Қазақ тілі Әдістемелік нұсқаусемерочка.kz/userfiles/item/145/Kazak tili... · 2020. 1. 24. · Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты

1

Даулеткереева Н.Ж., Бекетова А.Б., Кенжина А.Х,

Қожағалиева А.М.

Қазақ тілі

Әдістемелік нұсқау

для учителей 4 класса

общеобразовательной школы

с русским языком обучения

Алматыкітап баспасы

2019

2

Даулеткереева Н.Ж., и др.

Қазақ тілі: Әдістемелік нұсқау. Для учителей 4 класса общеобразовательной

школы с русским языком обучения. Даулеткереева Н.Ж., Бекетова А.Б., Кенжина А.Х.,

Қожағалиева А.М. – Алматы: Алматыкiтап баспасы. 2019. – 398 с., илл.

3

Кіріспе

«Қазақ тілі» пәнін оқытудың мақсаты қоғамдық ортада қазақ тілінде қарым-қатынас

жасау мүмкіндіктерін қамтамасыз ететін коммуникативтік дағдылардың негізін қалыптастыру

және тілдік нормаларды қолдануға, сауатты жазуға үйрету.

Қойылған мақсатқа жету үшін бірнеше міндеттер шешіледі. Олар:

1) тілдік дағдыларын (айтылым, тыңдалым, оқылым, жазылым) дамыту;

2) қазақ тіліндегі сөздік қорын үздіксіз дамыту әдістерін меңгерту;

3) тұрмыста, қоғамдық орындарда, мәдени орталарда қазақ тілінде қарым-қатынас жасау

қабілеттері мен дағдыларын дамыту;

4) қазақ тілінде меңгерген білім, білік дағдыларын күнделікті өмірде өз бетінше қолдануға

дағдыландыру;

5) шығармашылықпен жұмыс істеуге, сын тұрғысынан ойлау қабілеттерін дамыту.

«Қазақ тілі» пәнінде пәндік білім коммуникативтік дағдылар аясында меңгеріледі. Бастауыш

сыныпта қазақ тілін оқытуда оқушылардың бұл қабілеттері әлі де қалыптасып болмағандықтан,

тілдік дағдыны қалыптастыруға көбірек орын беріледі. Тілдік құралдар оқушылардың

коммуникативтік дағдыларын қалыптастыру, дамыту мақсатына сәйкес іріктеледі.

Бұл әдістемелік нұсқау орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында оқыту қазақ тілінде

емес 1–4 сыныптары үшін Қазақ тілі оқу бағдарламасына (Астана, 2016 жыл) сәйкес дайындалған

4-сынып оқулығы, жұмыс дәптерлерімен тиімді жұмыс істеуге арналған.

Аталған бағдарламада бастауыш мектептегі «Қазақ тілі» пәні бойынша оқушылардың білім,

білік дағдыларына қойылатын талаптар «Шет тілін меңгерудің жалпыеуропалық құзыреті» (CEFR)

деңгейлерін (А1, А2, В1, В2, С1) ескере отырып құрастырылған. Бастауыш сыныпты аяқтағанда

қазақ тілін қарапайым А1, А2 (бастапқы) деңгейінде меңгереді.

Пән бойынша білімді меңгеру оқу бөлімдерінде тілдік дағдыларды қалыптастыру

мақсатында ұйымдастырылған. Оқу бөлімдері жинақталған білім мен түсінік және дағдыларды

қалыптастыру мақсаттарын көздейтін бөлімшелерге бөлінген. Оқу мақсаттары әр бөлімше

ішіндегі өзара сабақтастықты айқындайды. Мұғалім мен оқушыға болашақ қадамдары жөнінде

өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік береді.

4-сыныпқа арналған «Қазақ тілі» оқулығының құрамдас бөлігі болып табылатын әдістемелік

нұсқау мұғалімдерге жаңа әдістемелік бағыт бойынша қолдау көрсету мақсатымен жазылған.

Қазақ тілін екінші тіл ретінде оқыту әдістемесі бүгінде әлемдік тәжірибелермен толығып,

коммуникативті оқыту бағытына, атап айтқанда, белсенді оқыту әдісіне бет бұрды.

Оқыту кешенін дайындау барысында авторлар құрамы мемлекеттік білім беру стандартына

сай құрылған пәндік оқу бағдарламасын негізге алып, тілді игертуге қажет грамматикалық білім

мен лексикалық қорды (тыңдалым, оқылым, айтылым, жазылым) оқыту дағдыларымен астастыра

меңгертуді жүйелі жоспарлайды.

Бастауыш мектеп оқушылары ұдайы мұғалімнің жетелеуін қажет етеді. Сондықтан

оқушының сабаққа деген қызығушылығын жойып алмайтындай тапсырмалардың түрленіп

отыруы және жеңіл болуы мейлінше қамтамасыз етілді.

Грамматика

Бағдарлама бойынша бастауыш сыныптарда грамматикалық білім тек қолданыстық

деңгейде үйретілу мақсаты көзделген. Ғылыми тілде терминдер немесе жаттауға міндеттейтін

ережелер қолданылмайды. Грамматикалық білім ықшамдалып, түсінікті тілмен арнайы «Есте

сақта» айдарымен ұсынылады. Оқулықтың бұл бөлігі мұғалімнің басшылығымен түсіндіріледі. Әр

грамматикалық түсінікке сай «Жаттық» айдарымен пысықтау тапсырмасы беріледі. Кей жағдайда

өн бойында белгілі бір грамматикалық құрылымдарды жинақтап тұрған оқылым немесе тыңдалым

мәтіндері де грамматикалық түсінігін бекітуге септігін тигізіп жатады. Айта кететін жайт, әр

4

сабақта грамматикалық білім беру міндет емес. Кейде керісінше де бола алады. Бір сабақ

толығымен грамматикалық білімді меңгертуге арналады.

Сөздік қор

Мұғалімге арналған нұсқаулықта сөздік қорды дамытуға баса назар аударылады.

Оқушыларға жаңа сөздерді үйретудің түрлі амалдары әр сабақта сөз болады.

Қазақ тілі сабағында аударма тәсілі мүлде қолданылмайды. Мұғалім жаңа сөз мағынасын

сурет немесе жест, қимыл арқылы ұғындырады. Сабақ барысында өте қарапайым, қысқа

сөйлемдер құрап сөйлейді. Кейбір кездері оқушыларға жаңа сөз мағынасын өздері іздеп

табуларына рұқсат беріледі. Өйткені оқушы өз бетімен іздене алатындай дәрежеге жетуі тиіс.

Ескеретін жайт, сабақта тек түсіндірме сөздік немесе суретті сөздік қолдану ұсынылады.

Оқулықта ұсынылатын жаңа сөздер бір сабақтың көлемінде бірнеше рет қолданылады.

Сондай-ақ, алдағы бірнеше сабақтарда қайта ұшырасып, оқушы санасында еріксіз жатталады.

Лексикалық қордың аумағы оқушыларға сөз тіркестерін немесе дайын сөйлесім үлгілерін

(фразалық тіркестер сынды қалыптасқан екі-үш сөзден тұратын синтаксистік оралымдар) берумен

айтарлықтай кеңи түспек.

Оқушылардың лексикалық минимумдарды қолданып сөйлеуіне ерекше ден қойған дұрыс.

Әрбір үйренген сөз оқушының қолданысына жарайтындай дәрежеде жаттықтырылып барып оның

лексикалық қоржынына енеді.

Әлемдік тәжірибе бойынша тілді тиімді меңгеру 4 дағды арқылы жүзеге асырылады.

Тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым дағдылары коммуникативтік дағдылар болып табылады.

Аталған дағдылардың әрқайсысының өзіне тән ерекшеліктері бар. коммуникативтік дағдыларды

басшылыққа ала отырып оқыту функционалды сауаттылықты қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Грамматикалық білім тілдік төрт дағдыны қалыптастыру барысында жүзеге асырылып отырады.

Оқушының әдеби тіл нормаларын дұрыс және орынды қолдана білуіне үлкен мән беріледі. Ал

лексикалық тақырыптар белгілі бір тақырыптар аясында оқушының сөздік қорын байыта отырып,

сөздің мағынасын түсінуге, мақсатқа сай қолданылуын жүзеге асырады.

1. Тыңдалым

Тыңдалым рецептивті дағдылар қатарына жатады. Тыңдалым дегеніміз – тілге сай әрекет ету,

яғни тілдің дыбыстық мағынасын түсіну. Ол үшін біз контектіні, тілді және ғалам туралы

білімімізді пайдаланамыз. Тыңдалым ауызекі сөйлеу тілін қамтығандықтан, оның тілі жазба тілден

өзгеше болып келеді.

Тыңдалымның түрлері:

Әңгімелесу (диалог), әңгімелер (оқиға), хабарландыру, әндер, нұсқау, лекция және жарнама

т.б.

Оқулық көлемінде ұсынылған тыңдалым мәтіндері қысқа және ұзақ болып келеді. Оның қысқа

нұсқалары тілді тыңдап тануға немесе жаңа сөздер мен тілдік құрылымдарды таныстыру

мақсатында беріледі. Ал ұзақтау болып келетін диалогтер мен монологтар, өлеңдер мен әндер

тыңдалым дағдысын қалыптастыруға және тыңдағанды қаншалықты оқушы түсінгенін бағамдап

білуге арналып жазылған.

2. Оқылым

Оқылым рецептивті (қабылдаушы) дағдылар қатарына жатады. Оқылым дағдысы мәтінді

жазу, айтудан гөрі жауап қайтару немесе мақсатқа сай әрекет етуді білдіреді, яғни жазба тілдегі

мәтінді түсіну.

Аталған кешен интенсивті және экстенсивті оқу материалдарымен молынан қамтылған.

Оқулықтағы мәтіндердің басым бөлігі арнайы жеңілдетілген тілмен (адоптированный) жазылған.

5

Алайда арагідік тілдің табиғи қалпын оқушыға таныту үшін өңделмеген нұсқадағы мәтіндер де

мақсатты түрде оқулыққа енгізілген. Оқылымның шолып оқу, нақты мәліметті тауып оқу немесе

болжап оқу, мәтін абзацтарын ретімен оқу т.б.

3. Айтылым

Айтылым – продуктивті дағдылар қатарына жатады. Яғни тілді қабылдап үйренуден гөрі оны

қолдану, сөйлеу көрініс табады.

Айтылым дегеніміз – өзге адамдармен қарым-қатынасқа түсу барысында ойымызды жеткізу

үшін тілдік бірліктерді қолдану.

Қазіргі заманғы көптеген жаңа тәсілдер ақпараттық-үдерістік модельге негізделеді. Зерттеу

көрсеткендей, әр адам өзі туралы ойын білдіргенді ұнатады. Сөйлесім тапсырмасын орындату

үшін осы бір жайт қатаң ескерілді. Оған қоса қазақ тілін екінші тіл ретінде оқитын оқушыға үнемі

сөйлесім үлгісі ұсынылады. Тіпті оқылықта мұндай нұсқау түрі болмаса да, мұғалім өзі немесе

сыныптағы қабілеті жоғары оқушы сыныпқа үлгі көрсете алады. Ерекше атайтын жайт, сөйлесім

дағдысы қалыптасу үстіндегі оқушылардың қатесін үнемі түзеу немесе сынып алдында жариялап

түзеу әдісін қолданбауды ұсынамыз. Оқушының ынтасын жоймайтындай әдіс-амал қолдану

арқылы ғана қатені түзеп көрсетуді жүзеге асыруға болады.

4. Жазылым

Жазылым – продуктивті дағдылар қатарына жатады. Продуктивті дағды дегеніміз – тілді

қолданып сөйлеу немесе жазу. Жазылым хабарды қағаз бетіне түсіруді қамтамсыз етеді. Біз жазу

арқылы коммуникацияға түсу үшін әріптер мен сөздерді пайдалана отырып, сөйлемдер

құрастырамыз. Ал сөйлемдерді топтастыру арқылы өз ойымызды жеткізе аламыз.

Оқулық пен жұмыс дәптерінде жазылымға арналған тапсырма түрлері көптеп беріледі. Осы

орайда жызылым сабақтың мақсатына орай «қатаң қадағаланатын» және «еркін жазуға арналған»

болып бөлінеді. Оған қоса, жазылымның дайын шаблонды толтыру формасы да ұшырасып

отырады.

Қайталау

Әр тарау бойынша екі сабақ қайталауға арналады. Бұл орайда мұғалімге нақ осы қайталауға

ұсынылған тапсырмаларды оқушыларға орындату міндеті қойылмайды. Мұғалім өз қалауынша

тапсырманы таңдап, іріктеп алуына болады. Сыныптың қабілеті мен тараудағы білімді игеру

қарқыны ескеріледі.

Қалыптастырушы бағалау үдерісі

Қалыптастырушы бағалау – оқушының оқу нәтижесінің үнемі ілгерілеп және дамып

отыруына ықпал ететін, мұғалім мен оқушы, оқушы мен оқушы арасында кері байланысты

қамтамасыз ететін үдеріс.

Оқыту мен оқуды тиімді түрде ұйымдастыру үшін әр оқушының ілгерілеуі мен ағымдағы

түсіну деңгейін үнемі анықтап отыру маңызды. Бұл қалыптастырушы бағалау барысында

жүргізіліп, оқушының оқу жетістіктері туралы шешім қабылдауға мүмкіндік береді.

Қалыптастырушы бағалау – барлық тоқсанда күнделікті сабақ беру барысында жүйелі

жүргізіледі және сабақтың бөлінбейтін бөлігі. Қалыптастырушы бағалау барысында балл мен

баға қойылмайды, мұғалім мен оқушының арасындағы кері байланыс әрекеті арқылы оқыту

үдерісін уақытында түзетіп отыруға, оның өлшемін анықтауға, сабақты әрі қарай жоспарлауға

ықпал етеді.

Қалыптастырушы бағалау – оқыту мен оқудың біртұтас құрамдас бөлігі. Қалыптастырушы

бағалау үдерісі төмендегі кезеңдерден тұрады:

-Оқушыларды анықталған оқу мақсаттары мен бағалау критерийлерімен таныстыру.

6

-Оқушылардың нені және қандай деңгейде түсінгендігін анықтайтын дәлелдемелердің көрсеткіші

бола алатын тиімді орта тудыру немесе олардың басқа іс-әрекеттерін ұйымдастыру.

-Оқушының дамуына ықпалын тигізетін тиімді кері байланыс беріп отыру.

-Оқушыларды бір-біріне өзара оқыту көзі бола алатындай етіп ынтымақтастыру.

-Оқушы өз оқуы барысында өзін «жасаушы/құрушы» ретінде қабылдау.

Қалыптастырушы бағалауды жоспарлау және ұйымдастыру

-әр сыныпта сабақ беру үдерісінде мұғалім оқу бағдарламасындағы барлық оқу мақсаттарын

қамтуы керек. Пән бойынша оқу жоспарында барлық оқу мақсаттары үшін ұсынылатын

жаттығулар берілген.

Бағалау үдерісін тиімді түрде өткізу үшін мұғалімге:

-оқу мақсатына сәйкес бағалау критерийлерін нақты құрастыру;

-тапсырмаларды бағалау критерийлеріне сай құрастыру және дескрипторларын анықтау;

-оқушыларға тиімді кері байланыс орнату ұсынылады.

Бағалау критерийлері оқу мақсатында не көрсетілсе, тек соны ғана бағалайды. Мұғалім

бағалау критерийлерін оқу мақсаттарына сәйкестендіріп, нақтылап дайындауы маңызды.

Тілдік дағдыларды дамытуға арналған стратегиялар

«ҮШ ҚАДАМДЫ СҰХБАТ» Әр топ тақырыпқа байланысты бір-біріне тыңдалған мәтін бойынша 3 түрлі сұрақ, пікір

айтып талқылайды. Негізгі ақпаратты анықтайды. (Тыңдай отыра оқушы өз пікірін айтуға, ойын

дәлелдеп сөйлеуге дағдыланады)

«ӘДЕБИ ШЕҢБЕР»

1. Талқы себепшісі – тақырып бойынша 5 сұрақ құрастырады.

(Кейіпкерлері, сюжет, қарым-қатынас, автор позициясы бойынша)

2. Белгілеуші – тақырыптың қай бөлімі ең маңызды екенін дәлелдейді.

3. Байланыстырушы – тақырыпты өмірмен байланыстырады, дәлелдейді.

4. Қорытындылаушы – автор позициясы мен көтерген мәселесін қорытындылайды (тыңдалған

материал бойынша топтық жұмыста қолдану өте тиімді, әр оқушыда жауапкершілік пайда

болады).

«КУБИЗМ» (І түрі)

Қажетті жабдықтар: әр қырына тапсырма жазылған «ойын тасы».

Жаттығуды орындау барысы: оқушылар екі топқа бөлінеді, әр топ оқушыларына әр қырына

тапсырма жазылған «ойын тасы» беріледі. Топтың әр мүшесі «ойын тасын» лақтырады. Ойын

тасындағы нөмірге сәйкес шығарманың «деталін» айтады.

Талқылауға берілетін шығарма нысандары:

Сюжет

Кейіпкер

Оқиға

Мекен

Тақырып

Әдеби көркемдегіш құралдар

(Тиімділігі: «Кубизм» белсенді оқыту түрін әдеби көркем шығарманы талдауға, өткен сабақты

қорытындылауға өте тиімді).

(ІІ түрі)

Бұл тәсілдің негізінде оқушы:

Берілген мәтінді жан-жақты қарастырады;

Мәтінмен терең танысып, әртүрлі ойлау дағдыларын жүзеге асырады;

Мәтін бойынша рефлексия жасай алады;

7

Ұсынылған өзекті мәселе бойынша өз көзқарасын шығармашылық тұрғыдан жеткізе біледі;

Таным әрекеті үдерісінде қарым-қатынас шеберлігі артады.

Әдісті жүзеге асыру қадамдары:

1-қадам: тақырыппен танысу

2-қадам: №1, №2, №3, №4, №5, №6 топтарға бөліну. Текшенің көмегімен төмендегі

тапсырмаларды бөлу:

СУРЕТТЕҢІЗ (Түсі, пішіні, өлшемі)

САЛЫСТЫРЫҢЫЗ (Неге ұқсатасыз? Ерекшелігі неде?)

БАЙЛАНЫСТЫРЫҢЫЗ (Ассоциация) (Сіз не туралы ойладыңыз?)

ТАЛДАҢЫЗ (Қалай жасалған? Қандай бөліктерден тұрады?)

ҚОЛДАНЫҢЫЗ (Бұнымен не жасауға болады? Қалай қолдануға болады?)

РАСТАЙТЫН НЕМЕСЕ ЖОҚҚА ШЫҒАРАТЫН ДӘЛЕЛДЕР КЕЛТІРІҢІЗ (иә/жоқ,

келісемін/келіспеймін, маңызды/маңызды емес, дұрыс/бұрыс, пайдалы/зиян).

«АҚЫЛДЫҢ АЛТЫ ҚАЛПАҒЫ»

«Ақ қалпақ» киген оқушы қажетті ақпаратты анықтап сөйлейді.

«Сары қалпақ» киген оқушы тақырыптың тиімділігін сендіре айтады.

«Қызыл қалпақ» киген оқушы тақырып бойынша болжам жасайды.

«Жасыл қалпақ» киген оқушы тақырып бойынша креативті, жаңа идеялар айтады.

«Көк қалпақ» киген оқушы тақырыпқа сараптама жасайды.

«ДӘСТҮРЛІ ӘҢГІМЕ»

Оқушылар қысқа әңгімеден кейіпкерлер мен олардың іс-әрекеттерін анықтайды. Олар

кейіпкерлердің іс-әрекетін саралап, бағалайды. Олар, сондай-ақ, басқа топқа әңгіменің мазмұны

бойынша 5 сұрақ құраулары керек. Әр топ әңгіме мазмұны мен кейіпкерлер туралы идеяларымен

алмасады (әңгіме мазмұнын тексергенде тиімді әдіс).

«ПОПС» формуласы

Бірінші сөйлем: «Менің ойымша ...»

Екінші сөйлем: «Себебі, мен оны былай түсіндіремін ...»

Үшінші сөйлем: «Оны мен мына фактілермен, мысалдармен дәлелдей аламын ...»

Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім ...»

Айтылған пікір қайталанбауы керек, дәлелмен сөйлей білу керек. Ойын тұжырымдап, нақты

жеткізуге бағыттайды.

«ПИРАМИДАЛЫҚ ТАЛҚЫЛАУ»

Топ мүшелері өз пікірін жеке жазып, ортада талқылап, ортақ пікір қалыптастырады. Топ

мүшелерінің саны 4 оқушыдан болуы керек. Әр топ таратылған флипчарт қағазға тапсырмаға

байланысты жеке өз ойларын жазады. Қағазды бұру арқылы бір-бірінің жауабымен танысады.

Жауаптарымен танысып, ортақ пікірді қағаз ортасына жазып, ойларын қорғайды.

«ФИШБОУН» (Балық қаңқасы) Пайдаланатын мақсаты: мәселені/тақырыпты талқылауға арналған жаттығу.

Орындалу барысы: басы – тақырыптың мәселесі, үстіңгі сүйектері – тақырыптың негізгі

түсініктері, астыңғы сүйектері – себептері, құйрығы – мәселенің шешімі. Қаңқадағы жазу қысқа

болу керек, олар фразалар болуы да мүмкін.

«ҚАРЛЫ КЕСЕК»

Мысалы, мақал-мәтелдер туралы мәтін оқыған соң, мұғалім немесе оқушылардың өздері

мақал-мәтел жазылған қағазды умаждап, бір-біріне лақтырады. Тосып алған оқушы сол мақалдың

мағынасын ашып, түсіндіруі керек. Көпшілік білетін мақалдардың тізімін жасайды. Ең көп мақал

8

жазған оқушылар өз тізімдерін сыныпқа оқиды, ал басқалары кейбір мақалдарды немесе сол

мақалдарға қатысты сұрақтарды өз тізіміне қоса алады.

Ақ қағазға бір проблемалық сұрақ жазып, ол қағазды умаждайды. Ол сол күнгі сабақтың

тақырыбына байланысты болады. Сосын сол қағаздар оқушыларға таратылады. Кімге сұрақ келсе,

сол сұраққа жауап береді. Қалған оқушылар пікір қосуларына болады.

«ҚАҚПА»

Ойынға қажетті құрал-жабдықтар: түсіндірмелі сөздік, қақпаның суреті, оны ауыстырып

отырған дұрыс. Мақсаты – жаңа сөздерді оқу. Көргенін жылдам жазу арқылы мағынасын есте

сақтау.

Орындалу барысы:

Тақтада қақпаның суреті тұрады;

Сынып топқа бөлінеді;

Мұғалім бір сөзді немесе терминді айтады;

Топ сол сөзді кестеге толтырады;

Бір оқушы кестені толтырады;

Бір оқушы сөздікпен жұмыс істейді;

Бір оқушы гол соғады.

Сөз Менің аудармам Сөздіктегі аударма Сөйлем

1. «КАРУСЕЛЬ»

Оқушылар шеңбер құру арқылы жылжымалы түрде бір-бірімен диалогке түседі. Мысалы, 1.

«Отбасы – мемлекет негізі», «Менің хоббиім», «Денсаулық» (үшеуін бір-бірімен сабақтастыра екі

минуттан әңгімелеу). Осы аталған тақырыптарды өмірде қалай қолданасың?

2. Оқушыларды төрт топқа бөліп, төрт тапсырма беремін: айтылым, тыңдалым, оқылым,

жазылым. Төрт тапсырма әр партада бір-бірден тұрады. Оқушылар жылжымалы түрде белгілі

бір уақыт аралығында орындап шығады. Мыс.: тыңдалымды диктофонға жазады.

Әрекет неге ұқсайды? Әрекет кезінде қандай

дыбыстар шығарады?

Әрекет кезінде қандай

сезімде болдыңыз?

«ӘРТІС» Сен сабақтан шаршап шығып барасың? Соны қалай бейнелей аласың?

Сен каникулдан демалып келдің. Бір-біріңмен қалай амандасасың?

Сен үшін болған маңызды жаңалық қандай?

«СӨЗДІК ГОЛ» Сыныптың әр жеріне бес сөзді жасырып, әр топ өзара бірлесе отырып, сол сөздерді кесте

бойынша толтырып, әр сөзді толық талдап біткен соң, «гол» деп айтуы керек.

Әр топта 3 оқушы болады. Бір оқушы суретті мұқият қарап шығады да, суретте не көргенін

топтағыларға әңгімелеп айтып береді. 2-оқушы естіген мәтіні бойынша сурет салады. 3-оқушы

естіген мәтіні бойынша әңгіме жазып, сыныпқа оқып береді.

«ОЙЛАУ БУТЕРБРОДЫ»

Бұл – ойлау үдерістерін басқару стратегиясы.

Бастамастан бұрын тоқтап, ойланып алыңыз!

1-қадам Дайындалыңыз.

9

Мыналарға уақыт бөліңіз:

Санаңызды таза ұстаңыз.

Соңғы рет не істегеніңізді еске түсіріңіз.

Осы жолы не істейтініңізді көз алдыңызға елестетіңіз.

Жаңа тапсырмаға кірісіңіз.

2-қадам Мыналармен байланыс орнатыңыз:

Өзіңіз білетін басқа заттармен;

Өзіңіз жасап отырған басқа заттармен;

Өзіңіз зерделеп отырған басқа заттармен.

3-қадам Өзіңізден сұраңыз:

Не жақсы шықты?

Не қиындық тудырды?

Нені жақсартуға болады?

«МАҢЫЗДЫЛЫҚ АЙМАҒЫ»

Оқушылар мәтінмен танысып болған соң, оның ішіндегі негізгі идеяларды бөліп алып,

шеңбердің ішіне маңыздылық жағынан орналастыруы керек. Маңыздылығы жоғары идея ортаңғы

шеңбердің ішіне жазылады, шындыққа жанаспаса, маңыздылығы төмен болса, сыртқы

шеңберлерге жазылады.

«ГАУҺАРТАС НЕМЕСЕ ТОҒЫЗ ҚЫРЛЫ АЛМАЗ»

Бұл тәсіл де жоғарыда келтірілген маңыздылық аймағы тәсіліне ұқсайды. Оқушылар мәтінмен

танысып болған соң, оның ішіндегі идеяларды маңыздылығына қарай гауһартастың бөліктеріне

орналастырады. Маңыздылығы жоғары ұғымдар мен идеялар гауһартастың жоғары бөлігіне

орналастырылады. Аса маңызды еместері төменгі бөліктерге орналастырылады.

«ОҚИҒА КАРТАСЫ»

Бұл тәсілді сюжеттік желісі бар мәтінмен жұмыс жасаған кезде пайдаланған тиімді.

Оқушылар мәтін мазмұнымен танысып болған соң, сюжеттік желіге сәйкес негізгі оқиғалардың

суретін салып, олардың қасына мәтінді мазмұндауға көмектесетін тірек сөздер мен сөз тіркестерін

10

жазып қояды. Оқиға картасы оқушыларға мәтін бойынша ойын жүйелеп, жоспарлауға негіз бола

алады, картаға сүйене отырып, оқушылар мәтін мазмұнын ашады.

«БӨЛІСКІМ КЕЛЕДІ»

Жүзеге асыру қадамдары:

Пікір алысу (диалог) топқа жүргізіледі.

Топ мүшелері мағынасы түрлі мәтінді оқиды.

Қатысушылар саны, көп дегенде, 4–6 адам.

Әр топ өкілі өз оқығандарын кезектесіп басқаларына баяндайды.

Бір-бірін мұқият тыңдайды, түсіну үшін сұрақ қояды. («Мен сені дұрыс түсіндім

бе?..., «Егер мен дұрыс түсінсем,...», «Бұл солай ма?» ...)

Осыдан соң әр топ мүшесі кестені толтырып мұғалімге тапсырады.

Өзара бағалау парағы

Топ Баяндаушы-

лардың

айтқаны

тыңдаушы-

ларға бірден

түсінікті

болды ма?

Олар не

туралы

айтты?

Тыңдау-

шылардың

сұрақтары

баяндау-

шыларға

түсінікті

болды ма?

