ในระดบดและต า ตามล าดบ โดยพฤตกรรมทควรปฏบตแตมการปฏบตกน

นอยคอ การรบประทานเครองในสตว พบเพยงรอยละ 32.0 ทปฏบตเปน

ประจ า ถงทกวน สวนเรองการฟงเพลง ออกก าลงกาย และปฏบตกจทาง

ศาสนา พบวามการปฏบตเปนประจ า ถงทกวน ไมมากนก คอ รอยละ

63.0, 60.0 และ 59.4 ตามล าดบ ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองของหญงทฝากครรภ ไดแก ล าดบการตงครรภ ความรเกยวกบการ

ตงครรภและการฝากครรภ ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ และ

แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต มความสมพนธชงบวกตอ

พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงทฝากครรภ อยางมนยส าคญทางสถต

(P-value<0.05)

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ จะเหนไดวาการทหญงตง

ครรภจะมสขภาพดและทารกในครรภจะเจรญเตบโต แขงแรง สมบรณมา

กนอยเพยงใดนน ขนอยกบการปฏบตตวของหญงตงครรภเปนส าคญ ซง

การปฏบตตนในการดแลสขภาพ หรอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของ

บคคลมปจจยทเกยวของหลายประการ ในงานวจยแตละเรองทประยกตใช

ทฤษฎทแตกตางกน ผลการศกษาเกยวกบการปฏบตตนในการดแล

66

สขภาพกแตกตางกนไป โดยมทงทสอดคลองและขดแยงกน ตวแปรตาง ๆ

ทศกษามทงทมและไมมความสมพนธกบปฏบตตนในการดแลสขภาพ หรอ

พฤตกรรมการ สงเสรมสขภาพ ดงนน ในการศกษาครงนเพอใหการศกษา

ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภเปนไปอยาง

มเหตมผลตามหลกวชาการ ผวจยจงประยกตแนวคด ทฤษฎทเกยวของมา

เปนแนวทางในการศกษา คอ ปจจยรวมประยกตใชทฤษฎรปแบบการ

สงเสรมสขภาพของเพนเดอร ไดแก ตวแปรอาย ระดบการศกษา และ

ล าดบการตงครรภ ปจจยน า ประยกตใชทฤษฎ PRECEDE Framework

และแนวคดเรองความร ทศนคต และพฤตกรรม ไดแก ตวแปรความร

เกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ และทศนคตตอการตงครรภและ

การฝากครรภ ปจจยเออประยกตทฤษฎ PRECEDE Framework ไดแก

อาชพ รายได และปจจยเสรมประยกตทฤษฎทฤษฎแรงสนบสนนทางสงคม

ไดแก ตวแปรแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต สวนตวแปรตาม

คอ พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ ซงตวแปรตางๆ ทศกษาใน

ครงน ไดแสดงดงกรอบแนวคดในภาพ 2.2

67

ภาพ 2.2 กรอบแนวคดปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของ

หญงตงครรภ

ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

68

บทท 3

วธการศกษา

การวจยครงนเปนการศกษาภาคตดขวาง (Cross-ectional study)

เพอศกษาการฝากครรภ ความรและทศนคตตอการตงครรภ แรงสนบสนน

ทางสงคมจากสามและญาต พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

ปจจยรวม

- อาย

- ระดบการศกษา

- ล าดบการตงครรภ ปจจยน า

- ความรเกยวกบการ

ตงครรภและ


- ทศนคตตอการตงครรภ

และการ

ฝากครรภ


- อาชพ

- รายได ปจจยเสรม

- แรงสนบสนนทางสงคม

จากสาม

และญาต

พฤตกรรมการ

ดแลตนเองของ

หญงตงครรภ

69

และปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ


โดยมระเบยบวธการศกษา ดงนคอ

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการศกษาวจยครงน คอ หญงตงครรภทมาฝาก

ครรภทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช ในปงบประมาณ 2556 ซงมจ านวน 277 คน

ขนาดตวอยาง

วธค านวณหาขนาดตวอยางทศกษา ทจะใชในการวจยครงน ใช

เทคนคการหาขนาดตวอยางของ Yamane (1967) ดงน

n = N

1+N(e)2

เมอ n = ขนาดตวอยาง

N = จ านวนหญงตงครรภทมาฝากครรภทโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวดนครศรธรรมราช ใน

ปงบประมาณ 2555 ซงมจ านวน 277 คน

e = คาความคลาดเคลอนของกลมตวอยางทยอมรบได

ก าหนดให = 0.05

= 277 = 163.7

1+ 277 (0.05)2

ดงนน ในการศกษาครงนใชขนาดตวอยางจ านวน 164 คน

วธการเลอกตวอยาง

ผวจยไดด าเนนการเลอกกลมตวอยางจากผทมาฝากครรภ ท


ดวยวธการสมตวอยางแบบงาย (Simple random sampling) จากบญช

รายชอผมาฝากครรภโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11

70

จงหวดนครศรธรรมราช ในปงบประมาณ 2555 ทงน จะพจารณาผทยนด

ใหความรวมมอในการศกษาเปนกลมตวอยางในการศกษา จ านวน 164

คน

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชคอ แบบสอบถาม และแบบบนทกขอมลการฝากครรภ

1. แบบสอบถาม ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงนคอ

สวนท 1 ขอมลทวไป ไดแก อาย ระดบการศกษา อาชพ รายได

สทธในการรกษาพยาบาล และความสะดวกในการเดนทางมาฝากครรภ

ลกษณะค าถามเปนแบบใหเลอกตอบหรอใหเตมขอเทจจรงในชองวางท

เวนไว รวมจ านวน 6 ขอ

สวนท 2 ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ

ประกอบดวยขอค าถามจ านวน 10 ขอ ลกษณะขอค าถามเปนแบบให

เลอกตอบวา ใช ไมใช ไมทราบ ถาตอบถกใหขอละ 1 คะแนน ตอบผด

หรอไมทราบให 0 คะแนน

ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภโดยรวม จะมคะแนน

0 – 10 คะแนน แบงระดบความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ

ออกเปน 3 ระดบ ตามคะแนนทได คอ

ระดบต า (นอยกวารอยละ 60) คะแนนระหวาง 0 – 5

คะแนน

ระดบปานกลาง (ระหวางรอย

ละ 60 - 79) คะแนนระหวาง 6 – 8

คะแนน

ระดบสง (ตงแตรอยละ 80 ขน

ไป) คะแนนระหวาง 9 – 10

คะแนน

สวนท 3 ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ จะวดถงความคดเหน

หรอความรสกของหญงตงครรภทมตอการตงครรภและการฝากครรภ

จ านวน 12 ขอ ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบลเคอรต (Likert scale)

71

โดยมขอค าถามใหเลอกตอบวา เหนดวย ไมแนใจ และไมเหนดวย แบง

เกณฑการใหคะแนน ในแตละขอดงนคอ

ขอความเชงนมาน

ดานบวก

ขอความเชงนเสธ

ดานลบ

เหนดวย ให

คะแนน

3

คะแนน

เหนดวย ให

คะแนน

1

คะแนน

ไมแนใจ ให

คะแนน

2

คะแนน


คะแนน

2

คะแนน

ไมเหนดวย ให

คะแนน

1

คะแนน

ไมเหนดวย ให

คะแนน

3

คะแนน

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภโดยรวม จะมคะแนน 1 –

36 คะแนน แบงระดบทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภออกเปน 3

ระดบ ตามคะแนนทได คอ


คะแนน



คะแนน

ระดบด (ตงแตรอยละ 80 ขน


คะแนน

สวนท 4 แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต จะวดถงการท

หญงตงครรภไดรบการดแลเอาใจใส ไดรบค าแนะน าในเรองทเกยวของ

กบการตงครรภและการคลอด จากสามและญาต รวมจ านวน 12 ขอ

ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบใหเลอกตอบวา ใช ไมแนใจ ไมใช

โดยแบงเกณฑการใหคะแนน ในแตละขอดงนคอ


ดานบวก


ดานลบ

ใช ให

คะแนน

3

คะแนน

ใช ให

คะแนน

1

คะแนน


คะแนน

2

คะแนน


คะแนน

2

คะแนน

72

ไมใช ให

คะแนน

1

คะแนน ไมใช ให

คะแนน

3

คะแนน

แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาตโดยรวม จะมคะแนน 1 –

36 คะแนน แบงระดบแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาตออกเปน 3



คะแนน



คะแนน

ระดบสง (ตงแตรอยละ 80 ขน


คะแนน

สวนท 5 พฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ จะวดถงการ

ปฏบตในการ ดแลตนเองเพอปองกนภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ และ

สงเสรมสขภาพใหแขงแรง ประกอบดวยขอค าถามจ านวน 15 ขอ ลกษณะ

ของแบบสอบถามเปนแบบลเคอรต (Likert scale) โดยมขอค าถามให

เลอกตอบวา ไมเคยเลย นาน ๆ ครง เปนประจ า และทกวน แบงเกณฑการ

ใหคะแนน ในแตละขอดงนคอ


ดานบวก


ดานลบ

ไมเคยเลย ให

คะแนน

0

คะแนน

ไมเคยเลย ให

คะแนน

3

คะแนน

นาน ๆ ครง ให

คะแนน

1

คะแนน

นาน ๆ ครง ให

คะแนน

2

คะแนน

เปนประจ า ให

คะแนน

2

คะแนน

เปนประจ า ให

คะแนน

1

คะแนน

ทกวน ใหคะแนน 3

คะแนน

ทกวน ใหคะแนน 0

คะแนน

73

พฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภโดยรวม จะมคะแนน 0 –

45 คะแนน แบงระดบพฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภออกเปน 3



คะแนน



คะแนน

ระดบด (ตงแตรอยละ 80 ขน


คะแนน

2. แบบบนทกขอมลการฝากครรภ

ประกอบดวยขอมลเกยวกบล าดบการตงครรภ อายครรภเมอฝาก

ครรภครงแรก เหตผลทมาฝากครรภครงแรกหลง 12 สปดาห การฝาก

ครรภตามเกณฑ การวางแผนตงครรภ สถานทตดสนใจจะไปคลอด

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ และจ านวนบตรทมชวตอยในปจจบน

จ านวน 8 ขอ เปนแบบส าหรบใหเจาหนาทเปนผซกถามหญงตงครรภ /

คนหาขอมลจากบตรผปวยนอก / แบบบนทกตาง ๆ ในการฝากครรภ

ลกษณะแบบบนทกดงกลาวเปนแบบใหเตมขอความ และใหเลอกตอบ

คณภาพเครองมอ

เพอใหเกดความมนใจในคณภาพของเครองมอทใชในการศกษา

ครงน ผวจยจงท าการตรวจ สอบความตรง (Validity) และความเชอถอได

(Reliability) ของแบบสอบถามดงน คอ

การตรวจสอบความตรง (Validity)

