ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမ်းဖက်မ� (GBV) တံု ့ ြပန်ေဆာင်ရွက်မ�ကို အေဝးမှ ေ� �လျား ဝန်ေဆာင်မ�ေပးြခင်းဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းလမ်း��န်ချက်များ Funded by Funding Provided European Union by the United Civil Protection States Government and Humanitarian Aid
ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ� (GBV)
တ ြပနေဆာငရကမ�က အေဝးမ ေ���လျား
ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆငရာ လပငနးလမး��နချကများ
Funded by Funding Provided
European Union by the United
Civil Protection States Government
and Humanitarian Aid
မာတကာ
ေကျးဇးတငမတတမး
စာလးအတေကာက စာရငး
ေဝါဟာရများ
နဒါနး
အပငး ၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က တ ြပနေဆာငရကရန အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက
ေယဘယျ ေလလာြခငး
၁.၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ဆငရာ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
၁.၁.၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ဆငရာ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆတာ ဘာလ။
၁.၁.၂။ ဘယအချနမာ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ြဖင တ ြပနေဆာငရကေပးရမလ။
၁.၂။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
၁.၂.၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆတာ ဘာလ။
၁.၂.၂။ မညသညအချနတင အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက ထညသငးစဉးစားရမညနညး။
အပငး ၂။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက ြပငဆငြခငး
အပငး ၃။ GBV က အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး အတက �သငေသာ အနမဆး စသတမတချကများ
၃.၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ� ြဖစရပစမခန ခြခငး၏ ကနဦး လပေဆာငချကများ
၃.၁.၁။ ြဖစရပစမခန ခြခငးအတက ကနဦး လပေဆာငချက အမျးအစားများ
၃.၁.၂။ လြခ စတချရကာ လ�� ဝကထနးသမးမ��ေသာ ြဖစရပစမခန ခြခငး ကနဦး လပေဆာငချကများက
တညေဆာကြခငး
၃.၁.၃။ အြခားေသာ ထခကလယ လထများက ထညသငးစဉးစားြခငး
၃.၂။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျားဝေနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက ဝနထမးခန ြခငး
၃.၂.၁။ GBV ေ���လျားအဖ�များအတက ဝနထမးခန ြခငး
၃.၃။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအား အေကာငအထညေဖာရန
ရပရာလထ လပငနးဆချကများ�င အတတကလပေဆာငြခငး
၃.၃.၁။ ရပရာလထ လပငနးဆချကများ၏ အခနးက�များ�င တာဝနများ
၃.၃.၂။ လပငနးဆချက၏ အလပသည လြခ ၍ အကျးသကေရာကမ� �ေစရန ေသချာေစြခငး
၃.၃.၃။ လပငနးဆချကများသ လပငနးစဉများ လ�ေြပာငးေပးြခငး
၃.၄။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက လြခေရးဆငရာ
လအပချကများ
၃.၅။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက လအပေသာ
ေငေ�ကးအရငးအြမစများ
အပငး ၄။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�တင ြဖစရပစမခန ခေပးြခငး �င
အဖ�လက စတ-လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး
၄.၁။ အ�ကပအတညး�ကားတင ြဖစရပစမခန ခြခငး
၄.၂။ အဖ�လက စတ-လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး
၄.၂.၁။ ယာယ လြခ စတချရေသာေနရာများတင စတအပနးေြဖေရး�င က�မးကျငမ�စမးရည တညေဆာကေရး
ဆငရာလ�ပ�ားေဆာငရကမ�များ
၄.၂.၂။ အဖ�လက စတ- လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး �င သတငးအချကအလကေပးြခငး အစအစဉများ
၄.၃။ လြခမ��၍ လ�� ဝကထနးသမးမ��ေသာ သတငးအချကအလက �င ေဒတာစမခန ခမ�
အပငး ၅။ အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအား �ကး�ကပ ေစာင�ကညြခငး
၅.၁။ ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ေနရာများအား ေလလာေစာင�ကညြခငး
၅.၂။ ဝနထမးကယတင လာေရာက �ကး�ကပြခငး
၅.၃။ ဝနထမးများအား အေဝးမ �ကး�ကပြခငး
ေနာကဆကတ ၁။ အေရးေပါ တ ြပနေဆာငရကမ�များအတက လြခေရးအ��ရာယ ေလလာအကြဖတြခငး
ေနာကဆကတ ၂။ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက ယာယ လြခေသာေနရာများ သတမတေပးရန
အသးြပသည ေလလာအကြဖတမ� ပစ
ေနာကဆကတ ၃။ ေ�� �လျားတ ြပနေဆာငရကမ� ပစေရးဆြခငးအတက အလပ�ေဆးေ�းပ ြပလပြခငး လမး��န
ေနာကဆကတ ၄။ ေ�� �လျားဆဒ/ေနရာ ေြမပေရးဆြခငး�င အေကာငအထညေဖာြခငး အစအစဉ နမနာ
ေနာကဆကတ ၅။ အေရးေပါဖနးလငးတစခ အေကာငအထညေဖာြခငးအတက ေနာကထပလမး��နချကများ
ေနာကဆကတ ၆။ အပစလကအစအစဉများ ြပလပရာတင ြဖစေပါလာ�ငသည အခကအခများအား ေြဖ�ငး�ငမည
အစအစဉတစခ ေရးဆရန လမး��နချကများ
ေကျးဇးတငမတတမး ဤ လမး��နစာအပ အေကာငအထညေဖာလာေရးအတက အေမရကန ြပညေထာငစ လဦးေရဆငရာ ဗျ�၊ ဒက�သည�င
ေ���ေြပာငးလပသား ဝနေဆာငမ�များ (PRM)၊ ဥေရာပ အရပဖက ကာကယေစာငေ�ာကေရး �င
လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ အကအညေပးေရး ေအာပေရး�ငး (ECHO) တမ ပပးကညေပးခပါသည။ ၎ငးတအား
လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ အေရးေပါ အေြခအေနအတငး GBV တ ြပနေဆာငရကမ�များအတက �ငငတကာ
အကအညေပးေရးအဖ� (IRC) �င မတဖကအဖ�များ၏ ကျယဝနးနကနေသာ လပငနးများက အေြခခထားပါသည။
ဤ လမး��နစာအပအား ေအမ ေနမန၊ ခရစစတ ခရပထရ �င မကဟန အ ေကာနာ တမ ေရးသားြပစထားပါသည။
ြမနမာ�ငင၊ ဘရနဒ�◌ငင �င အရတ�ငင တင လပေဆာငခေသာ စမးသပအစအစဉများ တင ြဖစ�ငေြခ�မ��င လထမ
လကခ�ငမ�အား ေလလာဆနးစစေပးကာ ဤ လမး��နစာအပအတက အချကအလကများေပးခေသာ လ အး ဂျမး(စ)၊ ဘကဆ
ေလဒ �င ေကာဒေန ဝလတန-မ�လ တအား အထးေကျးဇးတငပါသည။
အေသးစတ စစေဆး�ကည��ကာ လအပသညများက ြဖညသငးေပးေသာ ဆနန ဘနးဂတ၊ ခရစစတ ခရပထရ၊ ပကထရစ�ာ ဂေရး၊
ဟဂျာ ေကေကး၊ အယလနာ အရာတ၊ ဆနတာ ဂျအာဂျနဆန၊ ဘကဆ ေလဒ၊ မဂန လငး၊ မယလန မကဂဗနး၊ အလာရးယား
မ�လး၊ ဆာရာ ေမာစေလ၊ ဆနတ မေရး၊ အငမန ကာဆစ၊ အငးန ကဇန၊ အလကဇနးဒါး ေရာဘငဆင၊ �င လစ စတဗင
တအားလညး ေကျးဇးတငပါသည။
GBV က�ဆငရာ တာဝန�သများ အဖ� (AoR) အဖ�ဝငများ၊ ကေလးသငယ ကာကယေစာငေ�ာကမ�ဆငရာ AoR အဖ�ဝငများ၊
ကေလးသငယ ကာကယေစာငေ�ာကမ�ဆငရာ အလပအမ�ေဆာင တပဖ� အဖ�ဝငများ �င ဂျနန ဘကကာ၊ ေလာရင
ဘနးကေဝါစကး၊ ဂျနာ ဘရမမဆ၊ ဆာရာ ေကာနးနစ၊ ခရစ ဒလန၊ ဂရကချန အမစခ၊ ေအမ ဂရငးဘန ၊ ဖေလာရရန မနနရ၊ ဆာရာ
ေမာစေလ၊ အလကဇနးဒါး �ကဖရင၊ ဂျနနဖာ �ဇငးဘတ၊ အလ တာလစဘ တ၏ ပးေပါငးကညေပးမ�အား IRC မ
ေကျးဇးတငအပပါသည။
စမးသပအစအစဉ�င သေတသနေလလာြခငးတင ပါဝငခေသာ ေအာကေဖာြပပါ ဝနထမးများကလညး ေကျးဇးတငအပပါသည။
အဘယေ�ကာငဆေသာ ထသများ၏ အကအညမပါလ�င ဤ လမး��နစာအပ ေရးသားြပစ�ငမည မဟတေသာေ�ကာငပင။
• IRC ၏ အမျးသမးများ ကာကယေစာငေ�ာကြခငး �င အမျးသမး က�ြမ�ငတငြခငး အစအစဉတင ပါဝင
အေကာငအထညေဖာေပးေသာ ြမနမာ�ငငမ အဖ�ဝငများ - နနဆနေအာင၊ ေဒါကတာ နနးလာေတျာက၊ ခနြမတ လခန၊
ဟဂျာ ေကေကး၊ လမင၊ အေမ (NSSWON)၊ ေဇာဆနမငး၊ လမးနနး (KMSS)၊ ေလပးရမး/ ေလးြမေအး၊ ထဆန၊ လစ
စတဗင၊ နနးယဉဝငး၊ ဒါလယာ အမငး၊ �န အဆ၊ အလကစစဗက ဘာတလမဆ-ဟက၊ အဗနာ ချကာကဗာ၊ �းစ ကာမးလ၊
ဝး�တ ကာစဆငမ၊ မယာ မတဟာ၊ ဖာတမာ အမာ၊ ဇာယာ ဆာဘတ၊ လကာ ဆတာ၊ ကာမး အနဒေရ၊ အငးဂရစ
ဘဂရမာနာ၊ ဟာန ချခါရ၊ ဆငးရက ဟ�ဂါေရး၊ ဆေကာလားတစ ဟတဇမာနာ၊ ဒနာဗငး မနာန၊ ကေလာဒဒ နဒါရဆာဘာ၊
မဒယားထရစ ဂါဘေရမယာနာ၊ ဂျကကလငး ဒါေယာငဂျး၊ အယဗာလငး ဇရမာနာ
• စမးသပအစအစဉ လပေဆာငေသာ တငးြပည အသးသး� ေဒသခ သေတသန အဖ�ဝငများ�င ဘာသာြပနသများ - ေခါင
စေတလာေနာ၊ ေဖာဒထ၊ ေလးခ�မ၊ လမင၊ ေလပးရမး/ ေလးြမေအး၊ ေဇာဆနမငး၊ ေယာေချာင၊ မငးေအာငပ၊ မငးလေဇာ၊
ဇငးေတာင၊ ဆငး�းေအာင၊ ဆငးဘ၊ မငးဆမပး၊ ကေလာဒဒ နဒါရဆာဘာ၊ မဒယားထရစ ဂါဘေရမယာနာ၊ ဆငးရက
ဟ�ဂါေရး၊ ဂျနးဒ ကေလာဒဒ ဇရမာနာ၊ အကစပရငး န�ေမး၊ ေကာတာ အဝပတ မဟာမက ကာဟငး၊ အးနတစ အပဒလာ၊
အမန ဂျပဘရး၊ တာလစ ဟစန၊ ဖရတစ မဟာမက
• IRC ၏ အမျးသမးများ ကာကယေစာငေ�ာကြခငး �င အမျးသမး က�ြမ�ငတငြခငး အစအစဉ၏
နညးပညာပငးဆငရာ�င ေပါငးစပည�� �ငးေရး ဝနထမးများ�င ၎ငးအစအစဉတင ကညပပးကာ ေလလာသငယေသာ
အလပသငများ - ခရစစတ ခရပထရ၊ ဂျအန ခရစခတန၊ ဟဂျာ ေကေကး၊ ရးမ ခါမးစ၊ မယလန မကဂဗနး၊ အလာရးယား
မ�လး၊ �င ေကလာ ဆဆငး
• လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ အေထာကအပများ လကေတ�အသးချေရး သေတသနအဖ� (HAARG)၊ ဒနဗာ
တက� သလ ၏ သေတသများ - ခရစစတး ယဒါ၊ ဂျဟနနာ ဘယလကတစ၊ �င အလဇာ ဗကချာ
ေနာကဆးအေနြဖင ဤအစအစဉတင ပါဝငခေသာ မနးကေလးငယများ�င အမျးသမး�ကးများ၊ ေယာကငျားေလး များ�င
အမျးသား�ကးများ၊ ရပရာလထ ေခါငးေဆာငများ၊ အဖ�ဝငများ�င မတဖကအဖ�များအား အထးေကျးဇးတငပါသည။
စာလးအတေကာက အဓပ�ါယဖငဆချကများ
CCSAS: လငပငးဆငရာ ကယထလကေရာကကျးလနခရေသာ အသက�ငကျနရစသများအတက ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ
ေစာငေ�ာကမ�။
CMR: လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကခရသများအတက ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကမ�
GBV: ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�
GBVIMS: ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ဆငရာ သတငးအချကအလက စမခန ခမ� စနစ
EC: အေရးေပါ သေ��တားြခငး
IASC: ေအဂျငစများဆငရာ လပငနးေကာမတ
IEC: သတငးအချကအလက၊ ပညာေရး၊ ဆကသယေရး
IDP: ြပညတငး၌ ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးေနရသ
IPV: ခငမင က�မးဝငသမ အ�ကမးဖကမ�
IRC: အြပညြပညဆငရာ အကအညေပးေရးအဖ�
LGBTI: လငစတဝေသသလက�ဏာကြပားသများ
NFI: အစားအေသာက မဟတေသာ ပစ�ညးများ
NGO: အစးရ မဟတေသာ အဖ�အစညး
PEP: ကးစက�ငေသာ ထေတ� မ�ြဖစ�ပး ေသာကရေသာ ကာကယေဆး
PSEA: လငပငးဆငရာ ေခါငးပြဖတ အြမတထတြခငး�င လငပငးဆငရာ အလသးမ� အတက ကာကယေစာငေ�ာကမ�
PRIMERO: ကာကယေစာငေ�ာကြခငးဆငရာ သတငးအချကအလက စမခန ခမ� စနစ
SEA: လငပငးဆငရာ ေခါငးပြဖတ အြမတထတြခငး�င လငပငးဆငရာ အလသးမ�
WGSS: အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများ အတက လြခ ေသာ ေနရာ (များ)
ေဝါဟာရများ
ေအာကေဖာြပပါများသည ဤစာအပတင ဘအသးြပထားေသာ အေခါအေဝါ အသးအ��နးများ၏ အဓပ�ါယဖငဆချကများ
ြဖစပါသည။
ေလလာအကြဖတြခငး- ေလလာအကြဖတြခငး (assessment) ဆသညမာ ထးကေသာ သးြခား ကစ�ရပတစခအား
ပမနားလညသေဘာေပါကရန အလငာ သတငးအချကအလကများ စေဆာငးကာ ခြခမးစတြဖာေသာ လပငနးစဉတစခြဖစသည။
လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ အေရးေပါအေြခအေနတင NGO များ �င ကလသမ�ဂ ေအဂျငစများမ ရပရာလထ၏
လအပချကများက ေဖာထတ�ငရန ေလလာအကြဖတြခငးများ လပေဆာငေနပါသည။ ထမတစဆင ၎ငးအချကအလကများက
ထေရာကေသာ �ကားဝငေဆာငရကြခငး ပစများ ဒဇငးဆရာတင အသးြပပါသည။ လြခ ေသာ ေလလာအကြဖတြခငးသည
အစအစဉ အေကာငအထည ေဖာေဆာငေသာ ေဒသ၏ လြခ ေရးအေြခအေနအရ ��ြမငရကာ ဝနေဆာငမ�ေပးရန လအပချကများက
လြခ စတချရေသာ နညးလမးြဖင လပေဆာငသည။ မနးကေလးငယများ �င အမျးသမးများ အား အ�ကမးဖကမ�၏
သေဘာသဘာဝ နယပယက နားလညသေဘာေပါကမ� တးတကလာေစရန၊ အစအစဉ သမဟတ ဝနေဆာငမ� တစခက
ဆနးစစေလလာရန၊ အေထာကအပေပးရာတင လအပချကများ ေဖာထတရန၊ �င လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ� �င အြခားေသာ
GBV ပစများ �င ဆက�ယေသာ ေဒသေ��ရ အမအကျငများ �င သေဘာထားများက ေဖာထတရန GBV ဆငရာ ကစ�ရပများအား
သးြခား ေလလာအကြဖတြခငး က လပေဆာငပါသည။
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ- ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများသည ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ေအဂျငစမတစဆင ကျား၊မ
အေြခြပအ�ကမးဖကမ�မ အသက�ငကျနရစသက ြဖစရပစမခန ခြခငးဆငရာ ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ က�မးကျင
ပညာ�ငများြဖစပါသည။ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများသည အသက�ငကျနရစသအား ဗဟြပေသာ ြဖစရပစမခန ခြခငး �င
သကဆငကာ ေကာငးမနစာ ေလကျငသင�ကားထားရမည ြဖစကာ အ�ကးတနးဝနထမးများ၏ �ကး�ကပမ��ငအတ ၎ငးတ၏
ေဖာကသည များအတက စတပငးဆငရာ ကစားြခငး၊ ေမ�ာလငချက၊ �င ကျနးမာေရး တးတကလာေစရန ဒဇငးဆထားေသာ
စညးမျဉးစညးကမး လမး��နချကများ �င တကျေသာ သးြခား စနစတစခက လကနာလပေဆာငရမည။
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများအား လမ�ေရးဆငရာ လပသားများ သမဟတ ြဖစရပမနေနဂျာများ အြဖစလညး ေယဘယျအားြဖင
��နးဆ�ကသည။
ြဖစရပစမခန ခြခငး- GBV ြဖစရပစမခန ခြခငးသည လမ�ေရးဆငရာအမ�များ စမခန ခြခငးေပါ အေြခခကာ GBV မ
အသက�ငကျနရစသအား အကအညေပးေသာ စညးစနစ�သည နညးလမးတစခြဖစသည။ ၎ငးတင ပမနအားြဖင စတ-
လမ�အေထာကအပေပးေသာ သမဟတ လမ�ေရး ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�အစညးတစခ ပါဝငကာ အသက�ငကျနရစသ က
သ/သမ ရ��◌ငေသာ ေရးချယစရာများအား ေသချာစာ အသေပးရနအတက တာဝန�သည။ ထအြပင အသက�ငကျနရစသ �င
သ/သမ၏ မသားစမ �က ေတ�ရေသာ အခကအခ ြပဿနာများအား ေဖာထတေပးကာ ေပါငးစပည�� �ငးြခငးြဖင
ေစာင�ကညေလလာသည။ ြဖစစဉတစေလျာကတင ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများ မ အသက�ငကျနရစသအား စတခစားမ�
ြမ�ငတငေပးေသာ အေထာကအပ ေပးသည။
ရငဆငေြဖ�ငး�ငသည စမးရညများ- တစဦးတစေယာက အားငယေနချနတင ထသအား စတသကသာရာရေစြခငး၊
သကေတာငသကသာ �ြခငး �င ဘဝ၏ ေပျာရငမ� က ယေဆာငေပးေသာ အရငးအြမစများ (လများ၊ အရာဝတ� များ၊
လ�ပ�ားမ�များ) က ေဖာထတ�ငေသာ စမးရည။ ၎ငးတင တစဦးတစေယာကအား ကျနးမာြခငး �င အေထာကအကြဖစြခငး စသည
ခစားချကများ ေပးစမး�◌ငေသာ ခနအားများက ပျးေထာငေပးကာ လများ�င ချတဆကလပေဆာငြခငး သမဟတ စတဝငစားမ�က
ရယ�ငြခငး �င ေပျာရငြခငးများ ယေဆာငလာေပးေသာ အြပသေဘာေဆာငသည လ�ပ�ားမ�များတင ပါဝငရန အစအစဉ
ေဖာေဆာင�ငသည စမးရညလညး ပါဝငသည။
ရပရာလထ လပငနးဆချကများ - ေ���ေြပာငးေနရာများ� ေ���လျားအဖ�များက (တစလညစ) အကအညေပးရန ေရးချယခရေသာ
ရပရာလထ အမျးသမး အဖ�ဝငများ (အများအားြဖင အမျးသမး ေခါငးေဆာငများ) ြဖစ၍ ရပရာလထများအား
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးေပးသများသ ချတဆကေပးကာ ြပငပထစပမ� လပငနးများ ပ၍ လပေဆာငသည။
ရပရာအသငးအဝနးေြမပေရးဆြခငး - GBV ဆငရာ ကစ�ရပများအား သးြခား ေလလာအကြဖတေနစဉအတငး
ဦးတညအပစဖ�ေဆးေ�းြခငးများ ြပလပကာ ရပရာအသငးအဝနး ေြမပေရးဆြခငးသည အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ မ
ရ��◌ငေသာ ဝနေဆာငမ�များ (ဥပမာ - အေရအတက၊ ေနရာ၊ ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ �င စတ-လမ�အေထာကအပ
ေစာငေ�ာကြခငး ဝနေဆာငမ�များ၏ အရညအေသး) အေပါ ရပရာလထ၏ သ�နားလညမ�အားြဖင လကလမးမ�ငေသာ
နညးလမးတစခ အြဖစ ေထာကက ေပး�ငသည။ ထအြပင အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ မ ဝနေဆာငမ�များက
ရယရာတင �က ေတ� �ငေသာ စနေခါမ�များ (ဥပမာ - လြခ မ� �င ကယေရးကယတာ လ�� ဝကထားမ� မ�ြခငး၊ ဝနေဆာငမ� ေနရာ
အကာအေဝး) �င ထကစ�ရပများအေပါ ရပရာလထ၏ သေဘာထား ခယချကသည အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက
အ��ရာယြဖစေစေသာ စနေခါမ� ြမ�ငမားေနေသာ ေနရာများ (ဥပမာ - လငပငးဆငရာ အလ�သးမ� သမဟတ
ကယထလကေရာကမ�များ ြဖစ�ငေချ�ေသာ အများဆင ေနရာ သမဟတ ေဝးလေခါငဖျားေသာ ေနရာ) အြပင အမျးသမးများ �င
မနးကေလးငယများအတက လြခ ေသာ ခနားရာေနရာများကလညး ထညသငးစဉးစားရမည။
ဂဏသက�ာ ကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစ - ဂဏသက�ာ ကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစတင
တစကယေရသန �ငးြခငး ဆငရာ ပစ�ညးများ၊ လစဉသး ဂမးထတ များ အြပင ရပရာလထ� မျးပား�ငေသာ မနးကေလးများ�င
အမျးသမးများအတက ေဒသလအပချက�င အမနတစကယ အဝငဂငကျ လအပေသာ အြခားပစ�ညးများလညး ပါဝငပါသည။
ဆပြပာ၊ အမျးသမး လစဉသး ပစ�ညးများ၊ သားပတတ �င သားတကေဆး ကသေသာ အေြခခ တစကယရညသန �ငးြခငးဆငရာ
ပစ�ညးများ သည လများ၏ တစကယရည သန �ငးြခငးက တးတက လပေဆာင�ငရန ကညေပးသည။ ဂဏသက�ာ
ကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစသည အေြခခ တစကယရည သန �ငးမ� ပစ�ညးအစ �င ဆငတကာ ၎ငးပစ�ညးအစက
အေရးေပါအေြခအေန စတငလာသည�င ြဖန ေဝေလ�သည။ ဂဏသက�ာ ကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစသည အသကအရယ၊
ဂျနဒါ၊ ယဉေကျးမ��င သငေလျာေသာ ကရယာ ပစ�ညးများ �င ေခါငးေဆာငးပဝါ၊ ြခ တဘက၊ ဝစ၊ ဓါတမး၊ အတငးခ
အဝတအထည �င တစကယရည သန �ငးေရး ဘးငယေလးများကသေသာ အြခားေသာ ပစ�ညးများအြပင အမျးသမး လစဉသး
ပစ�ညးများ၊ �င အေြခခ တစကယရညသန �ငးြခငးဆငရာ ပစ�ညးများ ပပးေပးြခငးြဖင အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ၏
လြခ ေရး �င လတလပ လယကေသာ ေ���ေြပာငး သားလာ�ငြခငးက ြမ�ငတငေပးသည။
ြဖစရပစမခန ခြခငး၏ကနဦးလပေဆာငချက - ြဖစရပစမခန ခြခငး၏ ကနဦးလပေဆာငချကသည GBV
ြဖစရပစမခန ခြခငးအား အြခားေသာ GBV မဟတေသာ ြဖစရပစမခန ခြခငး�င ချတဆကသည။
အသက�ငကျနရစသများသည စတဒဏရာမရ�◌ငေသာ အြခားဝနေဆာငမ�များ ရယေနစဉ GBV ြဖစရပစမခန ခြခငး
ဝနေဆာငမ�ကလညး လ�� ဝကလြခ စာ ရယခင�သည။ သမသာလ�င အသက�ငကျနရစသများသည ရပရာထ�
အြခားလထများအား သတ၏ ြဖစတညမ�က ေဖာြပရနမလေတာေပ၊ လတစဦးချငး ြဖစရပစမခန ခရာတင အဓကကျေသာ
ကနဦးလပေဆာငချက ၂ မျး�သည။ (၁) အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက ယာယ လြခ ေသာ ေနရာများ၊ (၂) သင
အဖ�အစညးအတငး သမဟတ ြပငပတင ြဖစေစ အြခား လပငနးက�ဆငရာမ ေပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ�င ပးတတည�ကာ
ချတဆကေပးေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများ။ ထအြပင အေရးေပါ ဖနးနပါတများသည အသက�ငကျနရစသများမ
လ�� ဝကလြခ စာ ြဖစရပစမခန ခြခငးက အေဝးမ လကလမးမ�ငရနအတက နညးလမးြဖစသည။ ၎ငးသညလညး
ြဖစရပစမခန ခြခငးအတက ကနဦးလပေဆာငချက ြဖစ�ငသည။
ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ� - ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ဆသညမာ အမျးသား �င အမျးသမး �ကား�
လမ�ေရးအရ အရငးခေသာ ကြပားြခားနားမ�များ (ဂျနဒါ ကဆလသည) အေပါအေြခခ၍ လတစဦး၏ ဆ��က ဆန ကျငကာ
ကျးလနခေသာ အ��ရာယ�ေစေသာ လပရပများအားလးအတက ကျယြပန ေသာ အေခါအေဝါ တစခြဖစသည။ ၎ငးတင
လတစဦးတစေယာကအား �ပပငးဆငရာ၊ လငပငးဆငရာ သမဟတ စတပငးဆငရာ ထခကနစနာမ�များ အတငးအဓမ�
ကျေရာကေစြခငး သမဟတ ခစားေစြခငး၊ ထကသေသာ လပရပများ ြပလပ�ငရန �ခမးေြခာကြခငး၊ အ�ကပကငြခငး၊ �င
အြခားေသာ လတလပခငများ ဆး�� းြခငး တလညး ပါဝငသည။ ၎ငးလပရပများသည အများပင ေနရာများ သမဟတ
သးသန ေနရာများတင ြဖစေပါ �ငသည။
GBV တ ြပနေဆာငရကြခငးဆငရာ လပငနးလမး��နချကများ - GBV ေတ� �က ခစားေနေသာ အသက�ငကျနရစသအား
တ ြပနေဆာငရကေပးေသာ လပငနးစဉတငးတင အသက�ငကျနရစသ ဗဟြပ ချဉးကပလပေဆာငြခငးြဖင မညသည က�မ
မဆ တာဝနယ ကညပပးေပးေနသများအား လမး��နပပးေပးေသာ �◌ငငတကာမ ကျငသးေနေသာ
လပငနးလမး��နချကများြဖစသည။ ၎ငးတင အသက�ငကျနရစသ၏ လြခ ေရး ခစားခင၊ လ�� ဝကထနးသမးထားမ� ရ�ခင၊
ဂဏသက�ာ �င ကယပငရပတညခင၊ �င ခြခားဆကဆမ� မ�ြခငး ခစားခင များလညး ပါဝငသည။
GBV ဆငရာအဖ�အစညးများအစအဖ� ခ - အစအဖ� ခ ဆသညမာ လသားချငးစာနာေထာကထားမ� ဆငရာ တ ြပနေဆာငရကမ�
တင သးြခားက�တစခအား ဦးတညေသာ ေပါငးစပည�� �ငးေရးအဖ�တစခ အြဖစ မ�မြဖစလအပသည။ ၎ငးက
အစဉအလာအရ က�ခ (sector) ဟလညးေခါဆ�ငသည။ ကမ�ာလးဆငရာ အဆငတင IASC မ ကမ�ာလးဆငရာ အစအဖ� ခ
၁၁ ဖ�က သတမတဖ�စညးထားသည။ တစဖ�ချငးစတင ေခါငးေဆာင ေအဂျငစ တစခ သမဟတ ေအဂျငစများ ြဖင
စဖ�ထားသည။ ကမ�ာလးဆငရာ အစအဖ� ေခါငးေဆာငသည အစအဖ�အတက စသတမတချကများ �င မဝါဒများ ချမတရန၊
အရနသင တ ြပနေဆာငရက�ငေသာ စမးရည တညေဆာကရန၊ လကေတ�ကငးဆငး လပေဆာငေနေသာ အဖ�အစညးများအား
လပငနးလညပတမ� အားေကာငးလာေစရနအတက ပပးေပးရန ကလသမ�ဂ အဖ�၊ NGO အဖ�များ�င မတဖကလပေဆာငသည။
ကာကယေစာငေ�ာကမ�ဆငရာ အစအဖ�ေအာကတင GBV ဆငရာ အဖ�အစညးများ အစအဖ� ခသည GBV ဝနေဆာငမ�များက
ေပါငးစပည�� �ငးလပေဆာငသည။
IEC ပစ�ညးကရယာများ - သတငးအချကအလက၊ ပညာေရး၊ ဆကသယေရး ဆငရာ ပစ�ညးကရယာများသည ရ��ငေသာ
ဝနေဆာငမ�များ၊ ထဝနေဆာငမ�များ မညကသ ရယ�ငေ�ကာငး၊ ဝနေဆာငမ�များအား မညသေသာ နညးလမးများြဖင (ဥပမာ
လ�� ဝကလြခ စာ စသညြဖင) စစဉေပးေ�ကာငးက ရပရာလထအား သတငးေပးသည။
GBV ဆငရာ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး - ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည အစဉအလာအရြဖစေသာ အေြခကျ
ဝနေဆာငမ�များအား လယကစာ လကလမးမမ�ငသများက ဝနေဆာငမ�ေပး�ငရန လများ ေ���ေြပာငးေနထငရာ ေနရာ၊
ြပနလည အေြခချေသာ ေနရာ သမဟတ အကးအေြပာငးေနရာများ တင GBV ဆငရာ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
နညးလမးြဖင ေ���ေြပာငး ကညသည။ လထသည ေဝးလေခါငဖျား ေဒသ သမဟတ �မ� ြပေဒသ� ေဒသခ အသငးအဝငးထသ
ေ���ေြပာငးရေသာ �င/သမဟတ ပျ� �ေနထင�ကသည အေြခအေနတငလညး ဤ ပစြဖင ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက
အသးြပ�ငသည။
ေ�� �လျား အေြခချ ေနရာ/ဆဒ - ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ� အလပလပေသာ တညေနရာ/ သတမတ
ထားေသာ နယေြမ
ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� - သတမတထားေသာ ေ���လျား အေြခချေနရာတင ေဒသအေြခအေန �ငကကညေသာ
ဝနေဆာငမ�များ ေပးရန ဖ�စညးထားေသာ ဝနထမးအဖ�တစဖ� ြဖစသည။ ၎ငး အဖ�တင ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ၊
ရပရာအေြခြပ ��းေဆာစညး�းသ သမဟတ နယေဝးကငးဆငး ဝနထမး၊ သယယပေဆာငေရး တာဝနခများ �င
အြခားဝနထမးများ ပါဝငသည။ ဝနေဆာငမ�များေပးရနအတက ထဝနထမးများမ သတမတထားေသာ ေ���လျား
အေြခချေနရာသ ခရးသားလာသည။
ပမနြဖစေစြခငး - GBV ဆငရာ ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကြခငး၌ အများြပညသအြမငတင
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးေပးသ�င ေြပာဆဆကဆရန ေ�ကာကရ� တန ဆတေနမ�က ေလျာချ�ငရန အသးြပေသာ
မဟာဗျဟာတစခ ြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင အသက�ငကျနရစသများသည GBV ြဖစရပ �င မသကဆငေ�ကာငး
ေသချာေစရန၊ အသက�ငကျနရစသသည GBV ြပဿနာများသာမက အြခားေသာ ကစ�ရပများက ရပရာလထများ�င
တစဦးချငး ေြပာြပ တငပငြခငးသည သာမာနစကားေြပာြခငးအြဖစ ထငြမငဖနတးရန ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးေပးသမ
ရပရာအသငးအဝငးတင လပေဆာငေသာ လပငနးစဉများ�င ဆကသယေြပာဆြခငးအားြဖင ေသချာေစြခငး များပါဝငသည။
ရပရာအေြခြပ ��းေဆာစညး�းြခငး/ နယေဝးကငးဆငးြခငး- ဝနေဆာငမ�များ အေ�ကာငး အသပညာေပးရန၊ GBV
အေြခခ အယအဆများ မတဆကေပးရန၊ ရပရာအသငးအဝနးအား လပပငခင အာဏာေပးရန၊ �င ြပဿနာ အခကအခများက
ေဖာထတေြဖ�ငး�ငေသာ ရပရာအသငးအဝနး၏ စမးရည ြမ�ငတငထေထာငေပးရန GBVဆငရာ ေ���လျား အဖ�များမ
ေဖာေဆာငေသာ မတကြပားသည လပငနးစဉများ ြဖစသည။ ဥပမာအားြဖင GBV အ��ရာယြဖစေစမ�က ေလျာချရန
ရပရာေခါငးေဆာငများ၊ ဝနေဆာငမ�ေပးသများ �င သာမာန ရပရာလထများ ေပါငးစပလပေဆာငေစြခငး၊ �င GBV
အ��ရာယကျေရာက�ငမ�၊ စးရမပပနမ�များက ဆနးစစေဖာထတရန လပေဆာငေသာ အစညးအေဝးများလညး ပါဝငသည။
အမျးသမး အခငအေရး စသည ေခါငးစဉများြဖင ေဆးေ�းေသာ အစညးအေဝးငယများ အပါအဝင ��နးပမ�လမးေ�ကာငး
အားေကာငးေစြခငး၊ �င ဝနေဆာငမ� ေြမပဆြခငး စသညများလညး ပါဝင�ငသည။
ဖနးက အေြခခေသာ��နးပ ြခငး/ ��နးပမ�လမးေ�ကာငး - ဝနေဆာငမ�ေပးသသည အသက�ငကျနရစသထမ
သေဘာတညချက ရ��ပးေနာက ၎ငး၏ လအပချကများ ြဖညဆညးေပး�ငေသာ အြခားဝနေဆာငမ�ေပးသများထသ
ဝနေဆာငမ�များရ��◌ငရန ဖနးြဖင ဆကသယ��နးပေပး�ငေသာ လပထးလပနညးများ ြဖစသည။
PRIMERO/GBVIMS+ - ကာကယေစာငေ�ာကမ�ဆငရာ သတငးအချကအလက စမခန ခြခငး စနစ/ GBVIMS+ ဆသညမာ
GBVဆငရာ လသားချငးစာနာ လပေဆာငေနသများအား ြဖစရပစမခန ခြခငး �င ြဖစရပ ေစာင�ကညေလလာြခငး ဆငရာ
အချကအလကများ လြခ စာ ရယ စေဆာငးရန၊ မ�ေဝရန၊ �င စမခန ခ�ငရန ေရးဆထားေသာ ဝကဘဆက ပ�ဂရမတစခ
ြဖစသည။ ၎ငးတင အချကအလက စမခန ခမ�အတက လယကစာ အသးြပ�ငေသာ အေသးစတ ေြဖ�ငးချက က
ယေဆာငလာေပးေသာ ေနာကဆးေပါ ပငလငးြမငသာေသာ နညးပညာ အရငးအြမစများ၊ ကမ�ာအေကာငးဆး အေလအကျငများ၊
ကငးဆငး စမးသပထားေသာ ကရယာများ ေပါငးစပပါဝငသည။ ၎ငးစနစသည အနလငးြဖင ြဖစေစ လငးမြဖင ြဖစေစ
အသးြပ�ငကာ အချကအလကစေဆာငးေပးေသာ ပလကေဖာငး စသည နညးပညာ အဆငြမ�ငတငမ�များ အသးြပထားကာ
မဘငးဖနးမ တစဆင လပေဆာင�◌ငေသာ အကပလေကး�ငး တစခြဖစသည။
အေဝးေရာက ဝနေဆာငမ�များ - လကယတငမဟတဘ အေရးေပါ ဆကသယေရး စနစ၊ စာတစနစ၊ အနလငး ချကတငစနစ
စသည နညးပညာြဖင ပပးေပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ
အ��ရာယေလျာချေရး ေထာကပပစ�ညးများ- အ�ကမးဖကမ� အ��ရာယေလျာချ�ငရန အသးြပေသာ ပစ�ညးများ။ ၎ငးတင
ဂဏသက�ာ ကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစ အြပင အမသာဂျက/ေသာ၊ ေရချးခနးများ �င နားေနရန ေနရာများ၊ လ�ပစစမးများ �င
အြခားပစ�ညးများ ကသေသာ ပတဝနးကျင� အ��ရာယ ေလျာချ�◌ငေသာ ပစ�ညးများ ပါဝငသည။ ၎ငး ေထာကပပစ�ညးများ
လအပသည မလအပသညက ေဘးကငးလြခ မ� စစေဆးစဉတင ေဖာထတသတမတရသည။
ROSA (စမးရည တညေဆာကြခငးအတက အေဝးမ �ကး�ကပစနစပါေသာ အကပလေကး�ငး)- တကဘလက �င
စမတဖနးများတင လငးမစနစြဖင အသးြပ�ငေသာ စမးရည တညေဆာကြခငး �င အေဝးမ �ကး�ကပစနစပါေသာ
အကပလေကး�ငး။ ၎ငးက ေ��တနးဝနထမးများအတက GBV ကစ�ရပများ အကြဖတြခငး �င စမးရည ြမ�ငတငြခငးက အဆငေြပ
ေချာေမ�ေစကာ သကတရယတချငး နညးလမးြပ သငယမ� အတက ရပရာအသငးအဝနး ေနရာ ဖနတးေပးြခငး၊ GBV ကစ�ရပများ
အေရးေပါအကြဖတြခငး �င စညး�းလ��ေဆာမ�ဆငရာ ရငးြမစများ အတက ဝနထမးများအား ကရယာများ�င
ချတဆကေဆာငရကေစြခငး စသညများက ဖနတးေပးသည။
လြခေသာေနအမ - လြခ ေသာေနအမ ဆသညမာ အသက�ငကျနရစသအား အ�ကမးဖကခရေသာ သမဟတ အလ�သးခရေသာ
အေြခအေနမ လတေြမာကရန ေထာကပေပးေသာ ချကချငးလအပေသာ လြခ ေရး၊ ယာယ ခလရာ ေနရာြဖစသည။
ဤအရငးအြမစက (ရ��ငသညြဖစပါက) အ��ရာယကျေရာကအဆဆ ြဖစေသာ အမျးသမးများ �င (ရဖနရခါ
၎ငးတ၏ကေလးငယများ) က ပပးေပး�ငသည။ လြခ ေသာ ေနအမသ ဝငခငရြခငးသည ပမနအားြဖင အထးသးြခားြဖစေသာ
စသတမတချကေပါတင မတညသည။ လြခ ေသာ ေနအမများသည အသက�ငကျနရစသများ၏ လြခ မ�က ကာကယေပးရန
လအများ သ�ေသာ သမဟတ/�င ကာကယမ� ရ�ထားေသာ ေနရာများ ြဖစသည။
အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများအတက လြခေသာ ေနရာ (ယာယအေြခအေန) - အမျးသမးများ �င
မနးကေလးငယများအတတက စေဝးကာ ြပဿနာများအား ယ�ကညမ���ြဖင ေဆးေ�းတငပင�ငေသာ၊ အမျးသမးများ �င
မနးကေလးငယများမ သတမတေဖာထတထားေသာ ရပရာအသငးအဝနး� ေနရာတစခြဖစသည။ အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများအတက လြခ ေသာ ေနရာများသည ရပရာအသငးအဝနး သမဟတ ပင�ငထမ ငားရမးထားေသာ အမတစအမ
သမဟတ တတစလး ကသေသာ သးြခားလတလပစာ တည�ေသာ ပစများ ြဖစ�ငသည။ ၎ငးတသည ၂၄နာရ တစရက �င
တစပတလး လပေဆာငေနေသာ ေနရာများ သမဟတ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ� ေရာက�ေနချနတင တစပတလ�င
တစရကသာ လပေဆာငရန သတမတထားေသာ ေနရာများ ြဖစ�◌ငသည။ ပ၍ အေရး�ကးသညမာ ဤေနရာများသည
ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများမ ေရးချယကာ ထနးသမးခေသာ ေနရာများ ြဖစသည။
ေဘးကငးလြခမ� စစေဆးချကများ - ေဘးကငးလြခ မ� စစေဆးချကများက ပမနအားြဖင ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးေနစဉအတငး
အေြခချေသာေနရာများ သမဟတ စခနးများတင လပေဆာငသည။ သေသာ တကျေသာ နယနမတ�သည မညသည
ပထဝအေနအထားတငမဆ အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများ အတက ေဘးကငးလြခ မ� �င လြခ ေရးဆငရာ
စးရမပပနမ�များ က ဆနးစစအကြဖတရနအတကလညး အသးြပ�ငသည။ ေဘးကငးလြခ မ� စစေဆးချကများြပလပေသာ
ကရယာက လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များ �င အေထာကအပများ ေပးြခငး၊ အရငးအြမစ ရ��ငမ�၊
