foi;sh mq j;a i`.rdj 2019 ud¾;= 15 fygg Tìk lDIsl¾udka;hla
foi;shmqj;a i`.rdj
2019 ud¾;= 15
fygg Tìk lDIsl¾udka;hla
cd;sl jl=.vq wruqof,a remsh,a ñ,shk 628l uQ,H m%;smdok u; uykqjr uy frday,g wkqnoaê; j bÈlrk ,o
jl=.vq frda. iyk i;aldrl yd iqnidOk uOHia:dkh ckdêm;s ffu;%Smd, isßfiak uy;d w;ska miq.shod ^25&
ck;d whs;shg m;a flreKd'
wdrlaIl rdcH wud;H rejka úchj¾Ok uy;d ckudOH leìkÜ fkdjk wud;Hjrhd f,i miq.shod ^25&
ckudOH wud;HdxYfha§ jev ndr .kq ,enQfõ uyd ix>r;akfha fi;a msß;a iÊ®dhkfhka wk;=rejhs'
01 foi;sh2019 ud¾;= 15
19
35
15
21
foi;sh2019 ud¾;= 15
ljrfha l;dj
09
31
23
03
11
27
fygg Tìk lDIsl¾udka;hla
40
ueo rg miqlr W;=rg
yqiau .kakbvla keoao@
ch udj;g msúisolqKq wm%sldkq ixpdrh
.u oskk z.ïfmr<shZ
È<s÷lu msgqolsk iskud is;a;u
jyf,la l;d lrhs
.Õk ;rKhg zrdjKd IZ
bkaÈhdj - mdlsia;dkhfkdikaiqka
jrd;ekak ylalsoiq/fla
wjuka fkdlrkq
lDIs úma,jhg w; ;nuqixialdrl uKav,hÿ' w' 011 - 2513757úoHq;a ;emE, - [email protected]ÞyeÍfï wxYhÿ' w' 011 - 2515759$ È.=j - 232
WmfoaYl ixiAldrlkd,l l¨jejrcfhA m%jD;a;s wOHlaI ckrd,a
wëlaIK ixiAldrl;s,lr;ak ,shkmgne`os
ixiAldrlÿñkao w¨;af.or
ksfhdacH ixiAldrlud,d u,aldka;s mrK.uf.a
iyldr ixiAldrl iy fidaÿm;afvdk,aâ fiAkdër
ks¾udK ie,iqïoñka; .=Kr;ak
PdhdrEm ixialrKh rE rgd iy ljr ks¾udKhixÔj fm;a;djvq
úfYaIdx. f,aLlfhdawdkkao chisxy
ks,qmq,a m%shxlr fmf¾rd
YHdud ikaOHdkdhlf.a
kqjka ufyaIa
ldxpkd isßj¾Ok
m%jD;a;s ks,Odßks,añ‚ m%kdkaÿ
l<ukdlrK iydhpJøsld .=KfiAlr
PdhdrEm WmfoaYliqo;a is,ajd
PdhdrEm Ys,amSka,laisß iqNdIK w,aúiA
huqks rYañld
o¾Yk lreKdr;ak
;=is; pkaøl=udr
t,a' tA' frdayK
fnÞyeÍfï l<ukdlreã' fla' ú;dkf.a
uqøKhrcfhA uqøK fomd¾;fïka;=j
m%ldYkh yd fnÞyeÍurcfhA m%jD;a;s fomd¾;fïka;=j
fj¿u 42" l,dmh 05" 2019 ud¾;= 15
rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;=j" 163" lsre<mk wejksõ"fmd,afyakaf.dv" fld<U 05'
furg lDIsl¾udka;hg jßka jr uqyqKmdkakg isÿjk jHik
fya;=fjka mj;sk rchg yd lDIsl¾u lafIa;%fha wdh;kj,g
t,a, jkafka fpdaokdjla' tfia u foaYSh lDIsl¾udka;h úkdY lsÍug
nyqcd;sl iud.ï f.k hk l=uka;%Kj, m%;sM,hla f,i hs we;eï jHik
y`ÿkajkq ,nkafka'
tfy;a" furg lDIsl¾udka;fha Wkak;sh fjkqfjka Èfkka Èk
ÈhqKqjk ;dlaIKh o Wmfhda.s lr.; hq;= hs' f.dú ck;djf.a fyg oji
hym;a lsÍfï j.lSu mejfrkafka mj;sk rchg yd úIh m:hg wh;a
rdcH wdh;kj,g hs' l,ska l,g f.dú ck;dj uqyqKmdk jHikj,g
jkaÈ uqo,a muKla ,nd §u m%udKj;a o hk mekh wo ojfia úuish hq;= j
;sfnkjd'
miq.sh jif¾ furáka jd¾;d jQ fiakd o<Uqjd nvbßÕ= j.dlr ;snQ
wïmdr Èia;%slalfha wlalr 6795la muK jkid oud ;snqKd' wkqrdOmqr
Èia;%slalfhka jd¾;d jQfha j.d ìï wlalr 27100la muK ld oud we;s nj
hs' fudKrd., Èia;%slalfha wlalr 40"000 muK jkid ±uQ fiakd o<Uqjd
.ek úúO u; bÈßm;a jQfha foaYmd,k w¾:fhka nj meyeÈ,s lreKla'
tfy;a i;H ljrla o hkak f.dú ck;djg wjfndaO lr§ug lDIs
ks,Odßkag uy;a fjfyila orkakg hs isÿ jqfKa'
rgj,a 44la mqrd me;sr .sh o<Uq jHikh ,xldfjka jd¾;d jk úg;a
iïmQ¾Kfhka u¾okh lsÍug lsisÿ rgla iu;a ù ;snqfKa keye' tfy;a
furg lDIsl¾u fomd¾;fïka;=jg we`.s,s È.= jQfha o<Uq u¾okhg lsisÿ
jqjukdjla fkd;snQ njg hs' ta jk úg;a l%shd;aul ù ;snQ lDIs ks,Odßka
wd.ka;=l fiakd o<Uqjdf.a p¾hdjka wOHhkh lr wjYH mshjr .ksñka
isáhd' tfy;a f.dú ck;djg isÿ jQ mdvqj iïnkaOfhka j.lshkakg rchg
isÿ jQfha wehs ±hs kej;;a is;sh hq;= hs' f.dú ck;dj iy lDIs ks,Odßka
w;r we;s iyiïnkaOh iy lDIsl¾u fomd¾;fïka;=fõ Wmfoia ms<sme`§u
iïnkaOfhka .eg¨ we;s njla fmfkkakg ;sfnkjd' fiakd jHdma;shg th
fya;=jla jkakg we;ehs o is;sh yels hs' wm l< hq;= j we;af;a hym;a lDIs
wd¾Ólhla rg ;=< f.dvke`.Sug kï lDIsl¾u fomd¾;fïka;=j;a f.dú
ck;dj;a tl fm<g isg .ekSug wjYH ux mE§u hs'
foi;sh 2019 ud¾;= 1502
03 foi;sh2019 ud¾;= 15
ljrfha l;djljrfha l;dj
fiakd o<Uqjd ^Fall Armyworm&
úoHd;aul kdufhka fiakd
o<Uqjd y÷kajkafka Spodoptera frugiperda hkqfjka' Spodoptera j¾.fha o<Uqjka j¾. y;rla muK
,xldfõ§ yuqjkafka jir lSmhlg
fmr isg hs' tfy;a frugiperda úfYaIh ,xldjg kjlfhla jk
w;r jeä jYfhka Ôj;a jkafka
weußld uyoaùmfha ksj¾;k
m%foaYj, hs' jeä jYfhka ydks
lrkafka ;DK l=,hg wh;a
Ydlj,g hs' tajdhskq;a nv bßÕ=
iy fida.ï ^bo,a bßÕ=& j,g jeä
ydkshla lrkjd' Bg wu;r j ù"
Wla jeks Ydlj,g;a ;j;a Ydl
j¾. wiQjlg muK ydks lrkjd'
wd.ukh
weußldfõ m<sfndaOlfhla
úÈyg fjfik frugiperda 2016 j¾Ih jk úg wm%sldkq l,dmfha
rgj,a lsysmhlg ydks l< njghs
jd¾;d jqfKa' bkaÈhdfõ yd Y%S
,xldfõ o<Uqjd me;sr we;s nj
jd¾;d jqfKa 2018 j¾Ifha§ hs' Y%S
,xldjg;a fmr bkaÈhdfõ o<Uq
jHdma;sh jd¾;d jqKd' bkaÈhdfõ
o<Uqjd isák nj jd¾;d jQ iekska
Y%S ,xldfõ lDIs ks,Odßka
o<Uqjdf.a Ôjk f;dr;=re f.dkq
lsÍula l<d' ,xldfõ§ uq,ska u
fiakd o<Uqjd yuqjqfKa wïmdfrka
yd wkqrdOmqrfhka'
wd.ka;=l o<Uqjd yuqùu;a
iu`. lDIsl¾u fomd¾;fïka;=j
l%shd;aul jqKd' .kafkdarej WoHdk
tia' tia je,s.uf.a
.kafkdarej WoHdk fnda. m¾fhaIK yd ixj¾Ok
wdh;kfha m%Odk lDIs úoHd{ ^lSg úoHdj&
fygg Tìk lDIsl¾udka;hla
fiakd o<Uq Wjÿr Y%S
,xldjg muKla fkdj
bkaÈhdj we;=`M rgj,a y;<sia
y;rlg muK isÿ jQ jHikhla'
fuf;la f,dalfha lsisu rgla
o<Uqjd iïmQ¾Kfhka úkdY
lsÍug iu;a fj,d keye' Bg
fya;=j f,i lDIs úoHd{hka
fmkajd fokafka o<Uqjd iq<`.
wdOdrfhka tla /hl§ lsf,da
óg¾ ishhla jqj mshdUd hk
njla'
wfma rfÜ f.dú ix.ï
fpdaokd lf<a lDIsl¾u ks,Odßka
yß yeá o<Uqjd md,kh lsÍug
Wmfoia fkdÿka nj hs' tfy;a
o<Uq jHdma;sh iS>%fhka by< .sh
fya;= iïnkaOfhka úúO woyia
m< jqfKa tlsfkldg fpdaokd
t,a, lr.ksñka'
flfia fj;;a" fiakd
o<Uqjd iïnkaOfhka lDIsl¾u
fomd¾;fïka;=fõ m%;spdrh
yd bÈßfha§ o<Uqjd u¾okhg
iQodku ljrla o hkak úuiSu
ldf,daÑ; lreKla'
foi;sh 2019 ud¾;= 1504
fnda. m¾fhaIK yd ixj¾Ok
wdh;kh;a tys§ bgq lf<a ukd
fufyhla' ta fudfydf;a fjk;a
o<Uqjkag fhdok lDñ kdYl
j¾. 12la fiAkd o<Uqjdg fh§ug
ks¾foaY lrkafka fiakd o<Uqjd
y÷kd .ekSfuka miqj hs' th
;djld,sl ks¾foaYlhla' wk;=re
j kshu l< lDñ kdYl j¾.
12 g fiakd o<Uqjd u¾okh l<
yels o hkak ms<sn`o m¾fhaIK
wdrïN lf<a wïmdr" fudKrd.,"
wkqrdOmqr" l=reKE., Èia;%slalj,
msysgd we;s m¾fhaIK wdh;kj,ska'
lDñ kdYl
o<Uqjd y÷kdf.k Èk follg
miq lDñkdYl j¾. fod<fya ksheÈ
/ialr lDIs úoHd{ lKavdhï
f.dú ck;dj oekqj;a lsÍfï
jevigyka wdrïN lf<a f.dú
lafIa;%j,§ hs' bka miq fiakd
o<Uqjdf.a Ôjk pl%h yd yeisÍu
we;=<;a m;%sld u`.ska f.dú ck;dj
oekqj;a lsÍug hs lghq;= lf<a'
wk;=re j lDñkdYl j¾. 12 fh§u
wdrïN lf<a f;dard .;a f.dú
lafIa;%j,ska'
i;s fol ;=kla fkdlvjd
lDñkdYl fhdod o<Uqjd u¾okh
wdrïN jqfKa l,ska i`oyka l<
Èia;%slalj,ska' ta wkqj mÍlaIKj,g
miq f;dard.;a lDñkdYl myla
Ndú;fhka fiakd o<Uq u¾okh
lrkak ;SrKh flreKd'
;jÿrg;a o<Uqjd u¾okh i`oyd
taldnoaO m<sfndaO md,khg wkq.;
ùug ffcj md,kh" fN!;sl
md,kh" ÿgq jydu úkdY lrk
whqre yd f*drfudak W.=,aa iú lsÍu
jeks l%u wOHhkh lr i;s fol
;=kl ld,hla mqrd f.dú ck;dj
±kqj;a lrñka m<d;a uÜgñka
ks,Odßka fhduq lr fufyhqï Èh;a
jqKd' lDIsl¾u wud;HdxYfhka
uqo,a jeh lr lDñkdYl ,nd§ula
o isÿ jqfKa b;d blaukska fiakd
o<Uqjd u¾okh lr .ekSug hs'
i,Uhd
o<Uqjd ?g .uka lrk
i<Ufhla úÈyghs y`ÿkd.kak
mq`Mjka fjkafka' ÿUqre j¾Kfhka
hq;a" fikaá óg¾ 4la muK m<,e;s
i,Uhdg iq<f`.a wdOdrfhka
lsf,daóg¾ 100la muK mshdUd hdfï
yelshdj ;sfnkjd' rd;%shg mshdUk
i,Uhd ì;a;r oukafka;a rd;%sfha
hs' nvbß`.=j,g jeä leue;a;la
we;s fï i,Uhd rd;%sfha§ Ydl
m;%fha ì;a;r odkafka fmdl=rla' ta
;=< ì;a;r 100la 200la ;sfnkjd'
tla i,Uhl=f.a wdhq ld,h i;s
;=kla muK jqj;a ta ld,h ;=<
jdr oyhla muK ì;a;r ±óu isÿ
lrkjd' ì;a;rj,ska t<shg tk
lSghd nvbß`.= m;% b;d blaukska
iQrd lEul=hs olakg ,efnkafka'
m;%fha u;=msg isák lSghd l%ufhka
j¾Okh jk úg m;% yryd fjk;a
Ydlj,g udre ùu ksÍlaIKh
lrkak mq`Mjka' wk;=re j j¾Okh
jQ o<Uqjd Ydlfha by<g f.dia
f.dnhg ßx.d .kakjd' j¾Okh
jQ o<Uqjkaf.ka tla i;l= fyda
fofokl= muK hs tla Ydlhl
jdih lrkafka' fofokl= tlg
isàula olakg ,efnkafka b;d
l,d;=rlska' ;u j¾.hd u wdydrhg
.ekSu fiakd o<Uqjdf.a tla úfYaI
,laIKhla'
f.dnh ;=<g we;=`Mjk o<Uqjd
wxl=r fldgia iy j¾Okh jk îc
fldgia ld ±óuhs isÿ lrkafka'
f.dnfha ie`.ù isák o<Uqjdg
;sfnkafka lr, ;=<g;a ßx.d
.ekSfï yelshdjla' o<Uqjdf.a
yej ye,Sfï wjia:d yhla
;sfnkjd' tys wjidk wjia:d
lDñkdYl j¾. fÞ<y
lDñkdYl j¾. my
05 foi;sh2019 ud¾;= 15
4" 5 ;=< nvbß`.= lr, we;=<g
ßx.d isàula ±lsh yels hs' Bg
fmr wjia:d ;=fka§ u o<Uqjd
isákafka msg; ksid w`M fyda
fldfydU ødjKh fyda lDñkdYl
fhÿjfyd;a úkdY fjkjd' Bg
wu;r j l=vd l=re,a,kag yd bô
l=reñKshkag;a o<Uqjd f.dÿre
jk wjia:d ;sfnkjd' tfy;a ta
ish¨ ;¾ck we;af;a o<Uqjdf.a uq,a
wjia:d ;=fka muK hs' nvbß`.=
lr,g ßx.d .;a miq wdrlaIs;
hs' lDñkdYl fld;rï fhÿj;a
o<Uqjdg ydkshla fkdue;s j
Ydlhg isÿjkafka úYd, ydkshla'
fï o<Uq úfYaI jeäfhka wdydr
.kakd w;r jeäfhka u<my
lsÍula lrkjd' Ydl mÍlaIdjl§
,S l=vq fuka o<Uq u<my olakg
fiakd o<Uqjd w¨;a m<sfndaOlfhla'
ta ksid jHikh jeä jqKd' iajdNdúl
i;=rkag;a o<Uqjd y`ÿkd .ekSu m%udo
jqKd' fï ksid B<`. lkakfha j.djg
hkak l,ska ffcj úoHd;aul md,kh
.ek wjOdkh fhduq lsÍu hs lghq;= l<
hq;af;a' iuyr lDñ úfYaI o<Uqjdf.a
ì;a;rj,g b;d ydkslr hs' ;j;a iuyr
lDñ úfYaI lSghdg ydkslr hs' we;eï È,Sr
j¾. o<Uqjdg ydkslrhs' tfia y`ÿkd.;a oE
.=Kkh lr lafIa;%hg uqod yeÍu lDIsl¾u
fomd¾;fïka;=jg mejfrk j.lSula' ±kg
È,Sr j¾. folla fidhdf.k ;sfnkjd'
È,Sr fiakd o<Uqjdf.a isref¾ u ;snQ tajd
hs' ta È,Sr mÍlaIKd.drh ;=<§ .=Kkh lr
o<Uqjdg fhdod m%;sl%shdj l=ulao hkak ksÍlaIK lsÍu hs mÍlaIKd.
drfha isÿ jkafka' tfia u foaYSh j y`ÿkd.;a nelaàßhd úfYaI myla
;sîu;a m¾fhaIKj, ;j;a tla m%;sM,hla'
fiakd o<Uq úfYaI lsysmhla isáh;a jeä ydkshla we;s lrk fiakd
o<Uqjd (Spodoptera frugiperd) blaukska md,kh lsÍug f,dalh
ffjrihla y`ÿkdf.k ;sfnkjd' thska ydks lrkafka fiakd o<Uqjdg
muK hs' ta m¾fhaIK ;ju;a isÿ jkafkaa mßlaIKd.dr uÜgñka'
f.ka jQ ffjrih fiakd o<Uqjdg muKla m%;sl%shd lrk nj f,dalh
mqrd l< m¾fhaIKj,ska Tmamq ù ;sfnkjd' tlS ffjria úYd, f,i
.=Kkh lr lafIa;%hg uqod yeÍfï§ úfYaI l%ufõo w;ayod n,kak
w;HjYH hs' f.dúhdf.a lafIa;%fha§ ffjri w;ayod ne,Su id¾:l kï
uqodyeÍu .eg¨jla keye'
ta wkqj bÈßfha§ fiakd o<Uq jHikhla we;s jqjfyd;a id¾:l j
u¾okh lsÍfï yelshdj ;sfnkjd' f.dú ck;dj" lDIs ks,Odßka yd
ukd iïnkaëlrKhlska yd Wkkaÿfjka f.dú lafIa;%j,§ mÍlaIdldÍ
ùu;a u`.ska fiakd o<Uq jHdma;sh wju lr .ekSug ,efnkafka
rel=,la'
we;akï o<Uqjd tys fjfik nj
ks.ukhg tla idlaIshla' Ydlfhka
Ydlhg mÍlaId lrkafka kï
o<Uqjd úkdY lsÍu wmyiqjla
jkafka keye' o<Uqjd úkdY lsÍug
kï ì;a;r fmdl=re úkdY lsÍu;a
lrkak mq`Mjka'
fikaá óg¾ 5la muK úYd,
fjk o<Uqjd Ydlfhka ìug nei
mi isÿre lr f.dia fldaI.;
ùul=hs olakg ,efnkafka' ;j;a
wjia:dj, olakg ,efnkafka
Ydlh ;=<;a fldaI.; ùula' Bg
miq i,Ufhla njg m;a j Wvq
iq<f`.a mshdUd f.dia isÿ lrkafka
iqÿiq mßirhl h<s ì;a;r ±óula'
fï l%shdj,sh b;d blauka o<Uq
jHdma;shg m%Odk fya;=j hs'
nvbß`.= j.dj,g wu;r j ù"
Wla j.d ìï ;=< o<Uqjd olakg
,enqfKa b;d iq`M jYfhka'
nvbß`.= j.dfõ§ fuka ie`.ù
isàug fjk;a j.dj,§ o<Uqjdg
wjia:djla keye' nvbß`.= j.dj
.;aúg m%udo ù j.d lsÍu .eg¨jla'
kshu lkakhg iduqysl j ish¨
fokd nvbß`.= j.d l< hq;=h
hkak hs ks¾foaYh' nvbß`.= w;r
fjk;a fnda. j.d lsÍu b;d
hym;a' j.dj w;r rks, j¾.fha
fnda. j.dj iqÿiq hs' fnda. udrej
ms<sn`o;a ie,ls,a,g .; yels w;r
ldnksl fmdfydr Ndú;h .ek;a
jeä wjOdkhla fhduq lsÍu jeo.;a'
khsg%cka fmdfydr jeä jYfhka
fkdfh§ughs wjOdkh fhduq l<
hq;= jkafka'
u¾okh
o<Uqjka isák ;eka mÍlaId
fldg w;ska ì;a;r le`o,s iy
o<Uqjka bj;a lsÍuhs id¾:l u
u¾okh' fldfydU weg ødjKh"
w`M iy fjk;a Ydl idr j¾."