น าแบบวดทงหมดทสรางขน ใหผเชยวชาญตรวจสอบความตรงใน

เนอหา (Content validity) ซงจะดความตรงเชงโครงสราง ความ

ครอบคลมของมาตรวดในเรองเนอหาของสงทจะวด ดความครบถวน

ความถกตองทางดานภาษาใหเหมาะสมกบสภาพเปนจรง และลกษณะของ

สงคมไทย โดยพจารณาตดสนตามความคดเหนทสอดคลองกน แลว

น ามาปรบปรงแกไข หลงจากนนไดน าเครองมอไปทดลองใชกบกลม

74

ตวอยางทมลกษณะคลายกบประชากรทศกษา แตไมไดอยในกลมทศกษา

ดความเขาใจทางภาษาทใช ความเหมาะสมทางสงคม และเวลาทใช

แลวน าแบบสอบถามทงหมดไปตรวจสอบความเชอถอไดตามวธการทาง

สถตตอไป

การตรวจสอบความเชอถอได (Reliability)

น าแบบสอบถามทผานการตรวจสอบความตรงแลว มาวเคราะห

ความเชอถอไดของมาตรวด (ความสอดคลองกนของผลทไดจากการวด

แตละครง) โดยใชวธการวดความสอดคลองภายใน (Internal

consistency method) แบบครอนบาค อลฟา (Cronbach’s Alpha) ผล

การวเคราะหไดคาความเชอถอของแบบวดตาง ๆ ดงนคอ

- แบบวดความรเกยวกบการตงครรภ

และการฝากครรภ = 0.72

- แบบวดทศนคตตอการตงครรภและ

การฝากครรภ = 0.74

- แบบวดแรงสนบสนนทางสงคมจาก

สามและญาต = 0.70

- แบบวดพฤตกรรมการดแลตนเองขณะ

ตงครรภ = 0.77

การเกบรวบรวมขอมล

ในการเกบขอมล ผวจยจะด าเนนการเกบขอมลดวยตนเองและ

ผชวยวจยทผานการอบรมแลว โดยผวจยและผชวยเขาพบกลมตวอยาง

ทไดรบการสมคดเลอก เรมดวยการแนะน าตวเพอท าความรจกและชแจง

ใหทราบถงวตถประสงค และขอความรวมมอในการวจย หลงจากนนท า

การเกบขอมลโดยการใหกลมตวอยาง ซงเปนผยนดใหความรวมมอใน

การศกษา รวมทงสน 164 คน ตอบแบบสอบถาม พรอมกบท าการ

ตรวจสอบความครบถวน ถกตองของแบบสอบถามทท าการเกบรวบรวม

ขอมลมาหลงจากทผตอบแบบสอบถามตอบเสรจแลว แลวน าไปวเคราะห

ตอไป ในการเกบรวบรวมขอมลในเดอนกรกฎาคม – สงหาคม 2555

75

ตวแปรทใชในการศกษาและการวด

ตวแปร ระดบ

การวด

การวด

ปจจยรวม (ปจจยลกษณะทางประชากร

และสงคม)

- อาย Ratio

Scale

จ านวนปของอายใน

ปจจบน

- ระดบการศกษา

(อนปรญญา/ปวส. หรอสง

กวา)

Nominal

Scale

อนปรญญา/ปวส. หรอ

สงกวา = 1

ต ากวาอนปรญญา/

ปวส. = 0

- ล าดบการตงครรภ Ratio

Scale

ล าดบการตงครรภของ

ครรภปจจบน

ปจจยน า

- ความรเกยวกบการ

ตงครรภและการฝาก

ครรภ

Interval

Scale

คะแนนรวมแตละขอ

ของมาตรวด

- ทศนคตตอการตงครรภ

และการฝากครรภ Interval

Scale




- อาชพ (มอาชพ) Nominal

Scale

มอาชพ = 1 ชวยเหลอ

งานในครอบครว / งาน

บาน = 0

- รายได (บาท) Ratio

Scale

จ านวนรายได


76

- แรงสนบสนนทางสงคม

จากสามและญาต Interval

Scale



พฤตกรรมการดแลตนเอง

ขณะตงครรภ Interval

Scale



การวเคราะหขอมล

หลงจากการเกบรวบรวมขอมลไดครบถวนแลว ไดท าการ

ตรวจสอบความสมบรณของขอมลกอนใหคะแนนและลงรหส แลวน า

ขอมลไปวเคราะหดวยคอมพวเตอร ดวยโปรแกรมส าเรจรป โดยก าหนด

ระดบความมนยส าคญท 0.05 ซงใชสถตดงนคอ

1. วเคราะหขอมลทวไป ขอมลการฝากครรภ และลกษณะตาง ๆ

ของตวแปรทศกษา โดยใชสถตเชงพรรณนาดวยรอยละ คาเฉลย สวน

เบยงเบนมาตรฐาน

2. วเคราะหปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญง

ตงครรภ ซงในเบองตนไดวเคราะหความสมพนธในลกษณะ Bivariate

relationship ระหวางตวแปรอสระกบตวแปรอสระดวยกน โดยใช

Pearson’s product moment correration coefficient เพอดวาเปนไป

ตามเงอนไขของการวเคราะหถดถอยพหทวา ตวแปรอสระทกตวตองเปน

อสระตอกน แลววเคราะหปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง

ของหญงตงครรภ ดวยการวเคราะหถดถอยพห (Multiple regression

analysis) แบบเอนเตอร

77

78

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาการฝากครรภ และพฤตกรรมการดแลตนเองของหญง

ตงครรภทมารบบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11

จงหวดนครศรธรรมราช ไดน าเสนอผลดงผลการศกษาตามล าดบดงน

1. ลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยางทศกษา

2. การฝากครรภและการตงครรภ

3. ความสะดวกในการเดนทางไปฝากครรภ

4. ความรและทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

5. แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต

6. พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

7. ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง

1. ลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยางทศกษา

การศกษาพฤตกรรมการฝากครรภ และการดแลตนเองของหญง


จงหวดนครศรธรรมราช ไดท าการศกษาในหญงทมาฝากครรภ จ านวน

164 คน พบลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยางทศกษาดงนคอ

หญงทมาฝากครรภ รอยละ 82.3 มอาย 20 – 29 ป โดยเฉลยมอาย

26.7 ป รอยละ 40.9 มการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย รองลงมา

รอยละ 29.9, 21.3 และ 7.9 มการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน

อนปรญญา/ปวส หรอสงกวา และประถมศกษาหรอต ากวา ตามล าดบ ซง

รอยละ 45.7 ไมมอาชพ (ชวยเหลองานในครอบครว / งานบาน) และม

อาชพ 54.3 โดยสวนมากมอาชพรบจาง รอยละ 26.2 ส าหรบในเรอง

รายได พบวา รอยละ 47.6 มรายได / เดอน 5,000 – 10,000 บาท

79

รองลงมารอยละ 11.0 และ 4.3 มรายได มากกวา 10,000 บาท และนอย

กวา 5,000 บาท ตามล าดบ ทงน รอยละ 37.1 เปนผไมมรายได โดยเฉลย

มรายได 5,317.5 บาท สวนใหญ รอยละ 78.7 ใชบตรประกนสขภาพใน

การรกษาพยาบาล รายละเอยดดงตาราง 4.1

ตาราง 4.1 จ านวนและรอยละลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยางทศกษา

ลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยาง จ านวน รอยละ

อาย 164 100.0

นอยกวา 20 ป 17 10.4

20 – 29 ป 135 82.3

ตงแต 30 ป ขนไป 12 7.3

+ 1 SD = 26.7 + 5.5 Min = 13 Max

= 41

ตาราง 4.1 (ตอ)

ลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยาง จ านวน รอยละ

ระดบการศกษา 164 100.0

ประถมศกษาหรอต ากวา 13 7.9

มธยมศกษาตอนตน 49 29.9

มธยมศกษาตอนปลาย 67 40.9

อนปรญญา/ปวส.หรอสงกวา 35 21.3

อาชพ 164 100.0

ไมมอาชพ (ชวยเหลองานในครอบครว /

งานบาน)

75 45.7

มอาชพ 89 54.3

รบจาง 43 26.3

คาขาย 18 11.0

เกษตรกรรม 17 10.4

80

ธรกจสวนตว 5 3.0

รบราชการ/รฐวสาหกจ 4 2.4

ประมง 2 1.2

รายได / เดอน 164 100.0

ไมมรายได 61 37.1

นอยกวา 5,000 บาท 7 4.3

5,000 – 10,000 บาท 78 47.6

มากกวา 10,000 บาท 18 11.0

+ 1 SD = 5,317.5 + 5,286.8 Min = 0 Max =

24,370

สทธในการรกษาพยาบาล 164 100.0

บตรประกนสขภาพ 129 78.7

ประกนสงคม 25 15.3

เบกได 5 3.0

ช าระเงนเอง 5 3.0

2. การฝากครรภและการตงครรภ

พบวา รอยละ 40.9 เปนครรภท 2 ทมาฝากครรภรองลงมา รอยละ

31.7 และ 27.4 เปนครรภท 3 ขนไป และครรภท 1 ทมาฝากครรภ

ตามล าดบ ซงสวนใหญ รอยละ 61.0 ฝากครรภครงแรกเมออายครรภ 12

สปดาห หรอนอยกวา และรอยละ 39.0 ฝากครรภครงแรกเมออายครรภ

มากกวา 12 สปดาห ทงน รอยละ 85.9 และ 48.5 เปนเพราะไมวาง และ

ไมทราบวาตงครรภ ในการฝากครรภนน สวนใหญ รอยละ 72.0 มการ

ฝากครรภครบตามเกณฑ ในการตงครรภดงกลาวนน สวนใหญ รอยละ

80.5 ไมไดวางแผนทจะตงครรภ และรอยละ 89.0 ตดสนใจจะคลอดท

81

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 ซงหญงตงครรภ รอยละ

7.3 มภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ (รอยละ 3.7, 1.8, 1.2 และ 0.6 ม