�ပပငးဆငရာ ဖ�စညးတညေဆာကပ �င တညေနရာ အဆငအြပင တအေပါ ဆက�ယေနေသာ GBV အ��ရာယများက
ေလလာအကြဖတရာတင ြမငသာထငသာ�ေသာ ေစာင�ကညေလလာြခငးအြဖစ အသးြပသည။
GBV ကစ�ရပများအတက ချကချငး လပေဆာငရမည ရညတ တ ြပနေဆာငရကမ� - အထးစးရမဖယရာ အဆင�ေသာ အေရးေပါ
အေြခအေနတင GBV ကစ�ရပများအတက လပေဆာငေသာ ရညတ တ ြပနေဆာငရကမ� ဆသညမာ
လသားချငးစာနာေထာကထားြခငးဆငရာ အကျပအတညးေ�ကာင ေနရာတစခတင အေြခချေနသည မဟတဘ ကးေြပာငးရသည
ြဖစေစ၊ အသစ ေ���ေြပာငးရသည ြဖစေစ ထခကခရေသာ လအပစအား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးြဖစသည။ ၎ငးဝနေဆာငမ�ေပးရာတင
ရ��ငေသာ ဝနေဆာငမ�များဆငရာ သတငးအချကအလက �င အ��ရာယေလျာချေရး ေထာကပပစ�ညးများ၊
အကျပအတညးကာလတင တ ြပနေဆာငရကမ�၊ လထအတက မဆငးမတ လပေဆာငရေသာ အသကကယ
�ကားဝငေဆာငရကေပးြခငး၊ များ ြပလပ�ငရန GBV တ ြပနေဆာငရကြခငး ေ���လျား ဝနေဆာငမ�အဖ�သည ဆဒ တစခသ တစ�ကမ
သမဟတ ရကအနညးငယအတငး �ကမေရများစာ လာေရာက ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးလညး ပါဝငသည။
အေြခကျေနေသာ ဝနေဆာငမ�များ- ေနရာအတညတကျ��ပး ေ���လျားြခငးမ�ဘ အေြခကျတည�မေနေသာ ဝနေဆာငမ�များ
အေြခကျေနေသာ GBV တ ြပနေဆာငရကြခငး ဝနေဆာငမ�များ - ဤအေခါအေဝါအား အေြခကျတည�မ
ေနေသာစသတမတထားသည မ�းဖလာ GBV ဝနေဆာငမ�များတင သး��းေခါေဝါသည။ GBV တ ြပနေဆာငရကမ�အား
လကေတ�လပေဆာငေနသများမ နယနမတ တကျစာ သတမတထားေသာ ဒက�သည စခနးများတင ဝနေဆာငမ�များ
အစပျးထေထာငသည။ အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများအတက လြခ ေသာ ေနရာများ ကသေသာ အချကအချာကျေသာ
ေနရာများတင အကျးခစားခင�သများမ ဝနေဆာငမ�များ ရယသည။ GBV တ ြပနေဆာငရကြခငး ဝနေဆာငမ�ေပးသများ၏
စမခန ခမ�ေအာကတင လ�� ဝကထနးသမးမ��ေသာ ြဖစရပစမခန ခြခငး ဝနေဆာငမ�များအား ထေနရာများတင အ�မတမးပမန
လကလမးမေအာင စစဉထားသည။ လ�� ဝကထနးသမးမ� အြမငဆးထား�ရန ဒဇငးဆထားေသာ အေဆာကအဦးများတင ၎ငး
ဝနေဆာငမ�များအား ေပးသည။
အသက�ငကျနရစသ/ကျးလနခရသ - ကျား၊ မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ� ကျးလနခရေသာ လတစဦး။ ေယဘယျအားြဖင
“ကျးလနခရသ” ဟေသာ အေခါအေဝါအား တရားေရး �င ေဆးပညာပငးဆငရာ က�တင သး��းကာ “အသက�ငကျနရစသ”
ဟေသာ အေခါအေဝါအား စတ-လမ�ပငးဆငရာ �င လမ�ေရးပငးဆငရာ က�တင သး��း�ကေသာလညး “အသက�ငကျနရစသ”
�င “ကျးလနခရသ” ဆေသာ အေခါအေဝါအား အြပနအလနဖလယ၍ သး��း�ငသည။
နဒါနး ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ဆသညမာ အမျးသား �င အမျးသမး �ကား� လမ�ေရးအရ အရငးခေသာ ကြပားြခားနားမ�များ
(ဂျနဒါ ကဆလသည) အေပါအေြခခ၍ လတစဦး၏ ဆ��က ဆန ကျငကာ ကျးလနခေသာ အ��ရာယ�ေစေသာ
လပရပများအားလးအတက ကျယြပန ေသာ အေခါအေဝါ တစခြဖစသည။1 အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများသည
လမ�အသငးအဝငးတင ေယာကျ◌◌ာ◌းေလးများ၊ အမျးသားများ�င ယဉလ�င နမကျေနေသာ သတ၏ ြဖစတညမ� ဂဏပဒေ�ကာင
GBV ကျးလနခရမ�တင အချးအစား မမ�တစာ ထခကခခရသည။ တည�ငမေနေသာ အေြခအေနတစခတင ပဋပက� �င
ေဘးဥပဒေ�ကာင အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများအား အမျးမျးေသာ GBV ြပဿနာများ ေတ� �က ေစသည။ ဥပမာအားြဖင
လသားချငးစာနာ ေထာကထားြခငးဆငရာ အကျပအတညးကာလတင လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�၊ ခငမငက�မးဝငသမ
အ�ကမးဖကမ� (IPV)၊ အရယမေရာကခင လကထပထမးြမားေပးြခငး �င အြခားေသာ ပစများြဖင အ�ကမးဖကြခငး အ��ရာယများ
ြမ�ငမားလာသည။ လမျး၊ အဆငအတနး၊ မသနစမးမ�၊ လငစတခယမ� �င ကျား၊မ ဝေသသလက�ဏာ ကသေသာ ကျား၊မ
အခငအေရး လပပငခင မညမ�မ�၏ ��ပေထးေသာ ��ေထာငများ တင မတညကာ ဖယကျဉခထားရေသာ လအပစများမ
အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများသည ပ၍ �ကးမားေသာ အ��ရာယများ ေတ� �က ခစား�ကသည။
လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ အေြခအေနတင အထးသြဖင ဖယကျဉခထားရေသာ လအပစများမ
ေယာကျ◌◌ာ◌းေလးများ�င အမျးသားများလညး လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ� အ��ရာယ��ငသည။
GBV သည ြပငးထနကာ အသကအ��ရာယ �ခမးေြခာကေသာ ြပဿနာြဖစ�ပး သသာထင�ားေသာ ေဘးကငးလြခ မ� �င
ကာကယေစာငေ�ာကြခငး အ��ရာယများ ြဖစေစသည။ ြပညနယ၊ ရပရာအသငးအဝနး �င မသားစအဆင ကာကယေစာငေ�ာကမ�
ပျကြပားြခငးများသည GBV အ��ရာယများ ြမ�ငမားလာြခငး၊ မလြခ ေသာ လေနမ�ပတဝနးကျင အေြခအေနများ �င ပါဝငဖ�စညးရန
လအပေသာ အေြခခ အစတအပငးများ/အေဆာကအအများ အားနညးြခငး၊ အေြခခ အရငးအြမစများ �င ဝနေဆာငမ�များ
ကန သတထားြခငး၊ လကလမးမမြခငး၊ ေ���ေြပာငးသားလာေနထငရြခငး၊ လကနကကငတပဖ�အငအား တးလာြခငးများ
ြဖစေပါေစသည။ လသားချငးစာနာ ေထာကထားမ�ဆငရာ အကအည လအပချကများက အမျးသမးများ �င
မနးကေလးငယများအား အေြခခလအပချကများ ြဖညဆညး�ငရန အ�တလက�ဏာဆနေသာ ကငတယေြဖ�ငးနညးများ (ဥပမာ
အသက�ငသန�ငရန လငပငးဆငရာ ြပကျငခြခငး သမဟတ အရယမတငမ ေစာစးစာ ထမးြမား လကထပေစြခငး အား
ေရးချယသားြခငး) ြဖင ေြဖ�ငးသားေစရန ြဖစ�ငေချ အလနများပါသည။ အထးသြဖင မဆးမများ �င အမျးသမး ဦးေဆာငေသာ
အမေထာငစများ စသည ေ���ေြပာငးေနထငရေသာ အမျးသမးများသာမက ဆယေကျာသက မနးကေလးများသညလညး
အထးသြဖင GBV ကျးလနခရ�ငေချ�ေသာ ထခကလယသများြဖစသည။
ထြပဿနာ၏ ြပငးထနမ�သည အတငးအတာတစခထ�ေနေသာလညး လသားချငးစာနာ ေထာကထားမ� အကအညေပးေနသများမ
လက�ြပလပေနေသာ GBV တ ြပနေဆာငရကမ�သည ၎ငးြပဿနာက ေြဖ�ငး�ငေလာကသညအထ လေလာကမ�မ�ေသးပါ။
ယခအခါ GBV ကာကယြခငး �င တ ြပနေဆာငရကြခငးက လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ လပေဆာငချကများ၏ မ�မြဖစလအပေသာ
အသကကယဆယေပးေသာ အစတအပငးတစခအြဖစ အသအမတြပလာ�ကသည။ “လသားချငးစာနာ ေထာကထားမ�
အကအညေပးေနသများအားလးသည ၎ငးတ လပေဆာငေနေသာ နယပယများတင GBV အ��ရာယများက သတမကာ
တတစမးသမ� အလ�ငအြမန ထအ��ရာယများ ေလျာချရန �င ကာကယရန၊ �ပးြပညစေသာ တ ြပနေဆာငရကြခငးက
ေသချာေစရန စေပါငးလပေဆာငရမည။ GBV ြဖစရပအား အေရးယရန ပျကကကမ�သည လသားချငးစာနာ ေထာကထားမ�
အကအညေပးေနသများမ ထခကခစားေနေသာ လအပစ၏ အခငအေရးများအား ြမ�ငတငေပးရန �င ကာကယေပးရနအတက
အေြခခအကျဆးေသာ တာဝနများက လပေဆာငရန ပျကကကြခငးြဖစသည။ 2 ကမ�ာတစဝမးတင GBV ြပဿနာအား
တငြပေဆးေ�းမ� အလနနညးေသာလညး ၎ငးသည အေရးတ�ကးလပေဆာငရမည ကစ�ရပြဖစသည။ “GBV ြဖစရပများ
ြဖစေပါေနကာ ထခကခစားေနရေသာ လအပစအား �ခမးေြခာကေနသညဟ လသားချငးစာနာ ေထာကထားမ� လ�ပ�ားသများမ
မတယသငသည။ ၎ငးက စးရမဖယေကာငး၍ အသကအ��ရာယ �ခမးေြခာကေသာ ြပဿနာအြဖစ မတယကာ
ကငတယေြဖ�ငးပါ။ တကျခငလေသာ သကေသ�သညြဖစေစ မ�သညြဖစေစ အေရးယေဆာငရကပါ။”3
အကျပအတညးကာလ၏ အေစာဆးအချနတင အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများသ ကျေရာကလာ�◌ငေသာ အ��ရာယ
ေလျာချရန၊ တကျေသာ GBV ဝနေဆာငမ�များ ရ��◌ငရန �င လကလမးမမ� က ေသချာေစရန အေရးေပါအေြခအေနတင GBV
တ ြပနေဆာငရကြခငးက ဦးစားေပးလပေဆာငသငသည။4 လသားချငးစာနာေထာကထားမ� အသငးအဝငးတင ၎ငးအား
တစ�နထး အသအမတြပလပေဆာငေနစဉ အသက�ငကျနရစသများအတက အသကကယ ကျနးမာေရး၊ စတ-လမ�ပငးဆငရာ
�င ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များက ထေထာငရန၊ အ�ကမးဖကမ� အ��ရာယများက ေလျာချ�ငရနအတက လ�ပ�ားမ�များ
ေဖာေဆာငရန အေရးေပါအေြခအေနတင တ ြပနေဆာငရကရာ၌ အတားအဆးများ ရငဆငေနရသည။ အကျပအတညးကာလ၏
မညသည ဆးရားေသာ အဆငတငမဆ GBV တ ြပနေဆာငရကရန ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးသည အေရး�ကးပါသည။ ထအရာများတင
ကျနးမာေရး၊ ေဘးကငးလြခ ေရး၊ ကာကယေစာငေ�ာကေရး �င ဥပေဒေရးရာ ဝနေဆာငမ�များ အပါအဝင အြခားေသာ
ဝနေဆာငမ�များ�င ချတဆကေပးြခငး၊ အသက�ငကျနရစသများအတက ြဖစရပစမခန ခြခငး �င စတ-လမ� အေထာကအပများ
ပါဝငသည။ ချကချငးလကငငး အချနငရကာ ြဖစ�ငေချ�သည အသကအ��ရာယ�ေသာ ကျနးမာေရးအကျးဆကများ
�ေသာေ�ကာင လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�အား ေြဖ�ငးရနမာ အလနအေရး�ကး၍ လငပငးဆ◌ငရာ
ကယထလကေရာကကျးလနခရေသာ အသက�ငကျနရစသများအတက ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကမ� (CCSAS)/
လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကခရသများအတက ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကမ� (CMR) များေသချာရ�ေစရမည။
လသားချငးစာနာေထာကထားမ� အေြခအေနတင ေခတမ၍ အရညအေသး စချနမေသာ GBV ဝနေဆာငမ� အများစသည
ဒက�သညများ�င ြပညတငး၌ ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးေနရသ(IDP) စခနး လထဆသ ဦးတညရညရယ လပေဆာင၍ GBV
ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များက ဗဟြပကာ အေြခကျ�ပးေသာ အမျးသမးစငတာများ သမဟတ
ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�များ�င ပးတလပေဆာင�ကသည။ သေသာလညး ေ���ေြပာငးသားလာေနထငမ�၏ ေြပာငးလေနေသာ
သေဘာသဘာဝအရ ထခကခစားရေသာ လအပစသည စခနးအြပငဘက၊ အနးအနား� �မ� ြပများသ လစခေနထငရန
ြဖစ�◌ငေချပများေသာေ�ကာင အေြခကျတည�ငမကာ အချကအချာကျေသာ ဝနေဆာငမ�များက အ�မတမး
အေကာငအထညေဖာရန မြဖစ�ငပါ။ ၂၀၁၇ ခ�စတင ပဋပက��င သဘာဝေဘးအ��ရာယများေ�ကာင လသနးေပါငး ၆၅.၆
သနးေကျာသည ကမ�ာအ�သ ေြပာငးေ���ေနထငရကာ လသနးေပါငး ၄၀.၃ သနးေကျာသည ြပညတငးတင ေ���ေြပာငး�ကရသည။
အမ�ငရပရာအသငးအဝနးများ၊ ပမနမဟတေသာ အေြခချေနထငမ� သမဟတ �မ� ြပတင အေြခချေနထငေသာ ေနရပစန ခာ
ေြပာငးေ���ေနထငသများသည �မ� ြပေဒသများတင ေနထငေသာ တစကမ�ာလး� ေနရပစန ခာ ေြပာငးေ���သများ၏ ထကဝက
ပ၍များသည။5
1. ေအဂျငစများဆငရာ လပငနးေကာမတ (၂၀၁၅)၊ လသားချငးစာနာမ� လပငနးစဉတင GBV �ကားဝငေဆာငရကြခငးများအား
ေပါငးစပြခငးအတက လပငနးလမး��နချကများ၊ အ��ရာယေလျာချြခငး၊ ခ�ငရည ြမ�ငတငြခငး�င ြပနလညထေထာငေရး
အကအညေပးြခငး p.5
2. Ibid, p. 14
3. Ibid, p. 9
4. IRC (2014) Emergency Response and Preparedness Toolkit - http://gbvresponders.org/emergency-response-
preparedness/
5. ြပညတငးေနရပစန ခာေ���ေြပာငးမ� ေစာင�ကညေလလာေရး စငတာ (၂၀၁၇)၊ြပညတငး ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးြခငး ဆငရာ
ကမ�ာအစရငခစာ (GRID)
ေ���ေြပာငးေနထငြခငး၏ ေြပာငးလေနေသာ သေဘာသဘာဝအလက တ ြပနေဆာငရကရာတင အေြခကျေနေသာ
အစဉအလာ ဝနေဆာငမ�များ လယကစာ မေရာက��ငေသာ အကးအေြပာငးေနရာ၊ ေ���ေြပာငးေနထငရာေနရာ၊
ြပနလညအေြခချရာေနရာများတင အေကာငအထညေဖာေသာ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�များ �င ဝနထမးများမ
အကျးခစားခင�သများအား အေဝးမ နညးပညာအကအညြဖင ချတဆကဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အေဝးမ
�ကး�ကပဝနေဆာငမ�ေပးြခငးများ က စတငအသးြပလာသည။ �မ� ြပ �င ေကျးလကေဒသများတင လစခကာ
ေ���ေြပာငးေနထင၍ ထခကလယေသာ အ�ကမးဖကမ� အ��ရာယ�က ေတ� �ငေချ ြမ�ငမားေသာ၊ သးသန ြဖစကာ လကလမးမရန
ခကခေသာ စခနးြပငပ� အသက�ငကျနရစသများ၏ လအပချကများက ြဖညဆညးေပး�ငရန ဤပစက ဒဇငး
ေရးဆထားသည။ ထကသေသာ တထငမ�များ လအပေနစဉတင လသားချငးစာနာ ေထာကထားေသာ အသငးအဝနးသည
အရညအေသး ြပညမကာ အေသးစတ ပတပား�ငေသာ အေဝးမ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး ပစများအား
ဖ� �ဖးတးတကလာေစရန �င အေကာငးဆး အေလအကျငများအား မတတမးတင�ငရန စနေခါမ�များ ယခထကထတင
�က ေတ�ေနရသည။ ဤ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က တ ြပနေဆာငရကရန အေဝးမ ေ���လျား
ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆငရာ လပငနးလမး��နချကများက ထကသေသာ လအပချကများ ြဖညဆညးရန �င
ရည�ညဆးရားေနေသာ အကျပအတညးကာလတင GBV က အေဝးမ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး၏ တးတကမ�က
ပပးေပးရာ၌ လမး��နချကေပး�ငရန ဒဇငးဆ ဖနတးထားသည။
�ငငတကာ အကအညေပးေရးအဖ� (IRC)မ အေမရကန ြပညေထာငစ လဦးေရဆငရာ ဗျ�၊ ဒက�သည�င ေ���ေြပာငးလပသား
ဝနေဆာငမ�များ (PRM)၊ ဥေရာပ အရပဖက ကာကယေစာငေ�ာကေရး �င လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ
အကအညေပးေရး ေအာပေရး�ငး (ECHO) တ၏ ေထာကပေပးြခငးြဖင GBVအား အေဝးမ တ ြပနေဆာငရကေသာ
ဝနေဆာငမ�အတက လမး��နအစအစဉ �င ကရယာတနဆာပလာက GBV တ ြပနေဆာငရကမ�အား
လကေတ�လပေဆာငေနေသာ က�မးကျငပညာ�ငများ�င ည�� �ငးတငပငကာ ဖ�◌�ဖးလာေအာင ဖနတးတညေဆာကခသည။
၎ငးက ြမနမာ၊ အရတ �င ဘရနဒ �ငငများတင ၂၀၁၇ ခ�စ �င ၂၀၁၈ ခ�စတင စမးသပခကာ ြပငပ သေတသများြဖစေသာ
လဂျမးစ �င ေကာဒေနး ဝလတန မ� တမ ြဖစ�◌ငေချ�မ� �င လထမ လကခ�ငမ�က ေလလာဆနးစစခသည။
လကေတ�အေကာငအထညေဖာြခငးမ ေလလာြခငး�င ြဖစ�◌ငေချ�မ� �င လထမ လကခ�ငမ�၏ ရလာဒများအရ ဤ
လပငနးလမး��နချကများအား ြပငဆငေရးသားသည။6
ဤ လပငနးလမး��နချကများသည ေအဂျငစများဆငရာ လပငနးေကာမတ၏ GBVအား အေဝးမ ေ���လျား
တ ြပနေဆာငရကြခငး အေတ�အ�က �င ေပါငးစထားေသာ အသပညာ ဗဟသတများအား ထငဟပေစကာ အြခားေသာ
လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေနများတင GBV ဝနေဆာငမ�များ ပ◌ပးရန လပေဆာငေသာ IRC ၏ အေဝးမ ေ���လျား
ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ပစများ ဖ� �ဖးလာေနြခငးကလညး ထငဟပေစပါသည။ ထ လပငနးလမး��နချကများအား
ေအဂျငစများဆငရာ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ� ြဖစရပစမခန ခြခငး လပငနးလမး��နချကများ (၂၀၁၇)၊
လသားချငးစာနာမ� လပငနးစဉတင GBV �ကားဝငေဆာငရကြခငးများအား ေပါငးစပြခငးအတက IASC
လပငနးလမး��နချကများ (၂၀၁၅)၊ လငပငးဆငရာ ကယထလကေရာကကျးလနခရေသာ အသက�ငကျနရစသများအတက
ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကေပးြခငး ကရယာ (၂၀၁၄)၊ IRC ၏ အေရးေပါအေြခအေနတင �က တငြပငဆငြခငး �င
တ ြပနေဆာငရကြခငးဆငရာ ကရယာ (၂၀၁၄)၊ �င IRC �င UNICEF တ၏ လငပငးဆငရာ အလ�သးမ� ကျးလနခရေသာ
ကေလးများအတက ေစာငေ�ာကေပးြခငး - လသားချငးစာနာမ� အေြခအေနများတင ကျနးမာေရး �င စတ-လမ� ပငးဆငရာ
ဝနေဆာငမ�ေပးသများအတက လပငနးလမး��နချကများ (၂၀၁၂) တ�င တစ�ပငနက ြပညစစာ ပးတအသးြပ�ငရန
ရညရယသည။
အရငးအြမစ၏ ြဖန ကျက�ငမ�
အသက�ငကျနရစသများ၏ ြဖစရပစမခန ခြခငး၊ စတ-လမ� အေထာကအပ◌ �င ��နးပမ�ဆငရာ မဆငးမတ
လအပချကများက ြဖညဆညးေပး�ငရန GBVအား အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက စတငလပေဆာငြခငးအတက
လပငနးလမး��နချကက ဤ အရငးအြမစမ ရယ�ငသည။ ေြပာငးေ���ေနထငမ�၏ သေဘာသဘာဝ �င
ဆကလကြဖစေပါေနေသာ မလြခ မ�တသည လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေထာကအပက လကလမးမရန �င
ေြပာငးေ���ေနထငေသာ လထ၏ ေရ�လျားသားလာမ� တအား ေ�ာငေ�းေစသညအတက အစဉအလာအရစဉဆကမြပတ
ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အေြခကျေနသည စငတာများတင ြဖစရပစမခန ခသများက က�မးကျငမ��ေစရန မပပး�ငလ�င
သမဟတ လကလမးမမ� ေ�းေနလ�င ထသေသာ ဝနေဆာငမ�များက အခငအမာထေထာငသငသည။
လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�မ အသက�ငကျနရစသ အမျးသားများ�င (အမျးသား အသက�ငကျနရစသအြဖစ
သတမတခရသ)�င ��ငးယဉလ�င အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများသည GBV ဝနေဆာငမ�များ လကလမးမရန
ကြပားေသာ နညးလမးများ �င ေထာကပမ�များ လအပသည။ အများအားြဖင လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေန�
အသက�ငကျနရစသများသည အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများြဖစသညအတက7 မသနစမးမ�၊ လငစတခယမ� �င
ကျား၊မ ဝေသသလက�ဏာ ကသေသာ အြခားေသာ ဝေသသလက�ဏာများ �င ထခကလယမ�များ အပါအဝင
ဤအရငးအြမစ၏ အေရး�ကးေသာ အပငးအား ေ���လျား ဝနေဆာငမ� တးတကေကာငးမနေစရန အဆငြမ�ငတငရာတင
ဦးတညထားပါသည။ သေသာ အမျးသား လငအ�ကမးဖကခရသများ �င အြခားေသာ ထခကလယသများ အတက
ြဖစရပစမခန ခမ� လအပချကများ ြဖညဆညးေပးြခငးကလညး ဤ လပငနးလမး��နချကများ၏ အပငးငယတစခတင
ေဖာြပထားပါသည။
ဤ လပငနးလမး��နချကတင ေအာကေဖာြပပါ အချကများ ပါဝငသည။
အပငး ၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က တ ြပနေဆာငရကရန အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး က
ေယဘယျေလလာြခငး။ ဤအပငးတင အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး၏ ေယဘယျအချကများ�င ထကသေသာ
တ ြပနေဆာငရကြခငးက မညသညအဖ�အစညး၏ လမး��နချကေအာကတင မညသေသာ အေြခအေန၌
အေကာငအထညေဖာသငသညက လမး��နေပးထားသည။
6 ြဖစ�ငေချ�မ��င လကခ�ငမ�ဆငရာ ေလလာြခငးမ �ာေဖေတ� �ချကများအတက ြပညစေသာ အစရငခစာ�င သေတသနအကျဉးက
GBV Responders ဝကဘဆကတင �ကည�ငသည။ https://gbvresponders.org/response/mobile-and-remote-gbv-service-delivery/
7 ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခြခငး လပငနးလမး��နချကများ (၂၀၁၇)၊ လသားချငးစာနာမ� လပငနးစဉတင GBV
�ကားဝငေဆာငရကြခငးများအား ေပါငးစပလပေဆာငြခငးအတက IASC လပငနးလမး��နချကများ (၂၀၁၅)
အပငး ၂။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက ြပငဆငြခငး။ ဤအပငးတင
ဖ�◌�ဖးမ�အတက အ�က ြပငဆငြခငး၊ ေလလာအကြဖတမ� လပေဆာငြခငး၊ ဆဒတစခစ အတက အေကာငအထညေဖာရမည
အစအစဉများ ေရးဆြခငး �င တ ြပနေဆာငရကမ� ဒဇငးေရးဆြခငးများ ပါဝငကာ အေဝးမ ေ���လျားကာ GBV ဝနေဆာငမ�ေပးရန
အဆငအလက လမး��နမ�များအား ေဖာြပထားသည။
အပငး ၃။ GBV က အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး အတက �သငေသာ အနမဆး စသတမတချကများ။ ဤအပငးတင
GBV ြဖစရပစမခန ခေပးြခငး၏ သငေလျာေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများ �င လအပေသာ အရငးအြမစများ(လ၊ လြခ မ�၊
ေငေ�ကး) က ထပမြဖညစက ေဖာြပထားသည။ ဝနထမး ေနရာချထားြခငး၊ အေဝးမ ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကေပးြခငးက
အေကာငအထညေဖာြခငးအား အပငး ၂ တငေဖာြပထားေသာ လပငနးစဉ ဒဇငးဆ အေကာငအထညမေဖာမ �င
ေလလာအကြဖတမ� မြပလပမတင �သငေသာ အနမဆး စသတမတချကများ �င အည လပေဆာငရမည။
အပငး ၄။ ြဖစရပစမခန ခေပးြခငး �င အဖ�လက စတ-လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး။ ဤအပငးတင အေဝးမ
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးရာတင အချနေလာကငြခငး မ�ေသာေ�ကာင အ�ကြပထားေသာ GBV ြဖစရပစမခန ခြခငး ြဖစစဉအား
လကေလျာညေထစာ ေဆာငရကြခငးက ထညသငးြပစထားပါသည။ ၎ငးတင အပစလက စတ-လမ�
အေထာကအပေပးြခငးဆငရာ၊ အထးသြဖင အေဝးမ ေ���လျား တ ြပနမ�ေပးြခငး�ငဆငေသာ ေဒတာ �င
သတငးအချကအလကများဆငရာ၊ စမခန ခမ�များ လပေဆာငြခငးအတက လပငနးလမး��နချကများလညး ပါဝငသည။
အပငး ၅။ အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအား �ကး�ကပ ေစာင�ကညြခငး။ ဤအပငးတင အေဝးမ
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆငရာ စမးရညြမ�ငတငြခငး �င ေစာင�ကညေလလာြခငးဆငရာ ချဉးကပနညးလမးများအတက
လမး��နချကများပါဝငသည။ ထ ြပင ြဖစရပစမခန ခေပးသများသည မညသေသာ နညးပညာအသးြပကာ အေဝးမ
ေစာင�ကညေလလာြခငးြပလပ�ငပ၊ ေဝးလ၍ ဝနေဆာငမ�များ လကလမးမမ�ငေသာ ေဘးကငးလြခ မ�မ�ေသာ အေြခအေနတင
မညသလပေဆာင�ငပ စသညတလညး ပါဝငပါသည။
ရညရယထားေသာ ပရသတများ
ဤလမး��နချကစာအပအား လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေနများတင GBV ြဖစရပစမခန ခ �င အသက�ငကျနရစသ
ဗဟြပေသာ စတ-လမ� အေထာကအပများေပးြခငးတင ၎ငးတ၏ ဝနေဆာငမ�များက ေဘးကငးလြခ မ�မ�ပ
ေဝးလေခါငဖျားေသာ ေနရာများ၊ ဝနေဆာငမ�မ�ေသာ ေနရာများ သမဟတ စခနးြပငပ�
ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးေနထင�ကေသာ လအပစ သ လကလမးမေစရန၊ ချ�ထငရန သမဟတ ြပြပငထနးည�ရန လအပေနေသာ၊
အေတ�အ�က �ေသာ နညးပညာပငးဆငရာ က�မးကျငဝနထမးများ�င အဖ�အစညးများအတက ရညရယကာ
ြပစေရးသားထားသည။ အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး၏ ပစများအားလးသည က�မးကျင၍ အေတ�အ�က �ေသာ
စမးရညြပည GBV ြဖစရပစမခန ခသများမ အေကာငအထညေဖာရန လအပပါသည။
အပငး ၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က တ ြပနေဆာငရကရန အေဝးမ
ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက ေယဘယျ ေလလာြခငး
၁.၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ဆငရာ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
၁.၁.၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ဆငရာ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆတာ ဘာလ။ ပါဝငေသာ အစတအပငး အများစ တညေနေသာလညး GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးသည အေြခကျကာ
ေ���ေြပာငးြခငးမ�ေသာ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး�င ကာြခားပါသည။ အေြခကျတည�ငမေနေသာ ဝနေဆာငမ�များြဖင
အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများသည အချကအချာကျေသာ ေနရာများတင အစ�ပးလပေဆာငထားေသာ
ဝနေဆာငမ�များသလာေရာကကာအသကအရယအလက စတ-လမ� အေထာကအပေပးြခငး �င ကျနးမာေရး
ဝနေဆာငမ�များကသေသာ အြခားေသာ ဝနေဆာငမ�များ�င ချတဆကေနကာ လ�� ဝကလြခ မ��ေသာ GBV
ြဖစရပစမခန ခြခငးအား ေနစဉ လကလမးမမ��ရ�မည။ ��ငးယဉ�ကညမညဆပါက ေဘးကငးလြခ မ�မ�ြခငး၊ လယကစာ
ေ���လျား�ငမ�မ�ြခငး၊ ေဝးကာလနးြခငး �င အြခားေသာ အတားအဆးများေ�ကာင အေြခကျတည�ငမေနေသာ
ဝနေဆာငမ�များအား လကလမးမမ�ငေသာ အသက�ငကျနရစသများ၏ လအပချကများအား အေဝးမ
ေ���လျားဝနေဆာငမ�များက ြဖညဆညးေပးရန အေထာကအကေပးသည။ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးရနအတက
ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည ထခကနစနာေသာ လအပစများ�ရာ ဆဒများသ ေ���လျားသားလာ�ကသည။
ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည အစဉအလာအရြဖစေသာ အေြခကျဝနေဆာငမ�များအား လယကစာ
လကလမးမ�ငသများက ဝနေဆာငမ�ေပး�ငရန လများ ေ���ေြပာငး ေနထငရာေနရာ၊ ြပနလည အေြခချေသာေနရာ
သမဟတ အကးအေြပာငးေနရာများတင GBVဆငရာ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး နညးလမးြဖင ေ���ေြပာငးကညသည။
လထသည ေဝးလေခါငဖျားေသာ ေဒသ သမဟတ �မ� ြပေဒသ� ေဒသခအသငးအဝငးထသ ေ���ေြပာငးရေသာ
�င/သမဟတ ပျ� �ေနထင�ကသည အေြခအေနတငလညး ဤပစြဖင ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက အသးြပ�ငသည။
GBV အား ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကြခငး အမျးအစားများ
ယေနအထ GBV ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကြခငးအား လသားချငးစာနာေထာကထားမ�ဆငရာ အသငးအဝနးမ
မညသသတမတသညမာ ကြပားြခားနားမ� ေြမာကြမားစာ�ပါသည။ ဤ လမး��နချကများအား လြခ မ��ကာ
ကျငဝတ�ငညေသာ အေဝးမ◌ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးများအတက စ��နးတစခအြဖစ ရညရယေသာလညး
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးရာတင လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေနတစခချငးစ၏ လကေတ�ေြမြပငအေနအထားအရ
ေြပာငးလပေဖာ�ငသညကလညး မတသားထားရန အေရး�ကးသည။
ဤ လပငနးလမး��နချကတင ေဆးေ�းတငြပသားမညGBVအားေ���လျားတ ြပနေဆာငရကြခငး အဓက အမျးအစား
(၂)မျးမာ- ၁။ ေနရပစန ခာေ�� �ေြပာငးရေသာ သမဟတ/�င �ည�ကာေနေသာ ပဋပက� အေြခအေနတင GBV ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
ဤ တ ြပနေဆာငရကမ� အမျးအစားတင ပမနအားြဖင GBV ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�များသည GBV ဝနေဆာငမ�များ
ေပးရန ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးရေသာ သမဟတ �ည�ကာေနေသာ ပဋပက�ြဖစေနေသာ ဆဒတစခ (သမဟတ ဆဒများ)
သ ဆးရားလနးေသာ ပဋပက�အေြခအေနတစခ ေကျာလန�ပးေနာကတင အလညကျ သားေရာကတာဝန
ထမးေဆာငသည။ ဥပမာ ဆဒတစခစတင တစပတလ�င တစ�ကမ၊ လေပါငးများစာ အချနတစခ�ကာသညအထ။
အကယ၍ ေ���လျားအဖ�များသည အသးသးေသာ ဆဒများသ တ ြပနေဆာငရကြခငးများ ြပလပသညဆပါက
ဆဒတစခချငးစတင ေဒသ��ာရအေြခအေန�င သငေလျာ၍ �ပငဘကကငးကာ အဝငဂငကျစစဉထားေသာ �ကားဝင
ေဆာငရကမ�လအပသည။
ေြမြပငအေြခအေနမ ဘရနဒ�ငင မာကမဘာေဒသတင ၂၀၁၇ ဧ�ပလ မ ၂၀၁၈ �သဂတလထ IRC၏ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ဝနထမးများသည ေ���လျား
ဆဒ ေလးခသ �းမ တစပတလ�င ၄ရက သားေရာကဝနေဆာငမ�ေပးခသည။ �းမ ၂နာရ�ကာ ေဝးေသာ ေ���လျားဆဒတစခစသ
သေဘာတညမ�ယထားေသာ အချနဇယားအရ တစပတလ�င တစ�ကမ သားေရာကဝနေဆာငမ�ေပးခ�ကသည။ IRC၏ ေ���လျား
အဖ�များသည ငားရမးထားေသာ အေဆာကအဦးများတင ဖငလစထားေသာ အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများအတက
ရညရယထားေသာ လြခ ေသာ ေနရာများတင ြဖစရပစမခန ခြခငး �င စတ-လမ�အေထာကအပများအား ဝနေဆာငမ�ေပးခပါသည။ IRC၏
ေ���လျား အဖ�များ မေရာက��ငေသာရကများတင အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ၏ သတမတေဖာထတထားေသာ
လအပချကများအရ ရပရာအေြခြပ လပငနးဆချကများသည အြခားေသာ စတအပနးေြဖေပးေသာ လပငနးစဉများ �င စမးရည
တညေဆာကေပးေသာ လပငနးစဉများ ပပးေပးခသည။ ထကသ ြဖင အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများသည ၎ငးတ ကယပင
လပငနးစဉများ စညး� းလပေဆာင�ငရန အခငအာဏာများ ေပးခသည။
ေအာကေဖာြပပါပသည ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးရေသာအေြခအေန �င �ည�ကာလနးေသာ ပဋပက� အေြခအေနတင
ေဖာေဆာငေသာ GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�များ၏ ေယဘယျပစက ေဖာ��နးသည။ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး �င
အနမဆး စချနစ��နးများအား ဒဇငးေရးဆရနအတက လပငနးစဉက ဤ လမး��နချက၏ အပငး ၂ �င အပငး ၃ တင
ဆကလက �ငးလငးြပမညအတငး လပေဆာငသငသည။
ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�အတက ချဉးကပနညးများ
အချန�ကာြမငစာ ေနရပစန ခာထကေြပး ေနရေသာ အေြခအေနတင ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
ေ���လျားအဖ�များ
ည���ငးေပါငးစပြခငး ယန ◌တရားများက
တညေဆာက �ပး လြခ ေရး �ငးလငး
�ပးသည�င တစ�ပငနက ေ���လျား
အဖ�များသည အချနတစခ�ကား ကာလ
တင စမတ လမ�အသငးအဝငးဆသ ခရးသားလာ�ငသည။
ေ���လျားအဖ�ဝငများ အေရအတက �င ေပါငးစပဖ�စညးြခငး၊
ေမာေတာယာဉများလအပချကသည ဆဒတစခစ၏ ေနရပစန ခာ
သပသညးဆ �င လဦးေရ၊ ဆဒများ
�ကားအကာအေဝး၊ အစအစဉအတက တက�က
ေထာကပြခငးအတက ေလလာထား�ပးေသာ လအပချကများ
အေပါမ�တညသည။
+ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ နယေဝးကငးဆငး လပသား ကျနးမာေရးလပသား ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ နယေဝးကငးဆငး လပသား ေလလာထားေသာ လအပချကများ
ေ�� �လျားဆဒများတင GBV လ�ပ�ားမ�များမဟတေသာ လ�ပ�ားမ�များ�င ချတဆက�ပး ြဖစရပစမခန ခမ�အတက
ကနဦးလပေဆာငချကများ လပေဆာငရန လ�� ဝကထနးသမးမ�က လကလမးမေစရန စတဒဏရာမရ�ငေသာ၊ GBV �ငမဆငေသာ အပစဖ �လ�ပ�ားမ�များ�င ချတဆက�ငရန
အချန�င သးသန ေနရာ သတမတေဖာထတပါ။
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက
ယာယလြခေသာေနရာများ
•• လမ�ကနယက လ�ပ�ားမ�များက ရပရာလထမ ကယပငြဖစေစရန
အားေပးြခငး
•• တစဦးချငး ေထာကပေပးြခငး�င စမးရညြမ�ငတငေပးြခငး
•• ရပရာအသငးအဝနး အ��ရာယ ေလလာအကြဖတြခငး၊ လြခ မ� အစအမ၊
ကငတယေြဖ�ငးမ� စမးရညများ၊ အစရငခတငသငးြခငး
•• အသက�ငကျနရစသများအတက ြဖစရပစမခန ခြခငး
အြခားက� ဝနေဆာငမ�များ�င ချ တဆကကာ
ပးတတည�ေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများ
•• ကျနးမာေရး ေဆးေပးခနးများကသေသာ GBV မဟတေသာ
အေြခကျေနသည ဝနေဆာငမ�များ�င ချတဆကထားေသာ
သးသန အခနးများတင ြပလပသည ြဖစရပစမခန ခမ�
•• အြခားက��င အတလပကငချနတင တများ၊ စေဝး�ငေသာ
အေဆာကအအများ အသးြပကာ ဖနတးထားေသာ သးသန ေနရာများတင
ြပလပသည ြဖစရပစမခန ခမ�
•• အားေကာငးေသာ ေပါငးစပည�� �ငးြခငး၊ သငတနး၊ ဆဒတင�ေသာ
အချန�င ကျငဝတ�ငညေသာ ��နးပမ� လပထးလပနညးများ
အေရးေပါဖနးလငးများ၊ သငတနး �င ရပရာအသငးအဝနး ြပငပထစပလပေဆာငြခငး
ေ���လျားအဖ�များ ဆဒ/ေနရာတင မ�ေနချနတင ဝနေဆာငမ�များ လကလမးမြခငး၊ ထေရာကမ��ြခငး၊ �င
ရည�ညတညတြခငးများ တးတကလာေစရန အသက�ငကျနရစသများအား လ�ေြပာငး��နးပမ�များ ြပလပ�ငရန