f.du" .j uq;%d wdÈh o<Uqjka isák
;ekaj,g fh§u o<Uq u¾okhg
jvd;a jeo.;a' o<Uqjd isá Ydl
fldgia m%jdykh ms<sn`o wdrlaIs;
m%Nd;a ksYdka; iyldr lDIsl¾u
wOHlaI ^m¾fhaIK&
m¾fhaIK id¾:lhs
foi;sh 2019 ud¾;= 1506
Wml%u Ndú; lsÍu iy o<Uqjka isá
j.dfõ fmdf<dj iS iEu o l< hq;=
hs' ta l%ufõo wkq.ukh lsÍfuka
o<Uq jHdma;sh yd ydksh wju
lr.kak mq`Mjka'
,xldj ;=< o<Uq jHdma;sh jeä
jQfha o<Uqjd ,xldjg kjlfhla
ùu ksi hs' ta wjia:dfõ o<Uq
.ykhg ys;lr WIaK;ajhla rg
;=< ;sîu;a jeä jYfhka nvbß`.=
j.d lr ;snQ ksid;a o<Uqjdf.a
jHdma;sh jeäùug fya;=jla'
iajNdúl i;=rkag fiakd o<Uqjd
y`ÿk .ekSu wmyiq ùu o<Uq
.ykh jeä ùug n,mE ;j;a tla
fya;=jla' fï jk úg nvbß`.=
j.dj wvq ù ;sîu o<Uqjd md,khg
rel=,la' ffcj md,khg ì;a;r
mrfmdaIs;hka" lSghkag ydks lrk
lDóka yd fonre j¾. iajNdúl
mßirfha fjfik nj fidhdf.k
;sfnkjd' ì;a;r iy l=vd
lSghka f.dÿrelr .kakd ul=`M
úfYaI" l=reñKs j¾. fiakd o<Uq
jHdma;sh;a iu`. jeä ù ;sfnkjd'
ta ksid iajNdúl j u o<Uq md,kh
isÿ fjkjd' Bg wu;r j fou,sÉpd
jeks l=re,a,ka o<Uqjd fidhdf.k
f.dia wdydrhg .ekSul=;a olakg
,enqKd'
w;S; jHik
o<Uqjdg wu;r j j.djg
ydks lrk fjk;a m<sfndaOlhka
´kE ;rï mßirfhka
y`ÿkd.kak mq`Mjka' oYl follg
muK by;§ w¾;dm,a j.dfõ m;%
lKskakdf.a Wjÿr ksid isÿjqfKa
úYd, j.d ydkshla' ta fudfydf;a§
;a msgrglska meñKs if;la hehs
wkqudk flreKd'
w¾;dm,a j.dfõ m;%
lKskakdf.a jHikh W.% jqfKa
kqjrt<sh wdY%s; m%foaYj, hs' m;%
lKskakdg ydks lrk lDñfhla
úfoia rglska f.kajd tod j.d
ydksh wju l<d' B<`.g mefmd,a
^.ia ,nq& j.dfõ msá ul=Kq
kshu lrkafka' fya;=j wfma j.dìï
;sfnkafka ck;dj mÈxÑù isák
wdikak ia:dkj,' ta ksid ck;djg
isÿjk ydksh wju lr.kak tfia
l< hq;= fjkjd' bkaÈhdj jf.a
rgla .;a úg wêidkaøK lDñkdYl
fhdod j.d lrkjd' ta m%Yakh ksid
wfma j.dìïj,g ydks jeä fjkak
mq̀Mjka' tfy;a Ydl jHdê úoHdj
ms<sn`o úfYaI{hka fuka u lSg
úoHdj ms<sn`o úfYaI{hka wm i;=
hs' ta ksid bÈßfha§ we;sjk ´kEu
m%Yakhlg uqyqKfokak mq̀Mjka
lshk úYajdih wmg ;sfnkjd'
wfkla ldrKh ;uhs f.dúck
fiajdj i`oyd fiajlhka n`ojd
.ekSu' wiQ .Kkaj, j.d ks,Odß-
ka lsh,d msßila isáhd' Tjqka
f.dúck;dj ±kqj;a lsÍu úêu;a j
l<d' wo foaYmd,k wêldßhg ´kE
úÈyg fiajlhka n`ojd .kak tl
.eg¨ldß hs' fï jf.a m%Yak rfÜ
lDIsl¾udka;h bÈßhg f.kshkak
.eg¨jla' tfy;a ±kg lDIsl¾u
fomd¾;fïka;=j id¾:l j jHik-
j,g uqyqK § ;sfnkjd' bÈßfha
we;s jk ´kEu jHikhlg uqyqK
fokak;a fomd¾;fïka;=jg mq̀Mjka'
wdpd¾h ms%hka; ùrisxywOHlaI
m%Odk lDIs úoHd{ ^mdxY= úoHdj&.kafkdarej
wNsfhda.hg iQodkï
fiakd o<Uqjd .ek udOHh;a
ck;dj ±kqj;a l<d' th ´ke-
jg;a jvd isÿjqKd' m%pdrh jQ ;rï
ydkshla j.djg jd¾;d fjkafka
keye' fï jk úg o<Uqjd u¾okh
ù ;sfnkjd' B<`. lkakfha nvbß`.=
j.dj fylaghd¾ 10"000lg muK
iSud fjkjd' uy lkakfha§ idud-
kHfhka fylaghd¾ 90"000la muK
j.d l<;a h, lkakfha ta ;rï
m%udKhla j.d lrkafka keye' ta
ksid o<Uq Wjÿrla we;s jqjfyd;a
Bg id¾:l j uqyqK§fï yelshdjla
;sfnkjd' ta ksid ,nk lkakfha§
Wmßufhka o<Uq md,khla we;s
lr.; hq;= hs' tfia fkdjqKfyd;a
B<`. lkakfha§ h<s;a jrla o<Uq
Wjÿrg uqyqK mdkakg isÿfõú' ta
ksid lDIs wxY ú;rla fkdfjhs
fï rfÜ j.lsj hq;= iEu wxYhla
u j.lSfuka lghq;= lsÍu hs l<
hq;af;a'
úfoia rgj, jf.a wfma rfÜ
j.d ìïj,g ;ks m%foaY keye'
lDñkdYl fhdod ´kE u Wjÿrla
md,kh lrkak úfoia rgj,j,g
mq̀Mjka' ta;a wfma rgg tfyu neye'
wms lDñkdYlj, wvq idkaøKhl=hs
07 foi;sh2019 ud¾;= 15
ydksh Èjhsk mqrd me;sr .shd' ta
fudfydf;a msá ul=Kdg ydkslr
lDóka Y%S ,xldfjka y`ÿkd
.ekqK;a" msá ul=Kdg muKla
ydkslrk úfYaIs; if;la úfoia
rglska f.kak,d lafIa;%hg ksoyia
lr,d msá ul=Kq Wjÿr u¾okh
l<d'
fiakd o<Uqjd ,xldfõ jHdma;
jk wjia:dj jk úg mdßißl
;;a;aj o<Uqjd Ôj;aùug iqÿiq
wdldrhg hs ks¾udKh fj,d
;snqfKa' wd.ka;=l fiakd o<Uqjd
muKla fkdj fjk;a o<Uq j¾.;a
j.d ydks isÿlrk ld,hlhs
o<Uq .ykh jeä jqfKa' óg fmr
wjia:dj,§ fuka u fiakd o<Uqjd
l%ufhka md,kh lrkak yelshdj
,enqKd'
lDñkdYl yd ffcj md,kh
lDñkdYl fkdfh¥ j.dj,
iajNdúl ffcj md,kh jeä ù
;sfnk njla ksÍlaIKh lrkak
mq`Mjka' yelshdjla ;sfnkjd kï
lDñkdYl fkdfhdod hdka;%sl
j o<Uqjd úkdY l< yels hs' th
jvd;a hym;a jqjfyd;a iajNdúl
md,khg wjYH úúO i;=kaf.a
fiajh ,nd .kak mq`Mjka'
m¾fhaIK
uyb`Mlam,a,u m¾fhaIKdh;kfha
nvbß`.= îc iïnkaOfhka mÍlaIK
isÿ lrkjd' tys§ îc m%;sl¾u .ek
jeä wjOdkhla fhduq lrñkqhs
;sfnkafka' nv bß`.= îcj,g
hï hï lDñ kdYl ñY% lsÍfuka
isÿjkafka tys .=Kh ld,hla
mej;Sfuka Ydlh wdrlaId ùula'
tfia u Ydl w;r mr;rh we;s
lsÍu" ñY% fnda. j.dj" fmdfydr"
fnda. udrej" nvbß`.= j¾. wdÈh
iïnkaOfhka mÍlaIK isÿ flrñka
;sfnkjd' o<Uqjdf.a ffcj md,kh
ms<sn`o m¾fhaaIK fï jk úg;a isÿ
lrkafka .kafkdarej WoHdk fnda.
m¾fhaIK wdh;kfhka'
mrfmdaIs;hka
o<Uqjdf.a lSghkag iy
ì;a;rj,g ydks lrk
mrfmdaIs;hka ±kgu;a y`ÿkdf.k
;sfnkjd' lDñkdYl fkdfh¥
m%foaYj,ska y`ÿkd.;a mrfmdaIs;hka
m¾fhaIK wdh;khg /f.k ú;a
we;s lsÍu;a m¾fhaIKj, tla
ld¾hhla' úúO laIqø Ôùka fiakd
o<Uqjdg ydks lrk nj;a fidhd
f.k ;sfnkjd' foaYSh j fidhd
.;a nelaàßhd" ffjriaa" È,Sr
j¾.j,ska fiakd o<Uqjdg ydks
lrkak mq`Mjka' frda.S jQ o<Uqjka
tl;= lr c,h;a iu`. wUrd
ksfrda.S o<Uqjkag fhdod m¾fhaIK
isÿ flfrkjd'
úfoia rgj,ska f.kajd .;a
ffjria j¾. fhdod o<Uq u¾okhg
wjYH m¾fhaIK isÿ lsÍfuka
woyia jkafka laIqø Ôùka fhdod
lDñ kdYlhla ksIamdokh lsÍula'
tu`.ska n,dfmdfrd;a;= jkafka
fiakd o<Uqjdg muKla ydksùula'
tfy;a iajNdúl j isÿjk fiakd
o<Uq u¾okh b;d by< njl= hs
fmfkkakg ;sfnkafka' fï jk
úg lDókaf.a isg l=re,a,ka olajd
we;slr ;sfnkafka fiakd o<Uqjdg
;¾ckhla' ish¨ u lDIsl¾u
ks,Odßka iy f.dúka we;=`M ish¨
fokd fiakd o<Uqjd .ek fï
jk úg ±kqj;a' ta ksid h<s o<Uq
jHikhla we;s ùfï m%jK;dj b;d
wju uÜgulhs ;sfnkafka'
ysfia hál=re jQ zYZ yevh yd YÍrh mqrd bÈuqKq ìì,s jeks oE l%uj;a rgdjlg msysá fiakd o<Uqjd'
wo wfma lDIsl¾udka;h .ek
;sfnkafka' lk.dgqjla'
tod rEmjdysksh fï rfÜ
lDIsl¾udka;h .ek jd¾;duh
jev igyka l<d' f.dúhka jf.a
u bf.k .kak <uhska tu
jevigyka kerUqjd' fndfyda foa
bf.k .;a;d' wms rEmjdysksh
biairyd b|.kafk ta jf.a oekqula
.kak'
o<Uqjdf.a Ôjk pl%h W.;a"
nqoaêu;a yefuda u okakjd'
o<Uqjdf.a uq,a wjia:dj i,Uhd'
hï rEmjdysks kd,sldjla fï
i,Uhd .ek fydh,d n,,d"
i,Uhdf.a ,laIK iÔù j
úldYkh lrkjd kï" f.dúhka
fï .ek wjOdkfhka bkakjd'
Tjqka wjOdkfhka ;shkak fï
rfÜ udOHhg j.lSula iy
hq;=lula ;sfnkak ´kE' wms fiakd
o<Uqjd .ek n,df.k bkakfldg"
wfkla me;af;ka lSvEjd tkjd'
rEmjdysksh wm oekqj;a lrkj o@
tfyu lrkafk kE' tal ;uhs uf.a
fpdaokdj' idudkHfhka Ydlhla
jefvkak uQ,øjH .Kkdjla ´ke'
wms wo lrkafk yeu uQ,øjHhla u
ridhksl fmdfydfrka ,nd§u'
fï ldrKh úoHd;aul hs' ta
ksid ;sia wjqreÿ hqoaOh bjr
l<d jf.a wdKavqfõ n,Odßka
fyda rcfha ks,Odßka fyda
oeka wjÈ fjkak ´k ld,h
yß' wfma rfÜ lDIsl¾udka;h
lshkafk;a ix.%duhla'
fï rfÜ ridhksl fmdfydr
.ek §¾> ld,hla l;d lrkjd'
fï wdKavqj .a,hsf*dfiÜ ;ykï
l<d' ;ykï l<dg miafia lsysm
fofkla oÕ,,d" fldfydu yß
;yku bj;a lr .;a;d' meje;s
yd mj;sk wdKavq jeäfhka u nr
;shkafk lDIs ridhkslj,g lsh,d
meyeÈ,s hs' wms lshkafka ridhksl
.ek ys;kak ´ke wjidk
fudfydf;a§ ñila m<uq fudfydf;a
fkfu hs'
ã' tia fiakdkdhlf.a urfKka
miq wfma yrla ndka ;sfyka lrk
foa tljr lrkak ;Skaÿ jqKd' bka
miq fyd| foaj,aj,g jf.a u krl
foaj,aj,g weíneys lr .kakd
;eklg wfma lDIsl¾udka;h
f.kdjd' wo fjkfldg wmg tajd
u; u hefmkak fj,d bjrhs'
idudkHfhka h, lkakfha
lSvE Wjÿrla tkjd lshkafka
l,d;=rlska fjk fohla' ta;a .sh
h, lkakfha lSvE Wjÿfrka wlalr
tla ,laI yeg foofyka ,laIhla
u úkdY jqKd lsh,d lDIsl¾u
fomd¾;fïka;=j;a ms<s.;a;d'
tod fmdf<dkakrefõ f.dùkaf.a
wlalr ,laIhlg hg lrmq i,a,s"
uykaish j;=f¾ .shd' tfyu kï
fomd¾;fïka;=fõ;a foaYmd,kfha;a
fïjdg j.lshk n,Odßka b,a,d
wiafjkak ´kE'
wo ks,Odßkag lDIsl¾uh
ms<sn`o wjfndaOhla keye'
m¾fhaIK iïnkaO ks,Odßka
lDIsl¾uh ms<sn`o mdGud,djla
lr,d weú;a bkafk' tod j.d
ks,Odß lsh,d ;k;=rla ;snqKd'
wo tjeks ;k;=rla keye' rfÜ
lDIsl¾udka;hg wdof¾ lrk lDIs
ks,Odßka msßil=;a bkakjd'
oeka lDIsl¾u fomd¾;fïka;=jg
neK neK b|,d yßhkafk keye'
fu;ek§ wms wjÈ fjkak ´kE'
wfma cd;sl j.lSu y`ÿkd.kak
´kE'
wms udOHhg lshkafka
kdhlhdf.a oelau fudlla o lsh,d
fidhd n,d f.dùkag fmkajkak'
fg,s kdgH mqrj,d wfma T¿
ál úkdY lrkafka ke;s j wm
oekqfuka fmdai;a lrkak' ta j.lSï
wfma udOH wdh;k bgq lrkjd kï
fï igk wmg ch .kak mq¿jka'
ljqvq,af,a ch;siai
iNdm;s" m%.;sYS,s f.dúck iïfï,kh" le|jqïlre mqkreo jHdmdrh
l=udß úl%uisxy
lDIsl¾udka;h .eklk.dgqhs
foi;sh 2019 ud¾;= 1508
09 foi;sh2019 ud¾;= 15
i,a,s u,a, fo.=K f;.=K
lrñka Bg ;j;a wx. tlalr
.ksñka .ïfmr<sh iy tkag¾m%hsia
YS% ,xld jevigyka fï jif¾
^2019& kj uqyqKqjrlska y÷kajd§ug
lghq;= lrk nj rch wjOdrKh
lrkjd' remsh,a ñ,shk 48"000lska
fï jif¾ tla tla ue;sjrK
fldÜGdihg fjka lsÍug kshñ;
j we;af;a remsh,a ñ,shk 300
ne.ska' fkdfndaÞ wr,sh.y ue÷f¾
meje;s úfYaI idlÉPdjlg tla
fjñka w.ue;s rks,a úl%uisxy iy
uqo,a weue;s ux., iurùr i|yka
lf<a tu jevigyka fï jif¾
ck;djg ióm jkafka miq.sh
jirg;a jvd mq¿,a j nj hs'
fuf;la uqo,a iy cd;sl
m%;sm;a;s iïmdok wud;HdxYh
fufyh jQ tu l¾;jHhg iajfoaY
lghq;= iy uyd ud¾. wud;HdxYh
tla j isàu;a úfYaI;ajhla' YS%
,xldfõ iEu .ïudkhlg u úYd,
ixj¾Okhla b;d flá lf,l§
w;alr §u ;u wfmalaaIdj nj hs
rcfha wjOdrKh lsÍu'
fmdÿ m%jdykh yd fcHIaG
mqrjeishkaf.a l, oji iqrlaIs;
flfrk w¨;a jevigyka fï
jif¾ w¨;ska Bg tlajk wx.'
fmdÿ m%jdykh foig uyck;dj
wdl¾IKh lr .ekSu tys
úfYaI;ajhla' Bg jeä myiqlï
iys; j iS>%.dó nia fiajdjla we;s
lsÍug hs fuys§ iQÞku' foaYSh
jHjidhlhkag tu wNsfhda.hg
id¾:l j uqyqK§ug Èߧu;a tys
wfmalaIdjla' Bg remsh,a ñ,shk
10la È.=ld,Sk fmd,S iyk ld,hla
iys; j ,nd §fuka rch wfmalaId
lrkafka fï jif¾§ msgráka jeä
myiqlï iys; iqfLdamfNda.S nia
r: 1000lg jvd wdkhkh lsÍug
foaYSh jHjidhlhka fm<Uùu hs'
jeäysá ksjdi wo iudcfha
t;rï jeä ie,ls,a,la fhduq
fkdjkakla' tfy;a ksrka;rfhka
tA foig ;,a¨jk YS% ,dxfla h
fcHIaG mqrjeis m%cdj wmyiq;djg
m;a fkdùug j. n,d .ekSu hs
rfÜ j.lSu' tA i|yd hs jeäysá
ksjdij, ixj¾Ok lghq;= i|yd
.ïfmr<sh jevigyk hgf;a tla
wdikhlg remsh,a ñ,shkhla fjka
flfrkafka'
<ore mdi,a rgg wkÕs
fufyjrla bgqlrk fuf;la rcfha
ie,ls,a,g t;rï ,la fkdjQ ;j;a
;lai,djla' tA nj jgyd .ksñka
tAjdfha ixj¾Ok lghq;= Wfoid hs
;j;a remsh,a ñ,shkhla Èjhsfka
iEu ue;sjrK wdikhla i|yd u
fjka j ;sfnkafka'
;dreKHh ;s%frdao r:fhka
tmsgg md fkd;eîu k.rn`o fuka
.u oskk z.ïfmr<shZ
foaY ú;a;sfoaY ú;a;s
foi;sh 2019 ud¾;= 1510
u .ïno o olakg ,efnk ;j;a
tla iudc w¾nqohla' Bg ms<shï
fiùfï§ rch ;SrKh fldg
;sfnkafka ±kg mj;sk ;s%frdao r:
fjkqjg w¨;ska wdrlaIdldÍ iy
mßir ys;ldó fudag¾ r: ñ,§
.ekSug ck;dj fm<Uùu' Bg
tkag¾m%hsia YS% ,xld jevigyk
hgf;a remsh,a ñ,shkhla olajd
u iyk fmd,S Kh msßkefukjd'
tA wkqj fuys§ mer‚ ;=kafrdao ßh
ndr§ fï kj r: ñ,g .ekSug
ck;djg bv ,efnkjd'
tjeks kj wx. fmr±ß
j miq.sh jif¾ fjka l<
uqo,a fo.=K lrñka fï jif¾
Èh;a flfrk .ïfmr<sh iy
tkag¾m%hsia YS% ,xld jHdmD;s
fndfyduhla ls%hd;aul fjkjd'
miq.sh jif¾ wjika udi 4
;=< YS% ,xldfõ iEu wdikhlg
u .ïfmr<sh jevigyk hgf;a
ixj¾Ok lghq;= i|yd remsh,a
fldaá 20la fjka flreKd' th
;j;a jeä lrñka fï jif¾ tla
wdikhlg remsh,a fldaá 30 neÕska
fjka lsÍug hs rch lghq;= lr
;sfnkafka'
miq.sh jif¾ .ïfmr<sh hgf;a
Èh;a flreKq jevigykaj,g tla
wdikhlg fjka flfrk uqo,
remsh,a ,laI 40la f,i fo.=Khla
njg m;a fldg ;sfnkjd'
uxudj;a ixj¾Okfha jeo.;alu
ie,ls,a,g .ksñka .%dóh ud¾.
jeä ÈhqKq lsÍug fï hgf;a tla
wdikhlg fjka flfrk uqo,
remsh,a ñ,shk 20la' ;jÿrg;a th
jHdma; lrñka fï jif¾§ w¨;ska
kd.ßl mgq uxudj;a ixj¾Okhg
tla wdikhlg ñ,shk 2la fjka
flfrkjd'
fndfyda mer‚ md,ï ixj¾Okh
fkdùu ck;djf.ka ks;r kefÕk
ueisú,a,la' tA wkqj fï jir
i|yd l=vd md,ï ixj¾Okhg
tla wdikhla fjkqfjka fjka
flfrk uqo, remsh,a ñ,shk 3la'
.ïno j fuka u kd.ßl j o ldKq
moaO;s wjysrùu ck;djg uyd
.eg¨jla' Bg ms<shula f,i ;j;a
remsh,a ,laIhla fjka lrk nj
hs .ïfmr<sh kshuqjkaf.a woyi'
rcfha läkï ixj¾Ok jHdmD;s
hgf;a ñka fmr f.dvkexjqj o
iq¿ iq¿ wvqmdvq ;ju;a mj;sk
bÈlsÍïj, mej;sh yels hs' tA i|yd
úfYaIfhka fï jif¾ .ïfmr<sh
jevigyka hgf;a fjka flfrk
uqo, remsh,a ñ,shkhla' tA"
ikSmdrlaIl myiqlï jeä ÈhqKq
lrñka mdi,aj, lS%vd myiqlï
by< kexùug fï jif¾ tla
wdikhlg ,nd§ug kshñ; remsh,a
ñ,shk 2g wu;r j'
j.d ìï wdYs%; c, iïmdok
jHdmD;sj,g fï jif¾ tla
wdikhlg remsh,a ñ,shkhla fjka
flfrkjd' fï ld¾hh flfrkafka
±kgu;a ls%hd;aul kj;u c,
fhdackd l%u 10"000 jHdmD;shg
wu;r j' tys§ fï jif¾ j;=lrfha
tla wdikhlg c, myiqlï by<
kexùug remsh,a ñ,shk 2 ne.ska
fjka fldg ;sîu;a úfYaI;ajhla'
we;eï wd.ñl ia:dkj,g
n,Yla;shg wÞ< j udisl j
,efnk ì,am;a f.jd ±óu
.eg¨jla' tjeks wd.ñl
ia:dkhlg remsh,a ,laI 5 ne.sska
rch .ïfmr<sh hgf;a fï jif¾
fjka flfrkafka tA tA ia:dkj,
wvla jev ksu l< jHdmD;s fõ
kï tAjdfha jev ksulr .ekSug
;j;a remsh,a ,laI 3la fjka
lrñka'
<Õ u msyssá rcfha nexl= YdLdfõ
tkag¾m%hsia YS% ,xld ljqkagrfhka
fï ms<sn| f;dr;=re ,nd.; yels
w;r .ïfmr<sh ixj¾Ok jHdmD;s
iïnkaOfhka m%dfoaYSh f,alï
ld¾hd, uÜgñka fuka u m%foaYfha
foaYmd,k kdhl;ajh iuÕ
idlÉPd fldg m%;s,dN fkdmudj
,nd .ekSug uyck;djg yelshdj
;sfnkjd' tu jevigykaj,
wvqmdvq" jxpd - ¥IK isÿ jkafka
kï fkdmudj tA iïnkaOfhka
uqo,a wud;HdxYh ±kqj;a lsÍug
lghq;= lsÍug yels ùu;a b;d
iqúfYaIS lreKla'
kqjka ufyaIa chúl%u
11 foi;sh2019 ud¾;= 15
ixj¾Ok ls%hdj,sh fõ.j;a
j isÿ ùfï§ rgl há;,
myiqlï l%uj;a j j¾Okh ùu o
w;HjYH ldrKhla f,i hs y÷kd
.efkkafka' úfYaIfhka u fuys§
úêu;a yd ld¾hlaIu m%jdyk
l%ufõohla ilia ùu o b;d
jeo.;a' fï i`oyd wjYH jkafka
ld,Sk wjYH;djkag .e<fmk uyd
ud¾. moaO;shla ilia ùu hs'
ñka jir lsysmhlg fmr olaIsK
wêfõ.S ud¾.h iy fld<U
lgqkdhl wêfõ.S ud¾.h
ielfikafka fmr lS ld,Sk
wjYH;djg iß,k uyd ud¾.