ภาวะโลหตจาง ตดเชอทางเดนปสสาวะ เปนโรคเบาหวาน และมเนองอก

ในมดลก) ในหญงทมาฝากครรภดงกลาว มบตร 1 คน รอยละ 44.5

รองลงมามบตร 2 คน และ 3 คน รอยละ 22.0 และ 4.3 ตามล าดบ ทงน

รอยละ 29.2 ยงไมมบตร รายละเอยดดงตาราง 4.2

ตาราง 4.2 จ านวนและรอยละลกษณะฝากครรภและการตงครรภ

ลกษณะฝากครรภและการตงครรภ จ านวน รอยละ

ล าดบการตงครรภ 164 100.0

ครรภท 1 45 27.4

ครรภท 2 67 40.9

ครรภท 3 ขนไป 52 31.7

ฝากครรภครงแรกเมออายครรภ 164 100.0

12 สปดาห หรอนอยกวา 100 61.0

มากกวา 12 สปดาห 64 39.0

เพราะ (ตอบไดมากกวา 1 ขอ) 64 100.0

ไมวาง 55 85.9

ไมทราบวาตงครรภ 31 48.5

ไมทราบวาควรจะมาฝากครรภเมอไร 6 9.4

โรงพยาบาลอยหางไกล 1 1.6

สามไมวาง 1 1.6

การฝากครรภตามเกณฑ 164 100.0

ฝากครรภไมครบตามเกณฑ 46 28.0

ฝากครรภครบตามเกณฑ 118 72.0

ตาราง 4.2 (ตอ)

ลกษณะฝากครรภและการตงครรภ จ านวน รอยละ

82

การวางแผนตงครรภ 164 100.0

ไมไดวางแผน 132 80.5

มการวางแผน 32 19.5

สถานทตดสนใจจะคลอด 164 100.0

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามย

ท 11

146 89.0

โรงพยาบาลอนๆ ของรฐ 18 11.0

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ 164 100.0

ไมม 152 92.7

ม ไดแก 12 7.3

โลหตจาง 6 3.7

ตดเชอทางเดนปสสาวะ 3 1.8

โรคเบาหวาน 2 1.2

เนองอกในมดลก 1 0.6

จ านวนบตรทมชวตในปจจบน 164 100.0

ยงไมม 48 29.2

1 คน 73 44.5

2 คน 36 22.0

3 คน 7 4.3

+ 1 SD = 1.0 + 0.8 Min = 0 Max =

3

3. ความสะดวกในการเดนทางไปฝากครรภ

การศกษาความสะดวกในการเดนทางไปฝากครรภ ทโรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 พบวา สวนใหญ รอยละ 98.2 สถาน

บรการฝากครรภหาไดงาย รอยละ 100.0 สถานบรการฝากครรภอยไม

83

ไกล เดนทางสะดวก เดนทางไมนาน และใชเวลาในการตรวจครรภไม

นาน รายละเอยดดงตาราง 4.3

ตาราง 4.3 รอยละความสะดวกในการเดนทางไปการฝากครรภ (n =

164)

รายการ ใช ไมใช

สถานบรการฝากครรภหาไดงาย 98.2 1.8

สถานบรการฝากครรภอยไมไกล 100.0 0.0

การเดนทางสะดวก 100.0 0.0

ใชเวลาในการเดนทางไมนาน 100.0 0.0

ใชเวลาในการตรวจครรภไมนาน 100.0 0.0

4. ความรและทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

4.1 ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ

การศกษาความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ ท าการ

เกบขอมลโดยใหหญงตงครรภ ตอบค าถามเกยวกบการตงครรภและการ

ฝากครรภในแตละประเดน จ านวน 10 ขอ (คะแนนเตม 10 คะแนน) ผล

การศกษาน าเสนอในภาพรวม วามความรเกยวกบการตงครรภและการ

ฝากครรภอยในระดบใด โดยแบงเปน 3 ระดบ คอ ระดบต า (คะแนนนอย

กวารอยละ 60) ระดบปานกลาง (คะแนนรอยละ 60 – 79) และระดบสง

(คะแนนตงแตรอยละ 80 ขนไป) ผลการศกษาพบวา

หญงทมาฝากครรภ สวนใหญ รอยละ 79.3 มความรเกยวกบการ

ตงครรภและการฝากครรภ ในระดบสง รองลงมา รอยละ 17.7 และ 3.0

อยในระดบปานกลางและต า ตามล าดบ ดงแสดงในตาราง 4.4

84

ตาราง 4.4 จ านวนและรอยละระดบความรเกยวกบการตงครรภและการ


ความรเกยวกบการตงครรภและการฝาก

ครรภ

จ านวน รอยละ

(n = 164) 100.0

ระดบต า (0 - 5 คะแนน) 5 3.0

ระดบปานกลาง (6 - 8 คะแนน) 29 17.7

ระดบสง (9 - 10 คะแนน) 130 79.3

+ 1 SD = 8.9 + 1.3 Min = 2 Max =

10

เมอพจารณาในประเดนตางๆ ของความรเกยวกบการตงครรภและ

การฝากครรภ พบวา สวนใหญมความรด (ตอบถกมากกวารอยละ 86.0)

ในเรองตาง ๆ ของการตงครรภและการฝากครรภ ยกเวนในเรองการฝาก

ครรภคอการขนทะเบยนเพอจองการคลอดในสถานทไปฝากครรภ ตอบถก

เพยงรอยละ 51.2 รายละเอยดดงแสดงในตาราง 4.5

ตาราง 4.5 รอยละความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ จ าแนก

รายประเดน (n = 164)

รายการ ตอบ

ถก

ตอบ

ผด

ควรฝากครรภครงแรกเมอมอาการผดปกตเกดขน ถาไมม

อาการผดปกต

กไมตองมาฝากครรภกได 98.2 1.8

อาการเรมแรกของการตงครรภ คอ การขาดประจ าเดอน 97.0 3.0

ในการตงครรภแตละครง ไปฝากครรภอยางนอย 1 ครงก

เพยงพอ 96.3 3.7

เมอทารกในครรภไมดนหรอดนนอยลง ควรรบไปพบ 96.3 3.7

85

แพทยกอนนดหมาย

ในระยะตงครรภเมอมน าเดนโดยไมเจบครรภ ไมตองรบ

ไปพบแพทย

ควรรอใหเจบครรภเสยกอน 96.3 3.7

หญงตงครรภทกคนควรมาฝากครรภครงแรกทนท เมอ

ทราบวาตงครรภ 93.9 6.1

เมอฝากครรภ จะไดรบการฉดวคซนปองกนบาดทะยก

อยางนอย 2 เขม 92.1 7.9

เมอมอาการคลนไสอาเจยนอยางมาก ควรไปพบแพทย

เพราะไมใชอาการ

แพทองธรรมดา 91.5 8.5

หญงตงครรภตองการพลงงานและสารอาหารเทากบคน

ปกต 86.6 13.4

การฝากครรภคอการขนทะเบยนเพอจองการคลอดใน

สถานทไปฝากครรภ 51.2 48.8

4.2 ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

จากการสอบถามทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ จ านวน

12 ขอ (คะแนนเตม 36 คะแนน) ผลการศกษาน าเสนอในภาพรวม วาม

ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภอยในระดบใด โดยแบงเปน

3 ระดบ คอ ระดบต า (คะแนนนอยกวารอยละ 60) ระดบปานกลาง

(คะแนนรอยละ 60 – 79) และระดบด (คะแนนตงแตรอยละ 80 ขนไป)

ผลการศกษา พบวา

รอยละ 100.0 มทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภใน

ระดบสง ดงแสดงรายละเอยดในตาราง 4.6

ตาราง 4.6 จ านวนและรอยละระดบทศนคตตอการตงครรภและการฝาก

ครรภ

ทศคตตอการตงครรภและการฝากครรภ จ านวน รอยละ

86

(n = 164) 100.0

ระดบต า (1 - 21 คะแนน) 0 0.0


ระดบด (29 - 36 คะแนน) 164 100.0

+ 1 SD = 34.7 + 1.7 Min = 29 Max

= 36

เมอพจารณาในประเดนตางๆ ของทศนคตตอการตงครรภและการ

ฝากครรภ พบวา หญงตงครรภ เหนดวยในเรองตาง ๆ ทเปนประเดนเชง

บวก และไมเหนดวยในประเดนเชงลบมากกวารอยละ 83.0 ซงถอวาม

ทศนคตทถกตองในเรองนน ๆ มาก ยกเวนในเรองทารกในครรภเปนแรง

กระตนและก าลงใจในการสรางความมนคงใหกบครอบครว หญงตงครรภ

เหนดวย รอยละ 70.1 เทานน รายละเอยดดงแสดงในตาราง 4.7

ตาราง 4.7 รอยละทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ จ าแนกราย

ประเดน (n = 164)

รายการ เหน

ดวย

ไม

แนใจ

ไม

เหน

ดวย

รสกมนใจในการคลอดมากขนเมอมาฝากครรภ 99.4 0.6 0.0

การฝากครรภครบตามเกณฑหรอตามนด จะเปน

ผลดตอทารก

ในครรภ 99.4 0.6

0.0

การฝากครรภจะท าใหไดรบประโยชนตอการคลอด 98.8 1.2 0.0

การฝากครรภท าใหไดรบความรเกยวกบการปฏบต

ตนในระยะ

ตงครรภ 97.6 1.8 0.6

รสกดใจเมอทราบวาตงครรภ 90.9 8.5 0.6

ทารกในครรภเปนแรงกระตนและก าลงใจในการ

สรางความมนคง 70.1 27.5 2.4

87

ใหกบครอบครว

ไมจ าเปนตองไปฝากครรภทกครงตามนด เพราะถง

อยางไร

กมาคลอดทโรงพยาบาลได* 1.8 0.6 97.6

เมอครรภแรกปกต ครรภตอไปไมจ าเปนตองไป

ฝากครรภ* 0.6 1.8 97.6

การตงครรภเปนเรองธรรมชาต ไมจ าเปนตองไป

ฝากครรภ* 0.6 2.4 97.0

การรบประทานยาบ ารงขณะตงครรภจะท าใหเดก

ตวโตและ

คลอดยาก* 4.3 9.7 86.0

การตงครรภท าใหชวตยงยากมากขน* 8.6 7.9 83.5

การตงครรภท าใหสขภาพทรดโทรม* 7.9 8.6 83.5

หมายเหต * หมายถงขอค าถามชงลบ

5. แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต

การศกษาแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต โดยใหหญง

ตงครรภตอบแบบสอบถามถงการสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ใน

12 ประเดน ผลการศกษาน าเสนอในภาพรวม วามการไดรบการสนบสนน

ทางสงคมจากสามและญาตอยในระดบใด โดยแบงเปน 3 ระดบ คอ ระดบ

ต า (คะแนนนอยกวารอยละ 60) ระดบปานกลาง (คะแนนรอยละ 60 –

79) และระดบมาก (คะแนนตงแตรอยละ 80 ขนไป) ผลการศกษา พบวา

รอยละ 97.0 ไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ใน

ระดบมาก รองลงมา รอยละ 1.8 และ 1.2 ไดรบแรงสนบสนนในระดบ

ปานกลาง และต า ตามล าดบ ดงแสดงรายละเอยดในตาราง 4.8

ตาราง 4.8 จ านวนและรอยละระดบแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและ

