ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Ε. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΚΙΝΗΣ (1890-1978) Ο ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ «Είμαι κι εγώ Λευκαδίτης!» Αυτή ήταν η φράση με την οποία με χαιρέτησε ο Δημήτριος Γκίνης στις αρχές Οκτωβρίου 1975 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, όταν με σύστησε ως Λευκαδίτη η Διευθύνουσα του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών, κυρία Λουκία Δρούλια, κατά τη Γενική Συνέλευση του Ομίλου Με- λέτης Ελληνικού Διαφωτισμού, περιοδικό O Ερανιστής, του οποίου ο Γκίνης ήταν Πρόεδρος από την ίδρυσή του το 1962. Με ρώτησε από ποιο μέρος της Λευκάδας ήμουν, αλλά και για τις σπουδές μου και το αντικείμενο της εργασίας μου στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, όπου εργαζόμουν με δε- κάμηνη σύμβαση έργου. Απάντησα θαρρετά, καθώς με κουραγιάριζε το γα- λήνιο πρόσωπό του και η ανεπαίσθητη επιδοκιμασία των ματιών του. Ύστε- ρα άρχισε η Συνέλευση, στην οποία ορίστηκα Γραμματέας, ως ένας εκ των νεοτέρων, και πήρα θέση ανάμεσα στον Πρόεδρο της Συνέλευσης Νικόλαο Μαυρή (1899-1978) και τον Γκίνη. Προς το τέλος της Συνέλευσης συζητήθη- κε και η πρόταση για ανακήρυξη του Κωνσταντίνου Θ. Δημαρά (1904-1992) ως Επίτιμου Προέδρου του Ομίλου, η οποία έγινε ομόφωνα δεκτή. O Γκίνης έσκυψε προς το μέρος μου και μου ζήτησε να σημειώσω μια-δυο φράσεις που βελτίωναν, με τόνους συναισθηματικούς και ανθρώπινους, το σκεπτικό της τιμητικής πρότασής του για τον μεγάλο φίλο του και δάσκαλό μας. 1 Αισθανόταν Λευκαδίτης, παρόλο που η σχέση της οικογένειάς του με τη Λευκάδα ήταν για πολλές δεκαετίες φθίνουσα και η αστική και κτημα- τική της περιουσία λιγόστευε συνεχώς. Από τον πατέρα του Σπυρίδωνα (1864-1941), δικηγόρο και νομομαθή, γνώριζε τη γενεαλογία και τη δια- δρομή της οικογένειάς του, για την οποία εμείς ερευνάμε εντατικά για να χαράξουμε έστω και μια αχνή συνεχή γραμμή, καθώς τα οικογενειακά χαρτιά λανθάνουν. O ομώνυμος παππούς του Δημήτριος ήταν κτηματίας, «ιδιοκτήμων» για τη γραφειοκρατία της εποχής, και ευυπόληπτο μέλος της αρχοντικής τάξης της Λευκάδας, όπως ομολογείται από Λευκαδίτες 1. «Η Ε΄ Γεν. Συνέλευση του ΟΜΕΔ», O Ερανιστής, τ. 12 (1975), σ. 220. 3. Sklavenitis.indd 19 3/7/2017 10:32:22 πμ
30
Embed
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Ε. ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣhelios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream/10442/15804/3/96.pdf · στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη – Μέξα.12
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Ε ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ ΓΚΙΝΗΣ (1890-1978) Ο ΜΕΛΕΤΗΤΗΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
laquoΕίμαι κι εγώ Λευκαδίτηςraquo Αυτή ήταν η φράση με την οποία με χαιρέτησε ο Δημήτριος Γκίνης στις αρχές Οκτωβρίου 1975 στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών όταν με σύστησε ως Λευκαδίτη η Διευθύνουσα του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών κυρία Λουκία Δρούλια κατά τη Γενική Συνέλευση του Ομίλου Με-λέτης Ελληνικού Διαφωτισμού περιοδικό O Ερανιστής του οποίου ο Γκίνης ήταν Πρόεδρος από την ίδρυσή του το 1962 Με ρώτησε από ποιο μέρος της Λευκάδας ήμουν αλλά και για τις σπουδές μου και το αντικείμενο της εργασίας μου στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών όπου εργαζόμουν με δε-κάμηνη σύμβαση έργου Απάντησα θαρρετά καθώς με κουραγιάριζε το γα-λήνιο πρόσωπό του και η ανεπαίσθητη επιδοκιμασία των ματιών του Ύστε-ρα άρχισε η Συνέλευση στην οποία ορίστηκα Γραμματέας ως ένας εκ των νεοτέρων και πήρα θέση ανάμεσα στον Πρόεδρο της Συνέλευσης Νικόλαο Μαυρή (1899-1978) και τον Γκίνη Προς το τέλος της Συνέλευσης συζητήθη-κε και η πρόταση για ανακήρυξη του Κωνσταντίνου Θ Δημαρά (1904-1992) ως Επίτιμου Προέδρου του Ομίλου η οποία έγινε ομόφωνα δεκτή O Γκίνης έσκυψε προς το μέρος μου και μου ζήτησε να σημειώσω μια-δυο φράσεις που βελτίωναν με τόνους συναισθηματικούς και ανθρώπινους το σκεπτικό της τιμητικής πρότασής του για τον μεγάλο φίλο του και δάσκαλό μας1
Αισθανόταν Λευκαδίτης παρόλο που η σχέση της οικογένειάς του με τη Λευκάδα ήταν για πολλές δεκαετίες φθίνουσα και η αστική και κτημα-τική της περιουσία λιγόστευε συνεχώς Από τον πατέρα του Σπυρίδωνα (1864-1941) δικηγόρο και νομομαθή γνώριζε τη γενεαλογία και τη δια-δρομή της οικογένειάς του για την οποία εμείς ερευνάμε εντατικά για να χαράξουμε έστω και μια αχνή συνεχή γραμμή καθώς τα οικογενειακά χαρτιά λανθάνουν O ομώνυμος παππούς του Δημήτριος ήταν κτηματίας laquoιδιοκτήμωνraquo για τη γραφειοκρατία της εποχής και ευυπόληπτο μέλος της αρχοντικής τάξης της Λευκάδας όπως ομολογείται από Λευκαδίτες
1 laquoΗ Ε΄ Γεν Συνέλευση του ΟΜΕΔraquo O Ερανιστής τ 12 (1975) σ 220
3 Sklavenitisindd 19 372017 103222 πμ
20 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
μάρτυρες της εποχής του Τον βρίσκουμε το 1862 να είναι μέλος της Επαρ-χιακής Επιτροπής σύνταξης του τυπωμένου καταλόγου 2164 εκλογέων και 148 εκλογίμων της Λευκάδας2 Το 1859 έγινε ο πρώτος άτυχος γάμος του με την αρχοντοπούλα Αικατερίνη Ιωάννου Σταύρου3
Από τον δεύτερο γάμο του γεννήθηκε το 1864 ο Σπυρίδωνας ο πατέρας του τιμώμενού μας που τον βρίσκουμε μαθητή στο Ελληνικό Σχολείο και στο Γυμνάσιο Λευκάδος από το 1872 ώς το 1878 όταν τελείωσε τη Β΄ τάξη Γυμνασίου για να συνεχίσει στο Γυμνάσιο Κερκύρας από το οποίο αποφοί-τησε το 1880 και γράφηκε τον ίδιο χρόνο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστη-μίου Αθηνών για να ανακηρυχθεί διδάκτορας αργότερα το 18844 Δικηγό-ρησε στην Αθήνα5 και συνέταξε με τον νομομαθή Σίμο Μπαλάνο τη Συνα-γωγή της Νομολογίας του Αρείου Πάγου 1835-1896 που κυκλοφόρησε σε 3 τόμους (1891 1895 1896) ενώ ο πρώτος τόμος γνώρισε και δεύτερη και τρίτη έκδοση (1899 1901)6 Παράλληλα δημοσίευσε από το 1892 ώς το 1915 μελέτες γύρω από το ιόνιο οικογενειακό και κληρονομικό Δίκαιο7 Το 1909
2 Μονόφυλλο 12 Ιουλίου 1862 Βιβλιοθήκη της Βουλής (εφημερίδες) Θωμάς Ι Παπαδόπουλος Ιονική Βιβλιογραφία 16ος-19ος αιώνας Ανακατάταξη ndash Προσθήκες ndash Βιβλιοθήκες τ Β΄ 1851-1880 Αθήνα 2000 σ 159 αρ 4157
3 Ενώπιον του Αρείου Πάγου (Τμήμα Βον) Προτάσεις Σπυρίδωνος Γκίνη ως κληρονόμου του πατρός αυτού Δημητρίου Γκίνη κατά 1) Ιωάννου Σταύρου ndash 2) Ιωάν-νου και Αποστόλου Σταύρου ndash Εν Αθήναις Εκ του Τυπογραφείου Αλεξ Παπαγεωργίου 1892 76 σ (Φίλιππος Ηλιού ndash Πόπη Πολέμη Ελληνική Βιβλιογραφία 1864-1900 Συνοπτι-κή αναγραφή τ Γ΄ 1891-1900 και αχρονολόγητα Βιβλιογραφικό Εργαστήρι laquoΦίλιππος Ηλιούraquo Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Αθήνα 2006 σ 2611 αρ 189278)
4 Δημήτρης Σπ Τσερές Η Μέση Εκπαίδευση στη Λευκάδα (1829-1929) Επεξερ-γασμένα στοιχεία για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές με τη βάση δεδομένων σε CD-ROM Κατάλογος του Αρχείου του Γυμνασίου και του Ελληνικού Σχολείου Αθήνα Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας ΙΝΕ-ΕΙΕ 2006 σ 149 Από το CD-ROM ή το διαδίκτυο iaengr Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Μητρώον Φοιτητών 1880-1886 Αρ 172 Σπυρίδων Δ Γκίνης 16 ετών Λευκάς κτήματα αξίας 150000 δρχ Απολυτήριον Γυμνασίου Κερκύρας Κάλλιστα Συνιστών Άγγελος Ρουπακιώτης εγγρα-φή 1880 Σεπτεμβρίου 15 1880 Σεπτεμβρίου 24 Διδάκτωρ 1884
5 Λύντια Τρίχα Δικηγορείν εν Αθήναις Μία διαδρομή στον 19ο αιώνα Εκδόσεις Αντ Ν Σάκκουλα Αθήνα ndash Κομοτηνή 2003 σ 318 321 324 438 485 489
6 Ηλιού ndash Πολέμη όπ αρ 1891577 1895731 1897568 1899698 Αντίτυπο της έκδοσης του 1901 στην Εθνική Βιβλιοθήκη
7 α Περί του τόκου της αποδοτέας προικός κατά τον Ιόνιον Αστυκόν Κώδικα Υπό Σ Δ Γκίνη Δικηγόρου (Εκ της Εφημερίδος της Ελληνικής και Γαλλικής Νομο-λογίας Τόμου ΙΒ΄) Εν Αθήναις Εκ του Τυπογραφείου Αλεξ Παπαγεωργίου [] 1892 σ 2 χαρ+16 (Ηλιού ndash Πολέμη όπ αρ 1892770) Η μελέτη ίσως σχετίζεται με τις Προτάσεις της υποσημείωσης 3
3 Sklavenitisindd 20 372017 103222 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 21
εκλέχθηκε ταμίας στο ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών8 ενώ το 1914 εκπροσώπησε τον Δήμο Λευκαδίων στην κηδεία του Ιωάννη Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (1855-1914) εκφωνώντας επικήδειο και κα τα θέτοντας στεφάνι9
Πέθανε στην Αθήνα το 194110 Το 1946 δημοσιεύεται στην Αθήνα με-ταθανατίως συμπαθητικό ποίημα του Σπυρίδωνος Γκίνη γραμμένο στην Κέρκυρα το 1899 με υπέρτιτλο Ένας λησμονημένος ποιητής και τίτλο Στην άνοιξη αλλά η ταύτιση του ποιητή με τον πατέρα του τιμώμενού μας απαιτεί επιβεβαίωση11
β laquoΣύμβασις της συζύγου μετά τρίτου προς το συμφέρον του συζύγου κατά τον Ιόνιον Κώδικαraquo Νέοι Πανδέκται τ 10 (1909) σ 147-154
γ laquoΠερί του νόμου της αποδοτέας προικός κατά τον Ιόνιον Αστικόν Κώδικαraquo Νέοι Πανδέκται τ 10 (1909) σ 584-586 589-591
δ laquoΙστορική ανακοίνωσις επί του κληρονομικού Δικαίου των Ιονίων Νήσωνraquo Εφη-μερίς Ελληνικής και Γαλλικής Νομολογίας τ 34 (1915) σ 233-243 [= Πρακτικά του εν Κερκύρα Πρώτου Πανιονίου Συνεδρίου (20-22 Μαΐου 1914) και αι εν αυτώ ανα-κοι νώσεις Εν Αθήναις εκ του Τυπογραφείου Π Α Πετράκου 1915 σ 110-120 και χω-ρι στό ανάτυπο Εν Αθήναις εκ του τυπογραφείου Π Α Πετράκου 1915 13 σ]
γραφικόν Λεξικόν τ Β΄ Αθήνα 1959 σ 35 laquoΤέλος ο δικηγόρος Σπυρίδων Γκίνης καταθέτων στέφανον εκ μέρους των λευκαδίων προσεφώνησε τον νεκρόν ως εξής ldquoΚατrsquo εντολήν του δήμου λευκαδίων καταθέτω τον στέφανον τούτον εις ένδειξιν μεγάλης τιμής και θερμής αγάπης προς το επιφανές τέκνον της Λευκάδος το τιμήσαν αυτήν διά της αρετής του διά της φιλοπατρίας του διά της υπερόχου αξίας του και διά των προς την μεγάλην πατρίδα πολυτίμων εθνικών υπηρεσιών του [] Η αγαπημένη του Λευκάς θα διατηρήση εσαεί εν τη μνήμη της και τη καρδία της τον μέγαν υιόν του Αριστοτέλους Βαλαωρίτου μετrsquo αισθημάτων αληθούς λατρείας και υπερηφανείας θρηνούσα τον πρό-ωρον θάνατον του πρώτου τούτου τέκνου της ως μεγίστην απώλειαν και της ιδιαιτέρας του πατρίδος και του Έθνους ημών ολοκλήρουrdquoraquo
10 Η χρονολογία από την επιγραφή του οικογενειακού του τάφου στο Α΄ Νεκρο-ταφείο Αθηνών
11 Ελληνική Επιθεώρησις χρόνος 35 αρ φ 6-7 (Ιούνιος-Ιούλιος 1946) σ 5 Το ποίη-μα είναι προχωρημένο σε σχέση με το γνωστό του ποίημα laquoΤω φίλω Ν Ι Σταματέ λω ΙΙraquo που έγραψε στην Αθήνα 2531884 στο Λεύκωμα του φίλου του Νικολάου Ι Σταματέλου 1861-1889 Γιώργος Ανδρειωμένος Τω φίλω Νικ Σταματέλω (Ένα λεύ κω μα με άγνωστα ιδιόχειρα ποιήματα των Παλαμά Ξενόπουλου Νιρβάνα Χατζό που λου κά) Σαββάλας Αθήνα 1996 σ 63 142middot βλ και σ 33 34 35 37 41 45 Βλ και Τριαντάφυλλος Ε Σκλα-βενίτης laquoΟ Νικόλαος Ι Σταματέλος (1861-1889) και η Ανδρομάχη Φίλιππα-Χαριτωνίδη (1891-1969) Από την αστική λαογραφία στη μεσοπολεμική λογοτεχνική αναπαράσταση των κοινωνικών ανακατατάξεωνraquo Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών Πρακτικά ΙΕ΄ Συμποσίου Δρόμοι και παράδρομοι της τοπικής ιστορίας Πνευ ματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας Γιορ-τές Λόγου και Τέχνης Λευκάδα 18-20 Αυγούστου 2010 Αθήνα 2001 σ 221-254231 247
3 Sklavenitisindd 21 372017 103222 πμ
22 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Έρευνα χρειάζεται για να ανασυσταθεί τουλάχιστον εν μέρει ο κατάλο-γος της Βιβλιοθήκης του Σπυρίδωνα της οποίας μέρος χάρισε εν ζωή ο τι-μώμενός μας στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη με μόνο κριτήριο τη μη ύπαρξη του βιβλίου στη σπουδαιότερη ερευνητική Βιβλιοθήκη της χώρας και καταφυγή κάθε λογίου Με την αποτελεσματική βοήθεια της συναδέλφου κ Ειρήνης Σολομωνίδη εντοπίσαμε 30 τίτλους και δεν είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχουν και άλλοι γιrsquo αυτό δημοσιεύω στο τέλος της μελέτης τον κατάλογό τους για διευκόλυνση του μελλοντικού ελέγχου και άλλων ευρημάτων Η δωρεά του Δ Σ Γκίνη βιβλίων του πατέρα του επιμερίστηκε σε δια φορετικούς χρόνους και η σεμνότητά του δεν του επέτρεψε να σημειώσει τη Βιβλιοθήκη του πατέ-ρα του ακόμη και στις περιγραφές των μοναδικών αντιτύπων που υπήρχαν σrsquo αυτήν και πέρασαν στη Γεννάδειο όταν τα βιβλιογραφούσε από αυτοψία στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα12 Η μαρτυρία του Κ Θ Δημαρά είναι χαρακτηριστική laquoΆλλωστε [για τον Δημήτριο Σ Γκίνη] αν κρίνουμε από την βιβλιοθήκη την οποία έβρισκε στο πατρικό του σπίτι η λογιοσύνη πρέπει να ήταν παλιά παραδοσιακή μέσα στην οικογένειαraquo13 Πράγματι στη Βιβλιοθήκη που χάρισε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας υπάρχουν αρκετά βιβλία της ελληνικής και κυρίως της ιταλικής γραμματείας που ανή-καν στον πατέρα του και σημαίνονται με την υπογραφή ή τη σφραγίδα του
Το 1890 (7 Μαΐου) και το 1892 γεννιούνται τα παιδιά του Σπυρίδωνα και της Μαρίας (-1955) από την Κέρκυρα ο τιμώμενός μας Δημήτριος και ο Κωνσταντίνος (1892-1987) μετέπειτα απόστρατος υποστράτηγος Πυροβο-λικού και ελεύθερος επαγγελματίας αρχιτέκτονας σπουδαγμένος στη Γερ-μανία14 O τιμώμενός μας γράφηκε στους φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών τον Φεβρουάριο του 1907 και πήρε το πτυχίο του με laquoλίαν καλώςraquo τον Δεκέμβριο του 191115 Με την επίδραση του Καθηγητή του στο Αστικό Δίκαιο Δημητρίου Παππούλια (1878-1932) στράφηκε στον
12 Η έρευνα προκλήθηκε από παλαιό μου εντοπισμό φυλλαδίων του Σπυρίδωνος Δ Γκίνη στα συσταχωμένα φυλλάδια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης με τη σημείωση του βιβλιοθηκαρίου Μάϊος 1956 Δωρεά Δ Γκίνη Την έρευνα έκανε για χάρη μου η κυρία Ειρήνη Σολομωνίδη την οποία ευχαριστώ πολύ και από αυτή τη θέση Ο αναγνώστης πρέπει να προσθέσει στον κατάλογο αυτό τρία βιβλία του Άγγελου Φ Καλκάνη (1829-1896) που χάρισε στον φίλο του Σπ Δ Γκίνη και έχουν εντοπιστεί στη Γεννάδειο Βι-βλιοθήκη (Γιώργος Ανδρειωμένος Τω φίλω Νικ Σταματέλω όπ σ 33)
13 Κ Θ Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo O Ερανιστής τ 15 (1978-1979) σ 33514 Ελληνικόν Whorsquos who 21965 σ 110-111 O γιος του Σπυρίδων (-2010) παρέδωσε
τη Βιβλιοθήκη του θείου του Δ Σ Γκίνη το 1984 στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας15 Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Μητρώον Φοιτητών Νομικής Α΄ εγ-
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 23
κλάδο της Ιστορίας του Δικαίου και το 1923 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και βάθυνε την ειδίκευσή του κοντά στον δάσκαλο και του Παπ-πούλια τον L Mitteis αλλά και τον παλαιογράφο V Gardthausen Αργότε-ρα φοίτησε και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών16