moaO;shla YS% ,dxlsl ck;dj
fj; Wreu lr§fï W;alDIaG
mrud¾:h we;sj hs' fï wêfõ.S
ud¾. ks¾udKh ùu ksid bka
fmr mej;s ;;a;ajhg jvd myiq
.ukd.uk ls%hdj,shlg wjldYh
ie,iS ;sfnkjd' tfia u NdKav
m%jdykfha§ isÿ jk wkjYH
m%udoh j<lajd .ksñka läkñka
wdrlaIdldÍ j iy ld,h ksis
mßÈ l<ukdlrKh lr .ksñka
tA ld¾hhka lr .ekSug o miqìu
ks¾udKh ù ;sfnkjd'
fï m%jdyk myiqj rg ueo
Ôj;a jk ck;djg iy W;=f¾
Ôj;a jk ck;djg o ,nd§fï
wruqKq we;sj hs W;=re wêfõ.S
ud¾. jHdmD;sh y÷kd .efkkafka'
uQ,sl ie,iqïj,g wkqj YS% ,xld
rch úiska fuh y÷kdf.k
;sfnkafka m%uqL;d jHdmD;shla
f,i hs' tA wkqj uQ,sl wÈhf¾§
th werfUkafka uOHu wêfõ.S
ud¾. jHdmD;sh f,i jk w;r
tuÕska m%Odk .ukdka;hka
folla fj; hs fï wêfõ.S ud¾.h
bÈflfrkafka' fuys m<uq wÈhr
bÈflfrkafka fld<U isg uOHu
m<df;a w.k.rh jk uykqjr
olajd bÈfjhs' tfia u tys wfkla
.ukdka;h ft;sydisl oUq,a,
k.rh lrd Èfjkjd'
úfYaIfhka u uOHu m%foaYh
n,d fï wêfõ.S ud¾.fha
.ukdka;h fhduq jqj o tu
ud¾.h ieliSfï jdish iuia; YS%
,dxlslhkag u ,efnk iqúfYaIS
jrm%idohla f,i y÷kd.; yels
hs' tA wkqj fï kj uOHu wêfõ.S
ud¾. jHdmD;sfha bÈlsÍï isÿ
lrkafka wÈhr 04la hgf;a hs'
lsf,da óg¾ 37l ÿrlska hq;a m<uq
wÈhf¾ bÈlsÍï isÿ flfrkafka
lvj; isg óß.u olajd hs' fojeks
wÈhr hgf;a óß.u isg l=reKE.,
olajd bÈlrk fldgfia È. lsf,da
óg¾ 39'29la' tfia u fmd;=yer isg
.,f.or olajd bÈlrk fldgfia
ueo rg miqlr W;=rg
foi;sh 2019 ud¾;= 1512
ÿr m%udKh lsf,da óg¾ 32'5la'
fuys wjidk wÈhr f,i lsf,da
óg¾ 60'3l ÿrla bÈflfrkafka
l=reKE., isg oUq,a, olajd'
fï jif¾ wjidkh jk úg
fuys fojeks wÈhr jk óß.u isg
l=reKE., olajd fldgi bÈlr
wjika l< yels jk nj hs tys
jHdmD;s wOHlaI mS' fudayka i|yka
lrkafka' tA wkqj lsf,da óg¾
39'29l ÿrlska hq;a fuys fhdað;
bÈlsÍfï ud¾. m:h kd.ßl
m%foaY uÕ yßñka m%Odk jYfhka
ysia bvï yryd .uka flfrkjd'
tf,i ckdlS¾K fkdjk ysia
bvï fï jHdmD;sh i|yd f;dard
.ekSug fya;=j mdßißl yd iudÔh
n,mEu wju lsÍu nj o jHdmD;s
wOHlaIjrhd i|yka lrkjd'
fï wêfõ.S ud¾.h
bÈflfrkafka ux ;Sre 04la f,i
hs' th fomig ux ;Sre 02l ne.ska
bÈ fjkjd' tfia u fojeks wÈhr
hgf;a óß.u isg l=reKE.,
olajd bÈflfrk fldgig
wka;¾ yqjudre uOHia:dk 4la
wh;a fjkjd' tA" óß.u" kdl,.
uqj" oïfndlal yd l=reKE.,
hk wka;¾ yqjudre uOHia:dk
hs' óg wu;r j uOHu wêfõ.S
ud¾. jHdmD;sfha 03 jeks fldgi
hgf;a bÈlsÍï lghq;= isÿ flfrk
fmd;=yer yqjudrej (Pothuhera System Interchang) uÕska wêfõ.S
ud¾.h yryd .uka .kakd jdyk
kqjr - l=reKE., yd fld<U
foig yqjudre ùug myiqlï i,id
fokjd'
fï fojeks wÈhf¾ uq¿ jHdmD;s
úhou remsh,a ì,shk 160'8la
muK ^nÿ rys;& fj;ehs wfmalaId
flfrkjd' tys bÈlsÍu i|yd jk
fldka;%d;a;=j tla meflachlg
lsf,da óg¾ 10la muK jk fia
meflac 04la hgf;a hs msßkud
;sfnkafka' fuys§ cd;sl ;r.ldÍ
ñ, le|ùï ls%hdj,sh hgf;a
foaYSh fldka;%d;alrejkaf.ka
uQ,sl yjq,a jHdmdr 04la hgf;a
;r.ldß ñ, le`oùï uÕska bÈlsÍï
fldka;%d;a;=j o foaYSh WmfoaYk
yjq,a jHdmdrh fj; WmfoaYk
fldka;%d;a;=j o msßkud ;sfnkjd'
fï jHdmD;sfha isú,a
bxðfkareuh bÈlsÍï i|yd
fldka;%d;a msßkeóu remsh,a ì,shk
137'1la f,i hs i|yka jkafka'
tfia u WmfoaYk fldka;%d;a
i|yd remsh,a 2"243" 400"892la iy
weußlka fvd,¾ 5"861"284la jeh
flfrkjd' uyd ud¾. yd ud¾.
ixj¾Ok wud;HdxYh hgf;a
ls%hd;aul fï jHdmD;s fldgfia
bÈlsÍï lghq;= isÿ flfrkafka
ud¾. ixj¾Ok wêldßh uÕska' fï
i|yd jk bÈlsÍï fldka;%d;a;=j
,nd § ;sfnkafka udi 30la i|yd
hs' tA wkqj 2017 ckjdß ui bÈlsÍï
wdrïN flreKq w;r tu bÈlsÍï
lghq;= 2019 cq,s udih jk úg
wjika lsÍug hs kshñ;'
13 foi;sh2019 ud¾;= 15
ks¨mq,a m%shxlr fmf¾rd
fï fojeks wêfõ.S ud¾. jHdmD;sh
hgf;a bÈ flfrk uq¿ ÿr m%udKh
;=< yuqjk úYd, m%udKfha md,ï
ixLHdj 12la' tfia u wêfõ.S
ud¾.h by<ska yd my<ska .uka
lrk fldgia 42la iy fndalal=
130lska o th iukaú; hs' tfuka
u iïmQ¾Kfhka u .;a l, óg¾
10"421la jk fldkalS%Ü lKq u;
Èfjk ud¾. fldgia 36lska iukaú;
±jeka; ixj¾Ok jHdmD;shla f,i
hs fuh ls%hdjg kexfjkafka' ;j o
lsf,da óg¾ 39'29la jQ fï fldgi
i|yd uyck iqj myiqj yd wju
mdßißl n,mEula t,a, jk mßÈ
tkï wêfõ.S ud¾.h bÈlsÍu
fya;=fjka c, .e,Sï jeks ;;a;ajhka
md,kh jk mßÈ fuys lafIa;%
l<ukdlrKh isÿ lr ;sfnk
w;r tys§ m%foaYfha uyck;djf.a
woyia úfYaI ie,ls,a,lg fhduq lr
;sfnkjd'
fï ud¾.fha ix×" i,l=Kq
yd ÈYd mqjre cd;Hka;r iïu;
m%ñ;Skag wkqj fhdokq ,nk
w;r wka;¾ yqjudre uOHia:dk
i|yd m%udKj;a wdf,dal iemhqï
ia:dmkh lrk nj hs jHdmD;s
wOHlaI ù' fudayka mjikafka'
fuys Wmßu Odjk fõ.h mehg
lsf,da óg¾ 100la' tfia u tu
fõ. iSudj ;=< .ukdka;h
lrd iqjmyiqfjka yd blaukska
wdrlaIdldÍ j .uka lsÍfï myiqj
we;s lsÍfï wruqKq uq,alr f.k
tys bÈlsÍï isÿ flfrkjd' tfia
u mqoa.,hka uÕska ls%hd lrjk
yd iajhxlS%h j uqo,a wh lrk
ljq¿ iys;j hs tys ish¨ wka;¾
yqjudre uOHia:dk ia:dmkh
flfrkafka'
tfia u fmr iqÿiqlï ,;a foaYSh
fldka;%d;alrejkaf.ka we;s lr
.kakd ,o yjq,a jHdmdr iuQy
y;r u fojeks wÈhf¾ bÈlsÍï
fldka;%d;a;=jg ,nd § ;sîu
o úfYaI;ajhla' tuÕska foaYSh
fldka;%d;a iud.ïj, wêfõ.S
ud¾. bÈlsÍfï m%ùK;ajh f,dalhg
úoyd olajñka foaYSh fldka;%d;a
iud.ï i|yd cd;Hka;r ms<s.ekSula
,nd§ug yels fjkjd' tu yjq,a
jHdmdr y;frys m%Odk yjq,alre
f,i lghq;= lrkafka bÈlsÍï
l¾udka; ixj¾Ok wêldßfha
(CIDA) uyd ud¾. bÈlsÍfï
úfYaI{;dj ms<sn| CS2 fYa%‚fha
±kg ,shdmÈxÑh ,;a iud.ï'
fojeks jHdmD;s wÈhr i|yd
bvï w;am;a lr .ekSu 1950
wxl 09 ork rcfha bvï w;alr
.ekSfï mk; ^460 wêldßh& wkqj
ud¾. ixj¾Ok wêldßh úiska
isÿ flfrkjd' tA" óß.u" w,õj"
kdrïu," fmd,a.yfj," ùrUqf.or"
l=reKE., yd u,a,jmsáh m%dfoaYSh
f,alï fldÜGdi wdjrKh
jk mßÈ' tu bvï i|yd jkaÈ
;lafiarej isÿ flfrkafka
;lafiare fomd¾;fïka;=fõ
;SrKh wkqj hs' tys§ tu bvfï
fjf<|fmd< ñ, fyda tu
w;am;alr .ekSfuka isÿ jQ lsishï
ydkslr n,mEulg f.jk jkaÈh
;SrKh lsÍu zbvï w;alr .ekSï
yd m%;sia:dmk lsÍï lñgqjZ
(LARC) uÕska isÿ flfrkjd'
fï bvï w;am;a lr .ekSfï
ls%hdj,sh uÕska w;alr .ekSug
wfmalaIs; y÷kd.;a bvï fldgia
m%udKh 4705la' tuÕska n,mEug
,la jk ´kEu mqrjeishl=g
fhdað; jkaÈh m%udKj;a fkdjk
wjia:dfõ§ tA ms<sn| lreKq bÈßm;a
lr w.;Ska wju jk mßÈ ish¨ u
md¾Yajhka tlÕ jk jkaÈ uqo,la
,nd§ug lghq;= flfrk nj o
fuys§ i|yka l< hq;= lreKla'
wêfõ.S ud¾.h bÈflfrkafka ux ;Sre
04la f,i hs' th fomig ux ;Sre 02l ne.ska
bÈfjkjd' tfia u fojeks wÈhr hgf;a óß.u isg l=reKE., olajd
bÈflfrk fldgig wka;¾ yqjudre uOHia:dk 4la wh;a fjkjd' tA" óß.u" kdl,.uqj" oïfndlal
yd l=reKE., hk wka;¾ yqjudre uOHia:dk hs
foi;sh 2019 ud¾;= 1514
jir 1948 § fida,anß
fldñIka iNdfõ
ks¾foaYj,g wkqj rcfha m%jD;a;s
fomd¾;fïka;=j ia:dmkh lr
;snqK;a tys lghq;= úuOH.;
lsÍu isÿjkafka bka jir 50la
.; jQ miqj hs' tA" 1999 jif¾§
tjlg ckudOH wud;Hjrhd
jQ ux., iurùrf.a ixl,amhlg
wkqj Èia;s%la udOH tAll
msysgqùu;a iuÕ'
rch uÕska ls%hd;aul lrk
ixj¾Ok jevigyka ms<sn| j
Èia;s%lal uÜgñka uyck;dj
±kqj;a lsÍu;a rch úiska Èia;s%la
uÜgñka ls%hdjg kxjk ixj¾Ok
jevigyka ms<sn| j f;dr;=re
ksje/È j uyck;dj fj;
,nd§u;a tjlg Èia;s%la udOH
tAll msysgqùfï m%Odk wruqK hs'
óg wu;r j m%dfoaYSh jYfhka
lghq;= lrk udOHfõ§kag
rch fjkqfjka wjYH myiqlï
i,id §u;a Tjqkaf.a lghq;=
iïnkaëlrKh lsÍu;a fuf,i
Èia;s%la udOH tAll msysgqùfï§
n,dfmdfrd;a;= jQ ;j;a wruqKla'
fï wdldrhg Èia;s%la udOH
tAllhla ia:dmkh lsÍfï§ m%jD;a;s
ks,Odßhdg wu;r j leurd
Ys,amsfhla" ùäfhda leurd Ys,amsfhla
yd ld¾hd, ld¾h iydhl jYfhka
jQ iaÓr ks,OdÍ uKav,hla fuka u
wjYH ish¨ há;, myiqlï iys;
iukaú; wx. iïmQ¾K m%dfoaYSh
udOH tAllhla ks¾udKh lsÍug
n,dfmdfrd;a;= jqj;a úúO fya;=
ksid tA woyi id¾:l jQfha keye'
fï ksid w¨;ska n|jd.;a m%jD;a;s
ks,Odßka 24la iuÕ Èia;s%la udOH
tAll 24l lghq;= m%dfoaYSh uÜgñka
wdrïN jQfha jir 2000 fmnrjdß
udifha §' t;eka mgka fï olajd
úúO wvqmdvqlï yd ndOd ueo jqj;a
ish lghq;= yels Wmßufhka isÿ
lsÍug tA udOH tAllj, ks,Odßka
lghq;= lr ;sfnkjd'
tfia jqj;a j¾;udkfha§ wm
isákafka úoHdfjka" ;dlaIKfhka
fmdfydi;a ish¨ foa äðg,alrKh
fjñka mj;sk f,dalhl'
ckudOHj, wjYH;dj yd iSud
wìnjñka iudc udOH iS>%fhka
bÈßhg meñK ;sfnk hq.hl' fï
ksid udOHhg iïnkaO j lghq;=
lrk ish¨ fokd udOHfha j.lSu
yd ld¾hNdrh ms<sn| j kej; jrla
is;d ne,Sfï wjYH;djla o u;= ù
;sfnkjd' tA wNsfhda.j,g id¾:l
j uqyqK§ug kï Èia;s%la udOH
tAllhla o wjYH myiqlïj,ska
iu;a úh hq;= hs' tA iïnkaO
há;, myiqlï mq¿,a úh hq;= njg
újdohla o keye'
tA wkqj miq.sh 2019 fmnrjdß
ui 20 jeks Þ remsh,a ñ,shk 12
g jeä jákdlñka hq;= w;HjYH
udOH WmlrK Èjhsk mqrd msysá
ish¨ udOH tAll fj; fnÞ §u
isÿ flreKd' tA" uqo,a yd ckudOH
wud;HdxYfha fcHIaG w;sf¾l
f,alï ru‚ .=Kj¾Ok" j¾;udk
rcfha m%jD;a;s wOHlaI ckrd,a
kd,l l¨jej" ysgmq m%jD;a;s
wOHlaI ckrd,a kS;s{ iqo¾Yk
.=Kj¾Ok hk ks,Odßkaf.a
m%Odk;ajfhka fomd¾;fïka;=
Y%jKd.drfha§'
YHdud ikaOHdkdhlf.a
w¨;afjkÈia;%slaudOH tAll
uvl,mqj Èia;%sla m%jD;a;s ks,Odß ù' Ôjdkkaoka fj; rcfha m%jD;a;s wOHlaI ckrd,a kd,l l¨jej úiska udOH WmlrK ,nd ÿka wjia:dj'
15 foi;sh2019 ud¾;= 15
f,dj m%:u Ñ;%mgh f,i
b;sydi.; jQfha 1895
m%xYfha ¨ñfha fidfydhqrka úiska
ks¾udKh l< flá Ñ;%mgh hs'
jd¾;d Ñ;%mgh f,i ye¢kafjk
fvdlshqukagß hkak m%p,s; jQfha
fcdaka .sh¾ika úiska frdnÜ
*a,ey¾áf.a zfudakdz kue;s
Ñ;%mgh i|yd tu jok Ndú;
lsÍu;a iuÕ hs' 1922 frdnÜ
*a,ey¾á ks¾udKh l< kdkqla T*a
o fkda;a m%:u ks, jd¾;d Ñ;%mgh
f,i ms<s.efkkjd'
bka oYl lsysmhlg miq
Y%S ,xldfõ jd¾;d Ñ;%mg
ks¾udKh wdrïN flreKd' 1948
iema;eïnrfha wdrïN flreKq
rcfha Ñ;%mg wxYh uÕska
1949 fmnrjdß ui 4 jeks Èk
meje;ajqKq ksoyfia m%:u ixj;air
Wf<, w<,d ieliqKq ñks;a;= 20l
jd¾;d Ñ;%mgh furg ks¾udKh jQ
m<uq jd¾;d Ñ;%mgh f,iska
ms<s.efkkjd' §¾> ld,hla
mqrd úúO úIh m: Tiafia jd¾;d
Ñ;%mg ks¾udKh flreKq w;r 80
oYlfha rEmjdysksfha wd.ukh;a
iuÕ jd¾;d Ñ;%mglrKh o
l%ufhka wNdjhg .shd'
f,dj fndfyda rgj, jd¾;d
Ñ;%mglrKh" jD;a;dka;
Ñ;%mglrKh fia u ckms%h
l,djla' j¾;udkfha uhsl,a
uqj¾" ñÉ l,ska" we,ka f,duelaia"
f*âßla jhsiauka" YS,d fkúkaia"
yhsï f.!ß" w,s lisñ" pd,aia
*¾.ika" fcydfk fkdõcdhsï"
T,sj¾ iafgdka jeks jd¾;d
Ñ;%mglrejkaf.a ks¾udK iqúfYaI
jd¾;d Ñ;%mg f,i ms<s.efkk
w;r fndfyda úg iïudkhg o md;%
fjkjd'
rcfha Ñ;%mg wxYh ks¾udKh
l< jd¾;d Ñ;%mg yefrkakg
furg iskudlrejka b| ysg
jd¾;d Ñ;%mglrKfha ksr; jqj o
jD;a;Suh jYfhka tys ksr; jQ
iskudjiskudj
úIaKq jdiq
È<s÷lu msgqolsk iskud is;a;u
foi;sh 2019 ud¾;= 1516
njla olakg keye' tfy;a jd¾;d
Ñ;%mgh ;u wd;au wd;au m%ldYk
udOHh njg m;a lr.;a YS% ,dxflah
;reK wOHlaIjrhl= wmg
yuqfjkjd' Tyq úIaKq jdiq' Tyqf.a
ld¾hNdrh ù we;af;a f,dj jgd
ießirñka úúO úIh Tiafia jd¾;d
Ñ;%mg ks¾udKh lsÍu hs'
Tyqf.a kj;u jd¾;d
Ñ;%mgfha úfYaI ±laula miq.