ญาต

แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต จ านวน รอยละ

88

(n = 164) 100.0

ระดบต า (1 - 21 คะแนน) 2 1.2


ระดบมาก (29 - 36 คะแนน) 159 97.0

+ 1 SD = 33.7 + 2.8 Min = 17 Max

= 36

เมอพจารณาในประเดนตางๆ ของการไดรบแรงสนบสนนทางสงคม

จากสามและญาต พบวา หญงตงครรภไดรบแรงสนบสนน (ตอบวาใชใน

ขอค าถามเชงบวก ตอบไมใช ในขอค าถามเชงลบ) มากกวา รอยละ 72.0

ในเรองตาง ๆ ยกเวนในเรองสามดใจมากเมอทราบวาตงครรภ พบหญง

ตงครรภไดรบแรงสนบสนน เพยงรอยละ 67.1 รายละเอยดดงแสดงใน

ตาราง 4.9

ตาราง 4.9 จ านวนและรอยละแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต


(n = 164)

รายการ ใช ไม

แนใจ

ไมใช

สามเหนดวยกบการมาฝากครรภ 96.4 1.8 1.8

ญาตแนะน าและสนบสนนใหมาฝากครรภ 89.1 9.1 1.8

ญาตจะคอยชวยเหลอและใหความรเกยวกบการ

ปฏบตตน

ในระหวางตงครรภเสมอ 87.8 9.8 2.4

สามใหการชวยเหลอดานการเงน 84.1 11.0 4.9

สามพดคยหรอซกถามเกยวกบการตงครรภเปน

ประจ า 72.6 14.6 12.8

สามดใจมากเมอทราบวาตงครรภ 67.1 29.9 3.0

สามไมเคยชวยเหลอหรอแบงเบาภาระงานบาน* 3.7 2.4 93.9

สามไมมเวลาใหเลยในระหวางทตงครรภ* 2.4 6.7 90.9

สามไมเคยปลอบใจหรอใหก าลงใจ เมอมเรองไม 3.0 6.7 90.3

89

สบายใจ*

สามไมเคยชวยจดเตรยมสงของเครองใชส าหรบแม

และทารก* 3.7 6.7 89.6

เมอเกดความวตกกงวลเกยวกบการตงครรภและ

การคลอด

ไมสามารถขอค าแนะน าจากญาตได* 3.0 14.6 82.4

เมอมเรองไมสบายใจ ไมสามารถปรกษากบญาต

ได* 5.5 15.8 78.7

หมายเหต * หมายถง ขอค าถามเชงลบ

6. พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

การศกษาพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ โดยใหหญง

ตงครรภตอบแบบ สอบถามถงพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

ในเรองการรบประทานอาหารพวกเนอสตว รบประทานผลไมทกมอ

รบประทานเครองในสตว ดมชา หรอกาแฟ สบบหร และหรอดมเหลา

ขณะตงครรภ ดมน าอยางนอยวนละ 6 – 8 แกว ใสรองเทาสนสง ใสชด

คลมทองทมลกษณะรดรป นอนหลบพกผอนอยางนอยวนละ 8 ชวโมง ฟง

เพลง ท างานหนก ออกก าลงกาย ปฏบตกจทางศาสนา สงเกตอาการ

เปลยนแปลงของรางกาย และฝากครรภตามนด วามการปฏบตทกวน /

ทกครง เปนประจ า นาน ๆ ครง หรอไมเคยเลย และแบงระดบพฤตกรรม

การดแลตนเองของหญงทมาฝากครรภออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบต า

(คะแนนนอยกวารอยละ 60) ระดบปานกลาง (คะแนนรอยละ 60 – 79)

ระดบด (คะแนนตงแต รอยละ 80 ขนไป) ผลการศกษาพบวา

หญงทมาฝากครรภ สวนใหญ รอยละ 84.8 มพฤตกรรมการดแล

ตนเองทถกตองอยในระดบปานกลาง รองลงมา รอยละ 14.0 และ 1.2 อย

ในระดบดและต า ตามล าดบ รายละเอยดดงตาราง 4.10

ตาราง 4.10 จ านวนและรอยละระดบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญง

ตงครรภ

พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ จ านวน รอยละ

90

(n = 164) 100.0

ระดบต า (0 - 26 คะแนน) 2 1.2


ระดบด (36 - 45 คะแนน) 23 14.0

+ 1 SD = 33.7 + 2.8 Min = 17 Max

= 36

เมอพจารณาพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภในแตละ

ประเดน พบวา มากกวา รอยละ 90.0 หญงตงครรภมการดแลตนเองเปน

ประจ า ถงทกวน / ทกครง ในเรองสงเกตอาการเปลยนแปลงของรางกาย

ดมน าอยางนอยวนละ 6 – 8 แกว รบประทานอาหารพวกเนอสตว ฝาก

ครรภตามนด รบประทานผลไม และนอนหลบพกผอนอยางนอยวนละ 8

ชวโมง ส าหรบในเรองฟงเพลง มการดแลตนเองเปนประจ า ถงทกวน /

ทกครง รอยละ 61.0 ในเรองออกก าลงกาย รบประทานเครองในสตว

และปฏบตกจทางศาสนา มการดแลตนเองเปนประจ า ถงทกวน / ทกครง

นอยกวา รอยละ 26.0 ส าหรบในเรองสบบหรและหรอดมเหลา ดมชาหรอ

กาแฟ ใสรองเทาสนสง ใสชดคลมทองทมลกษณะรดรป และท างานหนก

สวนใหญมากกวารอยละ 96.0 ไมเคย / มการปฏบตดงกลาวนานๆ ครง

รายละเอยดดงตาราง 4.11

ตาราง 4.11 จ านวนและรอยละพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ


(n = 164)

รายการ ไม

เคย

เลย

นานๆ

ครง

เปน

ประจ า

ทก

วน/

ทก

ครง

สงเกตอาการเปลยนแปลงของรางกาย 0.0 2.4 30.5 67.1

ดมน าอยางนอยวนละ 6 – 8 แกว 0.0 3.7 44.5 51.8

91

รบประทานอาหารพวกเนอสตว 0.0 1.8 47.0 51.2

ฝากครรภตามนด 1.8 0.6 53.7 43.9

รบประทานผลไม 0.0 9.8 79.2 11.0

นอนหลบพกผอนอยางนอยวนละ 8 ชวโมง 0.6 7.9 81.1 10.4

ฟงเพลง 0.6 38.4 54.3 6.7

ออกก าลงกาย 1.8 73.2 20.7 4.3

รบประทานเครองในสตว 4.3 73.8 19.5 2.4

ปฏบตกจทางศาสนา 3.7 93.3 2.4 0.6

สบบหร และหรอดมเหลา* 99.4 0.0 0.0 0.6

ดมชา หรอกาแฟ* 88.4 9.1 1.8 0.6

ใสรองเทาสนสง* 84.8 14.6 0.6 0.0

ใสชดคลมทองทมลกษณะรดรป* 82.4 14.6 3.0 0.0

ท างานหนก* 11.0 86.6 1.8 0.6

7. ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง

การวเคราะหปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญง


จงหวดนครศรธรรมราช ไดวเคราะหปจจยรวม ไดแก ตวแปรอาย ระดบ

การศกษา (อนปรญญา/ปวส.หรอสงกวา) และล าดบการตงครรภ ปจจย

น า ไดแก ตวแปรความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ และ

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ ปจจยเออ ไดแก อาชพ (ม

อาชพ) รายไดของครอบครว และปจจยเสรม ไดแก ตวแปรแรงสนบสนน

ทางสงคมจากสามและญาต กบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงทมา

ฝากครรภ ทงน ไดน าเสนอผลการวเคราะหออกเปน 2 ตอน ตอนท 1 เปน

การเสนอผลการวเคราะหเมตรกความสมพนธระหวางตวแปรอสระดวยกน

ตอนท 2 เปนการเสนอผลการวเคราะหปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการ

ดแลตนเองของหญงทฝากครรภ ซงไดเสนอไวดงนคอ

92

ผลการวเคราะหเมตรกความสมพนธระหวางตวแปรอสระดวยกน

จากตาราง 4.12 เปนการน าเสนอผลการวเคราะหเมตรกความสมพนธ

ระหวางตวแปรอสระดวยกน โดยใชสมประสทธสหสมพนธ (Correlation

coefficient) พบวา ตวแปรอสระตาง ๆ ทใชในการศกษาปจจยทสมพนธ

กบพฤตกรรมการดแลตนเอง มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต

ตงแต 0.433 ลงมา ซงความสมพนธดงกลาวของตวแปรอสระดวยกน อย

ในเกณฑไมเกนตามขอก าหนดของการวเคราะหถดถอยพห (Multiple

regression analysis)

ตาราง 4.12 คาสมประสทธความสมพนธภายในระหวางตวแปรอสระทใช

ในการศกษาปจจยท

สมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญงตงครรภทมารบ

บรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช (n = 164)

ตวแปร age educ preg know attitude job income force

age

educ

0.243**

preg

0.404**

-

0.002

know

0.158*

0.158*

0.135

attitude

0.214**

0.143

0.182*

0.409**

job -

0.304**

-

0.150

-

0.090

0.013

-0.114

income

0.341**

0.320**

0.120

-

0.048

0.147 -

0.443**

force - - -

93

0.015 0.114 0.062 0.172* 0.341** 0.170* 0.208**

* P-value < 0.05 ** P-value < 0.01

หมายเหต

age = อาย educ = ระดบการศกษา

(อนปรญญา/ปวส.