Барлық

сұраққа

баяндаушы

немесе

айтушы

жауап бере

алды ма?

Тыңдаушылар-

дың сұрағы

баяндаушы-

ларға кедергі

келтірді ме?

Немесе

қорытынды

жасауға

көмектесті ме?

«Кім НЕ түсінді?»


Шағын топ мүшелері бір мазмұнды мәтін оқиды.

Дөңгелене отырып, бірінші бастаушыны таңдайды.

Ол мәтін бойынша не түсінді, не қызықтырды, не түсініксіз болды? ойын айтып береді.

Содан соң келесі қатысушы сөйлейді.

Ол мәтін бойынша түсінгенін баяндамайды, ол алдыңғы баяндаушыға сұрағына жауап бере

алады, оның айтқанымен келісуі де, келіспеуі де мүмкін.

Осылайша жалғасын табады.

Олар топтағы жұмыстың тиімді өнімін көрсете алады, алғашқы баяндаушының

хабарламасын мұқият тыңдау, үлгілі сұрақ қоя білу, үлгілі дұрыс баға қою әрекетін көрсете

11

алады. (« ... маған мәтінді түсінуге көмектесті, мен түсінбеп едім, ал енді....», «...

хабарламасынан кейін, маған түсініксіз болды ... қалай?....»

Қатысушылардың ішінен біреуін көшбасшы ретінде тағайындау қажет, ол топтағы

жұмысты басқарып, бақылап отырады, жауап берілмеген сұрақтарды, қайталануларды

белгілеп отырады.

Көшбасшы да топпен бірге кесте толтырып тапсырады.

«КІМ НЕ ТҮСІНДІ?»

Мәтіннен не түсінді? Мәтінде не

қызықтырды?

Мәтінде не түсініксіз

болды?

Тыңдаушы:

Мәтіннен не түсінді? Мәтінде не

қызықтырды?

Мәтінде не түсініксіз

болды?

Тыңдаушы:

«ОҚЫРМАН КОНФЕРЕНЦИЯСЫ»


Бұл әдістің түрі арнайы дайындықты қажет етеді. Топ мүшелері бірдей мәтінмен жұмыс істейді.

Олар мәтін бойынша жеке тапсырма алады.

Жұмыс барысында мәтіннің мазмұнын жұппен талқылайды. Мәтіннің тақырыбы бойынша

топпен сұрақтар құрастырады. Олар әртүрлі дереккөздерден мәтінге қосымша мәліметтер іздейді.

Сонан соң аудиторияда топпен дайындаған тақырып бойынша қалай хабарлама жасайтындарын

келісіп алады. Бақылау, зерттеу жүргізу нәтижесін баяндайды. Мұғалім конференцияда өзара

бөлінген тапсырмаларды хабарлауға уақыт белгілейді (5–10 минут). Конференция соңында

бағалауға байланысты кері байланыс ауызша немесе жазбаша түрде жүргізіледі.

«Оқырман конференциясы» әдісі бойынша толтырылатын кесте

Топ Мәтіннің

тақырыбы

Мәтіннің

қысқаша

мазмұны

Мәтіннің

тақырыбы

бойынша

сұрақтар

Мәтінге

қосымша

мәліметтер

Хабарлама

түрі

«ЕКІЖАҚТЫ КҮНДЕЛІК»

Оқушыға мәтін мазмұнын өз тәжірибесімен байланыстыруға мүмкіндік береді.

Парақ ортасынан екіге бөлінеді. Сол жағына ерекше әсер еткен үзінді немесе өзінің жеке

тәжірибесіне ұқсас кезең, есіне түскен тұстары жазылады. Өз тәжірибесімен ұқсас келген тұстары

немесе әсер еткен, қарсылық тудырған кездері де болуы мүмкін. Оң жағына түсініктеме беріледі.

12

Мәтіннен ерекше есімізде

қалған цитатаны жазамыз:

Есіңізде қалған

Көз алдыңызға

елестеткен

Қарсы пікір тудырған

Ойға қалдырған

Түсініктеме береміз:

Не себептен бұл

цитатаны жаздыңыз?

Қандай ой тудырды?

Қандай сұрақ туындады?

Мәтінмен жұмыстың «ТӨРТ РЕСУРС» әдісі

Льюка және Фрибоди моделі

Ұсынылып отырған әдістің артықшылықтары:

тыңдаушының мәтінмен жеке жұмыс істеуіне мүмкіндік береді;

мәтіннен алған білімін өз бетінше бағалай алады;

мәтінмен өмірді байланыстыруына мүмкіндігі бар;

сыни ойлауын дамытады.

«Төрт ресурс» әдісі бойынша толтырылатын кесте

Кодтай білу немесе мен қалай

мәтіннің шырмауын шешемін?

Мәтінді қалай түсінемін?

Неден басталады?

Неге негізделген?

Қандай құралдар қолданады?

Қолдана білу немесе мәтінді

қалай қолданамын?

Мәтіннің мақсаты мазмұнымен

үйлесе ме?

Мәтінді қалай дәл қазір осы

жерде, осы уақытта қолдана

аламын?

Басқалар бұдан не алады?

Менің мүмкіндігім қандай?

Түсіне білу немесе мәтінге

қалай қатысамын?

Мәтіннің идеялары өзара қалай

байланысқан?

Мәтінде қандай дәлел

қолданылған?

Мәтінді қалай басқаша

түсіндіруге болады?

Бағалай білу немесе мен сыни

ойлайтын сауатты оқырман

ретінде

Кімнің ұстанымы, пікірі мен

мүддесі қозғалған?

Кімнің пікірі айтылмаған немесе

жоқ?

Қандай пікір айтылған?

Менің пікірім басқалардың

пікірімен сәйкес келе ме?

«ДЖИГСО» әдісі

Бұл тәсіл негізінде оқушы:

ақпаратты өз бетінше ұғынады, меңгере алады;

меңгерілген ақпаратты басқа топ мүшелеріне түсінікті етіп жеткізеді;

мәтінмен өз бетінше жеке жұмыс істеу дағдысы дамиды;

жаңа ақпаратпен жұмыс істеу барысында ынтасы артады;

белгілеу, тұжырымдау және мәтінге қатысты сұрақтар қоя біледі;

басқаларды естиді және тыңдай біледі;

ақпаратты қысқа да нұсқа жазбаша түрде бере алады;

өзінің және топ мүшелерінің білім алуына жауапкершілікпен қарайды;

таным әрекеті үдерісінде қарым-қатынас шеберлігі артады.

13


1-қадам: сабақтың мақсаты мен тақырыбын анықтау. Тақырып бойынша білімін өзектендіру;

2-қадам: топтарға бөлу (1, 2, 3, 4.....) мәтін қанша бөліктен тұрса, топ та сонша бөлікке бөлінеді;

3-қадам: (1, 2, 3, 4) әр мүшеге тапсырма беріледі, сабақ соңында әр топ мүшесі мәтінді толығымен

біліп шығуы керек, сондықтан әр бөлікті оқитын топ мүшесі үлкен жауапкершілікпен өз бөлігін

оқуы керек, себебі ол өз тобындағыларға оқығанын жеткізе алмаса, мәтін толық меңгерілмей

қалады.

4-қадам: 1+1+1+1; 2+2+2+2; 3+3+3+3; 4+4+4+4; сараптау топтарына бөліну;

5-қадам: мәтіннен өзіне бөлінген үзіндіні оқып, сараптау тобында талқылау, күрделі жерлерін

мұқият түсініп, осы үзіндіні өз тобының мүшелеріне қайткенде де түсінікті жеткізудің жолдарын

қарастырады;

6-қадам: өз тобына барып, сараптау тобында түсініп келгендерін бір-біріне үйретеді. Қажет болса,

мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қоюға болады;

7-қадам: презентация жасауға, мәтін бойынша сұрақтар қоюға немесе басқа да тапсырмалар

ойластыруға болады.

«ОЙЛАН–ЖҰПТАС–БӨЛІС» әдісі (Джесси Джентильдің диаграммасы)

Мұғалім сұрақ немесе тапсырма береді. Оқушылар ойланып, әрқайсысы жеке жауап жазады.

Оқушылар жұптарға бөлініп, өздерінің ең үздік деген сұрақтарын біріктіреді. Оқушылар өздерінің

жаңа жақсартылған жауаптарымен сыныптастарымен бөліседі.

«БАҒЫТТАЛҒАН ОҚУ» әдісі

Бұл тәсіл негізінде оқушы:

мәтіннен алған ақпаратты терең меңгереді;

мәтінді талдайды, бағалайды, болжайды, берілген сұраққа сәйкес қиялдайды;

мәтіндегі ақпаратты пайдалана отырып сұрақтарға жауап береді;

өз болжамын шығармашылықпен жеткізеді;

ұсынылған проблема, орындалған жұмыстар жөнінде өз ойына талдау жүргізеді;

таным әрекетін жүзеге асыруда сындарлы қарым-қатынас жасайды.


1-қадам: мұғалім таныстыратын мәтінді төмендегідей өлшемдерге сәйкес алуы қажет:

мәтін аудиторияға мүлдем таныс болмауы қажет (әйтпесе, қолданылған әдіс мәні мен

маңызын жояды);

оқиғасы қызықты болуы керек;

күтпеген шешім «ашық» сұрақпен аяқталуы керек.

2-қадам: мәтін алдын ала ойдың аяқталуына қарай бөлініп қойылуы қажет. Мәтінді қай жерден үзу

керек екені алдын ала белгіленіп қойылуы және қай жерде «аялдама» жасау керек екендігі

анықталуы қажет: 1-аялдама, 2-аялдама.

3-қадам: мұғалім тыңдаушылардың ойлау дағдысын дамытуға бағытталған әртүрлі сұрақтар мен

мәтін бойынша тапсырмалар дайындап қоюы керек.

«СЕГІЗ ТӨРТБҰРЫШҚА СУРЕТ САЛУ»

Әртүрлі жастағы оушыларға арналған.

Мақсаты: оқушылардың шығармашылық ойлау және коммуникативтік дағдыларын дамытуға

арналған.

Сипаттамасы: тақта араларында орын қалдыра отырып сегіз төртбұрыш сызыңыз. Еріктілерді

шақырып, әрбір төртбұрышқа бір нәрсенің суретін салуды сұраңыз. Олардың әрқайсысына 30

секунд қана уақыт беріледі. Енді сыныпқа сегіз суретке негізделген әңгіме жасауға көмектесу

керек. Егер қажет болса, оқушыларды бағыттау үшін тақтаға сұрақтар жазып қоюға да болады.

Келесі нұсқасы:

Журналдан қиылып алынған суреттер салынған жеті конверт дайындаңыз.

Адамдар Жерлер Заттар Қалаулар Қиындықтар Әрекеттер Соңы

14

Оқушылардың жұптарда немесе топтарда жұмыс істеулерін сұрап, олардың әр конверттен екі

сурет, бірақ «соңы» конвертінен бір сурет таңдауларын сұраңыз және суреттердің тізбегін келісіп

алып оларды партаның үстіне ретпен жайып қоюларын сұраңыз. Олар кезекпен басқа топтарға

барады. Біріншіден, олар барған топтың суреттерінің тізбегіне қарап отырып олардың

әңгімелерінің желісін болжауға тырысады, тек содан кейін сол топтың құрастырған әңгімесін

тыңдайды.

«КЕЗДЕСУ САҒАТЫ» (Clock buddies)

Қажетті материалдар: кездесу сағаты, жұмыс парағы немесе ақ парақтар

Мақсаты: оқушыларды оқу материалы бойынша әңгімеге тарту

Сипаттамасы: оқушыларға басып шығарылған жұмыс парағын таратыңыз немесе ақ параққа

өздерінің салуын сұрау. Содан кейін оқушыларға сағаттың әр уақытының жанына

сыныптастарының бірінің атын жазуды сұраңыз. Олардан сіз атаған сағатта сол уақытқа кездесу

белгіленген сыныптасының жанына барып, оқу материалы туралы сөйлесуін сұрау. Сіз белгілі

уақыттарды атаған сайын, олар сол уақыттың жанында белгіленген сыныптасының жанына барып,

әңгіме жүргізеді. Егер уақыт шектеулі болса, тақ немесе жұп сандардың жанына

сыныптастарының атын жазуын сұрауға да болады.

«БИНГО 101» әдісі

Қажетті материалдар: бинго карточкалары

Мақсаты: өткен оқу материалдарын қайталау

Сипаттамасы: мұғалім оқушыларға бинго карточкаларын береді немесе оқушылар өздері

әзірлейді. Мұғалім оқушыларға өткен сабаққа байланысты сөздер немесе сөйлемдерді тақтаға

жазады (сөз саны бинго карточкасындағы торлардың санына сәйкес болуы шарт), ал оқушылар

сол сөздерді бинго карточкасының торларына шашыраңқы ретпен жазады. Содан соң мұғалім

тақтаның алдында тұрып жазылған сөздерге сұрақтар немесе анықтамаларды оқиды. Оқушылар

оқылған сұрақ/анықтаманың дұрыс жауабын сызып отырады. Кімде көлденеңінен немесе тігінен

сәйкес тізбек болса, сол оқушы бинго деп айқайлайды. Мұғалім сол оқушыға ынталандыру

сыйлығын береді.

«ПАЗЛ әңгіме»

Ұйымдастыру: топтарда/жұптарда

Қажетті материалдар: әңгіменің немесе газет мақаласының параграфтарының қағазға басылған

бөліктері

Мақсаты: бірлесе отырып әңгіменің бөліктерін біріктіру, ынтымақтастықта жұмыс істеу

дағдылырын арттыру, сыни ойлау дағдыларын дамыту

Сипаттамасы: топтарға немесе жұптарға әңгімені немесе мақаланы бөліктерге бөліп тарату.

Оқуышлардан бөлінген бөліктерден әңгіме құруын сұрау. Соңында оқушылардан басқа топтағы

оқушыларды өз жұмысымен таныстырады немесе жылжымалы топтарда ой бөлісулерін сұрайды.

Әңгіменің қорытынды бөлімін бермей, оқушылардың өздеріне аяқтауға мүмкіндік беруге де

болады.

«ӘҢГІМЕГЕ НЕГІЗДЕЛГЕН ЖАЗУ»

Ұйымдастыру: топтарда/жұптарда

Қажетті материалдар: ақ парақтар мен қалам

Мақсаты: әңгіме желісі бойынша мағыналы жазбаны топтарда немесе жұптарда талқылай отырып

жазу, әңгіме туралы әртүрлі көзқарас тұрғысынан ойлану және идея алмасу

Сипаттамасы: бір әңгіме бойынша кең көлемді жұмыс жасау үшін төменде ұсынылған

активитилердің біреуін жазуды қолдану үшін таңдауға болады. Оқушыларды шағын топтарға

немесе жұптарға бөлу. Оқушылардан жазба формасын таңдауды сұраңыз немесе әр топқа қағаз

15

қиындыларына жазып, жеребе тартқызуға болады. Жазуға дайындық және жазу уақытын белгілеп

оқушыларға ескерту. Әр топта немесе жұпта бір хатшы сайлау. Оқушалардан не жазатынын

талқылауды сұрау.

1. Шақыру қағазы

Оқушылар мазмұнында кеш, үйлену тойы немесе басқа да жиындары бар әңгіме бойынша шақыру

қағазын жазады.

2. Хат

Оқушылар әңгіменің кейіпкерлерінің біреуінің көзқарасы тұрғысынан хат жазады.

3. Ашықхат Оқушылар әңгіменің кейіпкерлерінің біреуінің атынан кейіпкердің ата-анасына хат жазады.

4. E-mail Оқушылар әңгіменің бір кейіпкеріне электрондық хат жазады.

5. Күнделік Оқушылар әңгіменің бір кейіпкерінің көзқарасы тұрғысынан әңгіме жазады.

6. Газет мақаласы Оқушылар газет мақаласы түрінде әңгіме жазады.

«САУСАҚПЕН ӘҢГІМЕ ЖАСАУ» Деңгей: жеңіл

Ұйымдастыру: барлық сыныппен

Мақсаты: әңгімені саусақтарды қимылдата отырып тыңдау, концентрация дағдыларын дамыту,

физикалық координацияларын арттыру

Қажетті материалдар: әңгіменің қағаздағы көшірмесі

Сипаттамасы: оқушыларды өзіңіздің айналаңызға шеңбер құрып отырғызыңыз. Екі қолыңыздың

саусақтарына әңгіме кейіпкерлерінің рөлдерін беріңіз. Саусақтарыңызды әңгімені тыңдап және

желісіне ере отырып қимылдатыңыз.

«ЖӘРМЕҢКЕ»

Деңгей: жеңіл, орта. Бұл ауызша қарым-қатынас жасау жаттығуын кез келген жастағы

оқушылармен өткізуге болады.

Қажетті материалдар: қолдан жасалған ақша

Мақсаты: мейілінше көп тауар (тауар ретінде идеялар, оқу материалдары қолданылуы мүмкін)

сату

Сипаттамасы: оқушылар «сатушылар» мен «сатып алушыларға» бөлінеді. Сатушылар

парталардың артына тұрып, барлық сатып алушылар келіп сауда жасай алатындай орналасады.

(Мысалы: сыныптың айналасына керегелерге арқаларын беріп тұрады). Сатып алушыларға ақша

үлестіріп береді (ақша, доллар, еуро т.б). Оқушылар мейілінше көп идея немесе зат сатып алуға

тырысады (әрбір идея немесе зат үшін ақша төлейді). Мұғалім «тоқта» деп немесе қоңырау шалып

белгі беріп, бір тауардың атын атағанда, ойыншылар тоқтап, сол тауарды сыныптың алдыңғы

жағында орналасқан себетке салады. Ал қалғандары ойынды жалғастырады.

Ең көп тауар сатып алған ойыншы жеңеді.

Оқушылар рөлдерімен ауысады.

Оқушыларға ойыннан шығып қалмаулары үшін мейілінше көп ақша беру ұсынылады.

«УАҚЫТ ШЕҢБЕРІ»

Деңгей: кез келген

Қажетті материалдар: орындықтар, доп

Мақсаты: оқушылардың әлеуметтік қарым-қатынастарын, дағдыларын дамытуға қолдау жасау,

бірін-бірі тыңдауға дағдыландыру, өзіндік бағалау мен өзіне сенімдерін дамытуға көмектесу,

шығармашылығын қолдау

16

Сипаттамасы: мұғалім оқушылармен қатар орындыққа немесе көрпеге отырады. Бұл –

сыныптағы болып жатқан әрекеттерді мұғалім басқарушы емес, мұғалім қолдау көрсетуші ретінде

көрсету белгісі.

Мұғалім жаттығу ережелерінің сақталуын қадағалауға, барлық оқушыларының

эмоцияларының қорғалуын қамтамасыз етуге, қисынды әрекеттердің дайындалуына жауапты.

Оқушылар ережені бұза берген жағдайда, мұғалім жаттығуды тоқтатуға әзір болуы керек.

«515» Деңгейі: әртүрлі жастағыларға арналады

Мақсаты: сыни ойлау, сөйлеу дағдыларын дамытуға және оқу белсенділіктерін арттыруға

арналған

Сипаттамасы: Топқа бір тақырып бойынша мәтін немесе ресурс материалы, суреттер беріледі.

Үйренушілер осы ресурс бойынша 5 минутта 1 мәселе бойынша 15 идея айтуы тиіс. Спикер

топтың идеяларын жазып алып, үлкен топқа таныстырады. Бұдан әрі айтылған идеялар негізінде

топтық талқылау жүргізуге болады.

«КОЛЛАЖ»

Деңгейі: әртүрлі жастағы білім алушыларға арналған

Мақсаты: сыни ойлау дағдылары және коммуникативтік дағдыларды дамытуға арналған

Сипаттамасы: оқушыларға түрлі түсті суреттері бар журналдар беріледі. Оқушылар

журналдардан әртүрлі суреттерді қиып алып, флипчартқа жабыстырып, әңгіме құрастырады.

«ПАНТОМИМА» әдісі

Оқушылар бір сөзді қимылмен бейнелейді, ал екінші оқушы оны табуы керек.

«ЖІПКЕ ЖАН БІТІРУ» әдісі

Бір оқушының қолына 15–20 см тоқыма жібі беріледі. Ол оқушы сұқ саусағына жіпті орай

отырып, жіп түгелдей оралып біткенше өтілген тақырып туралы өз білгенін айтады.

«БІР МИНУТ ҚАНА»

Оқушылар кезекпен бір минут ішінде сабақ тақырыбы бойынша тоқтаусыз, қайталаусыз және

қатесіз сөйлейді.

«ӨЗ МИЫҢДЫ СУРЕТТЕ»

Оқушылар ақ параққа өз миының суретін қағазға салып, оны сабақ кезінде меңгерген

білімдерін білдіретін сөздермен толтырады.

«Балық аулау» әдісі Өткен тақырыпты пысықтауға арналған ойын түрі. Түрлі түсті қағаздан балықтар қиылып

алынады. Балықтарға өткен тақырыптар бойынша сұрақтар жазылады. Оқушының қолына қармақ

беріледі. Оқушы қармағымен балық аулап, сұраққа жауап береді. Жиналған балықты аквариумге

салып отырады.

Мұғалімге арналған нұсқаулық жоғарыда аталғандарға қоса, сыныптағы оқушылардың

арасындағы интерактивті қарым-қатынасты ұйымдастыруға, оларды өз жұмыстарын немесе

өзгелердің білімін бағалауға арналған нақты нұсқауларды әр сабақ бойынша түсіндіреді.

Оқулықтың мазмұны мен құрылымы

Ұсынылып отырған оқулық сегіз ортақ тақырыптан (бөлімнен) тұрады. Әр тақырып өз

ішінде бір-бірімен тығыз байланысты бірнеше сабақтан тұрады. Оқулық пен жұмыс дәптеріндегі

сабақ реті бір-біріне сәйкес дайындалған. Жұмыс дәптеріндегі тапсырмалар мазмұны оқулықтағы

жаңа тақырыпты толықтырып отырады.

17

Оқулықта қамтылатын білім мазмұны

№ І. Менің Отаным – Қазақстан

1 Қазақстанның

қалалары

Батыс, шығыс, оңтүстік,

солтүстік аймақ

Жатыс септігі

-да,-де,-та,-те

4.2.3.1

4.3.1.1

Айт

ылым

Оқылым

2 Бурабайдағы

демалыс

Аудан, орталық, алыс Жатыс септігі


4.5.1.2

4.1.2.1

Граммати

ка

Тыңдалы

м

3 «Туған ел» көрмесі Халық, ұлт шаңырақ, ту,

бейнелеу, орын

Жатыс септігі


4.1.4.1

4.1.3.1

Тыңдалы

м

Айтылым

4 Мемлекеттік

рәміздер

Елбасы, елтаңба, гимн, мемлекет,

Тәуелсіз, рәміз, ұлан

Көптік жалғау

-лар,/-лер

-дар,/-дер

-тар,/-тер

4.5.1.5

4.4.4.1

Граммати

ка

Жазылым

5 Рәміздер туралы

білім сайысы

Барыс, тұлпар, қыран,

қастерлейді, тіршілік ету


-лар,/-лер

-дар,/-дер

-тар,/-тер

4.2.2.1

4.3.2.1

Граммати

ка

Оқылым

6 Өз туым (жоба) Пішін

дөңгелек, ортасында,

оң жағында,

сол жағында


-лар,/-лер

-дар,/-дер

-тар,/-тер

4.1.3.1

Тыңдалы

м

7 Менің сапарым Бұрылыс, қиылыс, киіз үй,

малшы


-лар,/-лер

-дар,/-дер

-тар,/-тер

4.5.1.2

4.1.1.1

Граммати

ка

Тыңдалы

м

8 Қайталау

9 Ауыл сыртында Қасында

айналасында, астында, ішінде,

сыртында, үстінде, өмір сүреді

Көмекші сөздер 4.3.4.1

4.2.2.1

Оқылым

Айтылым

10 Менің ауылым Әне, міне, мынау, анау,

тану

Сілтеу есімдіктері 4.4.5.1

4.5.1.1

Граммати

ка

Жазылым

11 Әлидің үйі Алдында, артында, жанында,

қарсы, жер үй

Тәуелдік жалғауының

ІІІ жағы

4.5.1.1

4.1.1.1

Айтылым

Граммати

ка

12 Бөлмедегі заттар Асүй, қонақ бөлме, жуынатын

бөлме, кіреберіс, қойма

Тәуелдік жалғауының

көпше түрі

4.2.3.1

4.5.1.2

Айтылым

Граммати

ка

13 Сүйікті қаламыз Мейрамхана, қонақүй,

аялдама, көлік тұрағы, сауда үйі,

спорт сарайы, алаң, дәмхана

Септік жалғаулары 4.5.1.1

4.2.2.1

Граммати

ка

Айтылым

14 Менің отбасым Қыдыруға шығу, дәмді, салқын Септік жалғаулары 4.3.4.1

4.5.1.4

Оқылым

Граммати

ка

15 Шегарашы Шегара, шегарашы, күзет, Септік жалғаулары 4.3.2.1 Айтылым

18

отан 4.5.1.2 Оқылым

16 Қайталау

ІІ. Құндылықтар

17 Мейірімділік –

асыл қасиет

Мейірімді, көрікті, қарапайым,

еңбекқор

4.3.4.1

4.2.1.1

Айтылым

Оқылым

18 Еңбектің сыйы Уәде, ұмыту, жауапты, құрмет Бұйрық рай. 1,2,3-жақ 4.3.2.1

4.5.1.3

Оқылым

Граммати

ка

19 Әдепті бала Шындық, әдет, жомарт, қасиет,

адал

Бұйрық райдың

болымсыз түрі

4.1.4.1

4.5.1.3

Тыңдалы

м

Граммати

ка

20 Үлгілі оқушы Сабырлы Бұйрық райдың

болымсыз түрі

4.4.1.1

4.2.3.1

Айтылым

Жазылым

21 Анамның

тапсырмасы

Міндет, міндетті түрде Бұйрық райды

пысықтау

4.3.1.1

4.4.4.1

Оқылым

Жазылым

22 Қамқор немере Борыш, тірек, мақсат, туысқан,

пікір, қамқор болу, алғыс айту

Бұйрық райды

пысықтау

-ңыз/-ңіз

4.1.2.1

4.1.4.1

Тыңдалы

м

Айтылым

23 Не жақсы? Не

жаман?