shÞ meje;ajqKd' zyEkaâ*q,a T*a
,SõiaZ kï tu Ñ;%mgh i¾fjdaoh
Y%uÞk jHdmdrh yd tys kdhl
tA' à' wdßhr;ak uy;df.a oYl
yhl iudc fufyjrg Wmydrhla
f,i ks¾udKh jQjla' i¾fjdaoh
jHdmdrh f,dj mer‚ u yd
úYd,;u uyck jHdmdrhla' 1950
oYlfha w.Nd.fha .=rejreka yd
YsIhka msßilf.a isyskhla f,i
Wm; ,o ìï uÜgfï jHdmdrhla
jQ th wE; .ïìïj, ck;djf.a
È<s÷lu msgq±lSu i|yd úYd,
fufyjrla isÿ l<d' i¾fjdaoh
jHdmdrh w.hk f,dj mqrd
isák fndfyda úoaj;=ka fidhd
.sh úIaKq Tjqkaf.a u; ±laùï o
fï Ñ;%mgfhka bÈßm;a lsÍug
W;aiql ù ;sfnkjd' b;d ixúê;
rEm Ndú;djla Tiafia fn!oaO
o¾Ykfha isoaOdka;o leáfldg
.ksñka" jD;a;dka; Ñ;%mghl fuka
l,d;aul j zyEkaâ*q,a T*a ,Sõia
ZÑ;%mgh bÈßm;a lrkakg Tyq
iu;a ù ;sfnkjd'
j;aufkys úIaKq jdiq f,i
kdulrKh jqj o Tyqf.a ienE
ku isßiquk ,shkf.a ls%IaKr;ak
hs' oYl lsysmhlg by; foi;sh
iÕrdfõo udOHfõÈhl= f,i
lghq;= l< Tyq ±kaùï m%pdrl
wdh;k lsysmhl u msgm;a rplhl=
f,i o fiajh l< wfhla' úIaKq
furg iudch ;=< ;yjqre jQfha
furg ix.S; lafIa;%hg z>gïZ
kue;s ;d, jdoH NdKavh yqre
l< mqoa.,hd f,iskq hs' bkaÈhdj
.dkaO¾jhkaf.a mdrd§ihla' úIaKq
>gï jdokh yeoErefõ bkaÈhdfõ
m%lg >gï jdol .=rel=,hlska'
úlakq úkhla rdï kue;s uyd
ix.S;{hd hgf;a >gï jdokh
m%.=K l< Tyq tu .=rejrhdf.a
ms%h;u isiqjd o jqKd' miq j f,dj
mqrd ixpdrfha fhÿKq úIaKqf.a is;
jd¾;d Ñ;%mglrKhg we§ .sfha fï
ixpdrj,§ hs'
bkaÈhdfõ wOHdmkh ,o iufha
;u wei .egqKq o<s;ajreka fyj;a
l=,ySkhka ms<sn| Ñ;%mghla
ks¾udKh lsÍug Tyq mshjr
.;a;d' z.dkaëia Ñ,aârkaZ kï tu
jd¾;d Ñ;%mgfhka úuid ne¨fKa
bkaÈhdfõ fjfik o<s;ajrekaf.a
ÿlaÅ; Ôú;h ms<sn|j hs' nyq
jd¾.sl" nyq wd.ñl yd nyq NdIsl
bkaÈhdkq iudcfha o<s;a hkq
iqúfYaIS msßila' l=,j;=ka úiska
mxpuhka" yßckhka yd wkagpn,aia
jeks kïj,ska y÷kajk fudjqka uy;aud
.dkaê ye¢kajQfha yßckhka f,iska'
tys wre; zfoúhkaf.a orefjdaZ hkak hs'
bkamiq Tyq YS% ,xldfõ 30
jirla mqrd meje;s fnÿïjd§
hqoaOfha§ t,a' à' à' B' ixúOdkh
úiska n,y;aldrfhka igka ìug
f.k .sh <ud fid,aÞÿjka ms<sn|
jd¾;d Ñ;%mghla zng¾*a,hsZ kñka
ks¾udKh l<d' ksfjiska" mdi,ska
fuka u uyuÕ§ n,y;aldrfhka
/f.k f.dia ;=jlal=j w;g §
igkg hejQ <ud fid,aÞÿjka
ms<sn| wkqfõokSh l;d mqj;la
tu Ñ;%mghg we;=<;a' 2009 hqoaOh
wjika ùfuka miq h<s .ïìï
n,d .sh fï orejka ;u w;a±lSï
fï Ñ;%mgfhka fy<sorõ lrkjd'
úIaKq jdiqf.a bÈß wruqK o,hs
,dud;=ud ms<sn| jd¾;d Ñ;%mghla
ks¾udKh lsÍu hs'
Tyq ks¾udKh l< Ñ;%mg
;s%;ajh f,dj m%lg Ñ;%mg Wf<,
/ila ksfhdackh lr ;sfnkjd'
z.dkaêf.a orefjdaZ iekaähdf.da Ñ;%mg
Wf<f,a§;a zng¾*a,hsZ Ñ;%mgh
lsfhdaf;da Ñ;%mg Wf<f,a§;aa
fyd| u leurdlrKh Wfoid
iïudkhg md;%% jqKd' wvq
úhoulska ks¾udKh jQ úYsIag
Ñ;%mg f,iska Tyqf.a Ñ;%mg
f,dj kka foiska w.h lsÍug
,la jQ w;r oreKq jHikhl l;d
mqj;la iduldó j yd uOHia:
f,iska bÈßm;a lsÍu ms<sn| lÈu
WÞyrKhla f,i y÷kajñka
Tyqf.a zng¾*a,hsZ Ñ;%mgh tlai;a
cd;Skaf.a ixúOdkfha w.ehSug o
,la jqKd'
f,dj mqrd úYajúoHd, /
il isiqkaf.a wOHhk lghq;=
i|yd Tyqf.a ks¾udK mßYS,kh
flfrkjd' jd¾;d Ñ;%mglrKh
wm w;ßka .s,sfyñka mj;sk
hq.hl úIaKq jdiq yqfol,d
igkl ksr; fjñka furg jd¾;d
Ñ;%mglrKh cd;Hka;rhg f.k
hkakg ork W;aidyh w.h l<
hq;= hs'
ms%hkacka iqf¾Ia o is,ajd
17 foi;sh2019 ud¾;= 15
bkaÈhdkq iskudfõ uqødj
cd;Hka;rfha igyka
l< Ñ;%mgh jQfha mdf:a¾
mxpd,s ^udjf;a .S;h& kue;s
fnx.d,s iskudmgh hs' fnx.d,s
kjl;dlrejl= jQ ìN+;sN+Ika
nkaofHdamdoH 1929 jif¾§ rpkd
l< tu kjl;dj weiqßka mdf:a¾
mxpd,s iskudmgh ks¾udKh lf<a
i;Hð;a rdhs'
wmrdðf;da iy ´mq ikaid¾
kñka ;j;a iskud ks¾udK
follska hq;= ;=ka wE÷;= Ñ;%mghla
f,i ks¾udKh jQ th bkaÈhdkq
iskudfõ yerjqï ,laIh f,i ms<s.
efkkjd' mdf:a¾ mxpd,s m%o¾Ykh
jQfha 1955 jif¾ §' 1956 jif¾ ldka
Ñ;%mg Wf<, ksfhdackh l< th
Wf<f,a fyd`| u Ñ;%mgh f,iska
iïudkhg md;% jQ w;r miq j
cd;Hka;r iïudk /ilska msÿï
,enqjd' mdf:a¾ mxpd,s iskudmgfha
m%Odk pß; fol jQfha ÿ¾.d iy
´mq hk fidfydhqre fidfydhqßhka
fom< hs' ÿ¾.df.a
pß;h Wud Þia.=ma;
úiska o ´mqf.a <ud
ld,h iqî¾ nek¾ð
úiskao ksrEmKh
l<d' fï jk úg
mdf:a¾ mxpd,s
Ñ;%mghg jir 63la
jk w;r tys m%Odk
pß; folla rÕ
mE <ud k`M ks<s
hqj< jfhdajDO hs' Wud Þia .=ma;
Ñ;%mgfha rÕmdk úg wef.a jhi
wjqreÿ 12 la'
i;Hð;a rdhs Ñ;%mghla i|yd
<ud ks<shl fidhk njg wdrxÑh
f.k wdfõ rdhsf.a fuka u
Wud wOHdmkh ,o mdif,a
úÿy,am;sjrhdf.ao ñ;=rl= jQ wYSIa
n¾uka kue;a;l= úiska' úÿy,am;sjrhd
mdif,a olaI ±ßhl jQ ÿ¾.d tA i|yd
kï l< w;r miq j rdhs o weh ÿ¾.df.a
pß;hg iqÿiq hehs ks.ukh l<d'
fï jk úg Wud 75 yeúßÈ
ldka;djla' .;al;=jßhl jk
weh pß; l;d /ila rpkd fldg
;sfnkjd' tA w;r z;df.da¾ w
nfhd.%*sZ" zb,iafÜ%gâ ,hs*a T*a
;df.da¾Z" zf*%kaâIsmaia T*a ,dckia
wekaâ *S%vïZ jeks lD;s úfYaI hs'
mdf:a¾ mxpd,s Ñ;%mgh ms<sn|
l;dnyl§ m<uq jrg Ñ;%mgh
kerUQ whqre iaurKh l< weh
zzuu uf.a rÕmEïj,g i;=gq jqfKa
keye' tA;a yefuda u th w.h
lrñka l;d lroa§ mqÿu i;=gla
±kqKd' ÿ¾.d ñh hk wjia:dj iy
´mq .u w;yer k.rfha mÈxÑhg
ìN+;sN+Ika nkaofHdamdoH
yerjqul pß; folla zÿ¾.d iy ´mqz
foi;sh 2019 ud¾;= 1518
hk wjia:dfõ§ ug we;a;g u
we~qKd'
jir 60lg muK by; w;S;
u;l ;ju;a uf.a ys;ska neyer
fj,d keye' ÿïßh tkfldg tAl
n,kak wE;g Èj .sh yeá" f¾,a
mS,a,g lk ;shdf.k ÿïßh Yío
weiQ yeá u;la fjkfldg wog;a
mqÿu i;=gla ±fkkjd'ZZ hkqfjka
udOHg mjid ;snqKd' mdf:a¾
mxpd,s Ñ;%mgfhka miq weh fjk;a
lsisÿ Ñ;%mghl rÕmEfõ keye'
tfy;a wog;a ÿ¾.d f,dal iskudj
;=< Ôjudk hs'
ÿ¾.df.a fidfydhqre ´mqf.a
<ud ld,h ksrEmkh l< iqî¾
nek¾ðg Ñ;%mgfha rÕk úg
jhi wjqreÿ kjh hs' Tyq Ôj;a
jQfha i;Hð;a rdhsf.a ksfji
wdikakfha' Èkla iqî¾ nek¾ðf.a
ksfjig wuq;af;la meñfKkjd'
zzuf.a mshd ud id,hg le|jQjd'
wm ksfjig meñK isá wuq;a;d
fmkajd zfuhdg Thdj Ñ;%mghlg
.kak ´kE lshkjd hehs mejiqjd'
wuq;a;d i;Hð;a rdhs' ud Ñ;%mghg
iïnkaO fjkjdg mshdf.a t;rï
leue;a;la ;snqfKa keye' túg
wuq;a;d fufyu lsõjd' zñ;%hd
udj;a Tnf.a mq;dj;a wo ojfia
ljqrej;a okafka keye' ux yok
Ñ;%mgfhka fnx.d, iskudj
fjkia fõú' túg uq`M fnx.d,h u
Tnf.a mq;%hdj;a udj;a y÷kd
.ksúZ' ueks,d Ñ;%mg Wf<f,a
ud fyd| u <ud k`Mjd f,i
iïudkhg md;% jqKd' wikSm j isá
neúka iïudk Wf<,g iyNd.s
úh fkdyels jqKd' fnx.d,s rcfha
ksfhdað;hl= f,i weu;sjrhl=
thg iyNd.s jqKd' fnx.d,s rch
tA fjkqfjka i;=g m< l<;a lsis
Èfkl wmg Wmydr msÿfõ keye'˜
—mdf:a¾ mxpd,s Ñ;%mghg 50
jirla msÍu ksñ;af;ka úYd,
W;aijhla l,algd Ñ;%mg Wf<f,a§
meje;ajqKd' tA;a ug tA i|yd
wdrdOkdjla fyda ,enqfKa keye˜
iqî¾ nek¾ð mejiqfõ lk.dgq
iajrfhka mejiSh'
mdf:a¾ mxpd,s Ñ;%mgfha
rÕmEfuka miq iqî¾ nek¾ð o
Wud fuka fjk;a lsisÿ Ñ;%mghl
rÕmEfõ keye' l,a.;j;a u fï
<ud k`Mjd ms<sn| wjOdkh .s,syS
hkakg jQ w;r Tyq ms<sn| h<s
wikakg ,enqfKa 1980 § bkaähd
gqfâ iÕrdj Tyq iuÕ l< iïuqL
idlÉPdjla ksid' l,la lïy,l
fiajh l< Tyq miq j rcfha ,smslre
fiajhghs tla jqfKa' 72 yeúßÈ Tyq
±ka miq jkafka úY%du iqjfhka'
i;Hð;a rdhs
iqî¾ nek¾ð
Wud odia .=ma; ms%hkacka iqf¾Ia o is,ajd
19 foi;sh2019 ud¾;= 15
l`¿ cd;slhka iqÿ cd;slhka
njg m;a l< The Underground Railroad kjl;dj
;=<ska Colson Whitehead f,aLlhd fndfyda iqÿ cd;slhkag
wu;l ù .sh l`¿ cd;Skaf.a
uQ,sl whs;sjdislï ish i;a jeks
kjl;dfjkaa meyeÈ,s lsÍug
W;aidy f.k ;sfnkjd' fuh
2017 jif¾§ fyd`ou kjl;dj
f,i úpdrl meiiqug ,la jQ
kj l;djla' óg wu;r j tu
jif¾§ u weußldkq rdcH idys;H
iïudkh jk mq,sÜia iïudkh o
thg ysñ jqKd'
ld,hdf.a je,s;,dfjka jeiS
.sh ñksia whs;sjdislï iy pdß;%"
jdß;% flfrys wjOdkh fhduq
lr fmdÿ l;sldjla u;= lsÍug
f,aLlhd W;aidyf.k ;sfnk njhs
Tyqf.a kjl;dj úuik úg fmkS
hkafka' óg jir .Kkdjlg
fmr wfußldfõ lmq iy ;sß`.=
j.d lsÍu i`oyd wjYH jqfKa ñksia
Y%ñlhka' ta i`oyd fiajh lsÍug
meñKsfha ol=Kq wm%sldfjys ^jy,a¨&
l`¿ cd;slhka' fufia jy,a¨
ixl%uKh ùu ;=<ska wfußldj ;=<
úúO m%Yak W.% jqKd' th md,kh
lsÍu i`oyd j;= wêldßjreka
iy j;= ysñhkaf.a ix.uh ±ä
u¾okldÍ jHdmdrhl=hs mgka
.;af;a' fuys m%;sM,h jQfha l`¿
cd;slhka ±ä f,i lïmkhg m;a
ùu' fï jD;dka;h f,aLlhdf.a
úYsIag bÈßm;a lsÍula'
Colson Whitehead ckau ,dNh
,enQfõ wfußldfõ ksõfhda¾la
m%dka;fha§ hs' miq l, uõmshka
iu`. l=vd orejd ish kscìu
w;yer oud hkafka l¾udka;
mqrhlajk uefpiag¾j,g' Tyq
uQ,sl wOHdmkh ,enQfõ TRINITY COLLEGE ys§' miqj Wiia
wOHdmkh ,eîu i`oyd we;=`M
jqfKa HARWARD úYajúoHd,hg'
tys úfYaI Wmdêhla ,ndf.k
tu úYajúoHd,fha u ndysr
lÓldpd¾hjrhl= f,i fiajh
lsÍug Tyqg wjia:dj ysñjqKd'
miqj úYajúoHd, .=rejrhl= f,i
fjk;a úYajúoHd,j, o fiajh
lsÍug bvlv ,nd .;a;d'
úYajúoHd, Ôú;fha§ ,enQ uQ,sl
mkakrh ish ±kqu iu`. tl;=
lrf.k Tyq ish m%:u kjl;dj
f,i t<s olajkafka The Villege Voice' fï kjl;djg úYd, mdGl
ixLHdjlaa olajkafka leue;a;la'
tys m%;sM,hla jYfhka fï
f,aLlhd idys;H f,dalfha fyd`o
kjl;d ,shk f,aLlfhla njghs
m%p,s; jqfKa' iEfyk ld,hla ;=<
kjl;d lsysmhla u ,shd m< lrk
fudyqf.a fmr<sldr kjl;dj f,i
kï lr we;af;a wjidkhg ,shd
m< lrk ,o iïudkhg md;% jQ
jyf,la l;d lrhs
idys;Hhidys;Hh
The undergraund railroad kjl;dj'
fuys m%Odk pß;h jqfKa cora f.a
pß;h' weh uq`¿ kjl;dj mqrdu
Èj hk pß;hla' fï pß; ;=<ska
f,aLlhd wruqKq lrf.k we;af;a
iuia; l¿ cd;Skaf.a Ôú;j,g
yud .sh fÄojdplh ishqï f,i
ufkdaNdjhka ;=<ska úoHdudk
lsÍula'
cora l=vd l, ish uj iu`.