Η μουσική η λογοτεχνία η οικείωση με την Ιστορία παράλληλα με την ορειβασία και τις εκδρομές χαρακτήριζαν τα ενδιαφέροντά του που ταί-ριαξαν με το ερευνητικό του πνεύμα την αφοσίωση και την εργατικότη τα και τον οδήγησαν στα σημαντικά επιστημονικά αποτελέσματα που μας άφησε O laquoευτυχισμένος γάμος τουraquo με την ερασιτέχνη μουσικό και μετα-φράστρια ποίησης Ελπίδα Γεωργίου Ξανθάκη (1887-1972)17 laquoφώτισεraquo τη ζωή του και τον βοήθησε να μείνει αφοσιωμένος στη θέρμη του σπιτιού του γραφείου και της μελέτης στη μακρά ζωή του κατά τη μαρτυρία του φίλου του Κ Θ Δημαρά18
O τιμώμενός μας ήταν τυπικά δικηγόρος Αθηνών από το 1915 έως το 1953 Δεν ανέλαβε κανένα δημόσιο αξίωμα αλλά υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) φιλοξενούμενος ερευνητής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών από το 1962 μέλος της Διεθνούς Εται-ρείας Νεοελληνικών Σπουδών Πρόεδρος του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού (1962-1977) Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Βυζαντινών Σπου-δών Αντιπρόεδρος της Βιβλιογραφικής Εταιρείας Ελλάδος (1967) και άλ-λων εταιρειών και συλλόγων Οι τιμητικές διακρίσεις που αξιώθηκε είναι η ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτε-λείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1960 και η αφιέρωση του 8ου τόμου του περιοδικού O Ερανιστής το 1970
16 Νικόλαος Ι Πανταζόπουλος laquoO Δημήτριος Γκίνης και η συμβολή του εις την έρευναν της Ιστορίας του Βυζαντιακού και Μεταβυζαντιακού Δικαίουraquo Αρμενόπουλος τ 14 (1960) σ 757-763757 laquoΚατερχόμενος δε μετά το πέρας των εν Γερμανία σπουδών του εις την Ελλάδα εγγράφεται εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθη-νών συμπληρώνων την επιστημονικήν του κατάρτισιν και διά φιλολογικών γνώσεωνraquo Σ Τρωιάνος laquoΒ΄ O ερευνητής του Δικαίουraquo ΕΕΒΣ τ 43 (1977-1978) σ 387-394387
17 Η συλλογή των δημοσιευμένων μεταφράσεών της Ξένα ποιήματα στη γλώσσα μας παρουσιασμένα τυπώθηκε καλαίσθητα το 1965 (βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 30) και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του πατέρα της Γεωργίου και της αδελφής Ειμαρ-μένης Ενδεικτικές για τις σχέσεις με τους πνευματικούς ανθρώπους του καιρού της είναι η αφιέρωση από τον Άγγελο Σικελιανό της αυτο-ανθολογίας του Αντίδωρο Αθήνα 1943 Της Ελπίδας Άγγελος 191943 και του Τέλλου Άγρα Καθημερινές Δημητρά-κος Αθήνα 1939 Στους δυο λατρευτούς μας φίλους την Κυρία και τον Κύριο Δ Γκίνη με φιλία μrsquo αγάπη με άπειρη τιμή Τέλλος Άγρας Και τα δύο βιβλία φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη Δ Σ Γκίνη στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
18 Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo όπ σ 335
3 Sklavenitisindd 23 372017 103223 πμ
24 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Το έργο του απλώνεται σε 91 δημοσιεύματα Ερεύνησε κυρίως θέματα της Ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου Η εικοσαετής εντατική ενασχόλη-σή του με το εθνικό απογραφικό έργο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 από το 1935 ώς το 1957 οδήγησε στην έκδοση του πολύτιμου τρίτομου βιβλίου οδηγού πολυδύναμου των νεοελληνικών σπουδών που είναι γνωστό ως Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα και μας θυμίζει εκτός από τον Γκίνη και τον άτυχο φίλο και συνεργάτη του Βαλέριο Γ Μέξα (1904-1937) Η μεγάλη αυτή προσπάθεια και οι πολλές χιλιάδες βιβλία που πέρασαν από τα χέρια και τα μάτια του όξυναν τα ενδιαφέροντα του Γκίνη για ζητήματα νεοελληνικής παιδείας και τις περισσότερες φορές τα σχετικά δημοσιεύματά του ξεκινούν από ευρήματα της βιβλιογραφικής έρευνας και ολοκληρώνονται με τεκμηρι-ωτικές πλαισιώσεις διεισδυτικές επεξεργασίες και αναλύσεις Σε ευάριθμες περιπτώσεις όπως στις μελέτες του για τον Αδαμάντιο Κοραή και το έργο του αναδεικνύεται ικανός και διακριτός ερευνητής και αυτοδύναμος συγγραφέας στη σφαιρική πραγμάτευση ευρύτερων θεμάτων Στην ενότητα των μελετών του Γκίνη για τη νεοελληνική παιδεία είναι αφιερωμένη η δική μου προσέγ-γιση που θα διαβαστεί κάπως πρωθύστερα από τις προσεγγίσεις των συνα-δέλφων που ακολουθούν για τον ιστορικό του Δικαίου και τον βιβλιογράφο
Παράλληλα με τις πτυχιακές του σπουδές στη Νομική Αθηνών (1907-1911) ο Γκίνης ασχολήθηκε με θέμα της επτανησιακής Ιστορίας σε αντι-στοιχία με τις επιστημονικές ενασχολήσεις του πατέρα του και την επτανη-σιακή του καταγωγή Τον Δεκέμβριο του 1911 αξιώνεται το πτυχίο του και ετοιμάζει για να δημοσιεύσει τη μελέτη του laquoΤα Ταχυδρομεία εν Επτα-νήσω επί Αγγλικής Προστασίαςraquo στο Εικονογραφημένον Επτανησιακόν Ημερολόγιον του Ιωάννη Ν Πήλικα τ 1 (1913) [Αθήνα 1912] ενώ μια ευρύτερη μελέτη του Περί της ταχυδρομικής συγκοινωνίας δημοσιεύεται αυτοτελώς το 1913 Τη μελέτη του για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου με λίγες συμπληρώσεις θα την παρουσιάσει στο Α΄ Πανιόνιο Συνέδριο Κέρ-κυρα 20-22 Μαΐου 1914 και θα τη δημοσιεύσει στα Πρακτικά του Συνε-δρίου το 191519 Στο ίδιο Συνέδριο ο πατέρας του θα παρουσιάσει και θα δημοσιεύσει τη μελέτη laquoΙστορική ανακοίνωση επί του Κληρονομικού Δικαί-ου των Ιονίων Νήσωνraquo Η μελέτη του Δ Σ Γκίνη για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου στηρίζεται στη γνώση του νομικού πλαισίου και της εξέλιξής του και στη συγκριτική εξέταση με τα αγγλικά ταχυδρομεία με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία Η μελέτη του αυτή είναι η πρώτη και η τελευ-ταία για επτανησιακό θέμα Οι ενασχολήσεις του αργότερα με την Ιστορία
19 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 1 2 4
3 Sklavenitisindd 24 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 25
του μεταβυζαντινού Δικαίου και την Ελληνική Βιβλιογραφία δεν τον οδή-γησαν να αναλάβει αυτοδύναμη έρευνα ιόνιου θέματος πέραν των ανα-φορών στα Επτάνησα του Περιγράμματος του Μεταβυζαντινού Δικαίου και λίγων σελίδων που δημοσίευσε προσγράφοντας τον Εις ελαίαν ύμνον που εντόπισε σε μονόφυλλο του 1830 στο Μουσείο Μπενάκη στον Ανδρέα Κάλβο20 αλλά και δύο κριτικά σημειώματα για τις βιβλιογραφίες του Αν-δρέα Μουστοξύδη και του Παναγιώτη Χιώτη που τον δείχνουν ενημερω-μένο και κριτικό παρατηρητή των σχετικών σπουδών και συνειδητό εργάτη για την κατάκτηση της ακρίβειας και της πληρότητας της καταγραφής των τεκμηρίων και ακόμη της κατανόησής τους κάποτε και της ερμηνείας τους Τα ολισθήματα και οι αυθαιρεσίες του Γεωργίου Λαδά (1897-1978) και του Γιώργου Βαλέτα (1907-1989) στα βιβλιογραφικά τους για τον Κοραή κυ ρίως του δίνουν τα παραδείγματα προς αποφυγή και υπέρβαση με ευ-γενικά διατυπωμένο έλεγχο και επί τόπου πλήρη διόρθωση21
Τα μεγάλα έργα για να σχεδιαστούν και να ολοκληρωθούν πέραν της κατάρτισης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου ή της ομάδας που τα αναλαμβάνει προϋποθέτουν το ανθρώπινο περιβάλλον μακάρι και το θεσμικό που θα αναθέσει και θα αναμένει την ολοκλήρωση του έργου στηρίζοντας και βοηθώντας η ευτυχής κατάληξη του οποίου θα οπλίσει τον δημιουργό του να χαράξει νέα σχέδια για να πραγματοποιήσει και άλλα έργα ενισχυμένος από την ευρύτητα των γνώσεων και τον θεωρητικό οπλισμό που κατάκτησε
Στην πορεία του Δ Σ Γκίνη στη λογιοσύνη και στη συγγραφή θα βρού-με πολλά από τα στοιχεία αυτά Δεν θα επιμείνω στην παρακολούθηση όλων των μελετών του για τη νεοελληνική παιδεία και στην αναφορά σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία έζησε και εργάστηκε και γιατί πολλά από αυτά δεν τα ξέρουμε αλλά και γιατί οι προσεγγίσεις μας βασίζονται στο επί μέρους και στο παράδειγμα των συλλογικοτήτων που κινήθηκε ο Γκίνης και των φιλικών σχέσεων με συναδέλφους που του επέτρεψαν να ξετυλίξει τα ερευνητικά και τα συγγραφικά του χαρίσματα τα οποία καλλιέργησε και πολλαπλασίασε στη διαδρομή του Ύστερα θα αναφερθώ στο σημαντικότερο ίσως επίτευγμά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παι-δείας τη μελέτη του ndashβιβλιογραφικό δοκίμιο το χαρακτήρισε ο ίδιοςndash για τα ανώνυμα έργα του Αδαμάντιου Κοραή που κυκλοφόρησε το 1948 στα 200 χρόνια από τη γέννησή του
Δύο είναι τα πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης που επηρέασαν τον
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
μάρτυρες της εποχής του Τον βρίσκουμε το 1862 να είναι μέλος της Επαρ-χιακής Επιτροπής σύνταξης του τυπωμένου καταλόγου 2164 εκλογέων και 148 εκλογίμων της Λευκάδας2 Το 1859 έγινε ο πρώτος άτυχος γάμος του με την αρχοντοπούλα Αικατερίνη Ιωάννου Σταύρου3
Από τον δεύτερο γάμο του γεννήθηκε το 1864 ο Σπυρίδωνας ο πατέρας του τιμώμενού μας που τον βρίσκουμε μαθητή στο Ελληνικό Σχολείο και στο Γυμνάσιο Λευκάδος από το 1872 ώς το 1878 όταν τελείωσε τη Β΄ τάξη Γυμνασίου για να συνεχίσει στο Γυμνάσιο Κερκύρας από το οποίο αποφοί-τησε το 1880 και γράφηκε τον ίδιο χρόνο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστη-μίου Αθηνών για να ανακηρυχθεί διδάκτορας αργότερα το 18844 Δικηγό-ρησε στην Αθήνα5 και συνέταξε με τον νομομαθή Σίμο Μπαλάνο τη Συνα-γωγή της Νομολογίας του Αρείου Πάγου 1835-1896 που κυκλοφόρησε σε 3 τόμους (1891 1895 1896) ενώ ο πρώτος τόμος γνώρισε και δεύτερη και τρίτη έκδοση (1899 1901)6 Παράλληλα δημοσίευσε από το 1892 ώς το 1915 μελέτες γύρω από το ιόνιο οικογενειακό και κληρονομικό Δίκαιο7 Το 1909
2 Μονόφυλλο 12 Ιουλίου 1862 Βιβλιοθήκη της Βουλής (εφημερίδες) Θωμάς Ι Παπαδόπουλος Ιονική Βιβλιογραφία 16ος-19ος αιώνας Ανακατάταξη ndash Προσθήκες ndash Βιβλιοθήκες τ Β΄ 1851-1880 Αθήνα 2000 σ 159 αρ 4157
3 Ενώπιον του Αρείου Πάγου (Τμήμα Βον) Προτάσεις Σπυρίδωνος Γκίνη ως κληρονόμου του πατρός αυτού Δημητρίου Γκίνη κατά 1) Ιωάννου Σταύρου ndash 2) Ιωάν-νου και Αποστόλου Σταύρου ndash Εν Αθήναις Εκ του Τυπογραφείου Αλεξ Παπαγεωργίου 1892 76 σ (Φίλιππος Ηλιού ndash Πόπη Πολέμη Ελληνική Βιβλιογραφία 1864-1900 Συνοπτι-κή αναγραφή τ Γ΄ 1891-1900 και αχρονολόγητα Βιβλιογραφικό Εργαστήρι laquoΦίλιππος Ηλιούraquo Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Αθήνα 2006 σ 2611 αρ 189278)
4 Δημήτρης Σπ Τσερές Η Μέση Εκπαίδευση στη Λευκάδα (1829-1929) Επεξερ-γασμένα στοιχεία για τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές με τη βάση δεδομένων σε CD-ROM Κατάλογος του Αρχείου του Γυμνασίου και του Ελληνικού Σχολείου Αθήνα Ιστορικό Αρχείο Ελληνικής Νεολαίας ΙΝΕ-ΕΙΕ 2006 σ 149 Από το CD-ROM ή το διαδίκτυο iaengr Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Μητρώον Φοιτητών 1880-1886 Αρ 172 Σπυρίδων Δ Γκίνης 16 ετών Λευκάς κτήματα αξίας 150000 δρχ Απολυτήριον Γυμνασίου Κερκύρας Κάλλιστα Συνιστών Άγγελος Ρουπακιώτης εγγρα-φή 1880 Σεπτεμβρίου 15 1880 Σεπτεμβρίου 24 Διδάκτωρ 1884
5 Λύντια Τρίχα Δικηγορείν εν Αθήναις Μία διαδρομή στον 19ο αιώνα Εκδόσεις Αντ Ν Σάκκουλα Αθήνα ndash Κομοτηνή 2003 σ 318 321 324 438 485 489
6 Ηλιού ndash Πολέμη όπ αρ 1891577 1895731 1897568 1899698 Αντίτυπο της έκδοσης του 1901 στην Εθνική Βιβλιοθήκη
7 α Περί του τόκου της αποδοτέας προικός κατά τον Ιόνιον Αστυκόν Κώδικα Υπό Σ Δ Γκίνη Δικηγόρου (Εκ της Εφημερίδος της Ελληνικής και Γαλλικής Νομο-λογίας Τόμου ΙΒ΄) Εν Αθήναις Εκ του Τυπογραφείου Αλεξ Παπαγεωργίου [] 1892 σ 2 χαρ+16 (Ηλιού ndash Πολέμη όπ αρ 1892770) Η μελέτη ίσως σχετίζεται με τις Προτάσεις της υποσημείωσης 3
3 Sklavenitisindd 20 372017 103222 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 21
εκλέχθηκε ταμίας στο ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών8 ενώ το 1914 εκπροσώπησε τον Δήμο Λευκαδίων στην κηδεία του Ιωάννη Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (1855-1914) εκφωνώντας επικήδειο και κα τα θέτοντας στεφάνι9
Πέθανε στην Αθήνα το 194110 Το 1946 δημοσιεύεται στην Αθήνα με-ταθανατίως συμπαθητικό ποίημα του Σπυρίδωνος Γκίνη γραμμένο στην Κέρκυρα το 1899 με υπέρτιτλο Ένας λησμονημένος ποιητής και τίτλο Στην άνοιξη αλλά η ταύτιση του ποιητή με τον πατέρα του τιμώμενού μας απαιτεί επιβεβαίωση11
β laquoΣύμβασις της συζύγου μετά τρίτου προς το συμφέρον του συζύγου κατά τον Ιόνιον Κώδικαraquo Νέοι Πανδέκται τ 10 (1909) σ 147-154
γ laquoΠερί του νόμου της αποδοτέας προικός κατά τον Ιόνιον Αστικόν Κώδικαraquo Νέοι Πανδέκται τ 10 (1909) σ 584-586 589-591
δ laquoΙστορική ανακοίνωσις επί του κληρονομικού Δικαίου των Ιονίων Νήσωνraquo Εφη-μερίς Ελληνικής και Γαλλικής Νομολογίας τ 34 (1915) σ 233-243 [= Πρακτικά του εν Κερκύρα Πρώτου Πανιονίου Συνεδρίου (20-22 Μαΐου 1914) και αι εν αυτώ ανα-κοι νώσεις Εν Αθήναις εκ του Τυπογραφείου Π Α Πετράκου 1915 σ 110-120 και χω-ρι στό ανάτυπο Εν Αθήναις εκ του τυπογραφείου Π Α Πετράκου 1915 13 σ]
γραφικόν Λεξικόν τ Β΄ Αθήνα 1959 σ 35 laquoΤέλος ο δικηγόρος Σπυρίδων Γκίνης καταθέτων στέφανον εκ μέρους των λευκαδίων προσεφώνησε τον νεκρόν ως εξής ldquoΚατrsquo εντολήν του δήμου λευκαδίων καταθέτω τον στέφανον τούτον εις ένδειξιν μεγάλης τιμής και θερμής αγάπης προς το επιφανές τέκνον της Λευκάδος το τιμήσαν αυτήν διά της αρετής του διά της φιλοπατρίας του διά της υπερόχου αξίας του και διά των προς την μεγάλην πατρίδα πολυτίμων εθνικών υπηρεσιών του [] Η αγαπημένη του Λευκάς θα διατηρήση εσαεί εν τη μνήμη της και τη καρδία της τον μέγαν υιόν του Αριστοτέλους Βαλαωρίτου μετrsquo αισθημάτων αληθούς λατρείας και υπερηφανείας θρηνούσα τον πρό-ωρον θάνατον του πρώτου τούτου τέκνου της ως μεγίστην απώλειαν και της ιδιαιτέρας του πατρίδος και του Έθνους ημών ολοκλήρουrdquoraquo
10 Η χρονολογία από την επιγραφή του οικογενειακού του τάφου στο Α΄ Νεκρο-ταφείο Αθηνών
11 Ελληνική Επιθεώρησις χρόνος 35 αρ φ 6-7 (Ιούνιος-Ιούλιος 1946) σ 5 Το ποίη-μα είναι προχωρημένο σε σχέση με το γνωστό του ποίημα laquoΤω φίλω Ν Ι Σταματέ λω ΙΙraquo που έγραψε στην Αθήνα 2531884 στο Λεύκωμα του φίλου του Νικολάου Ι Σταματέλου 1861-1889 Γιώργος Ανδρειωμένος Τω φίλω Νικ Σταματέλω (Ένα λεύ κω μα με άγνωστα ιδιόχειρα ποιήματα των Παλαμά Ξενόπουλου Νιρβάνα Χατζό που λου κά) Σαββάλας Αθήνα 1996 σ 63 142middot βλ και σ 33 34 35 37 41 45 Βλ και Τριαντάφυλλος Ε Σκλα-βενίτης laquoΟ Νικόλαος Ι Σταματέλος (1861-1889) και η Ανδρομάχη Φίλιππα-Χαριτωνίδη (1891-1969) Από την αστική λαογραφία στη μεσοπολεμική λογοτεχνική αναπαράσταση των κοινωνικών ανακατατάξεωνraquo Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών Πρακτικά ΙΕ΄ Συμποσίου Δρόμοι και παράδρομοι της τοπικής ιστορίας Πνευ ματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας Γιορ-τές Λόγου και Τέχνης Λευκάδα 18-20 Αυγούστου 2010 Αθήνα 2001 σ 221-254231 247