ဝနေဆာငမ�ေပးသများ၏ အေရးေပါဖနးလငးများ�င သငတနးများ၊ အားေကာငးေသာ ��နးပမ�လမးေ�ကာငးများ �င
ရပရာလထ လပငနးဆချကများ။
၂။ ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတ တ ြပနေဆာငရကမ�
လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အကျပအတညးကာလ၏ အေြခအေနဆးရားေနစဉတင အကယ၍
လအပစသည တစေနရာထတင မေနထငပ ေ���လျား ဝနေဆာငမ� သမဟတ အေြခချ ဝနေဆာငမ�များ
အေကာငအထညေဖာရန ေဝးလေနပါက ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတ တ ြပနေဆာငရကမ�သည
ထလအပစအား အသကကယေသာ ချကချငး �ကားဝငလပေဆာငမ� လပေဆာငေပးရန သငေလျာကာ
ထေရာကဆးေသာ နညးလမးများ ြဖစ�ငသည။ ချကချငးလပေဆာငရမည
ရညတတ ြပနေဆာငရကမ�တင အကျပအတညးကာလတ ြပနေဆာငရကမ� ြပလပရန၊ ရ��ငေသာ
ဝနေဆာငမ�များအေ�ကာငး�င အ��ရာယ ေလျာချြခငးဆငရာ ေထာကပပစ�ညးများ ေထာကပရန GBV
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�များသည ဆဒတစခသ တစ�ကမ သမဟတ
ရကေတာေတာများများအတငး �ကမေရများစာ သားေရာက ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးများ ပါဝငသည။
ေြမြပငအေြခအေနမ ြမနမာ�ငငတင ြမနမာတပမေတာ�င အြခားေသာ တငးရငးသား လကနကကငအဖ�များအ�ကား
ပဋပက�ေ�ကာင ဘရားေကျာငးြခဝငးများထသ ရာသားများ ထကေြပးလတေြမာက�ကချနတင IRC
GBV ေ���လျားအဖ�များသည အလညကျစနစြဖင ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးေနေသာ
လအပစငယများဆသ ေရာက��ငေအာင ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတတ ြပနေဆာငရကမ�က
လပေဆာငခပါသည။ ေ���လျားအဖ�အား သငေလျာေသာ ဘာသာစကားများ ေြပာဆ�ငေသာ IRC �င
မတဖကအဖ�အစညးများမ GBV ဝနထမးများြဖင ဖ�စညးထားသည။ ထအြပင ၇၂ နာရအတငး
လငအ�ကမးဖကခရေသာ အသက�ငကျနရစသများအတက ��နးပေပးြခငး၊ ကယဝနေဆာငြခငး
�င HIV ကာကယတားဆး�ငရန ေဆးကသမ�ေပးေသာ IRC၏ ကျနးမာေရး ဝနထမးများလညး
ပါဝငသည။ အဖ�သည အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအား သးသန ေတ�ဆကာ သတအား
နားေထာငေပးြခငး၊ ဆနးစစြခငး၊ အကယ၍ သငေလျာပါက ေဘးကငးလြခ မ� �င လြခ ေရး
အ��ရာယများ၊ အေဝးမ GBV ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆငရာ အေရးေပါဖနးနပါတများ အပါအဝင
ဝနေဆာငမ�များ အေ�ကာငး သတငးအချကအလကေပးြခငး၊ �င အကယ၍ လအပပါက
ဂဏသက�ာကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစများ ေထာကပေပးြခငး များ လပေဆာငပါသည။ ထ
ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးေနထငေသာ ရာသားများသည ပမနအားြဖင တစပတအတငး သတ၏
မရငးေနရပသ ြပနလညေနထငသား�ကသည။ ထအချနတင အဖ�သည အထးသြဖင တစဦးချငးအား
အေရးေပါဖနးလငးမတစဆင ေစာင�ကညေလလာသညမ လ�၍ ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးေသာ
ထလအပစသ ေထာကပြခငး ရပနားလကသည
ဤ လပငနးလမး��နချကတင ပါ�ေသာ အေ�ကာငးအရာသည အထကတင ေဖာြပထားေသာ
ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးရေသာ သမဟတ �ည�ကာေနေသာ ပဋပက� အေြခအေနတင
ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကမ�၏ ပထမဆးေသာ အမျးအစားကသာ အဓကဦးတည ထားပါသည။
အဘယေ�ကာငဆေသာ ၎ငးတသည GBV ဝနေဆာငမ�များေပးြခငး �င ဒဇငးေရးဆြခငးအတက ပ�ပး
ြပညစေသာ ရည�ည ချဉးကပမ�လအပေသာေ�ကာင ြဖစသည။ သေသာလညး
ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတ တ ြပနေဆာငရကမ�များက အေကာငအထညေဖာြခငး၊
ဒဇငးေရးဆြခငး �င ပတသက၍ အပငး ၂ တငလညး ေဖာြပထားသည။
၁.၁.၂။ ဘယအချနမာ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ြဖင တ ြပနေဆာငရကေပးရမလ။
အေြခကျေန�ပးေသာ တ ြပနေဆာငရကမ� မလပေဆာင�ငေသာ အချနတငသာလ�င
ေ�� �လျားတ ြပနေဆာငရကမ� က ထညသငးစဉးစားသငသည သမဟတ ပးေပါငးလပေဆာငရန
သေဘာတထားေသာ ေဒသခ မတဖကအဖ�အစညးအား စမးရညြမ�ငတငေပးြခငးမ တက�ကြဖစေစ
သမဟတ သယဝက၍ြဖစေစ အေြခကျေန�ပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ စတငအေကာငအထညေဖာ
�ပးသညအထ ေ���လျားဝနေဆာငမ�အား ယာယ လအပချကြဖညဆညးြခငးအြဖစ
ဝနေဆာငမ�ေပး�ငသည။ ဆဒထတင အချနအကန အသတသာရေသာေ�ကာင GBV ေ���လျား
ဝနေဆာငမ�များသည �ပးြပညစေသာ ြဖစရပစမခန ခမ�၊ စတ-လမ� အေထာကအပ ဝနေဆာငမ�များ
သမဟတ ��နးပဝနေဆာငမ�များေပးြခငးက ြပလပ�ငလမမညမဟတေပ။ ထေ�ကာင
အေြခကျတည�ငမေသာ ဝနေဆာငမ�များ အေကာငအထညေဖာရန ြဖစ�ငေချ�ေသာ အချနတင
ေ���လျားဝနေဆာငမ�များ အေကာငအထညမေဖာသငေပ။ ထအြပင လြခ ၍ အရညအေသးြပညဝေသာ
ေ���လျား အစအစဉ လပေဆာင�ငရန လအပေသာ ေငေ�ကး�င လအရငးအြမစများသည
အေြခကျတည�ငမေသာ ဝနေဆာငမ�များထက ပ၍ လအပချကများ�ငကာ အေကာငအထညေဖာ�ငရန
ပ၍ စနေခါမ���ငေသာ အလားအလာ�သည။
မညသပငြဖစေစကာမ များြပားေသာ အခငးအကျငးတင ပ၍ ြပြပငလယကာ
အလကသငေြပာငးလ�ငေသာ ဝနေဆာငမ� ပစများ လအပသည။ သညအြပင ထခကနစနာရေသာ
လအပစများ၏ ရည�ည လအပချကများ၊ ချကချငးလပေဆာငရမည လအပချကများက ထေရာကစာ
တ ြပနေဆာငရက�ငရန GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�က အသးြပ�ငသည။ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
ပစ က အေြခအေန အခငးအကျငးအရ ေရးချယလပေဆာငြခငး၏ အေ�ကာငးအရငးမာ
ကြပားြခားနား�ငေသာလညး ေအာကေဖာြပပါ အချကများသည ေ���လျားဝနေဆာငမ�များ
အသးြပြခငးက အဆးအြဖတေပး�ငမည အချကအလကအချ� ြဖစသည။
• GBV ဝနေဆာငမ�များအား ကန သတထားေသာ သမဟတ လကလမးမမ�မ�ေသာ ေနရာေဒသတင
ထခကလယ ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးရေသာ လဦးေရများ �ပါသည။ ၎ငးက ေပါငးစပည�� �ငးြခငး
ယ��ာရားများ၊ ေအဂျငစများ�ကား သမဟတ/�င ရပရာအသငးအဝငးများအား
ေလလာအကြဖတမ�များမ တစဆင အြခားေသာ လသားချငး စာနာေထာကထားမ�ဆငရာ
လပေဆာငေနသများ�င တငပငေဆးေ�းြခငးမ ေလလာ�ငသည။
• အကာအေဝး၊ ေ���ေြပာငးသားလာရာတင ကန သတမ�များ �င အြခားေသာ
အေ�ကာငးအရငးများေ�ကာင လထသည အေြခကျတည�ငမေနေသာ ဝနေဆာငမ�များသ
လကလမးမမ�ငေ�ကာငး အစရငခတငြပသည။
• လထသည ကျယြပန ေသာ ေကျးလက �င �မ� ြပေဒသ၊ ေဒသခ အမ�င အသငးအဝနးများ၏
ေနရာအ� ြဖန ကျကေနထင�ကသည။
• လထသည လတတေလာ ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးရြခငး၊ အကးအေြပာငး သမဟတ လနစာ
ေဝးကာေသာ ေ���ေြပာငးေနရာတင တည�သည။
• လကလမးမြခငး ၊ေဘးကငးလြခ မ� သမဟတ ရာသဥတ ဆးရားြခငး အစ�သည အြခားေသာ
ကန သတချကများေ�ကာင လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေထာကအပများသည ထသေသာ
ေနရာေဒသများတင ရည�ညတညတရန ခကခ�ငသည။
• ထေနရာတင GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�များ အပါအဝင အြခားေသာ GBV
ဝနေဆာငမ�ေပးသများ မ�ပါ။
• ကာကယေစာငေ�ာကမ�ေပးေသာ အဖ�များအ�ကား အေြခကျတည�ငမေနေသာ
ေနစဉဝနေဆာငမ�များ အစ�ပးလပေဆာငရန အေရးေပါ လအပချကများ အလနများြပားေနကာ
အရငးအြမစများ အလနနညးပါးေနပါသည။
GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�များ ပပးေပးရနအတက လပေဆာငချကများ �င ဆးြဖတချကများအားလးသည
မညသည �ကားဝငေဆာငရကမ�၏ အ��ရာယ စနေခါမ�များ �င အကျးေကျးဇးများ၊ လအပချကများ၊
စမးရညများအား ေသချာစာ စစစေလလာမ�ေပါ အေြခခသငကာ ဝနေဆာငမ�ေပးရနအတက
ရည�ညြဖစေသာ အစအစဉ�င ချတဆကထားသငသည။ GBV တ ြပနေဆာငရကမ� လပေဆာငေနေသာ
အဖ�များသည �ကားဝငေဆာငရကမ�၏ ြဖစ�ငေချ�ေသာ အကျးေကျးဇးသည
အ��ရာယကျေရာက�ငမ�ထက ပ၍ အေရး�ကးေနချနမသာလ�င ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကမ�က
ထညသငးစဉးစားသငသည။ ထ ြပင အဖ�အစညး၏ ရပတညမ�သည ဝနထမးများ၊ အကျးခစားခင�သများ
သမဟတ အြခားသများအား အ��ရာယ မကျေရာကေစရနလညး အေရး�ကးသည။
၁.၂။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
၁.၂.၁။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆတာ
ဘာလ။ GBV က အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးသည GBV ဝနေဆာငမ�များ (အဓကအားြဖင စတခစားမ�ဆငရာ
အေထာကအပ �င ြဖစရပစမခန ခမ�) အား လကယတငမဟတဘ နညးပညာ ပလကေဖာငး ဥပမာ-
အေရးေပါဖနးနပါတ၊ စကားေြပာခနး သမဟတ စာတစနစ တမတစဆင ဝနေဆာငမ�ေပးသည။ အေဝးမ GBV
ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးများသည ၁) လထကယတင ဝနေဆာငမ�များအား လကလမးမမ�ငေသာ ေနရာများ
သမဟတ ေဘးကငးလြခ မ�မ�ေသာေ�ကာင အဖ�အစညးမ လြဖင ဝနေဆာငမ�များ မေပး�ငေသာ
ေနရာများတင သးသန ရပတညေသာ �ကားဝငေဆာငရကေပးြခငးများ ပပးေပး�ငသည။ ၂) ၎ငးတက
ပထဝအေနအထားအရ ဝနေဆာငမ�များ လကလမးမြခငးအား ချ�ထငရန အေြခကျေနေသာ
အစအစဉ�ငအတတဖက၍ အေကာငအထညေဖာ�ငသည။ ထမသာလ�င ၎ငးဝနေဆာငမ�များအား
ေဒသအဆင သမဟတ �ငငအဆငထ လကလမးမလာမည။ ၃) ၎ငးက ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ� မ
ဆဒတင မ�ေနေသာအချန၌ GBV ဝနေဆာငမ�များ ဆကလကတ းချ�ရန ေ���လျားဝနေဆာငမ�ြဖင
ချဉးကပြခငး၏ အစတအပငးတစခအြဖစ အေကာငအထညေဖာ�ငသည။ ထအေြခအေနတင
ေ���လျားဆဒများ� လဦးေရထသသာ လကလမးမကာ ပထဝအေနအထားအရ ေရာက�ငေသာ
အကာအေဝးလညး ကန သတချက ပ၍��ငသည။
၁.၂.၂။ မညသညအချနတင အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက
ထညသငးစဉးစားရမညနညး။
မညသညအချနတင အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�အား ချဉးကပအေကာငအထညေဖာြခငးက
စဉးစားရမညက အထကတင အေ�ကာငးအရာများ ေဖာြပခပါသည။ ထအြပင တစခတညး
အေကာငအထည ေဖာေဆာငေသာ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ြဖစေစ၊ ေ���လျား သမဟတ အေြခကျေနေသာ
အစအစဉ၏ တစစတတစပငးအြဖစြဖစေစ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးသည
ေအာကပါအကျးေကျးဇးများအား ြဖစထနးေစပါသည။
• အသက�ငကျနရစသများသည အကျပအတညးဒဏ ခစားေနချနတင ၎ငးတအား ချကချငး
ဝနေဆာငမ�ရရန ကညေပးသည။
• လတလပစာ သားလာ�ငမ�မ�ြခငးေ�ကာင လကယတင ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးသ
လကလမးမမ�ငေသာ လထအား အကျပအတညးကာလ ေထာကပေပးြခငး၊ �င ထေဒသများတင
လကလမးမမ�ငေသာ သမဟတ ဝနေဆာငမ�မေပး�ငေသာ ြဖစရပစမခန ခမ�က လကလမးမမ�အား
ချ�ထငေပးသည။
• အသက�ငကျနရစသများအားလးအတက လ�� ဝကထနးသမးမ��ေစပါသည။ သေသာလညး
အထးသြဖင အမျးသား သမဟတ LGBTI အသက�ငကျနရစသများကသေသာ
အကအည�ာေဖချနတင ထပေဆာငး စတဒဏရာရသားသများသ ေရာက�ရာတင
အသးဝင�ငသည။
• ထကသေသာ နညးပညာများအသးြပ�ငေချ ပများေသာ သမဟတ လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ
အေြခအေနတင လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�၊ အလသးစားမ� �င ေခါငးပြဖတြခငး ခရ�ငေသာ
အ��ရာယြမငမားေနသည ဆယေကျာသကအရယ အသက�ငကျနရစသများအတက ဝနေဆာငမ�
လကလမးမြခငးအား အလားအလာ�စာ တးြမ�ငေပးသည။
• အထကတင ေဖာြပထားသညအတငး ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကမ�များ�ငအတ အသးြပချနတင
အေရးေပါဖနးလငးများသည ေ���လျားအဖ� ဆဒထတင မေရာက��ငချနတင GBV
ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအား ဆကလကပပးေပးသည။ ေ���လျား �ကားဝငေဆာငရကမ�၏
အစတအပငးအြဖစ အေရးေပါဖနးလငး၏ လပငနးေဆာငတာများတင
»» GBV ြဖစရပစမခန ခေပးသများအား အသက�ငကျနရစသများ�င တက�က
ေြပာဆဆကသယရန ပပးေပးကာ အကျပအတညးကာလတင
�ကားဝငေဆာငရကေပးြခငး၊ လြခ မ� အစအမ၊ သတငးအချကအလက အရငးအြမစများ
�င ��နးပ ြခငးများကလညး အကအညေပးသည။
»» GBV ြဖစရပစမခန ခေပးသများအား အသက�ငကျနရစသများအား ပပးေပးေသာ
အြခားေသာ ဝနေဆာငမ�ေပးသများ၊ ေ���လျား အစအစဉတင ပပးေပးေနေသာ ရပရာလထ
ေစတနာဝနထမးများ (ဤ လပငနးလမး��နတင ရပရာလထ လပငနးဆချကများအြဖစ
ရည��နးသည) �င ေြပာဆဆကသယရန ပပးေပးသည။
အဘယေ�ကာငဆေသာ အေရးေပါဖနးလငးများသည တစခတညး ရပတညေသာ
�ကားဝငေဆာငရကေပးြခငး �င ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကြခငး၏ အစတအပငးအြဖစလညး ၂မျးလးတင
အေကာငအထညေဖာ�ငေသာေ�ကာင ဤ လပငနးလမး��နချကတင ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး
ေခါငးစဉအပငးတစခလးတင ေဆးေ�းတငြပပါလမမည။ ထထကပေသာ အေရးေပါတယလဖနးလငး
အေကာငအထညေဖာြခငး လမး��နချကများက ေနာကဆကတ ၅9 တင ေဖာြပထားသည။ 9 လပငနးလမး��နချကများသည နညးပညာအသစ အသးြပကာ အေဝးမ “စကားေြပာခနး” ပစများ �င
အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး အြခားေရးချယစရာများက မေဖာ��နးပါ။
အပငး ၂။ ကျား၊မအေြခြပ အ�ကမးဖကမ�ကအေဝးမေ���လျားဝနေဆာငမ�
ေပးြခငးက ြပငဆငြခငး ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကြခငးအား ဒဇငးမေရးဆမတင အ�က ြဖန ကျကြပငဆငမ� (အဆင ၁) �င ဆဒတငး
ေလလာအကြဖတြခငး (အဆင ၂) ၏ တစစတတစပငးအြဖစ များစာေသာ လပငန းစဉများက လပေဆာငသငသည။
အဆင ၁ - အ�က ြဖန ကျကြပငဆငမ�
ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတ တ ြပနမ�များ အပါအဝင ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကြခငး အားလးအတက ေအာကေဖာြပပါ
လပငနးစဉများ�င တာဝနများသည အ�က ြဖန ကျကြပငဆငမ�၏ တစစတတစပငး ြဖစသငသည။
• သတငးအချကအလက စေဆာငးြခငး။ အသစေသာ ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးမ� တစခအေ�ကာငး�ကားလ�င ��င�ပးေသာ
ေ���လျားဝနေဆာငမ�များ အပါအဝင အြခားဝနေဆာငမ�များအား �င အေြခကျ ဝနေဆာငမ�များ၏ တညေနရာများ
အတတ�ငဆး �ာေဖ�ငရန GBV ေ���လျားအဖ� မ GBV အစအဖ� ခ၊ အြခားေသာ လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ
အဖ�အစညးများ�င ေပါငးစပည�� �ငးသငသည။ အနးစပဆး ခြခားထားေသာ လဦးေရ ကနးဂဏနးများ၊ ေြပာဆေသာ
ဘာသာစကားများ၊ သကဆငရာ ရပရာေခါငးေဆာငများ၏ နာမည �င ရာထး၊ ၎ငးတ၏ ဆကသယရမည
သတငးအချကအလကများ၊ �င သကဆငရာ အစးရ အဆကအသယများအြပင အြခားေသာ
သတငးအချကအလကများကလညး စေဆာငးထားသငသည။
• ေဘးကငးလြခ မ�က လကလမးမြခငး။ ြဖန ကျကမ�များ မြပလပမ ေလကျငမ���ပးေသာ လြခ ေရးဆငရာ
ကငးဆငးဝနထမးမ ေနရာတစခ�င တစခ�ကား သားလာေရးလမးေ�ကာငးများ�င အြခားေရးချယစရာ
လမးေ�ကာငးများအြပင ေလလာအကြဖတမည အဖ� သားေရာက�ငေချ�ေသာ တညေနရာတစခစအတက ကနဦး
လြခ ေရးဆငရာ ေလလာအကြဖတမ� ြပလပသငသည။ လြခ ေရးဆငရာ ကငးဆငးဝနထမး သည
သတငးအချကအလကများ အတညြပရန ေြမာကများစာေသာ ရငးြမစအမျးမျး (အစးရမဟတေသာ �ငငတကာ
အဖ�အစညးများ၊ NGO များ၊ ေဒသခကယစားလယများ) မ အချကအလကများ စေဆာငးသငသည။ ေနာကဆကတ ၁
တင အေရးေပါတ ြပနေဆာငရကရနအတက �း�ငးေသာ လြခ ေရးဆငရာ အ��ရာယများအား ေလလာအကြဖတြခငး
ပါ�သည။ လျငြမနကာ သသရာစကဝနးပစ လညေနေသာ ေနရပစန ခာမ�များတင လြခ ေရးဆငရာ
ေဆာငရကသများသည ေဒသအလက လြခ ေရးဆငရာ သတငးအချကအလကများ၊ လမးအေြခအေနများ
�ငပတသကေသာ ေခတေရစးေ�ကာငးများက ေြခရာခမတထားသငသည။ GBV ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ဝနထမးများမာ
အများအားြဖင အမျးသမးများ ြဖစေသာေ�ကာင အ��ရာယများက သတမတေဖာထတရာတင အား�ကးသည
ကျား၊မေရးရာ အြမင လအပသည။ ဆဒများသ ခရးသားလာရန ခငြပချကရသည�င တစ�ပငနက သယယပေဆာငေရး
နညးလမးများက ခြခားသတမတရမည။
• ေထာကပေရး ပစ�ညးများ �က တငေနရာချထားြခငး။ ေအာကေဖာြပပါ ေထာကပ◌ေရးပစ�ညးများအား
လကလမးမ�ငေသာ အေနအထားြဖင သေလာငထားြခငး၊ သယယပေဆာငရန �င အသးချ�ငရန
အသငအေနအထားြဖစေစရန �က တငေနရာချထားရမည။ ၎ငးပစ�ညးများတင
»» ဂဏသက�ာကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစများ၊ ြဖစရပစမခန ခြခငးဆငရာ ပစ�ညးများ (ဥပမာ-
အသက�ငကျနရစသများ လအပ�ငေသာ ပစ�ညးများ) �င အြခား အ��ရာယေလျာချေရးဆငရာ
ပစ�ညးများ
»» စကတပယာဉများအတက စကသးဆ �င ကရယာများ
»» ေဆးဝါးပစ�ညးများ (ဥပမာ - အေရးေပါ သေ��တားေဆး စသညြဖင)
»» (ြဖစ�ငပါက) ဇယားများ �င �ပပများ၊ အေရးေပါ ဖနးနပါတများ ပါဝင၍ ဓေလထးတမး�င
ကကညေသာ IEC ပစ�ညးများ
»» ဝနထမးကဒြပားများ၊ လပငနးစဉအတက အဖ�အစညးမ ခငြပချကများ �င လအပေသာ
ခရးသားလာခငြပချကများ
»» ေဆာငးတငးအတက လအပေသာ ပစ�ညးအစ �င ေ�းဦးသနာြပ
ပစ�ညးအစများ »» ဝနထမးများအတက အေရးေပါတစ�ငစာအတများ�င ကရယာများ »» တများ၊ ေ���လျား ယာဉများ၊ ေနကာ မးကာရန ကငဗတစများ စသညြဖင။ ယာယ အေဆာကအအအတက
ပစ�ညးကရယာ တနဆာပလာများ။
»» ေဒသအေြခအေနအရ ြဖစ�ငကာ သငေလျာကကညေသာ မဘငးဖနးများ၊ တကဘလကများ၊ ဆငမး
ကဒများ
• ဝနထမး ေခါယြခငး�င ေလကျငေပးြခငး။ ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတ တ ြပနေဆာငရကမ�များ ြဖစပါက
အေြခခကျေသာ ဝနေဆာငမ�များ ေပးရန၊ ေလလာအကြဖတမ�များ လပေဆာင�ငရန အလားအလာ�ေသာ
ဆဒများသ သားေရာက�ငေသာ ကနဦးအဖ� ဖ�ရန ဝနထမးေရးချယရမည။
�ည�ကာေနေသာ အေြခအေနအတက ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကမ�က စတငလပေဆာငချနတင တငးြပည သမဟတ
ေဒသတစခ၏ အြခားအပငးတင�ေသာ GBV ဝနေဆာငမ�ေပးေနေသာ အဖ�အစညးများသည ကနဦး
ေလလာအကြဖတြခငး�င စစစြခငးလပေဆာငရန လအပေသာ စမးရညသငတနးများ ရ��ပးေသာ
၎ငးတ၏ဝနထမးများအား တာဝနထမးေဆာငေစ�ငသည။ ေလကျငမ�ရထား�ပးေသာ ဝနထမးများ အသငမ��ငေသာ
ေနရာများတင အြခားဝနထမးများအား တာဝနမချမ ေသချာစာ ေလကျငသင�ကားေပးသငသည။ အကယ၍ အဖ�အစညးတင
အေြခကျတည��ပးေသာ သမဟတ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�များ��ပး ထေနရာများမ ဝနထမးများအား အြခားတာဝနများမ
ေ�� �ေြပာငးကာ ယာယတာဝနချေပးြခငး ြပလပ�ငမသာလ�င GBV အတက ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတ
တ ြပနေဆာငရကမ�များအား လပေဆာင�ငသည။
ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကမ� ပစ မညသပငြဖစေစ ေလလာအကြဖတမ�အတက ဝနထမးေရးချယြခငးအား တာဝနမချထားမ
�က တငကာ ေအာကေဖာြပပါ သငတနးများ �င အေတ�အ�က များ �ထားေစသငသည။
• CCSAS အပါအဝင ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နချကများ အရ GBV
ြဖစရပစမခန ခြခငး အ�က သငတနး �င အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ� ေပးြခငးအတက ြဖစရပစမခန ခြခငး
ပစက လကေလျာညေထြဖစေစြခငးဆငရာ အေတ�အ�က များ (လမး��နချကက အပငး ၄ တင
ေဖာြပထားသည။
• GBV က အေရးေပါအေြခအေနတင ချကချငး ေလလာအကြဖတြခငးများ အသးြပြခငး အြပင GBV
တ ြပနေဆာငရကြခငး �င �က တငြပငဆငြခငး သငတနး
• ေ���လျားဆဒများတင အသက�ငကျနရစသများအတက လ�� ဝကထနးသမးြခငး�ေသာ ဝနေဆာငမ�များ
မညသဖနတးမညနညး။
• အများလထ အြမငတင အသက�ငကျနရစသများမ ရငဖငေြပာြပြခငး�င ပတသကေသာ စတဒဏရာက
ေလျာချရန အကျးခစားခင�သများ�င တစဦးချငး ဆကသယေြပာဆြခငးအား ပမနြဖစေစြခငး
• ဂဏသက�ာကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစများ ြဖန ေဝြခငး
• GBV ဝနေဆာငမ�များဆငရာ သတငးအချကအလက ြဖန ေဝရန ရပရာအသငးအဝနးသ ထစပလပေဆာင�ငေသာ
မဟာဗျဟာများ
• အသက�ငကျနရစသများ၏ ချကချငးလအပေသာ ကျနးမာေရးလအပချကများအား တ ြပနေဆာငရကေပးြခငး
• လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�မ အသက�ငကျနရစသများအား ကျနးမာေရး ဝနေဆာငမ�များ ချကချငး
မညသပပးေပး�ငေ�ကာငးက သတမတြခငး။ ေလလာဆနးစစမ� လပေဆာငေနချနတင GBV ြဖစရပများအား
ေလလာအကြဖတမ� ြပလပစဉ အသက�ငကျနရစသများသည အကြဖတအဖ�အား ရငဖငေြပာြပ�ငေချ�သည။
လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�ြဖစရပများတင အဖ�သည အသကကယေသာ ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�များက
လကလမးမရန သငေလျာေသာ အချနအပငးအြခား( HIV PEP ကာကယေဆးအတက ၇၂ နာရ �င အေရးေပါ
သေ��တားေဆးအတက ၁၂၀ နာရ) အတငး ပပး�ငရန ြပငဆငသငသည။10 အကယ၍ ေ���လျားဆဒတင
ထကသေသာ �ကားဝငေဆာငရကမ�ေပးေသာ ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�ေပးသများ �ပါက
အသက�ငကျနရစသများအား ထအဖ�များထသ လ�ေြပာငး��နးပ�ငသည။ အကယ၍ ထကသေသာ
ဝနေဆာငမ�ေပးသများ မ�ပါက ကနဦး ေလလာအကြဖတအဖ�တင ေဆးကသြခငးများ၊ CCSAS
ပပးေပးြခငးဆငရာတင ေလကျငထားေပးေသာ ေ���လျား ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ� အဖ� �င ပးေပါငး
ည���ငးလပေဆာငမ� သမဟတ အသက�ငကျနရစသများအား သငေလျာေသာ တက�က ေဆးကသြခငး�ငအတ
ြပငဆငေလကျငထားေပးေသာ GBV ဝနထမးများ(၎ငးတအား ဥပေဒအရ လပေဆာငခငြပထားကာ
ေလကျငသင�ကားထားေပးသည) ကသေသာ မျးဆကပား ကျနးမာေရး ဝနထမးများ ပါဝငရန
ထညသငးစဉးစားရမည။
10 ထကသေသာ ေဆးကသမ�ေပးြခငးသည လငပငးဆ◌ငရာ ကယထလကေရာက ကျးလနခရေသာ အသက�ငကျနရစသ များအတက
ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကမ�(CCSAS) ၏ အစတအပငးတစခသာြဖစေ�ကာငး သတြပပါ။ သမဟတ တစခါတစရတင ၎ငးအား လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကခရသများအတက ေဆးကသမ�ပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကမ�(CMR) ဟလညးေခါသည။ CCSAS သည အထးေလကျငသင�ကားေပးထားေသာ သနာြပများ�င ဆရာဝနများ လအပသည ပ�ပး ြပညစေသာ �ကားဝငေဆာငရကြခငး ြဖစသည။ ေလလာဆနးစစမ� လပေဆာငေနစဉ ြပညစေသာ CCSAS �ကားဝငေဆာငရကမ� ြဖစေစရန မညသေသာ ေရးချယစရာနညးလမးများ �သညက သးသပ�ကညပါ။ ဤ �ကားဝငေဆာငရကြခငး�င ပတသကေသာ သတငးအချကအလကများ၊ အေကာငအထညေဖာရန လအပေသာ ရငးြမစများ က CCSAS https://gbvresponders.org/response/clinical-care-sexual-assault-survivors/ ဝကဘဆကတင �ကညပါ။
• ေလလာအကြဖတမ� လပေဆာင�ငရန အစအစဉအတက သတမတထားေသာ ဖနးနပါတ မတစဆင
သကဆငသများသည သငအဖ�အစညးအား ဆကသယ�ငသည။ အကြဖတအဖ�ဝင ဝနထမးများအားလးက
ဤအေ�ကာငးအရာ�င ပတသက၍ ဆကသယေြပာဆပါ။
ချကချငးလပေဆာငရမည ရညတ GBV တ ြပနေဆာငရကမ�များ လပေဆာငရာတင ေအာကပါ ထပမြဖညစကထားေသာ
အချကများက ထညသငးစဉးစားရန အေ�း�ကးသည။
၎ငးတ၏ ရညတသေဘာသဘာဝအရ ချကချငး လပေဆာငရမည ရညတ တ◌ြပနေဆာငရကမ�များအတက GBVက ြပညစစာ ေလလာအကြဖတြခငး
ဝနေဆာငမ�ပစများက မလပေဆာင�ငေ�ကာငးက အသေပးေနသည။ အကယ၍ ြဖစရပစမခန ခဝနေဆာငမ�များက လပေဆာငရန ေနရာများ�/မ�က
ဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များအား တာဝနမချမတမ သ�မညမဟတပါ။ ထေ�ကာင အလယတကသယယ�ငေသာ ရကဖျငတများ၊ အေဆာကအဦးများ
ဝယယြခငး�င သယယပေဆာငထားြခငးသည အေကာငးဆးေသာ ေရးချယစရာ ြဖစလမမည။ တ ြပနေဆာငရကမ�အား အကျပအတညးကာလတင
�ကားဝငေဆာငရကြခငး (စတပငးဆငရာ ပပးမ��င သတငးအချကအလက)ကဦးတညသငသလ အလားတစာပင အသကကယေသာ
ကျနးမာေရးဆငရာ �ကားဝငေဆာငရကမ�များက အြဖစ�ငဆး အတငးအတာတစခထ ဦးတညသငသည။. အဆင ၂။ ေလလာအကြဖတြခငး အလားအလာ�ေသာ ေ�� �လျားဆဒတစခစတင ေလလာအကြဖတြခငး၏ တစစတ တစပ◌ငးအေနြဖင
ေအာကပါသတငးအချကအလကများ ေကာကခရနလအပလမမည။ ေလလာအကြဖတြခငး စတငမ အပငး(၃)တင
ေဖာြပခ ေသာ အနမဆး စ��နးများက ဝနထမးများအေနြဖင ရငး�းက�မးဝငသငသည။
အေရးေပါအေြခအေနတင GBV ေလလာအကြဖတချကများ။11 ၎ငးတင ဦးတညအပစဖ� ေဆးေ�းမ�များ လပေဆာငြခငး၊
တစဦးချငး အငတာဗျးများြပလပြခငး၊ ရပရာအသငးအဝနး အ��ရာယများက ေြမပေရးဆြခငး၊ �င ေယဘယျအားြဖင
အမျးသမးများ၊ မနးကေလးများ�င ကျားမအေြခြပအ�ကမးဖကမ�ခရမ� ြဖစ�ငေချ�ေသာသများအတက
အေရးေပါလအပချကများ၊ စးရမပ�ပနမ�များ ၊လြခ မ�ဆငရာအ��ာရယများ ခြခားသတမတရန ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ
စစေဆးမ�များ ြပလပြခငးများ ပါဝငသည။ သငအေနြဖင ဖနတးလရေသာ သးသန အြဖစဆးေနရာများတင အမျးသမးများ၊ �င
မနးကေလးငယများအား အမျးသားများ၊ ေယာကျာ◌ငးေလးများ�င ခ၍ သးြခားေတ�ဆ�ငရန ေသချာေစပါ။
ဝနေဆာငမ��င အေဆာကအအေြမပေရးဆြခငး။ ဝနေဆာငမ��င အေဆာကအအေြမပေရးဆြခငးသည အေဝးမ
ေ���လျားတ ြပနမ�များ ြပလပရနအတက ေလလာအကြဖတြခငး၏ အေရး�ကးေသာ အပငးတစခ ြဖစသည။
အဘယေ�ကာငဆေသာ ထအရာသည အဖ�အစညးများအား ၁) GBVက က�ေပါငးစ တ ြပနမ�၏ တစစတတစပငးအြဖစ
အသက�ငကျနရစသအတက သငေလျာေသာ လ�ေြပာငး��နးပမ�များ ြပလပြခငး ၂) ြဖစ�ငေချ�ေသာ ဝနေဆာငမ�များက
ေထာကပေပး�ငသည �ပပငး ဆငရာေနရာများ စသညတက သတမတ�ငေစသည။
1. ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ��နးပ ြခငးအတက ဝနေဆာငမ�ေြမပ။ ဤ ဝနေဆာငမ� ေြမပေရးဆြခငးအပငး၌
ေ���လျားဆဒများတင �ေန�ပးေသာ ဝနေဆာငမ�များက မညသေသာ အသက�ငကျနရစသများအား လ�ေြပာငး�ငေ�ကာငး၊
အသက�ငကျနရစသများအေနြဖင မညသေသာ ဝနေဆာငမ�များရ�ေန�င�ပးြဖစေ�ကာငး၊ ဝနေဆာငမ�များ၏
အရညအေသးကာဟမ�များ၊ �င လကလမးမ�ငဖ ခကခေစေသာ ေယဘယျ အေ�ကာငးအရာများက ခြခားြခငးများက
ဦးတညလပေဆာငသငသည။ GBV အေရးေပါတ ြပနမ�များ�င �က တငြပငဆငမ�ပစ၏ တစစတတစပငးြဖစေသာ
ဝနေဆာငမ�ေြမပေရးဆြခငး ပစက အသးြပ�ပး ေဆာငရကပါ။ ဤပစသည မညသေသာ သတငးအချကအလကများ
ေကာကယရန၊ မညသ�င စကားေြပာဆရန စသည လမး��နချကများ ပပးေပးသည။
ထအြပင ေအာကပါေမးခနးများကလညး ထညသငးသငသည။
ရပရာလထအဖ�ဝငများ �င ဦးတညအပစဖ� ေဆးေ�းရနအတက ( လင�င အသကအရယ ခြခားထားေသာ)
a. ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�များ။ အ�ကမးဖကမ�မ အသက�ငကျနရစသ အမျးသမးများ (သမဟတ)
မနးကေလးငယများက ေဆးကသမ�ခယရန မညသညေနရာသည လြခ �ပး သကေတာငသကသာ�သနညးဟ ေမးပါ။
အထးသြဖင သမ�းကျ ဝနေဆာငမ�များ ကန သတထားေသာ ေနရာများတင အလားအလာ�ေသာ
အသကအသက�ငကျနရစသများသ ပမနလကလမးမ�ငသညဟ ထငရေသာ ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�ေပးသများက
စစမးပါ။ ဥပမာအားြဖင အမျးသမးများသည ကေလးမေမးဖားမကာလ �င မးဖားစဉ မညသထသ (သမဟတ)
မညသညေနရာသ သားသညက ေမးြမနးပါ။ ထအတ ရပရာတင လာေရာကေလ�ေသာ ရပရာ
ကျနးမာေရးလပသားများ �သလားဟ ေမးပါ။
b. ေဘးကငးလြခ ေရး ေရးချယစရာများ။ ရပရာအသငးအဝနးအေနြဖင အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများက
ကာကယေစာငေ�ာကရန ဘာလပေပးသနညး။ အေရးေပါလြခ မ� ြပဿနာ�က လာလ�င အမျးသမးများ�င
မနးကေလးများသည မညသထမ အကအညေတာငးခသနညး။ အသက�ငကျနရစသ
အမျးသမးများ�ငမနးကေလးများအတက အြခားေသာ ဝနေဆာငမ�(သမဟတ) ပပးကညမ�များ (ဥပမာ- စတဒဏရာ
ကစားေပးြခငး၊ အမျးသမးအဖ�များ၊ ဥပေဒအထာကအပ စသညြဖင) �ပါသလား။ အမျးသမးများအတက
လြခ စတချရေသာ ေနအမများ �ပါသလား။ 11 GBV အေရးေပါတ ြပနမ�များ �င �က တငြပငဆငြခငးဆငရာ ပဏာမလပေဆာငြခငး၏ အစတအပငးြဖစေသာ အ�ကြပထားသည
အေရးေပါအေြခအေနတင GBV ေလလာအကြဖတမ�ပစက https://gbvresponders.org/emergency-response-
preparedness/emergency-response-assessment/. တင �ကညပါ။ 12 အေရးေပါအေြခအေနတင တ ြပနေဆာငရကြခငး �င �က တငြပငဆငြခငး ပစမ ဦးတညအပစဖ� ေဆးေ�းမ�အတက
GBV တ ြပနေဆာငရကသများက �ကညပါ။ http://gbvresponders.org/wp-content/uploads/2014/03/Focus-
Group-Discussion-Tool-2013-ENG.doc
ဝနေဆာငမ�ေပးသများ�င အငတာဗျးြခငး
• ဝနေဆာငမ�များက မညသများမ ရယ�ငသည�င ပတသက၍ အြခားေသာ ကန သတချကများ�သလား။ (ဥပမာ -
ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည အေထာကအထားစာရကစာတမး မ�သများအား ဝနေဆာငမ�ေပးသလား စသညြဖင)။
ဝနေဆာငမ��ငဆကစပ၍ ေပးေဆာငရန လအပေသာ အြခား အခေ�ကးေငများ �ပါသလား၊ မြဖစမေန
အစရငခတငြပရေသာ လပထးလပနညးများ �သလား။ လြခ စတချရကာ လ�� ဝကထနးသမးမ��ေသာ
စာရကစာတမးများ ထနးသမးေသာစနစ �ပါသလား။
• သင၏အဖ�အစညးမ ကနကျစရတများက ြပနလညေပးအပ�ငေသာ သယယပေဆာငေရး ကနကျစရတက
ဝနေဆာငမ�ေပးသမ ေပးေချ�ငေသာ နညးလမးများ ဖနတးယ�ငပါသလား။
• ဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�အေနြဖင ဦးတညအပစဖ� ေဆးေ�းြခငးများတင မေဖာြပခမေသာ၊ သတမြပမေသာ
အြခားဝနေဆာငမ�များ ရပရာအသငးအဝနးတင�ပါသလား။ ဥပမာအားြဖင ထခကလယေသာလအပစ၏
အခငအေရးအတက ပးေပါငးပါဝင�ပး အစရငတငြပေပးေသာ အပစ သမဟတ အဖ�အစညးများ�ပါသလား။
• ဖနးမတစဆင ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည လ�ေြပာငး��နးပမ�များအာ လကခ�ငမ��င အလမးမ�ငမ� �/မ�၊
လ�ေြပာငး��နးပမ�များအား မညသညအချနအတငးတင လကခ�ငသညက သ�ထားပါ။
• ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည ၎ငးတ၏ ��နးပမ�လမးေ�ကာငးဆငရာ သတငးအချကအလကများက ြဖန ေဝြခငး�င
အများသငာ ရ��ငြခငး�ငပတသက၍ စးရမပနမ�များ�ပါသလား။ ဥပမာ LGBTI အပစ�င အလပတလပေသာ
အဖ�အစညးများ၊ တရားဝင�ငငသား မဟတေသာ လအပစ�င အလပလပေသာသများ သမဟတ
အတကအခအပစများ�င ပတသကဆက�ယေသာ အဖ�အစညးများအတက ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ
စးရမပပနမ�များ��ငသည။
.