ol=Kq wm%sldfõ isg wfußldfõ
fcda¾ðhd m%dka;hg meñfKkafka
j;=j, jev lsÍug hs' weh
;reKshla njg m;a jkafka o jy,a
l`ojqrl§ hs' miq l, wef.a uj
ñh hkafka i¾mhl= oIag lsÍfuka'
Bg miqj weh jy,a l`ojqf¾
yqol,d fjkjd' tfy;a wksl=;a
jy¨ka wehg fudfyd;lg fyda
weiajeiqula jqKd' fufia ld,h .;
lrk w;r;=r hs wehg isis¾ kï
;reK jyf,la uqK.efikafka'
weh Tyq iu`. l=`Mm. ù flfia
fyda jy,a l`ojqfrka mek hdughs
iQodkï jqfKa' Èkla fudjqka
fofokd jy,a l`ojqfrka mek hk
w;r u`.§ uqrNgfhla uqK .eiS
Tyq iu`. we;s lr.;af;a .egqula'
wjidkfha uqrNghd urd oud
fudjqka fofokd mek hkjd'
ol=Kq lefrda,skd m%dka;fha
jy¨kag t;rï jofõokd fkdfok
ksid l=vd ksjila f.k j;=j,
jev lrñka fudjqka fofokd
ál l,la .; lf<a idufhka'
fudjqka ol=Kq lefrda,skd m%dka;hg
meñKs nj ±k.;a uqrNghka ol=Kq
lefrda,skdfõ§ isis¾ w;awvx.=jg
m;ajqKd' tys§ Tjqka isis¾ urd
±uqfõ we;s jQ .egqulska' cora o w;awvx.=jg f.k fcdaðhd
m%dka;hg f.k f.dia w`ÿre
isrl=áhl isrlrf.k ;nd ÿkafka
±ä o`vqjï' udi .Kklg miq weh
ksoyia lr bähdkd m%dka;fha
úYd, f.dúfmd<l fiajh i`oyd
hs msg;a lf<a' tys Èjd ? fkdn,d
fiajh lsÍug isÿjqK wehg ish
wlue;af;ka fyda fï isoaêj,g
uqqyqKfoñka fiajh lrkak isÿ
jqKd'
yÈisfha u jy,a l`ojqf¾ .skakla
we;sùfuka jy¨ka /ljrKhlska
f;drj úisß .shd' fï wjia:dfõ§
f.dúfmdf<ka mek.;a weh
wjdikdjka; f,i hs uqrNghl=g
yiq jkafka' tfy;a ±ä ù¾hhlska
Tyq ;,a¨lr oud wi, we;s ÿïßh
ia:dkhg f.dia mek hkafka
fjk;a m%dka;hlg' fï kjl;dj
È. yefrkafka tf,i'
weußldkq ckdêm;s ne/la
Tndud o .sïydk iD;=fõ§ úfõl
iqjh ú`§ug hk úg /f.k hkafka
kjl;d fmd;a 37la' thska tl
kjl;djla fï kjl;dj njhs
Oj, ukaÈr f,alï m%ldY lr
;snqfKa'
fï kjl;dj fg,s kdgl
wOHlaI BARRY úiska fg,s l;d
jD;dka;hla f,ihs ks¾udKh lr
AMAZON rEmjdysksfha úldYkh
lr ;sfnkafka' ksõfhda¾la
ghsïia mqj;amf;a úpdrlhl= jQ
KAKUTANI MICHICO woyia
m%ldY lrñka zuq`M kjl;dj mqrdu
ksrEms; jkafka l`¿ cd;Skaf.a
fÄojdplh njhs i`oyka lr
;snqfKa' The guardian mqj;am;g
úpdrhla ,shd ;snQ preston alex f.a woyi jQfha fï kjl;dj l`¿
cd;Skaf.a fõokdj u;= lrk iqÿ
cd;slhkaf.aa kjl;djla jk nj hs'
fï kjl;djg rdcH fkdjk
ixúOdkj,ska úfYaI f.!rjkSh
iïudkh msßkeóg wu;r j Man Booker iïudk wjika jghg
ks¾foaY jQ kjl;djla f,i;a
ie,flkjd' fï lreKq i,ld
n,k l, kjl;d úpdrlhkaf.a
iqnjd§ úpdr ixl,amkdjg f.dÿre
jQ úYsIag kjl;djla njhs igyka
l< yelafla'
Tnf.a ÿ
rl
;k
wxl
h - ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
iÕ
rd
Þhl
;ajh
re' 1
"536
'00$
re' 7
68'00
Tn <`.g u f.kajd .kak'my; l+mkh mqrjd wm
fj; tjkak'
mqj;a i`.rdj
ir;a wdkkao úfÊj¾Ok
foi;sh 2019 ud¾;= 1520
21 foi;sh2019 ud¾;= 15
bkaÈhdj úiska f,dalfha wvq
u nßka hq;a zl,dïieÜ
ù2Z (Kalamsat-V2) pkaøsldj
wNHjldY.; lroa§ Y%S
,xldj fjkqfjka zrdjKd IZ (RAAVANA-1) llaI.; ùug
iQodkï' th llaI.; ùu i|yd
ndr fokq ,enqfõ cmdk cd;Hka;r
wNHjldY uOHia:dkfhka ksid
miq.shod cmdk wNHjldY .fõIK
wdh;kh fj; th ,nd ÿkakd'
zrdjKd IZ f,i kï l<
fï pkaøsldj ks¾udKh
jkafka furg wd;¾ iS la,dla
uOHia:dkfha wëlaIKh hgf;a
;reK ks¾udKlrejka fofokl=
úiska' lgqneoao wd;¾ iS la,dla
uOHia:dkfha ysgmq wOHlaI ckrd,a
ik;a mkdjekakf.a fhdackdjla
wkqj fï iqúfYaI pkaøsldj zrdjKd
IZ f,i kï flreKd' ta rdjKdf.a
.=jka ;dlaIKh ms<sn| f,dalhg
lshd mEfï wruqfKka'
ÿ,dks ú;dkf.a iy ;re÷
ohdr;ak fï oejeka; mshjrg w;
.ikafka cmdkfha mYapdoa Wmdêh
yodrñka isák w;r;=r hs' ÿ,dks
wd;¾ iS' la,dla uOHia:dkhg
tla jkafka ;dhs,ka;fha§ úoHq;a
hdka;%sl bxðfkare ;dlaIKh
yeoEÍfuka miq hs' fmardfo‚h
úYajúoHd,fhka úÿ,s iy úoHq;a
bxðfkare Wmdêh yeoErE ;ß÷
wd;¾ iS la,dla uOHia:dkfha
m¾fhaIK bkaðfkarejrhl= f,i
fiajh wdrïN lr ;sfnkjd'
rdjKd 1 >kl pkaøsldjla'
th cube satellite f,i y÷kajk
w;r >kl pkaøsldjla hkq úYd,
m%udKfha pkaøsldjla' fuh
Classical Satellite pkaøsldjla
fkdjk w;r m%udKfhka l=vd
pkaøsldjla njhs udOH fj;
y÷kajd §fï§ wkdjrKh jqfKa'
>k fikaáóg¾ 1000l
úYd,;ajfhka hq;= pkaøsldfõ nr
lsf,da.%Eï 1'05la nj;a fujeks
pkaøsld ks¾udKh lsÍug fuka u
llaI.; lsÍug o jeh jk uqo,
idfmalaI j b;d wvq uÜgul
mj;sk nj;a úoHq;a hdka;%sl
bkaðfkare ÿ,dks i|yka l<d'
cmdk cd;Hka;r wNHjldY
uOHia:dkfha isg lsf,daóg¾ 400la
>k fikaáóg¾ 1000l
úYd,;ajfhka hq;=
pkaøsldfõ nr lsf,da.%Eï
1'05la nj;a fujeks pkaøsld
ks¾udKh lsÍug fuka u
llaI.; lsÍug o jeh jk
uqo, idfmalaI j b;d wvq
uÜgul mj;sk nj;a fuys§
úoHq;a hdka;%sl bkaðfkare
ÿ,dks i|yka l<d' cmdk
cd;Hka;r wNHjldY
uOHia:dkfha isg lsf,daóg¾
400la muK ÿßka rdjKd 1
llaI.; lsÍug hs kshñ;'
tys wju wdhq ld,h wjqreÿ
tl yudrla' tfy;a th
wjqreÿ 5la olajd mej;sh
yels njg;a úYajdih m<
lrkjd'
..k ;rKhg zrdjKd IZ
kj ksmehqïkj ksmehqï
foi;sh 2019 ud¾;= 1522
muK ÿßka rdjKd 1 llaI.;
lsÍughs kshñ;' tys wju wdhq
ld,h wjqreÿ tl yudrla' tfy;a
th wjqreÿ 5la olajd mej;sh yels
njg;a úYajdih m< lrkjd'
rdjKd 1 llaI.; lrkqfha
yqfola m<uq jrg ,xldj fjkqfjka
pkaøsldjla llaI.; lsÍfï
f.!rjh ,nd .ekSfï wNs,dIfhka
u muKla fkdfjhs' fuys§
wfmalaId lrk fufyhqï 05la
w;ßka Y%S ,xldfõ iy wdikak
l,dmfha PdhdrEm .ekSug hs
m%uqL;ajh ysñ jkafka' fojeks j
bÈß pkaøsldj,§ Ndú;hg .ekSug
kshñ; zf,dard fudähq,aZ ^fuh
o;a; vjqkaf,daâ lsÍu iy pkaøsldj
md,kh lsÍu i|yd fhdod .ekSug
kshñ;h& kue;s uDÿldx.h w;ayod
ne,Su;a n,dfmdfrd;a;=jla' ;j
o pkaøsld ie,iqï lsÍfï§ oekg
Ndú; jk oDvdx. l%uh fjkqjg
uDÿldx. l%uhla w;ayod n,kq
,nk w;r llaI.; lsÍfuka miq
pkaøsldj ;uka jgd lerflk
fõ.h wvq lsÍu ^active attitude stabilization& ms<sn| w;ayod
ne,Sug;a wfmalaId lrkjd' fï
w;r mDÓúfha pqïNl Yla;sh ms<sn|
wOHhkh lsÍu ;j;a wruqKla'
cmdkfha lHqIq ;dlaI‚l
wOHhk wdh;kfha ^Kyushu Institute of Technology& isg
ks¾udKh l< fï pkaøsldj ms<sn|
úfoia udOH iu`. woyia olajñka
bxðfkare ;ß÷ ohdr;ak fufia
mjid ;snqKd'
zcmdk wNHjldY .fõIK
tackaish uÕska wfma pkaøsldj
cd;Hka;r wNHjldY uOHia:dkhg
hjkjd' lshqí pkaøsld úYd,
fkdjk ksid cd;Hka;r
wNHjldY uOHia:dkhg wdydr
iy ;j;a WmlrK heùfï§ wmf.a
pkaøsldj;a tfyg heùug iQodkï
lr,d ;sfhkjd' pkaøsldj llaI.;
lrkafka cd;Hka;r wNHjldY
uOHia:dkfha isg hsZ
t<fUk wm%sfh,a udifha§
Y%S ,xldfõ wNsudkh /f.k
wNHjldY .; jk rdjKd 1
ieneúka u rgla jYfhka furg
;nk iqúfYaI mshjrla' th
ch.%yKhla f,i ye¢kaùu
iqÿiq hs' fjk;a rgj, oejeka;
m¾fhaIK lghq;=j, kdhl;ajh
fndfyda wjia:dj, .kq ,nkafka
Y%S ,dxlslhka njhs ksrka;rfhka
jd¾;d jkafka' ta iïnkaOfhka
wmg jpkfha mßiudma; wre;ska u
we;af;a Woï wkkakg wjia:djla'
ta wo fkdj fyg Èkfha Ôj;a
fjñka" mDÓúfhka tyd is;k
;reKHfha uysufhka'
zuf.a tl u wruqK ;uhs Y%S
,xldfõ isáñka u Y%S ,xldfõ
u pkaøsldjla ks¾udKh lsÍu'
talg wjYH oekqu wmg ;sfnkjd'
myiqlï kï keyeZ ;ß÷ mjikafka
tf,i'
zuf.a wkd.; b,lalh ;uhs
wNHjldY bkaðfkare ;dlaIKh
iïnkaOfhka wdpd¾h Wmdêhla
,nd .ekSu' Bg miafia Y%S ,xldfõ
wNHjldY ;dlaIKh k`.d
isgqjkakhs uu lghq;= lrkafkaZ
ÿ,dks mjikjd'
;jÿrg;a fï is;sú,s ,xldj
;=< bm§ ,xldj ;=< u ñh hk
isysk muKla fkdúh hq;= hehs wm
igyka lr ;eîug leu;shs'
ksydrd fudkrú,
bkaÈhdj úiska f,dalfha wvq u nßka hq;a zl,dïieÜ ù2Z (Kalamsat-V2) pkaøsldj wNHjldY.;
lroa§ Y%S ,xldj fjkqfjka zrdjKd IZ (RAAVANA-1) llaI .; ùug iQodkï' th llaI.; ùu i|yd ndr fokq
,enqfõ cmdk cd;Hka;r wNHjldY uOHia:dkfhka ksid miq.shod cmdk wNHjldY
.fõIK wdh;kh fj; th ,nd ÿkakd'
bkaÈhdj iy mdlsia;dkh w;r
fï jkúg W;aikak fjñka
we;s .egqïldÍ ;;a;ajh cd;Hka;r
jYfhka úYd, wjOdkhla Èkdf.k
;sfnk ldrKhla' Tjqka w;r hqo
.egqula mjd we;s úh yels o hk
iel ixld fndfyda fokl= ;=<
u;=fjñka we;s wdldrhla o miq.sh
Èkj, olakg ,enqKd' b;sydih
mqrdu fï forg w;r tÈßjdÈlï
;snqKq nj ryila fkdfjhs' óg fmr
o lsysmj;djla u Tjqka w;r hqo .egqï
we;s ù ;sfnkjd' 1947" 1965 iy
1999 jirj, we;s jQ hqoaO fï w;ßka
m%Odk hs'
bkaÈhdj;a mdlsia;dkh;a w;r
±ka u;=ù ;sfnk w¨;a u >Ügkh
mek ke`.=fKa miq.sh fmnrjdß
ui 14 jeks Èk ldYaórfha mq,ajdud
keue;s m%foaYfha§" bkaÈhdkq
wdrCIl fin¿ka msßila /f.k
hñka ;snQ jdyk fm<lg t,a, jQ
ìysiqKq urdf.k uefrk m%ydrh
iuÕ hs' fndaïn wgjk ,o fudag¾
ßhla fï yuqÞ jdykj, ymamjd
mqmqrejd yer ;snQ w;r fin¿ka 40
lg wêl msßila thska urKhg
m;a jqKd' miq.sh jir 30 l ld,h
;=< ldYaórfha § bkaÈhdkq yuqÞjg
t,a, jQ oreKqu m%ydrh f,i hs fuh
ie,flkafka' mdlsia;dkh ;=< isg
ls%hd;aul jk cdhsIa-b-fudfyduâ
keue;s uqia,sï igkaldó ixúOdkh
fï m%ydrh ms<sn| j.lSu Ndr
f.k ;sfnkjd' WKqiqï .egqïldÍ
;;a;ajhla mek ke`.=fKa fuu
isoaêh;a iuÕ hs' fï w;r bkaÈhdkq
nqoaê wxY mjid ;snqfKa <Õ§ u
;j;a fun÷ urdf.k uefrk m%ydr
t,a, lsÍug chsIa-b-fudfyduâ
ixúOdkh iQÞkï fjñka isák njg
f;dr;=re we;s nj hs'
flfia fj;;a we;s ù ;sfnk
fï ;;a;ajh ms<sn| j f;areï
bkaÈhdj
mdlsia;dkh
fkdikaiqka
úfoia ú;a;súfoaia ú;a;s
kf¾kaø fudaÈ bïrdka Ldka
23 foi;sh2019 ud¾;= 15
.ekSfï§ ±ka ld,hl isg u
ldYaórh flaJø lrf.k mj;sk
.egqï iïnkaOfhka fláfhka fyda
úuid ne,Su jeo.;a' bkaÈhdfõ
W;=re foiska msysá ldYaórfha tla
fldgila wh;a jkafka bkaÈhdjg hs'
;j fldgila mdlsia;dkfha md,kh
hgf;a mj;skjd' Ökfha md,kh
hgf;a mj;sk l=vd fldgil=;a
;sfnkjd' by; lS urdf.k uefrk
m%ydrh t,a, jqfKa bkaÈhdfõ
md,kh hgf;a mj;sk cïuq ldYaór
m%dka;h ;=< hs' fuys Ôj;a jk
nyq;rh yska¥ka fkdjk w;r Tjqka
uqia,sï cd;slhka' fï miqìu ;=<
fï m%foaYh bkaÈhdfjka uqÞf.k
mdlsia;dkh iuÕ tla lsÍfï
jEhula lf,l isg u ls%hd;aul
fjñka ;sfnkjd' by; lS cdhsIa-b-
fudfyduâ jeks uqia,sï ixúOdk
igka lrñka isákafka tA fjkqfjka'
Tjqka ±ka ld,hl mgka u tu
m%dka;h ;=< ls%hd;aul fjñka
bkaÈhdkq wdrCIl wxY fj; m%ydr
t,a, lrñka isákq ±lsh yels hs'
flfia fj;;a 14 jeks Èk t,a,
jQ m%ydrfha oreKqlu ksidu th
bkaÈhdkqjka ;=< ±ä lïmkhla
iy fldamhla cks; lsÍug fya;=
jQ nj fmkS .shd' bkaÈhdj fpdaokd
lrñka isákafka ;u rgg tfrys j
ls%hd;aul jk fujeks igkaldó
ixúOdkj,g mdlsia;dkfha iyh
ysñ jk nj hs' fï ixúOdkj,g
mdlsia;dkh ;=< isg ls%hd;aul ùug
bv § ;sîu .ek ksrka;rfhka
bkaÈhdfõ úfrdaOh mdlsia;dkh
fj; t,a, fjkjd' cdhsIa-b-
fudfyduâ jeks ixúOdkj,g
mdlsia;dk yuqÞfõ iy nqoaê wxYj,
iyh ysñjk nj;a bkaÈhdfõ
m%Odk fpdaokdjla' mq,ajdud m%ydrh
weiqfrka forg w;r ±ä wd;;shla
f.dv kef`.ñka we;af;a fï miqìu
;=< hs'
m%ydrh t,a, jqfKa bkaÈhdfõ
uy ue;sjrKh b;d wdikak j
;sìh§ ùu ksid tys n,mEu
bkaÈhdkq foaYmd,k mCIj,g
o ;Èka ±fkkakla njg
m;a j ;sfnkjd' ^ue;sjrKh
meje;afjkafka wfm%a,a-uehs
udij, hs& úYd, m%ydrhg j.lsj
hq;a;kag tA fjkqfjka f,dl=
jkaÈhla f.ùug isÿjkq we;s njg
w.ue;s kf¾Jø fudaÈ miq.sh Þ
m%ldYhla lr ;snqKd' bkaÈhdj
mdlsia;dkhg tfrys j yuqÞu h
ls%hdud¾.hla .kSúo hk ldrKh
.ek mjd úYd, wjOdkhla fhduqù
;sfnkjd' fï w;r mdlsia;dk
w.ue;s bïrdka Ldka fuhg
ál Èklg fmr mjid ;snqfKa
bkaÈhdj tjeks yuqÞuh ls%hdud¾.
hla .;fyd;a mdlsia;dkh o thg
m%;spdr olajkq we;s nj hs' trg
rEmjdysksh yryd úfYaI m%ldYhla
l< bïrdka lshd isáfha m%ydrh
t,a, l< igkaldó ixúOdkhg
mdlsia;dk rcfha iyh ,efnk
nj Tmamq l< yels idCIs lsisjla
bÈßm;a fkdlr kslrefKa ;u rgg
fpdaokd t,a, lsÍfuka bkaÈhdj
je<lS isáh hq;= nj hs' hï fyhlska
bkaÈhdkq yuqÞ mdlsia;dkhg
tfrys j m%ydrhla Èh;a l<fyd;a
mdlsia;dkh o ksiel j u thg
m%;spdr olajkq we;s nj o Tyq tys§
wjOdrKh l<d' rgj,a folu fï
jkúg kHIaál wúj,ska ikakoaO
rgj,a ùu o fndfyda md¾Yaj ;=<
fkdikaiqkalula we;s lsÍug
fya;=jla ù ;sfnkjd' tlai;a
cd;Skaf.a ixúOdkfha uy f,alï
wkaf;daksfhda .=;f¾ia o m%ldYhla
lrñka bjiSfuka lghq;= lrk
fuka foráka u b,a,Sula lr ;snqKd'
by; lS fndaïn m%ydrh t,a,
l< cdhsIa-b-fudfyduâ ixúOdkhg
mdlsia;dk yuqÞfõ iy nqoaê wxYj,
iyh ,efnk njg ;uka i;=j m%n,
idCIs we;ehs bkaÈhdj m%ldYhla
lr ;snqKd' tA idCIs we;=<;a ,smsf.
dkqjla Tjqka ilia lrñka isák
nj;a" th cd;Hka;r md¾Yaj
fj; bÈßm;a lrñka tA yryd
mdlsia;dkhg tfrys j cd;Hka;r
úfrdaOhla f.dkq lsÍug iQÞkï
fjñka isák nj;a udOH yryd
wkdjrKh jqKd' fuhg wÞ< j
mdlsia;dkh mjikafka tjeks
idlaIs we;akï tA ms<sn| j mq¿,a
mÍlaIKhla isÿ lrk f,i hs' tjeks
mÍCIKhlg iïmQ¾K iyh ,nd
§ug ;uka iQÞkï nj o mdlsia;dk
n,OdÍka m%ldY lr ;snqKd'
fï w;r mdlsia;dkhg tfrys j
fjf<| fCIa;%hg wÞ< j hï hï
mshjr .ekSug o bkaÈhdj lghq;=
lr we;s njhs jd¾;d jqfKa'
mdlsia;dkfha isg bkaÈhdjg
wdkhkh lrk ish¨ u NdKav
i|yd jk ;Sre nÿ ishhg 200
lska jeä lsÍug Tjqka ;SrKh lr
;sfnkjd' fï w;r mdlsia;dkh
o bkaÈhdfjka f.kajk NdKav
iïnkaOfhka iSud mekùu .ek
l,amkd lrñka isák neõ miq.sh
Èkj, trg udOH jd¾;d lr ;snqKd'
tjekakla isÿ jqjfyd;a thska
forfÜ u wd¾Ólhg hï n,mEula
isÿ úh yels nj ryila fkdfj hs'
bÈßfha§ hqo .egqula we;s jkq
we;ehs hk ìfhka ldYaórfha
ck;dj wdydr" bkaOk wdÈh /ialr
;nd .ekSu wdrïN lr we;s njhs
jd¾;d jqfKa' fï w;r ldYaórh
;=< bkaÈhdkq yuqÞ wxY ;r lr
we;s njo jd¾;d jqKd' bkaÈhdkq
.=jkahdkd mdlsia;dk iSudjg
.uka lr tys chsIa-b-fudfyduâ
l|jqrej,g myr t,a, lr we;s
nj;a" mdlsia;dkh o m%;sm%ydr t,a,
lsÍug mshjr .ksñka isák nj;a
jd¾;d jqKd'
ksyd,a mSßia
bkaÈhdj fpdaokd
lrñka isákafka
;u rgg tfrys j
ls%hd;aul jk fujeks
igkaldó ixúOdkj,g
mdlsia;dkfha iyh
ysñ jk nj hs'
fï ixúOdkj,g
mdlsia;dkh ;=<
isg ls%hd;aul
ùug bv § ;sîu
.ek ksrka;rfhka
bkaÈhdfõ úfrdaOh
mdlsia;dkh fj; t,a,
fjkjd'
foi;sh 2019 ud¾;= 1524
i¾jck Pkao n,h"
m%cd;ka;%jdoh iy ck;d
mrudêm;Hh ms<sn| j wm
iudcfha lÓldjla mj;skafka
oYl .Kkdjl isg hs' th
jßkajr u;= jk iy hg
hk lÓldjla njg m;a j
;sfnkjd' tfy;a fï .sks mqmqr
.sks ue,hla fia oe,aù ;sìh
hq;= hs' i¾jck Pkao n,h"
m%cd;ka;%jdoh iy ck;d
mrudêm;H ms<sn| yeÕSula
ck;dj ;=< we;s l< úg hs
ck;djg ;ukaf.a whs;sjdislï
/l.; yels fjkafka'
ue;sjrK fldñIka iNdj 2017
-2020 Wmdhud¾. ie,eiafuys olajd
we;s wkaoñka m%cd;ka;%jdoh ms<sn|
iudc lÓldjla we;s lsÍu uq,a
lr.ksñka le,‚h úYajúoHd,fha
ckikaksfõok wOHhk wxYh
yd wOHdmk wud;HdxYh tlaj
m%cd;ka;%jdoh" ck;d mrudêm;H yd
i¾j¾ck Pkao n,h iïnkaOfhka
ck;dj oekqj;a lsÍu i|yd hs
—fm!r˜ (Stories of Democracy) kñka flá Ñ;%mg Wf<,la
ixúOdkh lrkafka'
ue;sjrK fldñifï iNdm;s
uyskao foaYm%sh —fm!r˜ flá
Ñ;%mg Wf<, ms<sn| woyia olajd
isáfha fï whqßka'
—ue;sjrK fldñIka iNdfõ
j.lSu jkafka i¾jck Pkao n,h
iq/flk mßÈ ksoyia yd idOdrK
Pkao úuiSï meje;aùu iy ta i|yd
25 foi;sh2019 ud¾;= 15
foi;sh 2019 ud¾;= 1526
wjYH Pkao ysñ kdu f,aLkh ilia
lsÍu hs' tfy;a 17 jeks wdKavql%u
jHjia:d ixfYdaOkfha oelafjkafka
ue;sjrK fldñiu wod< lreKq
folg muKla iSud fkdúh hq;=
njla' uyck;dj oekqj;a lsÍu
o ue;sjrK fldñIka iNdfõ
ld¾hNdrhla'
l=ula .ek o ck;dj oekqj;a
lrkafka@ m%cd;ka;%jdoh r|d
mj;skafka i¾jck Pkao n,fhka'
wfma rgg m%cd;ka;%jdoh jeo.;a
fjkafka wehs@ m%cd;ka;%jdoh"
ck;d mrudêm;H jeks oE
jHjia:djg muKla iSud ù we;s
njhs fndfyda fokl=f.a u; h'
tfy;a tjekakla keye' wdKavql%u
jHjia:dfõ m<uq jeks jHjia:djg
wkqj wfma rfÜ ku i|yka
fjkafka zY%S ,xld m%cd;dka;%sl
iudcjd§ ckrchZf,i hs' t;ek u
m%cd;ka;%jdoh ;sfnkjd' ksfhdack
m%cd;ka;%jdoh l%shd;aul jk
rglg wjYH jkafka i¾jck Pkao
n,hla'
jir 8l muK ld,hl isg cqks
01 jeksodg hs Pkao ysñhkaf.a Èkh
iurkafka' ta fjkqfjka md .uka
ixúOdkh lrkjd' oekqu ñkqu"
rpkd iy lÓl ;r." udOHfõ§ka
oekqj;a lsÍfï jevigyka Wmdh
ud¾. ie,eiaug we;=<;a' ta
w;r;=r ;uhs ks,OdÍkaf.ka
fhdackdjla bÈßm;a jqfKa flá
Ñ;%mg ;r.dj,shla mj;ajkak
lsh,d'˜
m%cd;ka;%jdoh ms<sn| kjH yd
ks¾udKYS,S m%fõYhla f,i ck;dj
oekqj;a lsÍu i|yd flá Ñ;%mg
ksIamdokh lr.ekSu;a —fm!r˜
flá Ñ;%mg Wf<f,a tla wruqKla'
tys§ l,d lafIa;%fha m%ùKhka"
;reK ks¾udKlrejka" úoHd¾Óka"
mdi,a YsIH YsIHdjka fï jevigyk
u`.ska ue;sjrK fldñIka iNdfõ
md¾Yajlrejka f,i iïnkaO lr
.ekSu isÿ fjkjd'
fï i|yd NdId ;=fkka u flá
Ñ;%mg bÈßm;a l< yels hs' bÈßm;a
lrk flá Ñ;%mgj, Odjk ld,h
úkdä 05g fkdjeä úh hq;= w;r
HD äðg,a ;dlaIKh hs tys§ Ndú;
l< hq;af;a' rEmrduqj, ;;a;ajh
HD ^16'9& o ùäfhda wdlD;sh MP4 (DVD Data format) o úh hq;= hs'
f;dard.kakd flá jd¾;d Ñ;%mg"
ue;sjrK fldñIka iNdfõ bÈß
jevigyka i|yd Ndú; lsÍug bv
,nd§ug tl`.ùu ;r.lrejkag
mekfjk fldkafoaishla'
újD; iy mdi,a jYfhka
wxY folla hgf;a hs ;r.