Түйме, алдау, еріну, мақұлдау,

күту

Шартты рай 4.3.2.1

4.4.4.1

4.4.5.1

Оқылым

Жазылым

24 Қайталау 4.5.1.2

3.5.1.3

4.2.3.1

4.2.4.1

25 Қуыршақтар

Осындай, ұрыншақ,

сотқар, қызғаншақ,

жалқау, жомарт

Жіктік жалғау 2-3 жақ 4.3.4.1

4.5.1.5

Оқылым

(граммати

ка)

Айтылым

26 Жаман жолдас Ұялу, қарт, достық Қарсы мағыналы сөз,

мәндес сөз

4.2.1.1

4.4.5.1

Айтылым

Жазылым

27 Шегіртке мен

құмырсқа

Сауықшыл,

мұңды

өлеңшіл

Өткен шақ 4.3.2.1

4.2.6.1

Оқылым

(Граммат

ика)

айтылым

28 Көмекші робот Таныстыру Жіктік жалғау 4.5.1.2

4.4.1.1

Граммати

ка

Жазылым

29 Менің қалауым Баспана, құрастыру Қалау рай 4.5.1.3

4.1.4.1

Граммати

ка

Тыңдалы

м

30 Қайырымды

қойшы

Қиыршық тас, асыл тас,

бұзылып қалу

Қалау рай 4.3.1.1

4.4.1.1

Оқылым

Жазылым

31 Мысық, Әтеш және

Түлкі

Достық, құтқару, шыдамсыз,

себебі, бұршақ

Қалау рай, шартты

рай

4.3.2.1

4.5.1.5

Оқылым

Граммати

ка

19


4.4.1.1

ІІІ. Мәдени мұра

33 Қаладан келеміз Өріс, жайлау, маңдайынан иіскеу -дан/-ден/-тан/-тен/-

нан/-нен

4.2.4.1

4.1.4.1

Айтылым

Тыңдалы

м

34 Нағыз өнер –

қолөнер

Құмыра, қоржын, былғары -дан/-ден/-тан/-тен/-

нан/-нен

4.3.2.1

4.5.1.2

Оқылым

35 Базарлық Құрт, ірімшік, қаймақ, табу,

тақия

-дан/-ден/-тан/-тен/-

нан/-нен

4.3.4.1

4.2.4.1

Айтылым

Оқылым

36 Отбасылық мереке Кимешек, қамзол, шапан, тақия,

қосетек көйлек

-ның/-нің/-дың/-дің/-

тың/-тің

4.1.3.1

4.3.5.1

Тыңдалы

м

37 «Тұсаукесер»

жыры

Жыр, мәдениет, ала жіп, дәстүр,

бата

-нікі/тікі/-дікі 4.3.3.1

4.5.1.2

Оқылым

38 Кәдесый Текемет, сәнді, ою-өрнек,

кәдесый, қымбат, мұра

Ілік септігін қайталау 4.3.1.1

4.2.6.1

Оқылым

39 Сиқырлы кілем Кесене, ескерткіш, көне сарай,

кірпіш, сиқырлы

-ға/-ге/-қа/-ке/-на/-не 4.5.1.2

4.2.5.1

Айтылым

Жазылым

40 Қайталау

4.5.1.2

41 Көне ғасыр

қонақтары

Ғасыр, саз, таңғалу Өткен шақ 4.3.3.1

4.4.2.1

Оқылым

Жазылым

42 Зергерлік

бұйымдар

Тиын, мыс, құжат, маңызды Үстеу, келер шақ 4.3.1.1

4.4.1.1

Оқылым

Жазылым

43 Дауылпаз –

бабалар мұрасы

Дауыс күшейткіш, жаршы,

бақсы, жорық, жау, ұрпақ

Өткен шақ

ған/ген/қан/кен

4.5.1.3

4.1.5.1

Тыңдалы

м

Айтылым

44 Айтыс өнері Айтыс, шаһар, шілдехана Өткен шақ, қайталау 4.5.1.3

4.2.4.1

Айтылым

45 Ұлттық аспаптар Жетіген, қобыз, сыбызғы,

асатаяқ, аспап

Өткен шақ / ауыспалы

келер шақ

4.3.4.1

4.4.1.1

Оқылым

Жазылым

46 Ата, бата беріңіз! Бата, аңыз, аманат,

Қыдыр ата

Ауыспалы келер шақ/

өткен шақ

4.1.3.1

4.1.1.1

Тыңдалы

м

47 Абай Құнанбайұлы

– ұлы ақын

Құжат, қолжазба, баспа,

мақтаныш, ұлы, ақын, жазушы

«Туралы» шылауы,

сөздердің мағынасы

4.3.3.1

4.3.5.1

Оқылым


4.2.3.1

4.2.4.1

4.2.5.1

ІV. Мамандықтар әлемі

49 Байқауға

қатысамын

Мамандық таңдау, әнші, биші,

жүлде, жеңімпаз,

сахна, актер

-а/-е/-й+ды/-ді

Байқауға қатысады

Өнер көрсетеді

Жеңімпаз болады

4.3.4.1

4.5.1.3

Оқылым

Граммати

ка

50 Сахна қызықтары Сазгер, көрермен, қазылар

алқасы, тілші

Бар+а+ды

Кел+е+ді

Келер шақ

4.3.1.1

4.2.2.1

Оқылым

Айтылым

51 Дизайнер Сәнгер, мата, сән үлгісі, Өткен шақ пен келер 4.1.1.1 Тыңдалы

20

сән үйі, тапсырыс

шақты салыстыра

қолдануға үйрету.

Теория емес,

қолданыстық

деңгейде.

Бар+а+ды/ бар+ып+ты

4.4.5.1 м

Жазылым

52 Кішкентай тігінші Жіп, қайшы, түйме, ине ғалы/гелі жатыр 4.5.1.3

4.2.2.1

Граммати

ка

Айтылым

53 Кондитерлік

фабрикада

Қоспалар, кондитер, суыту,

еріту, безендіру

Ретімен орындалатын

іс-әрекетке қатысты

шақ категориясын

қолданыстық

деңгейде беру

4.1.3.1

4.4.2.1

Тыңдалы

м

Жазылым

54 Ас мәзірі Даяшы, аспаз

-ар/-ер/-р едім 4.3.1.1

4.4.1.1

Оқылым,

Жазылым

55 Еңбек адамдары Диқан, есепші,

жүргізуші, сатушы

Жер жыртамын, дән

себемін, астық

тасимын

4.3.4.1

4.2.3.1

Оқылым

Айтылым


4.2.4.1

4.5.1.2

57 Сәулетшінің өнері Ұста, сәулетші, құрылысшы,

шатыр, баспалдақ, көлем

Табыс және шығыс

септіктерін қайталау

4.3.1.1

4.2.3.1

Оқылым

Граммати

ка

58 Шаштаразда Шаштараз, сусабын, тарақ,

алжапқыш, шаш қыстырғыш,

жабын

Мен/бен/пен 4.5.1.1

4.5.1.4

Граммати

ка

59 Шаш үлгісін

таңдаймыз

Тікірею, ұйысу,

тақырлап алу

4.2.1.1

4.3.1.1

Оқылым

Айтылым

60 Киім дүкенінде Өлшем, баға, түр, малақай,

бөкебай, бәтеңке, белдемше 4.2.4.1

4.3.3.1

Айтылым

Оқылым

61 Қайда сауда

жасадың?

Тауар, бұйым, сауда орны Осы шақ 4.1.2.1

4.2.3.1

Тыңдалы

м

Айтылым

62 Мен дәрігер

боламын

Қабылдау, ісіп кету, тамақты

шаю, тамағым ауырады, құлағым

шуылдайды, басым айналады

Шығыс септігін

қайталау

4.1.3.1

4.5.1.3

Тыңдалы

м

Айтылым

63 Спортшы Спортшы,

Жанкүйер,

бапкер, түр

4.1.3.1

4.4.5.2

Оқылым


4.5.1.2

V. Табиғат құбылыстары

65 Күн райы болжамы Ашық, бұлтты, жаңбыр, жылы Лексиканы меңгерту

сабағы

4.1.3.1

4.4.1.1

Айтылым

Жазылым

66 Жайсыз күн Ерте, кеш, жарқырау, жел, жайсыз,

құлау, қолайлы, сәуле

Сын есімнің күшейткіш

шырайы

4.2.5.1

4.4.2.1

Айтылым

Жазылым

67 Аймақтар табиғаты Биыл, боран, түске дейін, түстен

кейін, еру, ұзақ, үнемі, жиі,

кемпірқосақ

Үстеу, шылау, көмекші

сөздер (қолданыстық

деңгейде)

4.2.4.1

4.5.1.1

Айтылым

Жазылым

21

68 Қысқы ойын Шана, шаңғы, тоңу, мұз, аққала,

қырау

Етістіктің шақтары 4.2.4.1

4.5.1.1

Айтылым

Грамматик

а

69 Күн райын

бақылайық

Тұман, бұршақ, көк тайғақ, моншақ,

абайла

Лексиканы меңгерту 4.3.2.1

4.4.4.1

Оқылым

Жазылым

70 Ғажайып қыс Сүзгі, мұзайдын, сырғанақ тебу Лексиканы меңгерту 4.5.1.5

4.4.2.1

Грамматик

а

Жазылым

71 Қыстағы аңшылық Аңшы, бүркітші, аңшылық, аң

аулау, құлақшын, қашу


4.3.2.1

Айтылым

Оқылым

72 Айналаны

салыстыру

- Сын есімнің

салыстырмалы шырайы

(-рақ/ -рек, -ырақ/ -ірек)

4.1.1.1

4.4.4.1

Тыңдалым

Жазылым

73 Алматы мен Нұр-

Сұлтан

- Сын есімнің


(-рақ/-рек/-ырақ/-ірек)

4.2.1.1

4.2.4.1

Айтылым


4.2.2.1

4.5.1.1

4.5.2.1

75 Менің білуімше... Құбылмалы, мекен, өзгеру Лексиканы меңгерту 4.5.1.3

4.4.2.1

Айтылым

76 Халықтық болжам Найзағай, шық, құрғақ, тышқан, ін,

күркіреу

Сын есімнің


(-лау/-леу/-дау/-деу/-

тау/-теу)

4.1.1.1

4.4.5.2

Тыңдалым

Жазылым

77 Көктемгі өзгерістер Былтыр, тағы, табиғат оянады,

жылға, су ағады

Етістіктің шақ

категориясы

(қолданыстық деңгейде)

4.1.1.1

4.5.1.3

4.5.1.2

Грамматик

а

Жазылым

78 Жау-жау, жаңбыр Қолшатыр, гүлдеу, тамшы, көктеу,

сағыну

Септік жалғауларын

қайталау

4.1.4.1

4.2.5.1

Тыңдалым

Айтылым

79 Дауылдан қорықтым Дауыл, қатты, қорқу, толқын,

жағажай, теңіз, жартас


4.3.4.1

Айтылым

Оқылым

80 Қауіпті мекен Қауіпті, жанартау, жылан, көне,

тайпа, құпия


4.3.4.1

Айтылым

81 Жасанды мұхит Тұз, су перісі, мұхит, жасанды,

қоңыр, балдыр

Жинақтық сан есім 4.2.6.1

4.3.2.1

Айтылым

Оқылым

82 Теңіз астында Терең, сүңгуір, теңіз түбі, маржан Сын есімнің


... қарағанда ...лау/леу

4.3.2.1

4.3.5.1

Айтылым

Оқылым

83 Орманды аймақ Бу булану, құтқару, өрт, сарғаю,

қашу, ауысу, қылқанжапырақты,

сөндіру

4.2.3.1

4.3.2.1

Айтылым

Оқылым


4.3.2.1

4.2.6.1

4.3.4.1

Айтылым

Оқылым

VI. Қоршаған ортаны қорғау

85 Табиғат – ортақ

үйіміз

Киік, марал, мал дәрігері, қорғау Лексиканы меңгерту

сабағы

4.1.2.1

4.3.2.1

Айтылым

Оқылым

86 Қорықта Қорық, мүйіз, еркін жүру, жайылу,

қоршау

Сан есім.

Болжалды сан есім.

4.1.1.1

4.1.3.1

Айтылым

Тыңдалым

Граммаика

87 Сұлулықты сақтайық Теке, ешкі, тұяқ, шөл, азаю, жойылу Сан есім.


4.1.3.1

4.1.4.1

Айтылым

Тыңдалым

Грамматик

22

а

88 Ұсыныс білдіремін Ұсыныс, пікір, соғу, тыйым салу,

ату

Реттік сан есім

Жинақтық сан есім

4.4.2.1

4.4.4.1

Айтылым

Жазылым

89 Ақылды аң Үйір, жорыққа шығу, қоректену Жинақтық сан есім 4.2.5.1

4.1.4.1

Айтылым

Тыңдалым

90 Ағаш отырғызу Емен, қайың, терек, тоғай, тамыр,

аялау


Қайталау

4.2.5.1

4.3.2.1

Айтлым

Оқылым

91 Емен ағашы Жаңғақ, көп жасау, дің, бұта,

қабық, жаңғақ, соя


Қайталау

4.2.4.1

4.3.4.1

Айтылым

Оқылым

92 Пайдалы өсімдіктер Жусан, сексеуіл,

қоға, алабота, жою

Реттік сан есім 4.2.5.1

4.3.3.1

Айтылым

Оқылым

93 «Қызыл кітапқа»

енген гүлдер

Гүлзар, раушангүл, тікенек, сирек,

теру

4.2.3.1

4.3.2.1


4.4.2.1

4.5.1.2

4.5.1.5

95 Жәндіктердің айтысы Қанқыз,

маса, инелік

Болымсыздық есімдік 4.3.4.1

4.4.4.1

Оқылым

Жазылым

96 Құмырсқаның илеуі Илеу, аталық,

Аналық, дернәсіл

Болжалдық сан есімді

қайталау

4.3.2.1

4.4.1.1

Оқылым

Жазылым

97 Каспий теңізі Бағалау, көгал,

Уылдырық, қоқиқаз, шағала

Бөлшектік сан есім

Пайызды түсіну

4.2.3.1

4.3.2.1

Айтылым

Оқылым

98 Құстар мен

жәндіктер

Бозторғай, немқұрайды, шөлден,

тарғыл, арамшөп

Топтау сан есімі 4.1.4.1

4.3.4.1

Тыңдалым

Оқылым

99 Табиғат

қорғаушылары

Дымқыл

жәшік

Үстеу 4.3.4.1

4.4.3.1

Оқылым

Жазылым

100 Қоқыс тастама Қоқыс, көлеңке, тастап кету Белгісіздік есімдігі 4.1.3.1

4.5.1.4

Тыңдалым

Грамматик

а

101 Қайта өңдеу Бүлдіру, пайдалану, өңдеу, өнім

шығару, артық

Сөйлемдегі сөздердің

орын тәртібі

4.2.5.1

4.5.1.5

Айтылым

Тілдік

дағды

102 Қалдықсыз өмір

сүрейік

Қалдық, өнім, өндірістік, еру, шіру,

улы зат

Шығыс септігін

қайталау

4.2.3.1

4.3.3.1

Айтылым

Оқылым

103 Суды үнемдеу Үнемдеу, текше метр, ауызсу Бұйрық райды қайталау 4.2.4.1

4.5.1.3

Айтылым

Тыңдалым


4.2.5.1

4.4.5.2

VII. Ғарышқа саяхат

105 Ғарышкер болғым

келеді

Ғарышкер, ғарыш, алыс,

жақын, айлақ

Қалау райды қайталау 4.1.1.1

4.5.1.3

Тыңдалым

Тілдік

дағды

106 Байқоңыр Зымыран, жер серігі, сынақ,

кеңістік

- 4.1.3.1

4.3.1.1

Тыңдалым

Оқылым

107 Ғарышкеме Арнайы, тар, шақырым,

оралу, салмақ жоғалту

Септік жалғауларын қайталау 4.3.5.1

4.5.1.2

Оқылым

Тілдік

23

дағды

108 Ғарыштағы ас мәзірі Ас мәзірі, сықпа, кептірілген,

іздеу

Сұраулы сөйлемнің жасалу

жолы

4.5.1.5

4.3.2.1

Оқылым

Тілдік

дағды

109 Қазақстанның

тұңғыш ғарышкері

Айналу, батыл, марапат

марапаттау

Өткен шақтық тілдік құрылым 4.3.1.1

4.2.3.1

Оқылым

110 Талғат Мұсабаев Әуе, құпия, жымыңдау

Сөз тіркесі 4.2.3.1

4.3.1.1

Оқылым

Айтылым

111 Айдын Айымбетов Шөп шабу, жарқырау Өткен шақты қайталау 4.2.3.1

4.2.1.1

4.3.1.1

Оқылым

Айтылым

112

Қайталау

4.1.3.1

4.1.5.1

4.4.1.1

113 Шарға ұқсас денелер Ғаламшар, дөңгелек, ұқсас Нүкте 4.3.5.1

4.4.3.1

Оқылым

Жазылым

114 Ғаламшарлар Ғаламшар, телескоп, ірі, ұсақ Леп белгісі 4.1.3.1

4.5.1.5

Тыңдалым

115 Мен астроном

боламын

Астроном, ғылым, тартылыс

күші, тозаң, кеңістік

Келер шақты қайталау 4.2.3.1

4.3.1.1

Айтылым

Оқылым

116 Ғаламшар сипаты Күн жүйесі, түзу Септік жалғауларды қайталау 4.2.3.1

4.3.1.1

Айтылым

Оқылым

117 Қызылжұлдызға

(Марсқа) саяхат

Шұңқыр, қатпар Сан есімді қайталау 4.1.4.1

4.2.4.1

Айтылым

Тыңдалым

118 Жетіқарақшы Жетіқарақшы, Үркер, жоғалу 4.3.5.1

4.2.1.1

Оқылым

Айтылым

119 Оның қалауын

білемін

4.4.2.1

4.4.3.1

Жазылым


4.2.3.1

4.5.1.2

VIII. Болашаққа саяхат

121 Сиқырлы қорап Ақырын, басқа, қорап, кілт - 4.2.3.1

4.3.1.1

Айтылы

м

Оқылым

24

122 Болашақтың мектебі

Жақында, шетел, бірнеше,

меңгеру, заман, озық

Болжалдық сан есім 4.1.3.1

4.4.5.2

Тыңдалы

м

Жазылы

м

123 Менің қиялымдағы

мектеп

Ақпарат Модальдық сөз 4.2.2.1

4.4.2.1

Айтылы

м

Жазылы

м

124 Заманауи көлік

Заманауи, сапалы, қуатталады Салыстырмалы шырай

категориясы

4.2.1.1

4.4.2.1

Айтылы

м

Жазылы

м

125 Сиқырлы доп Сұйық

атқару

Сын есім 4.2.5.1

4.1.4.1

Айтылы

м

Тыңдалы

м

126 Ақылды үй Ақпарат, даму, келесі, әсіресе 4.2.3.1

4.3.1.1

Оқылым

Айтылы

м

127 Өзгеру мен даму Өзгеру, кезінде 4.2.5.1

4.1.4.1

Айтылы

м

Тыңдалы

м

128 Қайталау (4.2.1.1/ 4.2.3.1) Граммат

ика

Тілдік

дағды

129 Сағат неше? Шаршау, тетік Сан есім

Септік жалғауларды қайталау

4.5.1.4

4.3.1.1

Тілдік

дағды

Оқылым

130 Музейде Өнертабыс, келесі, кезінде,

алға

Өткен шақ 4.5.1.5

4.3.1.1

Оқылым

Тілдік

дағды

131 Денені

шынықтырудың

пайдасы

Шешім, қатысу Ауыспалы осы шақ 4.2.4.1

4.1.3.1

Айтылы

м

Тыңдалы

м

132 Болашақтың

жоспары. Күнтізбе

Күнтізбе, үлгеру, сенім,

болашақ

Сан есімді қайталау 4.1.5.1

4.2.4.1

Тыңдалы

м

25

Айтылы

м

133 Өнертапқыш бала Өнертапқыш, үмітті ақтау Ауыспалы келер шақ 4.3.1.1

4.2.1.1

Оқылым

Айтылы

м

134 Айға сапар Түс, өтірік өлең 4.3.5.1

4.4.4.1

Оқылым

Жазылы

м

135 Қайта оралу Ойластыру Лепті сөйлемді қайталау 4.2.4.1

4.4.3.1

Айтылы

м

Жазылы

м

136 Қайталау (4.2.1.1/4.2.3.1/4.2.4.1/4.5.1.2)

Қысқамерзімді жоспар

І. Менің Отаным – Қазақстан

Сабақтың тақырыбы Қазақстанның қалалары. (1-тоқсан, 1-ортақ тақырып)

1-сабақ

Дағды Айтылым және оқылым

Оқыту мақсаттары 4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату,

сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу

4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты

тауып/шолып/белгі қойып оқу

Лексикалық минимум Оңтүстік, солтүстік, батыс, шығыс, аймақ

Алдыңғы білім (алғашқы сабақ)

Пәнаралық байланыс Дүниетану

Сабақтың барысы С

.кезең

і

Жоспарланған оқыту іс-әрекеттері

уақ

ыты

Қар

ым

-

қаты

нас

Оқыту

ресурстары

Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға кіріспе әңгіме арқылы сабақ тақырыбын

ұғындырады. Жазғы демалыс кезінде Қазақстанның қандай

аймақтарында немесе қалаларында болғандығы туралы қызықты

әңгіме өрбітеді. Әңгімелеу барысында барған жерінің 2-3 суретін

көрсетеді, қалалардың атын карточкаларға жазып, тақтадағы

картаға орнатады. Сонымен бірге мұғалім өзі әңгімелеу барысында

оқушылардың оңай түсінуі үшін және алдағы тапсырманы

орындауда басшылыққа алуы үшін үлгі болатындай сөйлемдер

құрылымын (шаблонын) қолданады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Қазақстанның

қалалары

көрсетілген

карта.

Оқулық.

Сөйлемнің

шаблондары

26

Оқушылар келесі кезекте «Сөйлесейік» айдарымен берілген

оқулықтың 1-тапсырмасын орындауға жұмылдырылады. Ол үшін

алдымен мұғалім қасына бір оқушыны алып сөйлесім үлгісін

көрсетеді. Оқушылар жұппен немесе үшеуден бірігіп, топпен

сұрақтарды талқылайды. Мұндай жұмыс барлық сынып алдында

жауап беруге өз тобы арасында дайындалуға мүмкіндік береді.

Мұғалім оқушыны сынып алдында қымсынбай жауап бере алуына

жетелейді. Тапсырманың орындалу барысында мұғалім топтарды

аралап қолдау көрсетеді, түзету, бағыттау, шаблондарды қолдана

білуге үйрету жұмыстарын жүргізеді. Мұғалім өзінің байқап,

бағамдауы бойынша үлгі бола алатын қабілеті жоғары балаларды

ортаға шақырып, тапсырмаға сай өзі туралы айтып беруін сұрайды.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Негізгі б

өлім

Оқулықта ұсынылған «Көрсетейік және айтайық» (2-

тапсырма) айдарымен берілген тапсырманы орындамас бұрын

мұғалім оқушылардан олардың қандай қалаларды білетінін

сұрайды. Дер кезінде қала атауларының дұрыс айтылуына ден

қояды.

6 м

ин

Мұғал

ім м

ен

сын

ып

Оқулықтағы

сөйлесім

үлгісі

Ары қарай оқулықта берілген картаға оқушылардың қараулары

сұралып, ол қалалардың қай аймақта орналасқаны туралы

талқылайды. Осы тұста жаңа сөздер үйретіледі. Оқушылар

дүниетану сабағында алған білімдерін қолданады.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Бағыт


плакат не

сурет

«Ойнайық» тапсырмасы Қазақстанның қалаларының атауын

жаттату мақсатында немесе олардың қай аймақта орналасқанын

есте сақтаулары үшін ұйымдастырылады. Тапсырманың

оқулықтағы нұсқасы бойынша оқушы картаға қарап алып, есінде

қалған қалалардың қай аймақта орналасқанын айтып беруі тиіс.

Кемінде 5 қаланың қай аймақта орналасқанын білу міндеті алға

қойылады. Бұл тұста тапсырманы басқаша түрлендіріп ұсынуға да

болады. Оқушылардан қалалар атауы жазылмай берілген картаны

белгілеу немесе оны нұсқап айту сұралады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық.

Карта

қалалары

көрсетілмеген

картаның

сұлбасы

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен берілген мәтінді оқып,

оқушылар бос орынға қажетті сөздерді қояды. Оқушылар алдымен

мәтінді жеке оқиды, оны көршісімен салыстырып тексереді. Сынып

болып үшінші мәрте тексереді. 4.3.1.1 мәтінді іштей түсініп

және қажетті ақпаратты тауып/шолып/ белгі қойып оқу

мақсаты жүзеге асады.

7 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Оқулықтың келесі тапсырмасы орындалады. Оқушылар әр

кейіпкер туралы мәліметті естеріне сақтағаны бойынша рөлдік

ойынға қатысып, диалогке түседі. Сөйлесім барысында осы сабақта

үйренген жаңа сөздерін қолданады. 4.2.3.1 белгілі бір тақырыпта

сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау,

кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын

келтіріп сөйлеу оқу мақсаты жүзеге асады.

5 м

ин

Топ

ттық ж

ұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Оқулық

27

Сабақты пысықтау мақсатында жаттығу жұмысы ауызша

орындалады. Бұл тапсырма тілдік қабілеті төмен оқушылар үшін

ұсынылады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Оқулық

Қор

. бөлім

Оқушыларға үйдің суреті бар карточка үлестіріледі. Мұғалім өзен

суретін алып: «Өзен қай жақта орналасқан?» – деген сауал

тастайды. Оқушылардың білімі қаншалықты деңгейде

қалыптасқаны бағаланады. Мұғалім бір минут уақыт ішінде

оқушылардан өткен сабақ туралы кері байланыс алады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Үйдің суреті

Бағалау

Бағалау критерийлері Дескрипторы

1. Мәтінді іштей түсініп және

қажетті ақпаратты

тауып/шолып/белгі қойып оқу.

2. Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу

барысында шағын мәліметті (4-5

сөйлем) баяндау, кері байланыс

орнату, сөйлеу стилін сақтау,

дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу

Мәтін мазмұнын оқып түсінеді.

Мәтінді қажет сөздермен толықтырады.

Оқыған мәтіні бойынша рөлдік ойынға

қатысады.

Жаңа сөздерді қолданып сөйлейді.

Қосымша ақпарат

Рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары қолжетімді болды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді?

Оқыту ортасы қандай болды?

Мен өз уақытымды ұтымды пайдалана алдым ба?

Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Қорытынды бағалау. Ең жақсы өткен екі жағдай не?

Қандай екі жағдай сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді?

Осы сабақтың барысында менің келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай мәліметтер немесе

сыныптағы жекелеген оқушылар туралы ақпарат алдым?

Сабақтың тақырыбы Бурабайдағы демалыс. (1-тоқсан, 1-тарау)

2-сабақ

Дағды Тілдік бағдар және тыңдалым

Оқыту мақсаттары 4.5.1.2 Көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді

ауызша/жазбаша тілде қолдану

4.1.2.1 Бейтаныс сөздер мен сөз тіркестері бар мәтіннің

мағынасын мәнмәтінге қатысты анықтап түсіну

Лексикалық минимум Аудан, орталық, алыс

Алдыңғы білім Қазақстан қалалары


Сабақтың барысы

28

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

ым

-

қаты

нас

Оқыту


Кір

іспе

«Ойнайық!» тапсырмасы алдыңғы білімді жаңа біліммен

ұштастыру және білім мен түсінікті жетілдіру ретінде

оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға арналған. Тапсырма

жұпта орындалады. Тапсырманы орындату барысында «Кім

білгір?» әдісін қолдануға болады. Қағаз қиындысына 1-ден 16-ға

дейінгі сандар жазылып, оқушылар санға сәйкес сұраққа жауап

береді.

1. Сен қайда тұрасың?

2. Сенің көшеңде ескерткіш бар ма?

3. Кемені қай қалада жасайды?

4. Сенің ата-әжең қай қалада тұрады?

5. Қай аймақта түйені көп өсіреді?

6. «Медеу» мұзайдыны қай аймақта орналасқан?

7. Атырау қаласы қайда орналасқан?

8. Жеміс-жидек қай аймақта жақсы өседі?

9. Фарида қайда тұрады?

Сұрақты бір оқушы жұбына қояды, екінші оқушы сұрақты мұқият

тыңдап, сұраққа жауап береді. Сұраққа барынша жылдам әрі

қатесіз жауап берілуі керек. 4.5.1.2 көптік/тәуелдік

/септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша тілде қолдану

оқу мақсаты жүзеге асады.

Мұғалім оқушылардың жауаптарын бақылап отырады. Мұғалім

оқушыларды мадақтау сөздері арқылы бағалайды. «Жарайсың!»,

«Өте жақсы!», «Тамаша!», «Жақсы!», «Талпын», «Жауабыңды

толықтыр!» т.б. (Мұғалімнің қалауы бойынша)

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Бурабай

тауының

суреті

Оқулық

Сөйлемнің

шаблонда-

ры қима

қағаздар

29

«Есте сақтайық!» айдары бойынша мұғалім грамматиканы

қолданыстық тұрғыда меңгертеді. Алдымен оқушыларға -да/-де, -

та/-те жалғауларының дұрыс жалғану реті көрсетілген кесте

көрсетіледі. Мұғалім кестедегі ережені басшылыққа ала отырып,

«Сәйкесін тап» әдісі бойынша оқушылар сөздер мен жалғауларды

сәйкестендіреді.

-да

-де

Қайда?

Нұр-Сұлтан

Атырау

Шымкент

Оңтүстік

Шығыс

Орал

Өскемен

Өлке

-та

-те

Мұғалім оқушыны сынып алдында қымсынбай жауап бере алуына

жетелейді. Тапсырманың орындалу барысында мұғалім топтарды

аралап қолдау көрсетеді, түзету, бағыттау, кестені қолдана отырып,

білуге үйрету жұмыстарын жүргізеді.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Жалғаулар

жазылған

үлестірмелі

кестелер

Негізгі б

өлім

Мұғалім оқушыларға Бурабайдың суретін көрсетеді.