หรอสงกวา)

preg = ล าดบการตงครรภ know = ความรเกยวกบการ

ตงครรภและการ


attitude = ทศนคตตอการ

ตงครรภและการ


job = อาชพ (มอาชพ)

income = รายได force = แรงสนบสนนทาง

สงคมจากสาม

และญาต

การวเคราะหปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญง


จงหวดนครศรธรรมราช ดวยการวเคราะหถดถอยพห แบบเอนเตอร ไดน า

ตวแปรปจจยรวม ไดแก อาย ระดบการศกษา (อนปรญญา/ปวส.หรอสง

กวา) และล าดบการตงครรภ ปจจยน า ไดแก ความรเกยวกบการตงครรภ

และการฝากครรภ และทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ ปจจย

เออ ไดแก อาชพ (มอาชพ) รายได และปจจยเสรม ไดแก แรงสนบสนน

ทางสงคมจากสามและญาต เขาสการวเคราะห

พบวา อาย รายได และแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ม

ความสมพนธชงบวกตอพฤตกรรมการดแลตนเอง ของหญงตงครรภทมา

รบบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช อยางมนยส าคญทางสถต (P-value<0.05) สวนระดบ

การศกษา (อนปรญญา/ปวส.หรอสงกวา) และล าดบการตงครรภ ความร

94

เกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ ทศนคตตอการตงครรภและการ

ฝากครรภ และอาชพ (มอาชพ) พบวา ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการ

ดแลตนเองของหญงตงครรภ ตวแปรทงหมดรวมกนอธบายการผนแปร

ของพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ ไดรอยละ 13.0 โดยม

สมการถดถอยพหดงนคอ

Behavior = 16.386 + 0.137 age + 0.001 income + 0.175

force

ดงแสดงรายละเอยดในตาราง 4.13

ตาราง 4.13 การวเคราะหถดถอยพหปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเอง ของหญงตงครรภทมารบบรการโรงพยาบาลสงเสรม

สขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวดนครศรธรรมราช (n = 164)

ตวแปร B SE Beta t

ปจจยรวม

อาย

0.137

0.059 0.274 2.341

*

ระดบการศกษา (อนปรญญา/

ปวส.หรอสงกวา)

-

0.879

0.558 0.129 1.57

6

ล าดบการตงครรภ -

0.446

0.319 -

0.152

-

1.399

ปจจยน า

ความรเกยวกบการตงครรภและ


0.076 0.172 0.037

0.443

ทศนคตตอการตงครรภและการ


0.189 0.141 0.115

1.340


อาชพ (มอาชพ) -

0.170

0.547 0.030 -

0.311

รายได 0.001 0.000 0.210

95

2.039

*


แรงสนบสนนทางสงคมจากสาม

และญาต

0.175 0.079 0.179

2.222

*

ตวคงท 16.38

6

4.529

3.618

**

Adjust R2 = 0.130, SEE = 2.618, F = 4.035, Signif F =

0.000

หมายเหต * P-value < 0.05 ** P-value < 0.01

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ



จงหวดนครศรธรรมราช เปนการวจยภาคตดขวาง (Cross-sectional

research) มวตถประสงคเพอศกษาการฝากครรภ ความร ทศนคตตอการ

ตงครรภและการฝากครรภ แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต และ

พฤตกรรมการดแลตนเอง ตลอดจนปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเองของหญงตงครรภ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11

ท าการศกษาในกลมหญงทมาฝากครรภ คดเลอกกลมตวอยางดวยวธการ

สมตวอยางแบบงาย (Simple random sampling) จากบญชรายชอผมา

ฝากครรภ จ านวน 164 คน เกบขอมลโดยใช 1. แบบสอบถาม ซง

96

ประกอบดวยขอมลทวไป ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ แรงสนบสนนทางสงคมจาก

สามและญาต และพฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ แบบสอบถาม

ดงกลาวมความเชอถอไดของแบบวดความรเกยวกบการตงครรภและการ

ฝากครรภ = 0.72 แบบวดทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ =

0.74 แบบวดแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต = 0.70 แบบวด

พฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ = 0.77 2. แบบบนทกขอมลการ

ฝากครรภ ประกอบดวยขอมลเกยวกบล าดบการตงครรภ อายครรภเมอ

ฝากครรภครงแรก เหตผลทมาฝากครรภครงแรกหลง 12 สปดาห การฝาก

ครรภตามเกณฑ การวางแผนตงครรภ สถานทตดสนใจจะไปคลอด

ภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ และจ านวนบตรทมชวตอยในปจจบน

เปนแบบส าหรบใหเจาหนาทเปนผซกถามหญงตงครรภ / คนหาขอมลจาก

บตรผปวยนอก / แบบบนทกตาง ๆ ในการฝากครรภ เกบขอมลระหวาง

เดอนกรกฎาคม – สงหาคม 2555 วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมส าเรจรป

สถตทใช ไดแก สถตเชงพรรณนา (รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน) และการวเคราะหถดถอยพห (Multiple regression analysis)

แบบเอนเตอร

สรปผลการศกษา

จากการศกษาการฝากครรภ และพฤตกรรมการดแลตนเองของ

หญงตงครรภทมารบบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11

จงหวดนครศรธรรมราช พบผลการศกษาดงนคอ

ลกษณะตาง ๆ ของกลมตวอยาง พบวาหญงตงครรภ รอยละ 82.3

มอาย 20 – 29 ป โดยเฉลยมอาย 26.7 ป รอยละ 40.9 มการศกษาระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย รองลงมา รอยละ 29.9, 21.3 และ 7.9 ม

การศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน อนปรญญา/ปวส หรอสงกวา และ

ประถมศกษาหรอต ากวา ตามล าดบ ซงรอยละ 45.7 ไมมอาชพ

(ชวยเหลองานในครอบครว / งานบาน) และมอาชพ 54.3 โดยสวนมากม

อาชพรบจาง รอยละ 26.2 ส าหรบในเรองรายได พบวา หญงตงครรภ

97

รอยละ 47.6 มรายได / เดอน 5,000 – 10,000 บาท รองลงมารอยละ

11.0 และ 4.3 มรายได มากกวา 10,000 บาท และนอยกวา 5,000 บาท

ตามล าดบ ทงน รอยละ 37.1 เปนผไมมรายได โดยเฉลยมรายได

5,317.5 บาท สวนใหญ รอยละ 78.7 ใชบตรประกนสขภาพในการ

รกษาพยาบาล สวนความสะดวกในการเดนทางไปฝากครรภ พบวา สวน

ใหญ รอยละ 98.2 สถานบรการฝากครรภหาไดงาย รอยละ 100.0 สถาน

บรการฝากครรภอยไมไกล เดนทางสะดวก เดนทางไมนาน และใชเวลา

ในการตรวจครรภไมนาน

การฝากครรภและการตงครรภ พบวา รอยละ 40.9 เปนครรภท 2

ทมาฝากครรภรองลงมา รอยละ 31.7 และ 27.4 เปนครรภท 3 ขนไป และ

ครรภท 1 ทมาฝากครรภ ตามล าดบ ซงสวนใหญ รอยละ 61.0 ฝากครรภ

ครงแรกเมออายครรภ 12 สปดาห หรอนอยกวา และรอยละ 39.0 ฝาก

ครรภครงแรกเมออายครรภมากกวา 12 สปดาห ทงน รอยละ 85.9 และ

48.5 เปนเพราะไมวาง และไมทราบวาตงครรภ ในการฝากครรภนน

สวนใหญ รอยละ 72.0 มการฝากครรภครบตามเกณฑ ในการตงครรภ

ดงกลาวนน สวนใหญ รอยละ 80.5 ไมไดวางแผนทจะตงครรภ และรอย

ละ 89.0 ตดสนใจจะคลอดทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11

ซงหญงตงครรภ รอยละ 7.3 มภาวะแทรกซอนระหวางตงครรภ (รอยละ

3.7, 1.8, 1.2 และ 0.6 มภาวะโลหตจาง ตดเชอทางเดนปสสาวะ เปน

โรคเบาหวาน และมเนองอกในมดลก) ในหญงทมาฝากครรภดงกลาว ม

บตร 1 คน รอยละ 44.5 รองลงมามบตร 2 คน และ 3 คน รอยละ 22.0 และ

4.3 ตามล าดบ ทงน รอยละ 29.2 ยงไมมบตร

ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ พบวา หญงตงครรภ

สวนใหญ รอยละ 79.3 มความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ

ในระดบสง รองลงมา รอยละ 17.7 และ 3.0 อยในระดบปานกลางและต า

ตามล าดบ เมอพจารณาในประเดนตาง ๆ ของความรเกยวกบการตงครรภ

และการฝากครรภ พบวา สวนใหญมความรด (ตอบถกมากกวารอยละ

86.0) ในเรองตาง ๆ ของการตงครรภและการฝากครรภ ยกเวนในเรอง

การฝากครรภคอการขนทะเบยนเพอจองการคลอดในสถานทไปฝากครรภ

ตอบถกเพยงรอยละ 51.2

98

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ พบวา รอยละ 100.0 ม

ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภในระดบสง โดยผทมาฝากครรภ

มความรสกทไมแนใจ รอยละ 29.7, 40.0 และ 36.7 วาการตงครรภท าให

ชวตยงยากมากขน การตงครรภท าใหสขภาพทรดโทรม และการ

รบประทานยาบ ารงขณะตงครรภจะท าใหเดกตวโตและคลอดยาก และม

ทศนคตทไมถกตองในเรองดงกลาว รอยละ 14.7, 16.7 และ 5.7

ตามล าดบ ทงน ผทมาฝากครรภเหนดวยในเรองตาง ๆ ทเปนประเดนเชง

บวก และไมเหนดวยในประเดนเชงลบมากกวารอยละ 83.0 ซงถอวาม

ทศนคตทถกตองในเรองนน ๆ มาก ยกเวนในเรอง ทารกในครรภเปนแรง

กระตนและก าลงใจในการสรางความมนคงใหกบครอบครว หญงตงครรภ

เหนดวย รอยละ 70.1 เทานน

แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต พบวา รอยละ 97.0

ไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ในระดบมาก รองลงมา

รอยละ 1.8 และ 1.2 ไดรบแรงสนบสนนในระดบปานกลาง และต า

ตามล าดบ ทงน มากกวา รอยละ 72.0 ไดรบแรงสนบสนนทางสงคมจาก

สามและญาตในเรองตาง ๆ ยกเวนในเรองสามดใจมากเมอทราบวา

ตงครรภ พบผทมาฝากครรภไดรบแรงสนบสนน เพยงรอยละ 67.1

พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ พบวา หญงทมาฝาก

ครรภ สวนใหญ รอยละ 84.8 มพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตองอยใน

ระดบปานกลาง รองลงมา รอยละ 14.0 และ 1.2 อยในระดบดและต า

ตามล าดบ ทงน มากกวา รอยละ 90.0 หญงตงครรภมการดแลตนเองเปน

ประจ า ถงทกวน ในเรองสงเกตอาการเปลยนแปลงของรางกาย ดมน า

อยางนอยวนละ 6 – 8 แกว รบประทานอาหารพวกเนอสตว ฝากครรภ

ตามนด รบประทานผลไม และนอนหลบพกผอนอยางนอยวนละ 8

ชวโมง ส าหรบในเรองฟงเพลง มการดแลตนเองเปนประจ าถงทกวน รอย

ละ 61.0 ในเรองออกก าลงกาย รบประทานเครองในสตว และปฏบตกจ

ทางศาสนา มการดแลตนเองเปนประจ าถงทกวน นอยกวา รอยละ 26.0

ส าหรบในเรองสบบหรและหรอดมเหลา ดมชาหรอกาแฟ ใสรองเทาสนสง

ใสชดคลมทองทมลกษณะรดรป และท างานหนก สวนใหญมากกวารอย

ละ 96.0 ไมเคย / มการปฏบตดงกลาวนานๆ ครง

99

ปจจยทสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ พบวา อาย รายได และแรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ม

ความสมพนธชงบวกตอพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ อยาง

มนยส าคญทางสถต (P-value < 0.05) สวนระดบการศกษา

(อนปรญญา/ปวส.หรอสงกวา) และล าดบการตงครรภ ความรเกยวกบ

การตงครรภและการฝากครรภ ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

และอาชพ (มอาชพ) พบวาไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลตนเอง

ของหญงตงครรภ

อภปรายผล



จงหวดนครศรธรรมราช พบประเดนตาง ๆ ทอธบายเชงเหตเชงผล ดงน

1. หญงตงครรภ 1 ใน 3 ทมการฝากครรภลาชา / ไมครบตาม

เกณฑ ทงน สวนหนงของหญงตงครรภดงกลาวเปนหญงตงครรภครรภ

แรก อาจจะไมรและเขาใจวาจะตองฝากครรภเมอไร ตองฝากครรภกครง

และในการตงครรภดงกลาว รอยละ 80.5 เปนการตงครรภทไมไดมการ

วางแผน จงท าใหมการฝากครรภลาชา / ไมครบตามเกณฑ

2. อาย มความสมพนธชงบวกตอพฤตกรรมการดแลตนเองของ

หญงตงครรภ ซงหมายความวา หญงตงครรภทมอายมากขน จะท าใหม

พฤตกรรมการดแลตนเองทดขน ทงน บคคลทมอายมาก จะม

ประสบการณการเรยนรในการเผชญปญหาตาง ๆ ไดมากกวาคนอายนอย

วนจฉยไตรตรอง ตดสนใจเลอกวธในการเผชญปญหาไดมากขน และม

วฒภาวะทเพมขน ดงนน หญงตงครรภทอายมากจะท าใหสามารถปรบตว

ตอการเปลยนแปลงตาง ๆ ไดด รบผดชอบตอสขภาพอนามยตนเองได

มากขน หญงตงครรภทอายนอยกวาจะมพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพไม

ดเทากบหญงตงครรภทอายมากกวา นอกจากน หญงตงครรภทมอายนอย

มกมสขภาพแขงแรง จงไมสนใจทจะดแลสขภาพอนามยของตนเอง

ในขณะทหญงตงครรภทอายมากขน จะใหความสนใจกบสขภาพมาก

ยงขน ซงอาจเนองมาจากการมอายมากขนในการตงครรภ ท าใหมโอกาส

เสยงตออนตรายหรอความผดปกตขณะตงครรภไดมากกวา จงท าใหม

100

ความตนตวสง และมแรงจงใจในการปฏบตตวในการดแลตนเองทดกวา

(สภาวด จนตะคาดม, 2546) สอดคลองกบการศกษาของพชรนทร ชาง

เจรจา (2555) ทพบวา อายมความสมพนธทางบวกกบการดแลตนเองของ

หญงวยรนตงครรภ

3. รายได มความสมพนธชงบวกตอพฤตกรรมการดแลตนเองของ

หญงตงครรภ ซงหมายความวา หญงตงครรภทมรายไดมากกวา จะท าให

มพฤตกรรมการดแลตนเองทดกวา ทงน รายไดเปนปจจยทมอทธพลตอ

การด าเนนชวต ในการตอบสนองความตองการขนพนฐานของบคคล ท า

ใหชวตความเปนอยดขน (Orem, 1991) ผทมรายไดด จะมโอกาสในการ

แสวงหาสงทเปนประโยชนตอการดแลสขภาพของตน เอออ านวยใหบคคล

ชวยเหลอตวเองใหไดรบอาหารทเพยงพอ เขาถงบรการไดอยางเหมาะสม

สามารถจดหาเครองใชตาง ๆ เพอการสงเสรมสขภาพของตนเองได

ในขณะทผทมรายไดนอย จะมขอจ ากดในการหาสงบรการดแลสขภาพ

ตาง ๆ (สภาวด จนตะคาดม, 2546) สอดคลองกบการศกษาของพชรนทร

ชางเจรจา (2556) ทพบวา รายไดมความสมพนธทางบวกกบการดแล

ตนเองของหญงวยรนตงครรภ

4. แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต มความสมพนธชงบวก

ตอพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ ซงหมายความวา ผทไดรบ

แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาตทด จะท าใหหญงตงครรภม

พฤตกรรมการดแลตนเองทด ทงน การตงครรภนบเปนภาวะวกฤตอยาง

หนงส าหรบสตร เปนชวงชวตของผหญงทเปราะบางมาก เปนสภาวะท

รางกายมการเปลยนอยางมาก (วระ สรเศรณวงศ,2551) ทงรางกาย

และจตใจ สงผลใหสตรตองมการปรบตวอยางมากกบการเปลยนแปลงจาก

การตงครรภ หญงตงครรภตองการความเหนอกเหนใจ การชวยเหลอจาก

ครอบครว ญาตพนอง ฯ ดงนน การสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต

จะชวยใหหญงตงครรภสามารถปรบตวและเผชญกบสงทเกดขน ไดรบ

ขอมลขาวสารการปฏบตตวในการตงครรภ เปนการไดรบความร วธการ

ประโยชนตอการดแลตนเองในระหวางการตงครรภ และเปนการกระตน

ใหเกดพฤตกรรมการดแลตนเอง การใหความรกความอบอน การดแลเอา

ใจใสอยางใกลชด ท าใหหญงตงครรภมภาวะทางกายและสขภาพจตทด

101

จะชวยสงเสรมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพใหเกดขน สอดคลองกบแนวคด

รปแบบการสงเสรมสขภาพของ Pender (1987) ทกลาววา อทธพล

ระหวางบคคลเปนปจจยทสงผลตอพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ ดงนน

แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต จงเปนสงทน าไปสการปฏบตหรอ

พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงทตงครรภ สอดคลองกบการศกษาของ

พชรนทร ชางเจรจา (2556) ทพบวา การสนบสนนทางสงคมม

ความสมพนธทางบวกกบการดแลตนเองของหญงวยรนตงครรภ และ

ปรชา คชเดช (2551) พบวา แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต ม

ความสมพนธชงบวกตอพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงทฝากครรภ

ขอเสนอแนะ

1. จากผลการวจย ควรสงเสรมใหมการฝากครรภครงแรกเมออาย

ครรภ 12 สปดาห หรอนอยกวา และมาฝากครรภครบตามเกณฑเพมมาก

ขน เพราะยงมหญงตงครรภอกประมาณ 1 ใน 3 ทมการฝากครรภลาชา /

ไมครบตามเกณฑ และควรสงเสรมการวางแผนการมบตร โดยเฉพาะการ

วางแผนการปฏบตตวในขณะตงครรภ และเมอบตรคลอดออกมา

2. จากผลการศกษาพบวา หญงตงครรภ สวนใหญ รอยละ 84.8 ม

พฤตกรรมการดแลตนเองทถกตองอยในระดบปานกลาง และรอยละ 1.2

อยในระดบต า ดงนน ควรพฒนาใหหญงตงครรภมพฤตกรรมการดแล

ตนเองทถกตองเพมมากขน โดยเฉพาะในเรองการออกก าลงกาย การ

รบประทานเครองในสตว และการปฏบตกจทางศาสนา เพราะมการดแล

ตนเองในเรองดงกลาวนอย

3. ควรสงเสรมใหสามและญาตใหการสนบสนนในการตงครรภ ไม

วาจะเปนการสนบสนนโดยการชวยเหลอสงตางๆ การใหขอมล และการ

ใหก าลงใจ เพราะการกระท าดงกลาวจะท าใหหญงตงครรภเกดพฤตกรรม

การดแลตนเองทด

4. ในกลมหญงตงครรภทมอายนอย และมรายไดนอย / ไมม ควร

สงเสรมใหมพฤตกรรมการดแลตนเองเพมมากขน กวาผทมอายมาก / ม

รายไดมากขน เพราะจากผลการศกษาพบวา อาย และรายได ม

ความสมพนธชงบวกตอพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

102

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. ศกษาหาปจจยทมความสมพนธกบพฤตกรรมการ

ดแลตนเองของหญงตงครรภ เพมเตมจากการศกษาในครงน

ซงคาดวายงมปจจยอน ๆ ทมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแล

ตนเอง ของหญงทฝากครรภ อาท ความเชอ คานยมในการ

ตงครรภ การไดรบค าปรกษาจากมารดาหรอญาตผใหญ เปน

ตน

2. ศกษาหารปแบบทเหมาะสมในการพฒนาใหหญง

ตงครรภ มพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตอง ซงจะท าใหได

รปแบบการพฒนาพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภท

เหมาะสมตอไป

3. ศกษาความพงพอใจ และปญหาอปสรรคในการฝากครรภท

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช

บรรณานกรม

กนกวรรณ ใจพงค. 2554 ปจจยทสมพนธตอการฝากครรภลาช

าในหญงตงครรภทมารบบรการ ณ โรงพยาบาลล าพน.