3 Sklavenitisindd 21 372017 103222 πμ
22 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Έρευνα χρειάζεται για να ανασυσταθεί τουλάχιστον εν μέρει ο κατάλο-γος της Βιβλιοθήκης του Σπυρίδωνα της οποίας μέρος χάρισε εν ζωή ο τι-μώμενός μας στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη με μόνο κριτήριο τη μη ύπαρξη του βιβλίου στη σπουδαιότερη ερευνητική Βιβλιοθήκη της χώρας και καταφυγή κάθε λογίου Με την αποτελεσματική βοήθεια της συναδέλφου κ Ειρήνης Σολομωνίδη εντοπίσαμε 30 τίτλους και δεν είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχουν και άλλοι γιrsquo αυτό δημοσιεύω στο τέλος της μελέτης τον κατάλογό τους για διευκόλυνση του μελλοντικού ελέγχου και άλλων ευρημάτων Η δωρεά του Δ Σ Γκίνη βιβλίων του πατέρα του επιμερίστηκε σε δια φορετικούς χρόνους και η σεμνότητά του δεν του επέτρεψε να σημειώσει τη Βιβλιοθήκη του πατέ-ρα του ακόμη και στις περιγραφές των μοναδικών αντιτύπων που υπήρχαν σrsquo αυτήν και πέρασαν στη Γεννάδειο όταν τα βιβλιογραφούσε από αυτοψία στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα12 Η μαρτυρία του Κ Θ Δημαρά είναι χαρακτηριστική laquoΆλλωστε [για τον Δημήτριο Σ Γκίνη] αν κρίνουμε από την βιβλιοθήκη την οποία έβρισκε στο πατρικό του σπίτι η λογιοσύνη πρέπει να ήταν παλιά παραδοσιακή μέσα στην οικογένειαraquo13 Πράγματι στη Βιβλιοθήκη που χάρισε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας υπάρχουν αρκετά βιβλία της ελληνικής και κυρίως της ιταλικής γραμματείας που ανή-καν στον πατέρα του και σημαίνονται με την υπογραφή ή τη σφραγίδα του
Το 1890 (7 Μαΐου) και το 1892 γεννιούνται τα παιδιά του Σπυρίδωνα και της Μαρίας (-1955) από την Κέρκυρα ο τιμώμενός μας Δημήτριος και ο Κωνσταντίνος (1892-1987) μετέπειτα απόστρατος υποστράτηγος Πυροβο-λικού και ελεύθερος επαγγελματίας αρχιτέκτονας σπουδαγμένος στη Γερ-μανία14 O τιμώμενός μας γράφηκε στους φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών τον Φεβρουάριο του 1907 και πήρε το πτυχίο του με laquoλίαν καλώςraquo τον Δεκέμβριο του 191115 Με την επίδραση του Καθηγητή του στο Αστικό Δίκαιο Δημητρίου Παππούλια (1878-1932) στράφηκε στον
12 Η έρευνα προκλήθηκε από παλαιό μου εντοπισμό φυλλαδίων του Σπυρίδωνος Δ Γκίνη στα συσταχωμένα φυλλάδια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης με τη σημείωση του βιβλιοθηκαρίου Μάϊος 1956 Δωρεά Δ Γκίνη Την έρευνα έκανε για χάρη μου η κυρία Ειρήνη Σολομωνίδη την οποία ευχαριστώ πολύ και από αυτή τη θέση Ο αναγνώστης πρέπει να προσθέσει στον κατάλογο αυτό τρία βιβλία του Άγγελου Φ Καλκάνη (1829-1896) που χάρισε στον φίλο του Σπ Δ Γκίνη και έχουν εντοπιστεί στη Γεννάδειο Βι-βλιοθήκη (Γιώργος Ανδρειωμένος Τω φίλω Νικ Σταματέλω όπ σ 33)
13 Κ Θ Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo O Ερανιστής τ 15 (1978-1979) σ 33514 Ελληνικόν Whorsquos who 21965 σ 110-111 O γιος του Σπυρίδων (-2010) παρέδωσε
τη Βιβλιοθήκη του θείου του Δ Σ Γκίνη το 1984 στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας15 Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Μητρώον Φοιτητών Νομικής Α΄ εγ-
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 23
κλάδο της Ιστορίας του Δικαίου και το 1923 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και βάθυνε την ειδίκευσή του κοντά στον δάσκαλο και του Παπ-πούλια τον L Mitteis αλλά και τον παλαιογράφο V Gardthausen Αργότε-ρα φοίτησε και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών16
Η μουσική η λογοτεχνία η οικείωση με την Ιστορία παράλληλα με την ορειβασία και τις εκδρομές χαρακτήριζαν τα ενδιαφέροντά του που ταί-ριαξαν με το ερευνητικό του πνεύμα την αφοσίωση και την εργατικότη τα και τον οδήγησαν στα σημαντικά επιστημονικά αποτελέσματα που μας άφησε O laquoευτυχισμένος γάμος τουraquo με την ερασιτέχνη μουσικό και μετα-φράστρια ποίησης Ελπίδα Γεωργίου Ξανθάκη (1887-1972)17 laquoφώτισεraquo τη ζωή του και τον βοήθησε να μείνει αφοσιωμένος στη θέρμη του σπιτιού του γραφείου και της μελέτης στη μακρά ζωή του κατά τη μαρτυρία του φίλου του Κ Θ Δημαρά18
O τιμώμενός μας ήταν τυπικά δικηγόρος Αθηνών από το 1915 έως το 1953 Δεν ανέλαβε κανένα δημόσιο αξίωμα αλλά υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) φιλοξενούμενος ερευνητής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών από το 1962 μέλος της Διεθνούς Εται-ρείας Νεοελληνικών Σπουδών Πρόεδρος του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού (1962-1977) Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Βυζαντινών Σπου-δών Αντιπρόεδρος της Βιβλιογραφικής Εταιρείας Ελλάδος (1967) και άλ-λων εταιρειών και συλλόγων Οι τιμητικές διακρίσεις που αξιώθηκε είναι η ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτε-λείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1960 και η αφιέρωση του 8ου τόμου του περιοδικού O Ερανιστής το 1970
16 Νικόλαος Ι Πανταζόπουλος laquoO Δημήτριος Γκίνης και η συμβολή του εις την έρευναν της Ιστορίας του Βυζαντιακού και Μεταβυζαντιακού Δικαίουraquo Αρμενόπουλος τ 14 (1960) σ 757-763757 laquoΚατερχόμενος δε μετά το πέρας των εν Γερμανία σπουδών του εις την Ελλάδα εγγράφεται εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθη-νών συμπληρώνων την επιστημονικήν του κατάρτισιν και διά φιλολογικών γνώσεωνraquo Σ Τρωιάνος laquoΒ΄ O ερευνητής του Δικαίουraquo ΕΕΒΣ τ 43 (1977-1978) σ 387-394387
17 Η συλλογή των δημοσιευμένων μεταφράσεών της Ξένα ποιήματα στη γλώσσα μας παρουσιασμένα τυπώθηκε καλαίσθητα το 1965 (βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 30) και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του πατέρα της Γεωργίου και της αδελφής Ειμαρ-μένης Ενδεικτικές για τις σχέσεις με τους πνευματικούς ανθρώπους του καιρού της είναι η αφιέρωση από τον Άγγελο Σικελιανό της αυτο-ανθολογίας του Αντίδωρο Αθήνα 1943 Της Ελπίδας Άγγελος 191943 και του Τέλλου Άγρα Καθημερινές Δημητρά-κος Αθήνα 1939 Στους δυο λατρευτούς μας φίλους την Κυρία και τον Κύριο Δ Γκίνη με φιλία μrsquo αγάπη με άπειρη τιμή Τέλλος Άγρας Και τα δύο βιβλία φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη Δ Σ Γκίνη στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
18 Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo όπ σ 335
3 Sklavenitisindd 23 372017 103223 πμ
24 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Το έργο του απλώνεται σε 91 δημοσιεύματα Ερεύνησε κυρίως θέματα της Ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου Η εικοσαετής εντατική ενασχόλη-σή του με το εθνικό απογραφικό έργο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 από το 1935 ώς το 1957 οδήγησε στην έκδοση του πολύτιμου τρίτομου βιβλίου οδηγού πολυδύναμου των νεοελληνικών σπουδών που είναι γνωστό ως Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα και μας θυμίζει εκτός από τον Γκίνη και τον άτυχο φίλο και συνεργάτη του Βαλέριο Γ Μέξα (1904-1937) Η μεγάλη αυτή προσπάθεια και οι πολλές χιλιάδες βιβλία που πέρασαν από τα χέρια και τα μάτια του όξυναν τα ενδιαφέροντα του Γκίνη για ζητήματα νεοελληνικής παιδείας και τις περισσότερες φορές τα σχετικά δημοσιεύματά του ξεκινούν από ευρήματα της βιβλιογραφικής έρευνας και ολοκληρώνονται με τεκμηρι-ωτικές πλαισιώσεις διεισδυτικές επεξεργασίες και αναλύσεις Σε ευάριθμες περιπτώσεις όπως στις μελέτες του για τον Αδαμάντιο Κοραή και το έργο του αναδεικνύεται ικανός και διακριτός ερευνητής και αυτοδύναμος συγγραφέας στη σφαιρική πραγμάτευση ευρύτερων θεμάτων Στην ενότητα των μελετών του Γκίνη για τη νεοελληνική παιδεία είναι αφιερωμένη η δική μου προσέγ-γιση που θα διαβαστεί κάπως πρωθύστερα από τις προσεγγίσεις των συνα-δέλφων που ακολουθούν για τον ιστορικό του Δικαίου και τον βιβλιογράφο
Παράλληλα με τις πτυχιακές του σπουδές στη Νομική Αθηνών (1907-1911) ο Γκίνης ασχολήθηκε με θέμα της επτανησιακής Ιστορίας σε αντι-στοιχία με τις επιστημονικές ενασχολήσεις του πατέρα του και την επτανη-σιακή του καταγωγή Τον Δεκέμβριο του 1911 αξιώνεται το πτυχίο του και ετοιμάζει για να δημοσιεύσει τη μελέτη του laquoΤα Ταχυδρομεία εν Επτα-νήσω επί Αγγλικής Προστασίαςraquo στο Εικονογραφημένον Επτανησιακόν Ημερολόγιον του Ιωάννη Ν Πήλικα τ 1 (1913) [Αθήνα 1912] ενώ μια ευρύτερη μελέτη του Περί της ταχυδρομικής συγκοινωνίας δημοσιεύεται αυτοτελώς το 1913 Τη μελέτη του για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου με λίγες συμπληρώσεις θα την παρουσιάσει στο Α΄ Πανιόνιο Συνέδριο Κέρ-κυρα 20-22 Μαΐου 1914 και θα τη δημοσιεύσει στα Πρακτικά του Συνε-δρίου το 191519 Στο ίδιο Συνέδριο ο πατέρας του θα παρουσιάσει και θα δημοσιεύσει τη μελέτη laquoΙστορική ανακοίνωση επί του Κληρονομικού Δικαί-ου των Ιονίων Νήσωνraquo Η μελέτη του Δ Σ Γκίνη για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου στηρίζεται στη γνώση του νομικού πλαισίου και της εξέλιξής του και στη συγκριτική εξέταση με τα αγγλικά ταχυδρομεία με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία Η μελέτη του αυτή είναι η πρώτη και η τελευ-ταία για επτανησιακό θέμα Οι ενασχολήσεις του αργότερα με την Ιστορία
19 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 1 2 4
3 Sklavenitisindd 24 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 25
του μεταβυζαντινού Δικαίου και την Ελληνική Βιβλιογραφία δεν τον οδή-γησαν να αναλάβει αυτοδύναμη έρευνα ιόνιου θέματος πέραν των ανα-φορών στα Επτάνησα του Περιγράμματος του Μεταβυζαντινού Δικαίου και λίγων σελίδων που δημοσίευσε προσγράφοντας τον Εις ελαίαν ύμνον που εντόπισε σε μονόφυλλο του 1830 στο Μουσείο Μπενάκη στον Ανδρέα Κάλβο20 αλλά και δύο κριτικά σημειώματα για τις βιβλιογραφίες του Αν-δρέα Μουστοξύδη και του Παναγιώτη Χιώτη που τον δείχνουν ενημερω-μένο και κριτικό παρατηρητή των σχετικών σπουδών και συνειδητό εργάτη για την κατάκτηση της ακρίβειας και της πληρότητας της καταγραφής των τεκμηρίων και ακόμη της κατανόησής τους κάποτε και της ερμηνείας τους Τα ολισθήματα και οι αυθαιρεσίες του Γεωργίου Λαδά (1897-1978) και του Γιώργου Βαλέτα (1907-1989) στα βιβλιογραφικά τους για τον Κοραή κυ ρίως του δίνουν τα παραδείγματα προς αποφυγή και υπέρβαση με ευ-γενικά διατυπωμένο έλεγχο και επί τόπου πλήρη διόρθωση21
Τα μεγάλα έργα για να σχεδιαστούν και να ολοκληρωθούν πέραν της κατάρτισης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου ή της ομάδας που τα αναλαμβάνει προϋποθέτουν το ανθρώπινο περιβάλλον μακάρι και το θεσμικό που θα αναθέσει και θα αναμένει την ολοκλήρωση του έργου στηρίζοντας και βοηθώντας η ευτυχής κατάληξη του οποίου θα οπλίσει τον δημιουργό του να χαράξει νέα σχέδια για να πραγματοποιήσει και άλλα έργα ενισχυμένος από την ευρύτητα των γνώσεων και τον θεωρητικό οπλισμό που κατάκτησε
Στην πορεία του Δ Σ Γκίνη στη λογιοσύνη και στη συγγραφή θα βρού-με πολλά από τα στοιχεία αυτά Δεν θα επιμείνω στην παρακολούθηση όλων των μελετών του για τη νεοελληνική παιδεία και στην αναφορά σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία έζησε και εργάστηκε και γιατί πολλά από αυτά δεν τα ξέρουμε αλλά και γιατί οι προσεγγίσεις μας βασίζονται στο επί μέρους και στο παράδειγμα των συλλογικοτήτων που κινήθηκε ο Γκίνης και των φιλικών σχέσεων με συναδέλφους που του επέτρεψαν να ξετυλίξει τα ερευνητικά και τα συγγραφικά του χαρίσματα τα οποία καλλιέργησε και πολλαπλασίασε στη διαδρομή του Ύστερα θα αναφερθώ στο σημαντικότερο ίσως επίτευγμά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παι-δείας τη μελέτη του ndashβιβλιογραφικό δοκίμιο το χαρακτήρισε ο ίδιοςndash για τα ανώνυμα έργα του Αδαμάντιου Κοραή που κυκλοφόρησε το 1948 στα 200 χρόνια από τη γέννησή του
Δύο είναι τα πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης που επηρέασαν τον
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 21
εκλέχθηκε ταμίας στο ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών8 ενώ το 1914 εκπροσώπησε τον Δήμο Λευκαδίων στην κηδεία του Ιωάννη Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (1855-1914) εκφωνώντας επικήδειο και κα τα θέτοντας στεφάνι9
Πέθανε στην Αθήνα το 194110 Το 1946 δημοσιεύεται στην Αθήνα με-ταθανατίως συμπαθητικό ποίημα του Σπυρίδωνος Γκίνη γραμμένο στην Κέρκυρα το 1899 με υπέρτιτλο Ένας λησμονημένος ποιητής και τίτλο Στην άνοιξη αλλά η ταύτιση του ποιητή με τον πατέρα του τιμώμενού μας απαιτεί επιβεβαίωση11
β laquoΣύμβασις της συζύγου μετά τρίτου προς το συμφέρον του συζύγου κατά τον Ιόνιον Κώδικαraquo Νέοι Πανδέκται τ 10 (1909) σ 147-154
γ laquoΠερί του νόμου της αποδοτέας προικός κατά τον Ιόνιον Αστικόν Κώδικαraquo Νέοι Πανδέκται τ 10 (1909) σ 584-586 589-591
δ laquoΙστορική ανακοίνωσις επί του κληρονομικού Δικαίου των Ιονίων Νήσωνraquo Εφη-μερίς Ελληνικής και Γαλλικής Νομολογίας τ 34 (1915) σ 233-243 [= Πρακτικά του εν Κερκύρα Πρώτου Πανιονίου Συνεδρίου (20-22 Μαΐου 1914) και αι εν αυτώ ανα-κοι νώσεις Εν Αθήναις εκ του Τυπογραφείου Π Α Πετράκου 1915 σ 110-120 και χω-ρι στό ανάτυπο Εν Αθήναις εκ του τυπογραφείου Π Α Πετράκου 1915 13 σ]
γραφικόν Λεξικόν τ Β΄ Αθήνα 1959 σ 35 laquoΤέλος ο δικηγόρος Σπυρίδων Γκίνης καταθέτων στέφανον εκ μέρους των λευκαδίων προσεφώνησε τον νεκρόν ως εξής ldquoΚατrsquo εντολήν του δήμου λευκαδίων καταθέτω τον στέφανον τούτον εις ένδειξιν μεγάλης τιμής και θερμής αγάπης προς το επιφανές τέκνον της Λευκάδος το τιμήσαν αυτήν διά της αρετής του διά της φιλοπατρίας του διά της υπερόχου αξίας του και διά των προς την μεγάλην πατρίδα πολυτίμων εθνικών υπηρεσιών του [] Η αγαπημένη του Λευκάς θα διατηρήση εσαεί εν τη μνήμη της και τη καρδία της τον μέγαν υιόν του Αριστοτέλους Βαλαωρίτου μετrsquo αισθημάτων αληθούς λατρείας και υπερηφανείας θρηνούσα τον πρό-ωρον θάνατον του πρώτου τούτου τέκνου της ως μεγίστην απώλειαν και της ιδιαιτέρας του πατρίδος και του Έθνους ημών ολοκλήρουrdquoraquo
10 Η χρονολογία από την επιγραφή του οικογενειακού του τάφου στο Α΄ Νεκρο-ταφείο Αθηνών
11 Ελληνική Επιθεώρησις χρόνος 35 αρ φ 6-7 (Ιούνιος-Ιούλιος 1946) σ 5 Το ποίη-μα είναι προχωρημένο σε σχέση με το γνωστό του ποίημα laquoΤω φίλω Ν Ι Σταματέ λω ΙΙraquo που έγραψε στην Αθήνα 2531884 στο Λεύκωμα του φίλου του Νικολάου Ι Σταματέλου 1861-1889 Γιώργος Ανδρειωμένος Τω φίλω Νικ Σταματέλω (Ένα λεύ κω μα με άγνωστα ιδιόχειρα ποιήματα των Παλαμά Ξενόπουλου Νιρβάνα Χατζό που λου κά) Σαββάλας Αθήνα 1996 σ 63 142middot βλ και σ 33 34 35 37 41 45 Βλ και Τριαντάφυλλος Ε Σκλα-βενίτης laquoΟ Νικόλαος Ι Σταματέλος (1861-1889) και η Ανδρομάχη Φίλιππα-Χαριτωνίδη (1891-1969) Από την αστική λαογραφία στη μεσοπολεμική λογοτεχνική αναπαράσταση των κοινωνικών ανακατατάξεωνraquo Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών Πρακτικά ΙΕ΄ Συμποσίου Δρόμοι και παράδρομοι της τοπικής ιστορίας Πνευ ματικό Κέντρο Δήμου Λευκάδας Γιορ-τές Λόγου και Τέχνης Λευκάδα 18-20 Αυγούστου 2010 Αθήνα 2001 σ 221-254231 247