Оқушыларға сұрақ қойылады: Бұл қай жер? Бұл жер туралы не

білесіңдер? Сендер Бурабайда болдыңдар ма? Мұғалім

оқушылардың жауаптарын тыңдайды. Оқушылардың жауаптарын

тыңдап болған соң, Бурабай туралы қысқаша мәлімет береді.

Қосымша мәлімет:

Бурабай – Көкшетаудағы ең әсем жер. Бурабай көлі емдік

қасиетімен танымал. Суы – таза, жұмсақ, тұщы. Бурабайда демалыс

орындары көп. Бурабай аудан орталығынан алыс. Адамдар

Бурабайға демалу үшін барады.

2 м

ин

Жек

е

Бурабай

көлінің,

таулардың,

орманның,

демалыс

орындары-

ның

суреттері

Оқулықта ұсынылған «Жаттығайық» айдары бойынша диалогтегі

сөздерге «Қайда?» сұрағын қойып, тиісті жалғауды жалғайды.

Мұғалім оқушылардың «Қайда?» сұрағына дұрыс жауап беруі мен

тиісті жалғаулардың дұрыс жалғануын бақылайды, оқушылардың

қателерін өздеріне түзеттіреді. 4.5.1.2

көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді

ауызша/жазбаша тілде қолдану оқу мақсаты игертіледі.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

30

«Сөйлесейік!» айдары бойынша оқушылар оқулықтағы суретке

назар аудара отырып, рөлдік ойынға қатысады және Еркін ағаймен

танысады. Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар

өздерінің алдыңғы алған білімдерін қолданады. Оқушылар Еркін

ағайдың арбасына отырып, өздерін таныстырады:

Мысалы:

-Сәлеметсіңдер ме, балалар?

-Сәлеметсіз бе, аға! Сізге қонаққа келдік.

Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды.

Тапсырма ауызша орындалады және оқушылардың –д/-де/-та/-те

септік жалғауларын қолданып сөйлеу білігін қалыптастырады.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сурет,

оқулық

«Тыңдайық және оқиық» тапсырмасын орындауда оқушылар

мәтінді тыңдайды. Мәтінде оқушылар өздерін қалай таныстырды?

Тапсырма оқушылардың сабақ барысында алған ақпаратын өздері

білетін мәліметтермен салыстыра отырып, қорытындыға келуге

бағытталған. Мұғалім әр тапсырманы орындауда саралауды ескеруі

қажет. Ол үшін өзін ерекше таныстырған оқушыларды ескеріп,

қосымша сұрақтар немесе бағыттау сұрақтарын беруіне болады.

Оқушылардың жауаптары сынып немесе мұғалімнің мадақтауы

арқылы бағаланады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарында оқушылар тыңдалған

мәтіннің мазмұны негізінде сұраққа жауап береді, кестені

толтырады. 4.1.2.1 бейтаныс сөздер мен сөз тіркестері бар

мәтіннің мағынасын мәнмәтінге қатысты анықтап түсіну оқу

мақсаты игертіледі.

7 м

ин

Жек

е ж.

Сы

ны

п

Оқулық

Сыныптың білім деңгейіне қарай оқушыларға қосымша тапсырма

беріледі. Оқушыларға тірек сөздер беріледі, оқушылар тірек

сөздерді пайдалана отырып, сөйлемдер құрастырады. Тапсырма

ауызша орындалады.

Тірек сөздер: Қош келдіңдер!, сұлу жер, қонақтар, атарба,

қыдырту.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Тірек сөздер

жазылған


қағаздар

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Оқушылар тақтадағы кері байланыс парағына стикерлер

жапсырады. Оқушылардың білімі қаншалықты деңгейде

қалыптасқаны бағаланады.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Кері

байланыс

парағы

Оқушылардың тақырыпты меңгеру деңгейін тексеру

Мұғалім оқушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендерін міндетті түрде тексеруі керек.

Сабақтың өн бойында қалыптастырушы бағалау элементтері көрініс табуы тиіс. Мұғалімнің

оқушыларды бағалауы (мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін

31

бағалаулары болуы керек. Сабақ барысында оқушы үшін жұмысын жандандыру мақсатында кері

байланыс орнатудың маңызы зор.

Бағалау

Бағалау критерийлері

1. Көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы

сөздерді ауызша/жазбаша тілде қолдану.

2. Бейтаныс сөздер мен сөз тіркестері бар

мәтіннің мағынасын мәнмәтінге қатысты

анықтап түсіну.

Дескрипторы

-да/-де/-та/-те қосымшасының мағынасын

түсінеді, орынды қолданады.

Таныс сөздер мен сөз тіркестеріне сүйене

отырып тыңдаған мәтіннің мазмұнын түсінеді.

Тыңдаған мәтіндегі жасырын ақпаратты таба

біледі.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы «Туған ел» көрмесі. (1-тоқсан,1-тарау)

3-сабақ

Дағды Тыңдалым және айтылым

Оқыту мақсаттары 4.1.4.1 Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық байланысын

(кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды мұғалімнің қолдауымен анықтау

4.1.3.1 Тыңдаған материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жауап

беру/сөйлемді толықтыру және түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/

кластер құрастыру

Лексикалық минимум Халық, ұлт, шаңырақ, ту, бейнелеу, орын

Алдыңғы білім Бурабайда

Пәнаралық байланыс Дүниетану, Көркем еңбек

Сабақтың барысы С.к

езеңі


а

Қар

.қат

Оқыту ресурстары

32

Кір

іспе

«Микрофон» әдісі арқылы алдыңғы білімге қатысты

сұрақтар қойылады. Оқушылар шеңбер бойымен тұрады.

Алдымен микрофонды мұғалім алып, өткен тақырыпқа қатысты

бір сұрақ қояды. Жауап берген оқушы келесі оқушыға бір сұрақ

қояды. Осылай ойын жалғасады. Бұл алдыңғы білімді жаңа

біліммен ұштастыру мақсатында жүргізіледі.

«Жаңа сөз үйренейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты

жаңа сөздерді меңгерту мақсатында жүргізіледі. Оқушыларға

бірнеше жаңа сөздерге қатысты суреттер көрсетіледі. «Суретті

сөздік» арқылы оқушылар жаңа сөздерді меңгеріп сөз

тіркестерін, сөйлемдер құрастырады.

«Жаттығайық» айдары оқушыларды меңгерген жаңа сөздерін

бекітуге бағытталған және де Қазақстан туралы мәліметтерді

толықтыруға арналған.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Микрофон

Жаңа сөздерге

қатысты суреттер

«Анықтайық» айдарындағы тапсырма оқушылардың ойлау

және сөйлеу қабілеттерін дамыту мақсатында берілген.

Тапсырманы орындау барысында оқушылар сабақтың басында

меңгерген жаңа сөздерді қолданып сөйлеуіне жағдай туғызу

керек. Тапсырма сыныппен және топпен орындауға арналған.

Бұл тапсырманы әр сурет бойынша жеке топтарға бөліп беруге

болады. Оқушылар оқулықта берілген сурет бойынша жаңа

сөздерді қолданып, «Ортақ шаңырақ», «Біздің көше», «Қазақтың

даласы», «Әсем табиғат» тақырыптары аясында сөйлейді.

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арқылы бағалайды.

«Жарайсың!», «Өте жақсы!», «Тамаша!», «Жақсы!», «Талпын»,

«Жауабыңды толықтыр!» т.б. (Мұғалімнің қалауы бойынша).

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Негізгі б

өлім

«Жазайық!» айдары. Оқулықта келесі ұсынылатын тапсырма

алдыңғы тапсырмамен тығыз байланысты болып келеді.

Балалардың салған суреті туралы балалар сөйлем құрастырып

жазады. Осы тұста оқушылар сабақ басында танысқан жаңа

сөздерін қайта қолданады. Бұған дейін ауызша айтып берген

мәліметтерін жазбаша түрде жеткізіп, жазу дағдыларын

дамытады. Кестеге сүйеніп, балалар туралы мәліметті

дәптерлеріне жазады.

5 м

ин

Жек

е

«Сөйлесейік» айдарында ұсынылып отырған тапсырма

оқушылардың сөйлесім дағдысын дамытуға, ойлау дағдысын

жетілдіруге, оқушының өз ойын жасқанбай айтуына, қорытынды

жасай білуге бағытталған. «Неліктен?» деген сұраққа жауап

беру арқылы оқушының сыни ойлауы қалыптасады. Оқушылар

қазылар алқасының орнында болса өздері қандай мазмұндағы

суретті үздік деп танитындықтарын әңгімелейді.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

33

«Тыңдайық» айдарында ұсынылып отырған тапсырма

оқушылардың тыңдау арқылы есте сақтау дағдысын жетілдіруге

арналған. Оқушылар диалогті тыңдайды, қандай таныс

сөздердің есінде қалғандығын атап айтады.

Саралау тапсырмасы. Оқушылар диалогті оқып болған соң, өз

сөзімен не туралы екенін баяндап береді. Мұғалімнің

шеберлігіне қарай қабілеті жоғары оқушылар «Репортер» әдісін

қолданып, жүргізуші мен оқушылардың сұхбатын рөлдік ойын

ретінде көрсетуге болады. Оқушыларға тірек сөздер немесе

диалогке қажетті сөз тіркестері алдын ала берілуі қажет. 4.1.4.1

Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық

байланысын (кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды мұғалімнің

қолдауымен анықтау оқу мақсаты игертіледі.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сурет,

репортер әдісіне

арналған

микрофон,

тілшілердің

папкасы, қалам

«Тыңдайық және жауап берейік» тапсырмасын орындауда

оқушылар мәтінді қайталап бір рет тыңдайды. Мәтін бойынша

сұрақтарға жауап береді. Бұл тапсырма ауызша орындалады.

Тапсырма оқушылардың есте сақтауын, алған білімдерін

бекітуге арналған. 4.1.3.1 тыңдаған материалдың мазмұны

бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемді толықтыру және

түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/ кластер

құрастыру оқу мақсаты қосымша жүзеге асады.

10 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

тық

жұм

ыс С

ын

ып

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақты қорыту және есте сақтауды дамыту мақсатында

оқушылармен «Ең жылдам» әдісін қолдана отырып, ойын

ұйымдастыруға болады. Бұл әдіс арқылы оқушылар логикалық

ойлауда ширақтыққа, жылдамдыққа тез бейімделеді және

оқушылардың қызығушылықтары арта түседі. Оқушыларға

бүгінгі сабаққа қатысты сөздер керісінше жазылып беріледі.

Сөздер тақтада маркермен А4 парағына жазылып ілініп тұрады.

Кез келген оқушы шығып, сөзді дұрыс жазып беруі керек.

Жылдам әрі қатесіз жазған оқушы марапатталады.

Мысалы: қылах, тлұ, қарыңаш, ігңәм, ле нағут, емрөк, терус

т.б.

Рефлексия. Оқушыларға «Жетістік баспалдағы» ұсынылады.

Оқушылар бүгінгі сабақ бойынша қай баспалдақта тұрғанын

көрсетеді.

Үйге тапсырма ретінде оқушыларға «Туған ел» тақырыбына

фотоколлаж жасап келуге тапсырма беруге болады.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Керісінше

жазылған сөздері

бар парақша

«Жетістік

баспалдағы»





34



Бағалау


1. Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-

салдарлық байланысын (кейіпкерлер, оқиға)

және негізгі ойды мұғалімнің қолдауымен

анықтау.

2. Тыңдаған материалдың мазмұны

бойынша сұрақтарға жауап беру.

• Тыңдаған мәтіннен оқиға, кейіпкер

туралы ақпаратты анықтайды.

• Ұсынған ақпараттың дұрыстығының

себебін түсіндіре алады.

Мәтін бойынша сұрақтарға жауап бере

алады.

Рефлексия









сыныптағы жекелеген оқушылар туралы ақпараттар алдым?

Сабақтың тақырыбы Мемлекеттік рәміздер. (1-тоқсан, 1-тарау)

4-сабақ

Дағды Грамматика және айтылым

Оқыту мақсаттары 4.4.4.1 Каллиграфиялық нормаларға сәйкес әріптердің өзара байланысын

сақтап, бір сызықта көркем жазу

4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай және құрмалас

сөйлем құрастыру

Лексикалық минимум Елбасы, елтаңба, гимн, мемлекет, тәуелсіз, рәміз, ұлан

Алдыңғы білім «Туған ел» көрмесі


езеңі


уақ

ыты

Қар

ым

-

қаты

нас


35

Кір

іспе

Тапсырма сабаққа кіріспе ретінде оқушылардың айтылым

дағдысын, логикалық ойлауын дамыту мақсатында орындалады.

Біріншіден, оқушыларға тақырыптың не жөнінде болатынын

білдірсе, екіншіден оқушылардың қызығушылығын арттыруға

негізделеді. Оқушыларға «Қазақстан» сөзі беріледі. Оқушылар

сызба бойынша осы берілген сөзге ассоциациялық қатар

құрастырады. Тапсырманы бүкіл сыныппен орындайды.

Мұғалім оқушылардың жауаптарын тыңдайды, толықтырады.

«Сөйлесейік» айдарында «Миға шабуыл» әдісі арқылы тақырып

төңірегіндегі жетелеу сұрақтарын қояды. Мұғалім сұрақтарды

«Хатқалтадағы сұрақтар» әдісі арқылы береді.

1. Қазақстан қандай ел?

2. Қазақстан қанша аймаққа бөлінеді?

3. Қазақстанда қандай ұлттар тұрады?

4. Қазақстанның Туының түсі қандай?

Мұғалім оқушыларға оқулықта берілген сұрақтарды қойып,

жауап беруге көмектеседі. Тапсырма топта орындалады.

Оқушылар бір-бірін «Шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

«Жаңа сөз үйренейік» айдарындағы жаңа сөздерді меңгерту

тапсырмасы «Суретті сөздік» әдісі арқылы жүзеге асады.

Оқушыларға елбасының, елтаңбаның, гимн орындап тұрған

адамдардың, тудың суреттері көрсетіледі. Мұғалім суреттің

астындағы сөзді атайды, оқушылар қайталайды. Оқушылар сөз

тіркестерін құрастырып айтады. «Ал, балалар, біз қандай

сөздермен таныстық? Қазақстанның президенті кім? Гимнді кім

жатқа біледі?» (Қосымша сұрақтар қою арқылы тапсырманы

тереңдетуге, оқушы білімін пысықтай түсуге болады).

Назар аударайық! айдарында оқушыларға мемелекеттік

рәміздерге нелер жататыны туралы түсінік беріледі.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Ассоциациялық

қатар» жасауға

берілген А4

парағы

Сұрақтар

жазылған түрлі

түсті қағаз

қиындылары.

Хатқалта

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырма оқушылардың

үйренген жаңа сөздерін пысықтау және сөйлеу қабілеттерін

дамыту мақсатында берілген. Тапсырманы орындау барысында

оқушылар сабақтың басында меңгерген жаңа сөздерді көп

нүктенің орнына қойып, сөйлемдер құрастырады.

Мысалы: Олимпиада кезінде ......... .......... айтамыз.

......, ......, ....... Қазақстанның Мемлекеттік рәміздері.

Мұғалім оқушылардың жауаптарын тексереді, кері байланыс

орнатады.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

36

Негізгі б

өлім

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушылар мұғалімнің

көмегімен мәндес сөздердің мағынасын түсінеді. Мысалы: ел-

мемлекет, еркін-тәуелсіз. Мұғалім оқушыларға осы сөздердің

мағыналарын түсіндіреді. Оқушылар оқулықта берілген мәтінді

оқу арқылы Қазақстанның рәміздері туралы қысқаша мәлімет

алады. Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: Балалар, «Мәңгілік

ел» дегеніміз не? Қалай түсінесіңдер? Оқушылар өз ойларына

қарай мәңгілік елді қалай түсінетіндерін айтады. Мұғалім

оқушылардың жауаптарын толықтырады. Оқушыларды бағалау

мақсатында мадақтау сөздерін қолданады.

Дұрыс жауап: Қазақстан – тәуелсіз мемлекет. Мемлекеттік

Рәміздер – еліміздің тәуелсіздігін білдіретін символдар. Мен

Қазақстанның ұланымын. Елімді мақтан етемін, Оның

«Мәңгілік ел» болғанын қалаймын. Мұғалім гимннің авторлары

жайлы мәлімет береді. Гимннің сөзін жазған: Н.Ә. Назарбаев, Ж.

Нәжімеденов, әнін жазған: Ш. Қалдаяқов (осыны оқушыларға

бірнеше рет қайталатады).

5 м

ин

Жек

е

Қазақстан

Республикасына

қатысты суреттер,

«Мәңгілік ел»

деген жазу немесе

плакат

37

«Есте сақтайық!» айдары бойынша мұғалім грамматиканы

қолданыстық тұрғыда меңгертеді. Алдымен оқушыларға -дар/-

дер, -тар/-тер, -лар,/-лер жалғауларының дұрыс жалғану реті

көрсетілген кесте көрсетіледі. Мұғалім кестедегі ережені

басшылыққа ала отырып, «Сәйкесін тап» әдісі бойынша

оқушылар сөздер мен қосымшаларды сәйкестендіреді.

-дар

-дер

-лер

Нелер?

мемлекет

рәміз

ұлан

халық

ел

шаңырақ

ту

елтаңба

бала

жер

ұлт

-тар

-тер

-лар

Мұғалім оқушыны сынып алдында қымсынбай жауап бере

алуға жетелейді. Тапсырманың орындалу барысында мұғалім

топтарды аралап қолдау көрсетеді, түзету, бағыттау, кестені

қолдана отырып, білуге үйрету жұмыстарын жүргізеді. Осы

тапсырмадан кейін грамматиканы бекіту мақсатында

оқушылармен «Жылдам доп» әдісін қолдана отырып, ойын

ойнатуға болады. Әр топтан 3 оқушыдан шығады. Мұғалім

оқушыларға допты лақтырып бір сөзді айтады, допты қағып

алған оқушы сол сөзді көптік мағынасында айтуы керек. Осылай

ойынға шыққан барлық оқушылар айтып болғанша, жылдам

ойнатып шығуға болады. Бұл ойын арқылы оқушының білімі

артып, өз-өзіне сенім пайда болады.

5 м

ин

Мұғал

ім–сы

ны

п

Оқулық,

көптік

жалғаулары

жазылған плакат

Доп

«Орындап үйренейік» айдарында ұсынылып отырған

тапсырма жазбаша орындалады. Оқушылар каллиграфиялық

нормаға сәйкес әріптердің өзара байланысын сақтап, берілген

сөздерге көптік жалғауын қосып жазып шығады.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Тақырыпқа


А3 парағы, түрлі

түсті маркерлер

38

«Ойнайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға әр топқа

жеке-жеке суреттер беріледі. Оқушылар сол суреттерге қарап,

сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады. Бұл тапсырманы

орындауда саралау тапсырмасын орындатуға болады. Мысалы,

білім деңгейі төмен оқушылар сурет бойынша сөз тіркестерін

құрастырады, ал білім деңгейі жоғары оқушылар сөйлемдер,

құрмалас сөйлемдер құрастырады. Осы тапсырманы орындату

барысында «Айналма бекет» әдісін қолданған тиімді. Әр топқа

берілген суреттер келесі топтармен алмастырылып отырады.

Нәтижесінде бір суретпен оқушылар бірнеше сөз тіркестерін,

бірнеше сөйлемдер құрастырады. Осы тапсырманы орындау

барысында оқушылар бір-бірін бағалауды үйренеді. Ең жақсы

сөйлем құрастырған топ «Дүркін шапалақ» әдісімен оқушылар

тарапынан бағаланады. Тапсырманы орындамас бұрын ойынның

шарты түсіндірілуі тиіс. Тапсырма оқушылардың есте сақтауын

дамытуға, алған білімдерін бекітуге, сөйлеуін дамытуға

арналған. 4.5.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап

жай және құрмалас сөйлем құрастыру, оқу және 4.4.4.1

каллиграфиялық нормаларға сәйкес әріптердің өзара

байланысын сақтап, бір сызықта көркем жазу мақсаты жүзеге

асады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Суреттер

«Тыңдайық» айдарында оқушыларға бүгінгі сабақта

меңгерілген бірнеше сөзді алдымен дискіден тыңдайды, содан

соң мұғалім оқиды, оқушылар мұқият тыңдап, қайталайды. Бұл

жаңа сөздерді жаттауға көмектеседі. (Мысалы: Елбасы, елтаңба,

гимн, ұлан, мемлекет). Оқушылардың сөздерді қатесіз жазуына

айрықша көңіл бөлуді жоспарлап жатса, яғни сыныпта қабілеті

нашар оқушылар болған жағдайда сөздерді еске сақтап жазу

тапсырмасын ұйымдастыруға болады. 4.4.4.1 каллиграфиялық

нормаларға сәйкес әріптердің өзара байланысын сақтап, бір

жолға көркем жазу мақсаты жүзеге асады.

7 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

39

Қор

ыты

нд

ы б

өлім


оқушыларға бүгінгі сабақ бойынша пысықтау сұрақтары

қойылады:

1. Қазақстан қандай мемлекет? 2. Мемлекеттік Рәміздерге нелер

жатады?

3. Көптік мән беретін жалғауларды ата. 4. Елтаңбада не

бейнеленген?

5. Туда не бейнеленген? 6. Тудың түсі қандай? 7. Әнұранның

авторлары кімдер?

Рефлексия. «Бес саусақ» әдісі

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Хатқалтадағы

сұрақтар







Бағалау


1. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін

сақтап жай және құрмалас сөйлем

құрастыру,

2. Оқу және каллиграфиялық нормаларға

сәйкес әріптердің өзара байланысын

сақтап, бір сызықта көркем жазу.


Суретке қатысты сөйлем құрап жазады.

Каллиграфиялық нормаға сай көркем жазады.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Рәміздер туралы білім сайысы. (1-тоқсан, 1-тарау)

5-сабақ

Дағды Оқылым мен айтылым

40

Оқыту мақсаттары 4.2.2.1 Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа монолог

құру

4.3.2.1 Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну

Лексикалық минимум Барыс, тұлпар, қыран, құрметтеу, тіршілік ету, үлгі ету

Алдыңғы білім «Мемлекеттік рәміздер»

Пәнаралық байланыс Дүниетану, жаратылыстану


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға «Анаграмма» беріледі. Ол

анаграммада оқушыларға таныс және таныс емес сөздер беріледі.

Оқушылар өздеріне таныс сөздерді сары түспен, таныс емес

сөздерді жасыл түспен белгілеп шығады.

Қ Ы Р А Н Б А Т С У Т А Ұ Ә

А Е Н Г М А Г У Ң Ғ Ұ Һ Л Н

Ә Ң І П Т Р Е Л Т А Ң Б А Ұ

С М Т Ь Б Ы Ч Я Ю Д Ж Э Н Р

Я Ф Й В А С Е Л Б А С Ы П А

Т Ұ Л П А Р М И Т Ь Б Ю В Н

Қ Ұ Р М Е Т Т Е Й Д І Ф Х А

Ш А Ң Ы Р А Қ М В Ф С П Е Ц

Жаңа сөздерді белгілеп алған соң, қайталап, сөз тіркестерін

құрастырамыз.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Анаграмма

«Сөйлесейік» айдарында оқушылармен интеллектуалды ойын

ойнаймыз. Әр топ өзі кімнің тобында болатынын таңдауына болады

(Расул, Дина, Медет суреті оқулықта берілген) немесе мұғалім

мұны өзі ұйымдастырады. Сонымен қатар мұғалім осы сабақ

бойында қолданылатын жаңа сөздермен оқушыларды таныстырып

кетеді. Оқулықта сұрақ нөмірі жарысатын Дина, Расул, Медет

нөмірлеріне сай берілген. Демек, сол оқушылардың тобына қарасты

оқушылар төмендегідей сауалдар төңірегінде ойланып, бұрыннан

білетін сөздік қорларын қолданып өз жауаптарын береді.

1. Барыс қандай аң?

2. Қыран қандай құс?

3. Тұлпар қандай жануар?

Оқушылар осы кезеңде өздерінің білетін білімдерін ортаға салады

және осылар туралы не білетінін ортаға салғаннан кейін өзара

бағалау жүзеге асады.

4.2.2.1 берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа

монолог құру оқу мақсаты игертіледі.

5 м

ин

ут

Оқулық

41

Негізгі б

өлім

Мұғалімнің нұсқауымен оқушылар келесі 2-тапсырмаға көшеді.

Бұл кезеңде оқушыларға ойлантатын сұрақ беріледі. Оқушылар өз

болжамдарын айтып, жауап беретін болады. Бұл тапсырманы

орындауда оқулықта нақты қолданып сөйлеуге ұсынылған

құрылым беріледі. Осы құрылымды тілге тиек ету арқылы

оқушылар өз ойларын әрі қарай сабақтайды.

1. Қазақ халқы барысты аса құрметтейді. Өйткені.....

2. Қазақ халқы қыранды аса құрметтейді. Өйткені.....

3. Қазақ халқы тұлпарды аса құрметтейді. Өйткені.....

4.2.2.1 берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа

монолог құру оқу мақсаты жүзеге асады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

«Оқиық» айдары – оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға

бағытталған және бұл оқушылардың алдыңғы тапсырма бойынша

сөйлесімдерін толықтыратын, қосымша мәліметпен қамтамасыз

ететін тапсырма. Оқушылар мәтінді оқылым әдістерін қолданып

мұқият оқиды, мәтінге сай берілген бірнеше тақырыптардың ішінен

өз таңдауын жасайды, өз мәтіндеріне сай тақырып таңдайды.

Мәтінді оқушыларға «Джигсо» әдісі арқылы меңгертуге болады.

«Джигсо» әдісі ақпарат алу мен пысықтауға, оқығанды есте сақтау

үшін ұмтылу, жауапкершілік дағдысына баулуға, ойлауға ықпал

етеді. Оқытудың осы ұжымдық әдісін жүзеге асыру мақсаты –

жалпы мәселені алдымен жұпта, кейін ұжымда талқылау, үйрену

және үйрету. Бұл жағдайда әрбір оқушы өзін мұғалім ретінде

сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі артады. Әр топқа әртүрлі

мәтін беріледі. Әр топ өз мәтіндерін мұқият оқып, түсініп болған

соң, басқа топқа барып, өз мәтінін баяндап береді. Осылай топтар

өзара алмасып, бір-біріне өздерінің мәтінін баяндап береді,

сонымен қатар, оқушылар алдыңғы тапсырманы орындау

барысында қаншалықты дұрыс мәлімет бере алғандарына есеп

береді. Өз жауаптарын, өзге топ жауаптарын салыстырады,

бағалайды.

Мәтінді тыңдап отырған топ мәтін бойынша 3 сұрақ құрастыруы

керек. Егер мәтінді дұрыс тыңдамаса, сұрақ құрастыра алмайды.

Мұғалім оқушыларға барынша қолдау көрсетеді, көмекті қажет

ететін оқушыларға бағыт-бағдар береді. Оқушылар бір-бірін

«Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды. 4.3.2.1 бейтаныс сөздер

кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну оқу мақсаты

жүзеге асады.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық.

Әртүрлі

мәтіндер

жазылған

парақшалар

немесе оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарында ұсынылып отырған

тапсырма ауызша орындалады. Тақтадағы ұяшықтарда мәтін

бойынша сұрақтар жазылып тұрады. Оқушылар осы сұрақтарға

жауап беруі керек.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Сұрақтар

жазылған

плакат

42

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырма грамматиканы бекітуге

бағытталған. Оқушыларға тақырыпқа қатысты бірнеше сөздер

беріледі. Оқушылар осы сөздерге көптік жалғауын жалғап, кесте

бойынша іріктеп жазып шығады.

Батыр, халық, ұлт, барыс, қыран, ағаш, аң, жігіт, ту, елтаңба, сурет,

көрме, тау, т.б.