วทยานพนธ สาธารณสขศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลย

เชยงใหม.

กองโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข. 2551. อาหาร

หญงตงครรภ 4 ภาค. (ระบบออนไลน). แหลงทมา :

http://www.makeupathome.com/index.php?lay=show

&ac =article&Id (สบคนเมอ 29 ตลาคม 2555)

กตมา สรสนธ. 2541. ความรทางการสอสาร. กรงเทพมหานคร:

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

เกศน จฑาวจตร. 2540. การสอสารเพอการพฒนาทองถน.

http://www.makeupathome.com/index.php?lay=show&ac

http://www.makeupathome.com/index.php?lay=show&ac

103

กรงเทพมหานคร: สถาบนราชภฎนครปฐม.

จตเกษม สวรรณรฐ. 2549. การตงครรภความเสยงสง : การ

ประเมนสขภาพทารกในครรภ. หนวยผลตต าราคณะ

แพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร

จนตนา ยนพนธ 42. การวจยพฤตกรรมสขภาพ: ขอบขายทซ

อนกบการวจยทางพยาบาล.

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดาราพงศ ลงกาฟา. 2555. ขอปฏบตเกยวกบการตงครรภและการ

ฝากครรภ. (ระบบออนไลน). แหลงทมา : http://hsc.

buu.ac.th/hsc2/index.php/healthcorner/disease-k/40-

2012-09-11-07-43-12 (สบคนเมอ 29 ตลาคม 2555)

ตน ปรชญพฤทธ. 2546. การบรหารแผนใหม. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

ไทยคลนก (Thaiclinic). 2551. การฝากครรภ. (ระบบออนไลน).

แหลงทมา : http://www. thaiclinic.com/anc.html (สบคน

เมอ 29 ตลาคม 2555)

ธงชย สนตวงษ. 2545. การบรหารงานบคคล.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพไทยวฒนาพานช.

ธารารตน ลอชาค า พลสข หงคานนท จรรจา สนตยากร และ

ปกรณ ประจนบาน. 2555. ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรม

การดแลตนเองของหญงตงครรภวยรน ในจงหวด

ก าแพงเพชร. วารสารการพยาบาลและสขภาพ. 6 (2)

พฤษภาคม- สงหาคม 2555.

นรนทรชย พฒนพงศา. 2542. ความร ทศนคต. กรงเทพฯ: โรง

พมพท าปกเจรญ.

http://www/

104

บญธรรม กจปรดาบรสทธ. 2545. ระเบยบวธการวจยทาง

สงคมศาสตร. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ ท าปกเจรญ.

บหลน สขเกษม. 2554. ปจจยทมความสมพนธกบการมาฝาก

ครรภครงแรกชากวา 12 สปดาห ของหญงตงครรภต าบล

โพนขา อ าเภอเมอง จงหวดศรสะเกษ. ศรสะเกษ : รายงาน

วจย.

ประภาเพญ สวรรณ และสวง สวรรณ. 2534. พฤตกรรมศาสตร

พฤตกรรมสขภาพและสขศกษา.

พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : เจาพระยาการพมพ.

ปรชา คชเดช. 2551. พฤตกรรมการดแลตนเองของหญงทฝาก

ครรภ โรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร. นราธวาส :

รายงานวจย.

ปรชา วาณชยเศรษฐกล. 2546 ต าราสตศาสตรการตงครรภและ

การคลอดปกต: การดแลการตงครรภ. กรงเทพมหานคร :

บรษทบคเนทจ ากด.

พชน เชยจรรยา. 2541. แนวคด หลกนเทศศาสตร

กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พชรนทร ชางเจรจา. 2555. ปจจยทมความสมพนธกบการดแล

ตนเองของหญงวยรนตงครรภแรก อ าเภอเบญจลกษ จงหวด

ศรสะเกษ. ศรสะเกษ : รายงานวจย.

พรยา ศภศร. 2541. แนวคดเกยวกบการพยาบาล หญงตงครรภ

เสยงสงและครอบครว. ในการพยาบาลมารดา-ทารกแรกเกด

ทมภาวะแทรกซอน เลม 1. พมพครงท 1. ชลบร : โรงพมพ

ศรศลปะการพมพ.

มณรตน สกโชตรตน. 2544. คลอดงาย คมอการเตรยมรางกาย

และจตใจไวคลอดบตร. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร :

105

โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วระ สรเศรณวงศ. 2551. อาหารกบหญงตงครรภ. (ระบบออน

ไลน). แหลงทมา : http://www. clinicrak. com/

messages/ viewmessage.php?id (สบคนเมอ 29 ตลาคม

2555)

ศรนาร แกวฤด. 2542. การเปลยนแปลงทางสรรวทยาระหวางการ

ตงครรภ. สตศาสตร. พมพครงท 2. ขอนแกน : โรง

พมพคลงนานาวทยา.

ศรพงศ สวสดมงคล. 2548 ต าราสตศาสตร: การฝากครรภ.

กรงเทพมหานคร : บรษท พลฟวง จ ากด.

ศกภนตย พลไพลนทร. 2540. เทคนคการประเมนผล.

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแพรพทยา.

ศนยอนามยท 11 จงหวดนครศรธรรมราช. 2555. รายงานการฝาก

ครรภ 2553 – 2555. นครศรธรรมราช: ศนยอนามยท 11

จงหวดนครศรธรรมราช.

สรอยตระกล อรรถมานะ. 2541. พฤตกรรมองคการ ทฤษฎและ

การประยกต. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ส านกสงเสรมสขภาพ กรมอนามย. 2555. WHO ปลกกระแส

รณรงคสขภาพแมและเดก วนอนามยโลก 2548. (ระบบออน

ไลน). แหลงทมา : http://advisor.anamai.moph.go.th/

news/060701.html. (สบคนเมอ 29 ตลาคม 2555)

ส านกสารสนเทศและประชาสมพนธ กระทรวงสาธารณสข. 2555.

รฐบาลถวาย “โครง‏การฝากทองทกทฟรทกสทธ” เฉลมพระ

เกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ. (ระบบ

http://www/

http://advisor.anamai.moph.go.th/

106

ออนไลน). แหลงทมา : http://www.moph. go.th /ops

/iprg/include/admin_hotnew/

show_hotnew.php?idHot_new=57603 (สบคนเมอ 29

ตลาคม 2555)

ส าราญ สรภคมงคล. 2546. ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการควบคม

โรคไขเลอดออก : ศกษาเปรยบเทยบในชมชนทเขมแขงกบ

ชมชนทออนแอ ของจงหวดนครสวรรค. วทยานพนธ วทยา

ศาสตรมหาบณฑต (สขศกษา) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สภาวด จนตะคาด. 2546. ความสมพนธระหวางแรงสนบสนนจากค

สมรสและพฤตกรรมสงเสรม สขภาพของหญงตงครรภทเปน

โรคเบาหวาน ประเภทผปวยนอก โรงพยาบาลศรราช.

วทยานพนธ ศกษาศาสตรมหาบณฑต (สขศกษา)

มหาวทยาลยรามค าแหง.

สมาล จนทรชลอ. 2542. การวดและประเมนผล. กรงเทพมหานคร

: ศนยสอเสรมคณภาพ. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา

ธนบร.

สวชย อนทรประเสรฐ. 2549. การตงครรภในวยรน ในสตศาสตร

รามาธบด. พมพครงท 1. กรงเทพมหานคร : โฮลสตกพบลช

ชง.

หนงสอพมพคมชดลก. 2550. แมคลอดลกน าหนกต ากวาเกณฑป

ละ7หมนคน-ทารกตายเฉลย 23 คนตอพน. (online)

Available URL : http://www.komchadluek.com (สบคน

เมอ 30 ตลาคม 2554)

อนใจ กออนนตกล. 2549. การตงครรภความเสยงสง : ความดน

โลหตสงระหวางตงครรภ. หนวยผลตต ารา คณะ

http://www.komchadluek.com/

107

แพทยศาสตร มหาวทยาลบสงขลานครนทร

Cunningham, F.G., Lenovo,K.J., Bloom,S.L., Hauth, JC.,

Gilstrap,L.C.I., & Wenstrom,K.D. 2005. Prenatal care.

New York: Mcgraw-Hill.

Golding J., Asheley D., McCaw-Binns A., Keeling J.W. and

ShentonT. 1989. Maternal mortality in Jamica:

socioeconomic factors. Acta Obstet. Gynecol: Scand.

68, 581.

Green LW, et al. 1980. Health Education Planning : A

Diagnostic Approach. California: Mayfield Publishing.

Murray and Zentner. 1993. Nursing Assessment and

Health Promotion : Strategies through Life Span. 5th

ed. U.S.A.: Appleton & Lange.

Orem, D.E. 1991. Nursing Concepts of Practice. 4th ed. Mc

Graw Hill Book Company, New York.

Pender NJ. 1987. Health Promoting in Nursing Practice. 2nd

ed. U.S.A.: Appleton & Lange.

Villar J, Bergsjo, P. 1997.Scienctific basis for the content of

routine antenatal care. I. Philosophy, recent studies,

and power to eliminate or alleviate adverse maternal

outcomes. Acta Obstet Gynecol : Scand, 76: 1-14.

Yamane, Taro. 1967. Statistics : An Introductory Analysis.

London : John Weather Hill, Inc.

Zimbardo Philip G., Ebbeb, Ebbesen and Christina

108

Muslach. 1977. Influencing Attitude and Changing

Behavior. London : Addison Wesley Publishing

Company.