3 Sklavenitisindd 21 372017 103222 πμ
22 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Έρευνα χρειάζεται για να ανασυσταθεί τουλάχιστον εν μέρει ο κατάλο-γος της Βιβλιοθήκης του Σπυρίδωνα της οποίας μέρος χάρισε εν ζωή ο τι-μώμενός μας στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη με μόνο κριτήριο τη μη ύπαρξη του βιβλίου στη σπουδαιότερη ερευνητική Βιβλιοθήκη της χώρας και καταφυγή κάθε λογίου Με την αποτελεσματική βοήθεια της συναδέλφου κ Ειρήνης Σολομωνίδη εντοπίσαμε 30 τίτλους και δεν είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχουν και άλλοι γιrsquo αυτό δημοσιεύω στο τέλος της μελέτης τον κατάλογό τους για διευκόλυνση του μελλοντικού ελέγχου και άλλων ευρημάτων Η δωρεά του Δ Σ Γκίνη βιβλίων του πατέρα του επιμερίστηκε σε δια φορετικούς χρόνους και η σεμνότητά του δεν του επέτρεψε να σημειώσει τη Βιβλιοθήκη του πατέ-ρα του ακόμη και στις περιγραφές των μοναδικών αντιτύπων που υπήρχαν σrsquo αυτήν και πέρασαν στη Γεννάδειο όταν τα βιβλιογραφούσε από αυτοψία στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα12 Η μαρτυρία του Κ Θ Δημαρά είναι χαρακτηριστική laquoΆλλωστε [για τον Δημήτριο Σ Γκίνη] αν κρίνουμε από την βιβλιοθήκη την οποία έβρισκε στο πατρικό του σπίτι η λογιοσύνη πρέπει να ήταν παλιά παραδοσιακή μέσα στην οικογένειαraquo13 Πράγματι στη Βιβλιοθήκη που χάρισε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας υπάρχουν αρκετά βιβλία της ελληνικής και κυρίως της ιταλικής γραμματείας που ανή-καν στον πατέρα του και σημαίνονται με την υπογραφή ή τη σφραγίδα του
Το 1890 (7 Μαΐου) και το 1892 γεννιούνται τα παιδιά του Σπυρίδωνα και της Μαρίας (-1955) από την Κέρκυρα ο τιμώμενός μας Δημήτριος και ο Κωνσταντίνος (1892-1987) μετέπειτα απόστρατος υποστράτηγος Πυροβο-λικού και ελεύθερος επαγγελματίας αρχιτέκτονας σπουδαγμένος στη Γερ-μανία14 O τιμώμενός μας γράφηκε στους φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών τον Φεβρουάριο του 1907 και πήρε το πτυχίο του με laquoλίαν καλώςraquo τον Δεκέμβριο του 191115 Με την επίδραση του Καθηγητή του στο Αστικό Δίκαιο Δημητρίου Παππούλια (1878-1932) στράφηκε στον
12 Η έρευνα προκλήθηκε από παλαιό μου εντοπισμό φυλλαδίων του Σπυρίδωνος Δ Γκίνη στα συσταχωμένα φυλλάδια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης με τη σημείωση του βιβλιοθηκαρίου Μάϊος 1956 Δωρεά Δ Γκίνη Την έρευνα έκανε για χάρη μου η κυρία Ειρήνη Σολομωνίδη την οποία ευχαριστώ πολύ και από αυτή τη θέση Ο αναγνώστης πρέπει να προσθέσει στον κατάλογο αυτό τρία βιβλία του Άγγελου Φ Καλκάνη (1829-1896) που χάρισε στον φίλο του Σπ Δ Γκίνη και έχουν εντοπιστεί στη Γεννάδειο Βι-βλιοθήκη (Γιώργος Ανδρειωμένος Τω φίλω Νικ Σταματέλω όπ σ 33)
13 Κ Θ Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo O Ερανιστής τ 15 (1978-1979) σ 33514 Ελληνικόν Whorsquos who 21965 σ 110-111 O γιος του Σπυρίδων (-2010) παρέδωσε
τη Βιβλιοθήκη του θείου του Δ Σ Γκίνη το 1984 στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας15 Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Μητρώον Φοιτητών Νομικής Α΄ εγ-
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 23
κλάδο της Ιστορίας του Δικαίου και το 1923 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και βάθυνε την ειδίκευσή του κοντά στον δάσκαλο και του Παπ-πούλια τον L Mitteis αλλά και τον παλαιογράφο V Gardthausen Αργότε-ρα φοίτησε και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών16
Η μουσική η λογοτεχνία η οικείωση με την Ιστορία παράλληλα με την ορειβασία και τις εκδρομές χαρακτήριζαν τα ενδιαφέροντά του που ταί-ριαξαν με το ερευνητικό του πνεύμα την αφοσίωση και την εργατικότη τα και τον οδήγησαν στα σημαντικά επιστημονικά αποτελέσματα που μας άφησε O laquoευτυχισμένος γάμος τουraquo με την ερασιτέχνη μουσικό και μετα-φράστρια ποίησης Ελπίδα Γεωργίου Ξανθάκη (1887-1972)17 laquoφώτισεraquo τη ζωή του και τον βοήθησε να μείνει αφοσιωμένος στη θέρμη του σπιτιού του γραφείου και της μελέτης στη μακρά ζωή του κατά τη μαρτυρία του φίλου του Κ Θ Δημαρά18
O τιμώμενός μας ήταν τυπικά δικηγόρος Αθηνών από το 1915 έως το 1953 Δεν ανέλαβε κανένα δημόσιο αξίωμα αλλά υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) φιλοξενούμενος ερευνητής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών από το 1962 μέλος της Διεθνούς Εται-ρείας Νεοελληνικών Σπουδών Πρόεδρος του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού (1962-1977) Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Βυζαντινών Σπου-δών Αντιπρόεδρος της Βιβλιογραφικής Εταιρείας Ελλάδος (1967) και άλ-λων εταιρειών και συλλόγων Οι τιμητικές διακρίσεις που αξιώθηκε είναι η ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτε-λείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1960 και η αφιέρωση του 8ου τόμου του περιοδικού O Ερανιστής το 1970
16 Νικόλαος Ι Πανταζόπουλος laquoO Δημήτριος Γκίνης και η συμβολή του εις την έρευναν της Ιστορίας του Βυζαντιακού και Μεταβυζαντιακού Δικαίουraquo Αρμενόπουλος τ 14 (1960) σ 757-763757 laquoΚατερχόμενος δε μετά το πέρας των εν Γερμανία σπουδών του εις την Ελλάδα εγγράφεται εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθη-νών συμπληρώνων την επιστημονικήν του κατάρτισιν και διά φιλολογικών γνώσεωνraquo Σ Τρωιάνος laquoΒ΄ O ερευνητής του Δικαίουraquo ΕΕΒΣ τ 43 (1977-1978) σ 387-394387
17 Η συλλογή των δημοσιευμένων μεταφράσεών της Ξένα ποιήματα στη γλώσσα μας παρουσιασμένα τυπώθηκε καλαίσθητα το 1965 (βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 30) και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του πατέρα της Γεωργίου και της αδελφής Ειμαρ-μένης Ενδεικτικές για τις σχέσεις με τους πνευματικούς ανθρώπους του καιρού της είναι η αφιέρωση από τον Άγγελο Σικελιανό της αυτο-ανθολογίας του Αντίδωρο Αθήνα 1943 Της Ελπίδας Άγγελος 191943 και του Τέλλου Άγρα Καθημερινές Δημητρά-κος Αθήνα 1939 Στους δυο λατρευτούς μας φίλους την Κυρία και τον Κύριο Δ Γκίνη με φιλία μrsquo αγάπη με άπειρη τιμή Τέλλος Άγρας Και τα δύο βιβλία φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη Δ Σ Γκίνη στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
18 Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo όπ σ 335
3 Sklavenitisindd 23 372017 103223 πμ
24 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Το έργο του απλώνεται σε 91 δημοσιεύματα Ερεύνησε κυρίως θέματα της Ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου Η εικοσαετής εντατική ενασχόλη-σή του με το εθνικό απογραφικό έργο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 από το 1935 ώς το 1957 οδήγησε στην έκδοση του πολύτιμου τρίτομου βιβλίου οδηγού πολυδύναμου των νεοελληνικών σπουδών που είναι γνωστό ως Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα και μας θυμίζει εκτός από τον Γκίνη και τον άτυχο φίλο και συνεργάτη του Βαλέριο Γ Μέξα (1904-1937) Η μεγάλη αυτή προσπάθεια και οι πολλές χιλιάδες βιβλία που πέρασαν από τα χέρια και τα μάτια του όξυναν τα ενδιαφέροντα του Γκίνη για ζητήματα νεοελληνικής παιδείας και τις περισσότερες φορές τα σχετικά δημοσιεύματά του ξεκινούν από ευρήματα της βιβλιογραφικής έρευνας και ολοκληρώνονται με τεκμηρι-ωτικές πλαισιώσεις διεισδυτικές επεξεργασίες και αναλύσεις Σε ευάριθμες περιπτώσεις όπως στις μελέτες του για τον Αδαμάντιο Κοραή και το έργο του αναδεικνύεται ικανός και διακριτός ερευνητής και αυτοδύναμος συγγραφέας στη σφαιρική πραγμάτευση ευρύτερων θεμάτων Στην ενότητα των μελετών του Γκίνη για τη νεοελληνική παιδεία είναι αφιερωμένη η δική μου προσέγ-γιση που θα διαβαστεί κάπως πρωθύστερα από τις προσεγγίσεις των συνα-δέλφων που ακολουθούν για τον ιστορικό του Δικαίου και τον βιβλιογράφο
Παράλληλα με τις πτυχιακές του σπουδές στη Νομική Αθηνών (1907-1911) ο Γκίνης ασχολήθηκε με θέμα της επτανησιακής Ιστορίας σε αντι-στοιχία με τις επιστημονικές ενασχολήσεις του πατέρα του και την επτανη-σιακή του καταγωγή Τον Δεκέμβριο του 1911 αξιώνεται το πτυχίο του και ετοιμάζει για να δημοσιεύσει τη μελέτη του laquoΤα Ταχυδρομεία εν Επτα-νήσω επί Αγγλικής Προστασίαςraquo στο Εικονογραφημένον Επτανησιακόν Ημερολόγιον του Ιωάννη Ν Πήλικα τ 1 (1913) [Αθήνα 1912] ενώ μια ευρύτερη μελέτη του Περί της ταχυδρομικής συγκοινωνίας δημοσιεύεται αυτοτελώς το 1913 Τη μελέτη του για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου με λίγες συμπληρώσεις θα την παρουσιάσει στο Α΄ Πανιόνιο Συνέδριο Κέρ-κυρα 20-22 Μαΐου 1914 και θα τη δημοσιεύσει στα Πρακτικά του Συνε-δρίου το 191519 Στο ίδιο Συνέδριο ο πατέρας του θα παρουσιάσει και θα δημοσιεύσει τη μελέτη laquoΙστορική ανακοίνωση επί του Κληρονομικού Δικαί-ου των Ιονίων Νήσωνraquo Η μελέτη του Δ Σ Γκίνη για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου στηρίζεται στη γνώση του νομικού πλαισίου και της εξέλιξής του και στη συγκριτική εξέταση με τα αγγλικά ταχυδρομεία με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία Η μελέτη του αυτή είναι η πρώτη και η τελευ-ταία για επτανησιακό θέμα Οι ενασχολήσεις του αργότερα με την Ιστορία
19 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 1 2 4
3 Sklavenitisindd 24 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 25
του μεταβυζαντινού Δικαίου και την Ελληνική Βιβλιογραφία δεν τον οδή-γησαν να αναλάβει αυτοδύναμη έρευνα ιόνιου θέματος πέραν των ανα-φορών στα Επτάνησα του Περιγράμματος του Μεταβυζαντινού Δικαίου και λίγων σελίδων που δημοσίευσε προσγράφοντας τον Εις ελαίαν ύμνον που εντόπισε σε μονόφυλλο του 1830 στο Μουσείο Μπενάκη στον Ανδρέα Κάλβο20 αλλά και δύο κριτικά σημειώματα για τις βιβλιογραφίες του Αν-δρέα Μουστοξύδη και του Παναγιώτη Χιώτη που τον δείχνουν ενημερω-μένο και κριτικό παρατηρητή των σχετικών σπουδών και συνειδητό εργάτη για την κατάκτηση της ακρίβειας και της πληρότητας της καταγραφής των τεκμηρίων και ακόμη της κατανόησής τους κάποτε και της ερμηνείας τους Τα ολισθήματα και οι αυθαιρεσίες του Γεωργίου Λαδά (1897-1978) και του Γιώργου Βαλέτα (1907-1989) στα βιβλιογραφικά τους για τον Κοραή κυ ρίως του δίνουν τα παραδείγματα προς αποφυγή και υπέρβαση με ευ-γενικά διατυπωμένο έλεγχο και επί τόπου πλήρη διόρθωση21
Τα μεγάλα έργα για να σχεδιαστούν και να ολοκληρωθούν πέραν της κατάρτισης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου ή της ομάδας που τα αναλαμβάνει προϋποθέτουν το ανθρώπινο περιβάλλον μακάρι και το θεσμικό που θα αναθέσει και θα αναμένει την ολοκλήρωση του έργου στηρίζοντας και βοηθώντας η ευτυχής κατάληξη του οποίου θα οπλίσει τον δημιουργό του να χαράξει νέα σχέδια για να πραγματοποιήσει και άλλα έργα ενισχυμένος από την ευρύτητα των γνώσεων και τον θεωρητικό οπλισμό που κατάκτησε
Στην πορεία του Δ Σ Γκίνη στη λογιοσύνη και στη συγγραφή θα βρού-με πολλά από τα στοιχεία αυτά Δεν θα επιμείνω στην παρακολούθηση όλων των μελετών του για τη νεοελληνική παιδεία και στην αναφορά σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία έζησε και εργάστηκε και γιατί πολλά από αυτά δεν τα ξέρουμε αλλά και γιατί οι προσεγγίσεις μας βασίζονται στο επί μέρους και στο παράδειγμα των συλλογικοτήτων που κινήθηκε ο Γκίνης και των φιλικών σχέσεων με συναδέλφους που του επέτρεψαν να ξετυλίξει τα ερευνητικά και τα συγγραφικά του χαρίσματα τα οποία καλλιέργησε και πολλαπλασίασε στη διαδρομή του Ύστερα θα αναφερθώ στο σημαντικότερο ίσως επίτευγμά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παι-δείας τη μελέτη του ndashβιβλιογραφικό δοκίμιο το χαρακτήρισε ο ίδιοςndash για τα ανώνυμα έργα του Αδαμάντιου Κοραή που κυκλοφόρησε το 1948 στα 200 χρόνια από τη γέννησή του
Δύο είναι τα πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης που επηρέασαν τον
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Έρευνα χρειάζεται για να ανασυσταθεί τουλάχιστον εν μέρει ο κατάλο-γος της Βιβλιοθήκης του Σπυρίδωνα της οποίας μέρος χάρισε εν ζωή ο τι-μώμενός μας στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη με μόνο κριτήριο τη μη ύπαρξη του βιβλίου στη σπουδαιότερη ερευνητική Βιβλιοθήκη της χώρας και καταφυγή κάθε λογίου Με την αποτελεσματική βοήθεια της συναδέλφου κ Ειρήνης Σολομωνίδη εντοπίσαμε 30 τίτλους και δεν είναι βέβαιο ότι δεν υπάρχουν και άλλοι γιrsquo αυτό δημοσιεύω στο τέλος της μελέτης τον κατάλογό τους για διευκόλυνση του μελλοντικού ελέγχου και άλλων ευρημάτων Η δωρεά του Δ Σ Γκίνη βιβλίων του πατέρα του επιμερίστηκε σε δια φορετικούς χρόνους και η σεμνότητά του δεν του επέτρεψε να σημειώσει τη Βιβλιοθήκη του πατέ-ρα του ακόμη και στις περιγραφές των μοναδικών αντιτύπων που υπήρχαν σrsquo αυτήν και πέρασαν στη Γεννάδειο όταν τα βιβλιογραφούσε από αυτοψία στην Ελληνική Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα12 Η μαρτυρία του Κ Θ Δημαρά είναι χαρακτηριστική laquoΆλλωστε [για τον Δημήτριο Σ Γκίνη] αν κρίνουμε από την βιβλιοθήκη την οποία έβρισκε στο πατρικό του σπίτι η λογιοσύνη πρέπει να ήταν παλιά παραδοσιακή μέσα στην οικογένειαraquo13 Πράγματι στη Βιβλιοθήκη που χάρισε στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας υπάρχουν αρκετά βιβλία της ελληνικής και κυρίως της ιταλικής γραμματείας που ανή-καν στον πατέρα του και σημαίνονται με την υπογραφή ή τη σφραγίδα του
Το 1890 (7 Μαΐου) και το 1892 γεννιούνται τα παιδιά του Σπυρίδωνα και της Μαρίας (-1955) από την Κέρκυρα ο τιμώμενός μας Δημήτριος και ο Κωνσταντίνος (1892-1987) μετέπειτα απόστρατος υποστράτηγος Πυροβο-λικού και ελεύθερος επαγγελματίας αρχιτέκτονας σπουδαγμένος στη Γερ-μανία14 O τιμώμενός μας γράφηκε στους φοιτητές της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών τον Φεβρουάριο του 1907 και πήρε το πτυχίο του με laquoλίαν καλώςraquo τον Δεκέμβριο του 191115 Με την επίδραση του Καθηγητή του στο Αστικό Δίκαιο Δημητρίου Παππούλια (1878-1932) στράφηκε στον
12 Η έρευνα προκλήθηκε από παλαιό μου εντοπισμό φυλλαδίων του Σπυρίδωνος Δ Γκίνη στα συσταχωμένα φυλλάδια της Γενναδείου Βιβλιοθήκης με τη σημείωση του βιβλιοθηκαρίου Μάϊος 1956 Δωρεά Δ Γκίνη Την έρευνα έκανε για χάρη μου η κυρία Ειρήνη Σολομωνίδη την οποία ευχαριστώ πολύ και από αυτή τη θέση Ο αναγνώστης πρέπει να προσθέσει στον κατάλογο αυτό τρία βιβλία του Άγγελου Φ Καλκάνη (1829-1896) που χάρισε στον φίλο του Σπ Δ Γκίνη και έχουν εντοπιστεί στη Γεννάδειο Βι-βλιοθήκη (Γιώργος Ανδρειωμένος Τω φίλω Νικ Σταματέλω όπ σ 33)