2. ဝနေဆာငမ�ေပးရန ြဖစ�ငေချ�ေသာ တညေနရာက သတမတေဖာထတရန အေြခခ အေဆာကအဦး�င
ဝနေဆာငမ� ေြမပေရးဆြခငး။
ဤေြမပေရးဆြခငးသည ြဖစရပစမခန ခြခငး ဝနေဆာငမ�များအတက ကနဦးလပေဆာငချကများ�င ပတသက�ပး
ဆးြဖတချကများက အသေပးေစလမမည။ အပငး ၁ ဂရပဖစတင ေဖာြပထားသကသ လကယတင ြဖစရပစမခန ခြခငး
ဝနေဆာငမများေပးရနအတက ကနဦးလပေဆာငချက �စမျး�သည။ ၁) အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက
ယာယလြခ ေသာေနရာများ၊ ၂) မမအဖ�အစညးအတငးတငြဖစေစ ြပငပတငြဖစေစ အြခား ဝနေဆာငမ� က�များမ
ေပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ�ငအတ ပးတတည�ကာ ဆက�ယေနေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများ စသညတ ြဖစသည။ ဤ
ကနဦးလပေဆာငချကများက အပငး ၃ တင ထပမေဖာြပထားသည။
ယာယလြခ ေသာေနရာများအတက တညေနရာများ ေဖာထတရန မညသေသာေနရာများက အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများမ ၎ငးတအတက လြခ သညဟ သတမတ�ငေ�ကာငး သ�နားလညရန သတ�င စကားေြပာဆပါ။
အြခားေသာ အခနးက�/အဖ�အစညးများ�င အတယဉတတည�ေနေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများက
ခြခားေဖာထတရန ြဖစရပစမခန ခမ�များ ြပလပ�ငေသာ သးသန ေနရာ�မ� ဆနးစစပါ။ ၎ငးတက
မညသလပေဆာငရမည�င ပတသကေသာ လမး��နချကများက အပငး ၃ တင ေဖာြပထားသည။
အမျးသမးအဖ�အစညးများမ အမျးသမးများအား လကလမးမ�ငမ�၊ အမျးသမးများ စေဝးဖရန ြဖစ�ငေသာ
ေနရာများပပး�ငြခငး၊ စတ-လမ� အေထာကအပ ေပးရာတင ၎ငးတ၏ အခနးက�တေ�ကာင ဝနေဆာငမ��င အေြခခ
အေဆာကအအ ေြမပေရးဆြခငးတင ၎ငးတ ပါဝင�ငရန ေသချာေစပါ။
ရပရာေခါငးေဆာငများ၊ ရပရာအေြခြပ အဖ�အစညးများ�င ေတ�ဆြခငး။ အ�ကမးဖကမ�ေလ�ာချရန�င တ ြပန�ငရန
မညကသေသာ အေထာကအပများေပး�ငသည�င ပတသက၍ ေလလာအကြဖတရန အမျးသား၊ အမျးသမး
နယေဝးကငးဆငးဝနထမးများသည ရပရာလ�ကးများ�င ေတ�ဆသငသည။ မညကသေသာ ဖယကျဉြခငးခထားရသည
လအပစများ �သညက ေဖာထတ�ငရန ၎ငးတအားေမးြမနးပါ။ ရပရာအစအဖ�များ /အဖ�အစညးများမ အဖ�ဝငများ �/မ�
သမဟတ ၎ငးတထသ လကလမးမ�ငရန ပပးကညေပးေသာ အဖ�ဝငများ �/မ� သတမတေဖာထတခငးပါ။
ေ�� �လျားတ ြပနေဆာငရကြခငးက အေကာငအထညေဖာရာတင အေထာကအကေပး�ငကာ
ရပရာလထလပငနးဆချကအြဖစ လပေဆာင�ငေသာ အလားအလာ�သည အမျးသမးေခါငးေဆာငများက
သတမတေဖာထတပါ။ ရပရာလထလပငနးဆချကများသည ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက မ�မြဖစ
လအပေသာသများ ြဖစ�ငသည။ အဘယေ�ကာငဆေသာ ၎ငးတသည ေ���လျားဝနေဆာငမ�အဖ�များမ ဆဒများတင
မ�ချနတင အြခားလ�ပ�ားမ�များ�င ြပငပထစပမ� လပငနးများအား ေထာကပေပး�ငေသာေ�ကာင ြဖစသည။ အကယ၍
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�သည ဆဒက တစပတတစ�ကမထကပ၍ မလာေရာက�ငပါက အထ းသြဖင ၎ငးတသည
အေရး�ကးပါသည။ ရပရာလထ လပငနးဆချကများသည ရပရာမ ေခါငးေဆာငအြဖစ သတမတြခငးခရေသာ
အမျးသမးများ ြဖစသငသည။ (အမျးသမးများသည ထသတထမ အေထာကအပ�င အကအညက အ�မတမး
ေတာငးခတတသည။) သမဟတ ၎ငးတသည အမျးသမးများ�င အလပလပေသာ ေဒသခအဖ�အစညးများ၏
ကယစားလယများ ြဖစသငသည။ ရပရာလထ လပငနးဆချကများ၏ အခနးက��င တာဝနဝတ� ရားများ၊ ၎ငးတ ◌◌�င
မညသ အလပလပေဆာငရမညက အပငး(၃) ေဖာြပ�ပးြဖစသည။
အေဝးမ တ ြပနဝနေဆာငမ�ေပးရန စဉးစားလ�င သတငးအချကအလက ဆကသယေရးနညးပညာ (ICT) က အသးြပကာ
လကလမးမရန ေလလာဆနးစစပါ။ (အထးသြဖင ရညရယချကသည �ကားဝငေဆာငရကြခငးတစခအေနြဖင
အေကာငအထညေဖာလလ�င) ICT ရ��ငမ� ( ဥပမာ ဖနးများ၊ စမတဖနးများ၊ တကဘလကများ၊ လကေတာပများ
စသညြဖင)က ေလလာဆနးစစြခငးသည အေရးေပါဖနးလငးများ တညေထာငမည/မတညေထာငမည�င ပတသက၍
ဆးြဖတရာတင အေရးပါသည။
ICT ေလလာအကြဖတြခငးတင ေအာကပါအချကများ ပါဝငသငသည။
• လထမ မညသေသာ နညးပညာက ရ�ေနသနညး။ အများအားြဖင အမျးသားများ�င ေယာကျ◌ငာ◌းများထက
လကလမးမ�ငမ� ေလျာနညးေသာ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအဖ မဘငးဖနးများ�င
အငတာနကသးစ�ငြခငး၊ လကလမးမမ�က ခြခားေလလာရန အေရး�ကးသည။13 ဥပမာ - အမျးသမးများသည
တစဦးချငး သးသန ဖနးများက လကလမးမမ� �/မ� သမဟတ မသားစဝငများ၊ ရပရာအဖ�ဝငများ�င
အတေဝမ�သးြခငး �/မ� ဆနးစစပါ။ မညသည လမျးစခများသည GBV ဝနေဆာငမ�များက လကလမးမြခငး �င ICT
အသးြပရာတင ထခကခစားလယေနသညက သ�နားလညရနလညး အေရး�ကးပါသည။ အဘယေ�ကာငဆေသာ
အေရးေပါဖနးလငးသည ၎ငးတအတက ဝနေဆာငမ�များအား လကလမးမ�ငမ�က ပပးေပးြခငး သမဟတ
ချ�ထငြခငးများ ြပလပေပး�ငေသာေ�ကာင ြဖစသည။
• လ�ပစစမး ရ�ပါသလား။ မးအား�ငမသလား။
• အငတာနကလငး �ပါသလား။ လငးတည�ငမမ�◌��ပး ဆအားေကာငးပါသလား။
• မဘငးကနယက �ပါသလား။ မညမ�ေကာငးသနညး။
• အစးရမ အတငးအတာမညမ�ထ ပါဝငပးေပါငးမညနညး။ အစးရမ ဝငေရာကလပေဆာငကာ ေကာငးေသာ
ပးေပါငးြခငးများြဖင လပေဆာငေနေသာ အေြခအေနတင အေရးေပါဖနးလငးများသည ြပညနယသာမက
�ငငအတငးအတာထ များစာေသာဆဒများသ ေရာက��ငဖ အလားအလာ�ပါသည။ အကယ၍ အစးရမ
အေရးေပါဖနးလငးက ခငြပမန မေပးလ�င GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�များ ြဖန ကျကထားေသာ ေနရာ�
အကျးခစားခငရ�သများအား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးစေသာ နယပယတင ကန သတမ�များ ြဖစေစ�ငသည။
အဆင ၃။ ဆဒ တစခစအတက အေကာငအထညေဖာေရး အစအစဉ ေရးဆြခငး �င ေ�� �လျားတ ြပနမ� ပစြပြခငး ေအာကတင ေဖာြပထားေသာ အဓကဆးြဖတချကများအေပါ အေြခခ�ပး ေလလာအကြဖတြခငး ြပလပချနအတငး ရ�ခေသာ
သတငးအချကအလကများမ အဖ�အစညးအား ေ���လျားတ ြပနမ�က ပစြပေရးဆေစသည။ ေနရာအ�အြပားတင တစလညစ
အလပလပေနေသာ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များအား အဓကဆးြဖတချကများချရန�င ဆဒတစခချငးစအတက
အေကာငအထညေဖာေရး အစအစဉများ လပေဆာငရန စသည အချကများက ေဆးေ�းရနအတက အလပ�ေဆးေ�းပ
လပေဆာငရန တနးအားေပးသည။ ထကသေသာ အလပ�ေဆးေ�းပ လပေဆာင�ငရနအတက လမး��နချကများက
ေနာကဆကတ ၃ တင �ကညပါ။
ဆဒတစခစတင ြဖစရပစမခန ခြခငးအတက ကနဦးလပေဆာင ချကများက
သတမတပါ။ ေအာကတင ေဖာြပထားေသာ အြခားအချကများအေပါတင
ဆးြဖတချကများမချမ ဆဒတစခစတင ြဖစရပစမခန ခြခငး
အတကဆးြဖတချက အရငချရန လ◌အပလမမည။ အပငး ၃ တင
ြဖစရပစမခန ခြခငး ကနဦးလပေဆာငချကများ၏ အစတအပငးများက
ေဖာြပထားသည။ အေဝးမ တ ြပနဝနေဆာငမ�ေပးရန စဉးစားလ�င ICT
ေလလာအကြဖတချကတင အေြခခ�ပး အေရးေပါဖနးလငးသည ြဖစ�ငေချ
�/မ� �င မညသည အတငးအတာထ အလပြဖစသညက
ဆးြဖတသတမတရန လအပသည။
ဆဒတစခစတင လအပေသာ ဝနထမးများ �င ကနဦးလပေဆာင ချကများက
ေဖာထတပါ။ ၎ငးတ၏ တာဝန�င ဝတ� ရားများက ေဖာြပပါ။
ကနဦးလပေဆာငချက၏ ေဖာေဆာငထားေသာ ပစအရ လအပေသာ ဝနထမး
ဥပမာများမာ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ၊ ရပရာအသငးအဝနး
နယေဝးကငးဆငးဝနထမး (သမဟတ) စညး�းလ�ေဆာသ၊ ဆယေကျာသက
လငယများ�င အဓကထားလပေဆာငရန ဝနထမး၊
ယာဉေမာငး/သယယပေဆာငေရး ေအာပေရတာ�င
အြခားဝနထမးများြဖစသည။ ဝနထမးရာထး�င ဆကစပ၍
လမး��နချကများက (လ◌အပေသာ ကယေရးရာဇာဝင၊ ေနာကခအေ�ကာငး၊
အခနးက��ငတာဝနများ၊ အေရအတက)က အပငး ၃ တငေဖာြပထားသည။
အဖ�အစညးတင ��ပးသား ဝနထမးများမ ဆခန �ငြခငး�/မ� ( သမဟတ)
ဝနထမးအသစများက စေဆာငးဖလ/မလ ဆးြဖတရနလအပသည။
ြဖစ�ငေချ�ေသာ ေ�� �လျားဆဒများ�င သယယပေဆာငေရး နညးလမး များက
ေြမပဆပါ။ ဆဒများ�ကား အကာအေဝးက ဆနးစစပါ။ ဆဒမ
အသားအြပနအတက (ဥပမာ ထရပကားများ၊ ဗင၊ ေမာေတာဆငကယ၊
ေလယာဉ၊ စကေလ) စေသာ အဖ�များက အသးြပ�ငေသာ
သယယပေဆာငေရး နညးလမးများက ေဖာထတပါ။
အေရးေပါဖနးလငးသည ထပမ ြဖညစကထားေသာ ပစြပ ဆးြဖတချကများ လအပသည။ ဝနထမးများအေနြဖင မညသေသာ ပစ�ညးများက အသးြပ�ပး
မညသစမခန ခမညနညး။ (ဥပမာ မညသ အားသငးမညနညး။
ညအချနအခါ မညသည ေနရာများတင ထနးသမးထားမညနညး။
မညသေသာ အကပလေကး�ငးများ အသးမြပခင�သနညး။ အကယ၍
ပစ�ညးများ ေပျာကဆး ၊ ခးယမ�ြဖစလာလ�င မညသ ြဖစမညနညး။)
• အေရးေပါဖနးလငးက မညသေသာ ဆက သယေရး
ကမ�ဏများက အေထာကအပေပး မညနညး။
• ဖနးေခါသဆများက ေငေ�ကးြပနလည ေပးြခငး (သ)
ဖနးအခမ ေခါဆမ� လပေဆာင ြခငး၊ ဖနးေငြဖညကဒ�င
ဟာဒဝအတက ဘတဂျကေဝခမ�မာ အဘယနညး။
အကယ၍ အေရးေပါဖနးလငးများ တပဆငလ�င
သကဆငရာ ��နးပမ� လမးေ�ကာငးဆငရာ မတဖကများ၊ IT
ဝနထမးများ (လအပပါက)၊ အေရးေပါဖနးလငးအတက
ေခါယထားေသာ ဝနထမးများ၊ မနေနဂျာများ ပါဝငေသာ
စမကနးေရးဆြခငး အလပ�ေဆးေ�းပ ကျငးပရန
အ�ကြပထားသည။ အေကာငအထညေဖာြခငး
အစအစဉများသည လ�ပ�ားမ�များ �င တာဝနများ၊ အေရးေပါ
ဖနးလငး၏ ြဖန ကျက�ငမ�ဆငရာ အချနဇယား၊
ဝနထမးများ�င မတဖကများအတက သငတနး
အစအစဉများ၊ သတငးအချကအလက ြဖန ေဝြခငး �င
ြပငပထစပမ� အစအစဉများ �င �ကး�ကပမ�ေပးြခငး
အချနဇယား တက ေဖာြပသငသည။.
အချနကခေဝသတမတရန။ ဆဒတစခစတင ဝနေဆာငမ�များေပးရန�င
ြပငပထစပြခငး လ�ပ�ားမများ ြပလပရန အချနမညမ� လအပသညက
သတမတပါ။ အထကတင ဆးြဖတချကချခေသာ သယယပေဆာငေရး
နညးလမးများက အေြခခ၍ ဆဒတစေနရာမ အသားအြပနခရးအတက
အချနမညမ�ယမညက ဆးြဖတပါ။
13 နညးပညာဆငရာ လြခ မ�အစအမ ေရးဆြခငး၊ လကဘ�နတင ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးေသာ အမျးသမးများ�င မနးကေလးများအတက
သတငးအချကအလက၊ �င ဆကသယေရး နညးပညာြဖင �ကားဝငေဆာငရကြခငးများ၊ လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေနများတင အ��ရာယေလျာချေရး ထညသငးစဉးစားချကများ၊ အြပညြပညဆငရာ လသားချငးစာနာေထာကထားမ� လပေဆာငချက မတတမး၊ မတလ ၂၀၁၈
အလညကျ အချနဇယားက သတမတပါ။ ဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� မ ဆဒများသ မ�ကာခဏ လာေရာက�ငမည
အချနဇယားက သတမတ�ပး ဆဒများ�ကားတင အလညကျ လညပတအချနဇယားသည မညသ ြဖစမညနညး။ ဥပမာအားြဖင
ဆဒတစခက တစရကသာ လာရာကရနြဖစ�ငေသာ အေြခအေနတင အဖ�တစခမ တစပတအတငး ေ���လျားဆဒေလးခတင
ဝနေဆာငမ�ေပး�ငရန ြဖစ�ငေချ�သည။ ၎ငးသည �းမ ဆဒများသ သားေရာကရန အကာအေဝး (ဆဒများသည �းခနးမ ၁.၅
နာရအကာ သမဟတ ထထကပ၍ ေဝးလပါက တစရကလ�င တစေနရာသာ သားေရာက�ငမည။) ေ���လျားဆဒများအ�ကား
အကာအေဝးတင မတညကာ ေြပာငးလ�ငသည။ အကယ၍ ေနစဉ �းခနးမ သားေရာက တာဝနထမးေဆာငမညဆပါက
တစပတလ�င ေလးရကမ� ြဖန ကျကလပေဆာငရန အ�ကြပထားသည။ ကျနေသာေနာကဆးရကက �းခနးထတင
အစအစဉေရးဆြခငး�င �ကး�ကပကပကြခငး လပေဆာငရနအတက အသးြပပါ။
ပစ�ညးများစမခန ခမ� အစအစဉက ေရးဆပါ။ ေဒသအတငး ဝယယရ��ငေသာ ေနစဉလ�ပ�ားမ�များအတက လအပေသာ
(ဥပမာ ေကာဖ၊ သ�ကား)များ�င �က တငဝယယထားရန လအပေသာ အေထာကအပ များက ေဖာထတပါ။ ဆဒများဆသ
မညသေသာ ပစ�ညးများက ပေဆာငရန လအပသညက သတမတကာ ၎ငးတက မညသ ထနးသမးမညက ဆးြဖတပါ။
(ဥပမာ ပစ�ညးများသမးထားရန လြခ ကာ ေသာခတထား�ငေသာ ေနရာ�သလား။)
ဆယသယေရးနညးလမးများက သတမတေဖာထတပါ။ ေအာကပါအချကများက စဉးစား�ကညပါ။
�ကး�ကပကပကသများ�င ဝနထမးများ�ကားတင အသးြပမည ဆယသယေရးနညးလမးက မညသညြဖစမညနညး။ (ဥပမာ -
GBV ြဖစရပကငတယေြဖ�ငသများ သမဟတ ရပရာလထ လပငနးဆချကများအတက အေဝးမ �ကး�ကပကပကမ� ယ��ရား
လအပပါမညလား။) လတတေလာ အေြခအေနများ/အေရးေပါစစေဆးမ�များက လကခသ�� �ငရန
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ဝနထမးများသည လြခ ေရးလပသားများ�င မညသဆကသယမညနညး။ ဆဒထတင
ဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များ မ�ေနေသာအခါ အြခားေသာ အဖ�အစညးများသ လ�ေြပာငး��နးပမ�များ
မညသလပေဆာငမညနညး။
အဖ�လ�ပ�ားမ�များ၏ အတငးအတာက ဆးြဖတပါ။ ကနဦးလပေဆာငချကများတင ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� မ
မညသေသာ လ�ပ�ားမ�များက တက�က အေကာငအထညေဖာမညက ဆးြဖတပါ။ သမဟတ ထမသာ
အြခားဝနေဆာငမ�ေပးသများ�င ရပရာလထ လပငနးဆချကများမ ထကသေသာ လ�ပ�ားမ�များက
အေကာငအထညေဖာ�ငရန မညသေသာ အေထာကအပများလ◌အပသညက ဆးြဖတပါ။
ြပငပထစပမ� အစအစဉက ေရးဆပါ။ ဦးတညထားေသာ လထဆသ ရ��ငေသာ ဝနေဆာငမ�များအေ�ကာငး အသေပးရန
ြပငပထစပမ� အစအစဉများတင မညသက တာဝန�သညက ဆးြဖတပါ။ အဘယေ�ကာငဆေသာ ေ���လျားဆဒများ�
ဦးတညလထသည အမ�ငရပရာများ�ကားတင ဖးကယေန�ငသည။ ဦးတညထားေသာ ရပရာအသငးအဝနးဝငများတင
အြခားသများက ဝနေဆာငမ�များ�င ပတသက၍ သတငးအချကအလကများ ြဖန ြဖးရန အကအညေတာငးခပါ။
ြပငပထစပမ�များအတက အဓကသတငးစကားများက ြပစပါ။
��နးပမ�လမးေ�ကာငးက တညေဆာက�ပး ��နးပမ� ယ��ရားများက သတမတေဖာထတပါ။ ထေဒသ၏
ဝနေဆာငမ�ြပေြမပသည တကျေသချာေသာ ဆဒက အေြခြပေသာ ��နးပမ�လမးေ�ကာငး ဖ� �ဖးတးတကေရးက
ဦးတညသားေစသငပါသည။ ��နးပမ�လမးေ�ကာငးတင ကျနးမာေရးဝနေဆာငမများ၊ အမျးသမးအဖ�အစညးများ�င
လြခ ေသာေနအမ၊ ရ၊ �းရာလ�ကးများ၊ ရပရာလြခ ေရး အာဏာပငများ၊ ဥပေဒေရးရာဝနေဆာငမများ�င ကေလးသငယ
ကာကယေစာငေ�ာကေရး ကသေသာ သမာ�းကျ GBV ဝနေဆာငမလအပချကများက ထညသငးသငသည။ ၎ငးတင
မသနစမး အဖ�အစညးများ၊ တငးရငးသား�င ဘာသာေရးအဖ�များ၊ ရပရာလထအဖ�များ�င LGBTI အဖ�အစညးများ စသည
သမာ�းကျမဟတေသာ ဝနေဆာငမ�ေပးေသာသများလညး ပါဝငသငသည။ ေ���လျားဝနေဆာငမေပးေသာအဖ�များသည
ဆဒများတင အချနြပညမ��ငေသာေ�ကာင အြခားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များ�င လကယတင ည���ငးေဆာငရကြခငး
(သမဟတ) ဖနးြဖင��နးပ�ငြခငး �/မ� အပါအဝင မညသ ��နးပ�ငေ�ကာငးက ဆးြဖတရန အေရး�ကးသည။
အသက�ငကျနရစသများအတက ဝနေဆာငမ�ေပးေသာသများသ သားေရာက�ငေသာ လြခ သည သယယပေဆာငေရးက
ခြခားေဖာထတရန အေရး�ကးသကသ ဝနေဆာငမ�များ�င သယယပေဆာငေရးတအတက အဖးအခများေပးေချရန
သေဘာတညမ�များ ထား�ရန၊ အေရးေပါ အေြခအေနတင ဝနေဆာငမ�များေပးရန အဆငသငြဖစေနတတေသာ
မတဖကအဖ�အစညးမ အမျးသမး GBV ရပရာလထ လပငနးဆချကက သတမတထားရနလညး အေရး�ကးသည။
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသမ ��နးပ ြခငး မြပလပမ ဤကစ�များက စစဉထားသငသည။ လ�ေြပာငး��နးပ ြခငးများ
မြပလပမ ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည မညသညအချနတင မညသေသာ သငတနးများ လအပသည/မလအပသညက
သ�ထားရနလညး အေရး�ကးပါသည။
အသကကယ ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�က ရ�ရန မညသပ ပးရမညက သတမတပါ။ လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�မ
အသက�ငကျနရစသများအတက အသကကယကျနးမာေရး ဝနေဆာငမ�များ ရ�ေအာင ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� မ
မညသ ပပးေပးသညမာ အေရး�ကးေသာ ဆးြဖတချကြဖစသည။ ထအြပင ၎ငးသည ေ���လျား�ကားဝငေဆာငရကြခငးတင
သသာထင�ားေသာ စနေခါမ�တစခြဖစ�ငသည။ အဘယေ�ကာငဆေသာ ၎ငးဝနေဆာငမ�များက
ေဝးလေခါငဖျားေနရာများတင အများအားြဖင ေဆာငရကေသာေ�ကာင ြဖစသည။ အဆပါ ေလလာအကြဖတြခငးမ
အရညအေသး�ေသာ CCSAS ဝနေဆာငမ�များက ေ���လျား ဆဒ/ေနရာတင ရ��ငြခငး �/မ� ေသချာစာ သ��ငသည။
အကယ၍ ဝနေဆာငမ�များမ�ပါက အသက�ငကျနရစသများအတက ထကသေသာ ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�ရ�ရန
မညသအေကာငးဆးပပးရမညက မြဖစမေနဆးြဖတရပါမည။ ေနာကစာမျက�ာတငပါေသာ ဆးြဖတချကချြခငး�င
ဆငသည သစပငပြဖင ေရးချယစရာ အဆးအြဖတများ�င ချနဆြခငး၊ လပငနးစဉက ြပလပေစ�ငကာ ဆးြဖတချက
ချမတြခငးအတက အေထာကအက ြဖစေစပါလမမည။
လငပငးဆငရာ ကယထလကေရာကကျးလနခရေသာ အသက�ငကျနရစသများအတက ေဆးကသ မ�ပငးဆငရာ
ေစာငေ�ာကမ� (CCSAS)/ လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကခရသများအတက ေဆးကသမ� ပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကမ� (CMR)
�င ပတသက၍ ေ�� �လျားအဖ�များအတက ထညသငးစဉးစားမ�များ အရညအေသးြပညမေသာ CMR ဝနေဆာငမ�များ ရ��ငပါသလား။ (အစးရမ တစဆငြဖစေစ NGO သ အြခား တစသးပဂ�လ ဝနေဆာငမ�များမ
ြဖစေစ)
ဝနေဆာငမ�ေြမပတစခစအတက သငေလျာေသာ မဝါဒများ၊ အေထာကအပများ�င ေဆးကသမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များ�ြခငး၊ ကျနးမာေရးဝနထမးများအား
သငတနးေပးြခငး �သည။ အရညအေသး�ေသာ CMR
ဝနေဆာငမ�များ ရ�ပါသည။
လကလမးမရန အတားအဆးများ
�ပါသလား။ (သယယပ ေဆာငေရး၊
အခေ�ကးေငများ၊ ေနရပစန ခာ လဦးေရ၏
ြဖစတညမ�များ စသြဖင)
�သည။ အရညအေသး
အသငအတင�ေသာ CMR
နေဆာငမ� များ ရ�ပါသည။ သငတနးများ ပပးေပး�ငသလား။
ဝနေဆာငမ�များသည အနမဆး အရညအေသး
သတမတ ချကများ�င ြပညမပါသလား။
မ�ပါ။ CMR ဝနေဆာငမ�များ
မရ�ပါ။ ကျနးမာေရးဆငရာ ေ���လျားအဖ�သည
အြခားေ���လျားအဖ� �င
အလပအတလပ�ငပါသလား။
ဝနေဆာငမ�များ တညေဆာက ရန
အစအဖ� ခအားတငြပည�� �ငးပါ။ GBV ေ���လျားအဖ�တင ကျနးမာေရး
ဝနေဆာငမ�ေပးသ ပါဝင�ငပါသလား။
�သည။
မ�ပါ။ �သည။ �သည။ မ�ပါ။
မ�ပါ။
�သည။ မ�ပါ။
မ�ပါ။
ထအတားအဆးများအား မတဖကအဖ� မ သြခား�ေသာ ေနာကထပလအပေသာ
အရငးအြမစများက
အဖ� မ လြခ ေသာ ဝနေဆာငမ�သ အေဆာကအအတင လကလမးမမ�၊ အလပတာဝနများ
��နးဆ�ငပါသလား။ (ဥပမာ ဆဒမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးစဉတင သးသန �မ� သတမတခြခားပါ။ ကျနးမာေရး
သယယပေဆာငေရးက လြခ ေစြခငး၊ လအပချကများက ြဖညဆညးေပးေသာ ဝနထမးမေပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ (PEP,
အကျးခစားခင�သအားလး လြခ ကာ သးသန ကျနးမာေရး RH/GBV ECP, STI ကသမ�များ၊ misoprostol
လကလမးမေစရန တငြပအစရငခြခငး၊ ဝနေဆာငမ�ေပးသည။ ြဖစရပများအတက စသြဖင)�င �ကး�ကပမ� ပစ။ ဆဒတင
��နးပ ြခငး ကနကျစရတများအား ၇၂ နာရအတငး အေရးေပါ အြခား လ�ပ�ားမ�များအတက ေပးေချြခငး) အကအညေပး�ငရန တငြပေဆးေ�းပါ။ လေလာကေသာ ေနရာများ�ေစရန၊
ဝနေဆာငမ�များသ သငေလျာေသာ
ကျနးမာေရးအစအစဉများ ေပါငးစပရန ေသချာေစပါ။
�သည။
ေဆးကသမ��င မဆငေသာ ဝနထမးများမ ECP က စမ�ငရန ဥပေဒမေဘာငအရ ခငြပထားသလား။
�သည။
ေ���လျားအဖ� မ ဆဒတင �ေနချနြဖစေစ မ�ေနချနြဖစေစ
ကျနးမာေရး ဝနေဆာငမ�များ လကလမးမရနအတက ��နးပမ�
ဆငရာ ကျငဝတစညးမျဉးများ ေရးဆပါ။ အကယ၍ ေ���လျား
အဖ� မ ကျနးမာေရးဆငရာ တက�က ြဖစရပစမခန ခမ�များ
ြပလပ�ငပါက လပေဆာငပါ
ေဆးကသမ��င မဆငေသာ ေ���လျားအဖ�ဝငများအား
သငတနးရ�ေစရန �င အေြခခကျနးမာေရး
�ကားဝငေဆာငရကမ�များ ြပလပ�ငရန အေဝးမ
�ကး�ကပမ�ေပးရန ေသချာေစပါ။ (�ငင၏
ကျငဝတစညးမျဉးများအေပါမတညသည)
ရပရာလထ လပငနးဆချကများက သတမတပါ။ အကယ၍ ရပရာလထ လပငနးဆချကများသည
ေ���လျားတ ြပနဝနေဆာငမ�၏ အစတအပငးတစခ ြဖစလာလ�င အဖ� မ ဆဒတစခစတင မညသက ရပရာလထ
လပငနးဆချကက ချဉးကပမည၊ ေနာကအဆငများ အေန�င ၎ငးတက ေစတနာဝနထမးများ အြဖစ ပးေပါငးပါဝငေစရန
မညကသ လပေဆာငရမညက ခြခားသတမတရန အေရး�ကးသည။ အချကအချာကျေသာ ေနရာတစခတင မတညေသာ
ေ���လျားဆဒများမ ရပရာလထ လပငနးဆချကများက ေလကျငသငတနး ေပးြခငး သမဟတ ဆဒတစခစတင
သငတနးများက တက�◌က ပချြခငးသည အေရး�ကးေသာ ပထမအဆင ေြခလမးြဖစသ
လ�တေြမာကမ� မဟာဗျဟာ/အကးအေြပာငး အစအစဉက စဉးစားပါ။ ေအာကပါတက စဉးစား�ကညပါ။ ေ���လျားအဖ� မ
ဝနေဆာငမ�များက အချနမညမ�ထ ေပး�ငမညနညး။ ထ ြပင ေဒသခမတဖကအဖ�များ�င ေရ�ညလကတ လပေဆာင�ငရန
ေရးချယစရာများ၊ ြဖစ�ငလ�င ၎ငးတအား ဝနေဆာငမ�ေပးအပြခငးတက ထညသငးစဉးစားပါ။
အပငး ၃။ GBV ကအေဝးမ ေ��� လျားဝနေဆာငမ� ေပးြခငးအတက �သငေသာ
အနမဆး စသတမတချကများ
၃.၁။ GBV ြဖစရပ စမခန ခြခငး၏ ကနဦးလပေဆာငချကများ ၃.၁.၁။ ြဖစရပစမခန ခမ� အတက ကနဦးလပေဆာငချက အမျးအစားများ
အပငး ၂ တင �ငးြပခ�ပးသညအတငး ြဖစရပစမခန ခမ�အတက သငေလျာေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများသည GBV က
အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငး တညေဆာကရနအတက အေရး�ကးဆးေသာ ဆးြဖတချကပစ ြဖစသည။
အေြခကျေနေသာ GBV ဝနေဆာငများကသပင GBV ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကရာတင ြဖစရပစမခန ခြခငး၏
ထေရာကမ��ေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများအတက အဓကေသာချကသည GBV က ဦးတညမထားေသာ
အြခားဝနေဆာငမ�များ �င အတပးတတည�ေနေသာ သးသန ေနရာတင အသက�ငကျနရစသများအား
ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးြဖစသည။ ဤကသေသာ ကနဦးလပေဆာငမ�သည အသက�ငကျနရစသသည
အြခားေသာဝနေဆာငမ�များ၏ ကနဦးလပေဆာငချက (သမဟတ) လ�ပ�ားမ�များတင ပါဝငြခငးြဖင ၎ငးတ၏ ြဖစတညမ�များ
ေပါလငလာမညြဖစေသာေ�ကာင ရပရာလထအဖ�ဝငများအား မမသည အသက�ငကျနရစသ ြဖစေ�ကာငး
အထးေဖာြပစရာမလဘ လ�◌◌◌◌ဝကစာြဖင ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များက လကလမးမခငြပေစသည။
ြဖစ�ငေချ�ေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများဟ ဆရာတင
1. အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများအတက ယာယလြခေသာ
ေနရာများ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� မ စစဉေပးေသာ
ဆဒများတင ယာယလြခေသာေနရာများ ဖငလစေပးြခငးသည
အသက�ငကျနရစသ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ အတက
အေကာငးဆးေသာ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးသာ အေလအကျင ြဖစသည။
အသက�င ကျနရစသ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက
လြခေသာ ေနရာများသည အေကာငးဆးေသာ
ကနဦးလပေဆာငချကများြဖစသညဟ ေအာကပါ
အေ�ကာငးြပချကများြဖင သတမတသည။
• လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေနအများစတင ကျား၊မ
ြဖစတညမ� စသတမတချကများ (သမဟတ) အ��ရာယြပ�ငေသာ
အေ�ာငအယကများ (သမဟတ) အြခား ကျား/မ
အေြခြပအ�ကမးဖကမ� ပစများသည အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများ၏ သားလာေရးက ကန သတမ�က ြဖစေစသည။
လြခေသာေနရာ ဆသညမာ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ
စေဝး�ငေသာ ေနရာြဖစသည။
• လြခေသာေနရာများသည အများအားြဖင ြပစမ�ကျးလနသ
(ေယဘယျအားြဖင အမျးသားများ ြဖစတတသည) ရနမ အေဝးတင
လြခစတချစာ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးများ ြပလပ�ငေစ�ငသည။
• လြခေသာေနရာများတင အြခားေသာ လ�ပ�ားမ�များက
ြပလပသကသ ထေနရာများတင အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများအတက အမညေဖာထတစရာမလဘ
(ထေ�ကာင လ�� ဝကထနးသမးမ�က ပေကာငးေစသည။)
အကအညေတာငးဆမ� ြပလပရန ခငေပးသည။
• အဘယေ�ကာငဆေသာ ၎ငးေနရာများသည အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများ အတတက စေဝး�ငကာ ၎ငးတမ
အကာအကယေပးေသာ လမ�ကနယက တညေဆာကရန
အခငအလမးေပးသည။
အမသ သားေရာကြခငးက GBV ြဖစရပစမခန ခြခငး ဝနေဆာငမ�များေပးရနအတက ကနဦးလပေဆာငချက အြဖစအသးမြပသငပါ။ ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နချကများတင အမသသားေရာကြခငး�င ဆကစပသည အ��ရာယများက ေဖာြပထား၍ GBV တ ြပနမ�အတက အသးမြပရန အ�ကြပထားသည။ သတငးအချကအလကများ ပမသ�လပါက စာမျက�ာ ၃၇-၃၈ တင ေတ� �ငသည။ https://
gbvresponders.org/response/gbv-case-
management/#InteragencyGender-
based
ViolenceCaseManagementGuidelines
2. (ေ�� �လျားေသာ (သမဟတ) အေြခကျ�ပးြဖစေသာ) မညကသေသာ ေရ� ◌လျားဆဒတငြဖစေစ ေပးေသာ
အြခားဝနေဆာငမ�များ�င ဆကစပ�ပး ၎ငးတ�င အတ ပးတတည�ေသာ ကနဦးလပေဆာငချက။
ဥပမာ - အကယ၍ မညသမဆ လကလမးမ�ငေသာ သတငးအချကအလက (သမဟတ) ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�များ
ေပးေသာ ကျနးမာေရးေဆးေပးခနး �လ�င အသက�ငကျနရစသများက ဝနေဆာငမ�ေပးရနအတက သးသန အခနး/ေနရာ
ထား��ငသည။ (ေ���လျား ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�၊ ေ���လျား ကေလးသငယ ကာကယေစာငေ�ာကမ�၊ ေ���လျား ေရ�င
တစကယေရကျနးမာေရး ဝနေဆာငမ�)ကသေသာ အြခားဝနေဆာငမ�များ�င ချတဆကထားေသာ
သးသန အခနး/ေနရာတင ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ အြခားဝနေဆာငမ�များက အြခားက�များ၏
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များ�င အတပးတကာ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးများလညး ြဖစ�ငသည။ ရကဖျငတ
(သမဟတ) �ကးမားေသာ ကနးလမးသားယာဉများ သမဟတ ေ���◌လျားဆဒများတင လစေဝး�ငရန လအပေသာ
အေဆာကအအများြဖငလညး ဝနေဆာငမ�များေပး�ငသည။ ၎ငး ကနဦးလပေဆာငချကများသည ယာယ
လြခ ေသာေနရာများတင ဝနေဆာငမ�များ ရယရန သကေတာငသကသာ �သညဟ မခစားရေသာ သမဟတ
ဝနေဆာငမ�မရယ�ငေသာ အမျးသား အသက�ငကျနရစသများ�င အြခား အမျးသမး အသက�ငကျနရစသများအတက
ေရးချယစရာများ ြဖစေစသည။.