ภาคผนวก

109

แบบสอบถาม

การฝากครรภ และพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภ

ทมารบบรการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช

110

ค าชแจง

ดวยโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ ศนยอนามยท 11 จงหวด

นครศรธรรมราช ไดตระหนกและเหนความส าคญกบการฝากครรภ และ

การดแลตนเองของหญงตงครรภทมารบบรการทโรงพยาบาลแหงน จงได

ท าการศกษาพฤตกรรมการฝากครรภ และการดแลตนเองของหญง

ตงครรภ และปจจยทมผลตอพฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ ของผ

ทมาฝากครรภ เพอน าขอมลทไดจากการศกษาไปใชในการพฒนาให

หญงตงครรภมพฤตกรรมการฝากครรภ และการดแลตนเองของหญง

ตงครรภทถกตอง เหมาะสม ซงผลการศกษาจะน าเสนอโดยภาพรวม

การตอบแบบสอบถามครงนจะไมมผลกระทบใดๆ ตอตวผตอบและถอเปน

ความลบสงสด จงขอความรวมมอมายงทานชวยกรณาตอบแบบสอบถาม

ตามขอเทจจรง ผศกษาขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

สายใจ โฆษตกลพร

111

สวนท 1 ขอมลทวไป

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชอง ( ) หนาขอความทเลอกเพยง

ขอเดยวหรอเตม

ขอความในชองวางใหสมบรณ

1. ปจจบนทานอาย.................ป (อายปเตม)

2. ทานจบการศกษาสงสดระดบ

( ) 1. ไมไดเรยน ( ) 2. ประถมศกษา

( ) 3. มธยมศกษาตอนตน ( ) 4. มธยมศกษาตอน

ปลาย/ปวช.

( ) 5. อนปรญญา/ปวส. ( ) 6. ปรญญาตรหรอ

เทยบเทา

( ) 7. สงกวาปรญญาตร ( ) 8. อนๆ ระบ

.................................

3. อาชพหลก

( ) 1. เกษตรกรรม ( ) 2. คาขาย

( ) 3. รบราชการ/รฐวสาหกจ ( ) 4. ธรกจสวนตว

( ) 5. งานบาน / ชวยเหลอ

งานในครอบครว

( ) 6. รบจาง

( ) 7. อน ๆ (ระบ)

.........................

4. รายไดเฉลยตอเดอน......................บาท

5. สทธในการรกษาพยาบาลของทาน

( ) 1. เบกได ( ) 2. ประกนสงคม

( ) 3. บตรประกนสขภาพ ( ) 4. ช าระเงนเอง

112

( ) 5. อน ๆ (ระบ)

................................

6. ความสะดวกในการเดนทางมาฝากครรภ ณ โรงพยาบาลแหงน

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชองททานเหนวาถกตองในแต

ละขอ

รายการ ใช ไมใช

1. สถานบรการฝากครรภหาไดงาย

2. สถานบรการฝากครรภอยไมไกล

3. การเดนทางมาฝากครรภสะดวก

4. ใชเวลาในการเดนทางไมนาน

5. ใชเวลาในการรอรบบรการตรวจครรภไมนาน

สวนท 2 ความรเกยวกบการตงครรภและการฝากครรภ

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชองททานเหนวาถกตองในแตละ

ขอ

รายการ ใช ไมใช ไม

ทราบ

1. อาการเรมแรกของการตงครรภ คอ การขาด

113

ประจ าเดอน

2. หญงตงครรภตองการพลงงานและสารอาหาร

เทากบคนปกต

3. หญงตงครรภทกคนควรมาฝากครรภครงแรกทนท

เมอทราบวาตงครรภ

4. การฝากครรภคอการขนทะเบยนเพอจองสถานท

คลอด

5. ในการตงครรภแตละครง ไปฝากครรภอยางนอย 1

ครงกเพยงพอ

6. ควรฝากครรภครงแรกเมอมอาการผดปกตเกดขน

ถาไมมอาการ

ผดปกตกไมตองมาฝากครรภกได

7. เมอฝากครรภ จะไดรบการฉดวคซนปองกน

บาดทะยกอยางนอย 2 เขม

8. เมอทารกในครรภไมดนหรอดนนอยลง ควรรบไป

พบแพทยกอนนดหมาย

9. ในระยะตงครรภเมอมน าเดนโดยไมเจบครรภ ไม

ตองรบไปพบแพทย

ควรรอใหเจบครรภเสยกอน

10. เมอมอาการคลนไสอาเจยนอยางมาก ควรไปพบ

แพทย เพราะไมใช

อาการแพทองธรรมดา

สวนท 3 ทศนคตตอการตงครรภและการฝากครรภ

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชองทตรงกบความคดเหนของ

ทานในแตละขอ

รายการ เหน

ดวย

ไม

แนใจ

ไม

เหน

ดวย

1. ทานรสกดใจเมอทราบวาตงครรภ

114

2. การตงครรภท าใหชวตทานยงยากมากขน

3. การตงครรภท าใหสขภาพทรดโทรม

4. ทารกในครรภเปนแรงกระตนและก าลงใจในการ

สรางความมนคง

ใหกบครอบครวทาน

5. การตงครรภเปนเรองธรรมชาต ไมจ าเปนตองไป


6. ทานรสกมนใจในการคลอดมากขนเมอมาฝากครรภ

7. การฝากครรภครบตามเกณฑหรอตามนด จะเปน

ผลดตอทารกในครรภ

8. การรบประทานยาบ ารงขณะตงครรภจะท าใหเดก

ตวโตและคลอดยาก

9. การฝากครรภจะท าใหทานไดรบประโยชนตอการ

คลอด

10. การฝากครรภท าใหไดรบความรเกยวกบการ

ปฏบตตนในระยะตงครรภ

11. เมอครรภแรกปกต ครรภตอไปไมจ าเปนตองไป


12. ไมจ าเปนตองไปฝากครรภทกครงตามนด เพราะ

ถงอยางไรกมาคลอดทโรงพยาบาลได

สวนท 4 แรงสนบสนนทางสงคมจากสามและญาต

ค าชแจง โปรดกาเครองหมาย ลงในชองทตรงกบการสนบสนนจากสาม

และญาตของทานในแตละขอ

รายการ ใช ไม ไมใช

115

แนใจ

1. สามทานดใจมากเมอทราบวาทานตงครรภ

2. สามเหนดวยกบการมาฝากครรภ

3. สามไมเคยชวยเหลอหรอแบงเบาภาระงานบาน

ของทาน

4. สามพดคยหรอซกถามเกยวกบการตงครรภของ

ทานเปนประจ า

5. สามไมเคยชวยจดเตรยมสงของเครองใชส าหรบ

ทานและทารก

6. สามไมเคยปลอบใจหรอใหก าลงใจทาน เมอทาน

มเรองไมสบายใจ

7. สามใหการชวยเหลอทานดานการเงน

8. สามไมมเวลาใหทานเลยในระหวางททาน

ตงครรภ

9. ญาตแนะน าและสนบสนนใหทานมาฝากครรภ

10. ญาตจะคอยชวยเหลอและใหความรเกยวกบการ

ปฏบตตน

ในระหวางตงครรภเสมอ

11. เมอมเรองไมสบายใจ ทานไมสามารถปรกษา

กบญาตได

12. เมอเกดความวตกกงวลเกยวกบการตงครรภและ

การคลอด

ทานไมสามารถขอค าแนะน าจากญาตได

สวนท 6 พฤตกรรมการดแลตนเองขณะตงครรภ

ค าชแจง โปรดกา ลงในชองททานไดปฏบตในชวงททานตงครรภใน

ครงน

116

ทกวน หมายถง ปฏบตเปนประจ าทกวน

เปนประจ า หมายถง ปฏบต 3 – 5 ครงตอสปดาห

นาน ๆ ครง หมายถง ปฏบตนอยกวา 2 ครงตอสปดาห

ไมเคยเลย หมายถง ไมเคยปฏบตเลย


เคย

เลย

นาน

ๆ

ครง

เปน

ประจ า

ทก

วน

1. ทานรบประทานอาหารพวกเนอสตว เชน

หม ไก ปลา เนอ

2. ทานรบประทานผลไมทกมอ

3. ทานรบประทานเครองในสตว เชน ตบ

ปอด

4. ทานดมชา หรอกาแฟ

5. ทานดมน าอยางนอยวนละ 6 – 8 แกว

6. ทานชอบใสรองเทาสนสงเปนประจ า

7. ทานใสชดคลมทองทมลกษณะรดรป


เคย

เลย

นาน

ๆ

ครง

เปน

ประจ า

ทก

วน

8. ทานนอนหลบพกผอนอยางนอยวนละ 8

ชวโมง

9. ทานฟงเพลง

10. ทานท างานหนก

11. ทานออกก าลงกาย เชน เดนเลน หรอออก

ก าลงกายเบา ๆ

12. ทานปฏบตกจทางศาสนา เชน ไปวด หรอ

มสยด

13. ทานสงเกตอาการเปลยนแปลงของ

รางกาย

14. ทานไปฝากครรภตามนด

117

15. ทานสบบหร และหรอดมเหลาขณะ

ตงครรภ

ขอขอบคณททานไดใหความรวมมอในการตอบค าถามในครงน

118

แบบบนทกขอมลการฝากครรภ

(ส าหรบเจาหนาทเปนผซกถาม และกรอกขอมลเทานน)

1. การตงครรภครงนเปนครรภท .......................

2. ฝากครรภทองนครงแรกเมออายครรภ ……..………….สปดาห

3. เหตผลของการมาฝากครรภลาชา (เฉพาะผมาฝากครรภเมออายครรภ

มากกวา 12 สปดาห

และตอบไดมากกวา 1 ขอ)

( ) 1. ไมทราบวา

ตงครรภ

( ) 2. ไมทราบวาควรจะมาฝาก

ครรภเมอไร

( ) 3. ไมวาง ( ) 4. โรงพยาบาลอยหางไกล

( ) 5. อนๆ ระบ

.................................

4. ฝากครรภครบตามก าหนดอายครรภหรอไม

( ) 0. ไมครบ ( ) 2. ครบ

5. กอนตงครรภครงน ทานไดวางแผนการมบตรไวลวงหนาหรอไม

( ) 0. ไมไดวางแผน ( ) 1. วางแผน

6. สถานททานตดสนใจจะไปคลอดในการตงครรภครงนคอ

( ) 1. โรงพยาบาลแหง

น

( ) 2. โรงพยาบาลอนๆ ของรฐ

คอ……………..

( ) 3. โรงพยาบาล

เอกชน

( ) 4. อน ๆ ระบ

..................................

7. ภาวะแทรกซอนระหวางการตงครรภ

( ) 1. ไมม ( ) 2. ม คอ

..........................................

119

8. จ านวนบตรทมชวตอยในปจจบน .......................คน

การฝากครรภ์ …hpc11.go.th/information/7.1/3.9/43.pdf · 1 การฝากครรภ์...

Documents