ေဒါင္းစိမ္းသည္ အေရွ့ေတာင္အာရွတြင္ မိးသုဥ္းရန္ ျခိမ္းေျခာက္ခံေနရေသာ ငွက္မိးစိတ္ မားထတြင္ပါ၀င္ေသာ မိးစိတ္တစ္မိးျဖစ္ျပီး အမလိုက္ျခင္းနွင့္ မွီိခိုေတာမား ဖက္စီးခံရျခင္း ေၾကာင့္ မိးသုဥ္းရန္အႏၲရာယ္ကေရာက္ေနေသာ အဆင့္သို ့ တိုးျမွင့္သတ္မွတ္ထားသည္။ ၁၈၆၁ မွ ၂၀၀၂ ခုနွစ္အတြင္း ေဒါင္းစိမ္း ေတြ ့ ့ရွိ ရသည့္ ေဒသမား (အျပာေရာင္)နွင့္ လက္ရွိ ေတြ ့ရွိရေသာ ေဒသမား (အနီေရာင္)။ အမား အား ျဖင့္ သဘ၀နယ္ေျမမားအျပင္တြင္ေတြ ့ရသည္။ ရတနာ ေဒါင္းစိမ္း (Green Peafowl) မား ေပြးလွေကး ရြာသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၊ ရွမ္းျပည္ နယ္ေတာင္ပိုင္း ပင္းတယ ၿမိ႕ႏွင့္ ေအာင္ပန္းၿမိ႕တို႔ကို ဆက္သြယ္ ေဖာက္လုပ္ ထား ေသာ လမ္ေပၚတြင္ တည္ ရွိသည္။ ေဒါင္းစိမ္းမားကို ပင္လယ္ေရမက္ႏွာျပင္ အထက္ ၁၅၀၀ မီတာ နွင့္ အထက္ထူးျခားစြာ ေတြ ့ရွိ နိုင္ေသာ ေဒသတစ္ျဖစ္ျပီး ဓႏု၊ ရွမ္း၊ ေတာင္ရိုး၊ ပအိုဝ္၊ စသည္တိုင္း ရင္းသား လူမိးမား ေနထိုင္ကာ စိုက္ ပိးေရး လုပ္ငန္းကို အဓိက လုပ္ကိုင္ၾကသည္။. ေဂဟေဗဒ ပံ႕ႏွံ႔ကက္စားမႈ။ အေထာက္အထားမားအရ အေရွ ့ေျမာက္အိႏၵိယနွင့္ဘဂၤလား ေဒရ့္ အေရွ့မွ ျမန္မာနိုင္ငံအနွံအျပား၊ တရုတ္နိုင္ငံေတာင္ပိုင္း၊ ထိုင္း၊ လာအို၊ ကေမာၻ ဒီးယား၊ ဗီယက္နမ္၊ ပင္နာဆူလာမေလးရွားနွင့္ အင္ဒိုနီးရွားနိုင္ငံ ဂာဗား က ြ န္းတို့ တြင္ေတြ ့ရသည္။သို့ေသာ္ပင္နာဆူလာမေလးရွား၊ ဘဂၤလားေဒရ့္နွင့္ ထိုင္းနိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္းတို ့တြင္ မိးသုဥ္းေပာက္ကြယ္သြားျပီး အျခားေဒသမားတြင္ ေကာင္ေရ ကဆင္းလက္ရွိသည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ျမစ္ေခာင္းမားတေလာက္တြင္ ေတြ ့ရွိ ေနရ ဆျဖစ္ျပီး အမားအားျဖင့္ပင္လယ္ေရမက္နွာျပင္အထက္အျမင့္ မီတာ ၉၀၀ တြင္ ေတြ ့ရသည္။ သို ့ေသာ္ (၁၉၅၀) ခုနွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ စနစ္တကစာရင္း မွတ္တမ္း တင္ထားရွိမွုမရွိဘ အေကာင္ေရ ကဆင္းလက္ရွိသည္ကို ေတြ ့ရွိေနရသည္။ မွီခိုေတာ။ ရြက္ျပတ္ေရာေနွာေတာ၊ အင္တိုင္းေတာ၊ ျမစ္ေခာင္းမား၊ ျမက္ခင္းျပင္ မားတြင္ေတြ ့ရသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ စိုက္ခင္းမား အနီးတ၀ိုက္တြင္ ေတြ ့ရျပီး စိုက္ခင္းမားကို ဖက္စီးမွုမရွိပါ။ အစားအစာ။ ေကာက္ပသီးနွံမား၊ အရြက္ အဖူးနွင့္ အင္းဆက္မားကို စားသည္။ သို့ေသာ္ သီးနွံစိုက္ခင္းမားကို ဖက္ဆီးျခင္းမျပပါ။ အရြယ္ေရာက္ခိန္။ ( ၃)နွစ္သားအရြယ္တြင္ အရြယ္ေရာက္ျပီး မိတ္လိုက္ သားေပါက္ နိုင္သည္။ မိတ္လိုက္ျခင္း။ နို၀င္ဘာလမွ မတ္လအတြင္း မိတ္လိုက္ေလ့ ရွိသည္။ အထီး တစ္ ေကာင္သည္ အမမားစြာနွင့္ မိတ္လိုက္ေလ့ရွိျပီး ပိုင္နက္နယ္ေျမသတ္မွတ္ကာ ကယ္ေလာင္စြာ မၾကာခဏအသံျပ ေအာ္ေလ့ရွိသည္။အထီးမားသည္ မိတ္လိုက္ ရာသီတြင္ အျမီးေတာင္မား ျဖန္ ့ကားကျပေလ့ရွိသည္။အမမားသည္ ဇန္န၀ါရီလ မွစျပီး ဥအုကာ ၃ လံုးမွ ၆ လံုးအထိ အုေလ့ ရွိသည္။ မိတ္လိုက္ရာသီတြင္ အေႏွာက္အယွက္မျပလုပ္ရန္ေမတၱာရပ္ခံအပ္ပါသည္။ ျခိမ္းေျခာက္ေနမွုမား ။ အမလိုက္ခံရျခင္းနွင့္ မွီခိုေတာမား ေပာက္ဆံုးျခင္း။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ သဘာ၀အေနအထားတြင္ ရွင္သန္မိးပြားရန္လံုေလာက္ေသာအေကာင္အေရအတြက္ကို ေပြးလွေဒသတြင္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးမား မွ သဘာ၀ ေတာကန္မားနွင့္အတူ အထူးအေလးထားထိမ္းသိမ္းထားလက္ရွိသည္။ သားေပါက္ရာသီ (နို၀င္ဘာ - မတ္)လတြင္ အထီးမားမွ ကျပရန္ေနရာအတြက္ နယ္ေျမသိမ္းပိုက္ျပီး မၾကာခဏ ေအာ္သံျပေလ့ ရွိသည္။ အမမားသည္ မိတ္လိုက္ျပီးခိန္တြင္ အုပ္စုမွခြ ထြက္ျပီး ဥအုျခင္း၊ ၀ပ္ျခင္းတို့အျပင္ အေကာင္ေပါက္မားကို ေစာင့္ေရွာက္ေလ့ရွိသည္။ သဘာ၀အေလာက္ကြ တ္ကေသာ ေဒါင္းေတာင္မား ကိုလည္း ဘာသာေရးပြ မားတြင္ အထြတ္အျမတ္ထား အသံုးျပေလ့ရွိသည္။ ဥပေဒျဖင့္ ကာကြယ္ထားရွိမွု ေဒါင္းစိမ္းသည္ေတာရိုင္းတိရစၦာန္နွင့္ သဘာ၀ အပင္မား ကာကြယ္ေရးနွင့္သဘာ၀နယ္ေျမမားထိန္းသိမ္းေရးဥပေဒ (၁၉၉၄) အရ လံုး၀ကာကြယ္ထားေသာ တိရစၦာန္မား စာရင္းတြင္ပါ၀င္ျပီး မည္သူမဆို ခြင့္ျပခက္တစ္စံုတစ္ရာ မရွိဘ ဖမ္းဆီးသတ္ျဖတ္အမလိုက္ျခင္း၊ အနာတရ ျဖစ္ေစ ျခင္းမျပလုပ္ရ။ျပလုပ္ပါကေထာင္ဒဏ္(၇)နွစ္(သို့မဟုတ္) ဒဏ္ေငြကပ္ (၅၀၀၀၀) ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္နွစ္ရပ္လံုးျဖစ္ေစ ခမွတ္နိုင္သည္။ Conservation Ecology Program ( King Mongkut’s University of Technology Thonburi_ KMUTT) မွ ေဒါင္းစိမ္းမား ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ အခမ ့ ျဖန္ ့ေ၀သည္။ ေပြးလွေဒသ။ သဘာ၀အေလာက္ ရွင္သန္မိးပြားရန္လံုေလာက္ေသာ အေကာင္အေရအတြက္ကို ေပြးလွေဒသနွင့္ အနီးတ၀ိုက္တြင္ေတြ ့ရွိရသည္။ အထူး သျဖင့္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးမားနွင့္ ေဒသခံမားမွထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ျပီး ေရရွည္ဆက္လက္ထိန္းသိမ္းထားနိုင္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ေဒါင္းစိမ္းမားအိပ္တန္းတက္ေလ့ရွိေသာ သစ္ပင္ၾကီးမားရွိသည့္ သာသနာ့နယ္ေျမ