13 Κ Θ Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo O Ερανιστής τ 15 (1978-1979) σ 33514 Ελληνικόν Whorsquos who 21965 σ 110-111 O γιος του Σπυρίδων (-2010) παρέδωσε
τη Βιβλιοθήκη του θείου του Δ Σ Γκίνη το 1984 στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας15 Ιστορικό Αρχείο Πανεπιστημίου Αθηνών Μητρώον Φοιτητών Νομικής Α΄ εγ-
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 23
κλάδο της Ιστορίας του Δικαίου και το 1923 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και βάθυνε την ειδίκευσή του κοντά στον δάσκαλο και του Παπ-πούλια τον L Mitteis αλλά και τον παλαιογράφο V Gardthausen Αργότε-ρα φοίτησε και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών16
Η μουσική η λογοτεχνία η οικείωση με την Ιστορία παράλληλα με την ορειβασία και τις εκδρομές χαρακτήριζαν τα ενδιαφέροντά του που ταί-ριαξαν με το ερευνητικό του πνεύμα την αφοσίωση και την εργατικότη τα και τον οδήγησαν στα σημαντικά επιστημονικά αποτελέσματα που μας άφησε O laquoευτυχισμένος γάμος τουraquo με την ερασιτέχνη μουσικό και μετα-φράστρια ποίησης Ελπίδα Γεωργίου Ξανθάκη (1887-1972)17 laquoφώτισεraquo τη ζωή του και τον βοήθησε να μείνει αφοσιωμένος στη θέρμη του σπιτιού του γραφείου και της μελέτης στη μακρά ζωή του κατά τη μαρτυρία του φίλου του Κ Θ Δημαρά18
O τιμώμενός μας ήταν τυπικά δικηγόρος Αθηνών από το 1915 έως το 1953 Δεν ανέλαβε κανένα δημόσιο αξίωμα αλλά υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) φιλοξενούμενος ερευνητής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών από το 1962 μέλος της Διεθνούς Εται-ρείας Νεοελληνικών Σπουδών Πρόεδρος του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού (1962-1977) Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Βυζαντινών Σπου-δών Αντιπρόεδρος της Βιβλιογραφικής Εταιρείας Ελλάδος (1967) και άλ-λων εταιρειών και συλλόγων Οι τιμητικές διακρίσεις που αξιώθηκε είναι η ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτε-λείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1960 και η αφιέρωση του 8ου τόμου του περιοδικού O Ερανιστής το 1970
16 Νικόλαος Ι Πανταζόπουλος laquoO Δημήτριος Γκίνης και η συμβολή του εις την έρευναν της Ιστορίας του Βυζαντιακού και Μεταβυζαντιακού Δικαίουraquo Αρμενόπουλος τ 14 (1960) σ 757-763757 laquoΚατερχόμενος δε μετά το πέρας των εν Γερμανία σπουδών του εις την Ελλάδα εγγράφεται εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθη-νών συμπληρώνων την επιστημονικήν του κατάρτισιν και διά φιλολογικών γνώσεωνraquo Σ Τρωιάνος laquoΒ΄ O ερευνητής του Δικαίουraquo ΕΕΒΣ τ 43 (1977-1978) σ 387-394387
17 Η συλλογή των δημοσιευμένων μεταφράσεών της Ξένα ποιήματα στη γλώσσα μας παρουσιασμένα τυπώθηκε καλαίσθητα το 1965 (βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 30) και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του πατέρα της Γεωργίου και της αδελφής Ειμαρ-μένης Ενδεικτικές για τις σχέσεις με τους πνευματικούς ανθρώπους του καιρού της είναι η αφιέρωση από τον Άγγελο Σικελιανό της αυτο-ανθολογίας του Αντίδωρο Αθήνα 1943 Της Ελπίδας Άγγελος 191943 και του Τέλλου Άγρα Καθημερινές Δημητρά-κος Αθήνα 1939 Στους δυο λατρευτούς μας φίλους την Κυρία και τον Κύριο Δ Γκίνη με φιλία μrsquo αγάπη με άπειρη τιμή Τέλλος Άγρας Και τα δύο βιβλία φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη Δ Σ Γκίνη στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
18 Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo όπ σ 335
3 Sklavenitisindd 23 372017 103223 πμ
24 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Το έργο του απλώνεται σε 91 δημοσιεύματα Ερεύνησε κυρίως θέματα της Ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου Η εικοσαετής εντατική ενασχόλη-σή του με το εθνικό απογραφικό έργο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 από το 1935 ώς το 1957 οδήγησε στην έκδοση του πολύτιμου τρίτομου βιβλίου οδηγού πολυδύναμου των νεοελληνικών σπουδών που είναι γνωστό ως Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα και μας θυμίζει εκτός από τον Γκίνη και τον άτυχο φίλο και συνεργάτη του Βαλέριο Γ Μέξα (1904-1937) Η μεγάλη αυτή προσπάθεια και οι πολλές χιλιάδες βιβλία που πέρασαν από τα χέρια και τα μάτια του όξυναν τα ενδιαφέροντα του Γκίνη για ζητήματα νεοελληνικής παιδείας και τις περισσότερες φορές τα σχετικά δημοσιεύματά του ξεκινούν από ευρήματα της βιβλιογραφικής έρευνας και ολοκληρώνονται με τεκμηρι-ωτικές πλαισιώσεις διεισδυτικές επεξεργασίες και αναλύσεις Σε ευάριθμες περιπτώσεις όπως στις μελέτες του για τον Αδαμάντιο Κοραή και το έργο του αναδεικνύεται ικανός και διακριτός ερευνητής και αυτοδύναμος συγγραφέας στη σφαιρική πραγμάτευση ευρύτερων θεμάτων Στην ενότητα των μελετών του Γκίνη για τη νεοελληνική παιδεία είναι αφιερωμένη η δική μου προσέγ-γιση που θα διαβαστεί κάπως πρωθύστερα από τις προσεγγίσεις των συνα-δέλφων που ακολουθούν για τον ιστορικό του Δικαίου και τον βιβλιογράφο
Παράλληλα με τις πτυχιακές του σπουδές στη Νομική Αθηνών (1907-1911) ο Γκίνης ασχολήθηκε με θέμα της επτανησιακής Ιστορίας σε αντι-στοιχία με τις επιστημονικές ενασχολήσεις του πατέρα του και την επτανη-σιακή του καταγωγή Τον Δεκέμβριο του 1911 αξιώνεται το πτυχίο του και ετοιμάζει για να δημοσιεύσει τη μελέτη του laquoΤα Ταχυδρομεία εν Επτα-νήσω επί Αγγλικής Προστασίαςraquo στο Εικονογραφημένον Επτανησιακόν Ημερολόγιον του Ιωάννη Ν Πήλικα τ 1 (1913) [Αθήνα 1912] ενώ μια ευρύτερη μελέτη του Περί της ταχυδρομικής συγκοινωνίας δημοσιεύεται αυτοτελώς το 1913 Τη μελέτη του για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου με λίγες συμπληρώσεις θα την παρουσιάσει στο Α΄ Πανιόνιο Συνέδριο Κέρ-κυρα 20-22 Μαΐου 1914 και θα τη δημοσιεύσει στα Πρακτικά του Συνε-δρίου το 191519 Στο ίδιο Συνέδριο ο πατέρας του θα παρουσιάσει και θα δημοσιεύσει τη μελέτη laquoΙστορική ανακοίνωση επί του Κληρονομικού Δικαί-ου των Ιονίων Νήσωνraquo Η μελέτη του Δ Σ Γκίνη για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου στηρίζεται στη γνώση του νομικού πλαισίου και της εξέλιξής του και στη συγκριτική εξέταση με τα αγγλικά ταχυδρομεία με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία Η μελέτη του αυτή είναι η πρώτη και η τελευ-ταία για επτανησιακό θέμα Οι ενασχολήσεις του αργότερα με την Ιστορία
19 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 1 2 4
3 Sklavenitisindd 24 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 25
του μεταβυζαντινού Δικαίου και την Ελληνική Βιβλιογραφία δεν τον οδή-γησαν να αναλάβει αυτοδύναμη έρευνα ιόνιου θέματος πέραν των ανα-φορών στα Επτάνησα του Περιγράμματος του Μεταβυζαντινού Δικαίου και λίγων σελίδων που δημοσίευσε προσγράφοντας τον Εις ελαίαν ύμνον που εντόπισε σε μονόφυλλο του 1830 στο Μουσείο Μπενάκη στον Ανδρέα Κάλβο20 αλλά και δύο κριτικά σημειώματα για τις βιβλιογραφίες του Αν-δρέα Μουστοξύδη και του Παναγιώτη Χιώτη που τον δείχνουν ενημερω-μένο και κριτικό παρατηρητή των σχετικών σπουδών και συνειδητό εργάτη για την κατάκτηση της ακρίβειας και της πληρότητας της καταγραφής των τεκμηρίων και ακόμη της κατανόησής τους κάποτε και της ερμηνείας τους Τα ολισθήματα και οι αυθαιρεσίες του Γεωργίου Λαδά (1897-1978) και του Γιώργου Βαλέτα (1907-1989) στα βιβλιογραφικά τους για τον Κοραή κυ ρίως του δίνουν τα παραδείγματα προς αποφυγή και υπέρβαση με ευ-γενικά διατυπωμένο έλεγχο και επί τόπου πλήρη διόρθωση21
Τα μεγάλα έργα για να σχεδιαστούν και να ολοκληρωθούν πέραν της κατάρτισης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου ή της ομάδας που τα αναλαμβάνει προϋποθέτουν το ανθρώπινο περιβάλλον μακάρι και το θεσμικό που θα αναθέσει και θα αναμένει την ολοκλήρωση του έργου στηρίζοντας και βοηθώντας η ευτυχής κατάληξη του οποίου θα οπλίσει τον δημιουργό του να χαράξει νέα σχέδια για να πραγματοποιήσει και άλλα έργα ενισχυμένος από την ευρύτητα των γνώσεων και τον θεωρητικό οπλισμό που κατάκτησε
Στην πορεία του Δ Σ Γκίνη στη λογιοσύνη και στη συγγραφή θα βρού-με πολλά από τα στοιχεία αυτά Δεν θα επιμείνω στην παρακολούθηση όλων των μελετών του για τη νεοελληνική παιδεία και στην αναφορά σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία έζησε και εργάστηκε και γιατί πολλά από αυτά δεν τα ξέρουμε αλλά και γιατί οι προσεγγίσεις μας βασίζονται στο επί μέρους και στο παράδειγμα των συλλογικοτήτων που κινήθηκε ο Γκίνης και των φιλικών σχέσεων με συναδέλφους που του επέτρεψαν να ξετυλίξει τα ερευνητικά και τα συγγραφικά του χαρίσματα τα οποία καλλιέργησε και πολλαπλασίασε στη διαδρομή του Ύστερα θα αναφερθώ στο σημαντικότερο ίσως επίτευγμά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παι-δείας τη μελέτη του ndashβιβλιογραφικό δοκίμιο το χαρακτήρισε ο ίδιοςndash για τα ανώνυμα έργα του Αδαμάντιου Κοραή που κυκλοφόρησε το 1948 στα 200 χρόνια από τη γέννησή του
Δύο είναι τα πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης που επηρέασαν τον
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 23
κλάδο της Ιστορίας του Δικαίου και το 1923 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας και βάθυνε την ειδίκευσή του κοντά στον δάσκαλο και του Παπ-πούλια τον L Mitteis αλλά και τον παλαιογράφο V Gardthausen Αργότε-ρα φοίτησε και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών16
Η μουσική η λογοτεχνία η οικείωση με την Ιστορία παράλληλα με την ορειβασία και τις εκδρομές χαρακτήριζαν τα ενδιαφέροντά του που ταί-ριαξαν με το ερευνητικό του πνεύμα την αφοσίωση και την εργατικότη τα και τον οδήγησαν στα σημαντικά επιστημονικά αποτελέσματα που μας άφησε O laquoευτυχισμένος γάμος τουraquo με την ερασιτέχνη μουσικό και μετα-φράστρια ποίησης Ελπίδα Γεωργίου Ξανθάκη (1887-1972)17 laquoφώτισεraquo τη ζωή του και τον βοήθησε να μείνει αφοσιωμένος στη θέρμη του σπιτιού του γραφείου και της μελέτης στη μακρά ζωή του κατά τη μαρτυρία του φίλου του Κ Θ Δημαρά18
O τιμώμενός μας ήταν τυπικά δικηγόρος Αθηνών από το 1915 έως το 1953 Δεν ανέλαβε κανένα δημόσιο αξίωμα αλλά υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) φιλοξενούμενος ερευνητής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών από το 1962 μέλος της Διεθνούς Εται-ρείας Νεοελληνικών Σπουδών Πρόεδρος του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού (1962-1977) Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Βυζαντινών Σπου-δών Αντιπρόεδρος της Βιβλιογραφικής Εταιρείας Ελλάδος (1967) και άλ-λων εταιρειών και συλλόγων Οι τιμητικές διακρίσεις που αξιώθηκε είναι η ανακήρυξή του σε επίτιμο διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Αριστοτε-λείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης το 1960 και η αφιέρωση του 8ου τόμου του περιοδικού O Ερανιστής το 1970
16 Νικόλαος Ι Πανταζόπουλος laquoO Δημήτριος Γκίνης και η συμβολή του εις την έρευναν της Ιστορίας του Βυζαντιακού και Μεταβυζαντιακού Δικαίουraquo Αρμενόπουλος τ 14 (1960) σ 757-763757 laquoΚατερχόμενος δε μετά το πέρας των εν Γερμανία σπουδών του εις την Ελλάδα εγγράφεται εις την Φιλοσοφικήν Σχολήν του Πανεπιστημίου Αθη-νών συμπληρώνων την επιστημονικήν του κατάρτισιν και διά φιλολογικών γνώσεωνraquo Σ Τρωιάνος laquoΒ΄ O ερευνητής του Δικαίουraquo ΕΕΒΣ τ 43 (1977-1978) σ 387-394387
17 Η συλλογή των δημοσιευμένων μεταφράσεών της Ξένα ποιήματα στη γλώσσα μας παρουσιασμένα τυπώθηκε καλαίσθητα το 1965 (βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 30) και είναι αφιερωμένη στη μνήμη του πατέρα της Γεωργίου και της αδελφής Ειμαρ-μένης Ενδεικτικές για τις σχέσεις με τους πνευματικούς ανθρώπους του καιρού της είναι η αφιέρωση από τον Άγγελο Σικελιανό της αυτο-ανθολογίας του Αντίδωρο Αθήνα 1943 Της Ελπίδας Άγγελος 191943 και του Τέλλου Άγρα Καθημερινές Δημητρά-κος Αθήνα 1939 Στους δυο λατρευτούς μας φίλους την Κυρία και τον Κύριο Δ Γκίνη με φιλία μrsquo αγάπη με άπειρη τιμή Τέλλος Άγρας Και τα δύο βιβλία φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη Δ Σ Γκίνη στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας
18 Δημαράς laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo όπ σ 335
3 Sklavenitisindd 23 372017 103223 πμ
24 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
Το έργο του απλώνεται σε 91 δημοσιεύματα Ερεύνησε κυρίως θέματα της Ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου Η εικοσαετής εντατική ενασχόλη-σή του με το εθνικό απογραφικό έργο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 από το 1935 ώς το 1957 οδήγησε στην έκδοση του πολύτιμου τρίτομου βιβλίου οδηγού πολυδύναμου των νεοελληνικών σπουδών που είναι γνωστό ως Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα και μας θυμίζει εκτός από τον Γκίνη και τον άτυχο φίλο και συνεργάτη του Βαλέριο Γ Μέξα (1904-1937) Η μεγάλη αυτή προσπάθεια και οι πολλές χιλιάδες βιβλία που πέρασαν από τα χέρια και τα μάτια του όξυναν τα ενδιαφέροντα του Γκίνη για ζητήματα νεοελληνικής παιδείας και τις περισσότερες φορές τα σχετικά δημοσιεύματά του ξεκινούν από ευρήματα της βιβλιογραφικής έρευνας και ολοκληρώνονται με τεκμηρι-ωτικές πλαισιώσεις διεισδυτικές επεξεργασίες και αναλύσεις Σε ευάριθμες περιπτώσεις όπως στις μελέτες του για τον Αδαμάντιο Κοραή και το έργο του αναδεικνύεται ικανός και διακριτός ερευνητής και αυτοδύναμος συγγραφέας στη σφαιρική πραγμάτευση ευρύτερων θεμάτων Στην ενότητα των μελετών του Γκίνη για τη νεοελληνική παιδεία είναι αφιερωμένη η δική μου προσέγ-γιση που θα διαβαστεί κάπως πρωθύστερα από τις προσεγγίσεις των συνα-δέλφων που ακολουθούν για τον ιστορικό του Δικαίου και τον βιβλιογράφο
Παράλληλα με τις πτυχιακές του σπουδές στη Νομική Αθηνών (1907-1911) ο Γκίνης ασχολήθηκε με θέμα της επτανησιακής Ιστορίας σε αντι-στοιχία με τις επιστημονικές ενασχολήσεις του πατέρα του και την επτανη-σιακή του καταγωγή Τον Δεκέμβριο του 1911 αξιώνεται το πτυχίο του και ετοιμάζει για να δημοσιεύσει τη μελέτη του laquoΤα Ταχυδρομεία εν Επτα-νήσω επί Αγγλικής Προστασίαςraquo στο Εικονογραφημένον Επτανησιακόν Ημερολόγιον του Ιωάννη Ν Πήλικα τ 1 (1913) [Αθήνα 1912] ενώ μια ευρύτερη μελέτη του Περί της ταχυδρομικής συγκοινωνίας δημοσιεύεται αυτοτελώς το 1913 Τη μελέτη του για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου με λίγες συμπληρώσεις θα την παρουσιάσει στο Α΄ Πανιόνιο Συνέδριο Κέρ-κυρα 20-22 Μαΐου 1914 και θα τη δημοσιεύσει στα Πρακτικά του Συνε-δρίου το 191519 Στο ίδιο Συνέδριο ο πατέρας του θα παρουσιάσει και θα δημοσιεύσει τη μελέτη laquoΙστορική ανακοίνωση επί του Κληρονομικού Δικαί-ου των Ιονίων Νήσωνraquo Η μελέτη του Δ Σ Γκίνη για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου στηρίζεται στη γνώση του νομικού πλαισίου και της εξέλιξής του και στη συγκριτική εξέταση με τα αγγλικά ταχυδρομεία με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία Η μελέτη του αυτή είναι η πρώτη και η τελευ-ταία για επτανησιακό θέμα Οι ενασχολήσεις του αργότερα με την Ιστορία