meje;afjkafka' újD; wxYfha m%:u
ia:dkh i|yd re 125"000la yd
fojk ia:dkh i|yd re' 100"000la
f;jeks ia:dkh i|yd re' 75"000la
o jYfhka uqo,a ;Hd. msßkefukjd'
mdi,a wxYh fjkqfjka uqo,a ;Hd.
msßkefukafka m%:u ia:dkh i|yd
re' 50"000la" fojeks ia:dkh i|yd
re' 30"000la" f;jeks ia:dkh i|yd
re' 20"000la jYfhka'
Bg wu;rj flá Ñ;%mg bÈßm;a
lrk ish¨ ks¾udKlrejka i|yd
iy;slm;a msßkeóug;a lghq;=
lr ;sfnkjd' m%cd;ka;%jdoh"
ck;d mrudêm;H yd i¾jck
Pkao n,h ms<sn| j mdi,a
YsIH" YsIHdjka oekqj;a lsÍu"
flá Ñ;%mg ksIamdokh lsÍu
iïnkaOfhka wjYH ;dlaI‚l
oekqu ,nd§u i|yd ish¨ mdi,a
ksfhdackh jk mßÈ jevuq¿ 22la
meje;aùug;a kshñ; hs' tu jevuq¿
meje;afjkafka ud¾;= 15 jeks Èk
isg 25 jeks Èk olajd'
flá Ñ;%mg Ndr.kakd wjika
Èkh jkafka 2019 uehs ui 15
jeksod hs' f;dard .kakd flá jd¾;d
Ñ;%mg m%o¾Ykh lsÍfï Wf<,"
úoaj;a lÓldj yd ;Hd. m%odkh
cqks ui 08 jeks Èk m'j'3'00g
meje;afjkafka cd;sl Ñ;%mg
ixia:dfõ ;rx.kS iskud Yd,dfõoS'
zwmg bkakjd fndfydu
olaI ks¾udKd;aul orejka iy
.=rejreka' fuh Tjqkag ;ukaf.a
ks¾udK" olaI;d bÈßm;a lrkak
,efnk fyd| wjia:djla' ta ksid
u wOHdmk wud;HdxYh úÈyg
mQ¾K iyfhda.h wm ,nd fokak
leu;shsZ wOHdmk ksfhdacH wOHlaI
jreK w,yfldaka —fm!r˜ flá
Ñ;%mg Wf<, iïnkaOfhka woyia
oelajQfha tf,i hs'
ldxpkd isßj¾Ok
wmg bkakjd fndfydu olaI
ks¾udKd;aul orejka iy .=rejreka'
fuh Tjqkag ;ukaf.a ks¾udK"
olaI;d bÈßm;a lrkak ,efnk
fyd| wjia:djla' ta ksid u wOHdmk
wud;HdxYh úÈyg mQ¾K iyfhda.h
,nd fokak leu;shs
27 foi;sh2019 ud¾;= 15
mßirhmßirh
we;eï m%Yakj,g rgla f,i
wm uqyqKfokafka ;ks ;ks
jYfhka jqj;a iuia; f,dalhg u
tla j úi÷ï fiùug isÿjk m%Yak
o ke;=jd u fkdfõ' tA w;ßka
m%uqL lreKla f,i y÷kdf.k
;sfnkafka mdßißl .eg¨jla jk
jdhq ¥IKh by< hdu' ta ms<sn`o
fï jk úg f.da,Sh m%cdj tla j
úi÷ï fiùug .kakd m%h;akh
w.h l< hq;af;a ksoyfia
yqiau .ekSug yels mßirhla
f.dvke`.Su wm ish¨ fokdf.a u
j.lSula o jk ksid'
f,dalfha ck;dj ñhhdug
n,mdk ldrKd wkqj 23]la ñh
hkafka mdßißl idOl u; njg
wkdjrKh ù ;sfnkjd' 2016
jif¾ f,dal fi!LH ixúOdkh
wkdjrKh l< o;a; wkqj
jirlg jdhq ¥IKh fya;=fjka
ñh hk msßi ñ,shk 7la' tys§
msg; jdhq ¥IKh ksid ñ,shk
4'2la ck;dj ñh hk w;r
.Dyia: jdhq ¥IKh ksid ñ,shk
3'8la ñh hk nj hs fi!LH yd
foaYSh ffjoH wud;HdxYfha
mdßißl yd jD;a;Sh fi!LH
wxYfha m%cd fi!LH úfYaI{
ffjoH bfkdald iqrùr udOH
±kqj;a lsÍfï jevuq¿jg
tlafjñka fmkajd fokafka' tA
wkqj jdhq ¥IKh ksid yg.kakd
fmky¨ ms<sldj,ska 29]la"
wd>d;fhka 24]la" yDo frda.j,ska
25]la fuka u §¾>ld,Sk fmky¨
frda.j,ska 43]la ñh hk nj;a
weh wjOdrKh lrkafka fuys
we;s Nhdkl nj meyeÈ<s lrñka'
mdßißl iu;=,s; nj .s<syS
hdu ksid we;sjk fï ;;a;ajhg
iajdNdúl fya;= fuka u udkj
l%shdldrlï o n, md ;sfnkjd'
ta fya;=fjka ¥IHldrl jdhq f,i
ie,flk i,a*¾ vfhdlaihsâ"
khsg%cka Tlaihsâ" ldnka
fudfkdlaihsâ" óf;aka jeks jdhq
idkaøK by< hdu jdhq ¥IKh
f,i hs ie,flkafka'
uyje,s ixj¾Ok yd mßir
wud;HdxYfha wOHlaI ^foaY.=Ksl&
wdpd¾h iqksu,a ch;=x. i|yka
lrkafka 1988 jif¾§ msysgqjd
yqiau .kakbvla keoao@
f,dalfha ck;dj ñhhdug n,mdk ldrKd
wkqj 23]la ñh hkafka mdßißl idOl u;
njg wkdjrKh ù ;sfnkjd' 2016 jif¾
f,dal fi!LH ixúOdkh wkdjrKh l<
o;a; wkqj jirlg jdhq ¥IKh fya;=fjka
ñh hk msßi ñ,shk 7la'
.kakd ,o foaY.=K úm¾hdi
ms<sn| wka;¾ rdcH uKav,h (Inter governmental Panal of climate change) úiska jdhqf.da,Sh WIaK;ajh
by< hdfuka we;s jk foaY.=‚l
úm¾hdi u; §¾>ld,Sk m%;súmdl
we;s úh yels njg mqfrdal:kh lr
;sfnk nj' tA wkqj W;a;r O%ejfha
yd olaIsK O%ejfha whsia Èhùu ksid
uqyqÿ c, uÜgu by< hdu f.da,Sh
wjÞkula f,i hs y÷kdf.k
;sfnkafka' fuys§ ixj¾ê; jQ
rgj,a jdhq f.da,hg yß;d.dr jdhq
tl;= lrk w;r ixj¾Okh fjñka
mj;sk rgj,a o thg tla ù we;ehs
hkak wkdjrKh ù we;s nj;a
,xldfõ fï i|yd Þhl;ajh 0'1]la
jk nj;a Tyq i|yka lrkjd' fï
wkqj tAl mqoa.,
yß;d.dr jdhq úfudapkh
fgdka 7'8la f,i hs .Kka
n,d ;sfnkafka' flfia fj;;a
weußldfõ tAl mqoa., yß;d.dr
jdhq úfudapkh fgdka 22000-
23000;a w;r uÜgul mej;Sfuka
fmkS hkafka ixj¾ê; rgj,
l%shdldß;ajh ±ä j jdhq ¥IKh
by< hdug n,mdk nj'
fï wjodkï ;;a;ajhg
uqyqK§ug ish¨ rgj,a ne`§ isák
nj wm wu;l fkdl< hq;= hs'
flfia fj;;a ta i`oyd rgj,a
l%shdlrk wdldrh úuik úg fmkS
hkafka ;u ;ukaf.a hq;=lï yd
j.lSï bgq lsÍug Tjqka olajk
odhl;ajfha wvqjeä nj' ta ms<sn`o
woyia olajk wdpd¾h iqksu,a
ch;=x.¦—1992 jif¾ n%iS,fha
ßfhda o cefkhsfrda kqjr meje;s
tlai;a cd;Skaf.a ixj¾Ok yd
mßir ms<sn| iuq¿fõ§ we;s lr.;a
tlai;a cd;Skaf.a foaY.=K úm¾hdi
ms<sn| rduq.; iïuq;sh jdhq
¥IKh wju lsÍug bgq lrkafka
m%uqL ld¾hNdrhla' Y%S ,xldj tys
md¾Yajlrejl= njg m;a jkafka
1993 jif¾ isg' fï rgj,a tla j
msysgqjd .;a lsfhdf;da ikaOdkhg
ixj¾Okh fjñka mj;sk rgj,g
ne£ula ;snqfKa keye' ixj¾ê;
rgj,a yß;d.dr jdhq wju lsÍug hs
tys§ tlÕ;djg meñKsfha'
fï ikaOdkfha 2008-2012 m<uq
jeks Oqr ld,h ;=< ixj¾ê;
rgj,a mQ¾j ld¾ñl ;;a;ajh
ie,ls,a,g f.k 1990 jirg
idfmalaI j yß;d.dr jdhqj,ska 5]
la wvq lsÍug tlÕ jqKd' weußldj
thg tla jqfKA keye' hqfrdamd
ix.uh thg tla jqKd' 2012 jif¾
fodayd k.rfha meje;s 18 jeks
md¾Yajlrejkaf.a iuq¿fõ§ 2013-
2020 fojk Oqr ld,h ;=< 1990 jirg
idfmalaI j yß;d.dr jdhqj,ska 18]
la wvq lsÍug tlÕ jqj;a weußldj"
lekvdj" reishdj" cmdkh iy
kjiS,ka;h hk rgj,a thg tla
jqfKa keye' fï w;r rgj,a 144la
fï i|yd tl`.;ajh m< l< hq;=
jqj;a th tfia fkdjQ ksid fï
fojk Oqr ld,h ;ju;a n, .eka
ù keye'
flfia fj;;a 2015 jif¾ t<eô
meßia .súiqu wkqj ;SrKh jqfKa
ydjâ úYajúoHd,fha
isÿ l< iólaIKhlg
wkqj tal mqoa., wdodhu
fvd,¾ 1200g jeä ùu;a
iu`. fudag¾ ihsl,hla
w;a lr .ekSug;a tal
mqoa., wdodhu fvd,¾
3500g jeä ùu;a iu`.
fudag¾ r:hla w;a lr
.ekSug;a fhduqjk nj
wkdjrKh ù ;sfnkjd'
foi;sh 2019 ud¾;= 1528
rgj,a ;ks ;ks j yß;d.dr jdhq wju
lsÍug lghq;= l< hq;= njg' zfoaYSh
j kS¾Kh lrk ,o Þhl;ajhZ
f,i hs th ye`Èkafjkafka' ta
wkqj 2100 jir jk úg f.da,Sh
WIaK;ajh 2Ÿ C lg wvqfjka
mj;ajd .; hq;= njg hs ;SrKh
jqfKa'˜
msg; jdhq ¥IKh yd wNHka;r
jdhq ¥IKh ksid isÿ jk
n,mEu lsis úfgl;a .Kkh
l< fkdyelalla' úfYaIfhka
fmdis, bkaOk oykh ksid
msg jk r:jdyk ÿu iy
l¾udka;Yd,dj,ska msgjk úI jdhq
mßir ¥IHldrl hs' j¾;udkfha
jdyk Ndú;h by< hdu tu
;;a;ajh ;Sj% lrkjd' m%jdyk
wud;HdxYfha ysgmq f,alï" m%jdyk"
wd¾Òl yd uQ,H úYaf,aaIl ã' tia
chùr wkdjrKh lrk wdldrhg
fï ;;a;ajh Woa.; ù ;sfnkafka
iudc wd¾Ól ldrKd /ila o
fya;=fjka'
tA ms<sn| woyia olajk ã' tia
chùr —2008 jir jk úg 33]la
jQ Y%S ,xldfõ fm!oa.,sl m%jdyk
fiajh fï jk úg 56]la olajd jeä
ù ;sfnkjd' fmdÿ m%jdyk fiajdj
ÈhqKq fkdùu ksid ;u wdodhug
iß,k mßÈ m%jdyk udOHhlg
udre ùug lghq;= lsÍuhs thg
fya;=j' ydjâ úYajúoHd,fha isÿ
l< iólaIKhlg wkqj tal
mqoa., wdodhu fvd,¾ 1200g jeä
ùu;a iu`. fudag¾ ihsl,hla w;a
lr .ekSug;a tal mqoa., wdodhu
fvd,¾ 3500g jeä ùu;a iu`.
fudag¾ r:hla w;a lr .ekSug;a
fhduqjk nj wkdjrKh ù
;sfnkjd' ta wkqj ud¾. ;onoh
jeä lrk jdyk m%udKh jeäùu
ksid jdhq ¥IKh by< hdu
fkdje<elaúh yels lreKlaa'˜
tfia u msg; jdhq ¥IKhg n,mdk
l¾udka;Yd,dj, w¾nqoh;a
wjOdkhg ,laúh hq;= ldrKdjla'
fndfyda l¾udka;Yd,d h,a mek
.sh ;dlaI‚l Ys,aml%u u; fuka
u ld¾hlaIu;dfjka wvq bkaOk
Ndú;hg;a fhduq j ;sfnk ksid
tuÕska mßirhg isÿjk ydksh
úYd, hs'
.Dyia: jdhq ¥IKh ksid isÿ
jk ydkshg fnfyúka f.dÿre
jkafka ldka;djka fuka u orejka'
Tjqka .Dyia: mßirh ;=< jeä
jYfhka .ejiSu thg fya;=j hs'
mdrïmßl ,smaj, or oykh u`.sska
isÿ jk jdhq ¥IKh mj;skafka
by< uÜgul' f,dalfha ì,shk 3la
or Ndú;d lrk w;r mehl§ or
oykh lsÍfuka is.rÜ 300l oyk
úIla ksl=;a jk nj;a wkdjrKh
ù we;s ldrKdjla' ta wkqj u<
ore Wm;a yd wvq nr ore Wm;a"
fkdfïre ore Wm;a" Èhjeähdj"
ksõfudakshdj jeks frda. je<f`ok
w;r ;sfnk frda.S ;;a;ajh ;j;a
j¾Okh ùu fkdje<elaúh yels
hs' jdhq ¥IKfha n,mEu ksid
<uhskaf.a fud<h j¾Okh nd,
ùug;a ms<sld je<`§fï wjodkug
orejka f.dÿre ùug;a we;s bvlv
o jeä hs'
fï ;;a;ajh j<lajd .ekSug
kï taa i`oyd fláld,Sk fuka u
È.=ld,Sk mshjr .; hq;= fjkjd'
ld¾ñl ;dlaIK wdh;kfha
fÊHIaG ridhkd.dr ;dlaIK{
ks,OdÍ ^jdhq ;;a;aj& wd¾' tka' wd¾
chr;ak i`oyka lrk wdldrhg
Y%S ,xldfõ .Dyia: jdhq ¥IKh
iïnkaOfhka m%ñ;s keye' tfy;a
fjk;a rgj, fï ms<sn`o wjOdkh
jeä hs' ksjdi WKqiqï lsÍug .,a
w`.=re ±ùu ksid isÿ jk jdhq
¥IKh je<elaùug m<uq tâjâ
rcq ,kavka k.rfha kS;sh ;Èka
l%shd;aul lsÍug hs lghq;= lf<a'
ta" tjeks l%shdjla l<fyd;a ysi
.id ouk njg ;Skaÿ lsÍfuka'
tfia u 1943 jif¾ f,dia
wekac,Sia kqjr m%ldY ridhk óÿu
fya;=fjka jukh" l,ka;h" Yajik
wmyiq;d ksid ck;djg uqyqK§ug
isÿjqfKa wmyiq;d /ilg' fujeks
isoaê u; jdhq ¥IKh md,kh
29 foi;sh2019 ud¾;= 15
foi;sh 2019 ud¾;= 1530
lsÍug f,dalfha ±ä wjOdkhla
fhduq ù ;sfnkjd'
uyje,s ixj¾Ok yd mßir
wud;HdxYh úiska z2025-msßiqÿ
jd;h i`oyd jQ l%shdldÍ ie,eiauZ
ilia lr ta Tiafia jdhq ¥IKh
wju lsÍug lghq;= lr ;sfnkjd'
hQfrda m%ñ;sfhka hqq;a jdyk muKla
wdkhkh lsÍug ;SrK .ekSu jdhq
¥IKh msgq ±lSug .;a l%shdud¾.hla'
Y%S ,xldfõ jdyk jdhq úfudapk
m%ñ;s y÷kajd §u" rdcH fuka u
rdcH fkdjk wdh;kj, iydh
,nd .ksñka .Dyia: jdhq ¥IKh
md,kh" wúêu;a fuka u kqiqÿiq
yd wkqu; fkdl< l%shdldrlï
md,kh" ±kqj;a lsÍu fï hgf;a
f.k we;s mshjr' fuys§ bÈlsÍï
lafIa;%fha kS;s jeä lsÍug o
mshjr f.k we;s w;r cd;Hka;r
iyfhda.h fï lghq;= i`oyd ,nd
.ekSu w;HjYH ldrKhla f,i
hs y`ÿkdf.k ;sfnkafka' Èkm;d
jdhq ¥IKh uekSug lghq;= lsÍu;a
.;a tla l%shdud¾.hla' cd;sl
f.dvke.s,s m¾fhaIK wdh;kfha
fÊHIaG úµd{ tÉ'ã'tia' fm%auisß
mjikafka ,xldfõ k.r 12l fï
lghq;= isÿ jk nj' uq,ska u 1998
jif¾ fld<U k.rfha jdhq ¥IKh
uekSug lghq;= flreKq w;r 2012
jißka miqjhs uykqjr" l=reKE.,"
mq;a;,u" wkqrdOmqr jeks k.rj,
th l%shd;aul jkafka' f,dalfha
Tka,hska l%uhg fï lghq;= isÿ
fjkjd' airvisual app u`.ska tu
f;dr;=re mÍlaId lsÍfï yelshdj
;sfnkjd' Tyq fmkajd fok
wdldrhg jdhq ¥IKh jeä jYfhka
isÿ jkafka Bidk È. fudaiï iq<x
l%shd;aul jk ld,fha§' tfia u
fld<U k.rhg jvd uykqjr
k.rfha jeä jYfhka jdyk
.ejfik ksid i,a*¾vfhdlaihsâ
idkaøKh jeä ùfuka tu k.rfha
jdhq ¥IKh jeä ùu;a fï jk úg
y`ÿkdf.k ;sfnk ldrKhla'
m%jdyk" wd¾Òl yd uQ,H
úYaf,aaIl ã' tia chùr i`oyka
lrkafka fï i`oyd fmdÿ m%jdyk
fiajh Yla;su;a l< hq;= nj'
2003 jif¾ Bhï rys; fmg%,a
Ndú;hg fhduq ùu;a 2007 jif¾
oaú;aj myr ;%Sú,¾ y`ÿkajd §u;a
jeo.;a mshjrla' fuys§ wjOdkh
fhduq jQ 2024 jir jk úg ÿïßh
úÿ,shlrKh lsÍug fï jk úg
.súiqï w;aika lr wjika' fmg%,a-
ãi,a ie,eiau hgf;a hQfrda 5 iqm¾
ãi,a Ndú;hg;a 2021 jir jk úg
msßiqÿ fmg%,a iy ãi,a Ndú;hg;a
wjOdkh fhduq ù ;sfnkjd'
Èrdm;a jk li<j, ksmofjk
óf;aka jdhqj úI iys; hs' ta
ksid li< w;r WmøjldÍ
wmøjH neyer lsÍfï§ wm úfYaI
wjOdkhla fhduq l< hq;= fjkjd'
l¾udka;Yd,d iy frday,aj,
wmøjH ms<siaiSfï§ WIaK;ajh
1200ŸC jeä jk úg isÿ jk ydksh
wju hs' wkqu; ridhk øjH i`oyd
fhduq ùu" kshñ; m%udKhg yd
wdrlaIs; j tu ridhk øjH .nvd
lr ;eîu wjYH hs' ta wkqj li<
ckkh wvq lsÍu" m%;spl%ShlrKh"
Èrdm;ajk wmøjHj,ska óf;aka
jdhqj ksIamdokh lr n,Yla;sh
f,i Ndú; lsÍu wjYH nj
hs uyje,s ixj¾Ok yd mßir
wud;HdxYfha mßir ¥IK md,k
yd ridhk øjH l<ukdlrK
wxYfha iyldr wOHlaI iqÔjd
m%kdkaÿ i`oyka lrkafka'
fï wkqj jdhq ¥IKh wju
lsÍu iïnkaOfhka ±kqj;aNdjhla
ck;djg ,nd §u" jdhq ¥IK md,k
Wml%u Ndú;fha§ kùk ;dlaI‚l
l%u fj; fhduq ùu" jk .ykh
jeä lsÍu" mqk¾ckkSh n,Yla;s
fj; fhduqùu wd§ ldrKd flfrys
fhduq ùu w;sYhska jeo.;a'
ud,d u,aldka;s mrK.uf.a
uyje,s ixj¾Ok yd mßir wud;HdxYh úiska
z2025 msßiqÿ jd;h i`oyd jQ l%shdldÍ ie,eiauZ
ilia lr tA Tiafia jdhq ¥IKh wju lsÍug
lghq;= lr ;sfnkjd' hQfrda m%ñ;sfhka hqq;a jdyk
muKla wdkhkh lsÍug ;SrK .ekSu jdhq ¥IKh
msgq ±lSug .;a l%shdud¾.hla'
31 foi;sh2019 ud¾;= 15
fkdfndaod uykqjr
jrd;ekak ylals`o
m%foaYh mdßißl wdrlaIK
m%foaYhla njg kï lsÍug rch
úiska mshjr .ekqKd' ta" 1979 wxl
23 ork Y%S ,xld uyje,s wêldÍ
mkf;a i|yka úêúOdk wkqj'
,xldfõ fiiq Èia;%slal iu`.