3. အေရးေပါဖနးလငးများ။
အပငး(၁)တင ေဖာြပထားသကသ အေရးေပါဖနးလငးများသည အသက�ငကျနရစသများအား ဝနေဆာငမ�များက
အေဝးမ လ�ဝကစာ လကလမးမေအာင ေဆာငရကေပးေသာ အရာြဖစသည။ အေရးေပါဖနးလငးများသည
ြဖစရပစမခန ခြခငးအတက အေရးပါေသာ ကနဦးလပေဆာငချကများ ြဖစသကသ
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များပငလ�င ေရာက��ငရန ခကခေသာေနရာအြဖစ တည�ေနေသာ ေနရာများတင
ေ���လျားတ ြပနဝနေဆာငမ�၏ အစတအပငးတစခ အြဖစေသာလညးေကာငး ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကြခငး
သးသန အေြဖစေသာလညးေကာငး အသးြပ�ငသည။
3.1.2 လ�� ဝကထနးသမးမ���ပး လြခေသာ ြဖစရပစမခန ခမ� ကနဦးလပေဆာငချကများက တညေဆာကြခငး
လ�� ဝကထနးသမးမ��ေစရန လပေဆာငေနစဉ GBV ဝနေဆာငမ�များအတက စတဒဏရာ မြဖစေစေသာ
ကနဦးလပေဆာငချကသည အေဝးမ ေရ� ◌လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးတင ထးြခားမ�မ�ပါ။ မတည�ငမေသာ
အေြခအေနတင ၎ငးတက လြခ မ��၍ လ�◌◌◌◌ဝကထနးသမးမ��စာ စတငလပေဆာငကာ ထနးသမးြခငးသည အလန
စနေခါမ� ��ငသည။ ယာယအေဆာကအအများ၊ ရပရာအသငးအဝနး� ငားရမးထားေသာေနရာများကသေသာ
�ပပငးဆငရာ အကန အသတ�ေသာ ေနရာများတင လပေဆာငရြခငးေ�ကာင လ�� ဝကထနးသမးမ�က ေသချာေစရန
လပေဆာငရာတင ထပေလာငး စဉးစားြခငးများ လအပသည။ ထ ြပင ေ���လျားဆဒ/ေနရာများ� အချနက
အကန အသတြဖငသာ ရ�ေသာ ဝနထမးများဟဆရာတင ဝနေဆာငမ�များ ေပးေသာေနရာများအေပါတင ၎ငးတမ
တစသမတတညး ထနးချပြခငး �င စမခန ခမ� ြပလပ�ငမညမဟတပါ။ ကနဦးလပေဆာငချက တစခချငးစအတက
အသက�ငကျနရစသများ၏ လ�� ဝကထနးသမးမ� �င လြခ ေရးက ေသချာေစရန �သငေသာ အနမဆးစချနစ�နးက
ေအာကတင ေဖာြပထားသည။
1. အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများ အတက ယာယလြခေသာ ေနရာများ
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက ယာယလြခ ေသာ ေနရာများက ရပရာလထ အေဆာကအအများ ြဖစေသာ
ေကျာငးများ၊ ခနးမများ �င စာ�ကညတ◌ကများတင ဖငလစြခငးသည အေကာငးဆးြဖစသည။ သမသာ ေ���လျား
�ကားဝငေဆာငရကြခငး�ပးဆးသားလ�င ၎ငးတသည ေရ�ညတညတမ��ေသာ လြခ ေသာေနရာအြဖစ ကျန��ငမည။
အကယ၍ ေနရာငားရမးြခငးသည ေရးချယစရာ တစခြဖစခလ�င ရညတကာလတငသာ ေနရာက
ထနးချပ�ငမညြဖစသည။
လြခေသာ ေနရာတင �ရမညအရာများ
အခနး�စခနး (သမဟတ) �စခနးထကပေသာ အခနးများ။
အပစလကလ�ပ�ားမ�အတက လအပေသာ အခနးတစခနး �င
ြဖစရပစမခန ခရန လအပေသာ အခနးတစခနး။ အခနးအပများက
သးြခား လပေဆာငမ�များ (ဥပမာ ကေလးသငယ ေစာငေ�ာကမ�၊
ဆယေကျာသက မနးကေလးငယများ�င အလပလပရန စသြဖင)
အတက ထား�ြခငးသည သာ၍ေကာငးပါသည။အကယ၍
အေြခခ အေဆာကအအများ လေလာကမ�မ�လ�င
အဖ�အစညးအေနြဖင ေြမေနရာအတက ခငြပချကယ�ပး
ဝယယရန စစဉ�ပး အခနး �စခနး ထကပပါေသာ ေမာတာ
ေနအမ/ယာဉတနး/တများက ေြမေနရာတင အ�ပးအပင
တညေဆာကပါ။ (သမဟတ) ေ���လျားဝနေဆာငမ�
လပေဆာငေနစဉ စေဝး�ငမည အေဆာကအအက
ဝယယ�ငသည။
ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� လညပတအချန
ဇယားအတငး ဝနေဆာငမ�များ ရ��ငပါေစ။ အကယ၍
ရပရာအသငးအဝနးမ ေနရာက အသးြပ◌ျေနလ�◌င
မတညေသာအချနများတင ၎ငးက အြခားေသာ ရပရာလထ၏
လ�ပ�ားမ�များ (ေကျာငး၊ ရပရာလထ အစညးအေဝးများ)
အတကလညး အသးြပ�ငသည။ ေရ� ◌လျားဝနေဆာငမ�
ေပးေသာအဖ�များ လာေရာကချနတင ၎ငးေနရာက ရ�ေစ�ငဖ
ေသချာေစရန လအပပါလမမည။ (ေရ� ◌လျားဝနေဆာငမ�
ေပးေသာအဖ�များ ဆဒတင�ေနချန (သမဟတ)
မ�ေသာအချနများတင) ရပရာလထက ဦးေဆာငေသာ
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ၏
လ�ပ�ားမ�များအတကသာ ေနရာရ�ချန ပများေလ ရပရာလထ၏
ပးေပါငးပါဝငမ� �င ေရ�ညတညတခ◌င�မရနအတက သာ၍
ေကာငးေစသည။
လြခ ေသာ ေနရာများ၏ ဥပမာများ
အချ �ေနရာများတင အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများအတက
လ�ပ�ားမ�များ ြပလပေနချနတင အမျးသားများ မပါဝငကာ
အြခားေနရာများ မ�ေနချန လြခ ေသာေနရာများက အမျးသမး
ရပရာေခါငးေဆာငများ (ထသများသည အစအစဉတင
ေစတနာဝနထမးများ လညးြဖစသည) ၏ အမများတင
ထေထာငထားသည။ အမ၏ အြခား သးသန ေနရာတင အချ �ေသာ
ြဖစရပများအား စမခန ခမ� လပေဆာငရန ြဖစ�ငေသာလညး
ဝနေဆာငမ�အား အပစလက စတ-လမ� အေထာကအပ
လ�ပ�ားမ�များက ဦးတညထားရာတငလညး ၎ငးအား
လကခ�ငပါသည။
အမျးသမး ရပရာေခါငးေဆာင၏ အမက လြခ ေသာ ေနရာ အြဖစ
အသးြပြခငးသည လြခ ေသာ ေနအမ ပစ�င မတကြပားသညက
သ�ထားရန အေရး�ကးသည။ အသက�ငကျနရစသများသည
အဖ�လက လ�ပ�ားမ�များထကပေသာ ကာကယေစာငေ�ာကမ�
အတက ေစတနာဝနထမး သမဟတ ဝနထမး၏ အမများတင
မေနထငသငပါ။ အသက�ငကျနရစသများအား
ဝနထမး/ေစတနာဝနထမး ၏ ေနအမတင ေနထငေစြခငးသည
ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ အဓက စးရမစရာ ြဖစသည။
အဘယေ�ကာငဆေသာ ကျးလနသများ သမဟတ
ရပရာအသငးအဝနး� အြခားသများမ အမ�ငအား ပစမတထားမ�များ
ြဖစလာ�ငသည။
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက ယာယလြခေသာေနရာများက ဖငလစရန ေအာကပါအချကတ
ကေဆာငရကပါ။
အမျးသမးများ၊ မနးကေလးငယများ�ငအတ ေနရာသတမတေဖာထတပါ။ လြခ ေသာ ေနရာများ၊
အ��ရာယ��ငေသာေနရာများက ေြမပဆြခငးအပါအဝင အမျးသမးများ၊ မနးကေလးငယများ�ငအတ ေဆးေ�းမ�ြဖင အစအစဉ
အားလးက စတငလ◌ကပါ။ ြဖစ�ငေချ�သည လြခ ေသာေနရာများ၊ လကလမးမရန လမးေ�ကာငးများ၊ လကလမးမ�ငဖ
အခကအခြဖစေစေသာ အရာများက ေြဖ�ငးရန နညးလမးများ၊ ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ လပေဆာငေနသများ�ြခငး �င
ေဘးကငးလ ြခ မ� သေဘာထားအြမငအေပါ ၎ငးတ၏ သကေရာကမ�၊ ေနရာပငဆငမ� �င ေနရာက အသးြပရန လ◌အပေသာ
ည���ငးေဆာငရကြခငး စသညတက သတမတေဖာထတပါ။ (ဤ ြဖစစဉက အေထာကအက ြဖစေစေသာ ပစတစခအား
ေနာကဆကတ ၁ တင �ကညပါ။)
ထေနရာသည အမျးသမးများ �င
မနးကေလးငယများအတကသာ ြဖစေ�ကာငး
ရပရာအသငးအဝနး၏ သေဘာတညမ�များ �င
လထအသအမတြပြခငး က ရယပါ။ လြခေသာေနရာတင
ေပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ၏ ေဘးကငးလြခမ�က
အေပးအယသေဘာြဖင မရယရန ထေနရာများတင
လပငနးေဆာငရကချကများ ြပလပေနစဉအတငး
အမျးသမးများသာ�ရန အဖ�အစညးအေနြဖင ရပရာ
သေဘာတညချကများက ရယရန အ�ကြပပါသည။ ဤ
သေဘာတညချကများတင ရပရာအသငးအဝနး အေဆာကအအ
ပင�ငများ၊ �င လြခေသာေနရာအြဖစ
လပငနးများေဆာငရကေသာ ေြမေနရာ၊ ရပရာလ�ကးများ၊
အမျးသမးများ၊ မနးကေလးငယများ �င
ဝနေဆာငမ�ေပးေသာေနရာ ပတဝနးကျငတင ေနထငသများ
ပါဝငသငသည။ ထေရာကမ��ေသာ ဝနေဆာငမ�များသည
အမျးသမးများ �င မနးကေလးငယများ၏ စညးမျဉး၌သာ
မ�တညသည။ ထေ�ကာင ြပစမ�ကျးလနေသာ
အမျးသားများသည ထသေသာ ဝနေဆာငမ�ရယြခငးအတက
မဟန တား�ငပါ။
2. အြခား က�များ/ အဖ�အစညးများ၏ ဝနေဆာငမများ �င
ဆကစပေနကာ အတပးတတည�ေနေသာ
ကနဦးလပေဆာငချကများ
ေနရာ။ ဤသေသာ ကနဦးလပေဆာငချက
အမျ◌◌းအစားများသည ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� �င
ပးေပါငးလပေဆာငေနေသာ အြခားေသာ အဖ�အစညး
(သမဟတ) က�မ ေပးေသာ အြခား ဝနေဆာငမ�များ
(သမဟတ) လ�ပ�ားေဆာငရကမ�များ�င ပးတတည�ေသာ
သးသန ေနရာအြဖစ လပေဆာင�ငသည အခနးပတစခ
လအပသည။ ဥပမာ ကေလးေပျာေနရာ သမဟတ အစးရ�း၊
အာဟာရပပးေသာစငတာ၊ ကျနးမာေရးေဆးခနးတ�င
ချတဆကေနေသာ သးသန အခနးလညး ြဖစ�ငသည။
မတဖကအဖ�အစညး�င ေပါငးစပည���ငးြခငး။ ဤသေသာ
ကနဦးလပေဆာငချကများ မလပေဆာငမ မတဖကအဖ�အစညး
�င ေအာကပါအချကများက စစဉရနလအပသည။ ၁)
ဝနေဆာငမ�ေပးရာတင �ကားြဖတမ�မ�ေစရန
သေဘာတညချက၊�င ဝနေဆာငမ�များေပးရန တဖကအခနးပက
အသးြပမ�အတက အချနဇယား၊ ၂)
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ�င ြဖစ�ငေချ�ေသာ
အသက�ငကျနရစသ များ၏ ြဖစတညမ�က ပမနြဖစေသာ
နညးလမး (ဥပမာ GBV ြဖစရပစမခန ခ
ဝနေဆာငမ�ေပးလျက�ေနစဉ အြခားလ�ပ�ားမများ
လပေဆာငေနသည သမဟတ အြခားဝနေဆာငမ�များ
ရ��ငသည။)
အြခား ေ�� �လျားအဖ� မတစဆင ြဖစရပစမခန ခမ� ကနဦး လပေဆာငချကက
ေဖာေဆာငြခငး
အထကတင ေဖာြပ�ပးသညအတငး ြဖစရပစမခန ခမ� ကနဦး လပေဆာငချကက အြခား
ေ���လျားအဖ� �ငအတလညး ေဖာေဆာင�ငသည။ ထေနရာတင GBV ေ���လျားအဖ�များသည
အြခားက�မ ေ���လျားအဖ�များ�င ပးေပါငးကာ လပေဆာငသည။ ၎ငးတင ကျနးမာေရး (ဥပမာ -
မျးဆကပား ကျနးမာေရး၊ အာဟာရဆငရာ၊ ေရ �င တစကယေရသန �ငးေရး (WASH)၊ �င
ကာကယေစာငေ�ာကေရး (ဥပမာ - ကေလးသငယ ကာကယေစာငေ�ာကေရး)) ပါဝငသည။
ပးေပါငးလပေဆာငမ�များက အေကာငအထည ေဖာ�ငရန ေအာကေဖာြပပါများ လအပသည။
• ြပညစေသာ GBV ေ���လျားအဖ�က လကေတ�အသး ချြခငးသည တ ြပနေဆာငရကြခငး �င
ြပငပထစပမ� က ြဖညဆညးေပးေသာ လပေဆာငချကများ က ေသချာေစရန ြဖစသည။
ဆလသညမာ ပးေပါငးလပ ေဆာငြခငးက အြခားက�၏ ေ���လျားအဖ�ဝင ြဖစေသာ GBV
အဖ� ဝနထမး တစဦးတညးြဖငသာ မဖ�စညးသငေပ။
• သးသန ေနရာသည အြခား က� ေ���လျားအဖ� ေပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ �င
လ�ပ�ားမ�များ လပေဆာငေသာ ေနရာတငလညး GBV ြဖစရပစမခန ခမ�
လပေဆာင�ငသည။
• ရပရာအသငးအဝနးမ GBV ဝနထမး အြဖစ မသေစရန အြခားေသာ ေ���လျားအဖ�၏
ရပရာအသငး အဝနး ထစပမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များ�င လ�ပ�ားမ� များတင GBV
ဝနထမးအား ေပါငးစပ လပေဆာငေစ သည။ ထမသာ အသက�ငကျနရစသများအား
မေဖာ ထတ�ငေသာ နညးလမးြဖင ြဖစရပစမခန ခမ�က လကလမးမေစသည။
• ယ�ကညမ� တညေဆာကရန �င အသက�ငကျနရစသများ၏ လအပချကများ
ြဖညဆညးရန အချနယရမညက က�အသးသးတင လပေဆာငေနသများ အားလး
နားလညထား�ပးြဖစကာ တာဝနခမ� အချနဇယားတင ထညဆထား�ပးြဖစသည။ (ဆဒတင
လပေဆာငမညအချန၊ ဆဒတစခမ တစခသ သားေရာကမည အချန)
• ေ���လျားအဖ�ဝင ဝနထမးများအားလးက GBV အေြခခစညးမျဉးများ၊ GBV
ြဖစရပထတေဖာေြပာဆလာမ�က မညသလကခရမည၊ GBV ြဖစရပ
ကငတယေြဖ�ငးသများထသ လြခကာ လ�� ဝကထနးသမးမ� �ေသာ နညးလမးြဖင
��နးပမ�များ လပေဆာင�ငပ စသညများက ေလကျငသင�ကားေပးမညြဖစသည။
• အြခားက�များ�ငအတ ရပရာအသငးအဝနး ထစပမ�လပငနးများတင
ပးေပါငးပါဝင�ငရန GBV ဝနထမးများအား အြခားက�များ၏ အေြခခ
�ကားဝငေဆာငရကမ�များဆငရာတငလညး ေလကျငေပးမညြဖစသည။
• လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေနများတင GBVအား ကာကယြခငး �င
တ ြပနေဆာငရကြခငးများအတက အြခားက�များကလညး လသားချငးစာနာမ�
အေြခအေနတင ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ� �ကားဝငေဆာငရကြခငး အတက IASC
လပငနးလမး��နချကများတင ပါ�သညအတငး က�တာဝနများ လပေဆာင�ငရန
ေလကျငေပးမညြဖစသည။
https:// gbvguidelines.org/en/home/
2. အေရးေပါဖနးလငးများ
အေရးေပါဖနးလငးတစခအား ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကမ�၏ အစတအပငးတစခအြဖစ (သမဟတ) ၎ငး တစခတညးအြဖစ
ေဖာေဆာငသညြဖစေစ၊ မေဖာေဆာငသညြဖစေစ ေအာကပါအချကများ ေနရာတကျ အသင�ရနလအပသည။
(အေရးေပါတယလဖနးလငး တပဆငြခငး�င အေကာငအထညေဖာြခငးဆငရာ အေသးစတလမး��နမ�က ေနာကဆကတ (၅)
တင ေတ� �ငပါသည။)
ေနရာ။ ေြမြပငအေြခစက �းခ� သးသန အခနးတင ြဖစရပစမခန ခမ� �င အကျပအတညးကာလတင အထာကအပေပးြခငးက
အေဝးမ ပပးေပး�ငသည။ ေနရာဆရာတင အရငးအြမစ စစညးချကများ၊ ဖနးလငးများ/ေ���လျားဝနေဆာငမ�၊ နရေပါမ
ပစတာများ ( ��နးပမ�လမးေ�ကာငး၊ ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာေမးခနးများ၊ အဓကသတငးစကားများ စသြဖင) တ ြဖစသည။
ညလာခဆငေခါမ� လပေဆာငချက။ ��နးပမ�ဆငရာ မတဖကအဖ�များ�င ချတဆကြခငးအတက (လအပပါက)
ဘာသာြပနေပးရန လအပသည။
ဝနေဆာငမ�ဆငရာ လပထးလပနညးများ။ လြခ �ပး ကျငဝတ�ငညေသာ အေရးေပါဖနးလငးများ လပေဆာငြခငးအတက
လပထးလပနညးများက ေရးဆရနလအပသည။ အနမဆး အေြခအေနအြဖစ ၎ငးတင လ�� ဝကထနးသမးမ�က ေသချာေစြခငး၊
ဝနထမးများမ ဖနးေခါဆမ�များက မညသေြဖဆရမည (ဥပမာ မတဆကြခငးဆငရာ ထတြပနချကများ၊ ေဘးကငးလြခ မ��င
သေဘာတညမ�၊ ဖနးေခါဆမ�များက မညသပတသမးရမည ( ဥပမာ ဖနးေခါဆမ��ပးဆးလာချနတင မညသေသာ
အဓကသတငးစကားများ�င သတငးအချကအလကများက ေဝမ�သငသနညး)၊ စသည အဓကသတငးစကားများ ၊
ချကချငးကျေရာက�ငေသာ အ��ရာယအေြခအေနတင အသက�ငကျနရစသအား မညသတြပနရမည၊
ေသေ�ကာငး�ကစညရန အေတး�ေနေသာ ဖနးေခါဆသများက မညသတြပနရမည၊ ေနာကေြပာငကျစယသညသေဘာြဖင
ဖနးေခါဆသများက မညသကငတယရမည၊ အေရးေပါဖနးလငးများတင အလသးစားြပြခငး�င အေ�ာငအယကေပးြခငး၊ �င
ဝနထမးများက မညသညအချနတင �ကး�ကပသထမ အကအညအတက ပးေပါငးေဆာငရကရမည စသည မဝါဒများ�င
လမး��နချကများ ပါဝငသငသည။
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများ ကးကားရနအတက အရငးအြမစများ။ အေရးေပါဖနးလငးဝနထမးများအတက
ဖနးေြဖဆေနစဉအတငး ေအာကပါအရငးအြမစများက လကလမးမမ��ရန အေရး�ကးသည။ သမသာ လအပေသာအချနတင
၎ငးတမ လယကစာ လ◌◌ေြပာငး��နးပ�ငမညြဖစသည။
အရငးအြမစလမး��န။ အရငးအြမစ လမး��နတစခတင အများစ ြမငေတ�ရေသာ GBV အမျးအစားများ၊
ဖနးေခါဆသများမ ေတာငးဆ�ငေချ�ေသာ သတငးအချကအလကများ၊ မ�ကာခဏေမးတတေသာ ေမးခနးများ�င
အြခားအရငးအြမစများ�င ပတသကေသာ သတငးအချကအလကများ အပါအဝင ေဒသအေြခအေန�င ဆကစပေသာ
သတငးအချကအလကများ ပါဝငသည။ ဤ လမး��နချကများက ေဒသအေြခအေန�င လကေလျာညေထမ��ေအာင
ဘာသာြပနသငသညသာမက အေရးေပါဖနးလငးများမ လကခရ��ပးေသာ ဖနးေခါဆမ�များအရ
အချန�ကာလာသည�ငအမ� အဆငြမငတငသငသည။ အရငးအြမစ လမး��နတင ထညသငးရန
ကးကားရမညအရာများ ဥပမာအချ�တင
• လြခ ေရးအစအမ
• GBV အမျးအစားများ၊ က ြပားြခားနားေသာ GBV အမျးအစားများအေပါ အသက�ငကျနရစသ၏
ပမနတြပနမ�များ၊
• ကေလးသငယ အသက�ငကျနရစသ၏ အကးအကားစာရကစာတမး
• ကျနးမာေရးအချကအလကများ ( အေရးေပါ သေ��တားေဆး ြပဿနာက ��နးဆြခငး၊ PEP၊ မြဖစမေန
အစရငခရန လအပချကများက �ငးလငးြပြခငး)
• အေြခခဥပေဒ ဂဏပဒများ�င ြဖစစဉများ ( အေရးေပါဖနးလငးအတက လ�ေြပာငး��နးပ ြခငးဆငရာ
မတဖကအဖ�များအြဖစ ေ��ေနတစဦး ထား�ြခငးသည အေကာငးဆးြဖစသည။)
• ေသေ�ကာငး�ကစညြခငးမ ကာကယရနအစအစဉအသက�ငကျနရစသက မညသအေထာကအပေပးရန။
မသားစများ�င သငယချငးများအတက စသညတ ပါဝငသည။
ေအဂျငစများဆငရာ ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နချကများတင အထကပါေခါငးစဉ အများစ
ပါဝင�ပးြဖစသည။ ေဒသခဘာသာစကားြဖင အြမနကးကား�ငရနအတက မတ� များ
အဆငသငထား�ြခငးသည အကအညြဖစေစ�ငသည။
��နးပမ�လမးေ�ကာငးများ။ အေရးေပါဖနးလငး ဝနေဆာငမ�များ ရ��ငေသာေနရာအြဖစ
သတမတထားေသာေနရာများ အပါအဝင အေရးေပါဖနးလငးဝနထမးများမ နဂမလ��ငေန�ပးေသာ
��နးပမ�လမးေ�ကာငးများက ေဖာြပထားေသာ စာရကစာတမးက ရ�ထားရန အေရး�ကးသည။
အေသးစတအချကအလကများတင အဖ�အစညးနာမည�င လပငနးဆချကများ၊ ဖနးနပါတ၊ အးေမးလပစာ၊ လက�
ေနရာလပစာ၊ ပပးေပးေသာ ဝနေဆာငမ�များ၊ ဝနေဆာငမ�၏ ကနကျစရတများ၊ ဝနေဆာငမ�ရယ�ငေသာ အချနများ၊
ပါဝငသည။ လ�ေြပာငး��နးပလကသည စာရငးများက အနညးဆး ေြခာကလတစခါ ပမန မတတမးတငသငသည။
အေရးေပါအေြခအေနများတင ဝနေဆာငမ�များ လ�ငြမနစာေြပာငးလေသာေ�ကာင လ�ေြပာငး��နးပသည စာရငးများက
တစလ မ သးလအတငး လစဉ မတတမးတငသငသည။
ဘာသာြပနေပးသများ၏ တာဝနအချ နဇယား။ များြပားစာေသာ ဘာသာစကားများ ေြပာဆေသာေနရာများတင
ဘာသာြပနသများ၏ တာဝနအချနဇယား၊ ၎ငးတက ဆယသယရမည သတငးအချကအလကများ �ေနေစရန
ေသချာေစပါ။
IEC ပစ�ညးများ�င ချဉးကပမ�များ။ အေရးေပါဖနးလငးအတက အထးသးသန ြဖစေသာ IEC ပစ�ညးများက ဖနတးပါ။
အကအညေတာငးဆမ� ြမငတငေပးကာ စတဒဏရာမြဖစေစေသာ အေရးေပါဖနးလငးက အများြပညသသ�ေအာင
မညသလပေဆာငရသည�င ပတသကေသာ အေတးအြမငများက ေပးသငသည။ လ�ေြပာငး��နးပမ�လမးေ�ကာငးဆငရာ
မတဖကအဖ�များ ( မသနစမးအသငးအဖ�များ၊ LGBTI အဖ�အစညးများ�င လနညးစအတက ဝနေဆာငမ�ေပးသများ)
အားလးထသ အေရးေပါဖနးလငးများက ြမငတငပါ။ ရပရာလထ�င အသက�ငကျနရစသများအား
အေရးေပါဖနးလငးအေ�ကာငး မညသေြပာဆရမည�င ပတသက၍ မတဖကအဖ�များ�င ရပရာလထ
လပငနးဆချကများက ေလကျငသင�ကားေပးရန ေသချာေစပါ။
၃.၁.၃ အြခားထခကလယေသာ လအပစအတက ထညသငးစဉးစားစရာများ14
ေအာကေဖာြပပါအချကများသည GBV ြဖစရန ထခ◌ကလယေသာ လအပစခများအတက အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမေပးြခငး
ကနဦးလပေဆာငချကများက တညေဆာကရနအတက အေရး�ကးေသာ ထပေလာငး စဉးစားစရာအချကများြဖစသည။
ကေလးသငယ အသက�ငကျနရစသများ
အသက ၁၂ �စေအာက ကေလးသငယ အသက�ငကျနရစသများသည အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက ထား�ေသာ
လြခ ေသာေနရာများတင ဝနေဆာငမ�များက ရ��ငသည။ အဘယေ�ကာငဆေသာ ကေလးများအားလးသည လြခ ေသာေနရာများက
လကလမးမခင�ေသာေ�ကာင ြဖစသည။ အေထာကအပများေပးရန “ကေလးသငယ အသက�ငသနကျနရစသများအတက
ြပစေစာငေ�ာကြခငး”တင သငတနးရယထားေသာ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများ �ရနအေရး�ကးသည။ ကေလးများအတက GBV
ေ���လျားဝနေဆာငမ�များက ကေလးသငယ ကာကယေစာငေ�ာကေရးက�မတစဆငလညး ေြပာငးလစစဉေပး�ငသည။
လငပငးဆငရာ အ�ကမးဖကမ�မ အသက�ငကျနရစသ အမျးသားများ
လငပငးဆငရာအ�ကမးဖကမ�မ အသက�ငကျနရစသ အမျးသားများအတက ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးရာတင ြဖစရပစမခန ခမ�က
ေအာကပါအချကများမ တစဆငလပေဆာငေပး�ငသည။:
1. ကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�များ။ ကျနးမာေရးေဆးခနးများ� GBV ဝနေဆာငမ�များက အမျးသားများမ အစဉအ�မ
လကလမးမသငသည။ အသက�ငကျနရစသများအားလး�င အလပလပ�ငရန ဝနထမးများကလညး လငပငးဆငရာ
ကယထလကေရာကမ�အတက ေဆးကသမပငးဆငရာ ေစာငေ�ာကမများက ေလကျင သင�ကားေပးသငသည။
2. အမျးသားများ�င အလပလပေနေသာ အြခားက�မ မတဖကအဖ�က သတမတေဖာထတပါ။ ေ���လျားအဖ�များသည
အမျးသားများ�င လပေဆာငေသာ လ�ပ�ားမ�များ (သမဟတ) ဝနေဆာငမ�များက အေကာငအထည ေဖာေဆာင�ငေန�ပးေသာ
မ◌တဖကအဖ� �င အလပတလပ�င၍ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသက မတဖကအဖ�အစညးသ အလညကျ
တာဝနထမးေဆာငေစပါ။
3. ရပရာအသငးအဝနးတင အေရးေပါအေြခအေနအတက သးသန ေနရာများ ေဖာထတြခငး။ ေဖာြပထားခ�ပးသညအတငး
လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ အေြခအေနအများစတင အမျးသားများ�င ေယာကျ◌ငာ◌းေလးများ၏ လ�ပ�ားမများသည
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ၏ လ�ပ�ားမ�များကသ ကန သတမ�မ�ပါ။ �ပးေနာက ၎ငးတသည
ရပရာအသငးအဝနးေနရာများက ပမလကလမးမ�ငသည။ ရပရာအသငးအဝနးတင ေြပာဆရန
သးသန ေနရာသတမတြခငးသည ြဖစ�ငေချ�ေသာ ေရးချယစရာတစခြဖစသည။ ေ���လျား GBV ကငးဆငးလပသားများအား
GBV ြဖစရပစမခန ခြခငးက ေလကျငသင�ကားေပး�ငသည။ ထမသာလ�င ကငးဆငးလပေဆာငေနစဉအတငး
ထတေဖာေြပာဆမ�များ�လာလ�င ၎ငးတ သည အမျးသား အသက�ငကျနရစသများ�င ထေနရာတင ချကချငးေတ�ဆ�ငသည။
(သမဟတ) အချနအနညးငယ�ကာ�ပးေနာက ရပရာအသငးအဝနးမ သတမတထားေသာ သးသန ေနရာများတင ေတ�ဆ�ငသည။
4. အေရးေပါဖနးလငးများ။ ေဖာြပထားခ◌�ပးသညအတငး အေရးေပါဖနးလငးများ၏ ေကာငးကျးသည မညသမညဝါြဖစသညက
မသ�� ငပါ။ ထေ�ကာင စတဒဏရာေ�ကာင ဝနေဆာငမ�များက တစဦးချငးရယရန ေတာငးခြခငး မြပလပလေသာ
အမျးသားများအတက ဝနေဆာငမ�များက လကလမးမ�ငရန ပပးေပး�ငသည။ ထအြပင လသားချငးစာနာမ�ဆငရာ
အေြခအေနအများစတင အမျးသားများသည ဖနးများက လကလမးမ�ငေချပများသြဖင အေရးေပါဖနးလငးများမတစဆင
လ�� ဝကထနးသမးမ��ေသာ အေထာကအပများက ေတာငးခ�ငသည။
လငပငးဆငရာအ�ကမးဖကမ�မ လတေြမာကလာေသာ အမျးသား အသက�ငကျနရစသများအတက
ရ��ငေသာဝနေဆာငမများ�ငပတသက၍ တကျေသချာေသာ သတငးအချကအလကပစ�ညးများ�င ၎ငးတအား
ေ���လျားဆဒများတင မညသလကလမးမ�ငေ�ကာငးက ဖနတးေရးဆကာ ြဖန ေဝသငသည။ ၎ငးတတင
အမျးသားများအေပါလငပငးဆငရာအ�ကမးဖကမ�က ပေပျာကေစရနရညရယေသာ သတငးစကားများ ပါဝငသငသည။
မသနစမး အသက�ငကျနရစသများ
လြခ ေသာေနရာများ သမဟတ အြခား ဝနေဆာငမ�များ/လ�ပ�ားမ�များ�ငအတ ပးတတည�ေသာ သးသန အခနးများြဖစေစ
အဖ�အစညးများအေနြဖင ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ကနဦးလပေဆာငချကများအားလးက မသနစမး
အသက�ငကျနရစသများမ လကလမးမမ�ေသချာေစရန လပေဆာငသငသည။ ၎ငးတင ထေနရာများသ သားလာ�ငရန
သယယပေဆာငေရး ပပးေပးြခငးလညး ပါဝငသည။ ရပရာအသငးအဝနးလပ ငနးဆချကများ�င ရပရာအသငးအဝနး
ကငးဆငးလပသားများ/စညး�းလ��ေဆာ သများသည မသနစမး အသက�ငကျနရစသများက ဦးတညထား�ပး မသနစမး
အဖ�အစညးများက �ာေဖ၍ အလပလပရန၊ အေရးေပါဖနးလငးများက မသနစမးသများ လကလမးမ�ငဖ ေသချာေစပါ။
LGBTI အြဖစခယထားေသာ အသက�ငကျနရစသများ
အြခားေသာ ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည ြပငပထစပမ�အားေကာငးေသာ ကနယကများမတစဆင GBV ြဖစရပစမခနခြခငး
ဝနေဆာငမ�များအေ�ကာငးက LGBTI လအပစများသ ေရာက��ငေသာ လမးေ�ကာငးတစခက ေဖာြပ�ငသည။
ဤလအပစအတက သမာ�းကျမဟတေသာ ဝနေဆာငမ�ေပးသများအား ခြခားသတမတြခငး�င ၎ငးတအတက
ြဖစရပစမခန ခြခငး လအပချကများက အေထာကအကြပြခငးြဖင ဝနေဆာငမ�များက ပ၍လကလမးမေစလာ�ငရန
မတဖ� ြခငးြဖစပါသည။
အေရးေပါဖနးလငးများမ တစဆင LGBTI လအပစက ေထာကပြခငးသည နညးလမးတစခြဖစသည။ LGBTI အမျးသမးများ�◌င
မနးကေလးငယများလညး လြခ ေသာေနရာက လကလမးမ�ငခင�သည။ LGBTI ဟသတမတခယထားေသာ
အမျးသားအသက�ငကျနရစသများသညလညး ြဖစရပစမခန ခမ� ဝနေဆာငမ�များက လ◌ငအ�ကမးဖကမ�မ အသက�ငကျနရစသ
အမျးသားများနညးတ လကလမးမခင�သည။
ကငးအေြခအေနမ။
ြမနမာ�ငငတင IRC ၏ ေ���လျား ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးေပးသများမ အလငးမးအမ ေဒသခ LGBTI အဖ�အစညး�င
အလပ�ေဆးေ�းပများ ြပလပခသည။ LGBTI လအပစ�င အလပလပရန လအပေသာစမးရညများဆငရာ
သတငးအချကအလကများက အလငးမးအမမ ပ ပးေပးသည။ IRC မလညး GBV ြဖစရပစမခန ခမ� ြခငေလလာြခငးက
ပ ပးေပးသည။ IRC အေရးေပါဖနးလငးမတစဆင အြပနအလန��နးပမ�လပေဆာငရန
�စဦး�စဖကသေဘာတညခ�ကသည။ LGBTI များအတက ြဖစရပစမခန ခမ� လပေဆာငရာတင IRC မ
အလငးမးအမအဖ�အား ကနကျစရတများက ပ ပးေပးကာ အလငးမးအမ၏ GBV လပငနးဆချကအား အေဝးမ
ြဖစရပစမခန ခြခငး အေထာကအပ ေပးသည။
၃.၂။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက ဝနထမးခန ြခငး
အထးသြဖင ေဘးကငးလြခ မ� မ�ေသာ သမဟတ/�င ေဝးလေခါငပါးေသာ ေနရာများ� အေဝးမ ေ���လျား
တ ြပနေဆာငရကများက �ကး�ကပြခငး �င ြပဿနာ ေြဖ�ငးြခငး၊ ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးတအတက အား�ကးေသာ GBV
နညးပညာပငးဆငရာ စမးရညများ လအပသည။ ဝနထမးသည ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ေနရာများ၏ အေြခအေနများက
နားလညရနလအပသည။ ထ ြပင ရဖနရခါတင အလညကျ အချနဇယား အစတအပငးတစခအြဖစ ေြမာကများစာေသာ
ဆဒများအ� �င ဆဒတစခစ၏ အေြခအေနအရ ဝနေဆာငမ�များက ထနးည�ရန၊ ထနးသမးရန �င ပပးေပးရန မဟာဗျဟာများ
ေရးဆရမည။ အြခားဝနေဆာငမ�များသ သငေလျာေသာ ချတဆကမ��ငအတ ဝနေဆာငမ�များအတကေနရာများ
ထနးသမးထေထာငထားြခငး၊ ြဖစရပ စမခန ခမ�က လ�� ဝကထနးသမးေသာ နညးလမးများြဖင လကလမးမရန၊
မတည�ငမေသာ အေြခအေနများတင စနေခါမ�များက �ာေဖေြဖ�ငးကာ ေစာင�ကညေလလာရန အဆငြမငစာ
ေလကျငသင�ကားထားေသာ ဝနထမး လအပသည။
ြဖစ�ငပါက အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ဝနထမးသည အေြခကျေနသည လြခ မ��ေသာ ေနရာများတင GBV
ဝနေဆာငမ�များေပးရာတင �က တင၍ အေတ�အ�က �သငသည။ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�များမ ြဖစရပ
ကငတယေြဖ�ငးသများအားလးသည ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နများက အေြခခေသာ
ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ သငတနး ေကာငးမနစာ ရ�ထားသငသည။ ထအြပင GBVက အေရးေပါအေြခအေနတင
တ ြပနေဆာငရကြခငး �င �က တငြပငဆငြခငး တငလညးေကာငး ကေလးသငယ အသက�ငကျနရစသများအား
ြပစေစာငေ�ာကြခငး ကလညးေကာငး ေလကျငသင�ကားေပးရမည။
ေအာကေဖာြပပါအပငးတင GBVက အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက ေထာကပရန �င အေကာငအထညေဖာရန
လအပေသာ ဝနထမးများ၏ ရာထးများက ေဖာြပထားသည။ ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကမ�၏ ပစအရ ေနာကထပတဖက
ဝနထမးများလ လအပ�ငေ�ကာငးကလ ေအာကတင ေဖာြပထားပါသည။ ေအာကတင ေဖာြပထားေသာ လမး��နများတင
ထပေလာငးေဖာြပရလ�င စစစေလလာြခငးကေဘးကငးလြခ ေသာ နညးလမးြဖင ဝနေဆာငမ�ေပးရန လအပေသာ
ဝနထမးများ၏ ပ�ဖငးများက သတမတေဖာထတ�ငရန ��ပးသား ေဒသခ ဝနထမးများြဖင အ�မတမး လပေဆာငသငသည။
.
၃.၂.၁။ GBV ေ�� �လျားအဖ�များအတက ဝနထမးခန ြခငး
လအပေသာ ပ�ဖငး/
အဖ�ဝင ဝနထမးများ၏
အခနးက�များ
အေရအတကအေပါ လမး��နချက ဝနထမး၏ ရာထး ေနာကေ�ကာငး �င တာဝနဝတ� ရားများ
ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကြခငးက အေကာငအထညေဖာရန
လအပေသာ ဝနထမး
နညးပညာဆငရာ ��ပေထးေသာ ြဖစရပ စမခန ခမ�
�ကး�ကပသ (များ) စတမနး ဇာတ��နးများက
သးသပ ကငတယ
ေြဖ�ငး�ငေသာ စမးရညများ �င
ေ���လျားဆဒ တစခစအတက
အသငေလျာဆးေသာ
ဝနေဆာငမ� ပစက စတမနးြဖင
ပေဖာသည။
ထဝနထမးများသည
ေ���လျားအဖ�များ တာဝနကျေသာ
�းတင �သည။
တ ြပနေဆာငရကမ�ကစတင
လပေဆာငစဉတင
• ကနဦးတင
ေ���လျားအဖ�အား
ဆဒအသစများသ ြဖန ကျက
တာဝနေပးကာ ထေနာက
သငေလျာေသာ အချန
ဆဒထတင
ေထာကပေပးရန
အလညကျ စနစြဖင
ေ���လျားဆဒများသ
သားေရာကပါ။
• ြဖစရပ စမခန ခေသာ
ေနရာများ က ေရးချယကာ
အေြခအေနများက
ေစာင�ကညေလလာပါ။
(ေနရာများတင
လ�� ဝကထနးသမးမ��ြခငး၊
အြခားဝနေဆာငမ�များ �င
ပးတ တည�ကာ
ချတဆကမ� �ေစရန
ေသချာေစြခငး) • အြခား ဝနေဆာငမ�ေပးသများ၊
ရပရာအသငးအဝနး
အသငးအဖ�များ�ငအတ
��နးပမ� လမးေ�ကာငးများ �င
အေရးေပါ GBV လပထးလပနညးများ ေရးဆပါ။
အေဝးမ ေ���လျား
ဝနေဆာငမ�ေပးြခငး၏
လေလာကေသာ
စမခန ခမ�အတက ြဖစရပ
ကငတယေြဖ�ငးသများ �င
အေရးေပါ ဖနးလငး
လပသားများ အေရအတက
အလက လေလာကေသာ
အေရအတက�သည
�ကး�ကပသများ။ (အကယ၍
ေ���လျား
တ ြပနေဆာငရကြခငးအား
တစစတတစပငး အြဖစ
လအပပါက)
ဝနထမး၏ ရာထး
လအပေသာ ပ�ဖငး/
ေနာကေ�ကာငး
အဖ�ဝင ဝနထမးများ၏
အခနးက�များ �င
တာဝနဝတ� ရားများ
အေရအတကအေပါ
လမး��နချက
ဆကလက �ကး�ကပြခငး -
• �း/ �းခမေန၍ ေ���လျားဆဒ
အားလးသ
တာဝနယလပကငမ�များ အား
�ကး�ကပပါ။
• ြဖစရပ စမခန ခမ�၏
အေရအေသးက ေစာင�ကည
ေလလာပါ။
• စတ-လမ�
အေထာကအပေပးေသာ
လ�ပ�ားမ�များက �ကး�ကပပါ။
• လကယတင/ ေ���လျားကာ
�ကး�ကပြခငး ြပလပပါ။
• မတဖက အဖ�များ�င
ဝနထမးများအတက စမးရည
ြမ�ငတငြခငး အစအစဉများ �င
သငတနးများက �ကး�ကပပါ။
ဆကလက ေပါငးစပည���ငးြခငး -
• အချန�ကာလာသည�ငအမ�
အသက�ငကျနရစသများအား
အချနမ
ေစာငေ�ာကမ�ေပး�ငေသာ
စမးရည၊ GBV ဆငရာ
ေပါငးစပည���ငးြခငး၊
��နးပ ြခငးအား ခငမာေစပါ။
• GBV အစအဖ� ခ/လပငနးအဖ�
အပါအဝင ေဒသခ
ေပါငးစပည���ငးြခငး
ယ��ရားများ�င ပမန
သတငးအချကအလကများ
မ�ေဝပါ။
ြဖစရပ ကငတယ
ေြဖ�ငးသများ
မတသားရန။
ဝနထမး၏ ရာထးတင
GBV သမဟတ SGBV
ဆသည အသးအ��း
မသးပါ�င။
ယခငက သငတနး �င
အေတ�အ�ကများသည GBV ြဖစရပ
စမခန ခမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များက
အေထာကအကြဖစေစသည။
အ�မတမး အမျးသမးများအား ြဖစရပ
ကငတယ ေြဖ�ငးေပးသများ
အြဖစခန အပပါ။ အမျးသမးများ၊
အမျးသမးများ ခြခား ေဖာထတေသာ
အသက�ငကျနရစသများ၊ အမျးသား
အသက�ငကျနရစသများသညလညး
ရဖနရခါ အမျးသမးများ�င
စကားေြပာတငပငရန
လလား�ကသည။
အဘယေ�ကာငဆေသာ
ကျးလနသများသည အများအားြဖင
အမျးသားများ ြဖစေသာေ�ကာင
ြဖစသည။ အမျးသမး
အသက�ငကျနရစသက
ေတာငးဆမသာလ�င အမျးသမး
ြဖစရပ ကငတယေြဖ�ငးသများသည
အမျးသမး အသက�ငကျနရစသများ
�င အလပလပသငသည။
ေဒသ အေြခအေနအရ
ေ���လျားဆဒများအ�
ရပရာအသငးအဝနး
ထစပလပေဆာငရန �င ြဖစရပ
စမခန ခြခငးတင ေလကျငထားေသာ
အမျးသား ဝနထမးများ ထား�ရန
သငေတာသည မသငေတာသညက
ဆနးစစေလလာပါ။ သေသာ
အမျးသား
အသက�ငကျနရစသများမ
အမျးသား ြဖစရပ
ကငတယေြဖ�ငးေပးသများ�င
တငပငချငလမမည မဟတဟ
မသတမတပါ�င။
• GBV ြဖစရပ စမခန ခမ�
လပေဆာငပါ။
• အြခား ဝနေဆာငမ�ေပးသများသ
လြခကာ လ�� ဝကထနးသမးမ�
�ေသာ ��နးပမ�က ပ◌ပးပါ။
• ��နးပမ�လမးေ�ကာငးက ပမန
ြပြပငေရးဆမ� လပေဆာငကာ
ဝနေဆာငမ�များအား ေပါငးစပ
ည���ငးပါ။
• အပစလက စတ-လမ�
အေထာကအပ လ�ပ�ားမ�များ၊
လြခေသာ ေနရာများတင
အမျးသမးများ �င
မနးကေလးငယများ အတက
သတငးအချကအလက
ြဖန ေဝမ�များ ပပးေပးပါ။
• တစဦးချငး ပးေပါငးပါဝငမ�က
ပမနြဖစေစရန
အသက�ငကျနရစသများ
မဟတေသာသတအား
တစဦးချငး စကားေြပာေပးပါ။
• ရပရာအသငးအဝနး
လပငနးဆချကများ သမဟတ
မတဖကအဖ�များက
သငတနးေပးပါ။
ကနဦး လပေဆာငချကများ၊
လပေဆာငမည ဧရယာ �င လဦးေရ၊
ဆဒထတင လအပေသာ အချန �င
ေြပာဆရမည ဘာသာစကားေပါ
မတညကာ အေရအတက
သတမတပါ။
နယေဝး
ကငးဆငးဝနထမး/
ရပရာအသငးအဝနး
စညး�းလ�ေဆာသ
များ
အသက�ငကျနရစသ ဗဟြပေသာ
စတေနသေဘာထားများ က
ထင�ားေစ�ငသည။
အေြခခလမး��နများ၊ GBV ြဖစရပ
ထတေဖာေြပာဆမ�များ အား
ကငတယြခငး၊ ြဖစရပ
ကငတယေြဖ�ငးသများ ထသ
��နးပေပးြခငးများ �င အထးသြဖင
ထခကလယ လအပစများသ
ေရာက�ရန ေယဘယျအားြဖင
ြပငပထစပမ� မဟာဗျဟာများ၊
၎ငးဝနထမးများအား သငတနးေပးရန
လအပသည။
အထကတင
ေဖာြပထားသညအတငး ေဒသ
အေြခအေနအရ
ေ���လျားဆဒများအ�
ရပရာအသငးအဝနး
ထစပလပေဆာငရန �င ြဖစရပ
စမခန ခြခငးတင ေလကျငထားေသာ
အမျးသား ဝနထမးများ ထား�ရန
သငေတာသည မသငေတာသညက
ဆနးစစေလလာပါ။
ကနဦး ေလလာအကြဖတြခငး