19 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 1 2 4
3 Sklavenitisindd 24 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 25
του μεταβυζαντινού Δικαίου και την Ελληνική Βιβλιογραφία δεν τον οδή-γησαν να αναλάβει αυτοδύναμη έρευνα ιόνιου θέματος πέραν των ανα-φορών στα Επτάνησα του Περιγράμματος του Μεταβυζαντινού Δικαίου και λίγων σελίδων που δημοσίευσε προσγράφοντας τον Εις ελαίαν ύμνον που εντόπισε σε μονόφυλλο του 1830 στο Μουσείο Μπενάκη στον Ανδρέα Κάλβο20 αλλά και δύο κριτικά σημειώματα για τις βιβλιογραφίες του Αν-δρέα Μουστοξύδη και του Παναγιώτη Χιώτη που τον δείχνουν ενημερω-μένο και κριτικό παρατηρητή των σχετικών σπουδών και συνειδητό εργάτη για την κατάκτηση της ακρίβειας και της πληρότητας της καταγραφής των τεκμηρίων και ακόμη της κατανόησής τους κάποτε και της ερμηνείας τους Τα ολισθήματα και οι αυθαιρεσίες του Γεωργίου Λαδά (1897-1978) και του Γιώργου Βαλέτα (1907-1989) στα βιβλιογραφικά τους για τον Κοραή κυ ρίως του δίνουν τα παραδείγματα προς αποφυγή και υπέρβαση με ευ-γενικά διατυπωμένο έλεγχο και επί τόπου πλήρη διόρθωση21
Τα μεγάλα έργα για να σχεδιαστούν και να ολοκληρωθούν πέραν της κατάρτισης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου ή της ομάδας που τα αναλαμβάνει προϋποθέτουν το ανθρώπινο περιβάλλον μακάρι και το θεσμικό που θα αναθέσει και θα αναμένει την ολοκλήρωση του έργου στηρίζοντας και βοηθώντας η ευτυχής κατάληξη του οποίου θα οπλίσει τον δημιουργό του να χαράξει νέα σχέδια για να πραγματοποιήσει και άλλα έργα ενισχυμένος από την ευρύτητα των γνώσεων και τον θεωρητικό οπλισμό που κατάκτησε
Στην πορεία του Δ Σ Γκίνη στη λογιοσύνη και στη συγγραφή θα βρού-με πολλά από τα στοιχεία αυτά Δεν θα επιμείνω στην παρακολούθηση όλων των μελετών του για τη νεοελληνική παιδεία και στην αναφορά σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία έζησε και εργάστηκε και γιατί πολλά από αυτά δεν τα ξέρουμε αλλά και γιατί οι προσεγγίσεις μας βασίζονται στο επί μέρους και στο παράδειγμα των συλλογικοτήτων που κινήθηκε ο Γκίνης και των φιλικών σχέσεων με συναδέλφους που του επέτρεψαν να ξετυλίξει τα ερευνητικά και τα συγγραφικά του χαρίσματα τα οποία καλλιέργησε και πολλαπλασίασε στη διαδρομή του Ύστερα θα αναφερθώ στο σημαντικότερο ίσως επίτευγμά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παι-δείας τη μελέτη του ndashβιβλιογραφικό δοκίμιο το χαρακτήρισε ο ίδιοςndash για τα ανώνυμα έργα του Αδαμάντιου Κοραή που κυκλοφόρησε το 1948 στα 200 χρόνια από τη γέννησή του
Δύο είναι τα πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης που επηρέασαν τον
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Το έργο του απλώνεται σε 91 δημοσιεύματα Ερεύνησε κυρίως θέματα της Ιστορίας του μεταβυζαντινού Δικαίου Η εικοσαετής εντατική ενασχόλη-σή του με το εθνικό απογραφικό έργο της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 από το 1935 ώς το 1957 οδήγησε στην έκδοση του πολύτιμου τρίτομου βιβλίου οδηγού πολυδύναμου των νεοελληνικών σπουδών που είναι γνωστό ως Βιβλιογραφία Γκίνη ndash Μέξα και μας θυμίζει εκτός από τον Γκίνη και τον άτυχο φίλο και συνεργάτη του Βαλέριο Γ Μέξα (1904-1937) Η μεγάλη αυτή προσπάθεια και οι πολλές χιλιάδες βιβλία που πέρασαν από τα χέρια και τα μάτια του όξυναν τα ενδιαφέροντα του Γκίνη για ζητήματα νεοελληνικής παιδείας και τις περισσότερες φορές τα σχετικά δημοσιεύματά του ξεκινούν από ευρήματα της βιβλιογραφικής έρευνας και ολοκληρώνονται με τεκμηρι-ωτικές πλαισιώσεις διεισδυτικές επεξεργασίες και αναλύσεις Σε ευάριθμες περιπτώσεις όπως στις μελέτες του για τον Αδαμάντιο Κοραή και το έργο του αναδεικνύεται ικανός και διακριτός ερευνητής και αυτοδύναμος συγγραφέας στη σφαιρική πραγμάτευση ευρύτερων θεμάτων Στην ενότητα των μελετών του Γκίνη για τη νεοελληνική παιδεία είναι αφιερωμένη η δική μου προσέγ-γιση που θα διαβαστεί κάπως πρωθύστερα από τις προσεγγίσεις των συνα-δέλφων που ακολουθούν για τον ιστορικό του Δικαίου και τον βιβλιογράφο
Παράλληλα με τις πτυχιακές του σπουδές στη Νομική Αθηνών (1907-1911) ο Γκίνης ασχολήθηκε με θέμα της επτανησιακής Ιστορίας σε αντι-στοιχία με τις επιστημονικές ενασχολήσεις του πατέρα του και την επτανη-σιακή του καταγωγή Τον Δεκέμβριο του 1911 αξιώνεται το πτυχίο του και ετοιμάζει για να δημοσιεύσει τη μελέτη του laquoΤα Ταχυδρομεία εν Επτα-νήσω επί Αγγλικής Προστασίαςraquo στο Εικονογραφημένον Επτανησιακόν Ημερολόγιον του Ιωάννη Ν Πήλικα τ 1 (1913) [Αθήνα 1912] ενώ μια ευρύτερη μελέτη του Περί της ταχυδρομικής συγκοινωνίας δημοσιεύεται αυτοτελώς το 1913 Τη μελέτη του για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου με λίγες συμπληρώσεις θα την παρουσιάσει στο Α΄ Πανιόνιο Συνέδριο Κέρ-κυρα 20-22 Μαΐου 1914 και θα τη δημοσιεύσει στα Πρακτικά του Συνε-δρίου το 191519 Στο ίδιο Συνέδριο ο πατέρας του θα παρουσιάσει και θα δημοσιεύσει τη μελέτη laquoΙστορική ανακοίνωση επί του Κληρονομικού Δικαί-ου των Ιονίων Νήσωνraquo Η μελέτη του Δ Σ Γκίνη για τα ταχυδρομεία της Επτανήσου στηρίζεται στη γνώση του νομικού πλαισίου και της εξέλιξής του και στη συγκριτική εξέταση με τα αγγλικά ταχυδρομεία με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία Η μελέτη του αυτή είναι η πρώτη και η τελευ-ταία για επτανησιακό θέμα Οι ενασχολήσεις του αργότερα με την Ιστορία
19 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 1 2 4
3 Sklavenitisindd 24 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 25
του μεταβυζαντινού Δικαίου και την Ελληνική Βιβλιογραφία δεν τον οδή-γησαν να αναλάβει αυτοδύναμη έρευνα ιόνιου θέματος πέραν των ανα-φορών στα Επτάνησα του Περιγράμματος του Μεταβυζαντινού Δικαίου και λίγων σελίδων που δημοσίευσε προσγράφοντας τον Εις ελαίαν ύμνον που εντόπισε σε μονόφυλλο του 1830 στο Μουσείο Μπενάκη στον Ανδρέα Κάλβο20 αλλά και δύο κριτικά σημειώματα για τις βιβλιογραφίες του Αν-δρέα Μουστοξύδη και του Παναγιώτη Χιώτη που τον δείχνουν ενημερω-μένο και κριτικό παρατηρητή των σχετικών σπουδών και συνειδητό εργάτη για την κατάκτηση της ακρίβειας και της πληρότητας της καταγραφής των τεκμηρίων και ακόμη της κατανόησής τους κάποτε και της ερμηνείας τους Τα ολισθήματα και οι αυθαιρεσίες του Γεωργίου Λαδά (1897-1978) και του Γιώργου Βαλέτα (1907-1989) στα βιβλιογραφικά τους για τον Κοραή κυ ρίως του δίνουν τα παραδείγματα προς αποφυγή και υπέρβαση με ευ-γενικά διατυπωμένο έλεγχο και επί τόπου πλήρη διόρθωση21
Τα μεγάλα έργα για να σχεδιαστούν και να ολοκληρωθούν πέραν της κατάρτισης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου ή της ομάδας που τα αναλαμβάνει προϋποθέτουν το ανθρώπινο περιβάλλον μακάρι και το θεσμικό που θα αναθέσει και θα αναμένει την ολοκλήρωση του έργου στηρίζοντας και βοηθώντας η ευτυχής κατάληξη του οποίου θα οπλίσει τον δημιουργό του να χαράξει νέα σχέδια για να πραγματοποιήσει και άλλα έργα ενισχυμένος από την ευρύτητα των γνώσεων και τον θεωρητικό οπλισμό που κατάκτησε
Στην πορεία του Δ Σ Γκίνη στη λογιοσύνη και στη συγγραφή θα βρού-με πολλά από τα στοιχεία αυτά Δεν θα επιμείνω στην παρακολούθηση όλων των μελετών του για τη νεοελληνική παιδεία και στην αναφορά σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία έζησε και εργάστηκε και γιατί πολλά από αυτά δεν τα ξέρουμε αλλά και γιατί οι προσεγγίσεις μας βασίζονται στο επί μέρους και στο παράδειγμα των συλλογικοτήτων που κινήθηκε ο Γκίνης και των φιλικών σχέσεων με συναδέλφους που του επέτρεψαν να ξετυλίξει τα ερευνητικά και τα συγγραφικά του χαρίσματα τα οποία καλλιέργησε και πολλαπλασίασε στη διαδρομή του Ύστερα θα αναφερθώ στο σημαντικότερο ίσως επίτευγμά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παι-δείας τη μελέτη του ndashβιβλιογραφικό δοκίμιο το χαρακτήρισε ο ίδιοςndash για τα ανώνυμα έργα του Αδαμάντιου Κοραή που κυκλοφόρησε το 1948 στα 200 χρόνια από τη γέννησή του
Δύο είναι τα πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης που επηρέασαν τον
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 25
του μεταβυζαντινού Δικαίου και την Ελληνική Βιβλιογραφία δεν τον οδή-γησαν να αναλάβει αυτοδύναμη έρευνα ιόνιου θέματος πέραν των ανα-φορών στα Επτάνησα του Περιγράμματος του Μεταβυζαντινού Δικαίου και λίγων σελίδων που δημοσίευσε προσγράφοντας τον Εις ελαίαν ύμνον που εντόπισε σε μονόφυλλο του 1830 στο Μουσείο Μπενάκη στον Ανδρέα Κάλβο20 αλλά και δύο κριτικά σημειώματα για τις βιβλιογραφίες του Αν-δρέα Μουστοξύδη και του Παναγιώτη Χιώτη που τον δείχνουν ενημερω-μένο και κριτικό παρατηρητή των σχετικών σπουδών και συνειδητό εργάτη για την κατάκτηση της ακρίβειας και της πληρότητας της καταγραφής των τεκμηρίων και ακόμη της κατανόησής τους κάποτε και της ερμηνείας τους Τα ολισθήματα και οι αυθαιρεσίες του Γεωργίου Λαδά (1897-1978) και του Γιώργου Βαλέτα (1907-1989) στα βιβλιογραφικά τους για τον Κοραή κυ ρίως του δίνουν τα παραδείγματα προς αποφυγή και υπέρβαση με ευ-γενικά διατυπωμένο έλεγχο και επί τόπου πλήρη διόρθωση21
Τα μεγάλα έργα για να σχεδιαστούν και να ολοκληρωθούν πέραν της κατάρτισης της πίστης και της αφοσίωσης του ατόμου ή της ομάδας που τα αναλαμβάνει προϋποθέτουν το ανθρώπινο περιβάλλον μακάρι και το θεσμικό που θα αναθέσει και θα αναμένει την ολοκλήρωση του έργου στηρίζοντας και βοηθώντας η ευτυχής κατάληξη του οποίου θα οπλίσει τον δημιουργό του να χαράξει νέα σχέδια για να πραγματοποιήσει και άλλα έργα ενισχυμένος από την ευρύτητα των γνώσεων και τον θεωρητικό οπλισμό που κατάκτησε
Στην πορεία του Δ Σ Γκίνη στη λογιοσύνη και στη συγγραφή θα βρού-με πολλά από τα στοιχεία αυτά Δεν θα επιμείνω στην παρακολούθηση όλων των μελετών του για τη νεοελληνική παιδεία και στην αναφορά σε όλα τα περιβάλλοντα στα οποία έζησε και εργάστηκε και γιατί πολλά από αυτά δεν τα ξέρουμε αλλά και γιατί οι προσεγγίσεις μας βασίζονται στο επί μέρους και στο παράδειγμα των συλλογικοτήτων που κινήθηκε ο Γκίνης και των φιλικών σχέσεων με συναδέλφους που του επέτρεψαν να ξετυλίξει τα ερευνητικά και τα συγγραφικά του χαρίσματα τα οποία καλλιέργησε και πολλαπλασίασε στη διαδρομή του Ύστερα θα αναφερθώ στο σημαντικότερο ίσως επίτευγμά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παι-δείας τη μελέτη του ndashβιβλιογραφικό δοκίμιο το χαρακτήρισε ο ίδιοςndash για τα ανώνυμα έργα του Αδαμάντιου Κοραή που κυκλοφόρησε το 1948 στα 200 χρόνια από τη γέννησή του
Δύο είναι τα πρόσωπα της ελληνικής λογιοσύνης που επηρέασαν τον
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Γκίνη στη χάραξη του δρόμου που ακολούθησε και τον βοήθησαν ουσια-στικά ndashμε την προσωπική τους παρουσία αλλά και στο πλαίσιο των συλ-λογικοτήτων που βοήθησαν να δημιουργηθούν και τις υπηρέτησανndash να βρει συναδελφικότητα και διάλογο και να ανέβει γόνιμα τους αναβαθμούς των προσπαθειών του O πρώτος μισή γενιά μεγαλύτερός του είναι ο Κων-σταντίνος Άμαντος (1874-1960) και ο δεύτερος μισή γενιά νεότερός του είναι ο Κωνσταντίνος Δημαράς (1904-1992) Και με τους δύο που έχουν σχέση δασκάλου-μαθητή συναντιέται σχεδόν ταυτόχρονα στα μέσα της δε καετίας του 1930 O Άμαντος είναι Καθηγητής της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Ακαδημαϊκός αλλά και νεοελληνιστής και με λετητής του έργου του Κοραή Πολλά προσέφερε αυτή η σχέση στην πραγματοποίηση του μεγάλου έργου της Ελληνικής Βιβλιογραφίας όπως σημειώνει στο μελέτημά της η Πόπη Πολέμη22
Εδώ θέλω να σημειώσω τη σχέση των νέων ανθρώπων του Μεσοπολέ-μου αλλά και της επόμενης δεκαετίας με τον δάσκαλό τους όχι φυσικά όλων αλλά εκείνων που στόχευαν και είχαν την τύχη να δουν να πραγμα-τοποιείται η ανάδειξη των νεοελληνικών σπουδών σε διακριτό αντικείμενο έναντι της βυζαντινολογίας και της αρχαιογνωσίας προκειμένου να φωτι-στούν οι συνιστώσες του νέου ελληνισμού όχι μόνο από την ιστορία των προγόνων αλλά και από τις άλλες συνιστώσες του που προήλθαν από την επικοινωνία και τις σχέσεις του με τους άλλους λαούς και πολιτισμούς τους γειτονικούς αλλά και τους μακρινότερους που γνώρισε άμεσα ή έμμεσα μέσω και της παγκόσμιας διασποράς του ndashμονιμότερης ή προσωρινήςndash και τις λογής πραμάτειες που αποκόμισε και μπόλιασε στην κοινωνία του
Μία από τις θεσμικές εκφράσεις αυτής της αναζήτησης στηρίχθηκε στον μετασχηματισμό μιας δράσης με καλούς καρπούς που πραγματοποι-ήθηκε από τον Σύλλογο προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων από το 1927 ώς το 1939 Πρόκειται για την εκδοτική σειρά laquoΙστορική και Λαογραφική Βι-βλιοθήκηraquo με 15 βιβλία αλλά και η έκδοση του περιοδικού Ελληνικά με 9 τόμους από το 1928 ώς το 1936 Χορηγός της όλης προσπάθειας ήταν ένας ανώνυμος που αργότερα έγινε γνωστό ότι ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος
22 Βλ και Ν Γ Μαυρής laquoΔημήτριος Σ Γκίνηςraquo Νέα Εστία τ 52 τχ 1230 (110 1978) σ 1299-1300 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορία του βιβλίου συνέχειες και ανανεώσειςraquo Συναντήσεις της ελληνικής με τη γαλλική ιστοριογραφία από τη Μεταπολίτευση έως σήμερα επιμέλεια Βαγγέλης Καραμανωλάκης Maria Couroucli Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης Αθήνα Eacutecole Franccedilaise drsquoAthegravenes Έθνικό Ίδρυμα Ερευ-νών Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού περιοδικό Μνήμων 2015 σ 105-112
3 Sklavenitisindd 26 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 27
ο οποίος παλαιότερα ήταν χορηγός του Εκπαιδευτικού Ομίλου και συ-μπληρωματικά η Εθνική Τράπεζα για το περιοδικό μέσω του Διοικητή της Αλεξάνδρου Ν Διομήδη (1875-1950) Διευθυντές της σειράς ήταν ο Κων-σταντίνος Άμαντος ο Σωκράτης Κουγέας (1877-1966) και ο Στίλπων Π Κυριακίδης (1887-1964) Του περιοδικού διευθυντές ήταν οι δύο πρώτοι23