ii`ok úg uykqjr Èia;%slalhg
ysñ jkafka iqúfYaI ia:dkhla'
ft;sydisluh jYfhka mj;sk
jákdlu fuka u wd.ñl iy
ixialD;sluh jYfhka olakg we;s
jákdlï Bg m%Odk;u fya;=j hs'
Bg wu;r j uykqjr jákdlu
jeä lsÍug Èia;%slalfha ld,.=‚l
iy foaY.=‚l rgdj o n,md
;sfnkjd'
uOHu m<df;a uykqjr iy
ud;f,a Èia;%slal fol ,xldfõ
Ôj;aùug iqÿiqu ld,.=‚l iy
foaY.=‚l rgdjka iys; m%foaY
f,ihs jeä fokdf.a ms<s.ekSu'
iqkaor yka;dk iy kl,aia l÷
jeáh ksid uykqjr k.rhg
we;s mdßißl jákdlu o b;d
by< hs' woaú;shSh N+ ,laIK" Y%S
,xldjg wdfõ‚l Ydl yd i;=ka
iy c, fmdaIl m%foaY wdÈh ksid
uykqjr Èia;%slalfha mdßißl
jákdlu foia úfoiays m%p,s; hs'
ta ksid ,xldfõ fï wisßh ú`§ug
meñfKk úfoaYslfhla uykqjrg
fkdmeñ‚h fyd;a th úYd,
wvqmdvqjla f,i hs i,lkafka'
uykqjr Èia;%slalfha mßir
moaO;sh ms<sn`oj;a th /l .ekSfï
we;s wjYH;dj ms<sn`oj;a ks;r
ks;r l;dnyg ,la lrkjd'
úfYaIfhka u yka;dk l÷jeáh
wdrlaId lr .ekSug óg jir
.Kkdjlg fmr mej;s rchka
;SrKh lrk ,oafoa tu wjYH;dj
ie,ls,a,g .ksñka' wúêu;a j
flfrk bÈlsÍï we;=¿ mdßißl
úkdY ksid yka;dk l`ÿjeáh kdh
hEfï ;¾ckhlg o ,la jqKd'
yka;dk /l .ekSu i`oyd f.k
.sh wr.,fha m%;sM,hla f,i wo
jk úg yka;dk m%foaYh mdßißl
wdrlaIK m%foaYhla f,i kï lr
;sfnkjd'
yka;dk l`ÿjeáh iy ta wdY%s;
m%foaYfha we;s jákdlu .ek
jeä msßila oekf.k isáh;a
uykqjr Èia;%slalfha u msysgd we;s
jrd;ekak ylals`oiq/fla
foi;sh 2019 ud¾;= 1532
ufkdacd iurkdhl
Bg fkdfojeks jákdlula we;s
jrd;ekak ylals`o m%foaYh ms<sn`o
jeä msßila wid fkd;sfnkakg
mq¿jka' tfy;a uykqjr muKla
fkdj ish¨ ,dxlslhkaf.a
wjOdkhg ,la úh hq;= m%foaYhla
f,i jrd;ekak ylals`o m%foaYh
y`ÿkajkak mq¿jka'
uykqjr lvj;a i;r yd .Õjg
fldarf<a" ydßiam;a;=j iy hákqjr
hk m%dfoaYSh f,alï fldÜGdij,g
wh;a jrd;ekak ylals`o m%foaYh
.%du ks,Odß jiï yhlg wh;ajk
f,i msysgd ;sfnkjd' uyje,s
.Õ wdY%s; ixfõ§ iy iqúfYaIS
ruKSh mßir moaO;shlska hq;a fï
m%foaYfha we;s ffcj úúO;ajh b;d
jeo.;a' ¥m;a úYd, ixLHdjla iys;
j uyje,s .f`.a m<, u ia:dkh;a
mgq u ia:dkh;a tlsfklg
b;d u wdikak j msysàu fuys
iqúfYaI;ajh hs'
,xldjg wdfõ‚l wegU iy
nÿ,a, hk wjodkug ,la j we;s
Ydl fï m%foaYfha msysgd we;s
w;r flg, jeks wjodkug ,la
jQ c,c Ydl o m%foaYfha§ oel.;
yels hs' .vhd" oï fld< fm;shd"
.,a mdähd " ;,afldiaid iy l`ÿ
wNsrdj jeks c,c Ôùka o oel.ekSug
wjYH kï ta i`oyd ylals`o m%foaYhg
meñŒug isÿ fjkjd' Y%S ,xldjg
wdfõKsl mlaISka jk uQl,ka
fldÜfgdarejd" iy uhs, f.dhd hk
mlaISka o oel n,d .ekSug fyda
m¾fhaIK lsÍug meñfKkafka kï
ta i`oyd o ylalsog u meñ‚h hq;=
hs'
ylals`o m%foaYh ft;sydisluh
jYfhka o b;d jeo.;a' jir
ishhlg jvd mer‚ ,.a <s`o kï
fidfrdõjla msysàu thska tla
jákdlula' tfuka u Wvrg
wurmqr ksldfha jrd;ekak iSud
ud,lh o fï m%foaYfha msysgd
;sfnkjd' fujeks iqúfYaI;d ksid
m¾fhaIlhka" iriú úoHd¾Òka"
ixpdrlhka iy l,dlrejka jeks
m%foaYh .ek okakd ie,lsh hq;=
msßila fï jrd;ekak ylals`o
m%foaYhg meñfKkjd' tfia jqj;a
tys wisßh ú`o.kakg;a m¾fhaIK
i`oyd;a meñfKk we;eï
mqoa.,hkaf.a l%shd l,dm ksid
ukialdka; mßir moaO;sh Èfkka
Èk msßySug m;a fjñka ;sfnkjd'
wkjir f.dv lsÍï" uyje,s .Õg
wm c,h iy wmøjH uqod yeÍï"
rlaIs; wkjirfhka w,a,d .ekSu
iy bÈlsÍï iy wúêu;a mßyrKh
ta w;ßka m%Odk fjkjd'
jrd;ekak ylals`o m%foaYhg
ld,dka;rhl isg isÿfjñka hk
fï mdßißl ;¾ckh .ek rcfha
iy j.lsj hq;a;kaf.a wjOdkhg
fhduq l< o fndfyda wjia:dj, ta
ms<sn`o t;rï wjOdkhlg fhduq
fkdùu wjdikdjla' fï ms<sn`o j
bl=;a jif¾§ ckdêm;sjrhdf.a
wjOdkhg fhduqùfuka jrd;ekak
ylalso m%foaYh mdßißl wdrlaIl
m%foaYla f,i kï lsÍug lghq;=
lsÍu iuia; ,dxlslhkaf.a muKla
fkdj f,dalfha u mßirfõ§kaf.a
o f.!rjdorhg ,la jk lreKla'
ta" iu`. 1947 wxl 47 ork cd;sl
mdßirsl mk; hgf;a fï m%foaYh
o iqúfYaI mdßißl jákdlula
iys; wdrlaId lr .; hq;= m%foaYla
njg m;a j ;sfnkjd'
,xldjg wdfõ‚l
wegU iy nÿ,a, hk
wjodkug ,la j we;s
Ydl fï m%foaYfha
msysgd we;s w;r flg,
jeks wjodkug ,la jQ
c,c Ydl o m%foaYfha§
oel.; yels hs' Y%S
,xldjg wdfõ‚l mlaISka
jk uQl,ka fldÜfgdarejd"
iy uhs,f.dhd hk
mlaISka o oel n,d
.ekSug fyda m¾fhaIK
lsÍug meñfKkafka kï
ta i`oyd o ylalsog u
meñ‚h hq;= hs
33 foi;sh2019 ud¾;= 15
iEu jirlu fmnrjdß ui 04
jeks Èk f,dal ms<sld Èkh
f,i kï lr ;sfnkjd' fuf,i
Èkhla kï lsÍfuys wruqK jkafka
j<lajd .; yels ms<sld fya;=fjka
ñhhk ñ,shk .Kkla Ôú; iq/lSug
rdcH uÜgfuka fuka u fm!oa.,sl
uÜgfuka o l%shd;aul ù oekqj;a
lsÍfï jevigyka l%shd;aul
lsÍuhs'
f,dal ms<sld Èkfha f;audj
jkafka zuu l%shd;aul fjñ" wo
fukau fyg;a hkak hs' th kï
lr ;sfnkafka 2019 jif¾ isg 2021
jir olajd jk jir ;=k i|yd hs'
f,dal ms<sld Èkh ieuÍu i|yd
Okd;aul j yd ie,iqï iy.;
j jevigyka l%shd;aul lsÍfuka
ms<sldj u¾okh lsÍug l%shd l<
hq;= nj Y%s ,xld ffjoH ix.ufha
iNdm;sksh uydpd¾h wkq,d
úfÊiqkaor mjikjd'
ms<sld fya;=fjka fndfyda
fofkla ;u Ôú; ld,h ;=< iDcq
j fyda jl%dldr j ,la jkafka
mSvdjlg' ms<sld ksid isÿ úh yels
jHikh wju fldg wld,fha
ñh hdu j<lajd .ekSug yelshdj
,efnk ksid ms<sld j<lajd
.ekSug mshjr .ekSu jeo.;a'
wkd.; mrmqrg fi!LHdrlaIs;
Èú fmfj;la .; lsÍu i|yd
ms<sld wjodku wju lr .ekSug
wjYH ys;lr mdi,a mßirhla
ìys lsÍug;a" orejkayg ta i|yd
oekqu yd uÕ fmkaùu ,nd §ug;a
fi!LH wud;HdxYh lghq;= lsÍu
w.h l< hq;= lreKla' f,dj mqrd
uyck fi!LH .eg¨jla ù we;s
ms<sld frda.h bÈßfha§ ;jÿrg;a
by< hdul=hs olakg ,efnkafka'
2018 j¾Ifha f,dj mqrd ñ,shk
18'1la ms<sld frda.Ska w¨f;ka
y`ÿkdf.k ;sîu tu lreK ;yjqre
lrkjd' ñ,shk 9'6la ms<sld frda.h
fya;=fjka ñh f.dia we;s nj;a
2018 jif¾ ksl=;a jQ .af,dafndaleka
jd¾;dfõ i`oyka' bÈß wjqreÿ
20 ;=< w¨f;ka y`ÿkd .kakd
ms<sld frda.Ska ñ,shk 29'5la olajd
jeä úh yels nj;a ;jÿrg;a tu
jd¾;dj fmkajd § ;sfnkjd'
by; lreKq ie,ls,a,g
.ekSfï§ ms<sld frda. je<elaùu yd
l,ska y`ÿkd .ekSu ms<sn| m%cdj
oekqj;a lsÍfï m%dfhda.sl jevigyka
jeä jYfhka yd läkñka isÿ l<
hq;= njhs ms<sld u¾ok tallfha
wOHlaI ffjoH iqo;a iurùrf.a
woyi'
frðiagd¾ ckrd,a
fomd¾;fïka;=fõ o;a;j,g wkqj
miq.sh jir lsysmh uq¿,af,au Y%S
,xldfõ isÿjQ urKj,ska ms<sld
frda. fya;=fjka isÿjk urK
fojeks ia:dkhg m;aj ;sîu
wjOdkhg ,la l< hq;= lreKla'
,xldfõ oekg ms<sld j¾Okh
ùfï m%jK;djla oel .; yels
jqj;a fuh ,xldjg muKla iSud jQ
.eg¨jla fkdfjhs' ms<sld u¾okh
lsÍug wo jk úg úoHdj yd
;dlaIKfha ÈhqKqj;a iu`. úlsrK
ud¾.fhka m%;sldr ,nd §ug yels
ffjoH uOHia:dk ;sfnk w;r
äïn fldaI" .eíf., yd .¾NdI
uu ls%hd;aul fjñ
fi!Lhfi!LH
foi;sh 2019 ud¾;= 1534
.hdYsld l=uqÿud,s fikr;a
wdY%s; ffY,Hl¾u kqjr" lrdmsáh
yd fld<U frday,a lsysmhl isÿjk
nj ms<sld ms<sn`o úfYaI{ ffjoH
fvydka .=Kfialr mjikjd' Tyq
;jÿrg;a m%ldY lr isáfha uqL
ms<sldj" .,kd, ms<sldj" uydka;%
yd .=o ud¾. ms<sld" mshhqre ms<sld"
.eíf., ms<sld" mqriaÓ .%kaÓfha
ms<sld yd ;hsfrdhsâ .%kaÓfha ms<sld
f,i ms<sld j¾. lsysmhla y÷kd
f.k ;sfnk nj'
mshhqre ms<sld" .eíf., ms<sld
yd uqL ms<sld hk j¾. iS>%fhka
me;sfrk ms<sld j¾. f,ihs y`ÿkd
f.k ;sfnkafka' yDohdndO" Yajik
frda." wxYNd.h wd§ fnda fkdjk
frda. uÕska o ms<sld we;s lrkjd'
fmky¨ yd uqL l=yrfha fuka u
wfkl=;a bkaøshkaf.a o ms<sld we;s
lrk w;r ÿïmdkh lrkakl=
wi, isàfuka ÿï fkdfndk Tn
o wjodkug ,lajk nj Y%S ,xld
ffjoH ix.ufha iNdm;s uydpd¾h
wkq,d úfÊiqkaor m%ldY lrkjd'
wys;lr wdydr mqreÿ ms<sld
/ilg fya;=jk w;r u fidfiacia"
óÜfnda,aia jeks ilik ,o uia
Ndú;fhka je<lS isàu jeo.;a'
r;= uia j¾. wdydrhg .ekSu yd
fhdoh iys; lsß" ng¾ jeks ix;Dma;
fïoh wvx.= wdydr j¾. iSud lsÍu;a
wjYHhs' f;,a" iSks iy ¨Kq nyq,
wdydr Ndú;h iSud lsÍu;a ms<sld
Wjÿr uev meje;aùug l< hq;=
ld¾hhla'
úúO j¾Kj,ska yd rifhka hq;a
iajdNdúl t<j¿" m,;=re yd m,d
j¾. nyq, j wdydrhg .ekSu;a"
ys;lr fïoh nyq, j we;s neúka
kejqï ud¿ wdydrhg tla lr .ekSu;a
jeo.;a' uiaj, wvx.= fïoh yd iu
bj;a lr wdydrhg .ksñka" Wig
iß,k nrla mj;ajd .ekSug yels
jk mßÈ msIagh iys; wdydr kshñ;
m%udKfhka ,nd .ekSu jeo.;a nj
fi!LH m%j¾Ok ld¾hdxYfha wOHlaI
úfYaI{ ffjoH mnd m,syjvk
m%ldY l<d'
ms<sld frda.h fya;=fjka iEu
mqoa.,hl= u ÿmam;a" fmdfydi;a
fíohlska f;dr j l=uk whqrlska fyda
mSvdjg m;a úh yels lreKla' tfuka
u ms<sld frda.h fya;=fjka" mjq,a
uÜgfuka yd m%cd uÜgfuka we;s úh
yels wys;lr m%;sM, wju lsÍu i|yd
lghq;= lsÍfï yelshdj;a ish¨ fokd
u i;= jk nj o fkdryila'
^Y%S ,xld ffjoH ix.ï
Y%jKd.drfha meje;ajqKq udOH
iïuka;%Khla weiqßka&
mshhqre ms<sld" .eíf.,
ms<sld yd uqL ms<sld
iS>%fhka me;sfrk
ms<sld j¾. f,i hs
y`ÿkd f.k ;sfnkafka'
yDohdndO" Yajik
frda." wxYNd.h wd§
fnda fkdjk frda.
uÕska o ms<sld we;s
lrkjd' fmky¨ yd
uqL l=yrfha fuka u
wfkl=;a bkaøshkaf.a o
ms<sld we;s lrk w;r
ÿïmdkh lrkakl= wi,
isàfuka ÿï fkdfndk
Tn o wjodkug
,laúh yels hs'
35 foi;sh2019 ud¾;= 15
,dÿre hkq nelaàßhdjlska
fndajk ksoka.; frda.
hla' Yajik ud¾.fhka ksl=;ajk
wdidÈ; ì¢;s uÕskqhs frda.h
jHdma; jkafka' m%;sldr ,nd
.kakd frda.Skaf.ka wka whg
frda.h fnda jkafka keye' ksis
m%;sldr .ekSfuka frda.h iqjlsÍug
yelshdj ,efnkjd' miq.sh j¾I 10
;=< jd¾;d ù we;s frda.Ska ixLHdj
2000la'
Y%S ,xldfõ 2018 jir ;=<
mqoa.,hka 1683 fofkla w¨;ska
frda.Ska f,i y÷kdf.k ;sfnkjd'
tu frda.Ska f.ka 41la jd¾;d
jkafka niakdysr m<df;ka'
fï ms<sn| woyia olajk
úfYaI{ ffjoH iqmqka úfÊisxy"
z,dÿreZ frda.h b;d wE; ld,fha
isg u wm w;r mj;sk fndajk
frda.hla' l%s' mQ' j¾I 600§ ;rï
wE; ld,fha§ ,dÿre ms<sn| ,shejqKq
jd¾;d bkaÈhdfjka yd Ökfhka
,eî ;sfnkjd' mjqldrhkag yd
jerÈ lrk mqoa.,hkag iEfok
frda.hla f,i tl, th ie,lSu
ksid ,dÿre frda.Ska iudcfha
wjudkhg ,lajqKd' fï frda.Ska
flfrys ms<sl=<la we;s jQfha frda.S
;;a;ajh W.% ù" frda.Ska ;=< we;s jQ
úlD;s;d fya;=fjka' w;S;fha ,dÿre
frda.Skag iudcfhka wE;aù ¥m;aj,
msysg jQ wkd:d.drj, Ôj;a jkakg
isÿ jqKd' w;S;fha ,dÿre frda.h
fndajk wdldrh fkdoek isàu;a
frda.h iqjl< yels T!IOhla
fkd;sîu;a .eg¨jla' tfy;a
j¾;udk ms<s.ekSu jkafka ,dÿre
b;d myiqfjka iqj l< yels frda.