-лар,-лер -дар,-дер -тар,-тер

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс. Ж

ұп

тық

жұм

ыс

Сы

ны

п

Көптік жалғау-

лары жазылған

кесте

Қор

ыты

нд

ы б

өлім


оқушыларға бүгінгі сабақ бойынша «Жіпке жан бітіру» әдісін

пайдаланып, ойын ойнатылады. Әр топтан оқушыларға 10–12 см-

лік жіп беріледі. Әр топтан 2 оқушыдан бүгінгі сабақтан үйренген-

білгені бойынша жіп саусағына оратылып біткенше «Не білемін?

Не есімде қалды?» сұрағы бойынша айтады.

Рефлексия

«Пирамида» әдісі. Оқушыларға пирамидалар таратылады.

Оқушылар пирамиданың ішіне бүгінгі сабақ бойынша өздері білген

бір нәрсе мен бүгінгі сабақта үйренген екі нәрсе туралы жазады.

3-5

ми

н

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Ұзындығы 10-

12 см тоқыма

жіп

Әр оқушыға

арналған

рефлексия

парақшасы




оқушыларды бағалауы (мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалаулары

болуы керек. Сабақ барысында оқушы үшін жұмысын жандандыру мақсатында кері байланыс

орнатудың маңызы зор.

Бағалау


1. Берілген тірек сөздер мен жоспардың

негізінде қысқа монолог құру.

2. Бейтаныс сөздер кездесетін шағын

мәтіндегі негізгі ойды түсіну.


Тірек сөздердің мағынасын түсінеді.

Нақты тақырып көлемінде ойын жеткізе алады.

Оқыған шағын мәтіндер бойынша сұрақтарға

жауап бере алады.


Рефлексия



Мен білетін бір нәрсе

Мен үйренген екі нәрсе

43








Сабақтың тақырыбы Өз туым (жоба). (1-тоқсан, 1-тарау)

6-сабақ

Дағды Тыңдалым мен айтылым

Оқыту мақсаттары 4.1.3.1 Тыңдаған материалдың мазмұны бойынша сұрақтарға жауап

беру/сөйлемдерді толықтыру және түйінді тұстарын анықтау/кесте

толтыру/ кластер құрастыру

Лексикалық минимум Пішін, дөңгелек, ортасында, оң жағында, сол жағында

Алдыңғы білім Ойын ойнаймыз

Пәнаралық байланыс Дүниетану, математика


езеңі


уақ

ыты

Қар

ым

-

қаты

нас

Оқыту


Кір

іспе

Оқулықтағы кіріспе тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын

дамытуға арналған. Тапсырманы оқушылар бүкіл сыныппен

орындайды. «Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушыларға әртүрлі

пішіндер көрсетілген. Мұғалім жаңа сөздерді бірнеше рет

қайталатып, атауын жаттатады. Оқушы жаттаған сөздерінің

мағынасын терең ұғынулары үшін мұғалімнің түрлі ойындарды

ұйымдастыруына болады. Мәселен, түрлі көлемдегі пішіндерді

сипап сезу арқылы атап беру немесе санату, пішіндерді қолданып

сурет салғызу сынды тапсырмаларды орындатып, оқушылардың

білімін тереңдетуді мұғалім жүзеге асыра алады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Әртүрлі

пішіндер

«Жаттығайық» тапсырмасы бойынша оқушылар сол жақтағы және

оң жақтағы пішіндерді салыстырады. Мұғалім оқушыларға оң жақ

және сол жақ туралы мысалдар арқылы көрсете отырып түсінік

беруі керек. Бұл жерде ТКО жаттығуын орындатуға да болады

(Тыңдау-көру-орындау) яғни мұғалім көрсетеді, оқушылар тыңдап,

қайталап орындайды.

Осыдан кейін барып оқушылар оң мен солды ажыратып алғаннан

кейін оқулықтағы жаттығуды орындауға болады. Қайсысы көп?

7 м

ин

44

Негізгі б

өлім

«Салыстырайық» тапсырмасы бойынша оқушылар сұрақтарға

жауап береді. Сары түсті дөңгелектер қайда тұр? Көк түсті

дөңгелектер қайда тұр? – деген сауалдар төңірегінде ойланып,

меңгеруге тиіс жаңа сөз мағынасын санада бекітеді.

Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушылар ортасында, оң

жағында, сол жағында деген сөздердің мағынасын анық

түсінетіндей дәрежеге қол жеткізеді. Бұл тапсырманың да көлемі

аздау болып жатса, оқушылар үшін жеткіліксіз болып жатса,

мұғалім өз тарапынан басқа да тапсырмаларды қоса алады.

Мысалы, түрлі сурет ішінде сурет салып, пішіндердің қайда

тұрғанын айтқызу немесе оқушылардың өздерін пішін рөлінде

ойнатып, сызылған сызықтардың немесе суреттердің ішіне немесе

сыртына орналасуларын бұйырып («дөңгелектер, бақшаның ішіне

еніңдер», «үшбұрыштар, бақшаның сол жағына орналасыңдар»

т.б.), сияқты ойнату өте тиімді болып табылады.

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар сұрақтарға

жауап береді. Елтаңбаның қандай екенін, онда не бейнеленгенін

айтады. Тудың пішінінің қандай екенін, не бейнеленгенін айтады.

Оқушылардың айтылым дағдысы дамиды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Рәміздердің

суреттері

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарындағы а) тапсырма

оқушының логикалық қабілетінің дамуына ықпал етеді. Бұл

тапсырма алдыңғы игерілген білім мен жаңа түсінікті жетілдіру,

мәтіннің мазмұнына қаншалықты сәйкес келтіре алатындығын

дамытуға негізделген. Оқушылар өз беттерінше осы тапсырманы

орындап болған соң, әр жұпқа бір дұрыс жауап парағы үлестіріліп,

оқушылар өзара бір-бірінің жауаптарын дұрыс жауаппен

салыстырады.

Дұрыс жауап парағы

Қазақстан Республикасының Мемлекттік Елтаңбасында көк

және сары түс бар. Елтаңбаның пішіні – дөңгелек. Бұл мәңгілік

өмірді бейнелейді. Елтаңбаның ортасында шаңырақ тұр. Шаңырақ

сөзі «ортақ үй» деген мағынаны білдіреді. Шаңырақтың оң

жағында және сол жағында қанатты тұлпар бейнеленген.

Тұлпар – адалдықтың, достықтың символы.

ә) Оқушылар берілген сұрақтарды басшылыққа ала отырып,

Мемлекеттік Туды сипаттайды. Тапсырма жазбаша орындалады.

1. Қазақстанның Туында қандай түстер бар?

2. Тудың пішіні қандай?

3. Тудың ортасында не бейнеленген?

4. Қыран қай жерде тұр?

5. Ою-өрнек тудың қай жерінде орналасқан?

Осы тапсырма аясында 4.1.3.1 тыңдаған материалдың мазмұны

бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемдерді толықтыру және

түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/ кластер құрастыру


8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Аудиодиск

Оқулық.

Дұрыс жауап

парағы

45

«Сөйлесейік» айдарындағы оқушылар диалогті толықтырып,

жұбымен сөйлеседі. Оқушылар Медет пен Динаның арасындағы

диалогті ары қарай жандандырады.

Мұғалім оқушылардың диалогті әрі қарай өрбітулеріне қарай

оқушыларды бағалайды. Оқушылар «Басбармақ» әдісі бойынша

бағаланады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

жазылған қима


Қор

ыты

нд

ы б

өлім


оқушыларға бүгінгі сабақ бойынша «Ара ұясы» әдісін пайдаланып

ойын ойнатылады. Жұптар бүгінгі тақырып бойынша екі сұрақтан

құрастырады. Содан кейін әрбір жұп кезектесіп сұрақ қояды,

оқушылар жауап береді. Оқушылар бір-бірінің сұрақтарына жауап

береді. Жауаптардың дұрыстығын мұғалім қадағалап, толықтырып,

түзетулер енгізеді.

Рефлексия

«Білім ағашы» – бүгінгі сабақтан үйренген, есте қалған 3 нәрсені

стикерге жазып, білім ағашына іледі.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







Бағалау


Тыңдаған материалдың мазмұны

бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемдерді

толықтыру және түйінді тұстарын

анықтау/кесте толтыру/ кластер құрастыру.


1. Оқушылар тақырыпқа қатысты жаңа сөздерді

меңгереді.

2. Мәтін бойынша сұрақ құрастырады және жауап

береді.

3. Шағын таныстырылым жасай алады.


Рефлексия









46


Сабақтың тақырыбы Менің сапарым. (1-тоқсан, 1-тарау )

7-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.5.1.2 Көптік/тәуелдік/септік жалғаулы сөздерді жазбаша/ауызша тілде

қолдану

4.1.1.1 Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау

және нақтылау мақсатында сұрақтар құру

Лексикалық минимум Қиылыс, бұрылыс, киіз үй, малшы

Алдыңғы білім Өз туым


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Сабақты бастамас бұрын оқушыларға мұғалім сұрақ қояды:

«Сапар» сөзін қалай түсінесіңдер? Оқушылар «Сапар» сөзіне

ассоциативті қатар құрастырады.

Интерактивті тақтадан көлік түрлерінің, сапарға шығып бара

жатқан әртүрлі адамдардың, шабадан, көзілдірік, сөмкелердің

суреттерін, қалалардың, ауылдардың суреттерін көрсетеді.

Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: Бұл суреттерден не көріп

тұрсыңдар? Адамдар сапарға немен шығады? Оқушыларға бүгінгі

сабақтың тақырыбын болжату, оқушылардың өз ойларын айтқызу

олардың логикалық ойлауын, сын тұрғысынан ойлауын дамытуға

ықпал етеді.

Тапсырма сабаққа кіріспе ретінде жаңа сөздерді меңгерту

мақсатында «Суретті сөздік» әдісі арқылы жаңа сөздер

меңгертіледі. Тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын

дамытуға арналған. Тапсырманы бүкіл сыныппен орындайды.

«Жаңа сөздерді үйренейік» айдарында оқушыларға суреттер

көрсетіледі. Балалар, бұлар нелер? (Оқушылар өз білгендерінше

айтып, атап шығады). Мұғалім жаңа сөздерді бірнеше рет

қайталатып, сөз тіркестерін құрастыртады. Мұғалім бұл сөздердің

бүгінгі сабаққа қандай қатысы бар екенін түсіндіреді.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Қажетті суреттер

Негізгі

бөлім

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар сөздерге

көптік жалғауларын жалғайды. Мұғалімнің қолдауымен көптік

мағынаның қалай жасалатынын түсінеді. Жаттығуды орындау

арқылы түсінігін орнықтырады. Тапсырма жазбаша орындалады.

5 м

ин

Жек

е

47

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырма грамматиканы қолданыстық

тұрғыда бекітуге берілген. Сонымен қатар оқушының логикалық

қабілетінің дамуына ықпал етеді. Оқушылардың назары

оқулықтағы суретке аударылады. Оқушылар грамматикалық

біліммен қатар айтылым дағдысын дамытады. Оқушылар суретте

нелер бар екенін грамматикалық білімдерін қолдана отырып айтып

береді. 5 м

ин

Мұғал

ім–сы

ны

п

Оқулық

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасы оқушының өз ойын еркін

жеткізуге, сөздік қорын молайтуға арналған. Оқушылар сурет

бойынша берілген сұрақтарға жауап береді.

1. Көпірлерде көліктер бар ма?

2. Жолда бұрылыстар көп пе?

3. Бұрылыстарда көлік кездесті ме?

4. Далада мал жүр ме?

5. Өзендерде балық бар ма?

Саралау тапсырмасы. Білім деңгейі жоғары оқушылар осы

берілген сұрақтарға толық жауап береді. Білім деңгейі төмен

оқушылар қысқа иә/жоқ деп жауап береді.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

«Есте сақтайық» айдарымен берілген ереже формуласын

пайдаланып, мұғалім оқушыларға алдыңғы сабақта таныс болған –

да/-де/-та/-те қосымшаларын көптік мағынаны үстейтін

қосымшадан кейін де жалғап, қай кезде қолдануға болатынын

түсіндіреді. Осылайша бұрыннан білетін білім негізінде жаңа білім

беріліп, сабақтар арасында да сабақтастық орнайды.

Бұрылыс+тар+да, көлік+тер+де, орман+дар+да, өзен+дер+де,

тау+лар+да, көше+лер+де

5 м

ин

Жек

е ж.

Сы

ны

п

Ереже жазылған

плакат

«Жаттығайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға сөйлемдер

беріледі. Сөйлемдердегі кейбір сөздер жақшаның ішінде жазылған,

оқушылар жақшаны ашып, сөздерге тиісті жалғауларды жалғап

жазады. Бұл оқушылардың сауатты жазуына, көптік, септік

жалғауларын қолданыстық тұрғыда сауатты қолдана білуіне ықпал

етеді.

5-7

ми

н

Оқулық

«Тыңдайық және сөйлемді толықтырайық» – оқушылар берілген

мәтінді 1 рет мұқият дискіден тыңдайды. Тыңдап болған соң,

тыңдалымнан кейінгі тапсырманы орындайды. Көп нүктенің

орнына керекті сөздерді қойып шығады.

Сөздер санмен беріледі. Оқушылар сандардың ретіне қарай қажетті

сөздерді қойып шығуы қажет.

Тапсырманы орындау барысында оқушылар 4.1.1.1 Анық айтылған

сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау және

нақтылау мақсатында сұрақтар құру оқу мақсатын игереді.

7 м

ин

Тыңдалым

мәтіні

Аудиодиск

48

«Сөйлесейік» тапсырмасы оқушылардың тыңдаған мәтін бойынша

ақпаратты қаншалықты есте сақтағандығын тексеруге бағытталған.

Тапсырма ауызша жұпта орындалады. Әр жұп бір-біріне сұрақ

қойып, жауап береді.

1. Қазақстандағы қалаларда не бар?

2. Қазақстандағы ормандарда қандай аң кездеседі?

3. Қалаларда көшелер қандай?

4. Ауылда нелер өсіреді?

(Сыныптың білім деңгейіне қарай сұрақтар санын көбейтуге,

күрделендіруге немесе қарапайым түрде беруге болады)

5 м

ин

Конверттегі

сұрақтар

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында оқушыларға пысықтау

сұрақтары қойылады.

1. Сапарға шыққан адам нелерді көрді?

2. Сен сапарға жиі шығасың ба?

3. Саған сапарға шыққан не себепті ұнайды?

Рефлексия

«Білім себеті» – бүгінгі сабақтан үйренген, есте қалған 3 нәрсені

стикерге жазып, білім себетінің ішіне салады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

«Білім себеті»,

стикерлер







Бағалау


Көптік/тәуелдік/септік жалғаулы сөздерді

жазбаша/ауызша тілде қолдану.

Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба

(тірек сөздер) жасау және нақтылау

мақсатында сұрақтар құру


Оқушылар жалғауларды орынды қолданады.

Тақырып бойынша әңгіме құрап айта алады.


Рефлексия







49




Сабақтың тақырыбы Қайталау. (1-тоқсан, 1-тарау)

8-сабақ

Дағды Айтылым және грамматика

Оқыту мақсаттары 4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-

5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс

ырғағын келтіріп сөйлеу

4.5.1.2 Көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша

тілде қолдану

Лексикалық минимум

Алдыңғы білім Менің сапарым

Пәнаралық байланыс Дүниетану, Әдебиеттік оқу


езеңі


уақ

ыты

Қар

ым

-

қаты

нас

Оқыту


Кір

іспе

Өткен сабақ пен жаңа сабақты ұштастыру мақсатында «Ең

ақылды» әдісін пайдалана отырып, өтілген жаңа сөздерді

қайталайды. Тапсырма ауызша орындалады. Сыныптың ортасына

екі оқушы шығады, сыныптың соңына барып тұрады. Мұғалім екі

оқушыға өтілген тақырыпқа қатысты жаңа сөзді айтады. Қай

оқушы сол сөздің аудармасын білсе, бір адым алға жылжиды. Кім

көп сөз біледі, сол жеңіске жетеді.

«Мен бағытты түсіндіре аламын» тапсырмасын орындауда

оқушылар өтілген тақырыптар бойынша материалдарды естеріне

түсіреді. Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді мағынасы және

орын тәртібіне сай дұрыс қояды.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Өтілген

сабаққа

қатысты жаңа

сөздер

жазылған

парақша

Негізгі б

өлім

«Сөздерге қосымшаны дұрыс жалғай білемін» айдарындағы

тапсырмада әр топқа сұрақтар жазылған кесте таратылады және

әртүрлі бірнеше сөз беріледі. Оқушылар сұраққа сәйкес сөзге

жалғау жалғап, өз ұяшығына дұрыс жазуы керек.

Тірек сөздер: ағам..., кітап..., көше..., орман..., ауыл..., жайлау...,

ағаш..., тау..., өзен..., көпір..., саябақ..., қыз..., атам..., жол... .

Кімде? Неде? Қайда?

Мұғалім топтарды аралап, оқушылардың жұмыстарын бағалайды.

6 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Сұрақтар мен

тірек сөздер

жазылған кесте

50

«Заттың, нәрсенің немесе адамның қай жерде екенін түсіндіре

аламын» айдарындағы тапсырма оқушының логикалық қабілетінің

дамуына ықпал етеді. Оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға

арналған тапсырма. Оқушыларға бірнеше сөйлемдер беріледі.

Оқушылар көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып айтады.

Оқушылар бір-бірінің жауаптарын мұқият тыңдайды, қателері

болса түзетеді, бір-бірін бағалайды. 5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Мен сөздерді көптік мағынада айта және жаза аламын»

тапсырмасы оқушының көптік жалғауын қаншалықты меңгергенін

тексеруге бағытталған жаттығу. Оқушыларға бірнеше сөздер

беріледі, оқушылар қажетті көптік жалғауын жалғап жазады.

Тапсырма жеке орындауға беріледі.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Сұрақтар

«Сөздердің мағынасын түсінемін» – оқушыларға сөздер беріледі,

олар мағыналарын түсіндіреді. Сөздерді тауып оқиды.

5 м

ин

Жек

е ж.

Сы

ны

п

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Өтілген бірнеше сабақты қорыту мақсатында оқушыларға

пысықтау сұрақтары қойылады. Мұғалімнің қолындағы қоржыннан

оқушылар түрлі түсті қағаздарға жазылған сұрақтар алады.

1. Сен қай қалада тұрасың?

2. Қай қалада көмір өндіріледі?

3. Мемлекеттік рәміздерге нелер жатады?

4. Тудың түсі қандай?

5. Әнұранның авторларын ата.

6. Елтаңбада нелер бейнеленген?

7. Қазақстан қандай мемлекет?

8. Қай аймақта түйені көп өсіреді?

9. ҚР президенті кім?

10. Барыс қандай аң?

11. Қыран қандай құс?

12. Тұлпар қандай жылқы?

7 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Сұрақтар

салынған

қоржын

Рефлексия

«Білім ағашы» – өтілген тақырыптар бойынша есінде қалған 5

нәрсені жазып, білім ағашына іледі.

5 м

ин

ми

нм

и

«Білім ағашы»,

стикерлер





болуы керек. Кері байланыс орнатудың маңызы зор.

Бағалау

51


Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс беру,

сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу.

Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді

ауызша/жазбаша тілде қолдану.

Бағытты түсіндіре алады.

Тақырып бойынша сұрақтарға жауап

бере алады.

Көптік, септік жалғауларын дұрыс

жалғай алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Ауыл сыртында. (1-тоқсан, 1-тарау)

9-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.4.1 Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкердің іс-

әрекетін бағалауға арналған сұрақтар (неліктен?, не үшін?) құрастыру

және оған жауап беру

4.2.2.1 Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа монолог

құру

Лексикалық минимум Қасында, астында, айналасында, ішінде, сыртында, үстінде, өмір сүреді

Алдыңғы білім Қайталау

Пәнаралық байланыс Дүниетану, әдебиеттік оқу


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

«Жаңа сөз жазып үйренейік» айдарында оқушыларға жаңа сөздерді

меңгерту мақсатында сурет көрсетіледі. Суретте жазулар бар:

қасында, астында, ішінде, сыртында, үстінде, айналасында. Мұғалім

суретті көрсету арқылы осы көмекші сөздердің мағынасын көрсету,

сипаттау арқылы түсіндіреді. Көмекші сөздерді меңгерту үшін

бірнеше қарапайым сөйлемдерден мысалдар келтіреді. Мұғалім

оқушыларға қайталатады.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа

сөздерге

қатысты

суреттер

52

Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық!» айдарындағы тапсырмада оқушыларға «Қайда?»

сұрағы және көмекші сөздер беріледі. Оқушылар осы көмекші

сөздерді қолданып, сөйлемдер құрастырулары керек. (Қасында,

астында, айналасында, сыртында, ішінде, үстінде). Бұл тапсырма

ауызша орындалады. Оқушылардың логикалық ойлауын дамытады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Көмекші

сөздер

жазылған

плакат

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар жақшаның

ішіндегі сөздерді пайдалана отырып, сұрақтарға жауап береді.

1. Балалар қайда ойнап жүр?

2. Мәшине қайда кетіп барады?

3. Өзен қайда ағып жатыр?

ә) Сөйлемді оқы, қарамен жазылған сөздерге сұрақ қой.

1. Ауылдың ішінде мәшине қатты жүрмейді.

2. Әділ ауылдың сыртында доп ойнап жүр.

3. Ауылдың айналасында өзендер мен көлдер бар.

Тапсырма ауызша топта орындалады.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

мен

сөйлемдер


жеткізуге, сөздік қорын молайтуға, айтылым дағдысын дамытуға

арналған. Оқушылар сурет бойынша не көріп тұрғанын айтып береді.

Тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға бағытталған.

Дәл осы тапсырманы тереңдете түсу үшін оқушылардың өздеріне де

сурет салдыртып, көмекші сөздерді қолданып, бір-біріне сипаттап

беруді тапсыруға да болады.

3-5

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Оқиық және жауап берейік» жаттығуы оқушылардың оқылым

дағдысын дамытуға бағытталған. Тапсырма жеке орындалады.

Оқушылар мәтінді түсініп оқып, сұрақтарға жауап береді, жауабын

мәтіннен табады. Берілген уақыт аясында оқушылар оқылым

материалын шолып, дауыстап оқып шығады. Мұғалім оқушыларға

оқулықтағы танымдық ақпаратты жеке оқуларын сұрайды.

Оқушылар мәтінді (шолып, дауыстап) оқып болған соң, мұғалім

бүкіл сыныпқа тез, мәнерлеп оқуды көрсетеді. Мәтіннен

оқығандарын қайта қарауға және алынған білімді қолдануға ықпал

ететін тапсырма береді. «Төртбұрыштағы суреттер» әдісімен әр топ

мәтінді мазмұндайды және оны иллюстрациялайды. Тапсырманы

орындап, өз постерлерін ортаға ұсынады. Сыныпта бұл тапсырманы

орындау барысында талғамы бар, сурет салуға бейім тұлғалар

анықталады. Бұл стратегия нағыз шығармашылық жұмысқа

бағытталған, себебі оның мақсаты тек әңгімелеу емес, әңгіме

барысын иллюстрациялау, яғни сурет салуы керек. Мәтіннің

соңында берілген сұрақтарды топ ішінде талқылып, әр топтан бір

жауап айтса болады.


Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы бағалайы.

8 м

ин

Жек

е ж.

Сы

ны

п

Төрт

бұрыштағы

суреттер

Иллюстра-

циялауға

арналған

парақтар

53

«Сөйлесейік» тапсырмасын орындауда оқушылар жұпта жұмыс

істейді. Оқушылар сұрақтарды оқып, бірге талқылайды, пікір

алысады. 4.3.4.1 мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және

кейіпкердің іс-әрекетін бағалауға арналған сұрақтар (неліктен?, не

үшін?) құрастыру және оған жауап беру оқу мақсатын жүзеге

асыру мақсаты орындалады. 3 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында оқушыларға тірек сөздер

беріледі. Оқушылар тірек сөздерді пайдалана отырып, бүгінгі

тақырып туралы әркім жеке әңгімелейді. Мұғалім бұл мақсатты

жүзеге асыру үшін «Бір минут ішінде» әдісін қолданады. Әр топқа

кеспе қағаздарға тірек сөздер жазылып үлестіріледі. 4.2.2.1 берілген

тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа монолог құру оқу


Тірек сөздер: ауылдың сыртында, қаланың ішінде, өзеннің қасында,

суға шомылу, көпірдің астында, балық аулау, ауылдың айналасында.

Рефлексия

Мұғалім сабақ соңында оқушының өзін қалай бағалауын байқау

мақсатында кеменің суретін таратып, білімдерін бағалайды.

(Кеменің суреті)

Егер саған сабақ ұнаса және тапсырманың барлығын сәтті

орындаған болсаң, кемеңді жасыл түске боя.

Егер сен сабақта белгілі бір қиындықты кездестірсең,

кемеңді сары түске боя.

Егер сен сабақ барысында тапсырмаларды орындау қиын болып,

мұғалімнің көмегі қажет болса, кемеңді қызыл түске боя.

3-4

ми

н

Жек

е жұм

ыс

Тірек

сөздер

жазылған

қағаз







Бағалау


1. Мұғалімнің қолдауымен мәтін

мазмұнын және кейіпкердің іс-

әрекетін бағалауға арналған сұрақтар

(неліктен?, не үшін?) құрастыру және

оған жауап беру

2. Берілген тірек сөздер мен

жоспардың негізінде қысқа монолог

құру

Дескриптор

Оқушылар сұрақтар құрастырады және сұрақтарға

жауап береді.

Берілген тірек сөздердің негізінде тақырып

бойынша әңгімелейді.


Рефлексия




54







Сабақтың тақырыбы Менің ауылым. (1-тоқсан, 1-тарау)

10-сабақ

Дағды Грамматика және жазылым

Оқыту мақсаттары 4.4.5.1 Мұғалімнің қолдауымен айтылуы мен жазылуында

айырмашылығы бар сөздерді дұрыс жазу

4.5.1.1 Мұғалімнің қолдауымен шылауларды, көмекші сөздерді ажырату,

ауызекі және жазба тілде қолдану

Лексикалық минимум Әне, міне, анау, мынау, тану

Алдыңғы білім Ауылдың сыртында

Пәнаралық байланыс Дүниетану, әдебиет


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту ресурс-

тары

Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім 1-тапсырмада

берілген жаңа сөздерді сөздіктің көмегіне жүгініп аудартады,

бірнеше рет қайталатады. Ондағы мақсат – оқушыларға

«Сөздікті» таныстыру, оны қолдануға үйрету. Одан әрі

оқушыларға мұғалім жаңа сөздерді сурет арқылы меңгертеді.

Меңгерген сөздерінің оқушы есінде сақталуын қамтамасыз

етеді. Жаңа сөзді қолдану дағдысын қалыптастырады. Ол үшін

мұғалім тақтаға суреттерді (қыздың екі қолын екі жаққа

жайып, «Міне, менің үйім» деп көрсеткен суреті, «Мынау –

менің ауылым», «Әне, менің үйім» деген сөйлемдер жазылып

тұрады, жаңа сөздер қарамен жазылған) іліп қояды немесе

интербелсенді тақтадан көрсетеді. Жаңа сөздерді сурет арқылы

көрсеткенде оқушының көру қабілеті және сөздің мағынасын

түсініп есте сақтау мүмкіндігі артады. Және де бұл суреттерден

бөлек мұғалім өзі де басқа да мысалдар келтіреді. Мысалы:

«Әне, менің мектебім». «Мынау – біздің сынып». «Анау тұрған

менің досым» т.б.

2-5

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п


қатысты, ауылға


55

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарындағы тапсырма оқушылардың

логикалық ойлауын дамытуға бағытталған. Оқушылар

сөйлемдерді оқиды да мағынасына қарай екі топқа бөледі.

Оқушылар мұғалімнің көмегімен алыс/жақынды ажыратады.

Мұғалім өзінің дауыс интонациясымен оқушыларға алыс пен

жақынды ажырата білуге көмектеседі. Дұрыс жауабы мынадай

болады.

Жақында Алыста

Міне, менің тұлпарым.

Міне, менің үйім.

Мынау – менің туым.

Мынау – менің суретім.

Анау – менің ағашым.

Анау – менің бақшам.

Әне, менің көршім.