Το 1936 ιδρύεται η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών (αναγνωρίστηκε το 1937) με πρωτοβουλία του Άμαντου και σκοπό τη laquoθεραπεία των ιστορι-κών μελετών και των συναφών προς αυτάς των αναφερομένων εις την Ελ-λάδα μάλιστα δε την νεωτέραν (1204 και εξής) και τας σχέσεις αυτής προς τους γειτονικούς λαούςraquo24 Πρόεδρος του ΔΣ ορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδης (1881-1949) Αντιπρόεδροι ο Διομήδης και ο Κουγέας Γραμματέας ο Άμαντος Ταμίας ο Νικόλαος Μαυρής και Βι-βλιοθηκάριος ο Γκίνης Ανάμεσα στα μέλη του ΔΣ είναι ο Κ Θ Δημαράς και άλλοι όλοι γνωστοί μέλη της πνευματικής ηγεσίας της πρωτεύουσας25 O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων παραχώρησε το περιοδικό Ελληνικά στη νέα εταιρεία26 η οποία με την ίδια διεύθυνση εξέδωσε τους
23 Ελένη Δ Μπελιά O Σύλλογος προς Διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων Διαδρομή μιας εκατονταετίας 1899-1999 ΣΩΒ Αθήνα 1999 σ 178-200 laquoΙστορική και Λαογραφι-κή Βιβλιοθήκη 1927-1939 Περιοδικό ldquoΕλληνικάrdquo 1928-1936raquo
24 Καταστατικόν της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών Αθήνα 1938 σ 3 άρθρον 2 Σκοπός Περισσότερο προγραμματικό είναι το άρθρον 3 laquoΜέσα Η Εταιρεία επιδιώκει την πραγματοποίησιν του σκοπού της 1) διrsquo εκδόσεως ειδικών ιστορικών περιοδικών και άλλων σχετικών δημοσιευμάτων 2) διrsquo επιστημονικών ανακοινώσεων και διαλέξεων και μαθημάτων 3) διά προκηρύξεως επιστημονικών αγωνισμάτων και απονομής βραβείων 4) διά του καταρτισμού ειδικής βιβλιοθήκης και αρχείου εγγράφων 5) διrsquo αποστολής επιστη-μόνων προς ειδικήν μελέτην αρχείων βιβλιοθηκών ή επίσκεψιν τόπων έξω και έσω της Ελ-λάδος ή μελέτην Βαλκανικών γλωσσών 6) διrsquo ιδρύσεως Σχολής ή Ινστιτούτου μορφωτικού ειδικών ιστορικών και 7) διά παντός άλλου μέσου υπηρετούντος τας ιστορικάς μελέταςraquo
25 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΤο πρώτον Διοικητικόν Συμβούλιον απηρτί-σθη υπό των ιδρυτών του πανιερωτάτου μητροπολίτου Τραπεζούντος κ Χρυσάνθου (νυν Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών) ως Προέδρου και των κυρίων Α Διομήδους και Σ Β Κουγέα Αντιπροέδρων Κ Αμάντου Γενικού Γραμματέως Ν Μαυρή Ταμίου Δ Γκίνη Βιβλιοθηκαρίου και Β Αργυροπούλου Κ Δημαρά Φ Δραγούμη Δ Ζακυθηνού Α Μπενάκη Α Α Πάλλη Γ Σιδέρη Κ Τριανταφυλλοπούλου και Εμμ Τσουδερούraquo
26 laquoΤο Μάϊο του 1937 η αρτισύστατη Εταιρεία Ιστορικών Μελετών [] εζήτησε από το Σύλλογο να της εκχωρήση το δικαίωμα εκδόσεως του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo O Σύλλογος απεδέχθη την πρόταση και απεφάσισε να παραχωρήση στην Εταιρεία 10 σειρές τόμων του περιοδικού (τόμοι 1-9) και μία πλήρη σειρά της ldquoΙστορικής και Λαο-γραφικής Βιβλιοθήκηςrdquo Απεφάσισε επίσης να ενισχύση την Εταιρεία με χορηγία υπέρ της εκδόσεως του περιοδικού για τα έτη 1937 και 1938 ανερχομένη σε 12000 δρχ ετη-σίωςraquo (Μπελιά όπ σ 193-194)
3 Sklavenitisindd 27 372017 103223 πμ
28 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
τόμους 10 (1937-1938) και 11 (1939) Οργανώθηκε από τον Γκίνη η Βιβλιο-θήκη της Εταιρείας και αντίτυπά της αποδελτιώθηκαν για την Ελληνική Βιβλιογραφία 1800-186327 ενώ ο εκ των νεοτέρων Νίκος Γ Σβορώνος (1911-1989) ανέλαβε τη σύνταξη του Ευρετηρίου του περιοδικού28 O πό-λεμος όμως τα άλλαξε όλα O κατοχικός στρατός καταστρέφει τα αρχεία και τη Βιβλιοθήκη όπως και τα αντίτυπα του τόμου 11 που φυλάσσονταν στα γραφεία της οδού Αμερικής 1629
Το 1952 το περιοδικό περνάει στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών με διευθυντές τον Στίλπωνα Π Κυριακίδη και τον Λίνο Πολίτη (1906-1982) και γίνεται περισσότερο φιλολογικό και διαχρονικό30 Κάποια από τα μέλη της διαλυμένης Εταιρείας Ιστορικών Μελετών συνεχίζουν να δημοσιεύουν καθώς το 1948 ήταν η τελευταία χρονιά που συνεργάστηκαν στο περιοδικό της Επι-στημονικής Εταιρείας την Αθηνά και μάλιστα στο αφιέρωμά της στον Αδα-μάντιο Κοραή Η αντίδραση των συντηρητικών μελών της Εταιρείας οδήγησε στην καταψήφιση του Προέδρου και Διευθυντή του περιοδικού Κ Άμαντου31
27 Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415-416 Στον Α΄ τόμο 1939 της Ελληνικής Βι βλιο-γραφίας Γκίνη ndash Μέξα σ xix υπάρχει η συντομογραφία ΕΙΜ Βιβλιοθήκη Εταιρεί ας Ιστορικών Μελετών
28 laquoΤο Διοικητικόν Συμβούλιον απεφάσισε τον καταρτισμόν αναλυτικού και με-θοδικού ευρετηρίου των μέχρι σήμερα εκδοθέντων δέκα τόμωνraquo Ελληνικά τ 10 (1937-1938) σ 415 laquoΗ απόφασις όμως αυτή ήταν ανθρώπινη και δεν μπορούσε να προβλέψει ότι μια μεγάλη εθνική περιπέτεια που θα ξέσπαγε σε λίγο τον Οκτώβριο του 1940 θα γινόταν αιτία να αναβληθεί ο καταρτισμός του Ευρετηρίου που προγραμματίστηκε Η αναβολή της πρώτης εκείνης αποφάσεως είχε ως συνέπεια και δεκαετίες πολλές να περάσουν από τη χρονιά της εκδόσεως του περιοδικού (1928) ώς την έκδοση του ευρε-τηρίου του και να χαθεί η ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι ικανότητες του κ Ν Σβορώνου ο οποίος όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας στο Παρίσι θα ήταν ο συντάκτης του ευρετηρίου των τόμων 1-10raquo Ηλίας Σπυρόπουλος (σύνταξη) Ελληνικά Ευρετήριον τόμων 1 (1928) ndash 20 (1967) Θεσσαλονίκη 1979 σ ιγ΄
29 laquoΜετά την υπό των Γερμανών κατάληψιν των επί της οδού Αμερικής 16 Γραφεί-ων της Εταιρείας και την σύλησιν των Αρχείων και της Βιβλιοθήκης μετά των αντιτύπων του 11ου τόμου η Εταιρεία διελύθη και η έκδοσις του περιοδικού ldquoΕλληνικάrdquo [] έμει-νεν ανεκπλήρωτοςraquo Κ Άμαντος Σ Β Κουγέας Αθήνα 2831951 προς την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών Θεσσαλονίκη Σωκράτης Β Κουγέας laquoΦιλικαί αναμνήσειςraquo Νέα Εστία τ 70 τχ 825 (15111851) Αφιέρωμα στον Κωνσταντίνο Άμαντο σ 1477
30 laquoΑντιθέτως προς τα παλαιότερα ldquoΕλληνικάrdquo τα οποία ήσαν κυρίως δημοσί-ευμα ιστορικόν η ύλη του νέου περιοδικού θα είναι όχι μόνον ιστορική αλλά κυρίως φιλολογική υπό την ευρυτέραν έννοιαν της φιλολογίας ήτοι θα περιλαμβάνη μελέτας φιλολογικάς ιστορικάς αρχαιολογικάς και λαογραφικάς αναφερομένας είς τε την αρ-χαιότητα το Βυζάντιον και την Νέαν Ελλάδαraquo (Ελληνικά τ 12 (1952) σ [3])
31 laquoΤον Χατζιδάκην διεδέχθη εις την Προεδρίαν της Επιστημονικής Εταιρείας [ο
3 Sklavenitisindd 28 372017 103223 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 29
και αυτό σήμαινε διακοπή συνεργασίας των μελών της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών O Δημαράς και οι μαθητές του προχωρούν στον σχεδιασμό της έκδοσης της Αλληλογραφίας του Κοραή η οποία θα πραγματοποιηθεί από το 1964 ώς το 1984 σε 6 τόμους με τη συνεργασία και νεότερων συνεργα-τών στην εκδοτική σειρά του Ομίλου Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού Νέα Ελληνικά Κείμενα32 και στη σταδια κή έκδοση του τόμου Έρανος εις Αδα-μάντιον Κοραήν με 10 μελέτες που κυκλοφόρησαν σε ανάτυπα από το 1952 ώς το 1965 με έξοδα της Επιτροπής Ανεγέρσεως Ανδριάντος Κοραή εν Χίω Ανάμεσα στις μελέτες βρίσκονται και εκείνες του Δημαρά και του Γκίνη33
Το πρόβλημα απόκτησης περιοδικού για τον Δημαρά και την ομάδα του η οποία μεγάλωσε καθώς νεότεροι μελετητές την πλαισίωναν λύνεται με την έκδοση του περιοδικού Ο Ερανιστής του Ομίλου Μελέτης Ελληνι-κού Διαφωτισμού το 196334 και δευτερευόντως με τις Εποχές (1963-1967) όπου δημοσιεύτηκαν μελέτες υψηλής εκλαΐκευσης σε κύκλους σχεδιασμέ-νους από τον ίδιο35 Και τα δύο τους επέτρεπαν εν μέρει αυτονομία και
Κ Άμαντος] (της οποίας ουσιαστικώς προήδρευε προ του 1941) [] Παρά ταύτα η εκτροπή της Επιστημονικής Εταιρείας και της ldquoΑθηνάςrdquo από την γραμμήν της παραδό-σεως μας ηνάγκασε τους συντηρητικωτέρους εκ των παλαιών εταίρων το 1948 να τον παραμερίσωμεν πράγμα το οποίον τον επίκρανε προς καιρόνraquo (Νικόλαος Β Τωμαδά-κης laquoΚωνσταντίνος Ι Άμαντος (1874-1960)raquo Αθηνά τ 63 (1959) σ 3-13) [= Απανθί-σματα Γραμματολογικά και βιογραφικά της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Μελέται και άρθρα) Φέξης Αθήνα 1962 σ 250-259252]
32 Την επιστασία της εκδοτικής σειράς είχε ο Κ Θ Δημαράς Στην εκδοτική επιτροπή για την Αλληλογραφία Κοραή μετείχαν ο Κ Θ Δημαράς ο Άλκης Αγγέλου η Αικατερίνη Κουμαριανού και ο Εμμανουήλ Ν Φραγκίσκος Στο αρχικό στάδιο της συ γκρότησης και της φιλολογικής προπαρασκευής των κειμένων έλαβαν μέρος και η Ευ γενία Βέη-Χατζηδάκη και ο Γεώργιος Κουρνούτος
33 Τα περιεχόμενα του τόμου Κ Άμαντος laquoΑδαμάντιος Κοραήςraquo (1952) Κ Θ Δημαράς laquoΑνέκδοτα γράμματα του Κοραήraquo (1952) Δ Μαντζουλίνος laquoO Κοραής εμπνευστής της εκστρατείας της Χίουraquo (1953) Φ Η Ηλιού laquoΑνέκδοτα και ξεχασμένα γράμματα από την αλληλογραφία Κοραήraquo (1953) Δ Γκίνης laquoΚρίτωνος στοχασμοίraquo (1954) Ά Αγγέλου laquoΗ ldquoΤράγου κατάργησιςrdquoraquo (1955) Σ Καββάδας laquoΑφιερώσεις προς Κοραήνraquo (1958) Ευγ Χατζηδάκη laquoΔύο επεισόδια από τις διαμάχες των φιλοσόφωνraquo (1958) Βαγγ Σκουβαράς laquoΑνέκδοτα αντικοραϊκά κείμεναraquo (1965)
34 Όμιλος Μελέτης του Ελληνικού Διαφωτισμού O Ερανιστής Ευρετήρια τ 1-20 (1963-1995) Πίνακες περιεχομένων Γενικό ευρετήριο Κατάλογος συνεργατών επι-μέλεια Π Δ Μιχαηλάρης Γιούλη Ευαγγέλου-Μποτή πρόλογος Δ Γ Αποστολόπουλος Αθήνα 2001 457 σ Αρκετές από τις επισημάνσεις της μελέτης μου για τον ΟΜΕΔ και τον Ερανιστή συναντώνται με τις απόψεις που υποστηρίζει ο Δ Αποστολόπουλος σ 7-9
35 O πρώτος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1964 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Σπ Ι Ασδραχάς ndash Ελισ Ζαχαριάδου ndash Λουκία Δρούλια ndash Παν
3 Sklavenitisindd 29 372017 103224 πμ
30 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
3 Sklavenitisindd 30 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 31
αποφυγή των εξαρτήσεων από βουλήσεις άλλων Αυτός ίσως ήταν ο λόγος για τον οποίο ο Κ Θ Δημαράς ως εμπνευστής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών του Βασιλικού Ιδρύματος Ερευνών (1960-1962) και Διευθυντής του από το 1963 δεν ίδρυσε περιοδικό του Κέντρου
Προς την άλλη κατεύθυνση της δημιουργίας ερευνητικού φορέα ο Δη-μαράς πλαισιωμένος από τους συνοδοιπόρους του γηραιότερους με πρώ-το τον Γκίνη συνομήλικους και νεότερους δεν ξέχασε τον στόχο που δειλά και συμβιβαστικά εξέφρασε η Εταιρεία Ιστορικών Μελετών αλλά και ο ίδιος περιέγραψε ξετυλίγοντας ένα πρόγραμμα νεοελληνικών φιλολογικών ερευνών (1942)36 και όταν βρέθηκε τρόπος σχεδίασε μια εκδοτική σει-ρά νεοελληνικών κειμένων με τίτλο laquoΝεοελληνική Βιβλιοθήκηraquo (1943) με πρώτη και μόνη έκδοση εκείνη της Χριστίνας του Ιωάννη Ζαμπέλιου με επιμέλεια του Γιάννη Σιδέρη37 Τον ίδιο χρόνο για να κρατιέται το καντή-λι αναμμένο δίδαξε Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας σε ιδιωτικό κύκλο ακροατών38 Ύστερα πρωταγωνίστησε στη δημιουργία σωματείου για την οργάνωση ελεύθερου προγράμματος σπουδών το Αθήναιον με λαμπρή παρουσία από το 1946 ώς το 1967 όπου παρουσίαζε έρευνες και συγγραφές του στο γίγνεσθαι για την παιδεία του νέου ελληνισμού39 και την Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας που κυκλοφόρησε το 1948 Η
Μουλλάς ndash Εμμ Φραγκίσκος ndash Β Π Παναγιωτόπουλος Σταθμοί προς τη νέα ελληνική κοινωνία επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά έκδοση του περιοδικού laquoΕποχέςraquo Αθήνα 1965 ια΄+254 σ O δεύτερος κύκλος δημοσιεύτηκε σε τεύχη του περιοδικού Εποχές το 1966 και ανατυπώθηκε σε βιβλίο Λουκία Δρούλια ndash Αικ Κουμαριανού ndash Εμμ Ν Φραγκίσκος ndash Παν Μουλλάς ndash Γ Π Σαββίδης ndash Άλκης Αγγέλου Περιηγήσεις στον ελληνικό χώρο επιλεγόμενα Κ Θ Δημαρά Αθήνα [Όμιλος Μελέτης Ελληνικού Διαφωτισμού] 1968 4ο σ [8]+156+[32] εικόνες
36 Σειρά επιφυλλίδων στην εφημερίδα Ελεύθερον Βήμα laquoΖητήματα της νέας φιλολογίαςraquo 2061942 laquoΤα μέσα και ο σκοπόςraquo 781942 Βλ την πρόσφατη αναδη-μοσίευση Κ Θ Δημαράς Σύμμικτα Δ΄ Λόγια περί μεθόδου τ Α΄ 1931-1963 επιλογή κειμένων Φίλιππος Ηλιού επιμέλεια Πόπη Πολέμη Αθήνα Μουσείο Μπενάκη και Μορ-φωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2013 σ 123-126 130-138 Βλ και Λουκία Δρούλια laquoΚ Θ Δημαράς από τη θεωρία στην πράξηraquo Επιστημονική συνάντηση στη μνήμη του Κ Θ Δημαρά επιμέλεια Τριαντάφυλλος Σκλαβενίτης Αθήνα Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών 1994 σ 13-2017-18
37 Αλέξης Πολίτης laquoΗ ενασχόληση με την πρώιμη νεοελληνική φιλολογία στα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίουraquo Κοινωνικοί αγώνες και Διαφωτισμός Μελέτες αφιερωμένες στον Φίλιππο Ηλιού επιμέλεια Χρήστος Λούκος Πανεπιστημιακές Εκδό-σεις Κρήτης Ηράκλειο 2007 σ 121-123
38 Κ Θ Δημαράς Συνεντεύξεις Ερμής Αθήνα 1986 σ 13-14 42-4339 Αθήναιον πρώτη εικοσαετία 1946-1966 Αθήνα 1967 205 σ
3 Sklavenitisindd 31 372017 103225 πμ
32 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
θεωρία του για τον Νεοελληνικό Διαφωτισμό που διατυπώθηκε το 194540 έδωσε νέα πνοή στο τμήμα των Νεοελληνικών Σπουδών που μπορούσε να την ενσωματώσει ξεπερνώντας στατικά σχήματα και απαριθμήσεις
Το 1960 από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου στο Βασιλικό Ίδρυ-μα Ερευνών που είχε ιδρυθεί το 1958 ο Δημαράς θα προσπαθήσει να χτί-σει συμμαχίες και να προτείνει στο ΔΣ (341960) την ίδρυση Ινστιτούτου Νεο ελληνικών Ερευνών το οποίο laquoπρέπει να έχη σκοπούς ευρυτάτους περι-λαμβάνοντας από απόψεως χρόνου όλας τας προϋποθέσεις αι οποίαι ωδή-γησαν εις την διαμόρφωσιν του Νεοελληνικού Πολιτισμού από από ψεως χώρου όλους τους γειτονεύσαντας Πολιτισμούς και τας σχέσεις των μετά του Ελληνικού Πολιτισμού και τέλος από απόψεως είδους όλας τας εκ-δηλώσεις αι οποίαι απαρτίζουν την έννοιαν ldquoΝεοελληνικός Πολιτισμόςrdquoraquo41 Το ΔΣ δεν δέχθηκε την εισήγηση Το κυρίαρχο τρίσημο σχήμα της εθνικής συνέχειας καλά κρατούσε και η λύση για τη δημιουργία τριών ερευνητικών κέντρων (Αρχαίο Βυζαντινό Νεοελληνικό) ήταν η απάντηση με αναβολή της Ίδρυσης του Αρχαίου42 Στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του 1960
40 laquoΗ Γαλλική Επανάσταση και ο Ελληνικός Διαφωτισμός γύρω στο 1800raquo Δημο-κρατικά Χρονικά τ Α΄ τχ 6 (2371945) σ 11-12