လပငနးစဉ၏ တစစတတစပငး
အြဖစ
• GBV ေလလာအကြဖတမ�၏
တစစတတစပငး အြဖစ ဦးတည
အပစဖ � ေဆးေ�းြခငး
ေဆာငရကပါ။
• အမျးသမးများ �င
မနးကေလးငယများ အတက
လြခေသာ ေနရာများ အြဖစ
အသးြပ�ငေသာ
ရပရာအသငးအဝနး�
ေနရာများက သတမတ
ေဖာထတရန
အြခားဝနထမးများ�ငအတ
လပေဆာငပါ။
• ��နးပမ�လမးေ�ကာငး �င
ဝနေဆာငမ�လမး��န စာအပ
ဖ � �ဖးတးတကေစရန ေဒသခ
ဝနေဆာငမ�များက
ေြမပေရးဆပါ။
• GBV အ��ရာယ ေလျာချေရး
ေလလာအကြဖတမ�များ၊
ရပရာအသငးအဝနး
ေဘးကငးလြခမ� အစအစဉ
ေရးဆြခငးက ပပးကညပါ
သမဟတ ပးတ ပပးကညပါ။
ထအြပင ေဒသတငး
အ��ရာယများ ေလျာချမ�တင
ထသတ၏
အေထာကအပ◌များရ�ရန
ဝနေဆာငမ�ေပးသများ၊
ရပရာေခါငးေဆာငများ�င
တငြပအစရငခပါ။
ကနဦး လပေဆာငချကများ၊
လပေဆာငမည ဧရယာ �င လဦးေရ၊
ဆဒထတင လအပေသာ အချန �င
ေြပာဆရမည ဘာသာစကားေပါ
မတညကာ အေရအတက
သတမတပါ။
ဆကလက၍
• အနးတဝက�
ရပရာအသငးအဝနးတင
ရ��ငေသာ ဝနေဆာငမ�များ၏
သတငးအချကအလကက
ြဖန ေဝရန ရပရာအသငးအဝနး
ထစပမ�များ လပေဆာငပါ။
• ရပရာအသငးအဝနး အပစများ၊
အသငးအဖ�များ၊ အြခား
ဝနေဆာငမ�ေပးသများ�င
အဓကကျေသာ
အဆကအသယများ
တညေဆာကပါ။
• GBV ဝနေဆာငမ�များတင
၎ငးတ၏ ပးေပါငးပါဝငမ�
ြမ�ငတငရန
ရပရာေခါငးေဆာငများ �င အြခား
အဓကကျေသာ ဂတေစာငများ
အတက သငတနးများေပးပါ။
• ရပရာအသငးအဝနး
လပငနးဆချကများအား
သတမတေဖာထတကာ GBV
အေြခခသေဘာတရားများ၊
��နးပမ�များ �င
အေြခခလမး��နများက
သငတနးေပးပါ။
• လအပသလ အြခားသငတနးများ
ေပးပါ။
ယာဉေမာငးများ/သ
ယယပေဆာငေရး
ေအာပေရတာများ
PSEA၊ လ�� ဝကထနးသမးမ�
စညးမျဉးစညးကမးများ၊
ေဘးကငးလြခ မ� မဝါဒများက
သငတနးေပးသငသည။
• ေ���လျားအဖ�အတက
သးသန သတမတထားေသာ
ယာဉေမာငးအြဖစ ြပမပါ။
• ဂဏသက�ာ ကာကယေပးေသာ
ပစ�ညးအစ ကသေသာ
ေထာကပပစ�ညးများြဖင
အေထာကအပေပးပါ။
• အကယ၍ လအပပါက
မးကာတများ သမဟတ အြခား
သ�ာနများ တညေဆာကရာတင
ကညပါ။
ဝနထမး�င အေထာကအပ
ပစ�ညးများအပါအဝင ေ���လျား
တ ြပနေဆာငရကြခငးအတက
လအပေသာ ယာဉများ အေရအတက
ေပါမတညကာ (တစခါတစရတင
ေ���လျားဆဒတစခတင
တစေယာကထကပ၍
လအပ�ငသည)
ဝနထမး၏ ရာထး
လအပေသာ ပ�ဖငး/
အဖ�ဝင ဝနထမးများ၏
အခနးက�များ အေရအတကအေပါ
လမး��နချက ေနာကေ�ကာငး �င တာဝနဝတ� ရားများ
ေ���လျားဝနေဆာငမ�များ၏ ဒဇငးအရ အြခားဝနထမးများလညး လအပ�ငသည။ လငပငးဆငရာ �င
မျ းဆကပား
ကျနးမာေရး
ဝနထမး
အကယ၍ ြဖစ�ငပါက
အေြခအေန�င သငေလျာရန
အမျးသမးြဖစသငသည။
• အဓမ�ြပကျငခရေသာ
အသက�ငကျနရစသများအတ
က ၇၂နာရအတငး
ဝနေဆာငမ�များေပးရန ချကချငး
တာဝနချပါ။
• CCSAS တစခလးအား တက�က
ပ◌ပးရန သမဟတ
လကလမးမရန ေသချာေစပါ။
• အသက�ငကျနရစသများအား
လြခစာ သတမတေဖာထတြခငး
�င ��နးပမ�ဆငရာ
လပထးလပနညးများအတက
ကျနးမာေရးလပသားများက
ေလကျငသင�ကားေပးသည။
• အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများအား
လြခေသာ ေနရာများတင
မျးဆကပား ကျနးမာေရးဆငရာ
အစညးအေဝးများ လပေဆာငပါ။
• အသက�ငကျနရစသများ
အတက ကသမ�ပငးဆငရာ
ေစာငေ�ာကမ� ေပး�ငရန
�ေန�ပးေသာ ဝနထမးများ၏
စမးရည �င ကျနးမာေရး
ေထာကပပစ�ညးများက
ဆနးစစေလလာပါ။
• ဝနေဆာငမ�များ
လကလမးမ�ငရနအတက
သတငးအချကအလက
ြဖန ေဝြခငး အစအစဉ �င
အစညးအေဝးများ ပပးေပးပါ။
• GBV ဆငရာ အသပညာများ၊
ေ���လျားဆဒများတင
အရညအေသးမေသာ ကျနးမာေရး
ဝနေဆာငမ�များ မ�ပါက ပ၍
ြပညစေသာ ေ���လျား
တ ြပနေဆာငရကြခငး တင ထညသငး
လပေဆာင�ငသည။ ၎ငးသည
ေဒသအေြခအေန၊ ဥပေဒများ၊ �င
မဝါဒများအရ ြဖစ�ငေချ မ�၍
လအပချကတစခ လညးမဟတေပ။
ဤရာထးသည
ေ���လျားဆဒများအ�ကား
အတညတကျ မ�ဘ
ခရးသားလာ�ငေသာ
အလားအလာ�သည။
အေြခခ စညးမျဉးစညးကမးများ၊
�င ��နးပမ� လမးေ�ကာငးများ
�ေစရန ရပရာအသငးအဝနး
ကျနးမာေရး လပငနး
ဆချကများ�ငအတ
လပေဆာငပါ။
အေရးေပါ ဖနးလငး
ဝနထမး -
ဤ ဝနထမးက
ေ���လျားတ ြပနေဆာင
ရကြခငး၏
တစစတတစပငး
အြဖစ �င ၎ငးအား
သးသန အြဖစလညး
အေရးေပါ ဖနးလငး
အသးြပသည။
(အထကတင ေဖာြပထားေသာ ြဖစရပ
ကငတယေြဖ�ငးသ၏
ေနာကေ�ကာငး/ ပ�ဖငးက �ကညပါ။)
• အေရးေပါ ဖနးလငးမတစဆင
ြဖစရပ စမခန ခြခငး �င
အကျပအတညး ကာလ
�ကားဝငေဆာငရကမ�
အေထာကအပေပးပါ။
• ြဖစရပများအား ဖနးြဖင
အေြခခထားေသာ ��နးပမ�
လမးေ�ကာငးများအရ ��နးပပါ။
• ��နးပမ� လမးေ�ကာငးဆငရာ
ဆကသယမ�က ြမ�ငတငပါ။
• ဝနထမးများ ဆဒထတင
မ�ေနချနတင ေ���လျားဆဒများ�
အသက�ငကျနရစသများအား
ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကမ�၏
တစစတတစပငးအြဖစ
အေထာကအပေပးသည။
အေရးေပါ ဖနးလငးလပသားများ
အေရအတကသည အစအစဉအတက
သငေလျာေသာ လပငနးချနတင
မတညသညဟ ယဆရသည။ ဥပမာ -
အကယ၍ အေရးေပါ ဖနးလငးသည
၈နာရဆငးြဖင ေနစဉ ၂၄ နာရ
လပငနးလညပတသည ဆပါက
ေနစဉ လပငနး လညပတရန
အေရးေပါ ဖနးလငး ဝနထမး၃
ေယာက လအပလမမည။
ြဖစရပ ကငတယေြဖ�ငးသများ
�ကား တာဝန အေြပာငးအလ
လပမညအစား အေရးေပါ
ဖနးလငးအတင သးသန
ဝနထမးထား�ရန
အ�ကြပထားသည။
ထ ြပင အဖ�တာဝနကျေသာ �းတင�ေနသည လပငနးလပေဆာငေနေသာ ဝနထမးများ၏ အချနစစေပါငး ရာခင� �နးသညလညး
လအပပါသည။ အေဝးမ ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကြခငးအတက ထဝနထမးများ�င အ�ကြပထားေသာ ၎ငးတ၏
တာဝနဝတ� ရားများ �င အခနးက�များက ေအာကတင ေဖာြပထားသည။
ဝနထမး၏ရာထး အေဝးမ ေ�� �လျား တ ြပနေဆာငရကရနအတက တာဝနဝတ� ရားများ�င အခနးက�များ
လြခေရး မနေနဂျာ
• ေ���လျားဆဒ တစခချငးစအတက အေရးေပါ တ ြပနေဆာငရကမ�များ
လပေဆာင�ငရန ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ အ��ရာယ
ေလလာအကြဖတြခငးက လပေဆာငပါ။
• သားမည/မသားမည” စသည ေဘးကငးလြခ ေရးဆငရာ
ဆးြဖတချကများအတက ဆကလကြဖစပားေနေသာ ေဘးကငးလြခ မ�
အစအစဉ ေစာင�ကညေလလာြခငးက လပေဆာငပါ
• ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ သတငးအချကအလကအတက အြခားေသာ
အဖ�အစညးများ�င ည���ငးလပေဆာငပါ။
• ေဘးကငးလြခ မ�ဆငရာ ေပါလစများ �င အေရးေပါအစအစဉများ က
မတတမးတငပါ။ ဝနထမးများအား ေလကျငေပးပါ။
• သငေလျာေသာအချနတင ဆဒအတငး ပပးေပး�ငရန ေ���လျားဆဒများသ
သားေရာကပါ။
ကငးဆငး မနေနဂျာ • ေ���လျားဆဒများသ လြခစာ လကလမးမမ�အား ပပးကညရန အာဏာပငများ�င
ည���ငးလပေဆာငပါ။
• ေ���လျားအဖ�များအတက ဝနေဆာငမ�ေပးရန ေနရာများ ေဖာေဆာငပါ
• ေဒသခ ရပရာအသငးအဝနးများ၊ အကျးခစားခင�သများ၊ ေဒသခ အဖ�အစညးများ၊
ပဋပက�တင ပါဝငေသာ ပါတများ �င အြခား သကဆငရာ အာဏာပငများထမ
လကခမ�ရ�ြခငး �င ထနးသမးြခငး အတက မဟာဗျဟာချမတပါ။
• နညးပညာပငးဆငရာ �ကး�ကပသအား တငြပအစရငခကာ လပ�ားမ�များအတက
ေပါငးစပည���ငးပါ။
• လြခေရး မနေနဂျာထမ အစရငခစာတင အေြခခေသာ ေဘးကငးလြခမ�ဆငရာ
ဆးြဖတချကများ ချမတပါ။
• သငေလျာေသာအချနတင ဆဒအတငး ပပးေပး�ငရန ေ���လျားဆဒများသ
သားေရာကပါ။
ပစ�ညးဝယယေရး၊ ဘ�ာေရး �င HR၊
IT အဖ�ကလညး ထညသငးစဉးစားပါ။
• ဆကလကေပးအပေနေသာ အေထာကအပ◌အတက လအပေသာ ေနစဉ
လပေဆာငချကများက �ကး�ကပပါ။
• အစအစဉအတက ဂဏသက�ာ ကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစများ ကသေသာ
အေထာကအပ◌ပစ�ညးများ ဝယယပါ။
• ကနသငးသများ�င စာချပချပဆပါ။
• ငားရမးေသာ လပငနးစဉများ �င စာချပချပဆရာတင ပပးပါ။
• သငေလျာေသာအချနတင ဆဒအတငး ပပးေပး�ငရန ေ���လျားဆဒများသ
သားေရာကပါ။
ေအာကေဖာြပပါ အချကများ အပါအဝင ေလလာအကြဖတမ�တစေလ�ာကတင လအပချကအရ အြခားဝနထမးများကလညး
သတမတတာဝနေပး�ငသည။
• ဝနေဆာငမ�များသ အဓပ�ါယြပညဝေသာ လကလမးမမ� ြမ�ငတငရနအတက အထးသြဖင ထခကလယအပစများအား
ပပးေပး�ငေသာ ဝနထမး
• လပ�ားမ�များ ပပးေပးရန ေ���လျားဆဒ� ဝနထမး ဥပမာ - ဆရာမများ၊ အကယ၍ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများမ
စာတတေြမာကမ�ဆငရာ လပ�ားမ�များ သမဟတ လကမ�ပစ�ညး ဒဇငနာများ စသညြဖင
• ရပရာအသငးအဝနး ကျနးမာေရး လပသားများ
• ကေလးသငယ ေစာငေ�ာကမ� လပသားများ
• ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ တညေနရာများအတက အေစာငများ�င သန �ငးေရးလပသားများ
• ဝနေဆာငမ�များ �င လြခ ေရးဆငရာ ေနရာများသ လကလမးမမ�က ပပးရန သမဟတ ��နးပမ�များအတက
သယယပေဆာငေရး ေအာပေရတာများ (ဥပမာ - မသနစမး သငတနးသားများ သမဟတ အေဝးတင ေနထငသများ)
၃.၃။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအား
အေကာငအထညေဖာရန ရပရာလထ လပငနးဆချကများ�င အတတကလပေဆာငြခငး အေ��တငေဖာြပခသည�ငအည ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�ဝနထမးများအြပင ရပရာလထ လပငနးဆချကများသည
ေ���လျားဝနေဆာငမ�က အေကာငအထညေဖာရန အလနအေရးပါေသာ အစတအပငး တစခြဖစသည။
ေအာကေဖာြပပါအပငးများတင ၎ငးတ၏ တာဝန�င ဝတ� ရာများက ေဖာြပထား�ပး ရပရာတင လပေဆာငေသာ ၎ငးတ၏
အလပများ လြခ ၍ ထေရာကမ��ေစရန လမး��နချကများ ေဖာြပထားပါသည။
၃.၃.၁။ ရပရာလထ လပငနးဆချကများ၏ တာဝန�င ဝတ� ရားများ
ရပရာလထ လပငနးဆချကများသည အသငးအဖ�လ�ပ�ားမ�များ�င ဝနေဆာငမ�များ လကခရ��ငရန ရပရာများတင
သတေပး��းေဆာမ�များ ြပလပ�င�ပး ၎ငးသည ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကမ�၏ အစတအပငးတစခလညး ြဖစသည။ အကယ၍
ေ���လျားအဖ�သည ြဖစရပစမခန ခမ�၏ ကနဦးလပေဆာငချကများအြဖစ ယာယ လြခ ေသာေနရာများ စတငလပေဆာငလ�င ထ
ရပရာလထ လပငနးဆချကများသည အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက စတ-လမ�ပ◌ငးဆငရာ လ�ပ�ားမ�များ
အေကာငအထညေဖာရနလညး ပပးေပး�ငသည။ ရပရာလထ လပငနးဆချကများသည အဓကေသာချကများ ြဖစသည။
အဘယေ�ကာငဆေသာ ၎ငးတသည ေ���လျားအဖ�များက ေဒသ၏ ယဉေကျးမ� ဓေလထးတမး၊ အသက�ငကျနရစသများ၊
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ၏ မသမသာ ကြပားေသာ လအပချကများ၊ က ြခ ငနားလညေစ�ငရန
ေထာကကေပး�ငသည။
၎ငးအစအစဉများ�င ထေတ�ဆကဆမ�များတင အကယ၍ ေဒသအေြခအေန�င သငေလျာ�ပး လြခ သညဟ ယဆလ�င ၎ငး
ဆချကများက GBV ြဖစရပ ထတေဖာေြပာဆမ�များက ေဝဖနမ�မ�ေသာ၊ ကယချငးစာနာေထာကထားေသာ အြပအမ�င
လြခ ေသာေနရာတင မညကသ တ ြပနရမည၊ ေ���လျား အဖ�၏ ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များက
လ�� ဝကထနးသမးမ��ကာ လြခ မ��ေသာ ��နးပမ�များ မညကသ ြပလပရမည�င ပတသက၍ သငတနးေပးထားရမည။
အကယ၍ ထတေဖာေြပာဆမ�တစခက လကခရ�လ�င ၎ငးဆချကများမ အသက�ငကျနရစသအား
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�သည သကဆငရာေနရာများသ မညသညအချနတင ေရာက�မညအေ�ကာငး
သတငးအချကအလကက ေပးပ�ငယသာမက ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများ ဆဒတင�ေနစဉ လကယတင ၎ငးတက
ေတ�ဆ�ငရန ေဆာငရကေပး�ငသည။ ထအြပင အကယ၍ အေရးေပါဖနးလငးများ တပဆငထားလ�င ဆချကများ (မဘငးဖနး�င
ဖနးေငြဖညကဒြဖင ပ ပးေပးထားသငသများ)သည ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� ဆဒတင မ�ေနေသာအခါတင
အေရးေပါဖနးလငးြဖင ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ�င အလ�ငအြမန ေတ�ဆ�ငရန ပပးေပး�ငသည။
ေအာကေဖာြပပါ လမး��နချကသည ဆချကများ မြပလပသငေသာအရာများအပါအဝင ၎ငးတ၏ ကယေရးအကျဉး၊ တာဝန �င
ဝတ� ရားများ၊ GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�အတက လအပေသာ ဆချကများ အေရအတက က ေဖာြပထားသည
လအပေသာ ကယေရးရာဇဝင �င ေနာကေ�ကာငး တာဝန�င ဝတ� ရားများ အေရအတက ဆငရာ
လမး��နချကများ
အတငးအတာ တစခအထ ြဖစ�ငေသာ ေဒသတငး
အမျးသမး အဖ�အစညးများ၏ အဖ�ဝင အေရအတက
တးချ�ပါ။
ေနရာ/ဆဒတင တငးရငးသားမျး�ယစအားလးက
ကယစားြပပါ။ သေသာ အစအစဉတင
ပါဝငသညလပငနးဆငရာ ဘာသာစကားက ေြပာဆပါ။
သငေလျာ၍ အေထာကအပြဖစေစေသာ
စတေနသေဘာထား အမအကျငများြဖင
အသက�ငကျနရစသများအား ြပမဆကဆေ�ကာငးက
စာတတေြမာကမ�အဆင အေပါမတည၍
ေဒသခဘာသာစကားြဖင
ေရးသားြခငး (သမဟတ) ��တအားြဖငေသာ
လညးေကာငး ဆနးစစ၍ရပါသည။
အသက�ငကျနရစသများအားဗဟြပေသာ
စတေနသေဘာထား များက
ေလလာအကြဖတြခငးက�ကညပါ။
အစအစဉမ ၎ငးတကေပးအပထားေသာ ဖနးများက
လြခလ�� ဝကစာ ထ◌နးသမး�ငစမး�� ြခငး
၎ငးတအား သငတနးပချ�ပးေနာက GBV
အေြခခစညးမျဉးစညးကမးများတင ပါဝငေသာ
ကျငဝတများက လကမတေရးထးရမည။
• ဝနေဆာငမ�များ အေ�ကာငးက ရပရာလထသ
ေရာက�ေအာင ေဆာငရကြခငး
• ဆဒတင ေ��� လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ
အဖ�မ�ချနတင GBV မသကဆငေသာ ကစ�ရပ
များက ဦးတညသည ယာယလြခေသာေနရာ
များတင အပစလကလ�ပ�ားမ�များ အေကာငအ
ထညေဖာြခငး �ငေပါငး စပည���ငးြခငး
အပါအဝင (စတအပနးေြဖလ�ပ�ားမ�များ) ကသ
ေသာ စတလမ�ပငးဆငရာ ေထာကပ မ� အစ
အစဉ များက လပေဆာငရန ေ���
လျားဝနေဆာငမေပးေသာအဖ�က ကညပါ။
• မသနစမးေသာသများ၊ LGBTIဟခယထား
ေသာသများ၊ တငးရငးသားလနညးစစေသာ
ထခကလယေသာ လအပစခများက သတမတ
ခြခားရာတင ေ��� လျားဝနေဆာငမ�ေပး
ေသာအဖ�က အေထာကအပ ေပးရန�င ၎ငးတ ၏
အပစလကလ�ပ�ားမ�များက လကလမး
မ�◌ငဖရနအတက ပ ပးေပးြခငး။
ဝနေဆာငမ�များ�ငပတသက၍ ၎ငးတအပစ
များတင�ေသာ မညသညအခကအခမဆ ေ���
လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� က ဆကသယ
ေြပာဆပါ။
• ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�၏ အချန
ဇယား(သမဟတ) ပမန အပစလက လပေဆာင
ချကများတင အေြပာငးအလများ �ပါက ရပရာ
အသငးအဝနးသ ဆကသယအေ�ကာငး
�ကားေပးပါ။
• သငေလ�ာ�ပး လြခသညဟ ယဆလ�င GBV
ထတေဖာေြပာဆမ�များက တ ြပနေဆာင ရက�ပး
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ� ၏
ြဖစရပစမခန ခြခငး ဝနေဆာငမ�များသ
လ�ေြပာငး��နးပပါ။
• �ကး�ကပကပကြခငး၊ စဉဆကမြပတဆက
သယေပးေရး ရညရယချကများအတက
မဘငးဖနးများ မတဆင ေ���လျားအဖ�များက
ပမန ဆကသယေပးပါ။ အကယ၍
အေရးေပါဖနးလငးသည ေ���လျား တ ြပနမ�၏
ေ���လျားေနရာ တစခတင
အနညးဆး အမျးသမး
ရပရာလထ ဆချက
�စဦးထား�ြခငး။
တစစတတစပငးြဖစလ�င ၎ငးက အသက�င
ကျနရစသများမ လကလမးမေစရန ပပးေပးပါ။
• အသက�ငကျနရစသ၏ ေတာငးဆမ�အေပါ
မတညကာ သမ�ငအတ ဝနေဆာငမ�များ
ေဆာငရကရာတင အေဖာအြဖစ�ေနပါ။
ရပရာလထဆချကများသည -
• ြဖစရပစမခန ခမ�က ၎ငးတ ကယတင
မလပေဆာငသငပါ (တာဝနများ လ�အပမည
အစအစဉသေဘာတညမ�၏ တစစတတစပငး
ြဖစကာ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ� မ
၎ငးတက ေလကျငသင�ကားထားေပးမ သာလ�င
လပေဆာငသငသည။)
• ရပရာအသငးအဝနးတင
အသက�ငကျနရစသများက တက�က စာ
ေဖာထတြခငး မလပသငပါ။
• အသက�ငကျနရစသများ၏ ြဖစရပများက
�ကားဝငေဆာငရကြခငး (သမဟတ)
စစမးစစေဆးြခငး မြပရ။
• ြပဿနာများက �ကားဝငဖျနေြဖြခငး (သမဟတ)
ြပစမ�ကျးလနသများ�င စကားေြပာဆြခငးများ
မြပရ။
• အသက�ငကျနရစသများ၏ အမများသ
မသားရ။ အဖ� မ ြပငပထစပမ� လပငနးများ
လပေဆာငရာတင ထအမများသည ကငးဆငး
အစအစဉ၏ တစစတတစပငးအြဖစ
ပါဝငမသာလ�င ထအမများသ သားေရာကပါ။
• အသက�ငကျနရစသများက ၎ငးတအမတငသာ
ေနထငေစြခငး မြပရ။
• အသက�ငကျနရစသ ေတာငးဆမ�မ�ပ ထသ၏
ြဖစရပက အြခားမညသ�ငမ� မေြပာဆပါ�င။
�ကး�ကပကပကြခငး �င သငတနးေပးြခငး။ လပငနးဆချကများသည ၎ငးတ၏ တာဝနများက စတငမထမးေဆာငမ
ေအာကပါတ�င ပတသက�ပး ၎ငးတက ေလကျငသင�ကားေပးသငသည။ (အတပးတပါ�ေသာ လငခတင ထသေသာ
သငတနးအတက အေထာကအကြပရန အ�ကြပထားေသာ သငေထာကကများက ေတ� ��ငသည)
• GBV အေြခခစညးမျဉးစညးကမးများ�င GBV အေြခခ သေဘာတရားများ
https://gbvresponders.org/response/gbv-case-management/#InteragencyGender-
basedViolenceCaseManagementTrainingMaterials
• GBV ြဖစရပ ထတေဖာမ�တစခက တ ြပနရနအတက အေြခခတ ြပနချကများ (ဥပမာ - အေထာကအထားခငလစာ ေဝဖနမ�မ�ဘ
စာနာေထာကထားမ�က ေဖာြပေသာ တရားဝငထတြပနချကများ၊)
• ေ�ာငရန ေဆာငရန �င မညသေြပာဆရန အပငး ၉တင16 https://gbvguidelines.org/wp/wp-content/uploads/2018/03/
GBV_PocketGuide021718.pdf
• ေ���လျားအဖ�သ လ� � ဝကလြခ စာ လ�ေြပာငး��နးပမ�များ ြပလပြခငး
• ရပရာအသငးအဝနး ြပငပထစပမ�လပငနး မဟာဗျဟာများ
• အငအားအာဏာ�င ထခကလယမ� သေဘာတရား၊ ထခကလယ လအပစများမ (ဥပမာ-မသနစမးအပါအဝင) အဓပ�ာယြပညဝေသာဝနေဆာငမ�က
လကလမးမေအာင မညသပပးေပးမညနညး။ https://gbvresponders.org/response/gbv-case-management/#InteragencyGender-basedVi
olenceCaseManagementTrainingMaterials and http://www.globalprotectioncluster.org/_assets/files/aors/protection_
mainstreaming/IRC_Protection_Mainstreaming_Training%20_Facilitators_Guide_March_2013_EN.pdf p30-38
16 https://gbvresponders.org/response/gbv-case-management/#InteragencyGender-basedViolenceCaseManagementTrainingMaterials
• ေဘးကငးလ ◌ြခ မ�ဆငရာ စစေဆးမ�များ လပေဆာငြခငး https://gbvresponders.org/emergency-response-preparedness/emergency-
response-assessment/
• ေယဘယျ လြခ ေရးအစအမ (ဥပမာ တစဦးချငးမ GBV ကေတ� �က ခစားမ�များသည သတစမတတညးမ�ပါ။ ေနာကထပလမး��နများအတက အပငး၅ တင�ကညပါ။
၃.၃.၃။ လပငနးဆချကများသ လပငနးစဉများ လ�ေြပာငးေပးြခငး
အပငး(၂) တင ေဖာြပထားသကသ အဖ�အစညးများသည အစအစဉစတငသညမစ၍ ေရ�ညတညတရနအတက အစအစဉများက
ေရးဆသငသည။ အကယ၍ ၎ငးတသည ေဒသအဖ�အစညးများ၏ အစတအပငးတစခြဖစလ�င လပငနးဆချကများဆသ
ေ���လျားတ ြပနမ�များ၏ အယအဆအချ� ြဖင အေကာငအထညေဖာြခငးအား ြဖညးြဖညးချငး လ�ေြပာငးေပးြခငးသည
ေ���လျားတ ြပနမ�များ �ပးဆးသားချနတင ေရ�ညတညတေအာင ြပလပြခငးြဖစသည။ ၎ငးတတင
• ဆဒတင ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များ မေရာက��ငချနတင အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများအတက ယာယလြခ ေသာေနရာတင အပစလကလ�ပ�ားမ�များက ဦးေဆာင�ငရန�င
စညး�းလ��ေဆာင�ငရန ၎ငးတက အရငးအြမစများ၊ နညးပညာက�မးကျငမ�များက ပပးေပးရမည။
• ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ဝနေဆာငမ�များေပးရန လပငနးဆချကများ၏ စမးရညကတးြမ�ငေပးြခငး (သမဟတ
လပငနးဆချကများသ အထးတာဝနများက ြဖစရပစမခန ခမ�လပေဆာငေန စဉအတငးလ�ေြပာငးြခငး)။ အကယ၍
ဤေရးချယမ�ကြပလပရန ထညသငးစဉးစားထားလ�င စမးရညြမ�ငတငေရး အစအစဉများက ေကာငးမနစာ
ေရးဆထား�ရန �င လပငနးဆချကများ၏ အရညအချငး အဆငများက ေလလာအကြဖတရနအတက
လပငနးစဉများထား�ရန အေရး�ကးလပါသည။ ဝနထမးခန အပြခငး�င အရညအချငးအဆငများအြပင
ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအား အလးစလ�ေြပာငးေပးရာတင ၎ငးဝနေဆာငမ�က ပပးေပးရန၊ လအပေသာ
အေြခခအေဆာကအအ၊ အရငးအြမစများက ြဖညဆညးေပး�ငရန တကျေသာ သတမတချကများ လအပသည။
လပငနးဆချကများ �င လကေတ�အေကာငအထညေဖာေသာ အဖ�အစညးများအား နညးပညာပငးဆငရာ
အေထာကအပေပးရန�င ၎ငးအား ဆဒတငးတငြဖစေစ၊ အေဝးမ �ကး�ကပကပကသည ြဖစေစ ြဖညးြဖညးချငး
လ�ေြပာငးေပးမ�ြဖစစဉ၏ အစတအပငးတစခ အြဖစလအပသည။
၃.၄။ ကျား၊မ အေြခြပအ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက လြခေရးဆငရာ
လအပချကများ
အေဝးမ GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးချနတင အကျးခစားခင�သ�င ဝနထမးများ၏ လြခ ေရးက ေသချာေစရန
ေ���လျားတ ြပနမ�များမြပလပမ ေအာကပါလြခ ေရးမဝါဒများ၊ လပထးလပနညးများ �င တနဆာပလာများ အဆငသငထား�ရမည
ြဖစသည။
• တကျေသချာ၍ ြပနလညြပငဆငထားေသာ အဖ�အစညးဆငရာ လြခ ေရးဆငရာမဝါဒများ အစအစဉ�င
လပထးလပနညးများ အဆငသင�ရမည။ ဝနထမးများ�င ရပရာအေြခြပ မတဖက အဖ�များက ၎ငးတ�ငပတသက�ပး
သငတနးများပချရပါမည။
• “ြပနလည�ပသမးခင” မဝါဒသည �ငငသား၊ �ငငြခားသား�င မတဖက ဝနထမးများအား ခငြပချကေပး�ပး
ြပနလညလကတ ြပနြခငး အေလအကျငမ�ေစဘ ၎ငးတ၏ ကယပငလြခ ေရးအတက ဆးြဖတချကများချရာတင
အေထာကအကေပးသည။ ၎ငးမဝါဒသည သကဆငသများအားလးအေပါ သကေရာကသငပါသည။
• ဆကသယေရးဆငရာ နညးဥပေဒသများ၊ ခရးသားလမး��နများ၊ စေဝးဖေနရာများ၊ ေဆာငးတငးအစအစဉ (ဥပမာ-
ဆဒအတငး အဖ�များ ေဆာငးခရနအတက လြခ ေသာေနရာများ၊ ြပနလညေနရာချထားေရးအတက လြခ ေသာေနရာများ၊
ေဘးကငးရာသ ေ���ေြပာငးေရးအစအစဉ (ဥပမာ- အြပနလမးတင တားဆးမ�များ�ေသာအခါ လမးခလပတင
နားေန�ငေသာေနရာများ) �င ေဘးကငးရာသ ေ���ေြပာငးေရးလမးေ�ကာငးများ အပါအဝင ဆဒအတငး တကျေသချာေသာ
လြခ ေရး စမခန ခမ�အစအစဉ/နညးဥပေဒများ ထား�ရမည။
• ေနစဉ ေဘးကငးလြခ ေရး ေလလာအကြဖတမ�များ၊ မနကပငးတင အေသးစတ��န�ကားြခငး�င ညေနပငးတင
ြပနလညအစရငခေစြခငး၊ ြဖန ကျကတာဝနထမးေဆာငြခငးအတက “သားမယ/မသားဘး” ဆးြဖတချကချရန အဆငများ
သတမတရမည။
• မညသညသားလာမ�မျးမဆ အာဏာပငများထမ လမးခရးအတက ခငြပချက�င စာရကစာတမးများက
�က တငြပငဆငထားရမည။ တတ�ငသည အတငးအတာထ ဝနထမးများ�င ရပရာလထများက
မညသညလကနကကငအဖ�များမ ပစမတထားမ�မ�ေစရန ေသချာေစြခငးတ ပါဝငသငသည။
• မလြခ ေသာ ေနရာများသ ယာဉတနးများြဖင သားလာြခငးအတက စညးမျဉးစညးကမးများ
• ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�၏ သားလာမ�က လကလစစေဆးရန ယ��ရားများ။
• အဖ�တစစစအား ဆကသယေရးနညးလမးများ (ဖနး၊ ေရဒယ (သ ) လအပလ�င �ဂလတဖနး) စေသာ
အြခားေသာနညးလမးများြဖင ပပးေပးပါ။ အေရးေပါအေြခအေနအတက လပငနးဆချကများ သတမတထားကာ
ဝနထမးအားလးက ထလပငနးဆချကများ၏ အေရးေပါ ဆကသယေရးကတများက ေဝမ�ထားရမညြဖစသည။
ထကဒများက မညသအသးြပရသည�င ပတသက၍ �ငးလငးစာ ��န�ကားေဖာြပထားေသာ ဆကသယေရးသစပင
�ရပါမည။ ယာဉတစခစအတက လြခ ေရးဆငရာ လပငနးဆချကတစေယာကစ ခြခားသတမတထားရမည။
• ဆကသယေရး ပစ�ညးကရယာများ(ဖနး၊ ေရဒယ၊ �ဂလတဖနး)စသညတက ပမနစစေဆး၍ အဖ�များအားလးက
ေပးထားရပါမည။ ဝနထမးများအား ၎ငးတကမညကသအသးြပရမညက သငတနးေပးထားသည။
• ေဆာငးတငးအတက လအပေသာပစ�ညးအစတင အစားအစာ၊ ေရ/ ေရသန စငေပးေသာ ေဆးြပား၊ ပကဆ၊
ေနရာထငခငးအတက လအပေသာပစ�ညးများ၊ ယာဉများထ� ေ�းဦးသနာြပ ပစ�ညးအစများ၊ အေ�း�ကးပစ�ညးများ
ထညထား�ပး ဝနထမးများ အလယတကေကာကယ�ငေသာ အတများ၊ ရာသဥတဆငရာပစ�ညးများပါဝငသည။
၃.၅။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ�� �လျား ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက လအပေသာ
ေငေ�ကးအရငးအြမစများ
အကယ၍ ၎ငးသည �ကားဝငဖျနေြဖြခငး၏ အစတအပငးတစခြဖစလ�င အေဝးမ တြပနေဆာငရကမ�တင လအပသကသ
ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကမ� ေဖာေဆာင�ငရန ေအာကပါ ေငေ�ကးအမျးအစားများက လအပပါသည။ ၎ငးအမျးအစားများက
အေဝးမ/ေ���လျားတ ြပနမ�ပစ ဒဇငးေရးဆေနစဉအတငး ထညသငး စဉးစားသငသည။ ဘတဂျကများက
စတငအေကာငအထညေဖာသည�င လအပသလ ြပနလညည�� �ငး�ငသည။
• လပဂ�လများ�ငဆငေသာ။ ၎ငးသည အစအစဉ၏ ေရာက��ငမ��င အရယအစားအရ ကြပားမ��သည။ သေသာ
အပငး(၃)တင စာရငးြပစထားေသာ ဝနထမးများလညး ပါဝငသငသည။ ၎ငးတတင နညးပညာဆငရာဝနထမး
(ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများ၊ �ကး�ကပကပကသများ၊ ရပရာနယေဝးကငးဆငးဝနထမးများ�င
အေရးေပါဖနးလငးဆငရာဝနထမးများ အပါအဝင)၊ ယာဉေမာငးများ၊ လြခ ေရးဝနထမးများ�င စမခန ခသများတ
ပါဝငသည။ အကယ၍ ရပရာလထ လပငနးဆချကများ�င အလပလပလ�င ေစတနာေ�ကး အဖးအခများ
ေပးရနအတကလညး အစအစဉဆပါ။
• ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအတက အေြခခအေဆာကအအ/လြခေသာေနရာများ။ ၎ငးသည
လအပသလြပြပငေရးသား�ငေသာ အလ��င၏သေဘာတညမ�များ လအပပါသည။ သမသာလ�င ေ���လျား ဆဒများ�
ေရးချယစရာ ေနရာများအတငး အေြခခအရငးအြမစများက အသးြပ�ငမည။ (ဥပမာ- အစအစဉမ ငားရမးခများ
အသးြပရန လအပ�ငသည။ အေဆာကအအပစ�ညးများ (သ ) လြခ မ�ြမ�ငတငရန အေြခခအေဆာကအအများ
တးြမ�ငြခငး)
• ေ�� �လျားအဖ� များအတက သယယပေဆာငေရး။ ေ���လျားအဖ�များသည မမနညးလမးြဖင
သားလာမ�များလအပပါသည။ အဖ�အစညးများအ�ကား ယာဉများ ကနကျစရတ မ�ေဝြခငးများမြပလပသငပါ။
အသက�ငကျနရစသများ၏ ြဖစရပစမခန ခမ� လအပချကများအရ ၎ငးအဖ�တ၏ အချနက
လတလပစာစမမ��ရမညြဖစသည။လပငနးဆငရာယာဉအမျးအစား၊ ယာဉအေရအတက၊ ယာဉအရယအစားများ
စသညတက ေဒသအေြခအေနအရ သယယပေဆာငေရး လအပချကများက သချာစာစဉးစားသငပါသည။ ဥပမာ-ပမန
NGO ယာဉတင ယာဉေမာငးခအပါအဝင ခ(၄)ခသာပါ�သည။ GBV ေ���လျားဝနထမးများအတက လေလာကေသာ
ခအေရအတကပါသည ယာဉတစစး ပ၍ လအပ�ငေချ�သည။ အလပတကား(ဗနကား) တစစးတင ဆေသာလညး
၎ငးသည လမး�ကမးခရးတင မသငေလျာေပ။
• ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ အေထာကအပ◌များ။ ၎ငးတင လ�ေြပာငး��နးပမ�အတက ေငေ�ကး (အကယ၍
အသက�ငကျနရစသများအား လ�ေြပာငးရာတင အဖးအခေပးရလ�င) သယယပေဆာငေရး၊ ေနရာထငခငး�င
အသက�ငကျနရစသ၏ အေြခခလအပချကများ။ အသက�ငကျနရစေသာ ကေလးများ�င ဆယေကျာသက
မနးကေလးများ�ငအတ အလပလပြခငးအတက အေထာကအပများ၊ အထး လအပချကများ�ေနေသာ
အသက�ငကျနရစသများ (ဥပမာ မသနစမး အသက�ငကျနရစသများ)အား ပါဝငေစရန�င ဝနေဆာငမ�များက ၎ငးတမ
လကလမးမမ� ြမ�ငတငရန လအပ�ငေချ�ေသာ ဘတဂျက။
• ဂဏသက�ာ ကာကယေပးေသာ ပစ�ညးအစ�င အ��ရာယေလျာချေရး အေထာအပများ။ ၎ငးတင အမျးသမးလစဉသး
ပစ�ညးများ၊ သငေလျာေသာ ဝတစ၊ ဓာတမး၊ ေသာများ၊ ေငေ�ကး စသညတပါဝင သည။
• အဖ�လကလ�ပ�ားမ�များ။ ြဖစ�ငလ�င ေ���လျားဆဒတစခစတင အပတစဉ ြပလပရမညအစအစဉ အတက
ေငေ�ကးအပါအဝင ပစ�ညးများအတက အစအစဉေရးဆပါ။
• နညးပညာ။ ေအာကတင ေဖာြပထားေသာ တ ြပနမ�ပစအရ တကဘလကများ၊ စမတဖနးများ၊ မဘငးဖနးများက
ဝယယြခငး�င အသးြပမ�အတက ကနကျစရတများလညးပါဝငသည။
»» အကယ၍ ရပရာလထလပငနးဆချကများ�ငအတ အလပလပလ�င ေနရာတစေနရာအတက ရပရာလထ
လပငနးဆချက အနညးဆး�စေယာကအတက လကက ငဖနး �ငေင�ကးတက လအပပါသည။
»» အကယ၍ ဖနးအကပလေကး�ငးများက အသးြပ�ပး တ ြပနမ�များက ေထာကပမညဆလ�င (Primero- အပငး ၄
တငေဖာြပထားသကသ ) ဝနထမးများသည တကဘလကများက လအပလမမည။
အကပလေကး�ငးအေပါမ�တည�ပး ၎ငးက ေဒသဘာသာစကားသ ဘာသာြပနြခငးအတက
ကနကျစရတများ��ငပါသည။
»» အကယ၍ အေရးေပါဖနးလငးက ေ���လျားတ ြပနမ�၏ အစတအပငးတစခအြဖစ (သမဟတ) ၎ငးတစခလးက
သးသန အသးြပလ�င ဟတဝအတက ေငေ�ကး �င အေရးေပါဖနးလငး ဆကသယမ�ကနကျစရတတ
ပါဝငလမမည။ ၎ငးတင ခန မနးေချေခါဆမ�များ/ ဝနေဆာငမ�ေပးရာတင ြဖတေတာကခရြခငး မ�ေစရန
လစဉဆကသယမ�စရတများ ပါဝငသည။
»» အကယ၍ အေဝးမ �ကး�ကပကပကမ�အတက နညးပညာ အသးြပမညဆပါက လအပေသာပစ�ညးများ၊
အကပလေကး�ငး ဘာသာြပနဆြခငးအတက ေငေ�ကးများလအပပါ သည။ (နညးပညာအသးြပမ��င အေဝးမ
�ကး�ကပကပကမ�ဆငရာ သတငးအချကအလကများက အပငး ၅ တင ပ၍ေဖာြပထားသည။
• သငတနးေပးြခငး။ ေနရာ၊ ေနရာထငခငး၊ သယယပေဆာငေရး �င ေနစားစရတ စသြဖင။
• ရပရာလထ လပငနးဆချကများအတက အေထာကအပ◌များ။ ေငေ�ကးဆငရာေထာကပမ� �င ပစ�ညး (စကဘးများ၊
အကျႌများ၊ လယအတများ)
• ေပါငးစပည�� �ငးြခငးဆငရာ ေငေ�ကး။ လစဉ ေပါငးစပည�� �ငးဆငရာ အစညးအေဝးများအတက အစညးအေဝးဆငရာ
အေထာကအပ များ�င သယယပေဆာငေရးစရတများ ပါဝငသငသည။ အကယ၍ ဝနေဆာငမ�ေပးသများသည သငတနး
သမဟတ အစညးအေဝးသ သားလာ�ငလ�င ၎ငးတ၏ ကနကျစရတများ ပါဝငေစပါ။
• နယေဝးကငးဆငးြခငးအတက ေငေ�ကးများ။ သတငးအချကအလက၊ ပညာေရး�င ဆကသယမ�ဆငရာ ပစ�ညးများ�င
ဘာသာြပနဆြခငးအတက ပါဝငသည။
• လြခေရး။ လြခ ေရး အလညကျ ေလလာအကြဖတြခငး�င ဝနထမး�င အေြခခအေဆာကအအ လြခ မ�ထနးသမးေရး
ကနကျစရတများ (ဥပမာ ေဆာငးတငးပစ�ညးများ၊ IDs ၊ သငေလျာပါက ြမင�ငေသာပစ�ညးများ)
အပငး ၄။ ကျား၊မ အေြခြပ အ�ကမးဖကမ�က အေဝးမ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�တင ြဖစရပစမ
ခန ခေပးြခငး �င အဖ�လက စတ-လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး
၄.၁။ အ�ကပအတညး�ကားတင ြဖစရပစမခန ခြခငး
အပငး(၃)တင ပါဝငသည ေစာငေ�ာကမ�၊ ကယချငးစာတတမ��ငပတသက�ပး GBV ြဖစရပစမခန ခမ�က
ေရ�လျားဝနေဆာငမ�ေပးရာ၌ လြခ စတချမ���ပး ထေရာကေသာနညးလမးများြဖင ပစြပေရးဆရနလအပေ�ကာငးက
ေဆးေ�းခ�ပးြဖစပါသည။ ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နချကများတင GBV ြဖစရပစမခန ခမ�
ြဖစစဉက အကျဉး ချပေဖာြပထား�ပးြဖစသည။ ေ���လျားဆဒများ� ဝနထမးများအေနြဖင အချနအကန အသတအတငး
ေဆာငရကရသညအတက GBV ြဖစရပစမခန ခမ�ြဖစစဉ စ��နး�ငအည လကေလျာညေထ�ေအာငေဆာငရကရန လအပလမမည။
အသက�ငကျနရစသတစဦးအား တစ�ကမတစခါသာ ေတ� �ငသညေနရာ သမဟတ ေတ�ဆရန
အချနအနညးငယသာ�သညေနရာမျး အစ�သည အေြခအေနတင ေပးရမည ဝနေဆာ ငမ�များအတက ဝနထမးများက
�က တငြပငဆငေပးထားရမညြဖစသည။
GBV ေ���လျားတ ြပနမ�တငပါဝငသည ြဖစရပ ကငတယေြဖ�ငးသများသည အသက�ငကျနရစသ၏
အေြခအေန�ငလအပချကများက ေလလာအကြဖတရမညြဖစ�ပး၊ ၎ငးတ၏ အဓကစးရမပပနမ�အေပါမတည�ပး
တ ြပနေဆာငရက�ငရန ြပငဆငထားရမညြဖစသည။ အေရးေပါလြခ မ��င ကျနးမာေရးလအပချကများက
(အသက�ငကျနရစသ၏သေဘာတညချကြဖင) အဓကထားဦးစားေပးေဆာငရကသားရမညြဖစသည။
ေအာကေဖာြပပါ ပ�ငဇယားသည အေဝးမေရ�လျားဝနေဆာငမ�များက �ကားဝငေဆာငရကမ�များအပါအဝင စြပထားသည
ြဖစရပစမခန ခမ�ြဖစစဉ �င အေရးေပါအေြခအေနတစခအတက အေြပာငးအလတစခအား လကနာ ကျငသးမ�တအ�ကား
ြဖစ�ငေချ�ေသာ ကြပားြခားနားချကများက အဓကေဖာြပထားပါသည။
ြဖစရပစမခန ခမ�ြဖစစဉ စ��နး
ြဖစရပ ပတသမးြခငး
ြဖစရပ ေစာင�ကည
ေလလာြခငး
အစအစဉ
ြဖစရပ အစအစဉ
အေကာငအထည
မတဆကြခငး�င ရငး�း
က�မးဝငမ�
တညေဆာကြခငး
ေလလာအက ြဖတြခငး
ေရးဆြခငး
ေဖာြခငး
အ�ကပအတညး�ကားတင ြဖစရပစမခန ခြခငး
အရငးအြမစများ �င
အဓက
လြခေရး အစအမ ေရးဆြခငး၊
အေရးေပါ ကျနးမာေရး �င
အေကာငအထညေဖာြခငး သတငးစကားများ