Әне, менің мектебім.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

«Есте сақтайық!» айдарындағы тапсырма оқушының есте

сақтау қабілетін дамытуға бағытталған. Тапсырманы бүкіл

сынып бірге орындайды. Интербелсенді тақтадан оқушыларға

тәуелдік жалғауының ережесі көрсетіледі. Мұғалім ережені

қолданыстық тұрғыдан мысал келтіру арқылы түсіндіреді.

Біріншіден, мұғалім оқушыларға менің, сенің, сіздің, оның

деген есімдіктерді меңгертеді. Екіншіден, жалғауларға назар

аударылады. Менің сөзінің тек қана -ым,-ім,-м жалғауымен

тіркесетінін мысал келтіру арқылы түсіндіреді. Менің ауылым,

менің үйім, менің інім т.б. Дәл сол сияқты келесі жақтағы

сенің, сіздің оның жалғауларын да мысал келтіру, оқушыларға

ауызша қайталату арқылы меңгертеді. Мұғалім жалғау дұрыс

жалғанбаған жағдайда сөздің байланысының дұрыс

болмайтынын ескертеді. Мысалы: менің үй, ауыл, дос т.б.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тәуелдік

жалғауының

ережесі

«Назар аударайық» тапсырмасы оқушылардың басты назарды

неге аудару керек екеніне бағытталған. Мұғалім оқушыларға

тәуелдік жалғауы жалғанғанда белгілі әріптердің өзгеріске

ұшырайтындығын түсіндіреді.

П-б мектеп-мектебім

к-г дөңгелек-дөңгелегім

қ-ғ қонақ-қонағым

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Өзгеріске

ұшырайтын

әріптердің ережесі

«Жаттығайық» жаттығуы меңгерген ережені практикада

қолдануға бағытталған. Оқушы осы тапсырманы орындау

арқылы ережені түсінеді. Оқушыларға бірнеше сөздер беріледі,

оқушылар берілген сөздерді тәуелдейді. Тапсырма жазбаша

топпен орындалады.

Және үлгіні қолдана отырып, сөздермен сөйлем және сұрақ

құрастырады. Тапсырма ауызша орындалады.

Үлгі: Менің досым бар. Сенің досың бар ма?

5 м

ин

Жек

е ж.

Сы

ны

п

Оқулық

56

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасын орындауда

оқушылардың назары оқулықтағы суретке аударылады. Бұл

тапсырмада оқушылар қажетті сөздерді қолдана отырып, ауыл

туралы айтады. Тапсырма ауызша орындалады. Оқушылардың

логикалық ойлауын, сөйлеуін жетілдіруге бағытталған. Осы

тапсырманы орындау барысында мұғалім оқушылардың тірек

сөздерді дұрыс қолдануына назар аударады. Мұғалім

оқушыларды мұқият тыңдайды, мадақтау сөздерін айту арқылы

бағалайды. 4.5.1.1 Мұғалімнің қолдауымен шылауларды,

көмекші сөздерді ажырату, ауызекі және жазба тілде

қолдану оқу мақсаты игертіледі.

5 м

ин

Оқулық

Мұғалім оқушыларды жазылуы мен айтылуында

айырмашылығы бар сөздерді дұрыс жазуға дағдыландырады.

Бұлдырты - Бұлдұрты

Құлын - құлұн

4.4.5.1 мұғалімнің қолдауымен айтылуы мен жазылуында

айырмашылығы бар сөздерді дұрыс жазу оқу мақсаты

орындалады.

8 м

ин

Жазылуы мен

айтылуында

айырмашылығы

бар сөздердің

ережесі

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында оқушыларға

сәйкестендіру тапсырмасы беріледі. Оқушылар берілген сөздер

мен қосымшаларды ирек сызық арқылы ережеге сай


Менің ауылы Сіздің

үйіңіз

досы

мектебім

қалаң

ойыншығым

дәптері

гүлің

бақшаң

Сенің Оның

Бүгінгі сабақты бекіту және жазылым дағдысын дамыту, өз

ойын жазбаша сауатты жеткізу мақсатында оқушылар үй

жұмысы ретінде өз ауылы туралы жазып келеді. Мұғалім үй

тапсырмасының орындалу барысын түсіндіреді. Өз ауылы

туралы жазуды бастамас бұрын, дескриптор құрылып,

оқушыларға тірек сөздер беріледі.

Тірек сөздер: менің ауылым, өзеннің жанында, таудың

етегінде, ауылдың ішінде, ауылдың сыртында, ауылдың

жанында, өзеннің жағасында.

3-5

ми

н

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Сәйкестендіруге

арналған сөздер


57

Рефлексия: «Күн мен Түн». Тақтада Күн мен

түннің суреті ілініп тұрады. Оқушы сабақты

толық түсінген болса, стикерді Күнге

жапсырады. «Түсінбедім, сұрақтарым бар», –

десе, стикерді Түнге жапсырады.

5 м

ин

ут

«Күн мен түн»,

стикер








1. Мұғалімнің қолдауымен айтылуы мен

жазылуында айырмашылығы бар сөздерді

дұрыс жазу.

2. Мұғалімнің қолдауымен шылауларды,

көмекші сөздерді ажырату, ауызекі және

жазба тілде қолдану.


Оқушылар тәуелдік жалғауын меңгереді.

Алыс/жақын сөздерінің мағынасын түсінеді.

Айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар

сөздерді жазады.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Әлидің үйі. (1-тоқсан, 1-тарау)

11-сабақ

Дағды Айтылым мен грамматика

Оқыту мақсаттары 4.5.1.1 Мұғалімнің қолдауымен шылауларды, көмекші сөздерді

ажырату, ауызекі және жазба тілде қолдану

4.1.1.1 анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер)

жасау және нақтылау мақсатында сұрақтар құру

Лексикалық минимум Алдында, артында, қарсы, жанында, жер үй

Алдыңғы білім Менің ауылым

Пәнаралық байланыс Өнер


58

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат


тары

Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушылардың назарын

жаңа сөздерге аударады. Оқушыларға мәтінде кездесетін, бұрын

білмейтін сөздерді үйретеді, олардың мағынасын түсіндіру арқылы

жаңа сөздің айтылуы мен жазылуын меңгертеді. Мұғалім оқушылар

сөздік қорындағы сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда ғана

оны дұрыс қолдана алатынын ескереді. Сөздерді жеке емес, олардың

қызметі мен мағынасы сөйлеуде және сөйлемде анық көрінетіндей

мысалдар келтіреді. Үйренген сөздерін қолдануға мүмкіндік

жасайды, яғни әрбір оқушы сөйлегенде, сөйлем құрағанда,

мүмкіндігінше, жаңа сөздерді көбірек қолдануға дағдыландырады,

жаңа сөздерді күнделікті өмірде қолдана білуге үйретеді. Сонымен

қатар жаңа сөздің оқушы есінде сақталуын қамтамасыз етеді.

Оқушыларға жаңа сөздермен байланысты суреттер көрсетіледі. Сол

суреттерді көрсете отырып, жаңа сөздердің мағыналары

түсіндіріледі.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа сөздерді

меңгертуге

қажетті

суреттер

Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырма оқушылардың көру және

қайталау арқылы есте сақтауын дамытуға бағытталған. Оқушыларға

сұрақтар қойылады. Оқушылар сұраққа жауап беру арқылы үйдің

алдында, артында, жанында не тұрғанын айтып береді. Тапсырма

оқушының айтылым дағдысын жетілдіреді. Тапсырма ауызша

орындалады. Мұғалім оқушыларды мұқият тыңдап, мадақтау сөздері

арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасын орындауда оқушылардың

қызығушылығын арттырып, белсенділігін ояту мақсатында

оқушылар суретке қарап, Әлидің үйін сипаттап береді. Оқушылар

«Сурет бойынша әңгімеле» әдісін қолданады. Алдымен суреттен

кімдерді және нелерді көріп тұрғандығы әңгімеленеді. Содан кейін

барып, Әлидің үйі толық суреттеледі. Бұл тапсырманы орындауда

оқушылардың айтылым дағдысы дамиды, көру арқылы есте сақтауы

артады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Үйдің суреті,

оқулық

«Жаттығайық» айдарында оқушылар көп нүктенің орнына тиісті

қосымшаларды қойып оқиды. Бұл тапсырманы орындауда

оқушылардың оқылым дағдысы дамиды және қосымшаларды

қайталап естеріне түсіреді.

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар суретке қарау

арқылы ойланып , ереже шығарады. Бір-біріне түсіндіру арқылы

ережені естерінде сақтайды.

«Жаттығайық» айдарында оқушылар суреттерді сөзге айналдырып,

қосымшаны дұрыс жалғайды.

59

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар өз үйлерінің сызбасын сызады.

Өз ұйінде заттардың қайда тұрғанын айтады. Бұл тапсырма арқылы

оқушылардың елестету, есте сақтау дағдылары дамиды. Оқушылар

үлгіні басшылыққа ала отырып, көршісінің сызбасымен суретін

алмастырып, оның үйі туралы айтып береді. Осылай жалғастыру

арқылы бірнеше оқушының үйі туралы айтуларына болады. Осы

тапсырманы орындау арқылы оқушылардың айтылым дағдысы

дамиды.

Оқушылар бір-бірін мұқият тыңдайды, бір-бірін «Басбармақ» әдісі

бойынша бағалайды.

5-7

ми

н

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Рөлдік ойынға

қатысты

үлгілер

жазылған

парақша

Қор

ыты

н

ды

бөлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында оқушыларға тапсырмасы

беріледі. Оқушылар сөздерге ауызша тәуелдік жалғауын жалғап

айтады. Саралау тапсырмасы ретінде қабілеті жоғары оқушылар

берілген сөздермен сөйлемдер құрастырады. Қабілеті төмен

оқушылар сөздерге қосымшалар жалғайды.

«Кубизм» әдісі қолданылады. Кубиктің әр қырына сұрақтар

жазылады. Оқушылар шеңбер бойымен тұрады. Кубикті шеңбердің

ортасына лақтырады. Қай сұрақ түссе, сол сұраққа бірінші қол

көтерген оқушы жауап береді.

1. Сенің үйің қандай?

2. Сенің үйіңнің сол жағында не бар?

3. Үйіңнің артында не бар?

4. Досыңнің үйінің алдында не бар?

5. Бақшада кім жүр?

6. Саған үйің ұнай ма?

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Сұрақтар

жазылған

кубик

4 м

ин

Рефлексия

«Бутерброд» әдісі

Оқушылар сабақ туралы екі

жағымды пікір және бір ұсыныс

айтады.

3-4

ми

н







Бағалау



көмекші сөздерді ажырату, ауызекі және

жазба тілде қолдану

2. Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша

жазба (тірек сөздер) жасау және нақтылау


* Айналаны таныстыра біледі.

* Тыңдаған мәтінін түсінеді, сұрақ қойып нақтылайды.

60

мақсатында сұрақтар құру.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Бөлмедегі заттар. (1-тоқсан, 1-тарау)

12-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу

стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу

4.5.1.2 Көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді


Лексикалық минимум Асүй, қонақ бөлме, жуынатын бөлме, кіреберіс, қойма

Алдыңғы білім Менің ауылым



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту ресурста-ры

Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушылардың

назарын жаңа сөздерге аударады. Мұғалім оқушылар сөздік

қорындағы сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда ғана

оны дұрыс қолдана алатынын ескереді. Үйренген сөздерін

қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір оқушы сөйлегенде,

сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді көбірек

қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті өмірде

қолдана білуге үйретеді. Сонымен қатар жаңа сөздің оқушы

есінде сақталуын қамтамасыз етеді. Оқушыларға жаңа

сөздермен байланысты суреттер көрсетіледі (үйдің ішкі жағы,

яғни, бөлмелер). Сол суреттерді көрсете отырып, жаңа сөздердің

мағыналары түсіндіріледі. Оқушыларға сұрақтар қойылады:

«Балалар, сендер не көріп тұрсыңдар?» «Бұл қандай бөлмелер?».

Оқушылардың жауаптары тыңдалады, мұғалім тарапынан

толықтырылады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Үйдің суреті

61

Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырма оқушылардың көру

және айту арқылы есте сақтауын дамытуға бағытталған.

Оқушыларға сұрақтар қойылады. Оқушылар сұраққа жауап беру

арқылы қай заттың қай бөлмеде тұратынын айтып береді.

Тапсырма оқушының айтылым дағдысын жетілдіреді.

Сұрақтардағы айтылатын заттар әр үйде бар болғандықтан,

балалар үйлеріндегі затты естеріне түсіру үшін көз алдына

елестете отырып айтады. Бұл тапсырманы жүзеге асыру үшін

«Ұшақ» әдісін қолдануға болады. Мұғалім сынып ішінде

қағаздан жасалған ұшақты ұшырады. Ұшақ кімнің алдына түссе,

сол оқушы сұраққа жауап береді.

1. Сендердің үйлеріңде кереует қай бөлмеде тұрады?

2. Сендердің үйлеріңде теледидар қай бөлмеде тұр?

3. Сендердің үйлеріңде тоңазытқыш қай бөлмеде тұр?

4. Сендердің үйлеріңде айна қай бөлмеде тұр? Тапсырма

ауызша орындалады. Мұғалім оқушылардың тәуелдік жалғауын

дұрыс айтуын қадағалап тұрады. Мұғалім оқушыларды мұқият

тыңдап, мадақтау сөздері арқылы бағалайды.

7 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Қажетті суреттер,

қағаздан жасалған

ұшақ

«Есте сақтайық!» – оқушыларға тәуелдік жалғауының көпше

түрі қолданыстық тұрғыдан түсіндіріледі. Мұғалім оқушыларға

тәуелдік жалғауының жекеше түрі мен көпше түрін салыстыру

арқылы түсіндіреді.

Менің – біздің сіздің – сіздердің

Сенің – сендердің оның – олардың

Мұғалім оқушыларға тәуелдік жалғауының көпше түрін

меңгертуде алдымен көптік жалғауы, содан кейін тәуелдік

жалғауы жалғанатынын түсіндіреді, мысалдар арқылы көрсетеді,

қайталатады.

Біздің Бақша-

лар-

ымыз

Іні-

лер-

іміз

Ағаш-

тар-

ымыз

Көрші-

лер-іміз

-мыз,

-міз

-ымыз,

-іміз

Сендердің Бақша-

лар-ың

Іні-

лер-ің

Ағаш-

тар-ың

Көрші-

лер-ің

-ың, -ің

Сіздердің Бақша-

лар-

ыңыз

Іні-

лер-

іңіз

Ағаш-

тар-

ыңыз

Көрші-

лер-іңіз

-ыңыз,

іңіз

Олардың Бақша-

лар-ы

Іні-

лер-і

Ағаш-

тар-ы

Көрші-

лер-і

-ы, -і

Осы тапсырманы орындау барысында 4.5.1.2 көптік /тәуелдік

/септік /жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша тілде

қолдану мақсаты жүзеге асырылады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тәуелдік

жалғауының көпше

түрінің ережесі

62

«Жаттығайық» тапсырмасы жеке орындалады. Оқушылар

тәуелдік жалғауының көпше түріндегі қосымшаларды сөздерге

жалғап, практика жүзінде жұмыс істейді. Бұл тапсырма жазбаша

орындалады. Оқушылар тақтаға шығып, оқулықтағы берілген

сөйлемдерді жазады. Мұғалім оқушыларды бақылайды,

оқушылар бір-бірін бағалайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Ойланайық» тапсырмасы оқушылардың логикалық ойлауын

дамытуға бағытталған. Оқушылар оқулықтағы суретке назар

аудара отырып, ереже құрастырады. Тәуелдік жалғауының

көпше түрін естеріне түсіреді. Өз түсініктері бойынша айтып

береді, мысалдар келтіреді.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Жаттығайық» тапсырмасын орындауда оқушылар тәуелдік

жалғауының көпше түрін тәжірибеде көрсетеді. Бұл тапсырма

«Суреттерді сөйлет» әдісі арқылы жүзеге асады. Оқушыларға

бірнеше сөйлемдер беріледі. Сөйлемдердің ішінде суреттер

қойылған, оқушылар суреттердің орнына сөздерді қойып, оған

қосымшаларды жалғап айтады. Тапсырма топта орындалады.

Оқулықтағы сөйлемдерді топтарға бөліп беруге болады.


4 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Суретті сөйлемдер

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырманы орындауда оқушыларға

А4 парағы және түрлі түсті қарындаштар таратылып беріледі. Әр

оқушы өз үйінің жобасын сызып, өз үйіндегі заттардың қайда

тұратынын жазады, айтып береді. Көршісімен алмастырып,

жұптық жұмыс ұйымдастыруға да болады.

5 м

ин

Жұп

тық

жұм

ыс


түсті қарындаштар

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында оқушыларға әр бөлмеде

тұратын заттар суреті беріледі. Оқушылар «фотоколлаж» әдісін

пайдаланып, қай заттың қай бөлмеге тиесілі екенін айтып береді.

Бұл тапсырма біріншіден, оқушының қызығушылығын тудырса,

екіншіден, суретке қарап сөйлеу арқылы оқушының айтылым

дағдысы дамиды. Әр топқа бөлмелерді бөліп, бөлмеге сай

суреттерді жапсыруға тапсырма беруге болады. Тапсырманы

орындап болған соң, әр топ өз жұмысын қорғап шығады.

І топ – асүй, ІІ топ – қонақ бөлмесі, ІІІ топ – ұйықтайтын бөлме.

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арқылы бағаласа,

оқушылар бір-бірін «Шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Фотоколлажға

қажетті суреттер

Түрлі түсті

стикерлер

Рефлексия

Оқушылар стикерге бүгінгі сабақтағы ең ұнаған екі нәрсе

туралы жазады.

2 м

ин







Бағалау

63





орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс


2. Көптік/тәуелдік/септік/жіктік

жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша



1. Оқушылар бөлмелер туралы, ондағы заттар

туралы айтады.

2. Тәуелдік жалғауының жекеше және көпше

түріндегі жалғауларды қолдана біледі.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Сүйікті қаламыз. (1-тоқсан, 1-тарау)

13-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.5.1.1 Септік/жіктік формалардағы жіктеу есімдіктерін және септеулік

шылауларды ауызша/жазбаша тілде қолдану

4.2.2.1 Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа монолог

құру

Лексикалық минимум Мейрамхана, қонақүй, аялдама, сауда үйі, көлік тұрағы, спорт сарайы,

алаң

Алдыңғы білім Менің бөлмем



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


64

Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушылардың назарын

жаңа сөздерге аударады. Мұғалім оқушылар сөздік қорындағы

сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда ғана оны дұрыс

қолдана алатынын ескереді. Үйренген сөздерін қолдануға

мүмкіндік жасайды, яғни әрбір оқушы сөйлегенде, сөйлем

құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді көбірек қолдануға

дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті өмірде қолдана білуге

үйретеді. Сонымен қатар жаңа сөздің оқушы есінде сақталуын

қамтамасыз етеді. Оқушылар жаңа сөздерді «Сәйкестендіру» әдісі

арқылы меңгереді. Жаңа сөздерді суреттермен сәйкестендіреді.

Суреттер нөмірленіп беріледі. Оқушылар жаңа сөздердің қасына

нөмірлерін көрсетеді. Жаңа сөздердің дұрыс айтылуын есте сақтау

үшін сөздерді бірнеше рет қайталайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа сөздер

жазылған

флипчарт,

суреттер, түрлі


Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар берілген сөздер

мен сөз тіркестерін құрастырады. Оқушылар «дұрыс /бұрыс»

әдісін пайдаланады. Бұл әдіс арқылы оқушылар дұрыс пен бұрысты

ажырата біледі, логикалық ойлауы қалыптасады, оқушыларға

дұрыс және бұрыс құрастырылған бірнеше сөз тіркестері беріледі.

Сөйлемдер Дұрыс Бұрыс

Мейрамхананың іші салқын

Алды көлік тұрағының кең

Спорт сарайының артында мектеп тұр

Таза емес айналасы алаңның

Қонақүйдің жанында адамдар жүр

Сауда үйінің алдында мәшине тұр

Мұғалім оқушыларды «Жарайсың!», «Өте жақсы!», «Жақсы!»,

«Тамаша!» сияқты мадақтау сөздерімен мадақтайды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Дұрыс/

бұрыс

кестесі сызылған


«Ойланайық» айдарындағы тапсырманы орындауда құраған

сөйлемдердің ішінен «кімнің?», «ненің?» сұрақтарына жауап

беретін сөздерді тап. Үлгі: Мейрамхананың іші өте кең. Осы

тапсырманы орындау арқылы оқушылар «кімнің?/ненің?» сұрағына

жауап беретін сөздерді ажырата алады. Тапсырма топпен

орындалады. Оқушылар бір-бірін бағалайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Есте сақтайық!» тапсырмасын орындауда мұғалім ілік септігінің

«Кімнің? Ненің?» жалғауларын қолданыстық тұрғыдан меңгертеді.

«Кімнің?» сұрағы адамға қатысты атауларға, «Ненің?» сұрағы басқа

заттарға қойылады. Мысалы: Айгүлдің, Асқардың, Сашаның,

Ираның, ал заттарға аялдаманың, жолдың, мейрамхананың,

қонақүйдің, көліктің.

Тақтадағы флипчартқа оқушылар екі бағанға сөздерді жылдам

орналастырып шығады.

Кімнің? Ненің?

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сөздер жазылған

түрлі түсті қима

қағаздар

65

«Жаттығайық» тапсырмасы: көп нүктенің орнына тиісті

қосымшаны қойып жазу. Бұл тапсырманы орындау арқылы

оқушылардың ілік септігі туралы білімдері бекиді. Оқушылар

сөздерге қосымшаларды дұрыс жалғау арқылы ілік септігінің

жалғауларын үйренеді. Тапсырма жеке жазбаша орындалады.

Мұғалім оқушыларды тақтаға шақырады. Тапсырманы тақтаға

жазады. Тапсырманы орындамас бұрын мұғалім оқушылардың

назарын ережеге аударады. Осы сөздерге ілік септігінің жалғауы

жалғанғанда сөздердің қалай өзгеретінін түсіндіреді.

а) нұсқасында оқушылар «Ненің?» деген сұраққа жауап беретін

сөздерге қосымша жалғайды. ә) нұсқасын орындауда «Кімнің?»

деген сұраққа жауап беретін сөздерге қосымша жалғайды.

Оқушылар көп нүктенің орнына керекті қосымшаларды қойып

оқиды. Осы тапсырманы орындау барысында 4.5.1.4

Септік/жіктік формалардағы жіктеу есімдіктерін және

септеулік шылауларды ауызша/жазбаша тілде қолдану оқу

мақсаты игертіледі. Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі

бойынша бағалайды.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Ойланайық» тапсырмасын орындауда оқушылар суретке қарап

ереже шығарады. Оқушылардың ережені меңгерулері, есте

сақтаулары, ойлау дағдылары дамиды. Ережені бір-бірлеріне

айтып, дұрыс/бұрыс екенін тексереді.

5 м

ин

«Анықтайық» айдарындағы тапсырмада оқушыларға оқулықтағы

қаланың картасы ұсынылады. Оқушылардың назары кітаптағы

суретке аударылады. Оқушылар осы картаға қарап, ненің қайда

орналасқанын айтады. Берілген сөйлемдердің дұрыстығын

тексереді. Бұл тапсырманы орындауда оқушылардың

қызығушылығы артады, логикалық ойлауы дамиды, көру арқылы

есте сақтау қабілеті дамиды. Оқушылар мұғалімнің көмегімен

сурет бойынша қай сөйлемнің сәйкес екендігін табады. Сондай-ақ

оқушылардың осы тапсырманы орындауы арқылы көмекші есімдер

мен ілік септігінің жалғаулары туралы түсініктері кеңиді.

5-7

ми

н

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық –

қаланың картасы

Назар аудар! Мен-менің Сен-сенің Ол-оның

66

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында оқушыларға шашыраңқы түрде

ілік септігінің жалғаулары беріледі.

1. Оқушылар берілген сөздерді тиісті жалғаумен сәйкестендіреді.

Мейрамхана

көлік тұрағы

сурет

аялдама

сарай

сауда орталығы

алаң

мектеп

күн

-дың

-дің

-тің

-ның

-нің

-тың

2. Мұғалім оқушыларға бүгінгі тақырып бойынша жетелеу

сұрақтарын қояды:

1. Қала қандай?

2. Қалада нелер бар?

Тапсырма ауызша орындалады. Оқушылар бүгінгі сабақтан білген

білімдерін қорытып, қалада нелер бар екенін айтып шығады.

Саралау тапсырмасы. Білім деңгейі жоғары оқушыларға Венн

диаграммасы ұсынылады. Оқушылар қала мен ауылды

салыстырады және екеуіне ортақ нәрселерді де жазып шығады.

Тапсырма топта орындалады. Қала мен ауылды барынша жақсы

салыстыра білген оқушылар «Шапалақ» әдісімен бағаланады.

Рефлексия

Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: бүгінгі сабақта «Не оңай

болды? Не қиын болды?»

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Сөздер мен

жалғаулар


флипчарт

Венн диаграм-

масы, қала мен

ауылдың

суреттері







Бағалау


1. Септік/жіктік формалардағы жіктеу

есімдіктерін және септеулік

шылауларды ауызша/жазбаша тілде

қолдану

2. Берілген тірек сөздер мен жоспардың

негізінде қысқа монолог құру


Тәуелдік жалғауы мен ілік септігі жалғауын

орынды қолдана біледі.

Өз үйі туралы айтып бере алады.

Сөздерді дұрыс жаза алады.

67


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Менің отбасым. (1-тоқсан, 1-тарау)

14-сабақ

Дағды Оқылым және грамматика

Оқыту мақсаттары 4.3.4.1 Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-

әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру

және жауап беру

4.5.1.4 Септік/жіктік формаларындағы жіктеу есімдіктерін және септеулік


Тілдік міндеттер Қыдыруға шығу, дәмді, салқын

Алдыңғы білім Сүйікті қаламыз

Пәнаралық байланыс Өзін-өзі тану, математика


езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Алғашқы тапсырма сабаққа кіріспе ретінде берілген, оқушылардың

айтылым дағдысын дамытуға арналған. Тапсырманы бүкіл сынып

орындайды. Мұғалім интерактивті тақтадан оқушыларға отбасы

мүшелерінің суреттерін көрсетеді, сурет бойынша отбасы мүшелері

туралы бұрынғы қалыптасқан білімдерін пайдаланып, отбасы

мүшелерін атайды. Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды. Неліктен

мен сендерге осы отбасы мүшелерінің суретін көрсетіп отырмын,

қалай ойлайсыңдар? – деп, оқушыларға бүгінгі сабақтың

тақырыбын болжатады. Оқушылар тақырыпты болжаған соң

мұғалім бүгінгі сабақтың тақырыбын айтып, мақсатын түсіндіреді.

Бүгінгі сабақтың жаңа сөздерімен таныстырады.

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырманы орындауда

оқушылардың айтылым дағдысы дамиды, отбасы туралы

түсініктері кеңейеді, сөздік қорлары молаяды. Мұғалім оқушыларға

үлгі береді. Оқушылар үлгіні пайдаланып, өз мысалдарын айтады.

Әр топқа әртүрлі үлгілер таратып беруге болады. Әр топтар өз

үлгілері бойынша сөйлейді.

Үлгі: Менің қарындасым. Менің қарындасымның ролигі.

Менің әкем. Менің әкемнің мейрамханасы.

Менің атам. Менің атамның досы.

2-5

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Отбасы мүшеле-

рінің суреттері

Айтылым

тапсырмасына

арналған суретті

сөйлемдер үлгісі

68

«Оқиық» айдарындағы тапсырма оқушының зейін қойып оқу

дағдысын дамытады. Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар

бір-бірін тыңдап, мәтіннің мазмұнын түсінеді. «Олжастың отбасы»

мәтінін «Айқайлап оқу» әдісі бойынша оқиды. Бірінші – бір топ,

содан кейін келесі топтар оқиды. Бір топ мәтінді айқайлап оқып

жатқанда келесі топтар мұқият тыңдап отырулары керек. Осы

арқылы оқушылар ерікті зейінді қалыптастырады әрі өмірге

бейімделеді.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» тапсырмасын орындауда оқушылар

мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді. Мәтін соңы жұмыс

ретінде оқушылар мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру үшін

«Сұрақты қағып ал» әдісін пайдаланады. Мұғалім оқушыларға

сұрақты лақтырады. Сұрақты кімге лақтырса, сол сұрақты қағып

алған оқушы сұраққа жауап береді.