41 Η πρόταση θύμιζε κάτι από τον σκοπό της Εταιρείας Ιστορικών Μελετών (1936) και ο Κ Θ Δημαράς θα αναφερθεί εμμέσως σε αυτή κατά τον απολογισμό της θητείας του (1958-1962) ως Διευθύνοντος Συμβούλου του ΒΙΕ (18121962) laquoΗ συνείδησις της ανεπαρκούς αυτογνωσίας του νέου ελληνισμού η συνείδησις των άμεσων και ζωτικών αναγκών αι οποίαι επιβάλλουν όπως ο νέος ελληνισμός λάβη σαφή γνώσιν του περι-βάλλοντος αυτόν κόσμου από βορρά από ανατολών αλλά και από την δύσιν και από τον νότον ήσαν επίσης αποφασιστικοί λόγοι συντελέσαντες εις την εκλογήν των πρώ-των αντικειμένων της ανησυχίας του Ιδρύματος Υπενθυμίζεται εδώ ότι υπό τοιούτον πνεύμα είχον προβληματισθεί διά αντίστοιχα θέματα κατά το πρόσφατον παρελθόν ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ότε είχε κληθεί προς τον σκοπόν οργανώσεως Τρίτου Ελ-ληνικού Πανεπιστημίου ολίγον δε προ της ενάρξεως του δευτέρου παγκοσμίου Πολέμου ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Φιλιππίδηςraquo [Βασιλικόν Ίδρυμα Ερευνών (ΒΙΕ) Επετηρίς τ 4 (1962) σ 115] Θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και τη δική του επισή-μανση του 1942 laquoγια να ικανοποιηθεί σε όλη του την έκταση το ευρύτατο πρόγραμμα που διέγραψα θα χρειαζόταν και ένας αναλόγου ευρύτητος οργανισμός που να παρέχει σε πλήθος ερευνητών και τις αναγκαίες ειδικές γνώσεις και τα αναγκαία επιστημονικά μέσα για την εντατική απόδοση της εργασίας τους Αλλά αυτά θα τα ξαναπούμε άλλο-τε Σαν συμπέρασμα της σειράς αυτής των σημειωμάτων [] θα ήθελα να δείξω ότι δεν είναι καθόλου απροσάρμοστη στην πραγματικότητα δύναμη πίστη και ασφάλεια είναι οι καρποί που προσφέρονται στην κοινωνία από τέτοιες μελέτες []raquo (Κ Θ Δημαράς laquoΛόγια περί μεθόδουraquo Σύμμικτα Δ΄ όπ σ 137-138)
42 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης laquoΙστορικό σχεδίασμα για την ίδρυση και την πορεία του ΕΙΕraquo Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών 1958-2008 Ίδρυση πορεία προοπτικές
3 Sklavenitisindd 32 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 33
η εθνική απογραφή πέρασε ως κύριος σκοπός43 O Γκίνης θα βρεθεί ως φιλοξενούμενος ερευνητής ανάμεσα στους νέους ερευνητές και στην προ-σπάθεια ολοκλήρωσης της Ελληνικής Βιβλιογραφίας 1800-1863 που θα συνεχιστεί ώς τη δεκαετία του 198044
Ολοκληρώνω την προσέγγισή μου για τον Δ Σ Γκίνη σεμνό και ώριμο λόγιο και στα επιτεύγματά του στην Ιστορία της νεοελληνικής παιδείας όπως ελπίζω ότι θα φανεί με την παρουσίαση της μελέτης του για τα Ανώ-νυμα έργα του Κοραή δημοσιευμένη το 1948 με την αφιέρωση Του φίλου Κ Θ Δημαρά Για τη διακοσιετηρίδα του Κοραή45
Στις πρώτες πέντε γραμμές της μελέτης του οριοθετεί το αντικείμενό της laquoτάση του Κοραή νrsquo αποφεύγει να βάζει τrsquo όνομά του στις εργασίες τουraquo και ορίζει τους στόχους της laquoποιες ήταν οι αιτίες της τάσης αυτήςraquo laquoποιες είναι οι ανώνυμες εργασίες του Κοραή ή ποιες του αποδίδονται εσφαλμέναraquo46
Η μελέτη αρχίζει με την παράθεση των εξηγήσεων για την τάση του Κοραή προς την ανωνυμία και την ψευδωνυμία και ακολουθεί για κάθε εξήγηση η εξέταση των επιχειρημάτων της και των παραδοχών της με επι-χειρήματα που αντλούνται από την κοινή λογική τα κείμενα του Κοραή τις γνώμες των συγχρόνων του και τα διδάγματα της Ψυχολογίας αφού η προσέγγιση και το δοκίμιο του Γκίνη στην αφετηρία του είναι βιβλιογρα-φικό αλλά ευτυχώς στην πραγμάτευσή του καταλήγει ψυχογραφικό και είναι πολύ στέρεο αφού και σήμερα διαβάζεται με ενδιαφέρον 69 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του
Για τις συζητήσεις και τις διατυπωμένες γνώμες της προηγούμενης βι-βλιογραφίας ο Γκίνης επιστρατεύει ή και κατακτά επί τούτου τη γνώση του συνολικού έργου του Κοραή και μάλιστα των Επιστολών του από τη μονα-δική laquoσυνολικήraquo παλιωμένη έκδοση του Νικόλαου Δαμαλά (1885) Αυτός ο υπομνηματισμός είναι που του επιτρέπει να πείσει και τον πλήρως ενη-μερωμένο αναγνώστη του κοραϊκού έργου και της κοραϊκής βιβλιο γραφίας
Η αναίρεση ή ο μετριασμός των περισσοτέρων από τις εξηγήσεις που
επιμέλεια Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης 50 χρόνια Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Αθήνα 2008 σ 23-24 48
43 Κ Θ Δημαράς Για μια εθνική απογραφή έκδοση Εταιρείας Θρακικών Μελε-τών Αθήνα 1963 16 σ laquoΕθνική απογραφήraquo εφημ Το Βήμα 1861969
45 Βλ Δημοσιεύματα Δ Σ Γκίνη αρ 33 Η αφιέρωση στη σ 246 Δημητρίου Σ Γκίνη Τα ανώνυμα έργα του Κοραή Αθήνα 1948 σ 3
3 Sklavenitisindd 33 372017 103225 πμ
34 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
είχαν προταθεί για την ανωνυμία ή την ψευδωνυμία του Κοραή ακολου-θούνται από τις προτάσεις του Γκίνη που εξηγούν τις περιπτώσεις των κο-ραϊκών επιλογών και ορθώνουν μια ψυχογραφική εξήγηση που επικαλείται τον φόβο δημοσιότητας δημόσιας παρουσίας και συλλογικών ιδιωτικών συναντήσεων που διαπερνά όλη σχεδόν τη ζωή του και τις ανθρώπινες και κοινωνικές σχέσεις του αναιρώντας ακόμη και ομολογημένες ή και δια-κηρυγμένες αρχές του ανθρώπου και του συγγραφέα με αποτέλεσμα την ηθική και υλική ζημία του για την οποία υποφέρει laquoμέχρις αποπληξίαςraquo47
Για το δεύτερο μέρος της μελέτης του με την εξέταση καθενός από τα ανώνυμα και ψευδώνυμα έργα του Κοραή ο Γκίνης ετοιμαζόταν από τα μέσα της δεκαετίας του 1930 λόγω των ενδιαφερόντων του αλλά κυρίως εξ αιτίας των άμεσων ερωτημάτων που του έθετε η σύνταξη της Ελληνι-κής Βιβλιογραφίας για τους χαρακτηρισμούς και την απόδοση των περι-γραφόμενων έργων Τώρα οι χαρακτηρισμοί και οι αποδόσεις έπρεπε να επανεξεταστούν και πάντως να υπομνηματιστούν και να γίνουν συνεκτικά κείμενα μικρότερων ή μεγαλύτερων υποκεφαλαίων από ένα συγγραφέα που τον χαρακτήριζε η συντομία των διατυπώσεων
Απαριθμεί λοιπόν τα 14 επώνυμα έργα του Κοραή (1786-1815) τα 29 έργα στα οποία υπογράφει μόνο τον πρόλογο ή την προκήρυξη για την έκ-δοση της Ελληνικής Βιβλιοθήκης του και των Παρέργων της δηλώνοντας ότι αυτά δεν είναι αντικείμενο της μελέτης Απαριθμεί ύστερα και εξετάζει ανα-λυτικά 10 ανώνυμα ή ψευδώνυμα έργα που ο Κοραής τα ομολόγησε ως δικά του στην αυτοβιογραφία και στη διαθήκη του Τέλος απαριθμεί 13 έργα και 6 κριτικά σημειώματα στο περιοδικό Ερμής ο Λόγιος που παραδέχεται στις επιστολές του ότι είναι δικά του Στο τέλος εξετάζονται τα 21 έργα που απο-δόθηκαν στον Κοραή με αδύνατα ή σοβαρά επιχειρήματα Ένα από αυτά εί-ναι η Εφημερίς του Κάτω Κόσμου που θεώρησε ο Γκίνης ότι είναι έργο του Κοραή και τώρα στο Παράρτημα του βιβλίου το δημοσίευσε υπομνηματισμέ-νο ως ανέκδοτο ο Κ Θ Δημαράς από χειρόγραφο της Βιβλιοθήκης Κοραή48
Με την παρουσίαση της κορυφαίας μελέτης του Γκίνη για τα ανώνυμα έργα του Κοραή που γνώρισε θερμή υποδοχή και χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα στις κοραϊκές σπουδές ολοκληρώνεται η προσέγγισή μου για τον ερευνητή τον συγγραφέα και τον άνθρωπο Δημήτριο Σ Γκίνη που αναδείχθηκε γοργή συνείδηση στην κοινωνία μας και πύργωσε έργο που αποδείχθηκε άξιο της αναφοράς και της μνήμης μας
47 Στο ίδιο σ 5 υποσ 148 Στο ίδιο σ 51-55 και 32-33 υποσ 6
3 Sklavenitisindd 34 372017 103225 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 35
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Η αναγραφή των δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη συντάχθηκε ύστερα από αυτοψία σχεδόν όλων των δημοσιευμάτων τα οποία καταγράφονται χωρίς εξαιρέσεις και αξιο-λογικά κριτήρια Στην αναγραφή που δημοσίευσε η Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανι-στής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄ με 65 αναγραφές (1915-1967) και 2 υπό έκδοση προσθέτονται 4 αναγραφές (αρ 1-3 41) 14 αναγραφές βιβλιοκρισιών του (αρ 6 12 15 20 21 27 45 58 61 62 64 65 78 86) και 6 αναγραφές της περιόδου 1972-1978 (αρ 83-85 87-89) και 2 αναγραφές μεταθανάτιων εκδόσεων (αρ 90 91) Από τις δύο αναγραφόμενες στον Ερανιστή ως υπό έκδοση η πρώτη αναγράφεται στον αρ 91 (έκδοση 1985) ενώ η δεύτερη επαναλαμβάνεται συμπληρωμένη
Τα στατιστικά στοιχεία των 91 δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη δείχνουν ότι μοιρά-στηκαν δίκαια ανάμεσα στις δύο ερευνητικές του αγάπες την Ιστορία του Δικαίου (48 δημοσιεύματα 5275 του συνόλου) και τη μελέτη της νεοελληνικής παιδείας (43 δημο-σιεύματα 4615 του συνόλου) Αν στην ενότητα της νεοελληνικής παιδείας αναζητή-σουμε τη βιβλιογραφία θα τη βρούμε σε 15 δημοσιεύματα από τα 43 συνολικά 313) Οι 14 βιβλιοκρισίες μοιράζονται 10 στο Δίκαιο και 4 στην παιδεία και αποτελούν το 143 των 91 δημοσιευμάτων
Στη βιβλιογραφία για τον Δ Σ Γκίνη αναγράφονται 10 δημοσιεύματα τα οποία ίσως και να αυξηθούν Δημοσιεύτηκαν με την ευκαιρία των τιμών που του αποδόθηκαν το 1960 (αρ 1) το 1970 (αρ 2-4) και μετά τον θάνατό του 1978 (αρ 5-8) Ο αρ 9 είναι λήμμα σε βιογραφικό λεξικό (1985) ενώ ο αρ 10 είναι απαρχή κριτικής προσέγγισης του έργου του
3 Sklavenitisindd 36 372017 103227 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 37
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
15 Βιβλιοκρισία laquoVladimirus Benešević Ioannis Scholastici Synagoga L titulorum ce te raque eiusdem opera iuridica (Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wis senschaften Phil hist Abteilung Neue Folge Heft 14) Tomus I Muumlnchen 1937raquo ΕΕΒΣ τ 13 (1938) σ 439
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
20 Βιβλιοκρισία laquoBibliografia Romaneasca veche 1508-1830 de Joan BianundashNerva Ho dos si Dan Simonescu Tomul III 1809-1830 Bucuresti 1912-1936 [εἰς 4ον σ VIII + 777+2 ἄἀ]raquo Ἑλληνικά τ 10 (1937-1938) σ 182-185
Σε συνεργασία με την Ελπίδα Δ Γκίνη Μετάφραση της ωδής του Σίλλερ που περι-λαμβάνεται στην ενάτη συμφωνία του Μπετόβεν Κατόπιν προκήρυξης της Χορωδίας
3 Sklavenitisindd 38 372017 103228 πμ
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Δημήτριος Σ Γκίνης (1890-1978) Ο μελετητής της παιδείας 39
Αθηνών (1933) βραβεύθηκε από επιτροπή των Γ Δροσίνη Π Νιρβάνα Κ Καρθαίου Δ Μητρόπουλου και Φ Οικονομίδη το 1935 Αναδημοσιεύτηκε Ξένα ποιήματα στη γλώσ-σα μας παρουσιασμένα από την Ελπίδα Δ Γκίνη [Αθήνα] 1965 4ο σ 15 η laquoΩδή στη χαράraquo στις σ 11-12 Στη συλλογή αναδημοσιεύονται και μεταφράσεις των ετών 1937-1947 των John Keats Jean Moreacuteas και R Tagore
μενό του laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo Ἀθήνα 1948 σ 56Σε επίμετρο σ 51-55 δημοσιεύεται η laquoἘφημερὶς τοῦ κάτω κόσμουraquo από τον Κ Θ Δημαρά Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 1381948
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
εἰς Ἀδαμάντιον Κοραῆνraquo Ἀθήνα 1954 σ 140-156Ο Έρανος κυκλοφόρησε το 1956 τχ Α΄ σ ζ΄+1-192 και το 1965 ολοκληρωμένος σ ζ΄+1-368 από την Επιτροπή Ανεγέρσεως Ανδριάντος Αδαμαντίου Κοραή εν Χίω
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
[πρώτη ἔκδοσις] Ἀθῆναι 1963 σχ 8ο μικρό σ 4 χἀρ τυπωμένες +α΄-δ΄+43 πολυγραφημένεςΠαρουσίαση Ο Ερανιστής τ 1 (1963) σ 158-160 Η δεύτερη έκδοση στον αρ 82
78 Βιβλιοκρισίες laquoΓεωργίου Α Πετροπούλου Ἱστορικὴ Εἰσαγωγὴ εἰς τὰς πηγὰς τοῦ Ἑλληνικοῦ Δικαίου (Ἀθήνα 1961) σχ 8ον σ 128 Nicolas G Svoronos La Synopsis major des Basiliques et des Appendices (Recherches sur la tradition juridique agrave Byzance) Paris 1964 σχ 8ον σ VIII+210raquo ΕΕΒΣ τ 33 (1964) σ 312-315
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
Με αυτή την καταγραφή τελειώνει η Αναγραφή Δημοσιευμάτων του Δ Σ Γκίνη σύμφωνα με δική του υπόδειξη στη Σύνταξη του περιοδικού Ο Ερανιστής τ 8 (1970) σ ιε΄ Παρόμοια αναγραφή υπάρχει στον κατάλογο των laquoυπό έκδοσινraquo
3 Sklavenitisindd 43 372017 103229 πμ
44 Τριαντάφυλλος Ε Σκλαβενίτης
εργασιών του Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου που συνέταξε ο ίδιος το 1970 (Ἐν συν ερ γασίᾳ μετὰ τοῦ Δ Γκίνη) Εὐσταθίου τοῦ Ῥωμαίου laquoΠεῖραraquo Κριτικὴ ἔκδο-σις (τῇ ἐγκρίσει καὶ χορηγίᾳ τῆς Νομικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσα-λο νίκης) Βλ Κώστας Λάππας laquoΜνήμη Γεωργίου Αντ Παπαδημητρίου (1920-2007)raquo Μεσαιωνικά και Νέα Ελληνικά τ 9 (2008) σ 357 Τα κατάλοιπα του Γ Πα παδημητρίου τα φυλάσσει η οικογένειά του
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
2 Περιοδικὸ Ὁ Ἐρανιστής ἔκδοση τοῦ laquoὉμίλου Μελέτης τοῦ Ἑλληνικοῦ Διαφωτισμοῦraquo τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ιε΄+362Αγγελία για την έκδοση και πρόσκληση για αποστολή συνεργασιών στο laquoἈφιέρωμα στὸν Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 7 (1969) σ 180 210 Βιβλιοκρισία Κ Θ Δημαράς εφημ Το Βήμα 2471970
3 Κ Θ Δημαρᾶς laquoἈγαπητὲ Φίλε [Δ Σ Γκίνη]raquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ζ΄-ι΄+1 φωτογραφία ἐκτὸς κειμένου Ἀναγόρευση τοῦ Δ Σ Γκίνη σὲ ἐπίτιμο διδάκτορα τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (11 Μαΐου 1960) Το κείμενο είναι προσφώνηση επιστολικός πρόλογος ndash αναφορά στον άνθρωπο και στο έργο του Στο τέλος της προσφώνησης του Κ Θ Δημαρά ολιγόστιχη ευχαριστήρια απά-ντηση με την υπογραφή του Δ Σ Γκίνη
4 Ἡ Σύνταξη τοῦ περιοδικοῦ Ὁ Ἐρανιστής laquoἈναγραφὴ δημοσιευμάτων Δ Σ Γκίνηraquo Ὁ Ἐρανιστής τ 8 (1970) Τόμος Δ Σ Γκίνη σ ια΄-ιε΄Αναγραφή 65 δημοσιευμάτων (1915-1967) Στη σ ιε΄ υποσημείωση Παραλείφθηκαν οἱ βιβλιοκρισίες καὶ μερικὲς ἄλλες ἀσήμαντες κατὰ τὴν κρίση τοῦ τιμωμένου ἐργασίες Στο τέλος σ ιε΄ προστέθηκαν 2 αναφορές σε Ὑπὸ ἐκτύπωσιν εργασίες του Η πρώτη εκδόθηκε το 1985 (αρ 91) Η δεύτερη καταγράφεται εδώ με συμπληρώσεις στο τέλος της Αναγραφής
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ Δ ΓΚΙΝΗ ΣΤΗ ΓΕΝΝΑΔΕΙΟ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ndash ΔΩΡΕΑ Δ Σ ΓΚΙΝΗ
1 Compendio della storia degli Egizi degli Assiri dersquoMedi dersquo Persiani dersquo Greci dei Re di Roma della Repubblica Romana dellrsquo Impero Romano e dellrsquo Impero drsquoOriente com pi lato dal padre Mechelangelo Bonotto Domenicano Tomo I-II In Vene-zia Presso Lionardo Bassaglia 1785
3 α Instruzioni che servono di Risposta ad alcuni Questiti relative allrsquo esecuzione delle Leg gi e discipline della Carta Bollata Corfuacute il 22 Agosto 1835 ΜονόφυλλοΘΠ ΙΒ αρ 2184 Γεννάδειος HG1122 A95
β Continuazione Delle Istruzioni che rispondono a Questi relative alle Leggi e discipline su la Carta Bollata Corfuacute il 24 Settembre 1835 Μονόφυλλο ΘΠ ΙΒ αρ 2152 Γεννάδειος HG1122 A95
4 Rapporto del Nobilissimo Dott Giorgio Cipriotti in nome del Comitato a cui fu deman-data la revisione del Codice penale [Corfuacute] 1837 16 σ (κολοβό)ΘΠ ΙΒ αρ 2378 Γεννάδειος HG1124R22
5 Rapporto del Giovanni Annino [Corfuacute] 1837 3 σ (κολοβό) ΘΠ ΙΒ αρ 2379 Γεννάδειος HG1124R22
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39
12 Documenti eq Vinenzo Dondi ex regente di Corfursquoe membro del VI parlamento jonio assoggettati alla Camera dei Comuni Malta darsquo Torchi di Filippo Izzo 1841 4 χἀρ+6 σ BI1361 Γεννάδειος HG10759V4
13 Elenco dersquo medici chirurghi medico-chirurghi medici-pratici fermacisti levatrici bas si chirurghi e dersquo flebotomi che possono esercitare la rispettiva loro professione ne gli Stati Uniti delle Isole Jonie Corfu Dallrsquo Uffizio Generale di Sanitagrave 1845 ΜονόφυλλοC Th Dimaras αρ 134 Γεννάδειος HG1138E39