အတချး
�တတရက လြခေရး
လအပချကများ၊ဝနေဆာငမ�များ
မတဆကြခငး �င
စးရမပပနမ�က
အကြဖတြခငး
အေပါ သးသပြခငး
ရငး�း က�မးဝငမ�
GBV ြဖစရပစမခန ခမ� စ��နး - အဆငများ�င တာဝနများ
အကျပအတညး�ကားတင ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ြပြပငေြပာငးလြခငး (ေအာကေဖာြပပါ အ�ကမ အေရအတကများသည အနးစပဆးခန မနးချက
ြဖစသည)
အဆင ၁- မတဆကြခငး�င ရငး�းက�မးဝငမ� တညေဆာကြခငး အဆင ၁- အတချး မတဆကြခငး�င ရငး�းက�မးဝငမ�
တညေဆာကြခငး (၅ မနစ)
��တဆကြခငး�င သကေတာငသကသာြဖစေစြခငး
သငကယက�င လပကငရသညအခနးက�က မတဆကပါ။ ��တဆကြခငး�င သကေတာငသကသာြဖစေစြခငး
အသေပးသေဘာတညချက�ငပတသက�ပး
��ေထာငေပါငးစမေဆးေ�းြခငး (လ�� ဝကထနးသမးြခငး၊
မြဖစမေန လပရေသာ အစရငခတငြပြခငး)
စာတစေ�ကာငးစာ မမကယကမတဆကြခငး
က�နေတာ/မ နာမည ______၊ က�နေတာ/မကေတာ
အ�ကမးဖကခရသ/ ေဘးဒက�အ��ရာယန
�ကေတ� ခရသေတက ကညေထာကပေပးဖအတက
_________ မာ လပကငေနတာြဖစပါတယ။
ေမးခနးများကေြဖဆြခငး
ဆကလကေဆာငရကရနခငြပချကရယြခငး သငတက အကအညေပးရနအတက သငတ၏
ပဂ�လေရးရာအချကအလကများက
ထနးသမးထားမာြဖစပါသည။ သငလြခေရးအတက
သင�ကေတ� ခရေသာ အ�ကမးဖကခရမ� အေတ�အ�ကများ
အေ�ကာငးက မညသက ေြပာြပမညနညး၊ ေြပာမလား/
မေြပာဘးလား �င ပတသက၍ သင�ငက��ပအတတ
ဆးြဖတ�ကမညြဖစသည။
သင၏ အေရးအ�ကးဆး စးရမပပနမ�က ဘာများလဆတာ
က��ပက ဒေန ေြပာြပေပး�ငမလား။
အဆင ၂- အကြဖတြခငး အဆင ၂- အကြဖတြခငး (၁၅-၂၀ မနစ)
အြခားေြဖဆသပါဝငြခငး�မ�ဆနးစစပါ နားေထာငပါ(အသက�ငကျနရစသ ေြပာြပသည
အေ�ကာငး အရာများက နားေထာငေနေ�ကာငး
ေသချာေစရန အချနသးသန ေပးပါ)
မညသကအသက�ငကျနရစသ ြဖစသညက နားလညပါ။
ြဖစပျကခသညအရာများကေြပာြပရန
အသက�ငကျနရစသအား ေခါ ဖတပါ။
လြခေရးဆငရာ စးရမပပနမ�များက အကြဖတ
သးသပြခငး၊ လကလမးမ�ငေသာ လမ�ကနယကများ၊
ေကာငးမနစာနားေထာငေပးပါ။
စတပငးဆငရာအေြခအေန �င လအပချကများ။
တတ�ငသမ� များများနားေထာငေပးရန�င အသက
�ငကျနရစသေြပာေသာ အေ�ကာငးအရာက �ကားြဖတ
မေြပာပါ�င။
အတညြပေထာကခြခငး၊ စာနာနားလညေပးြခငး၊�င
အချကအလကရယြခငး အစ�သညအြပအမြဖင တ ြပနပါ။
အတညြပေထာကခြခငး၊စာနာနားလညေပးြခငး၊ အချက
အလကရယြခငး အစ�သညအြပအမြဖင တ ြပနပါ။ အသက�ငကျနရစသ၏စးရမပပနမ�များ၊
အဓကလအပချကများက ခြခားသတမတပါ။ အကယ၍ ေဘးကငးလြခေရးဆငရာ အေ�ကာငးအရငး
များေ�ကာင ေနာကဆကတ ေစာင�ကညေလလာမ�များ ေဖာငပစတငပါ�သည သတငးအချကအလက�င
သကဆငေသာ စာရကစာတမး သမဟတ မတစများက
လြခစာ မတတမးတငထားြခငး�င
စနစတကျသမးဆညးြခငး
မြပလပ�ငပါက ေဖာငေပါ �အချကအလကများက
မတတမးတငထားြခငးမြပရ၊ သမဟတ လရမယရ
မတစချနထားြခငးမြပရ။
17 လ� � ဝကထနးသမးမ�အတက ကန သတချကများ �ေနပါက ေအဂျငစြဖင သမဟတ ေဒသအေြခအေနြဖင ကကညေစပါ။ လပငနးေဆာငရကမ�များ
မြပလပမ ၎ငးက �ငးလငးတငြပသငသည။
GBV ြဖစရပစမခန ခမ� စ��နး- အဆငများ�င တာဝနများ
အကျပအတညး�ကားတင ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ
ြပြပငေြပာငးလြခငး
(ေအာကေဖာြပပါ အ�ကမ အေရအတကများသည အနးစပဆး
ခန မနးချကြဖစသည။)
အဆင ၃- ြဖစရပ အစအစဉေရးဆြခငး အဆင ၃- လြခေရး အစအမ ေရးဆြခငး�င အေရးေပါကျနးမာေရး၊
လြခေရးလအပချကများ၊ ရ��ငေသာ ဝနေဆာငမ�များက
ြခငသးသပြခငး (၁၅-၂၀ မနစ)
အသက�ငကျနရစသများ၏ လအပချကများက သင
နားလညထားသညအတငး အ�စချပေဖာြပပါ
ရ��ငသညဝနေဆာငမ��င အေထာကအပများအေ�ကာငး၊
၎ငးတေမ�ာလင�ငသညအရာများ�ငပတသကသည
သတငးအချကအလကများေပးပါ။
လြခေရးအစအမ
မညသေသာ ဝနေဆာငမ�များ �င အေထာကအပများ
ရ��ငသညက သတငးအချကအလကေပးပါ။
လအပချကများမညကသ ြပညမေအာငလပေဆာငရန၊
ပနးတငများချမတရန၊ �င
ေနာငတငြဖစလာမညအရာများအတက
ဆးြဖတချကများချမတလပေဆာငရန အစ�သညများက
အသက�ငကျနရစသ�င အတအစအစဉေရးဆပါ။
ြဖစရပ အစအစဉေရးဆကာ မတတမးထား�ပါ။
သင စးရမပပနမ�များက �ကး�ကပသ�င ေဆးေ�းတငပငပါ။
ေနာကဆကတလပငနးများအတက ေရးချယစရာ
နညးလမးများေဆးေ�းပါ။
အဆင ၄- ြဖစရပအစအစဉ အေကာငအ
ထညေဖာေဆာငရကြခငး အေကာငအထညေဖာေဆာငရကြခငး (၁၅-၂၀ မနစ)
လ�ေြပာငး��နးပမ�များ လပေဆာငပါ။
ချကချငးြဖစေပါလာသည စးရမပပနမ�များ အတက
အသက�ငကျနရစသအား ��နးပမ�ဆငရာ ေရးချယစရာများက
အသေပးပါ။
ဝနေဆာငမ�များ လကလမးမရန အသက�ငကျနရစသများက
ေထာကပေပးကာ စညး� းလ�ေဆာပါ။
အသက�ငကျနရစသ၏ သေဘာတညချကြဖင လ�ေြပာငး��နးပ
မ� ြပပါ။
ြဖစရပဆငရာ ေပါငးစပည�� �ငးပါ။
အရငးအြမစများ ပပးေပးြခငး (ပစ�ညးေထာကပြခငး၊
အရငးအြမစများ၊ အေရးေပါ ဆကသယရမညဖနးနပါတ၊
သငေလျာပါက တက�ကဝနေဆာငမ�များေပးပါ။
ဆကသယ၍ရ�ငပါက ခရးဆးအရပေဒသ� လသားချငးစာနာမ�
လပငနးေဆာငရကေနသများက
ဆကသယ�ငသညဖနးနပါတ၊ အဆကအသယမြပတေစရန
တကတနးအားေပးြခငး)
အဓကသတငးစကားများ မ�ေဝြခငး- အသက�ငကျနရစသသည
တစေယာကတညး မဟတ၊ ၎ငး၏အမားလညးမဟတ၊
အသက�ငကျနရစသ၏ခစားချကများကအသအမတြပလကခေပး
ပါ။ စတဒဏရာအေြခအေနပမဆးရားမလာေစဘ
သင�ငအတ�ေနေစရနအတက မနစအနညးငယအတငး
အသက�ငကျနရစသက စတတည�ငမမ��ေအာငလပေပးရမည။
(ကျန�ေသာေနရကများအတကအစအစဉချမတကာ
အသက�ငကျနရစသက လက�ပစ� ပနတငသာေနထငရန
တကတနးအားေပးရမည။)
အဆင ၅- ြဖစရပက ေစာင�ကညေလလာြခငး X
သေဘာတညမ�ရ�ထား�ပးသညအတငး
အသက�ငကျနရစသ�ငေတ�ဆဆကသယပါ။
လြခေရးက ြပနလည ေလလာအကြဖတပါ။
ြဖစရပအစအစဉက ြပနလညသးသပြပငဆငပါ။
ြပနလညြပငဆငထားေသာ အစအစဉက
အေကာငအထညေဖာေဆာငရကပါ။
ြဖစရပပတသမးြခငး X
ြဖစရပတစခက မညသညအချနတင ပတသမးသင�ပဟ
ဆးြဖတသတမတပါ။
ြဖစရပပတသမးြခငးက မတတမးတငပါ။
ြဖစ�ငလ�င အမ�ကစ��ငပတသတသ၏ တ ြပနမ� စစတမးက
စမခန ခပါ။
ပတသမးသညအမ�ဖငများက လြခစာသမးဆညးပါ။
(ပတသမးသညဖငများက
ဗ�အသစထတငေ���ေြပာငးထား�ပါ။)
၄.၂။ အဖ�လက စတ-လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး
၄.၂.၁။ ယာယ လြခစတချရေသာ ေနရာများတင စတအပနးေြဖေရး�င က�မးကျငမ�စမးရည
တညေဆာကေရးဆငရာ လ�ပ�ားေဆာငရကမ�များ
အကယ၍ သငအဖ�အစညးသည ေ���လျား တ ြပနေဆာငရကမ�၏ လပငနးအစတအပငးတစခအေနြဖင အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယေလးများအတက ယာယ လြခ စတချရေသာေနရာတစခ ဖငလစထား�သညဆပါက အဆပါေနရာက
စတအပနးေြဖေရး သမဟတ က�မးကျငမ�စမးရည တညေဆာကေရးဆငရာလ�ပ�ားမ�များ ြပလပရာေနရာအြဖစ
ထား�သငပါသည။ ထသေသာ လပငနးေဆာငရကမ� အစအစဉများက ရပရာလထ လပငနးဆချကများမ စညး�းလ�ေဆာငကာ
အေကာငအထညေဖာေဆာငရက�ငသလ၊ အမျးသမးများ�င မနးကေလးများသညလညး ၎ငးတ ကယတငကယကျ
လပေဆာင�ငပါသည။ ထကသ လပေဆာငြခငးအားြဖင အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများက လပပငခင အာဏာ�ေစကာ
အလပခငသေရာက�ေနေသာ ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�သညလညး ြဖစရပစမခန ခမ�ဆငရာ ကညေထာကပေပးမ�အေပါ
အဓက ထားလပေဆာင�ငခငရမညြဖစသည။ ထအြပင ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ� �မေနသညအခါမျးတငလညး
အဆပါလ�ပ�ားေဆာငရကမ�များက ဆကလကလပေဆာငခငရမညြဖစသည။ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက
သးြခားစ အခငဝငကျြဖစေစရန စမေဆာငရကသငပါသည။ အေကာငအထညေဖာေဆာင�ငသည လပငနး �င ပတသတသည
ဥပမာများမာ
• အားကစား၊ အက၊ ြပဇာတ၊ အ�ပညာ�ငလကမ�ပညာ၊ သမဟတ ပေြပာြခငး အစ�သည စတအပနးေြပေစသည
အစအစဉများ
• စာေပ�င ကနးဂဏာနးဆငရာ ပညာရပအပါအဝင က�မးကျငမ��င ဗဟသတရ�ေစသည အစအစဉများ၊
ကျနးမာေရးပညာေပး �င စကချပသငတနးများ
• ထးတမးစဉလာ မဟတေသာ အချနများ၊ လဘကရညေသာကနားချန
• ကေလးများအတကအစအစဉများ (သကဆငေသာေထာကကပစ�ညးများ) ထညသငးထားြခငးအားြဖင
အမျးသမးများအေနြဖင အပစဖ�လ�ပ�ားမ�အစအစဉများတင ပါဝငေနစဉ ၎ငးတ၏ကေလးများကပါ
တစပါတညးေခါေဆာငလာ�ငမည။
တစဦး�ငတစဦးေလးစားမ��ရန�င ကညေထာကပေပးရနအတက အဖ�လက လကနာရမညသေဘာတညမ� များ သတမတရန
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများက တကတနးအားေပးရမညြဖစ�ပး ၎ငးတအတကသးသန ေနရာတစခထား�ေပးရမည။
၄.၂.၂။ အဖ�လက စတ- လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး �င သတငးအချကအလကေပးြခငး
အစအစဉများ
ေ���လျား ဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များအေနြဖင တစဦးချငး GBV ြဖစရပစမခန ခမ�ဆ◌ငရာ ဝနေဆာငမ�များက
အချနအကန အသတအတငးေပးရသညအတက အပစလက အစအစဉများ လပေဆာငေနစဉ အသက�ငကျနရစသများ�င
တစဦးချငးသးသန ြဖစရပစမခန ခမ� ြပရသညအခါမျးတင စတ-လမ� အေထာကအပဆငရာ ပညာေပးရသည
အချ�ေသာအပငးများတင အဖ�အစညးများအေနြဖင အေြပာငးအလ ြဖစ�ငေ�ကာငးက စဉးစားေကာငး စဉးစားထား�ငသည။
အဆပါ အပစလက အစအစဉများက ေ���လျားအဖ�ဝင ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများက ဦးစးလပေဆာငရမည။
ေအာကေဖာြပပါ အချကများအားလးသည အပစဖ�အစအစဉြပလပေပးသည ဦးေဆာငပပးေပးသများမ အပစတငး GBV
ြဖစရပက တစစတစဦးက ထတေဖာေြပာဆလာ�ငေချ�သည အေြခအေနကေလျာချ�ငရန အေြခခ စညးမျဉးစညးကမးများက
ထား�ရန အေရး�ကးပါသည။ ဦးေဆာငပပးေပးသများသညလညး အဆပါ ထတေဖာေြပာဆမ�များက လြခ စာ ထနးသမထားြခငး၊
စာနာေထာကထားေသာ အြပအမြဖင လကနာေဆာငရကရနအတက စညးမျဉးစညးကမးတစခ �သငသည။ ဥပမာအားြဖင
• ေဘးကငးလြခမ�ဆငရ ေြမပေရးဆြခငး�င အ��ရာယေလျာချြခငး။ ရပရာအသငးအဝနး� အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများ�ငအတ လြခ မ�ဆငရာ အ��ရာယများ အေ�ကာငးေဆးေ�းရနအတက အဖ�လကလ�ပ�ားမ�များ
လပေဆာငေနစဉ ေလလာအကြဖတမ� ြဖစစဉတစေလျာက ရပရာအသငးအဝနး ေြမပဆြခငးပစက
ကးကားအသးြပ�ငပါသည။ ေဘးကငးလြခ မ� စစေဆးချကဆငရာ ေစာင�ကညစာရငးအား အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများက မတဆကအသေပး�င�ပး ဝနေဆာငမ� အေထာကအပ ေပးြခငး၊ �င ဝနေဆာငမ�ေပးသများ၏
တာဝနဝတ� ရားများက IASC GBV လပငနးလမး��နချကများအရ မညသေသာ ေထာကပမ�များက ေမ�ာလင�ငေ�ကာငး
အသေပးေြပာ�ကား�ငသည။ ြဖစရပေလလာမ� ဥပမာများအရ လြခ မ�ဆငရာ နညးဗျဟာများ (ဥပမာ-
ထငးေခေသာေနရာများတင ကငးေထာကထား�ြခငး၊ ေကျာငးလမးေလ�ာကပများတင ပါဝငြခငး၊
ေရယကတငးေနရာများက ေဖာထတရာ၌ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ ပါဝငလ�ပ�ားမ�သည
အေရး�ကးေသာ အခနးတငပါဝငေနြခငး၊ လြခ ေရးအတက မးအသးြပပ၊ ေရအမ�င ေရချးခနးတင
တခါးေသာအသးြပပ၊ အစ�သည) က စတငမတဆကေပး�ငသည။ ၎ငးတ �က ေတ�ရသည အေြခအေနများအရ
အ��ရာယက မညကသေလျာချရန၊ အဆပါအ��ရာယများက ေြဖ�ငးရန လပေဆာင�ငသညအရာများ၊
အ��ရာယများကြဖစေပါေစ�ငသည အေ�ကာငးအရငး အေြခအေနများက ၎ငးတ ရပရာအတငး�
တ ြပနေြဖ�ငး�ငစမး�သများ၊ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများ၏ လြခ မ�အတက
လ��ေဆာေထာကခမ�ရ�ေအာင လပေဆာငေပး�ငသည အသငးအဖ�များ၊ အစ�သညကစ�ရပများ�င ပတသက၍
ပါဝငတကေရာကသများထမ အေတးအြမငများက မ�ေဝရန ေတာငးဆရမည။
• အကျပအတညးအေြခအေနများအတက အေထေထ လြခေရးအစအမများ။ ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကချကများက
ပဋပက�အေြခအေန သမဟတ သဘာဝေဘးအ��ရာယ�င အကျပအတညးအေြခအေနေ�ကာင ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးမ�
ကသေသာ အေြခအေနမျး �င �က ေတ� ခ�ပးေသာ သမဟတ �က ေတ�ေနေသးေသာ အမျးသမးများ�င
မနးကေလးငယများြဖင ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကြခငးက အေကာငအထညေဖာ�ပးြဖစသည။ ၎ငးသည
ဒက�ေရာကေနေသာသများ�င ၎ငးတ၏ မသားစဝငများလြခ ေရးအတက ေထာကပကညေပးရန လအပေသာ
လအေရအတက၊ ေနရာများ�င အရငးအြမစများက စစစသတမတ၍ လြခ ေရးအစအမက အပစ အစအစဉများ
ချမတေဆာငရကရာတင အေထာကအက ြဖစေစ�ငသည။ �တချညးေပါလာေသာအေတးများက
ေမးခနးထတရာတင၊ ဥပမာအားြဖင သဘာဝေဘးအ��ရာယတစခခေ�ကာငြဖစေစ၊ သမဟတ သငအမထသ
ကျးေကျာဝငေရာကသတစဦးဦးေ�ကာငြဖစေစ သငအမမ အလျငအြမနထကခာရန လအပလာပါက၊ အမမ
သငမညကသထကခာမညနညး။ မညသညေနရာသသား၍ မညသညအရာများက သင�ငအတ
တစပါတညးယေဆာငသားမညနညး။ ထအရာကမညကသ ရေအာငယသားမညနညး။
မညသကသငဆကသယလသနညး။ သငအေနြဖင မညသက လြခ မ��ေစလသနညး။
• IPV တင မပါဝငေသာသများအတက လြခမ�အစအမ။ အမျးသမးများေတ� �က ရေလ�သည ခငမငက�မးဝငသမ
အ�ကမးဖကြခငးအေ�ကာငးက စတကးြဖင ဖနတးထားေသာ ြဖစရပေလလာမ�များက အသးြပ�ပး လြခ မ�အစအမ
ချမတေရး သေဘာတရားက အပစလက အစအစဉများတင စတငမတဆက�ငပါသည။
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများသည ြဖစ�ငေချ�သည �ခမးေြခာကမ�များ သမဟတ မေတာတဆြဖစရပများက
အ�ကမးဖကမ�ကျးလနသ၏ အြပအမ၊ အ�ကမးဖကမ�ြဖစေပါေစေအာင
အားေပးသညပတဝနးကျငအေြခအေနများြဖင သတမတေဖာထတကာ �က တငြပငဆငြခငးြဖင လကဦးမ�ရယရန
အကအညေပးရာတင အသက�ငကျနရစသများ�ငအတ လြခ မ�အစအမေရးဆသည။ အသက�ငကျနရစသအား
၎ငးတ�င (၎ငးတ ကေလးများ၏) လြခ မ�က အေထာကအကေပး�ငသည လ၊ ေနရာေဒသ�င
အရငးအြမစများအေ�ကာငးက ေတးေတာေစြခငးအားြဖင ေထာကပကညေပးရမညြဖစသည။ အပစတငး
စတကးယဉြဖစရပေလလာမ��ငအတ လြခ ေရးအစအမေရးဆြခငးအားြဖင အမျးသမးများအား ၎ငးတ၏
ကယပငအစမးအစက လအပသလအသးြပ�ငသည စမးရည�သည ဆေသာအချကက သင�ကားြပသ�ငသည။
ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နချကများတင IPV �င သကဆငသည
လြခ မ�အစအမဆငရာ သတငးအချကအလကများက ထပမ�ာေဖ�ကည���ငပါ။
• စတခစားမ�ဆငရာ အေထာကအပေပးြခငး အေြခခစညးမျဉးစညးကမးများ။ တစဦး�ငတစဦး စတခစားမ�ဆငရာ
အေထာကအပေပးြခငးတင လကနာရမည အေြခခစညးမျဉးစညးကမးများက အပစလက အစအစဉ
လပေဆာငြခငးများတင မတဆကေပးကာ လကေတ� အသးချ�ငသည။
• အြပသေဘာေဆာငသည ေြဖ�ငး�ငမ�စမးရည။ တစစတစဦးစတခစားမ�အဆငမေြပြဖစေနသညအခါမျးတင
ထသ၏ခစားချကက ေပျာရ�ငမ�၊ စတအ ပနးေြပေစရန၊ သကေတာငသကသာ�လာေစရန ေဆာငရကေပးရာ၌
ဘဝအတကလအပသည အ ရငးအြမစများ (လ၊ အရာဝတ� ၊ လ�ပ�ားမ�များ) က
ေဖာထတသတမတြပ�ငသညစမးရညက အေြခအေန�င ◌အညလကေလျာညေထမ��ေအာင
ေြဖ�ငး�ငသညစမးရညဟ သတမတသည။ တစဦးတစေယာကက ကျနးမာေပျာရ�ငြခငး �င
အေထာကအကြဖစေစသညဟ ခစားလာေစရန အြပသေဘာေဆာငသည လ�ပ�ားေဆာငရကမ�
အစအစဉများြဖစသည ေပျာစရာများကေဝငြခငး၊ လအများ�ငဆကဆေပါငးသငးြခငး၊ စတဝငစားသညအရာများက
လကစားြခငး၊ စတဓာတခနအားြမ�ငတငြခငးတတင ပါဝငေဆာငရကရန အစအစဉတစခေရးဆရာတင ဥပမာများက
ထညသငးေရးဆရမည။ အဖ�လကေနရာချ၍ မညသေဆာငရကရမညဆေသာ ေနာကထပ လမး��နချကများက
ေနာကဆကတ အပငး၆ တင ေတ� �ငပါသည။
၄.၃။ လြခမ��၍ လ� � ဝကထနးသမးမ��ေသာ သတငးအချကအလက�င ေဒတာ
စမခန ခမ�
အသက�ငကျနရစသ၏ လြခ ေရး�င မညသမညဝါြဖစေ�ကာငးက ကာကယရန အလငာ ြဖစရပစမခန ခမ�
အချကအလကများအားလးက စတချရေသာနညးြဖင ထနးသမးကာကယထားရန ေအဂျငစများဆငရာ GBV
ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နများတင အဓကေဖာြပထားပါသည။18
GBV ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကမ�ကစ�ရပများတင GBV ြဖစရပစမခန ခမ�ေဒတာများက စာရကစာတမးဖငများ
အသးြပြခငးေ�ကာင ပျကစးေပျာကဆး�ငသည အခငအလမး�ေ�ကာငး၊ ထအတကေ�ကာင လ�� ဝကထနးသမးမ�က
ေသချာေစေသာ ဝနထမးများ၏ စမးေဆာငရညများ တစတစ ယယငးလာ�ငသညအတက ေ���လျားအဖ�များအေနြဖင GBV
ြဖစရပစမခန ခမ�က မတတမးတငထားသည စာရကစာတမးများြဖင ခရးသားလာြခငးမြပသငေပ။ GBV ြဖစရပဆငရာ
သေဘာတညမ� ေပးထားေသာ စာရကစာတမး သမဟတ ေလလာဆနးစစမ�မရငးေဖာငပစများက သယယပေဆာငြခငး
မြပသင�သာမ ေ���လျားအဖ�များအေနြဖငလညး မတစယထားြခငးမြပသငပါ။ လြခ မ�မ�သည
အြမငဆးအေြခအေနများတင
ြဖစရပစမခန ခမ�အတကြဖစေစ၊ လ�ေြပာငး��နးပမ�အတကြဖစေစ GBVIMS ကအသးြပ၍ အချကအလကများက
မတတမးတငထားရနအတကြဖစေစ သေဘာတညချကက ��တအားြဖငရယ ထားသငသည။ GBV
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများသည မမတ၏�းသ ြပနေရာကသည�င ေလလာဆနးစစမ�ေဖာငပစများက ြပညစေအာင
ြဖညစကသငကာ အချကအလကများ လြခ စာထနးသမး�ငသည ေနရာတငထနးသမးထားသငသည။
စာရကစာတမးများအားလးက �းတငး� ေသာခတထား�ငေသာ ဖငများသမးဆညးထား�ငသည ဗ�အတငး
သမးဆညးထားရမညြဖစ�ပး ြဖစရပစမခန ခသမ တာဝနေပးထားသသာလ�င ထစာရကစာတမးများက
လကခသမးဆညးထားရမညြဖစသည။ စာရကစာတမးများ�င အလကထေရာနစ သတငးအချကအလကများ
ထား�ရာအခနးက ဝနထမးထကခာမညဆပါက အခနးတခါးက လြခ မ��ေအာင ေသာခတသားရမည။ အကယ၍
�းတညေနရာသည လြခ မ�မ�ြဖစလာပါက စာရကစာတမးဖငများက ဖျကဆးပစရမည။ ကနပျတာဖငြဖင
သမးဆညးထားေသာ မညသညဖငများကမဆ လ�� ဝကနပါတြဖင ကာကယထားသငသည။
Primero/GBVIMS+မဘငးဖနးအကပလေကး�ငး
GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးစဉ ေကာကယထားေသာ
အချကအလကများက လ� � ဝကလြခ စာ ထား�ရနအတက
နညးပညာအသစများ �ေန�ပးြဖစရာ စာရကစာတမးများက ေ���ေြပာငးရန
သမဟတ လြခ စာ သမးဆညးရန အခကအခမ�ေတာေပ။
ကာကယေစာငေ�ာကမ�ဆငရာ သတငးအချကအလက စမခန ခြခငး
စနစြဖစသည Primero �င GBVIMS+ တငပါဝငေသာ ေမာဂျးတသည
ေနာကဆးေပါ GBVIMS ေဒတာေဘစြဖစ�ပး အချကအလကများက
ထပခါထပခါ သမးထား�ငသည။ GBVIMS+ သည ကနယကချတဆက
အသးြပ�ငသည အကပလေကး�ငးတစခြဖစ�ပး GBV ဆငရာ
လသားချငးစာနာ ေထာကထားမ�အဖ�များ အေနြဖင ြဖစရပ စမခန ခမ� �င
ြဖစရပ ေစာင�ကညေရး ကစ�များအတက အချကအလကများက
ေကာကယြခငး၊ သမးဆညးြခငး၊ စမေဆာငရကြခငး �င မ�ေဝြခငး တက
လြခ စာ ြပလပ�ငရန တညေဆာကထားေသာ အကပလေကး�ငး
ြဖစသည။ ၎ငးတင မဘငး အကပလေကး�ငးတစခပါဝင�ပး GBV
ြဖစရပများ�င ြဖစရပစမခန ခြခငး ဝနေဆာငမ�ရ�ထား�ကသည
အသက�ငကျနရစသများ၏ တစဦးချငး
အေြခအေနတးတကမ�ြဖစစဉများက ေ� �တနးမ လပကငေန�ကေသာ
ဝနထမးများ လြခ စာြဖင ေြခရာေကာက�ငရန အသးြပခငေပးထားသည။
ပ၍ တကျစာြဖင Primero/ GBVIMS+ တသည မဘငး
အကပလေကး�ငးြဖစ�ပး တကဘလကြဖင ဝနထမးများအသးြပရန
ရညရယတညေဆာကထားသည။ ဝနထမးများသည ေ���လျားဆဒများသ
တကဘလကြဖင ခရးသားလာ�ငသည။ သမသာ တာဝနထမးေဆာငေနစဉ
စတချရေသာဆာဗာမတဆင အဆပါ အကပလေကး�ငးကအသးြပ၍
ြဖစရပများကမတတမးတငြခငး �င ဖငများက
တငသငးြခငးများြပလပ�ငပါသည။ ၎ငးသည ဝနထမးများအား
ေ���လျားဆဒတငပင ြဖစရပစမခန ခမ� အချကအလကများက
ြမနဆနစာဝငေရာကအသးြပ�ငေသာေ�ကာင ၎ငးတမတဉာဏြဖင
မတသားထားစရာ မလအပေတာေပ။ ထအြပင အကယ၍
တကဘလကအခးခရပါက ြဖစရပစမခန ခမ� အချကအလကများက
မညသညြပငပအဖ�အစညးမ ြပနလညထတယ အသးမြပ�ငေစရန
မဘ◌ငးဖနး အပလေကး�ငး Primero/ GBVIMS+က
ဒဇငးေရးဆထားပါသည။
အေရးေပါဖနးလငးများအတက အချကအလကစမခန ခမ�
အေရးေပါ ဖနးလငးများတင ြဖစတတသည အကျပအတညး
သေဘာသဘာဝအရ အဖ�အစညးများအေနြဖင ဖနးေခါဆသများထမ
သတငးအချကအလကများက စစညးေကာကယထားရန
ြဖစ�ငေချ�မ��င အချကအလကေကာကယထားရနလမလ
(ဆလသညမာ မညသညရညရယချကြဖင ေဆာငရကသနညး။)
စသညတက ထညသငးစဉးစားထားရနလအပသည။
ဖနးေခါသများထမ သတငးအချကအလကများက စေဆာငးမည
ဆပါက ေအာကေဖာြပပါအချကများက ထညသငးစဉးစားထား
ရမည။
• မညသည သတငးအချကအလကက စေဆာငးမညနညး။ • လြခ မ��င လ� � ဝကထနးသမးမ�က အာမခချကေပး�ငေအာင
၎ငးက မညကသသမးဆညးမညနညး။
• အချကအလကများက မညသအသးြပမညနညး။အချက
အလကများက ေကငးစာအသးြပရနအတက အခကအလက
ခြခမးစတြဖာမ�က ေစာစးစာြပငဆငထားရမည။
• ဖနးေခါဆသ�င အချကအလကများေကာကခယမ�က
မညကသ ေဆးေ�း၍ သေဘတညချကက
မညကသရယရမညနညး။ • အချကအလကေကာကယမ�သည အေရးမ�ကးဘ
အသက�င ကျနရစသအား ကညေထာကပေပးေရးအတက
၎ငးကဦးစားမေပး သငေ�ကာငး ဝနထမးများ�င
သေဘာတညချကမ�ကမးက �ငးလငးစာ ထားရမည။
.
အပငး ၅။ အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးအား
�ကး�ကပေစာင�ကညြခငး
ဝနထမး ခန ထားြခငးအပငးတင ေဖာြပထားသညအတငး အေဝးမ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးြခငးက ေစာင�ကညေလလာရန �င
ြပဿနာများက �ာေဖေြဖ�ငးရနအတက �ကး�ကပသများသည အလနအမငး က�မးကျငေနရန လအပသည။
၅.၁။ ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ေနရာများအား ေစာင�ကညေလလာြခငး
�ကး�ကပသများသည ဝနထမးစတငြဖန ကျကထားသည အချနမစ၍ ဆဒတစခချငးစတငးသ သားေရာကလညပတသငသည။
ဝနေဆာငမ�ေပးသညအေြခအေန၊ တညေနရာများက ေစာင�ကညေလလာသင�ပး အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအြပင
အြခားသများက ြဖစရပစမခန ခမ�က သငေလျာေသာ လ�� ဝကထနးသမးြခငးနညးလမးြဖင လပေဆာငရန ေသချာေစရမည။
(ဥပမာ- သးြခားြဖစရပစမခန ခမ��ငအတ လ�ပ�ားမ�များ လပေဆာင�ငရန လြခ ေသာ ေနရာများ)။ �ကး�ကပသသည
လပငနးခငတင�မေနသညအခါမျး၌ ဝနထမးမ ြဖစရပစမခန ခမ�ြပရာအခနး၊ �င လ�ပ�ားမ�ဓါတပများက ေပးပ�င�ပး လအပပါက
ေဘးကငးလြခ မ� �င လ�� ဝကထနးသမးထားမ�က ြမ�ငတငရန အစအစဉများက ေဆးေ�းအ�ကြပ�ငသည။
လစဉအစရငခစာများမတစဆင ဝနေဆာငမ�ေပးသညေနရာများ� မညသညကစ�ရပများ (လြခ ေရးဆငရာ စနေခါမ�များ၊
ရပရာအသငးအဝနး�ငသေဘာတညမ�များ အေြပာငးအလြဖစြခငး၊ အြခားဝနေဆာငမ�ေပးသများက ေနရာဝငယသးြခငး၊
အများလကခေအာင စညး�းတငြပမ� လအပြခငး၊ အေြခခအေဆာကအအများ ေထာကပေပးရန အဆြပချက�င
ရနပေငလအပြခငး)ကမဆ အေသးစတေရးသား တငြပသငသည။ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများသည
ဆဒတစခချငးစတငးတင လပေဆာငေသာ လ�ပ�ားမ�များက ေဖာြပသကသ အကျးခစားခင�သများ�င တစဦးချငးမျက�ာဆင
ေဆးေ�းမ�များက ပမနြဖစေစေသာ နညးလမးများ ေဖာထတသငသည။
၅.၂။ ဝနထမးကယတင လာေရာက �ကး�ကပြခငး အကယ၍ ေ���လျားအဖ�များသည �းသေနစဉြပနလာ�ငပါက �ကး�ကပသ�င ေ���လျားအဖ�ဝငများအ�ကား အနညးဆး
တစပတလ�ငတစရကအား �ကး�ကပမ�ဆငရာ လပငနးများအတက အချနေပးသငသည။ ေအဂျငစများဆငရာ GBV
ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နများ တငေဖာြပထားသည �ကး�ကပကပကမ�လမး��နက ကးကား�ငသည။ 19
19 အပငး ၅၊ အခနး ၂၊ စာမျက�ာ ၁၁၅-၁၆၄ https://gbvresponders.org/response/gbv-case-management/#InteragencyGender-
basedViolenceCaseMa nagementGuidelines
ထအြပင အေရးေပါဖနးလငးများက လကယတင�ကး�ကပရာတင �ကး�ကပမညသများတင �ထားရမည လအပချကများ
• အေရးေပါကစ�များအတက အရနလအြဖစ အ�မအသင�ပါ။
• ဖနးြဖင အေရးေပါဖနးလငး ဝနထမးများအား လပေဆာငရမည တာဝနများက ြပနလညေြပာြပပါ။
• ဝနထမး�င �ကး�ကပသများက စစေဆးေတ�ဆရန အပတစဉတငး ပမန�ကး�ကပေတ�ဆချနထား�ပါ။
• ပမနသငတနးများေပးကာ၊ “မရညရယပမားယငးေခါဆသည အဝငဖနးများ” �င/ သမဟတ တက
�ကေစာင�ကညေခါဆမ�များ (ဝနထမးေဘးတငထငကာ) ြပလပပါ။
• ဖနးေခါဆမ�များ၏ သေဘာသဘာဝက ဘဝငမကျြဖစလာ�ငသည ဝနထမးများအား စတပငးဆငရာ အေထာကအပေပးပါ။
၎ငးသည အေရးေပါဖနးလငးတင ပမန�ကး�ကပကပကမ� လပငနးစဉများ၊ �င အလပတင ယာယ အေြပာငးအေ���လပြခငး၊
�င/သမဟတ တစဦးချငးစတငးအား စတ-လမ� အေထာကအပေပးြခငးြဖင အလပဖစးမ�ေ�ကာင
ဖအားများမြဖစေပါေအာငကာကယြခငး စသည တေတာငးေသာ အလညအေြပာငးပစများ ြဖစေစ�ငသည။
၅.၃။ ဝနထမးများအား အေဝးမ �ကး�ကပြခငး
ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးသည အဖ�များသည ေဘးကငးလြခ မ�၊ လကလမးမ�ငမ�ဆငရာ အခကအခများေ�ကာင
�ကး�ကပသများ�င ခကာသးသန တာဝနချထားခရ�ငသည။ ပဋပက�ြဖစရာေနရာများတင ဦးတညပစမတထားရာေဒသများ�
လဦးေရက ကယစားြပေသာ ဝနထမးတစဦးကသာလ�င ေ���လျားဆဒများ�ရာသ လြခ စာ ဝငေရာက�ငခင�သည။
ထကသေသာ ြဖစရပများတင အေဝးမ �ကး�ကပကပကြခငးမျး မြဖစမေနလအပသည။ အေဝးမ ဝနေဆာငမ�ေပးသညပစသည
ပငကအားြဖင �ကး�ကပကပကမ�ြပရန ပ၍ခကခသညက သတြပမတသားရန အေရး�ကးသည။ ြဖစရပစမခန ခမ�၊ သမဟတ
အထး�ကပမတေပးေသာ စမးရညတညေဆာကမ�သငတနး၊ လအပကာ နညးပညာ ြမငလနးေသာ ဝနေဆာငမ�များသည
အ�ကးတနးစမခန ခမ�အဖ�၏ အထး�ကပမတ ကပကမ�လအပသကသ ေဒသခဝနထမးများ၏ ြမ�ငမားေသာ
စမးေဆာငရညများလညး လအပပါသည။ ကယတငကယကျ �ကး�ကပကပကမ�တင အနမဆးအဆင �ေနသညအခါမျး�င
�ထား�င�ပးေသာ ြဖစရပစမခန ခမ� စမးရညမ�ပါက GBV ေ���လျားဝနေဆာငမ�ေပးေသာ အဖ�က ချကချငးေစလ�တရန
မသငေတာေပ။
ေအာကေဖာြပပါ နညးဗျဟာများသည အေဝးမ �ကး�ကပကပကမ�ေပးြခငးက အေထာကအကြဖစေစ�ငသည။
ဆကသယေရးအတက နညးပညာကအသးြပပါ။
အေဝးမ ဝနထမး�င �ကး�ကပသတအ�ကား လကယတငေတ�ဆြခငးတင အကန အသတ�ေနေသာေ�ကာင အများအားြဖင
Skype, Viber �င Whatsapp ကသေသာ နညးပညာများ �င မဘငးဖနးများမတစဆင အြပနအလနဆကသယမ�ြပရနအတက
အသးြပရေလ�သည။ ေ���လျားအဖ�ဝနထမးများအားလးအတက �ကး�ကပသများ�င ဆကသယမ�ြပ�ငရန အဖ�အစညးဖနးက
ထတေပးထားသငသည။ �ကး�ကပသများသည အနမဆးေပး�ငသည အကအညေထာကပမ��င လမး��နချကများေပး�ငရန
အပတစဉ အေဝးမ တက�က လမးပေသာ အစရငခစာများက စစစသးသပသငသည။ အကယ၍ ြဖစရပများက ဖနးြဖင
ေဆးေ�းြခငး ြပလပပါက ဝနထမး�င �ကး�ကပသများသည အသက�ငကျနရစသမ ေပးေသာ သတငးအချကအလကများက
မ�ေဝြခငးမြပရေ�ကာငး �ငးလငးစာသထားသငသည။
ြဖစရပစမခန ခမ�ဖင(အမ�တ)များက ြပနလညသးသပရန အနလငး ြဖစရပစမခန ခမ� စနစက အသးြပပါ။
ြဖစရပဖငများက ပမန ြပနလညသးသပြခငးြဖင ေဖာငများက အသးြပထားြခငး�မ��င ြပညစမနကနစာ ြဖညစကထားြခငး
�မ� ဆနးစစရာတင အကအညြဖစေစ�သာမက ေထာကပထား�ပးြဖစသည ဝနေဆာငမ�အရညအေသးကလညး
ေလလာအကြဖတရာတင လယကေစမညြဖစသည။ Primero ကသေသာ အနလငး သတငးအချကအလကစနစက
အသးြပြခငးအားြဖင လ�� ဝကထနးသမးမ�အတက သငေလျာေသာ ကန သတချကများ�ငအတ �ကး�ကပသအတက
ြဖစရပြပနလညသးသပမ�ြပရာတင အေထာကအက ြဖစေစ�ပး ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးစဉကလညး အေဝးမ
ေလလာဆနးစစခငရမညြဖစသည။ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသအချ� သမဟတ တစဦးချငးစ၏ အမ�ဖငများထမ
ြဖစရပတစခက သးသပရနအတက ကျပနးေရးချယြခငး သမဟတ တစပတလ�င ြဖစရပကငတယသတစဦး၏ ဖင�စခက
သးသပေလလာြခငးြပရန �ကး�ကပသများက အချနဇယားေရးဆရမည။ �ကး�ကပသများသည ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသမ
ြဖစရပမတတမးတငရာတင �က ေတ�ရသညအခကအခများ သမဟတ အဖ�အတငး ဖငများသမးဆညးမ��င ပတသက၍
ြဖစေလ�သည စနေခါမ�များက မတသားထားသငသည။ ြဖစရပဖငများ သးသပြခငး�ငပတသကသည တ ြပနချကများက
ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသများ�င ပမနမ�ေဝရမည။ �ကး�ကပသများ�င ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ ဝနထမးများသည
တ ြပနမ�မတချကများအေ�ကာငး ေဆးေ�းရန ေဆာဝမတချကေပးစနစများက အသးြပ�ပး တစဦးချငးသးသန ေဆးေ�းမ�များ၊
အပစလကဖနးေခါဆမ�များ ြပလပသငသည။
ြဖစရပ ြပနလညသးသပချကများသည �ကး�ကပကပကမ�တင တစစတတစပငးပါဝင�ပး အြခား�ကး�ကပကပ
ကမ�နညးလမးများကလညး ြဖညစကအသးြပ�ငသည။
စမးရညြမ�ငတငမ�က အေဝးမ ေထာာကပေပး�ငရန နညးပညာ အသးြပြခငး
အေဝးမ စမးရညြမငတငေရးအတက စာြဖငေရးသား၍ြဖစေစ၊ �ပပကားချပများကအသးြပ၍ြဖစေစ၊ အသြဖငြဖစေစ
၎ငးတ က စမးရညြမ�ငအေထာကအကြပပစ�ညးများအြဖစ ထညသငးစဉးစား�ငသည။ စမးရညြမ�ငတငေရးအတက
မဘငးအကပလေကး�ငးများက ေအာဖလငး(အငတာနကြဖငမချတဆကဘ) အသးြပ�ငရန ေရးဆသငသည။
ေ���လျားအဖ�များသည ၎ငးတေရာက�ရာ ခရးတစေထာကနားသည ေနရာတင အချနအတငးအတာတစခထေနရစဉ
အဆပါေအာဖလငးပစမျးက အသးြပ၍ စမးရညြမ�ငတငမ�က အေဝးမ အသးြပ�ငသည။
စမးရညတညေဆာကြခငးအတက အေဝးမ�ကး�ကပစနစပါေသာ အကပလေကး�ငး (ROSA)20 သည ေ��တနးမ
လပေဆာငေန�ကေသာ ဝနထမးများအတက က�မးကျငမ�အကြဖတြခငး�င စမးရညတညေဆာက ြမ�ငတငေရးေဆာငရကရန၊
သကတရယတ သငယမ�အတက အသငးအဝနးတင ေနရာတစခ ဖနတးေပး�ငရန�င လမး��နမ�ေပးရန IRC မ
တညေဆာကထားသည။ ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နချကများ တင ေဖာြပထားသည
ဗဟသတ�င က�မးကျငမ�ေလလာအကြဖတြခငးတင အဆပါအကပလေကး�ငးက အသးြပထားပါသည။21
ယငးအကပလေကး�ငးသည ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးေပးသများ�င ရပရာလထ လပငနးဆချကများက GBV �င
ပတသကသည ဗဟသတများေပး�င�ပး၊ ြဖစရပစမခန ခမ�၊ ဆကသယေြပာဆမ�၊ အသက�ငကျနရစသအား ဗဟြပသည
အမအကျငသေဘာထား များ�င က�မးကျငမ�စမးရညများက ပမအားေကာငးလာေစ�ငသည။ ၎ငးအကပလေကး�ငးက
မဘငးဖနးြဖင (tablet, smartphone) တင �က တင ထညသငးထားြခငးအားြဖင အသးြပသသည ဆကသယေရး
ချတဆကမ�အားနညးေသာ သမဟတ မ�ေသာေနရာများတင အချကအလကများက ရယလကလမးမ�ငမည ြဖစသည။ အေဝးမ �ကး�ကပကပကြခငး၏ ေနာကထပဥပမာများ
• အေရးေပါဖနးလငးများသည ေြမြပငတင လပကငေနေသာ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးေပးသများက
ချကချငးအကအညေပး�ငရန �င ြပဿနာများေြဖ�ငးရနအတက အကအညြဖစေစသည။
• �ကး�ကပသများသည အရညအေသးထနးချပစစေဆးမ� ေဆာငရကရမည စာရငးများကြပနလညသး သပြခငး၊
ြဖစ�ငေချ�သည ဇာတ��နးများအေပါ အေြခခထားသည သ�ပေဖာသငတနးေပးြခငး �င မညသည
စးရမပပနမ�များကမဆ စစေဆးြခငး၊ �င အေရး�ကးေသာအေ�ကာငးအရာများက ေ���လျား အဖ�ဝနထမးများ�င
ဖနးြဖငဆကသယေဆးေ�းရန အစအစဉေရးဆ�ငရမည။
20 ROSA is available on iTunes and the Google Play store. iOS: https://itunes.apple.com/us/app/rosa/id1303840802?mt=8
Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=org.rescue.rosa&hl=en_US 21 pg193-218 https://gbvresponders.org/response/gbv-case-management/#InteragencyGender-basedViolenceCaseManagementGuidelines
ေနာကဆကတ ၁။ အေရးေပါ တ ြပနေဆာငရကမ�များအတက လြခေရးအ��ရာယေလလာအကြဖတြခငး22
ြဖန ကျကချထားြခငးမြပမ ေအာကေဖာြပပါအချကများက လြခ ေရးအ��ရာယအကြဖတဆနးစစမ�ြပရာတင ထညသငးစဉးစားပါ။
• ေယဘယျ အေြခအေန (လဦးေရး တးပားကြပား��နး၊ လသားချငးစာနာ ေထာကထားမ�ေပးသည
အဖ�အစညးများေပါထား�သည ေဒသခတ၏သေဘာထားအြမငများ၊ ေဒသခရများ)