1. Олжастың отбасында қанша адам бар?

2. Бүгін таңертең Олжастың отбасы қайда барды?

3. Олжастың анасы мен әжесі қайда?

4. Олжастың атасының қасында кімдер бар?

5. Олжастың әкесі қай жерде отыр?

6. Олжастың кіші інісі қайда?

7. Олжастың қарындасында не бар?

8. Олжастың отбасы қайда барып тамақ ішті?


Осы тапсырманы орындау барысында 4.3.4.1 мұғалімнің

қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-әрекетін

бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру

және жауап беру мақсаты жүзеге асырылады.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

жазылған

умаждалған

қағаздар

69

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар кестеге сүйеніп,

сұрақтарға жауап береді.

а) «Кестені толтыр» тапсырмасын орындауда оқушылар мәтінді

тағы бір рет оқып шығып кестені толтырады.

Қайда? Кімде? Неде? Кімнің? Ненің?

Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушылар септік жалғауларын

қайталайды, қолданыстық тұрғыдан түсіне алады.

ә) тапсырмада оқушы өз отбасының суретін салады және оны

досына таныстырады. Оқушы өз отбасының суретін салып, досына

таныстыру арқылы өз отбасы туралы айтады. Бұл тапсырма

оқушының қисынды ойлауын, қиялын, сөйлеу дағдысын

жетілдіруге бағытталған және оқушының қызығушылығын

тудырады.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.3.1.1 мәтінді іштей

түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/ белгі қойып оқу

және 4.3.2.1 оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын

жоспар негізінде жазу мақсаттары қосымша жүзеге асырылады.

7 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында мұғалім оқушыларға рөлдік

ойын ұсынуына болады. Оқушылар 3 сұрақ 3 жауаптан тұратын

жұптық жұмыс істейді. Оқушылар бір-біріне сұрақ қойып жауап

беру арқылы өз отбасы және жұбының отбасы туралы

сұхбаттасады. Бұл оқушының ойлауын, сөйлеуін дамытады.

Рефлексия

3-5

ми

н

Сы

ны

п-м

ұғал

ім






Бағалау


1. Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын

және кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға

бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?)

құрастыру және жауап беру

2. Септік/жіктік формаларындағы жіктеу

есімдіктерін және септеулік шылауларды



Өзге адамның отбасы туралы айтып бере алады.

-ның/-нің/-дың/-дің/-тың/-тің/-да/-де/-та/-те/-нде/-

нде жалғауларын қолданып сөйлей алады.


70

Рефлексия









сыныптағы жекелеген оқушылар туралы ақпаратты алдым?

Сабақтың тақырыбы Шегарашы. (1-тоқсан, 1-тарау)

15-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.2.1 Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар

негізінде жазу

4.5.1.2 Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша


Лексикалық минимум Шегара, шегарашы, күзет, отан

Алдыңғы білім Менің отбасым

Пәнаралық байланыс Дүнетану, әдебиеттік оқу


С.к

езе

ң.і


уақ

ыт

ы

Қар

.қа

т

Оқыту


Кір

іспе

Тапсырма сабаққа кіріспе ретінде оқушылардың айтылым дағдысын

дамытуға арналған. Тапсырманы бүкіл сынып орындайды. Мұғалім

интерактивті тақтадан оқушыларға Қазақстан Республикасының картасы

шегарасын қызыл түспен белгіленген (шегара екенін анықтау

мақсатында) көрсетеді және шегара күзетуші солдаттың да суретін

көрсетуге болады. Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: «Балалар, сендер

не және кімді көріп тұрсыңдар?». Оқушылар өз білгендері бойынша

мұғалімнің сұрағына жауап береді.

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар суреттерді

сөздермен сәйкестендіреді. Жолдорба, мылтық, дүрбі және иттің суреті

көрсетіледі. Оқушылар бұрынғы білімдерін қолдана отырып, суретті

сөзбен сәйкестендіреді. Кейбір сөздерді сәйкестендіре алмаса, мұғалім

көмектеседі.

3-5

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Шегарасы

қызыл

түспен

белгілен-

ген

Қазақстан

Респуб-

ликасының

картасы

71

Негізгі б

өлім

«Анықтайық» тапсырмасын орындауда мұғалім оқушыларға мұғалімнің,

дәрігердің, ұшқыштың, шегарашының суретін көрсетеді де оқушылардан

сұрайды: алдындағы көрсеткен суреттердегі заттар осы суреттердің

қайсысына сәйкес? (Оқушылар жауап береді). Мұғалім оқушыларға:

«Қалай ойлайсыңдар, балалар, бұл суреттің барлығын не үшін көрсеттім?

Бұл қандай тақырыппен байланысты деп ойлайсыңдар?» – деп жетелеу

сұрақтарын қояды. Оқушылар бүгінгі сабақтың тақырыбын болжайды.

Мұғалім оқушыларды сабақтың тақырыбы және мақсатымен

таныстырады.

5 м

ин

Шегара-

шының,

ұшқыш-

тың

дәрігердің,

мұғалімнің

суреттері

Негізгі б

өлім

Мұғалім оқушыларды жаңа сөздердің мағынасымен таныстырады.

Мұғалім оқушылар сөздік қорындағы сөздердің мағыналарын жете

білген жағдайда ғана оны дұрыс қолдана алатынын ескереді. Сөздерді

жеке емес, олардың қызметі мен мағынасы сөйлеуде және сөйлемде анық

көрінетіндей мысалдар келтіреді. Үйренген сөздерін қолдануға

мүмкіндік жасайды, яғни әрбір оқушы сөйлегенде, сөйлем құрағанда,

мүмкіндігінше, ыңғайына қарай жаңа сөздерді көбірек қосып

отыруларына дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті өмірде қолдана

білуге үйретеді. Сонымен қатар жаңа сөздің оқушы есінде сақталуын

қамтамасыз етеді.

Кең, үлкен – ұлан-байтақ, аймақ – өлке,

қалың – ну, көмектесу – қолғабыс ету,

өсу – ержету, хат жіберу – хат жолдау,

тыңшы, қылмыскер, қауіпті адам – жансыз.

Мұғалім оқушылардың жауаптарына қарай толықтыру, түзету, білімін

жандандыру мақсатында кері байланыс орнатады, оқушылар бір-бірін

«Басбармақ» әдісі бойынша бағалайды.

Тапсырманы орындау барысында 4.2.6.1 айтылуы мен жазылуында

айырмашылығы бар сөздерді дұрыс айту мақсаты жүзеге асырылады.

Оқушыларға Кімді? Нені? сұрағына жауап беретін сөздерден мысалдар

келтіріп, ережені қолданыстық тұрғыдан меңгертеді.

«Есте сақтайық!» айдарындағы тапсырма оқушының септік жалғауларын

қолданыстық тұрғыда меңгеруіне бағытталған. Оқушылардың назары

ережеге аударылады. Оқушылар ережені басшылыққа ала отырып, өздері

таңдаған сөздерге жалғаулар жалғап, сұрақ қояды. Тапсырма топта

орындалады. Әр топ өздеріне жеке сөздер таңдап алады.

Кімді? Нені?

Егер сөз

соңында

Б, в, г, д, к, қ, п, с,

т, х, ц, ч

-ты/-ті Маратты, Бәйтеректі

А, о, ы, і, е, я -ны/-ні Қаланы, даланы, ініні

Ж, з, й, м, н, ң, л, у,

р, ю,

-ды/-ді Ауылды, елді

-сы/-сі -н Анасын, елін

5 м

ин

Жазылуы

мен

айтылуын-

да

айырмашы

лығы бар

сөздердің

ережесі

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Ереже

жазылған

кесте

жазылуы айтылуы

шегара шегара

72

«Оқиық» айдарындағы «Өлеңді түсініп оқы» тапсырмасы Тоқаш

Бердияровтың «Шегарашы» өлеңін мәнерлеп оқып, мазмұнын түсінуге

бағытталған. Өлеңді алдымен мұғалім өзі мәнерлеп оқиды. Оқушылар

мұқият тыңдайды. Мұғалімнен кейін оқушылар да өлеңді тізбектеп

оқиды. 3-5

ми

н

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарында оқушылар «Сәйкестендір» әдісі

бойынша өлең жолдарын сөйлемдермен сәйкестендіреді. Бұл

тапсырманы орындағанда оқушылар өлеңнің мазмұнын ғана түсініп

қоймай, сәйкестендіруді үйренеді.

Сөйлемдерді оқы. Оларға сай келетін өлең жолдарын тап.

1. Ол шегараны қорғайды, қауіпті адамдарды өткізбейді.

2. Өскен соң шегарашы ағаларға көмектесемін.

3. Әскер елдің тыныштығын сақтап тұр.

4. Шегарадағы ағаларға хат жаз, олар қуанып қалады.

3 м

ин

Оқуш

ы-о

қуш

ы

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар жұппен жұмыс

істейді. Оқушылар оқулықтағы суреттерді пайдалана отырып сұрақтарға

жауап береді. Шегарашының не істейтінін өз сөздерімен айтып бере

алады.

5 м

ин

Жұп

тық

жұм

ыс

Оқулық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында мұғалім оқушыларға «Жаз»

тапсырмасын орындауға тапсырма береді. Оқушылар өлеңді, оқулықтағы

суреттерді, тірек сөздерді пайдалана отырып «Шегарашы» тақырыбы

бойынша сөйлемдер құрап жазады. Тірек сөздер: кең дала, шегарашы,

қорғап тұр, хат жолдау, көмектесу.

Рефлексия: «Бес саусақ» әдісі

Үйге тапсырма ретінде «Шегарашы» өлеңін жаттауға беруге болады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Рефлексия:

«Бес

саусақ»







Бағалау




4.3.2.1 Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар негізінде

жазу


-ды/-ді/-ты/-ті

қосымшаларын

қолдана біледі.

Оқыған

мәтінінің

мазмұнын жаза

алады.


Рефлексия


73










16-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.5.1.1 Мұғалімнің қолдауымен шылауларды, көмекші сөздерді ажырату,




4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәлметті (4-5

сөйлем баяндау), кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс


4.2.1.1 Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді табу

және сөйлеу барысында қолдану


Алдыңғы білім Шегарашы

Пәнаралық байланыс Әдебиет, өнер, өзін-өзі тану


езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Айналаны сипаттап айта аламын» айдарындағы тапсырма

бөлім бойынша өткен білімді қайталауға, жинақтауға,

оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға арналған.

Тапсырманы бүкіл сынып орындайды. Мұғалім оқушыларға

үйдің, театрдың, ойын алаңының, қонақүйдің, мейрамхананың,

сауда үйінің, жолдың суреттерін көрсетеді, сурет бойынша

бұрынғы қалыптасқан білімдерін пайдаланып, айналаны, ненің

жанында не орналасқаны жөнінде айтады. Оқушылар

әңгімелеу барысында көмекші есімдерді дұрыс қолдана білуі

қажет екенін мұғалім ескертіп айтады. Мұғалім оқушыларға

сұрақ қояды: «Неліктен мен сендерге осы отбасы мүшелерінің

суретін көрсетіп отырмын, қалай ойлайсыңдар?» – деп,

оқушыларға бүгінгі сабақтың тақырыбын болжатады.

Оқушылар тақырыпты болжаған соң мұғалім бүгінгі сабақтың

тақырыбын айтып, мақсатын түсіндіреді.

2-6

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа

сөздерді

түсіндіруге

қажетті

суреттер

74

«Кімде? Неде?Қайда » сұрақтарын қолдана аламын.

Бүгінгі сабақтың жаңа сөздерімен таныстырады.

«Кімде? Неде? Қайда?» айдарындағы тапсырманы орындауда

суреттерді көрсете отырып айту дағдысы дамиды, сұрақтарға

жауап беру дағдысы дамиды, түсініктері кеңейеді, сөздік

қорлары молаяды. Мұғалім оқушыларға үлгі береді. Оқушылар

үлгіні пайдаланып, өз мысалдарын айтады. Әр топқа әртүрлі

үлгілер таратып беруге болады. Әр топтар өз үлгілері бойынша

сөйлейді.

Үлгі: Менің қарындасым. Менің қарындасымның ролигі.

Менің әкем. Менің әкемнің мейрамханасы.

Менің атам. Менің атамның досы.

5 м

ин

Негізгі б

өлім

«Кімнің? ненің? сұрағына жауап беретін сөздерге қосымша

жалғай білемін» тапсырмасын орындауда оқушыларға

бірнеше сөйлем беріледі. Сөйлемнің ішіндегі бірнеше сөздерге

жалғаудың орнына көп нүкте беріледі. Оқушылар сұраққа

қарай көп нүктенің орнына қажетті жалғауларды жалғайды.

Тапсырма жазбаша орындалады. Осы тапсырманы орындау

арқылы оқушылардың ілік септігі жалғаулары туралы

түсініктері кеңейіп, білімдері бекиді.

5 м

ин

Жек

е

«Тұрмыстық заттардың және бөлмелердің атауын білемін»

айдарындағы тапсырманы орындау оқушылардың бөлмелер

атауын еске түсіруге бағытталған. Оқушылар өз үйінің

сызбасын сызу арқылы өз үйіндегі бөлмелер туралы айта

алады. Тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға

бағытталған. Өз үйлері туралы айту арқылы оқушылардың

бөлмелер атаулары түсінігі кеңейеді, сөздік қоры молаяды.

Осы тапсырманы орындауда оқушылар бір-бірін «Екі жұлдыз –

бір тілек» әдісі арқылы бағалайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Мен заттың өзімдікі немесе өзгенікі екенін түсіндіре аламын»

тапсырмасын орындауда оқушыларға кесте беріледі, оқушылар

кестені толтыру арқылы тәуелдік жалғауларын қолданыстық

тұрғыда үйренгендерін еске түсіреді. Оқушылар берілген

сөздерді көпше түрде тәуелдейді. «Сөйлемдерді толықтыр»

тапсырмасын орындауда оқушылар көп нүктенің орнына

қажетті сөздерді қою арқылы тәуелдік жалғауды қайталайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

75

«Өзім, үйім, отбасым, елім туралы мәлімет бере аламын»

тапсырмасын орындауда оқушылар осы тақырыптар аясындағы

сұрақтарға жауап бере алады. Тапсырма ауызша орындалады.

Тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға, өткен

тақырыптарды еске түсіруге бағытталған. Осы тапсырманы

орындау үшін мұғалім «Мина» әдісін қолданады. Оқушылар

сыныптың ортасында шеңбер бойымен тұрады. Әртүрлі

сұрақтар жазылған қағаздар умаждалып еденде шашылып

жатады. Мұғалім бір оқушының көзін байлайды. Көзі

байланған оқушы әрі-бері жүрген кезде қай қағазға аяғы тисе,

сол қағазды алып, ішіндегі сұрақтарға жауап береді. Бұл әдіс

оқушылардың қызығушылығын тудырады. Оқушылар

белсенділік танытып, бұл ойынды құлшыныспен орындайды.

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арықылы бағалайды.

-Қазақстан қандай ел?

-Қазақстанның қалалары қандай аймақтарда орналасқан?

-Қандай көрікті жерлерді білесің?

-Қазақстанда қандай ұлттар тұрады?

-Қазақстанның рәміздеріне нелер жатады?

-Қазақстанның туында не бейнеленген?

-Қазақстанның Елтаңбасында не бейнеленген?

-Қазақ халқы барысты не себепті құрметтейді?

-Шегарашы деген кім? Ол қандай қызмет атқарады?

6 м

ин

Оқуш

ы-о

қуш

ы

«Мина» әдісіне

қажетті сұрақтар

жазылған парақтар,

орамал

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

«Заттың немесе адамның қаншалықты алыс немесе жақын

тұрғанын түсіндіре аламын» тапсырмасын орындауда

оқушылар әртүрлі алыс/жақынды меңзейтін заттар мен

адамдардың суреттері көрсетіледі. Оқушылар суретке назар

аудару арқылы олардың алыс немесе жақын тұрғанын сілтеу

есімдіктерін қолдану арқылы айта алады.

Рефлексия: «Күн шуағы». Оқушылардың әрқайсысына күннің

суреті таратылады. Оқушылар күннің ортасына негізгі бөлім

атауын жазады, ал шуақтарына бөлімдегі тақырыптар бойынша

не естерінде қалды соны жазып шығады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

«Күн шуағы»

рефлексиясына

арналған қағаздар







Бағалау



көмекші сөздерді ажырату, ауызша/жазбаша



сөздерді ауызша/жазбаша тілде қолдану


Көмекші сөздерді орынды қолданады.

Мекенді, тәуелділік мағынаны ауызша және

жазбаша жеткізе алады.

Танысқан жаңа сөздерін толыққанды

игереді.

76


барысында шағын мәлметті (4-5 сөйлем

баяндау), кері байланыс орнату, сөйлеу

стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп

сөйлеу

4. Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы,

мағыналас сөздерді табу және сөйлеу

барысында қолдану

Мәндес, қарсы мәндес сөздерді ажырата

алады.


Рефлексия










ІІ. Құндылықтар

Сабақтың тақырыбы Мейірімділік – асыл қасиет. (1-тоқсан, 2-тарау)

17-сабақ

Дағды Оқылым және айтылым

Оқыту мақсаттары 4.3.4.1 Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкердің іс-

әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (Неліктен? Не үшін?) құрастыру




Лексикалық минимум Мейірімді, көрікті, қарапайым, еңбекқор, ыстық


Пәнаралық байланыс Әдебиеттік


С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


77

Кір

іспе

Мұғалім тарапынан берілетін алғашқы тапсырма сабаққа кіріспе

ретінде қолданылады. Біріншіден, оқушыларға тақырыптың не

жөнінде болатынын білдірсе, екіншіден оқушылардың сабаққа

деген ынтасын, қызығушылығын арттыруға негізделеді. Мұғалім

«Миға шабуыл» әдісімен оқушыларға интерактивті тақтадан

«Мақта қыз бен мысық», «Бауырсақ» ертегісіне қатысты

суреттерді көрсетеді. Оқушылар бұл ертегілермен бұрыннан

таныс болғандықтан, «Бұл – ертегі», – деп бірден жауап береді.

Мұғалім әр топқа «ертегі» сөзіне ассоциация құруға тапсырма

береді. Оқушылар өз білгендері бойынша жауап береді. 3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Мақта қыз бен

мысық», «Бауыр-

сақ» ертегілеріне


«Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушыларға суреттер

көрсетіледі. Оқушылар осы суреттерге қарай отырып, жаңа

сөздерді меңгереді. Мұғалім оқушылар сөздік қорындағы

сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда ғана оны дұрыс

қолдана алатынын ескереді. Мұғалім оқушыларға үйренген

сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір оқушы

сөйлегенде, сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді

көбірек қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті

өмірде қолдана білуге үйретеді.

Бұл тапсырма көлемінде оқушылардың бұрыннан бар білімдерін

жаңғырту да жүзеге асырылады. Мәселен, жаңа сөздерді

үйренгенде ол сөздердің мағынасын ұғып, меңгеріп алулары

үшін оқушыларға антоним сөздерді таптыру жұмысы зор

пайдасын тигізеді. Бұл да жаңа сөздердің санада тұрақтап

қалуына септігін тигізеді. Осы орайда 4.2.1.1 берілген сөздерге

қарама-қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді табу және сөйлеу

барысында қолдану оқу мақсаты орындалады.

5-6

ми

н

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада жаңа сөздермен жұмыс

жанданады, яғни, оқушылар осы жаңа сөздерді қолданып,

сөйлемдер құрастырады. Мұғалім оқушыларға бір үлгі

көрсетеді. Оқушылар үлгіге қарап, басқа сөйлемдер

құрастырады. Мысалы: Адамды мінезі көрікті етеді. Әлемді

мейірімді жандар құтқарады. Еңбекқор адам табысқа жетеді. т.б.

5 м

ин

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарында берілген тапсырма оқушылардың

сыни ойлау дағдысын дамытуға бағытталған. Оқушылар суретке

қарай отырып, оның әрекетіне баға береді, қыздың қандай адам

екенін болжап айтады.

Мұғалім оқушыларға болжам жасағанда «Попс» формуласын

қолдануды ескертеді. Оқушылар өз ойын айту үшін міндетті

түрде «менің ойымша», «себебі» сөздерін қолданып сөйлеуі

керек. Бұл әдіс арқылы оқушының өз ойын нақты жеткізуі,

тұжырымдай білу дағдылары жетіледі, сөздік қоры молаяды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Попс» формула-

сына қатысты

тіркестер жазылған

қағаз

78

«Оқиық» айдарындағы тапсырма оқушылардың оқылым

дағдысын дамытуға бағытталған. Оқушылар «Мейірімді қыз»

ертегісін оқиды. Тапсырма оқушылардың ертегіні түсініп

оқуына арналған. Ол үшін мұғалім алдымен ертегінің

суреттеріне назар аударып, мазмұнын болжап көреді. Егер

оқушылардың деңгейі тым төмен болып жатса, мұғалім өзі

жетелейді. Одан соң мұғалім оқушыларға ертегіні алдымен

іштей, содан кейін дауыстап оқуға тапсырма береді. Оқушылар

ертегіні оқиды. Өз болжамдарымен салыстырады. Өздеріне-

өздері баға береді. Бұл тұста 4.3.4.1 мұғалімнің қолдауымен

мәтін мазмұнын және кейіпкердің іс-әрекетін бағалауға

бағытталған сұрақтар (Неліктен?, Не үшін?) құрастыру және

оған жауап беру оқу мақсаты орындалады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Ойланайық» тапсырмасы оқушылардың ойлануына

бағытталған. Оқушылар ертегіні оқып болған соң, ертегідегі

қарамен жазылған сөздерге назар аударады. Оқушылар жұмыс

дәптерінде осы тапсырманы жазбаша орындауына да болады.

Мұндай тапсырма орындатудағы мақсат – оқушыларға төменгі

сыныпта білімін жетілдіріп, пысықтату. Сөздердің тұлғасына

қарап грамматикалық белгілерін, яғни, мағынасын түсіну (яғни,

табыс септігін қолданыстық тұрғыда қайталайды). Қарамен

жазылған сөздерге сұрақ қояды.

3-5

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Ізденейік» тапсырмасын орындауда оқушылар жаңа сөздермен

жұмысты жандандырады. Оқушылар мұғалімнің көмегімен

ертегідегі кездескен жаңа сөздердің қарсы мәндерін

(антонимдерін) табады.

Көрікті-көріксіз (ұсқынсыз, әдемі емес), мейірімді-қатал,

еңбекқор-жалқау, ыстық-суық. 4.2.1.1 берілген сөздерге қарама-

қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді табу және сөйлеу

барысында қолдану оқу мақсаты орындалады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар ертегінің

соңын болжайды. Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушының

ойлау қабілеті, айтылым дағдысы дамиды, оқушы қиялына ерік

береді. Әр топ өз беттерінше ертегінің соңын болжайды.

Ертегіні болжау үшін сұрақтарды және оқулықтағы тірек

сөздерді басшылыққа алады. Оқушылардың болжам жауаптары

тыңдалады.

-Ормандағы кімнің үйі?

-Үйдің иесі келген соң не болады?

-Қыз үйін табады ма?

Тірек сөздер: жалмауыз кемпір, сандық, ұшатын сыпырғыш,

мысық, ит, дос, алғыс айту, бақытты болу

4-м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Тірек сөздер мен

сұрақтар жазылған

қағаз

79

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушылар «Жаттығайық»

айдарымен берілген тапсырманы орындайды. Бұл тапсырманы

орындау арқылы оқушылар ертегімен толық танысады. Көп

нүктенің орнына қажетті қосымшаларды қояды. Тапсырма

жазбаша орындалады. Тапсырманы бүкіл сыныппен орындайды.

Ертегінің мазмұнын толық меңгерту мақсатында мұғалім

оқушыларға графикалық органайзерді көрсетеді. Графикалық

органайзердің біреуінде сандар берілген, екіншісінде суреттер

берілген. Оқушылар осы органайзердегі суреттер немесе

сандарға қарап ертегіні баяндайды, яғни «Хикая картасын»

жасайды. Екінші органайзерде сандардың орнына суреттер

беріледі. А3 парақтарына осындай органайзерлер дайын күйінде

топтарға үлестіріледі. Оқушылар осы органайзерлерді қолдана

отырып, ертегіні қысқаша мазмұндап береді.

Оқушылар бір-бірін «Дүркін шапалақ» әдісімен, ал мұғалім

оқушыларды мадақтау сөздері («Тамаша!», «Керемет!»,

«Жақсы!», «Өте жақсы») арқылы бағалайды.

Рефлексия «Іздер» – оқушылардың әрқайсысына түрлі түсті

қағаздардан қиылған іздер таратылады. Әр оқушы өзіне берілген

«ізге» бүгінгі сабақта өзіне қызықты болған, жүрегіне із

қалдырған нәрсені жазады. Мұғалім ізді «Үлгілі іздер»

тақтасына жапсырады.

2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Суретті және санды

графикалық

органайзер


қағаздардан

қиылған «іздер»







Бағалау



мазмұнын және кейіпкердің іс-

әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (Неліктен? Не үшін?)

құрастыру және оған жауап беру

2. Берілген сөздерге қарама-қарсы

мағыналы, мағыналас сөздерді табу

және сөйлеу барысында қолдану.


Оқиғаны болжап айта алады.

Мұғалімнің қолдауымен ертегіні мазмұндап айта

алады.


1 қыз не істеді?

2 неге кездесті?

3 Аттар қызға не деді?

80

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Еңбектің сыйы. (1-тоқсан, 2-тарау)

18-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.2.1 Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну

4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің грамматикалық

категорияларын ауызекі /жазбаша тілде қолдану

Лексикалық минимум Уәде, ұмыту, жауапты, құрмет

Алдыңғы білім Мейірімділік – асыл қасиет

Пәнаралық байланыс Әдебиет


езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


Кір

іспе

Бұл сабақта оқушылар алдыңғы сабақта таныс болған

«Мейірімді қыз» ертегісінің жалғасын оқитын болады.Оқулық

бетінде берілген тапсырмаларды орындамас бұрын мұғалім

оқушыларды сөзге тартып, өткен сабақты қайталатады.

Оқушылар өткен сабақты еске түсірулері үшін «Сұрақтар

сандығы» әдісін қолдануға болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

Негізгі б

өлім

Мұғалім сандықтың ішіне ертегінің мазмұнына қатысты

сұрақтарды жазып салып қояды. Кез келген оқушы сұрақтарды

алып, жауап береді. Осы сұрақтарға жауап беру арқылы ертегі

мазмұнын қаншалықты меңгергенін байқауға болады.

1. Ертегінің негізгі кейіпкері кім? Ол қандай?

2. Ертегі кейіпкерінің достары кімдер?

3. Ертегінің соңы қалай аяқталды?

4. Ертегідегі қыз саған ұнады ма? Неге?

5. Ертегіде кейіпкер кімдермен кездесті?

Сұрақтарға жауап беріп болған соң, мұғалім оқушыларды

«рөлдік ойынға» қатысуға шақырады. Топтар рөлдік ойындарға

қатысады. Кейіпкерлердің рөлдерін өзара бөліп алады. Мұғалім

кейбір білім деңгейі төмен оқушыларға тірек сөздер, сөз

тіркестерін береді. Бұл тапсырма оқушының айтылым дағдысын

жетілдіреді.

7 м

ин

Мұғал

ім-о

қуш

ы

Сұрақтар салынған

сандықша


арналған тірек

сөздер.

Кейіпкерлерге

арналған суреттер.

81

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасын орындауда оқушылар

мұғалімнің жетелеуімен сурет арқылы ертегінің жалғасын

болжайды. Одан әрі оқушылар суреттердің тұсында тұрған

сөйлемдерді оқып, өз болжамдарының дұрыс болу мүмкіндігі

туралы ойланады.