hla nj' wka whg fndaùu wvqfjka
isÿfjkjd'
,dÿre frda.h fndaùug fya;=jk
nelaàßhdj uq,ska u fidhd.;af;a
fkda¾úðhdkq cd;sl úoHd{hl=
jQ wdu¾ yeßika úiska j¾I 1701
§' ,dÿre frda.h i|yd id¾:l
m%;sldrhla uq,ska u fidhdf.k
we;af;a 1940 j¾Ifha§' 1981 j¾Ifha
f,dal fi!LH ixúOdkfha ks¾foaY
iys; j nyq T!IO m%;sldr l%uh
y÷kajd fokq ,enqjd'
fï ms<sn| j woyia olajk
ifï frda. ms<sn| úfYaI{
ffjoH fk¿ï úl%uisxy zfuys
frda.ldrl nelaàßhdj jkafka
uhsfldnelaàßhï f,fm%' fï
frda.h m%;sldr fkd.;fyd;a
fndaúh yels hs' nelaàßhdj YÍr.;
ùfuka miq îfc!IK iuh" o<
jYfhka ie,flkafka wjqreÿ 3;a
- 5;a w;r jYfhka" YÍrh ;=<
úIîch me;sÍu isÿjkafka b;d
fiñka' kQ;k nyq T!IO m%;sldrh
uÕska frda.h myiqfjka iqj l<
yels hs' uq,a wjia:dfõ§ u frda.h
y÷kdf.k kshñ; T!IO Ndú;
lsÍfuka úlD;s;dj,ska f;drj
frda.h iqj lr.kak;a mq¿jka'
wjuka fkdlrkq
foi;sh 2019 ud¾;= 1536
m%;sldr lsÍfuka wk;=rej frda.Skag
idudkH Ôjk rgdjg wkqj Ôj;a
fjkak mq¿jka'
,dÿre frda.h fnda jkafka"
m%;sldr fkd.kakd fndajk j¾.fha
,dÿre frda.shl=f.a leiai fyda
lsúiqï uÕska jd;hg tl;=jk l=vd
ì¢;s kSfrda.S mqoa.,hl=f.a Yajik
moaO;sh yryd YÍr.; ùfuka'
fï frda.h fndaùfï m%jK;dj
ms<sn| wjOdkh fhduq lsÍfï§
ck.ykfhka jeä fokl=g
,dÿre frda.hg tfrys j iajNdúl
m%;sYla;shla ;sfnkjd' fï ksid
m%;sldr ,nd fkd.kakd ,dÿre
frda.shl=f.ka kSfrda.S whl=g frda.h
fndaùug bvla keye'
,dÿre frda.h úksYaph lr.kakd
frda. ,laIK f,i" ifuys
ixfõokh yd ,m le<e,a fyda Bg
jeä m%udKhla ;sîu y÷kd.;
yels hs' fuys§ ,d meyehla" uo r;=
meyehla fyda ;U meyehla .ekSug
mq¿jka' tys uola Wia jQ yd me;,s
,laIK o ;sìh yels hs' tu ,m
le<e,a leiSula we;s fkdjk w;r
tys WKqiqu" iam¾Yh" fõokdj hk
ixfõokj,g ydksù ;sìh yels hs'
ifuys ´kEu ia:dkhl fï ,m we;s
jkak mq¿jka' uqyqK" lka yd YÍrfha
fjk;a ia:dkj, we;sjk uo r;=
meyefhka fyda È,sfik iq¿" >k
jQ ifuys ;äiaisùï isÿ fjkjd' fï
ia:dkj, ifï ixfõokhg ydks
we;s fkdùug bv we;;a w;a yd
mdoj, ysß .;shla È.g u mj;skak
mq¿jka'
z,dÿreZ frda.h mÍlaId lsÍfï§
iajdNdúl wdf,dalhla fyda meyeÈ,s
úÿ,s wdf,dalhlska hqla; jQ ia:dkhl
iu mÍlaId l< hq;= nj ,dÿre u¾ok
jHdmdrfha wOHlaI úfYaI{ ffjoH
pïmd fÊ' w¨;aùr m%ldY l<d'
fuys§ fm!oa.,sl;ajh /flk
mßÈ YÍrh u mÍlaId l< hq;= hs'
ifuys ,m fyda le<e,a tlla fyda
lsysmhla f;dard.; hq;= w;r meyeÈ,s
f,i oekSula ,m u; fkdue;s kï
th ,dÿre frda.h njg ksYaph l<
yels jk nj ffjoH fÊ' w¨;aùr
i|yka lrkjd' óg fmr ,nd.;a
m%;sldr ms<sn|j úuiSula fuys§
wjYH hs' kùk nyq T!IO m%;sldr
l%uh iïmQ¾Kfhka ,nd.;a flkl=g
kej; m%;sldr wjYH jkafka
l,d;=rlska'
,dÿre frda.fha Wmøj wjia:djka
f,i we;sjk úlD;Ska weiaj,"
uqyqfKa fyda fomdj, we;aoehs mÍlaId
lsÍu;a jeo.;a' kQ;k T!IO uÕska
,dÿre frda.h ksÜgdjg u iqj l<
yels hs' rcfha frday,aj, msysá p¾u
frda. idhkj,ska T!IO fkdñf,a
,nd.ekSug yelshdj ;sfnkjd'
fuys§ ,ndfok T!IO úIîc
u¾okh fldg frda.h ;j;a wh
fndaùu iyuq,ska u kj;ajkjd'
ck iudch iuÕ ióm weiqrla
we;s wdhq¾fõo iy foaYSh
ffjoHjrhdf.a wo ojfia ld¾hh
jkafka ,dÿre frda.h ms<sn|j
ck;dj ;=< we;s ÿ¾u; ÿrefldg"
Y%S ,xldfjka ,dÿre ;=rka lsÍfï
i;aldrhg odhl;ajh ,nd§u hs'
ufkdacd iurkdhl
z,dÿreZ frda.h b;d wE; ld,fha isg u wm w;r mj;sk fndajk frda.hla' l%s'mQ' j¾I 600 §
;rï wE; ld,fha§ ,dÿre ms<sn| ,shejqKq jd¾;d bkaÈhdfjka yd Ökfhka ,eî ;sfnkjd' mjqldrhkag yd jerÈ
lrk mqoa.,hkag iEfok frda.hla f,i tl< th ie,lSu ksid ,dÿre frda.Ska iudcfha
wjudkhg ,lajqKd'
furg PdhdrEm l,dfõ
mqfrda.dñhl= miq.shÞ
wm w;ßka iuq.;a;d' n¾á
.=Kfialr kï jQ Tyq l,dfõ úúO
Ydkr /ila Tiafia olaI;d
m%lg l< lD;yia;fhla' jD;a;Sh
PdhdrEm Ys,amshl= f,i 30 jirlg
wêl ld,hla ksr;j isá Tyq l,d
f,djg msúisfhaa 70 oYlfha' tA"
Ñ;%mg ;srkdgl rplhl= f,iska'
iskudjg iqúfYaIS we,aulaa ;snq
n¾á g m%:ufhka u Ñ;%mghlg ;sr
kdglhla ,shkak wjia:dj WÞ
jqfKa rkað;a fmf¾rdf.a z/h;a
ojd,;aZ Ñ;%mgh i|yd hs' bka
,o mßph Tiafia Tyqg iq.;md,
fikr;a hdmdf.a zyka;dfka
l;djZ Ñ;%mgfha iu ;srkdgl
rplhl= jkakg wjia:dj ie,iqKd'
yka;dfka l;dj Ñ;%mgfha
;srkdglhg iïnkaO jQ wfkla
fofokd O¾ufiak m;srdc yd n¾á
chfialr' bkamiq Tyq wurkd;a
ch;s,lf.a zms%hx.dZ yd fcda
uhsl,af.a zoylska tfllaZ hk
Ñ;%mgj, iyh wOHlajrhl= f,i
lghq;= l<d' Tyq .=jkaúÿ,shg
iïnkaO jQfha iq.;md,o is,ajdf.a
werhqñka' .=jkaúÿ,sh i|yd kdgH
yd flál;d /ila Tyq w;ska
ks¾udKh jqKd' l,la rcfha
fiajfha ksr; jQ n¾á ±ä l,lsÍu
u; bka bj;a jqKd'
Tyq jD;a;Sh PdhdrEmlrKhg tla
jQfha 1984 § nkaÿ, moau l=udrf.a
iris mqj;amf;a uq,a ljrh i|yd
PdhdrEm .ksñka' tu PdhdrEmj,
;snQ l,d;aulNdjh u; mqj;amf;a
wf,úh o by< .shd' bka miq tu
mqj;am;a wdh;kfha wfkl=;a mqj;am;a
i|yd;a Tyqf.a Þhl;ajh ysñ jqKd'
iajdëk rEmjdyskS fiajh uÕska fï
olajd úldYh jk f,dj §¾>;u
fg,s kdgHhla f,i ie,flk zfldams
lfâZ fg,s kdgHfha m<uq l;dx.h
,sõfj;a n¾á'
upx n¾á iqn .uka
37 foi;sh2019 ud¾;= 15
foi;sh 2019 ud¾;= 1538
úch l=udr;=x. 1984 jif¾§ uyck mlaIh
ks¾udKh l<d' úchf.a ióm ñ;=rl= jQ n¾á tu
mlaIhg ne£ tys fixlv., m%Odk ixúOdhl jqKd'
úchf.a foaYmd,k .uka uf.a ióm i.hl= jQ n¾á"
úch iuÕ fndfyda .uka ìuka i|yd iïnkaO jqKd'
úchf.a jeäu PdhdrEm f.k we;af;a o n¾á' t,a'à'à'B'
ixúOdkh úiska w;awvx.=jg .kakd ,o yuqÞ fin`Mka
isõ fokl== ksoyia lr .ekSu i|yd t,a'à'à'B'h
iuÕ idlÉPd lsÍug úch iuÕ hdmkhg .sh isõ
fokdf.ka tla whl= jQfha;a Tyq hs' wfkla fofokd TiS
wfí.=Kfialr iy *S,slaia fmf¾rd hs'
miqj n¾á fjf<| m%pdrl PdhdrEmlrKh fj;
keUqre jqKd' Tyqf.a PdhdrEmj, lsishï iqúfYaI;ajla
;snqKd' tfyhska tjl furg meje;s m%uqL;u fjf<|
m%pdrK wdh;k /ila ;u ±kaùï PdhdrEm yd Èk
o¾Yk ks¾udKh lr .ekSu i|yd Tyq iïnkaO lr
.;a;d'
n¾á .=Kfialr ud uq,ska u y÷kd .;af;a 1986 jeks
ld,fha' tjl furg PdhdrEm uqøK wdh;k ;snqfKa
w;f<diaila muK hs' wm w;r m%p,s; ia:dkh jQfha
fld<U 5 *hs*a mdf¾ ;snqKq f*dfgda l,¾ wdh;kh hs'
t;ekg tjl udOH lafaIa;%hg yd ±kaùï lafIa;%hg
iïnkaO ish¨ u PdhdrEm Ys,amSka meñ‚hd' mg,
mgh úldYh lr wjYH PdhdrEm f;dard tAjd uqøKh
lrf.ku hkakg wm tjl mqreÿ ù isáhd' tu ld¾h
bgqjk f;la fmdfgda l,a¾ wdh;kfha fld;ekl fyda
tl;= ù fndfyda foa l;d lsÍu wfma mqreoaola jqKd' n¾á
.=Kfialr o ks;r tys meñ‚ fyhska wm fndfyda iqyo
jqKd' wm Tyq weu;=fõ n¾á whshd kñka' Tyq wmg
jvd jeäuy¨ jqj;a yefudag u l;d lf<a upx lsh,hs'
b;d ksy;udkS" fiñka l;dny l< n¾á whshd isák
;ekl b;d úfkdaoldñ mßirhla uejqKd' Tyq yd l<
l;dnfya§ wmg fndfyda w;a±lSï ,nd.; yels jqKd'
úfYaIfhka äðg,a ;dlaIKhla ms<sn| j ySfkkaj;a wid
fkd;snqKq wmg PdhdrEm .ekSfï we;eï Wml%u n¾á
whshd lshd ÿkakd' tA" Tyq i;;dNHdifhka y÷kd.;a
Wml%u' miq j f*dfgda l,¾ wdh;kh bínkaj,g
f.k .sh miq ;j;a w¨;a ñ;=rka /ila wmg tla jqKd'
Tjqkaf.ka we;eï wh wo wm yer f.diska' ±ka n¾á
whshd o iuqf.k .syska' Tyq ug wjika jrg yuq jqfKa
2014 wf.daia;= udifha' tÈk Tyq ud fiajh l< bßÞ
,xld§m ld¾hd,hg meñK Tyqf.a ks¾udK Þhl;ajh
w.hñka t<s ±lajqKq lD;shla ug ÿkakd' zwkka; jQ
forK irdZ kï jQ tu lD;sh ;=< Tyqf.a Ôú;fha
iuia;h u leá j ;snqKd' n¾á whsfha Tng iqn .uka'
ms%hkacka iqf¾Ia o is,ajd
Tyq wmg jvd jeäuy¨ jqj;a yefudag u l;d lf<a upx lsh,hs' b;d ksy;udkS" fiñka l;dny
l< n¾á whshd isák ;ekl b;d úfkdaoldñ mßirhla uejqKd' Tyq yd l< l;dnfya§ wmg fndfyda w;a±lSï ,nd.; yels jqKd'
úfYaIfhka äðg,a ;dlaIKhla ms<sn| j ySfkkaj;a wid fkd;snqKq
wmg PdhdrEm .ekSfï we;eï Wml%u n¾á whshd lshd ÿkakd' tA" Tyq i;;dNHdifhka y÷kd.;a
Wml%u' miq j f*dfgda l,¾ wdh;kh bínkaj,g f.k .sh miq ;j;a w¨;a ñ;=rka /ila wmg tla jqKd' Tjqkaf.ka we;eï wh wo wm yer f.diska'
l%Svdl%Svd
,nk wfma %,a udifha fodayd lgd¾ys§ meje;aùug
kshñ; wdishdkq u,, l% Svd Y+r;dj,sh i|yd jk
Y% S ,xld uq,sl ixÑ;h f;aÍu miq.shod meje;ajqKd'
fld<U iq.;odi msáfha meje;s tu cd;sl f;aÍï
;r.fha§ kj Y% S ,xld jd¾;djla iu`.ska ol=Kq
wdishdkq jd¾;djla w¨;a lsÍug flá ÿr Odjk Y+r
ysudI taIdka iu;a jqKd' óg¾ 100 biõjg tla jQ Tyq
;;amr 10'22l ld,hlska ;r.h ksu lrñkqhs fï
jd¾;dj ìys lf<a'
tys§ ì| jegqfKa bkaÈhdfõ .=jyd;sys§ 2016 jif¾
meje;s ol=Kq wdishdkq l% Svd Wf<f,a fõ.j;au
l% Svlhd f,i óg¾ 100 biõj ;;amr 10'26lska
ksu l< ysudI taIdka úiska u msysg jQ Y% S ,xld
jd¾;dj iy ol=Kq wdishdkq jd¾;dj hs'
fï ;r.fha m<uq Èkfha óg¾
100 biõfõ uQ,sl jghg ;;amr
10'11 lska o" wjika mQ¾j ;r.h
;;amr 10'12 lska o ksu
lsÍug ysudI iu;a jqj;a th
iq<f`.a fõ.fha jdish u;
fmka jQ olaI;djla f,i
i,ld jd¾;d fmd;g tla
jqfKa keye' flfia fj;;a
th tf;la fuf;la óg¾
100 ;r.hl§ Y% S ,xld
l% Svlhl= jd¾;d l< by<u
oialu o fjkjd'
iq<f`.a wNsfhda.h tAIdka
m%shxlr ùrisxy
39 foi;sh2019 ud¾;= 15
foi;sh 2019 ud¾;= 1540
mrdchka je,l fj<S isá YS%
,xld lKavdhu fkdfndaÞ
ksudj ÿgq YS% ,xld - ol=Kq wms%ldkq
fgiaÜ ;r. ud,dj 2 - 0la jYfhka
ch.;af;a wdishdkq rgla trg ;=<
§ ,nd.;a m%:u mQ¾K ;r.dj,s
ch.%yKh njg jd¾;d fmd;g
tlalrñka' óg fmr trg ;=<§
mQ¾K fgiaÜ ;r.dj,s ch.%yK
jd¾;d lr we;af;a ´iafÜ%,shdj yd
tx.,ka;h muK hs' fï ksid fï
;r.dj,sh YS% ,xld fgiaÜ ls%lÜ
lKavdhug iqúfYaI ch.%yKhla
fjkjd'
ol=Kq wms%ldkq ;r.dj,sh
wdrïN jkafka kj kdhl Èuq;a
lreKdr;akf.ka hq;a kjl
lS%vlhkaf.ka iukaú; lKavdhula
yeáhg hs' tA jf.a u ol=Kq wms%ldkq
lKavdhu ;u uõìfï§ olajk
iqúfYaI olaI;d .ek úfYaIfhka
i|yka l< hq;= keye' thg fya;=j
fõ. ;K;s,s iys; lS%vdmsá ;=<§
f,dj bÈßfhka u isák fõ. mkaÿ
heùfï n,we‚hla Tjqka i;=ùu hs'
úfYaIfhka u j¾kka *s,ekav¾"
l.Sfida rndvd" vqwdka T,súh¾"
úhdka uq,av¾ jeks lS%vlhka Bg
fyd`o u WÞyrK hs'
;r.dj,sfha m%Odk yerjqï ,CIHh
;r.dj,sfha m%:u ;r.fha§
,nd.;a lvq̈ tll w;súYsIag
ch.%yKh fï ;r.dj,sh
iïmQ¾Kfhka
u fjkia ùug
m%Odk fya;=j
jqKd' úfYaIfhka u
YS% ,xld kdhl
Èuq;a lreKdr;ak
ldisfha jdish Èkd
.ksñka m%:ufhka ol=Kq
wms%ldkqjkag mkaÿjg myr§ug
wdrdOkh lsÍu;a Tjqka j m<uq
bksfï§ ,l=Kq 235lg iSud lsÍu;a
ch.%dyS udjf;a uQ,sl wä;d,u
njg m;a jqKd' tfy;a YS% ,xld
lKavdhug ol=Kq wms%ldkqjkaf.a
oCI mkaÿ hjkakka bÈßfha m<uq
bksu fjkqfjka ,nd .ekSug
yels jqfKa o ,l=Kq 191la muK
hs' fojeks bksu fjkqfjka ol=Kq
wms%ldkq lKavdhu ,l=Kq 259lg
iSud lsÍug YS% ,xld mkaÿ hjkakka
yd mkaÿ rlskakka j. n,d .;a;
o Tjqkaf.a m<uq bksfï ,l=Kq
44l w;sßla;h;a iu`. YS% ,xldfõ
fojeks bksfï ch.%dyS b,a,lh
jqfKa ,l=Kq 304la' tu b,lalh
yUdhdug msáhg msúis YS% ,xld
lKavdhfï m%Odk ms;slrejka
lS%vd.drhg hejQ ol=Kq wms%ldkq
mkaÿ hjkakka ,l=Kq 226la jk
úg lvq¨ 9la ì| ouñka ch.%yKh
wdikakhg meñK isáhd' tA jk
úg ms;slrejl= f,ig kï ±rE
l=i,a cks;a fmf¾rdg wjidk
ms;slre f,i isá úYaj m%kdkaÿ
wk.s iyhla foñka ls%lÜ lS%vdfõ
ch.%yKh wúksYaÑ; tlla nj
kej; f,djg mila lf<a ,l=Kq
78l fkdì÷Kq
in|;djla
mj;añka' fï jk
úg l=i,a cks;a fkd±ù
,l=Kq 153la /ialrf.k
isá w;r úYaj m%kdkaÿ
Tyqg wk.s iydhla
,ndfoñka ,nd isá
,l=Kq ixLHdj 06la'
fuh wjidk
lvq,af,a
jd¾;d.;
iïnkaO;djla
f,i jd¾;d
fmd;g o tlafjkjd'
fmda¾Ü t,sifn;a lS%vdx.Kfha
meje;s fojeks fgiaÜ ;r.fha§
ldisfha jdish Èkd m<uqj mkaÿjg
myrÿka ol=Kq wms%ldkq lKavdhu
uq,a bksu fjkqfjka ,l=Kq 222la
/ia l< w;r Bg ms<s;=re jYfhka
m<uq bksu fjkqfjka YS % ,xld
lKavdhu ,l=Kq 154la /ia
l<d' ,l=Kq 68l w;sßla;hla
we;sj fojeks bksu wdrïN l<
ol=Kq wms%ldkq lKavdhu tys§ ish¨
fokd u ±ù /ia lf<a ,l=Kq 128la
muK hs' tys§ YS% ,xld lKavdhu
ch udj;g msúisol=Kq wm%sldkq ixpdrh
41 foi;sh2019 ud¾;= 15
wdkkao chisxy
fjkqfjka wk.s mkaÿ heùul
ksr; jqKq iqrx. ,laud,a ,l=Kq
39lg lvq¨ 4la o" Okxch is,ajd
,l=Kq 36lg lvq¨ 3la o" liqka
rdð; ,l=Kq 20lg lvq¨ 2la o
,nd .ksñka mkaÿfjka oialï
±lajQjd' tA wkqj ch.%yKh i|yd YS%
,xld lKavdhfï b,lalh jqfKa
,l=Kq 197la' tu b,lalh yUd
.sh YS% ,xld lKavdhu lvq¨ 2la
±ù tu b,lalh fj; <.dùug
iu;ajqKd' tA wkqj YS% ,xldjg ysñ
jQfha lvq¨ 8l úYsIag chla' tys§ YS%
,xld lKavdhu fjkqfjka l=i,a
fukaäia fkd±ù ,l=Kq 84la o"
´IO m%kdkaÿ fkd±ù ,l=Kq 75la o
,nd.ksñka YS% ,xld ch.%yKfha
kshuqjka jqKd'
;r.dj,sfhka miq j udOH
fj; woyia ±la jQ l=i,a cks;a
—ol=Kq wms%ldkq lKavdhug
tfrys j ;r.dj,sh ch.ekSu
.ek b;du;a i;=gq fjkjd' m<uq
;r.fha§ ;udg iyfhda.h foñka
ch.%yKh olajd u úYaj m%kdkaÿ
±la jQ olaI;dj w;sYhska u w.h
lrkjd' óg wu;r j
fï ;r.dj,sfha§
ish¨ u
lS%vlhkag
fuys f.!rjh
ysñúh hq;= hs'˜
;r.dj,sfhka miq udOH fj;
woyia ±la jQ YS% ,xld lKavdhfï
kdhl Èuq;a lreKdr;ak —ol=Kq
wms%ldfõ§ ;r.dj,shla ch.%yKh
lrkjd lshk tl f,fyis
ld¾hhla fkdfjhs' tAl úYsIag
ch.%yKhla' wfma lS%vlhka
fyd¢ka lS%vd l<d' Tjqkaf.a lS%vd
rgdj .ek ksiel j u i;=gq
jqKd' ;reK lS%vlhka ±la jQ
oCI;d b;d u by< hs' wfma mkaÿ
heùfï n, we‚h;a tfia u hs'
fï ch.%yKh YS% ,xldfõ ls%lÜ
f,da,Ska fjkqfjka mqo lrkjd'
Tjqka wmg È.ska È.g u iyfhda.h
ÿkakd muKla fkdfjhs" wm
mrdch jk úg§
mjd wm iuÕ isáhd'
Tjqka fjkqfjka
hula lrkak wmg
´kElu ;snqKd'˜ flfia
fj;;a m<uq ;r.fha
ch.%yKfhka miq YS% ,xld
lKavdhfï lS%vd.drh ;=< th
iurkq ,enQ wdldrh yd tys§ l<
m%ldY ms<sn| wka;¾cd,h Tiafia
m%pdrh lsÍu b;d u lk.dgqjg
lreKla' tjeks foa
bÈßhg fkdùug
j.n,d .;
hq;= fjkjd' YS%
,xldfõ ls%lÜ
kexùug fï
ch.%yKfha
isg olaI;d
bÈßhg u
f.khdug
kj ls%lÜ
kdhlhdg yd Tyqf.a i.hkag
yels jqfKd;a YS% ,xldfõ ls%lÜ
kej; cd;Hka;rfha nenf,kjd
fkdwkqudk hs'
l=udß úl%uisxy
foi;shmqj;a iÕrdj 50/-
rcfha m%jD;a;s fomd¾;fïka;=fõ m%ldYkhla
f,dalfha fyd| u .=rejßh f;aÍfï
;r.dj,shla ud¾;= ui 10
jeks Èk vqndhsys§ meje;aùug lghq;= lr
;sfnkafka tlai;a wrdì tó¾ rdcHfha
wkq.%yfhka' f;aÍ m;ajk fyd| u .=rejrhdg
wfußldkq fvd,¾ ñ,shkl ;Hd.hla
msßkeóug hs kshñ;'
o .af,dan,a àp¾ m%hsia ^The Global Teacher Prize& kñka kï lr we;s fï
jevigyfka wjika 10 fokd w;rg
Y%S ,dxlsl ;eke;a;shl we;=<;a ùu
iqúfYaIs;ajhla' zf,dalfha fyd| u
.=rejrhd iïudkhz wìhig meñK isák
weh hfidaodhs fi,ajl=urka kue;s 32 yeúßÈ
;reK .=rejßhla'
1987 § Y%S ,xldfõ Wmka weh tlS ld,
jljdkqfõ ;snQ foaYmd,ksl ;;a;ajh
ksid TiafÜ%,shdjg ixl%uKh ù ;sfnkjd'
1988 jif¾§ uj mshd iu`.ska TiafÜ%,shdjg
ixl%uKh jk úg wehg wjqreoaolg;a jvd
wvq nj hs i`oyka jqfKa'
hfidaodhs fi,ajl=urka .=rejßhl f,i
fiajh ,nd fokafka TiafÜ%,shdfõ isâks
kqjr msysá rEá ys,a yhs ial+,a ^Rooty Hill High School& kue;s mdi,g hs' weh
úfoia udOHg mjid ;snqfKa 2009 jif¾
úYajúoHd, YsIHdjl f,i mqyqKqjla
,nkak tlS mdi,g we;=<;a jQ njla'
flfia fj;;a f,dalfha fyd`o u .=rejßh
ùfï n,dfmdfrd;a;=j we;sj bkakd weh
foudmshka" ñ;=rka iy b.ekajQ .=rejrekag
ia;=;sjka; ù ;snqfKa fu;rïÿrla meñŒug
w;aje,la jQfha Tjqka nj mjiñka'
isyskhlsfyd|u .=rejßh
hfidaodhs fi,ajl=urka