• �ခမးေြခာကမ�များ- သကေရာကမ�၊ ြဖစ�ငေချ�မ�၊ �င အ��ရာယေလျာချေရး တငးတာမ�များ
»» �ခမးေြခာကမ�များ၏ သမငးေ�ကာငးြဖစရပ၊ မညသညေနရာမလာသနညး။ ၎ငးတ�င ပတသကေသာ
သတငးအချကအလကများက မညကသရယရမညနညး။
»» အဖ�အစညးအေနြဖင ၎ငး၏ ြဖစတညမ�က လသနညး၊ ထငေပါမ�သပမ�၊ ထငေပါေကျာ�ကားရန အစ�သြဖင
အဖ�၏နာမညက ထနးသမးသငပါသလား။ ဥပမာအားြဖင အချ�ေသာ အေြခအေနများတင ေမာေတာယာဉ
အမျးအစားသည အကာအကယြဖစေစကာ အြခားေသာ အေြခအေနများတင အ��ရာယ�ေစသည။
• လ�ပ�ားေဆာငရကမ��င လကလမးမမ�
»» ညမထကရ အမန / ကန သတချကများ၏ သမငး၊ လမး�င ◌ရာသဥတအေြခအေနများ
»» ခငြပထားသညလမးများ/ ြဖစ�ငေချ�ေသာ ကယဆယေရးလမးေ�ကာငးများ
»» စစေဆးေရးဂတ တညေနရာများ
• ေဒသခအာဏာပငများ၏ ခငြပချကလအပ�ပး အဖ�အစညးများအေပါတင ချမတထားသည အေြခအေနများ
• လသားချငးစာနာစတ၊ ဘကလကမ�မ�ြခငး၊ လတလပစာ ေဆာငရကလ�ပ�ားြခငး၊ �င သမာသမတကျြခငး စသည
စညးမျဉးစညးကမးများတင လမး��နထားသည အ��ရာယ အချကြပ မျဉးနများ
• ေဆာငရကေနဆြဖစသည လြခ ေရးဆငရာ ေစာင�ကညေလလာမ� အစအစဉက ေဆာငရကရာတင
အြခားအဖ�အစညးများ�င ည�� �ငးဆကဆမ�များ လအပသည။
»» အကယ၍ ရပရာအသငးအဝနး အဖ�ဝငများအား လြခ ေရးအေြခအေန�င ပတသကသည အေ�ကာငးက
အစရငခစာတငရနအတက ဆကသယရာတင ၎ငးတက သတမတေဖာထတ�ငေသာ သတငးအချကအလကများက
လြခ ေရး အစရငခစာများမတဆင အြခားအာဏာပငများထသ ေရာကမသားေစရန ယငးအချကအလကများက
ေဖျာကဖျကပစရနလအပသည။
• ဝနထမးများ အ��ရာယ�င �က ေတ�ေနရြခငး�မ� ဆနးစစသတမတရာတင၊ ဝနထမး၏ပငကအကျင
စ�ကေပါမတည၍ အ��ရာယများ ေြပာငးလ�ငေြခ�မ�ကပါ ထညသငးဆးြဖတရမည။ ဥပမာ
အ��ရာယ�က ေတ�ရမ�သည �ငငြခားသား၊ �ငငသား၊ သမဟတ ေဒသခဝနထမး/ ရပရာအသငးအဝနး၊ သမဟတ
အမျးသားများ�င အမျးသမးများ၊ သမဟတ မတညေသာ လမျးစ အဖ�ဝငများ အစ�သညတ အေပါမတည၍
ကြပားပါသလား။ မညသည လြခ ေရး�င ပတသကေသာ အစအမများ ြပလပရနလအပသနညး။ GBV
ဝနေဆာငမ�ေပးေသာ ဝနထမးများမာ အများအားြဖင အမျးသမးများ ြဖစေသာေ�ကာင အ��ရာယများက
သတမတေဖာထတရာတင အား�ကးသည ကျား၊မေရးရာ အြမင လအပသည။
22 Adapted from IRC Iraq Security Assessment from for Humanitarian Response. Unpublished.
ေနာကဆကတ ၂။ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများအတက ယာယလြခေသာေနရာများ
သတမတေပးရန အသးြပသည ေလလာအကြဖတမ�ပစ
ဤပစက ��င�ပးေသာ ရပရာအသငးအဝနးေနရာများြဖစသည (ေကျာငး၊ ေဆးခနး၊ ဓမ��)များက လြခ စတချရသည
ေ���လျားေနရာအြဖစ အသးြပ�ငရန ေရးဆထားြခငးြဖစသည။
အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယေလးများအတက လြခ ေသာေနရာတစခ ြဖစေစရန အနမဆး စ��နးများြဖင
အချကအလကများ ေကာကယသည။ အသအမတြပထားသည အနမဆး စ��နးများအားလးသည အစဉသြဖင
ေအာငြမငေနသညမဟတဘ၊ ေနာကဆးအေနြဖင “လပမယ/မလပဘး” ဆးြဖတရမညအခါမျးတင စမကနးမနေနဂျာ�င
တငပငေဆးေ�း�ပးမသာ ဆးြဖတချကချသငပါ။
အပငး ၁- ေနာကခအေြခအေန
ေလလာအကြဖတသည ရကစ
ေလလာအကြဖတ
သ၏ အမည
�မ�နယ ေကျးရာ
ေကျးရာ/စခနး ေနရာအမည
အပငး ၂ - ြဖစရပစမခန ခမ� ကနဦးလပေဆာငချကများအတက အနမဆး စ��နးများ
၂.၁ - ထေနရာသည ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးရေသာ ဆဒများ �င
ေဒသခ ရပရာအသငးအဝနးတင အမျးသမးများ�င
မန
မနးကေလးငယများ အလယတက လကလမးမ�ငေသာ
ေနရာြဖစပါသလား။
မား
၂.၂ - အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများမ ထေနရာက
မညသေရာက�လာသနညး။
မန
မား
၂.၃ - မသနစမး အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများမ
ထေနရာက မန
လကလမးမ�ငပါသလား။
မား
၂.၄ - ထေနရာတင စတ-လမ�ပငးဆငရာ အစအစဉများ အတက
အနညးဆး အခနး ၁ ခနး �င ြဖစရပစမခန ခရန အတက အခနး
၁ မန
ခနး �ပါလား။ မား
၂.၅ - ေတာငးဆထားေသာ ြဖစရပစမခန ခမ� အခနးက စတ-
လမ�ပငးဆငရာ အကအညေပးေသာ အခနး�င
သးသန ထား�ကာ မန
လယကစာ လကလမးမ�ငပါသလား။ မား
၂.၆ - ထေနရာသည သးသန �ေန�ပး၊ ဝငေပါကသည မန
ေသာခတထားပါသလား။ မား
၂.၇ - စစဉထား�ပးေသာေဆာငရကချကများအတက လေလာကေသာ မန
ပရေဘာဂများ�ပါသလား။ (စားပ၊ ခ၊ စာ�ကညစားပ) မား
၂.၈ - ထေနရာတင လြခစာအသးြပ�ငေသာ မန
သန စငခနး�ပါသလား။ မား
၂.၉ - ထေနရာသည သးသန ေနရာြဖစပါသလား။ (ြပငပမ
မြမငမေတ�ဘ လ�ပ�ားမ�များ/ ေဆးေ�းမ�များ ြပလပ�င၍ ြပငပမ
မ�ကား�ငေသာ မန
ေနရာြဖစပါသလား) မား
၂.၁၀ - ထေနရာသည အ��ရာယြဖစေနေချများသည ေနရာများ�င
နးကပစာ�ေနပါသလား။ (လြခေရးစစေဆးဂတများ၊
အမျးသားများ မန
ေပျာပါးရန စစညးေလ�သညေနရာများ၊ အစ�သြဖင) မား
၂.၁၁ - အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများမ ထေနရာက
လကလမးမရာတင သကေတာငသကသာ�သညဟ မခစားရပါက မန (ေဖာြပပါ)
မညသညအတကေ�ကာင ထကသခစားရသည
အြခားအေ�ကာငးြပချက�ပါသလား။ မား
၂.၁၂ - အဖ�သည အမျးသမးများ၊ မနးကေလးငယများ�င
သးြခားေတ�ဆ�ပး ေနရာ�ငပတသတသည ၎ငးတ၏ မန
သးသပချကများအေ�ကာငး ေြပာဆခဖးပါသလား။ မား
အပငး ၃ - ေနာကထပ သတငးအချကအလကများ
၃.
၁
ထေနရာက လက� မညသညအတက အသးြပေနသနညး။
(ဥပမာ- ေကျာငး၊ ေဆးခနး၊ က◌ယပငအမ၊ အစ�သြဖင)
၃.၂ လက� ပငဆငသက မညသနညး။ တကေရာကသများ၏
ကယေရးရာဇဝငက သ�ထားပါသလား။ အစအစဉတင
ပါဝငသများအားလးက အချနြပည�ကဆလကခရန
သေဘာတညထားပါသလား။
၃.
၃ လစဉငားရမးခေပးရပါသလား။ မန (ေဖာြပပါ)
မား
အပငး ၄ - လပမယ/မလပဘး ဆးြဖတချက
၄.
၁ - လက�အေြခအေနတင လြခေသာေနရာတစ ခအြဖစ မန
အသးြပ�ငပါသလား
မား
၄.၂
- (အကယ၍ မဟတပါက) အဖ�အစညးမ ပစ�ညးများဝယယ
ထပမြဖညတငးြခငး/ ြပနလညထေထာငေရးလပငနးများ မန
လပကငရန ထေနရာက လြခစတချရေသာေနရာအြဖစ
အသးြပ�ငပါသလား။ မား
၄.
၃
(အကယ၍ ဟတပါက) ထေနရာအတက ေနာကထပ
မညသေသာ ေဆာငရကမ�များ လအပသနညး။ ပ�ဂရမ
ဘတဂျတြဖင
အ�ပးသတဆးြဖတချက လပမယ မလပဘး
ြဖစ�ငမညဆပါက အနညးဆးဓာတပ�စပထညသငးေဖာြပရန။
ေနာကဆကတ ၃- ေ�� �လျားတ ြပနေဆာငရကမ� ပစေရးဆြခငးအတက အလပ� ေဆးေ�းပ ြပလပြခငး လမး��န
ေ���လျားတ ြပနေဆာငရကမ�ပစ�င ပတသကသည အေရး�ကးသညအချကများက ေဆးေ�းေြဖဆရန ေအာကေဖာြပပါ
��န�ကားချကများက လကနာေဆာငရကပါ။
အဆင ၁။ သင�းပက ဆပါ။
အဆင ၂။ ေ�� �လျားဝနေဆာငမ�များအတက �ထား�ပးေသာ အေြခခအေဆာကအဦးများ အပါအဝင ဦးတည
ရပရာအသငးအဝနးက ပေဖာပါ။ ေအာကပါ ေမးခနးများက ေသချာစာေြဖဆပါ။
• ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးေသာ ေနရာသ ကားြဖငသားရနအချနမညမ��ကာသနညး။
• ေ���ေြပာငးေနရာသ သားရာလမးေ�ကာငးတေလျာကတင အေြခအေန မညသ�သနညး။ လြခ မ� မ�ေသာ
နယေြမေဒသများ၊ စစေဆးေရးဂတများ၊ သားလာမ�က တားြမစပတဆ�ငေသာေနရာများ၊ သမဟတ
စစတပတပစ◌◌ထားေသာ အေြခအေနြဖစေနပါသလား။
• ဦးတညရာနယေြမသည မညကသေသာေနရာမျးြဖစသနညး။ (�မ� ြပ၊ ေကျးလက၊ စခနး၊ အတညတ ကျမ�ေသာ
ယာယေနရာများ)
• မညကသေသာ ပစမျးြဖင ေနထငေန�ကသနညး။ (ရကဖျငတ၊ အေဆာကအအ၊ အစ�သြဖင)
• ဝနေဆာငမ�ေပးရာတင အသးြပ၍ရ�ငေြခ�ေသာ မညသည အေြခခအေဆာကအအများ�သနည။
မညသ၏ခငြပချကက လအပသနညး။ အမျးသမးများ�င မနးကေလးငယများက လြခ သညဟ ယဆရေသာ
ဦးစားေပးေနရာများ �ပါသလား။ ထေနရာများသည စြပထားသည သတမတချကများ�င
မညကသကကညေနသနညး။
• ြဖစရပစမခန ခမ�များက ေဆာငရကရနအတက သးသန ေတ�ဆကာ လ�� ဝကေဆးေ�းမ�များ ြပလပ�ငေသာ
ေနရာများ �ပါသလား။ မညသညအချနမျးတင ထေနရာများက အသးြပ�◌ငသနညး။ ေပါငးစပည�� �ငးမ�
လပေဆာင�ငရန မညသက ဆကသယရမညနညး။
အဆင ၃။ ေအာကေဖာြပပါ ေမးခနးများြဖင ေ�� �ေြပာငးလဦးေရက အဓပ�ါယဖငဆပါ။
• ေနရပစန ခာ ထကေြပးလာသ ခန မနးအေရအတက မညမ��သနညး။ (အမျးသား၊ အမျးသမး၊ မနးကေလး၊
ေယာကျ◌◌ာ◌းေလး)။မညသည တငးရငးသား မျး�ယစများ ပါသနညး။ မညသည ဘာသာစကားက
ေြပာဆ�ကသနညး။
• မသနစမးသများ�င ဆကသယေြပာဆ�ငမည နညးလမးများ �ပါသလား။
• ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးြခငး၏ အေြပာငအလမျာား - ေနရပစန ခာေ���ေြပာငးခသည အချနကာလ မညမ��ကာခ�ပနညး။
ယခေရာက�ေနေသာ ေနရာ၌ မညမ��ကာေအာင ေနရမညထငသနညး။ ေနရပစန ခာ ေ���ေြပာငးချန�င
မမေနရပသ ြပနလညေရာက�ချန စသြဖင သသရာလညေနမ� �ပါသလား။ ဒထကပ၍ ေနာကထပလများ
ေရာကလာ�ငသည ထငပါသလား။
• သေန�င�ပးေသာ ေဒသ��ာရ ကာကယေစာငေ�ာကေရးဆငရာ ြပဿနာများ �ပါသလား။
• ထေဒသ� ေခါငးေဆာငအပချပမ� ပစမညသ�သနညး။ အမျးသမးေရးရာ အဖ�အစညးများ �ပါသလား။ အမျးသမး
ေခါငးေဆာငများ�သလား။ မသနစမး အသငးအဖ�များ�သလား။ ( မတချက - ဆကသယရမည စာရငးများ ြပစပါ)
အဆင ၄။ ��ပးေသာ ဝနေဆာငမ�များက ပေဖာ�ပး ေအာကေဖာြပပါ ေမးခနးများက အသးြပကာ လက�လပေဆာငေနေသာ
လ�ပ�ားမ�များက အဓပ�ါယေဖာြပပါ။
• မညသည လ�ေြပာငး��နးပမ� ေရးချယစရာများ�သနညး။
»» ကြပားေသာ ဝနေဆာငမ� အမျးအစားများက သတမတပါ။ - ကျနးမာေရး၊ စတ-လမ� အေထာကအပ◌၊
ေဘးကငးလြခ မ�၊ တရားဥပေဒ၊ �င အြခား။ (ပမတကျေသာ အချကအလကများ ရယရန ဝနေဆာငမ�ြပ
ေြမပပစက အသးြပ၍ GPS ပငများ ထပသငးပါ။ https://gbvresponders.org/emergency-
response-preparedness/ emergency-response-assessment/)
»» ဖနးမတဆင လ�ေြပာငးြခငးများအတက GBV လပငနးဆချကများ �ပါသလား။
»» ဤဝနေဆာငမ�ေပးြခငး�င ပတသကေသာ မြဖစမေန အစရငခတငြပရန လအပပါသလား။
»» ေဆးဆငများတင အေရးေပါသေ��တားေဆးများရ�ငပါသလား။
• အြခားမညသည ေဒသခ အဖ�အစညးများ�သနညး။
»» လငစတဝေသသလက�ဏာကြပားသများက ေထာကပေပးေသာ အဖ�အစညးများ �ပါသလား။
မသနစမးများအား ေထာကပေပးေသာ အဖ�အစညးများ �င သကေမးမ�ဆငရာ အဖ�အစညးများ �ပါသလား။
• ရပရာအတငး မညသေသာ လ�ပ�ားမ�များ �ကာ လပငနးအစအစဉများြဖစေြမာကရနအတက မညသေသာ
ပးေပါငးေဆာငရကမ�များ�လာ�ငသနညး။
»» အမျးသမးအဖ� လက�ေဆာငရကေနေသာ အစအစဉများ�ပါသလား။
»» ဘယအချနမာလပေလ�သလ (ေနရက၊ အချန)
»» ည� ��ငးေဆးေ�းေဆာငရကမ� လအပေနသများအတက ဆကသယရမည အချကအလကများမာ
အဘယနညး။
• ေ���လျားအဖ� မ တစဦးချငး �င ရပရာအသငးအဝနးအတငး “ပမနြဖစေစေသာ”
�ကားဝငေဆာငရကမ�များတင ေပါငးစပလပေဆာင�ငရန မညသေသာ လ�ပ�ားမ�များက
လပေဆာငသငသနညး။
»» အဆပါ လ�ပ�ားမ�အစအစဉများတင ပါဝငရန မညသညအရငးအြမစ�င က�မးကျငမ�များက လအပသနည။
• ရပရာအေြခြပ အ��ရာယကငးေသာ သယယပေဆာငေရးလမးေ�ကာငးမာ အဘယနညး။ လေတ
မညသခရးသား�ကသနညး။ ခရးသားဝနေဆာငမ�ေပးသများ၏ ဖနးနပါတများက ရ�ငပါသလား။
အဆင ၅။ ရ��ငေသာ နညးပညာက သတမတေဖာထတကာ အသးြပပါ။ ေအာကေဖာြပပါ ေမးခနးများက ေြဖဆပါ။
• အမျးသမးများ လကလမးမ�ငေသာ နညးပညာအမျးအစားမာအဘယနညး။ (ဥပမာ- ဖနး၊ စမတဖနး၊ တကဘလက၊
လပေတာပ စသညြဖင)
• အမျးသမးများသည ၎ငးနညးပညာများက ကယပငသးသန ေသာလညးေကာငး၊ မသားစ�ငေသာလညးေကာငး၊
ရပရာအသငးအဝနး�ငေသာလညးေကာငး မ�ေဝသးစရြခငးမျး�ပါသလား။
• မဘငးကနရက�ပါသလား။
• လ�ပစစမး�ပါသလား။
• အငတာနကချတဆကမ��ပါသလား။
အဆင ၆။ သငဖနတးထားေသာ ေြမပက ြပနလညသးသပ�ပး ေ�� �ေြပာငးေနရာများသ ခရးသားြခငးအေ�ကာငးက
စတငေတး�ကညပါ။ ေအာကပါ ေမးခနးများက ေြဖဆပါ။
• အဖ�တငဘယသေတပါသလ။
»» ဘယ�စေယာကပါသလ။ သတရ အခနးက�ကဘာေတလ။
»» အဖ�တငကျနးမာေရးဝနေဆာငမ�ေပးသပါသလား။
• ေ���လျားအဖ�အတက သးသန ေပးထားေသာ ကား�ပါသလား။
»» ေ���လျားအဖ�အတက ကားဘယ�စစးအသးြပမညနညး။
»» ေ���လျားအဖ� �ငအတ ကားေပါတငမညသပါဦးမညနညး။
• သင�ငအတ မညသညအရာများကယေဆာငသားရန လအပမညနညး။
• လပငနးများက အေကာငအထညေဖာေဆာငရကရာတင အဖ�အေနြဖင အြခားမညသညအရငးအြမစ �င
က�မးကျငမ�များလအပသနညး။
အဆင ၇။ ေအာကေဖာြပပါ ေမးခနးများက အသးြပ�ပး လပငနးေဆာငရကမ� အစအစဉက ချမတေရးဆပါ။
• ေ���ေြပာငးေနရာ ဘယေလာကထသားေရာကလညပတမညနညး။
• အပတတငး ေနရာတငးကသားဖ�ပါသလား။
»» လပငနးအစအစဉများ ေဆာငရကရန၊ ရ��ငေသာ အေြခခအေဆာကအအအရ မညသညေနရက၊
မညသညအချနသည သားေရာကေလလာရန အသငေတာဆးြဖစမညနညး။
»» ေနရာ/ဆဒ တစခစအတက အချနမညမ�သးမညနညး။
• ဆဒတစခချငးစက မညသေတသားမညနညး။
»» အဖ�ဝင တစေယာကချငးစတငးသည မညသညလပငနးအစအစဉက ေဆာငရကရန တာဝန�သနညး။
• အ�ကြပချက - မညသညေန၊ မညသညအချနတင ေ�� �လျားအဖ�သားေရာကမည ဆဒတစခချငးစက
အ�ကမးဖျဉးေဖာြပထားသည အပတစဉ၊ လစဉအချနဇယားတစခ ဖနတးရန။
ေနာကဆကတ ၄။ ေ�� �လျားဆဒ/ေနရာ ေြမပေရးဆြခငး�င အေကာငအထညေဖာြခငး အစအစဉ နမနာ
ေအာကပါဥပမာများသည IRC Burundi အစအစဉ၏ ေ���လျားဝနေဆာငမ�ပစ အလပ�ေဆးေ�းပတင ဖနတးခ�ကေသာ
ေ���လျားေနရာေြမပ�င အေကာငအထညေဖာြခငး အစအစဉြဖစသည။
Bujumbura ဥပမာေြမပ (IRC Burundi)။ ေအာကပါေြမပသည ေ���လျားဆဒများ၊ ဆဒများ�ကား� အကာအေဝး �င
ဆဒတစခစတင ြဖစရပစမခန ခအတကကနဦးလပေဆာငချကများ ကေဖာြပထားသည။
.
အေကာငအထညေဖာြခငး အစအစဉ။ Bujumbura--Buterere, Gatumb, Kinama �င Kamenge တင�ေသာ
ေ���လျားေနရာများအတက ဝနေဆာငမ�ေပးေသာအဖ�များ၏ အချနဇယားများက ေအာကတင ေဖာ�◌ပထားပါသည။
၄ငးေနရာတသည တစခ�င တစခနးကပေနေသာေ�ကာင အဖ�များမ တစရကတညး �စေနရာသား�င�ပး ြဖစရပစမခန ခမ�
�င လ�ပ�ားမ�အတက ဆဒတစခတင အချနသးနာရအသးြပ�ငမည။ 23
တနလငာ အဂင ါ ဗဒ�ဟး �ကာသပေတး ေသာ�ကာ
နယေြမ Buterere, Kinama, Buterere, Kinama, �း
Gatumba Kamenge Gatumba Kamenge
စတအပနးေြဖ စတအပနးေြဖ သ�ခစားြခငး�င စကချပြခငး�င အစအစဉဆြခငး၊
လပေဆာငချက လ�ပ�ားမ�များ�င လ�ပ�ားမ�များ�င နားေထာငေပးြခငး နားေထာငေပးြခငး မတပတငြခငး�င
နားေထာငေပးြခငး နားေထာငေပးြခငး �ကး�ကပကပကြခငး
Buterere: Susan �င Kinama: Susan �င Buterere: Jean �င Kinama: Jean �င Susan, Jean �င
ရပရာလထ ရပရာလထ ရပရာလထ ရပရာလထ �ကး�ကပသ၊
တာဝန�ေသာ
ဝနထမးများ
လပငနးဆချက လပငနးဆချက လပငနးဆချက လပငနးဆချက ရပရာလထ
Gatumba: Jean �င
�ကး�ကပသ Kamenge: Jean �င
�ကး�ကပသ
Gatumba: Susan
�င ရပရာလထ
လပငနးဆချက
amenge: Susan �င
ရပရာလထ
လပငနးဆချက
လပငနးဆချကများ
ေနာကဆကတ ၅။ အေရးေပါဖနးလငးတစခ အေကာငအထညေဖာြခငးအတက
ေနာကထပ လမး��နချကများ ေအာကပါြဖညစက လမး�နချကသည အေရးေပါဖန းလငး အေကာငအထညေဖာြခငးအား အေထာကအပေပးရန ြဖစသည။
ြပနလညေြဖ�ကားေပးမ� ကျငဝတစညးမျဉးများ သတစမတတညးြဖစမ�က ေသချာေစရန ြပနလညေြဖ�ကားေပးမ� ကျငဝတစညးမျဉးများက ချမတေရးသားထားသငသည။
�း�ငးေသာ ကျငဝတစညးမျဉးတစခတင ေအာကပါအဆငများပါဝင�ငပါသည။
• စသတမတထားေသာ စာသားအတငး ြပနလညေြဖ�ကားပါ။
• လ�� ဝကထနးသမးမ�က ေသချာေစပါ။
• ေလလာဆနးစစမ� သတငးအချကအလကက စေဆာငးပါ။
• စတခစားမ�ပငးဆငရာ�င စတ-လမ�ပငးဆငရာ အေထာကအပ◌ေပးပါ။
• တကျေသချာ�ပး အချန�ငတစေြပးညြဖစေသာ အေြခခ သတငးအချကအလကများ ေပးပါ။
• သငေလျာပါက သကဆငသများဆသ လ�ေြပာငး��နးပပါ။
အေရးေပါဖနးလငး ဝနထမးအတက သငတနးေပးြခငး အကယ၍ အနမဆးလအပချကအြဖစ ဝနထမးများသည GBV ြဖစရပစမခန ခမ�တင အသပညာ��င�ပးြဖစပါက
အေရးေပါဖနးလငးဝနထမးများသည ေအာကပါ သငတနးက ရ�ထားသငသည။
• GBV အမျးအစားများ၊ ြဖစေစေသာအ�ကာငးအရငးများ�င အကျးဆကများက ြပနလညသးသပြခငးဆငရာ
သငတနး။
အေရးေပါဖနးလငးများသည ဝနေဆာငမ�များအတက ကနဦးလပေဆာငချကအြဖစ ၎ငးတ
မညသအလပလပသညက မတဆကြပသြခငး။
• အေရးေပါဖနးလငး၏ ေဆာငရကချက �င ဝနေဆာငမ�ေပးြခငးဆငရာ ကျငဝတစညးမျဉးများ
• အေရးေပါဖနးလငးမတစဆင အေထာကအပေပးြခငးသည လကယတငလပေဆာငြခငးထက မညသကာြခားပ�င
မညသေသာ အစားထးေြပာငးလြခငး လပေဆာငရန လအပမညနညး။ (ဥပမာ လကယတင
ြဖစရပစမခန ခြခငးအတက က�နေတာတသည အြပနအလနခငမငက�မးဝငမ� တညေဆာကြခငး၏
အေရး�ကးပက အေလးထားကာ လြခ ေသာ ေနရာများမတစဆင အသက�ငကျနရစသများ�င
ယ�ကညမ�ရယြခငး၊ အေရးေပါဖနးလငးြဖင လပေဆာငမရေသာ အေြခအေနတင ေြခဟနလကဟနြဖင
စကားေြပာြခငး) တ ြဖစပါသည။
• ��နးပမ�လမးေ�ကာငးများ�င အရငးအြမစ လမး��နမ�များက စမခန ခြခငး�င အသးြပြခငး။
• အချကအလကစမခန ခြခငး။
• မတကြပားေသာ အသက�ငကျနရစသများ၏ မသားစဝငများ၊ သငယချငးများ၏ လအပချကများ
ြဖညဆညးေပးြခငး။
ဝနထမးများ၏ ြဖစရပစမခန ခမ�စ◌မးရညက ေလလာေစာင�ကညရနအလငာ သငတနးေပးရာတင သ�နတသ�ပေဆာင
ေလကျငြခငး၊ ၄ငးတင �ကး�ကပပပးေပးသသည အသက�ငကျနရစသ၊ မသားစဝင၊ ဝနေဆာငမ�ေပးသ အြဖစ (သမဟတ)
မသငေ◌ေလျာစာ ဖနးေခါဆသအြဖစ ပါဝငသ�ပေဆာင�ငသည။ သ�နတသ�ပေဆာင ေလကျငခနးအတက �ကး�ကပသမ
ကြပားေသာ GBV ဝနေဆာငမ�များက ေတာငးဆြခငးြပလပသည ကြပားြခားနားေသာ ဖနးေခါဆသများအြဖစ
သ�ပေဆာငသငသည။ သမသာလ�င ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသသည ြဖစ�ငေချ�သည အသက�ငကျနရစသများအား
တ ြပနမ�ေဆာငရကြခငးက ေလကျင�ငမညြဖစသည။ �ကး�ကပကပကသများမ ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသ၏
သ�ပေဆာငမ��ငပတသက၍ ြပနလညသးသပသငပါသည။
လြခေရးဆငရာ ကျငဝတစညးမျဉးများ။ အေရးေပါ ဖနးလငးက လြခစာ အသးြပမ�ဆငရာ ပပးေပးြခငး
အထးသြဖင IPV အေြခအေနတင အေရးေပါဖနးလငး အသးြပေသာနညးလမးက ြပစမ�ကျးလနသ/အလသးစားြပလပသတမ
ေစာင�ကညေန�ငေသာေ�ကာင အေရးေပါဖနးလငးလြခ မ�ဆငရာ စညးမျဉးစညးကမးများက တးြမ�ငလပေဆာငရန
အေရး�ကးလပါသည။ ၄ငးစညးမျဉးစညးကမးများသည ြပငပမ ေခါဆသများက ဆကသယေပးမ�များ ြပလပသငပါသည။
• ြပနလညမေခါဆရ မဝါဒ။ အထးသြဖင ခငမငက�မးဝငသမ အ�ကမးဖကမ� ြဖစေနစဉ အေြခအေနများတင
အေရးေပါဖနးလငး ဝနထမးများသည အသက�ငကျနရစသများ၏ လြခ ေရးတင ချကချငးကျေရာက�ငေသာ
အ��ရာယ�ေနလ�င ၎ငးတက ဖနးြပနလညမေခါဆသငပါ။ အကယ၍ သငဘကတင ဖနးလငး
ြပတေတာကသားလ�င အသက�ငကျနရစသအား သငဆ ြပနလညေခါဆရန ေတာငးဆပါ။
• ဖနးမ ေခါဆထားမ�မတတမး ေဖျာကဖျကရန အသက�ငကျနရစသများက သတေပးပါ။ IPV အေြခအေနတင
အေရးေပါဖနးလငး၏ အ��ရာယတစခသည ြပစမ�ကျးလနသက အသက�ငကျနရစသ၏ ဖနးက
ေထာကလမးမ�ြပလပ�ငသည။
• သေကငတစနစ (သ ) အလန (အ��ရာယက �က တငသတေပးချက)များ ထား�ြခငး။ အေရးေပါဖနးလငးြဖင
ြဖစရပစမခန ခမ��င စဉဆကမြပတ ေထာကပမ�ရ�ေနေသာ အသက�ငကျနရစသသည အမတင လြခ မ�ဆငရာ
စးရမရမ�ပပနမ�များ�ေနလ�င အသက�ငသနကျနရစသ�င ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသသည သေကငတစနစ
တစခက သေဘာတညမ��ရမည။ အသက�ငကျနရစသသည ၎ငးတ၏ ဖနးေခါဆမ�များက
ေထာကလမးြခငးခရကာ ဖနးေြပာဆရနမလြခ သညဟ ခစားရလ�င အေရးေပါဖနးလငးဝနထမးများက
အသေပးရန ၎ငးသေကငတက အသးြပ�ငသည။ IPV ြပစမ�ကျးလနသများသည အသက�ငကျနရစသမ
ဖနးအသးြပမ�က ေစာင�ကည�င�သာမက ဖနးေခါဆမ�များကလညး ေစာင�ကည�ငသည။ အကယ၍
အေရးေပါဖနးလငးဝနထမး အေြမာကအများ�ေနလ�င အစအစဉတစခလးတင ပါဝငေသာ မတကြပားသည
အသက�ငကျနရစသများမ အ�ကမးဖကမ�အေ�ကာငး ေြပာဆေနြခငးက ရပတန ရန၊ အတချပ ေြပာဆရန၊ �င
ဖနးေခါဆမ�က အလ�ငအြမန အဆးသတလကရန လအပေနချနတင အချကြပ�ငေသာ တညသည
သေကငတစနစက အသးြပ�ငသည။ ဥပမာ - အကယ၍ သမတင အ��ရာယကျေရာကေနကာ ဖနးေခါမ�က
ရပတန ရန လအပေနချနတင “သငသည ေကျာငး/ေဆးခနး၏ ဆရာ/ဆရာမ ြဖစသည။ အတနးအတက
စာရငးမေပးထားပါ။” ဟ ဝနထမးက အသက�ငကျနရစသအား ေြပာဆ�ငသည။
အစအစဉမ ေတာငးဆေသာ ေခါဆမ�တငးက လြခ မ�အစအမတစခြဖင တထားသငပါသည။
ချကချငးကျေရာက�ငေသာ အ��ရာယအား တ ြပနမ�ဆငရာ ကျငဝတစညးမျဉးများ
အသက�ငကျနရစသများသည ချကချငးကျေရာက�ငေသာ အ��ာရာယ�က ေတ� �ငေသာအခါ အကအညအတက ေခါဆမ�
ြပလပ�ငေသာေ�ကာင အလြခ ဆးအမအကျငြဖင အသက�ငကျနရစသအား ေထာကပရန�င တ ြပနေဆာငရကရန
စညးမျဉးစညးကမးများက ေရးဆရန အေရး�ကးသည။ ေအာကပါအချကသည စညးမျဉးစညးကမး/ကျငဝတ နမနာြဖစ�ပး
၄ငးသည ြဖစရပက◌ငတယေြဖ�ငးသများအား အေြခအေနတစခတင(ေဒသတစခ�င တစခအလက
လကေလျာညေထ�ေစရမည) မညသ ြပလပရမညက သတမတအ�ကြပ�ငသည။ ၄ငးသည အလးစပါဝငေသာ
လြခ မ�အစအစဉြဖစရန မရညရယပါ။ (၎ငးသည ေအဂျငစများဆငရာ GBV ြဖစရပစမခန ခမ� လပငနးလမး��နများတင
ပါဝင�ပးြဖစသည)( လငခ)။
သငတင အ��ရာယကျေရာကေနပါသလား။
မဟတပါ အေရးေပါဖနးလငး ြဖစရပစမခန ခြခငး
လပငနးစဉက ဆကလက
လပေဆာငပါ။
ဟတပါသည။
မဘငးဖနးြဖင ေြပာေနပါသလား။
ဟတပါသည။
သင ဖနးလငးေပါမာလား။ အကယ၍
က�နေတာတ အဆကအသယမရလ�င သင၏
လြခမ�အတက က��◌ပ ြပနလည
မေခါဆ�ငပါ။ သင ေဘးကငသားေသာအခါ
အေရးေပါဖနးလငးက ြပနေခါေပး�ငမလား။
NO NO
ဟတပါသ
ည။
သငဘယမာလ။
သငအမမ လြခ စာ အြပငထက�ငပါသလား။
အကအညေြပးေခါ �ငပါမလား။ သငအား
ပတေလာငထားပါသလား။ ြပစမ�ကျးလနသ�င ေဝးေအာင
သငကယသင အ��ရာယကငးေအာင လပ�ငပါသလား။
ြပစမ�ကျးလနသသည လကနကတစခခ ကငထားသလား။
သငလငးေပါတင�ေနချန က��◌ပအေနြဖင
သငကအကအညေပးရန သငအတက ေခါေပးလရေသာ
တစေယာကေယာကများ�သလား။
က�နေတာတ ရက ဖနးေခါဆသငသလား။ အရငတနးက
အလပတလပဖးေသာ ရပရာလ�ကးများ�သလား။
လကလမးမေသာ အမနးချငးများ�လား။ မာေ�ကာေသာ
အရာများရ အေဝးမာေန�ငပါသလား။ တခါးဆသ
ေ��� �ငလား။
ေနာကဆကတ ၆။ အပစလက အစအစဉများ ြပလပရာတင ြဖစေပါလာ�ငသည
အခကအခများအား ေြဖ�ငး�ငမည အစအစဉတစခ ေရးဆရန လမး��နချကများ24 ကငတယေြဖ�ငးြခငး အစအစဉသည တစစတစေယာကအား သတ၏ဘဝထမ အရငးအြမစများ (လ၊ အရာဝတ� ၊ လ�ပ�ားမ�များ)
စသညတက ေဖာထတရန သင�ကားေပးသည။ ၎ငးသည သတက ေပျာရ�ငေစ�ပး သကေတာငသကသာ�ေစသည။ ထေ�ကာင
(စတအေ�ာကအယကြဖစြခငး၊ ေ�ကာကြခငး၊ အထးကျနြခငး စသညြဖင) ဆးရားစာခစားရချနတင ၎ငးအရငးအြမစများဆသ
ေရာက�ေစ�ငသည။ က◌ငတယေြဖ�ငးရန အစအစဉေရးဆြခငးမတစဆင ြဖစရပကငတယေြဖ�ငးသသည ပါဝငသများအား
သတသေဘာေတ�ေသာ အေပါငးလက�ဏာေဆာငေသာ လ�ပ�ားမ�များတင ပါဝငရနအားေပးရမည။ ၎ငးသည သတ၏
စတအေြခအေနတးတကေအာင�င ပမနအေြခအေနသ ေရာက�ေအာငကညေပးလမမည။ (ေစျးသားြခငး၊ တြခားသ�င
စကားေြပာြခငး စသညြဖင)။
အပစတစခတင ကငတယေြဖ�ငးရန အစအစဉများြပလပေသာအခါ ၎ငးတကယတင ဤေမးခနးများ ေမးြခငးြဖင စဉးစားေစရန
တစဦးစက အားေပးရမည။ ဦးေဆာငသသည ဥပမာများေပး�ငသည။ အတငးေဝမ�ေစြခငးမြပလပရ။ သေသာ ေဝမ�ချငလ�င
ေဝမ�ဖရနအားေပးရမည။
အပစတစခတင တစဦးချငးစ ကငတယေြဖ�ငးြခငးအစအစဉေရးဆမ�အတက လပငနးစဉ အဆင ၄ ဆင
• အဆင(၁)။ ပါဝငသမ ယ�ကညရေသာသ (သ) သမ၏ဘဝတင ၎ငးတ�င �စဉ သကေတာငသကသာြဖစသညဟ ခစားရေသာ
သတက ေဖာထတရမည။ "သင------------ (ဥပမာ ေ�ကာကရ �၊ ဝမးနညး၊ အထးကျန)ခစားရေသာအခါ မညသတက
စကားေြပာ�ငသနညး။ (သတ သကေတာငသကသာ စကားေြပာ�ငသများက ပါဝငသများမ စာရငးြပစထား�ပါေစ။)
• အဆင(၂)။ ပါဝငသများက ေပျာရငသာယာေစသည လ�ပ�ားမ�များက ေဖာထတပါ။ စတဝငစားမ��င အားသာချကများက
တညေဆာကပါ။ လ�ပ�ားမ�များြပလပစဉ သမတင�ေသာ ေကာငးေသာခစားချကများက ေဖာထတရနကညပါ။
"ဒအရာေတက ြပလပရြခငးြဖင သငအေနန မညသခစားရပါသနညး” စသည ေမးခနးေမးြခငး။ (ေပျာရ�ငလား၊
စတသကသာမ��လား စသညြဖင)
• အဆင(၃)။ လအများ ပးေပါငးပါဝင�ငရန၊ လ�ပ�ားမ�များ ြပလပရန �င ၎ငးတေဖာထတထား�ပးြဖစေသာ
အြခားအားသာချကများ�င စတဝငစားမ�များက ဆကလကလပေဆာငရန၊ ၎ငးတမ အေထာကအပလအပ�ပး ဆးရားစာ
ခစားရေနေသာအချန အကအညေပးရန၊ ပါဝငသများ�င အစအစဉများအတေရးဆပါ။
• အဆင(၄)။ ၎ငးတ၏လ�ပ�ားမ�များက ေဝမ�ရနအားေပးြခငး (၎ငးတ ဆ���◌မသာလ�င) ၎ငးလ�ပ�ားမ�များက
လြခေသာေနရာတင ပးေပါငး၍ လပေဆာင�ငပါသလား။
ပါဝငသများမ ၎ငးတ၏ အားသာချကများ�င စတဝငစားမ�များက ေဖာထတရန အသးဝငေသာ နညးလမးအချ�တင
• ၎ငးတမ သတ�င�ေနစဉ လြခ �ပး အေထာကအပြဖစေစသညဟ ခစားရေသာသများက သတမတေဖာထတ�ငရန
၎ငးတ�င စကားစြမည ေြပာဆြခငးြဖင ကညပါ။ ၎ငးတမ ထသများ�င မညသဆကသယသညက �ာေဖပါ။
• ၎ငးတ၏ ယ�ကညမ��င ၀ညာဉေရးရာ သေဘာထားခယချကများအေ�ကာငး နားလည�ငရန ၎ငးတ�င စကားေြပာပါ။
သတအထးကျနသညဟ ခစားေနရလ�င ၎ငးတ၏ ယ�ကညမ��င ြပနလညချတဆကေပး�ငရန ကညပါ။
• ၎ငးတ ဝမးနညးေနေသာအခါ ဘာေတလပ�ငသညက ၎ငးတ�င စကားအတေြပာြခငးြဖင ေြပာြပပါ။ မညသက
၎ငးတ၏လြခ စတချရေသာ သငယချငးများြဖစေ�ကာငး�င မညသေသာလ�ပ�ားမ�များသည ၎ငးတက
ေပျာရ�ငေစသညက �ာေဖပါ။
• ပါဝငသများက ၎ငးတ၏ ကယပငအားသာချကများက သတြပမေအာငကညပါ။ ချးေြမ�ာကပါ။ လသားအားလးသည
၎ငးတကယတင အစမးအစ�ေသာ လသားများြဖစ�ပး ချစြခငးေမတ� ာ၊ ေပျာရ�ငမ��င ကာကယမ�တက
ထကတနသများဟ ြမငရနလအပပါသည။ 24 Adapted from IRC Thailand Psychosocial Interventions for GBV Survivors – internal document.