«Жаңа сөз үйренейік» айдарындағы тапсырма оқушылардың

сөздік қорын байытуға арналған. Мұғалім оқушыларға «уәде

беру», «жауапты», «құрмет» туралы түсінік береді. Осы

сөздердің баланың бойындағы қалыптасатын мінезге қандай

қатысы бар екенін шынайы өмірмен байланыстыра отырып

түсіндіреді. Мысалы: Адам біреуге уәде беретін болса, уәдесінде

тұруы керек. Уәдесінде тұратын адам – жауапты адам. Біз

жасы үлкен кісілерге әрқашан құрмет көрсетуіміз керек.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п


«Оқиық» айдарымен берілген тапсырмада оқушылар ертегінің

жалғасын оқиды. Өз болжамымен салыстырады. Сабақтың

басында жасаған болжамдарының дұрыстығына көз жеткізеді.

Мәтінді мұғалімнің жетелеуімен бірлесіп оқиды.

«Оқиық және жауап берейік» тапсырмасында оқушылар

сұрақтарға жауап береді. Ертегі мазмұнын қаншалықты игере

алғандығын мұғалім осы тұста тексере алады.

8 м

ин

«Ойланайық» тапсырмасы оқушылардың ойлануына

бағытталған. Оқушылар ертегіні оқып болған соң, оқулықтағы

«сөздерді дұрыс қос» деген тапсырманы орындайды.. Сөздерді

дұрыс сәйкестендіру арқылы оқушының сөздерді орынды

қолдана білуі, мағынасына қарай қолдануы, сөз бен сөзді дұрыс

байланыстыра білу дағдысы дамиды.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

«Есте сақтайық!» тапсырмасы грамматиканы қолданыстық

тұрғыда игеруге көмектеседі. Оқушыларға бұйрық райдың 1,2,3

жақтары ұсынылып, қолданыстық тұрғыда үйретіледі. Мұғалім

мысал келтіру арқылы бұйрық райдың жұрнақтарын меңгертеді.

Оқыған ертегіден табады. Рөлдік ойын кезінде орынды, дұрыс

қолдануға үйретеді..

2 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Бұйрық райдың

жұрнақтары

жазылған ереже

«Жаттығайық» тапсырмасы рай жұрнақтарын бекітуге

бағытталған. Бұл тапсырманы орындау үшін оқушылар ережені

басшылыққа алады. Тапсырманы барлық оқушылар орындайды.

Тапсырма жазбаша орындалады. Осы тапсырманы орындау

барысында мұғалім сөз соңында кездесетін кейбір әріптердің

бұйрық райдың жұрнағы жалғанғанда өзгеріске ұшырайтынын

ескертеді, мысал арқылы түсіндіреді.

Үлгі: жап – мен жабайын, бақ – баланы бағыңыз т.б.

5-7

ми

н

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

82

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға етістіктер және

жіктеу есімдіктері беріледі. Әрқайсысы жеке парақтарға

жазылып беріледі. Мұғалім оқушыларға сөздерді орын тәртібін

сақтай отырып және бұйрық райдың жұрнақтарын дұрыс

жалғауға нұсқау береді. Әр топқа А3 парағы түрлі түсті қағаз

қиындысына жазылған жіктеу есімдіктері, етістіктер және

бұйрық райдың жұрнақтары үлестіріледі. Әр топ өзіне берілген

сөздерді дұрыс орналастырып, А3 парағына желіммен жапсыруы

керек. Әр топ өзінің жазған сөйлемдерін оқып, қорғайды.

Мұғалім оқушыларды «Үш шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

Үлгі:

Рефлексия: «Мейірімді оқушы». Оқушылар мейірімді

оқушының сұлбасына мейірімді оқушының бойына қажетті

қасиеттерді жазып жапсырады. Оқушыларға мұғалім сұрақ

қояды: «Балалар, сендер ертегінің мазмұнына сәйкес қандай

жақсы сөздерді үйрендіңдер?» (Жауапты болу, құрмет, уәде,

мейірімді, көмек беруші т.б.)

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Сөйлем құруға

арналған сөздер

жазылған түрлі түсті

қима қағаздар,

желім

Мейірімді оқушы-

ның сұлбасы







Бағалау




2. Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің

грамматикалық категорияларын

ауызекі /жазбаша тілде қолдану.


Таныс сөздерге сүйеніп ертегі мазмұнын толық

меңгереді.

Бұйрық райдың жұрнақтарын қолдануды

үйренеді.


Рефлексия








-айын мен бар дүкенге

тазала -сын олар бақшаны

пісір -іңіздер бәліш сіздер

83



Сабақтың тақырыбы Әдепті бала. (1-тоқсан, 2-тарау)

19-сабақ

Дағды Тыңдалым және грамматика



4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің грамматикалық

категорияларын ауызекі және жазба тілде қолдану

Лексикалық минимум Шындық, әдет, жомарт, адал, қасиет

Алдыңғы білім Еңбектің сыйы

Пәнаралық байланыс Әдебиет


С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


Кір

іспе

Оқушыларға «Миға шабуыл» әдісі ретінде бейнежазба

көрсетіледі. Бейнежазбада әдепсіз баланың қырсық мінезі,

еркелігі, ата-анасының тілін алмауы сияқты әрекеттер

көрсетілуі керек. Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: «Бұл

қандай бала? Баланың қандай әрекеттерін байқадыңдар?».

Оқушылар өздерінің бейнажазбадан түсінгендері бойынша өз

ойларын ортаға салады. Жаңа сабаққа кіріспе ретінде

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырма орындалады.

Оқушылардың назары оқулықтағы суретке аударылады.

Оқушылар суреттердің астындағы сөйлемдерді оқып,

талқылайды. Балалардың әрекеттеріне баға береді, оларға

қандай қасиеттер тән екенін айтады. Тапсырма оқушының жан-

жақты ойлауын, айтылым дағдысын дамытуға бағытталған. Бұл

балалардың бойындағы қасиеттерін «топтастыру» әдісі

бойынша топтастырады. Бұл тапсырманың ерекшелігі –

оқушыны сөйлете отырып оған «жаңа сөздерді» таныстырып,

игертетіндігі. Оқушы сөйлесіп отырып жаңа білімді игереді.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Бейнематериал

Топтастыру әдісіне

қатысты А4 парағы

Негізгі б

өлім

«Тыңдайық» тапсырмасы оқушылардың тыңдалым дағдысын

дамытуға бағытталған. Мәтінді дискіден тыңдаған соң,

сыныптан екі оқушы шығып диалогті дауыстап оқиды.

Оқушылар мұқият тыңдайды. Оқушылар диалогті оқып болған

соң, мәтінге ат қояды. Осы диалогтің ішінде кездесетін әдепті

балаға тән қасиеттерді топтастырады және өздері білетін жақсы

қасиеттерді де толықтырып жазады. Әр топ өз постерлерін

қорғайды. Топтар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы

бағалайды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс


түсті маркерлер.

Аудиодиск

«Жаңа сөз үйренейік» – оқушылар азаматтың уәдесінде

тұратын, ақылды, жомарт, адам екені туралы айтады.

84

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарындағы тапсырма

оқушылардың мәтінді қаншалықты меңгергендігін көрсетеді.

Оқушылар диалог бойынша Нұрбектің қандай бала екендігін

сипаттап айтады. Нұрбекке жазылған хатты оқиды және

толықтырады. Бұл тапсырманы оқу арқылы оқушылардың

әдепті баланың бойында болатын қасиеттері туралы түсініктері

кеңейеді, сөздік қорлары молаяды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Есте сақтайық!» тапсырмасы оқушылардың болымсыз

етістікті меңгеруіне бағытталған. Оқушыларға болымсыз

етістіктің жұрнақтары мысалдар арқылы меңгертіледі.

«Болымсыз етістік сөзін мұғалім үшін жазып отырмыз, оқушы

үшін бұл термин қолданылмайды.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Болымсыз етістік



«Назар аударайық» тапсырмасы болымсыз етістіктің

жұрнақтарын қолданыстық тұрғыда игерту үшін берілген.

Оқушыларға бірнеше сөйлемдер беріледі. Оқушылар болымсыз

етістік жұрнақтарын жалғау арқылы сөйлемдерді өзгертіп

айтулары керек. Әр топқа әртүрлі сөйлем ұсынылуы керек.

Мұғалім бірін-бірі бағалауды немесе өзі тыңдап, оқушының

білімді игеру дәрежесін бағамдайды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

«Жаттығайық» тапсырмасы оқушылардың сөйлемдерді

дұрыс құрастыра білуіне бағытталған. Оқушыларға сөздер

беріледі. Оқушылар орын тәртібін сақтай отырып, дұрыс

сөйлем құрастырулары керек. Әр топқа әртүрлі сөйлемдер

беруге болады.

5-7

ми

н

Жұп

тық

жұм

ыс

«Ойнайық» айдары бойынша оқушылар ойынға қатысады.

«Көршіңе нұсқау бер» тапсырмасын оқушылар «Көршіңе

орындат» әдісі арқылы ойнайды. Оқушылар сөйлемді болымды

мағынада айтады, көршісі болымсыз мағынада айтуы керек.

Тапсырма жұпта орындалады. Жұптар бір-бірін тыңдайды.

Мұғалім оқушыларды «Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды.

5м

ин

ми

н

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушылар тыңдау-көру-

орындау жаттығуын орындайды Мұғалім оқушыларға қағазға

жазылған бір нұсқаны ұсынады. Оқушы нұсқаны оқып, оны өз

жұбына қимылмен көрсетуі керек. Жұбы сол қимылдың нені

білдіретінін түсіндіруі керек. Мысалы: тақтаға жаз. Кітабыңды

аш. Дәптеріңді ал. Қарындашты мұғалімге бер. Т.б.

Рефлексия. «Білім себеті» – оқушылар стикерге бүгінгі

сабақта үйренген 2 нәрсені және ұнаған екі нәрсені стикерге

жазып, себетке салады.

5-7

ми

н

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

ТКО жаттығуы

жазылған қағаз







85

Бағалау



мәтіндегі негізгі ойды түсіну


грамматикалық категорияларын ауызекі

/жазбаша тілде қолдану


Таныс сөздерге сүйеніп тыңдалым мазмұнын

толық меңгереді.

Болымсыз етістіктің жұрнақтарын қолдана біледі.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Үлгілі оқушы. (1-тоқсан, 2-тарау)

20-сабақ

Дағды Айтылым және жазылым

Оқыту мақсаттары 4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті

(4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс


4.4.1.1 Каллиграфиялық нормаларға сәйкес әріптердің өзара байланысын


Лексикалық минимум Сабырлы

Алдыңғы білім Әдепті бала

Пәнаралық байланыс Дүниетану, әдебиеттік оқу


С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


86

Кір

іспе

Жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға «Миға шабуыл» әдісі

бойынша «Оқушы қандай болу керек?» постерін құрастыруға

тапсырма беріледі. Әр топ өз бетінше постер құрастырады.

Оқушылар постерлерін қорғайды, оқушылар бір-бірін «Екі

жұлдыз – бір тілек» әдісімен бағалайды.

«Жаңа сөз үйренейік» айдарындағы тапсырмада оқушыларға

жаңа сөздер ұсынылады. Және ол сөздердің сипаттамасы беріледі.

Оқушылар «Сәйкестендіру» әдісі арқылы мұғалімнің көмегімен

сөздерді мағыналарымен сәйкестендіреді. Мұғалім жаңа сөздерді

бірнеше рет қайталатады, сөз тіркестері мен сөйлемдер

құрастыртады.

4 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқушы сұлбасы

Негізгі б

өлім

Мұғалім «Ойланайық» айдарындағы тапсырманы орындау үшін

оқушылардың назарын оқулыққа аударады. Оқушылар

оқулықтағы суретке қарап, астындағы «Досыма кеңес»

тапсырмасындағы сөйлемдерге қажетті сөздерді қояды.

Тапсырманы бүкіл сыныппен орындайды. Тапсырма ауызша

орындалады. Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылардың

айтылым дағдылары дамиды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

«Есте сақтайық!» айдарындағы тапсырмада мұғалім «Ешкімнің

жолын кеспеу» дегеннің мағынасын түсіндіреді. Ешкімнің жолын

кеспеу дегеніміз – ешкімге жамандық жасамау, адал өмір сүру.

Мұғалім оқушыларға ешкімнің жолын кеспей, адал өмір сүру

керектігін түсіндіріп айтады.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

«Оқиық және жауап берейік» тапсырмасында оқушыларға сөздер

ретсіз беріледі. Оқушылар сөздерді орын тәртібімен

орналастырып, сөйлемдер құрастырып оқиды. Тапсырма жеке


3 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

Ретсіз берілген

сөздер

«Ойнайық» айдарымен берген 4-тапсырманы орындауда

оқушылар шеңберге тұрып, бір-біріне кеңес айтып, қолындағы

допты ұсынады. Допты алған оқушы келесі оқушыға өз кеңесін

айтып, добын береді. Осылайша ойын мұғалім тоқтатқанға дейін

жалғасады. Осы тұста мұғалім оқушыларға «Еске сақтайық» деп,

сөздердің орын тәртібі туралы түсіндіреді. Сипаттайтын сөз зат

атауының алдында тұрады. Мысалы: жомарт адам, адал дос, кең

дала, биік тау т.б.

5 м

ин

Топ

пен

жұм

ыс

Оқулық

87

«Жазайық» тапсырмасы оқушылардың жазылым дағдыларын

дамытуға бағытталған. Мұғалім оқушыларға постерді безендіру

тапсырмасын береді. Оқушылар постерге өз досына көркем етіп

кеңес жазады. Оқушылар постерді өз қалаулары бойынша

безендіріп, постер құрастырады. Тапсырма жұпта орындалады. Әр

жұп бір постер құрастырады. Мұғалім оқушыларға үлгі ұсынады.

Оқушылар осы үлгіні басшылыққа ала отырып, өз постерлерін

жасайды. Мұғалім постерге бүгінгі сабақта өткен жаңа сөздерді

қолдану керектігін түсіндіреді.

Үлгі:

Оқушылар постерлерін қорғайды. Оқушылардың постерлері

смайликтер арқылы бағаланады. Оқушыларға постерлерді

безендіру үшін түрлі түсті маркерлер, суреттер, жапсырма гүлдер,

желім, қайшы, түрлі түсті қағаздар ұсынуға болады.

«Жасыл» смайлик – «Өте жақсы!», «Тамаша!» (талапқа сай)

«Сарғыш » смайлик – «Жақсы!».

«Қызыл» смайлик – «Орташа!» (толықтыруларды қажет етеді

немесе қателері бар)

15 м

ин

Постер жасауға

қажетті флипчарт,

түрлі түсті маркер-

лер

Қор

. бөлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушылар «Бір минутта»

әдісі бойынша бүгінгі сабақта не өткендерін 1 инут ішінде айтып

шығулары керек. Бұл әдіс оқушыларды жылдамдыққа, айтылым

дағдысын дамытуға, есте сақтауды жақсартуға, өз ойын еркін

жеткізуге негізделген.

Рефлексия. «Білім қоржыны» – оқушылар қоржынға өздеріне не

ұнағанын және не үйренгісі келетінін жазып салады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

«Білім қоржыны»


стикерлер










Нақты тақырып көлемінде өз пікірін білдіреді.

Сыныптасым, сабағыңды

жақсы оқы.

Шыншыл және адал бол.

Ешқашан өтірік айтпа!

Сыныптасым, сабаққа ерте

кел. Сабырлы, тәртіпті бол.

Ешқашан сабақта телефон

ұстама. Өз ісіңе жауапты бол!

88





2. Каллиграфиялық нормаларға сәйкес

әріптердің өзара байланысын сақтап,

бір сызықта көркем жазу

Көркем жазады.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Анамның тапсырмасы. (1-тоқсан, 2-тарау)

21-сабақ

Дағды Оқылым және жазылым

Оқыту мақсаттары 4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі

қойып оқу



Лексикалық минимум Міндет, міндетті түрде

Алдыңғы білім Үлгілі оқушы

Пәнаралық байланыс Өзін-өзі тану


езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға «Миға шабуыл»

әдісі бойынша жетелеу сұрақтарын қояды.

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар сқрақтарды

көршілерімен талқылайды.

1. Үйде атқаратын міндеттерің бар ма?

2. Үйде не істейсің?

3. Анаңа қалай көмектесесің?

4. Сендер аналарыңа қалай көмектесесіңдер?

Тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға негізделген.

Оқушылар өз жауаптарын айтады. Мұғалім оқушыларды

тыңдайды.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

89

Негізгі б

өлім

Мұғалім оқулықтағы хатты оқытпас бұрын интерактивті тақтадан

хатқалталарды көрсетеді. Оқушыларға сұрақ қояды.

Бұл не?

Хатты кім жазады?

Хатқа не жазады?

Қазіргі уақытта хаттар қалай жазылады?

Мұғалім сабақты шынайы өмірмен байланыстырады. Қазіргі

уақытта хаттардың электронды түрде жазылатынын түсіндіреді.

Хат жазу үшін де адам сауатты, білімді болу керектігін оқушыларға

айтады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Хатқалта

Мұғалім «Оқиық» айдарындағы тапсырманы орындау үшін

оқушылардың назарын оқулыққа аударады. Тапсырма

оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға, мәтіннің мазмұнын

түсінуге бағытталған. Оқушылар мұқият тыңдап отырады, мұғалім

дауыстап хатты оқиды. Мұғалімнен кейін хатты тағы 2-3 оқушы

дауыстап оқиды.

Хатты оқып болған соң мұғалім оқушыларға хаттың мазмұнына

сәйкес сұрақтар қояды.

1. Хатты кім жазды?

2. Хатты кімге жазды?

3. Хат не туралы?

4. Сендерге аналарың хат жазып қалдыра ма?

7 м

ин

«Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада

оқушыларға хат мазмұнына сәйкес суреттер ретсіз шашыраңқы

түрде беріледі. Оқушылар «Мозайка» әдісімен суреттердегі

әріптермен хаттың мазмұнына сәйкес ретімен орналастырады.

Суреттерін мұғалімге көрсетеді. Мұғалім тексеріп, оқушыларды

«Шапалақ» әдісімен бағалайды. Оқушыларға А4 парақтары

беріледі. Оқушылар қағазға хаттағы міндеттерді ретімен жазады.

Тапсырма жазбаша орындалады. Тапсырма топта орындалады.

Оқушылар тапсырманы орындап болған соң, бір-бірімен

қағаздарын алмастырады. Бір-бірінің жұмыстарын тексереді.

Оқушылардың жұмыстарын оқулықтағы мәтінмен салыстыра

отырып тексереді. Қателері болса айтып, бір-бірінің жұмыстары

бойынша кері байланыс орнатады.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.3.1.1 мәтінді іштей

түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі қойып оқу


8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

А4 парағы,

түрлі түсті

маркерлер

90

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар сурет пен

үлгіні пайдаланып сөйлемдер құрап жазады. Тапсырма жазбаша,

жеке орындалады. Тапсырманы орындауда жіктеу есімдіктерін,

бұйрық райдың жұрнақтарын қолданып жазады. Оқушыларға үлгі

беріледі.

Үлгі: Мен үй сыпырайын. Сен үйді сыпыр. Сіз үйді сыпырыңыз. Ол

үйді сыпырсын. Бұл тапсырма оқушылардың грамматика бойынша

алған білімдерін нақтылауға, қайталауға бағытталған. 5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Жаттығайық» айдарымен берілген 5-тапсырма оқушылардың

айтылым дағдыларын дамытуға бағытталған. Оқушылар көп

нүктенің орнына қажетті қосымшаларды қою арқылы бұйрық

райдың жұрнақтарын қайталайды.

Оқушылар бір-бірін «Екі жұлдыз – бір тілек» әдісі арқылы

бағалайды.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Жазайық». Оқушы інісіне хабарлама қалдырады. Бірнеше

шаруаларды тапсырады.

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға інісіне немесе

қарындасына (сіңлісіне) хабарлама жазып қалдыру тапсырмасы

беріледі. Оқушыларға хабарлама жазып қалдыру үшін үлгі немесе

тірек сөздер ұсынылады. Оқушыларға түрлі түсті қағаздардан

қиылған ұялы телефонның макеттері таратылады. Әр оқушы өз

інісіне немесе қарындасына (сіңлісіне) хабарлама қалдырып,

бірнеше шаруаларды тапсырады.

Тірек сөздер: біріншіден, екіншіден, үшіншіден, міндетті түрде,

қадағала, тексер, үй тапсырмасы, компьютер, телефон, берме,

ойнат, жина, іш, тамақтандыр.

Рефлексия. «Тазалық» – оқушылар өздері үшін қажетті ақпаратты

сөмкеге, қажет еместі қоқыс жәшігіне, ойлану керек деген нәрсені

еттартқышқа жапсырады.

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім


қағаздан

қиылған ұялы

телефонның

макеті, түрлі


Рефлексия:

«Тазалық»







Бағалау


1. Мәтінді іштей түсініп және қажетті

ақпаратты тауып/шолып/белгі қойып

оқу



Мәтінді оқып, жалпы мазмұнын түсінеді.


91

әріптердің өзара байланысын сақтап,

бір сызықта көркем жазу


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қамқор немере. (1-тоқсан, 2-тарау)

22-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.1.2.1 Бейтаныс сөздер мен сөз тіркестері бар мәтіннің мағынасын

мәнмәтінге қатысты анықтап түсіну

4.1.4.1 Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық байланысын


Лексикалық минимум Борыш, тірек, мақсат, туысқан, пікір, сыйлы, қамқор болу, алғыс айту

Алдыңғы білім Анамның тапсырмасы



С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


92

Кір

іспе

«Ойланайық» айдарында оқушылар сөйлемдерді оқиды.

Мағынасына қарай сәйкестендіреді.

Мұғалім оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбын ашу мақсатында

интерактивті тақтадан әженің тоқыма тоқып отырған және

немересінің әжесіне күлімсірей қарап отырған суреттерін

көрсетеді. Оқушыларға сұрақ қояды: «Бұл кім? Әже не істеп

отыр? Әженің қасындағы кім? Сендердің әжелерің бар ма?

Немере деген кім?». Оқушылар өз білімдеріне сәйкес бұрынғы

білімдерін пайдаланып, мұғалімнің сұрақтарына жауап береді.

Мұғалім оқушылардан: «Біздің бүгінгі сабағымыздың тақырыбы

қандай деп ойлайсыңдар?» – деп сұрайды. Мұғалім бүгінгі

сабақтың тақырыбын және мақсаттарын айтады. Мұғалім

оқушыларға «алғыс айту», «қамқор болу» сөздерінің мағынасын

түсіндіру үшін сөздерді берілген сөйлеммен сәйкестендіру

тапсырмасын орындатады. Оқушылар оқулықтағы тапсырмаға

назар аударып, сөздерді мағынасына қарай сөйлемдермен


«Жаңа сөз үйренейік» айдарындағы тапсырмада оқушыларға

сөздердің мағыналары беріледі және мысалдар келтіру арқылы

түсіндіріледі. Оқушылардың сөздік қорын молайту мақсатында

бірнеше сөйлемдер құрастырылып айтылады.

Мысалдар

борыш – міндет Ата-ананы құрметтеу – менің борышым

Адал азамат болып өсу – менің борышым

тірек – сүйеніш Ағам – менің тірегім. Ол маған үнемі

көмек береді.

мақсат –

жоспарлаған іс

Менің мақсатым – сабақты жақсы оқу

пікір – ой Мен бұл пікірмен келіспеймін

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Отбасы мүшеле-

рінің суреттері

93

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырманы орындау үшін

оқушылар ортаға шығады. «Пікірлер сызығы» әдісі бойынша

оқушылар екіге бөлінеді. 1-топтағы оқушылар – осы пікірмен

келісетіндер, 2-топтағы оқушылар – осы пікірмен келіспейтіндер.

Сыныптың ортасына қызыл түсті ұзындау лента қойылады.

Оқушылар лентаның екі жағында тұрулары керек. Оқушылар

айтылған пікірмен не үшін келісетінін, себебін үлгіні пайдаланып,

мұғалімнің көмегімен айтады. Осы тапсырманы орындау арқылы

оқушылардың айтылым дағдысы, өзін ортада еркін ұстауы, өз

пікірін білдіру қабілеті дамиды. Оқушылар келісемін/келіспеймін

деп себебін түсіндіруге дағдыланады.

Үлгі: Мен бұл пікірмен келісемін, себебі.....

Мен бұл пікірмен келіспеймін, себебі....

1. Туысқандарға үнемі қамқор болу керек.

2. Ата-анаға қамқор болу – әр адамның борышы, міндеті.

3. Нағыз азамат – ата-ананың тірегі, ол отбасын ешқашан

ұмытпайды.

4. Ақылды бала алдына мақсат қояды.

5. Бала ата-анасының тірегі болуы керек.

6. Ата-әжелерге, ата-аналарға ойыннан бос кезде көмектесу керек.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.2.1.1 берілген сөздерге


барысында қолдану мақсаты қосымша жүзеге асады.

5 м

ин

Жек

е

«Пікірлер

сызығы» әдісін

өткізуге арналған

қызыл түсті лента

қиындысы

«Тыңдайық» айдары бойынша дискіде берілген материалды

тыңдайды, тапсырманы орындамас бұрын оқушылардың назары

оқулықтағы суретке аударылады. Мұғалім оқушыларға сұрақ

қояды. – Балалар, мәтін не туралы болуы мүмкін? Оқушылар

мәтіннің не туралы болатыны туралы болжам жасайды. Бұл

тапсырма оқушылардың тыңдалым дағдысын дамытуға,

тыңдалған мәтіннің мазмұнын түсінуге бағытталған. Мұғалім

мәтінді бір рет тыңдатып, оның жалпы мазмұнын қаншалықты

ұққанын сұрайды. Оқушылар бұл кезде жалпы сұрақтарға жауап

береді. Егер сд диск жасамай қалса, не болмай жатса, мұғалім

тыңдалым мәтінін өзі оқуына болады.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.1.2.1 бейтаныс сөздер

мен сөз тіркестері бар мәтіннің мағынасын мәнмәтінге

қатысты анықтап түсіну және 4.1.4.1 Тыңдаған мәтін

бойынша оқиғаның себеп-салдарлық байланысын (кейіпкерлер,

оқиға) және негізгі ойды мұғалімнің қолдауымен анықтау

мақсаты жүзеге асырылады.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Аудиодиск

94

Жалпы мазмұнды ұғу мақсатымен оқып болғаннан кейін

оқушылар нақты мәліметті табу мақсатымен екінші мәрте

тыңдалымға құлақ түреді. Ал үшінші мәрте тыңдау барысында

оқушылар өздерін-өздері тексеру мақсатында тыңдайды. «Оқиық

және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар

тыңдалған мәтін мазмұнына сәйкес сұрақтарға жауап береді.

Сұрақтарға жауап беру арқылы мәтінді қаншалықты түсінгені

белгілі болады.

1. Досанның әжесіне не болды?

2. Досан әжесіне қалай қамқор болды?

3. Досанға кім алғыс айтты? Қандай алғыс сөздер айтты?

4. Алғыс сөзге Досан не деп жауап берді?

Саралау тапсырмасы. Білім деңгейі жоғары оқушыларға

проблемалық сұрақтар қоюға да болады.

1. «Қамқор болу» дегенді қалай түсінесің?

2. Сен Досанның орнында болсаң, не істер едің?

3. Сен кімдерге қамқор болып жүрсің?

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

жазылған


«Жаттығайық» тапсырмасы оқушылардың айтылым

дағдыларын дамытуға бағытталған. Оқушылар көп нүктенің

орнына қажетті қосымшаларды қою арқылы тақырыпқа қатысты

мәліметтерді қайталайды.

Оқушыларға сөйлемдер беріледі, оқушылар сол сөйлемдерді

өзгертіп айтуы керек. Тапсырма оқушылардың қисынды ойлауын,

айтылым дағдысын дамытуға бағытталған.

Оқушылар бір-бірін «Екі жұлдыз – бір тілек» әдісі арқылы

бағалайды.

7 м

ин

Оқулық

«Мәтінді өзгертіп жаз» тапсырмасын орындаудаоқушылар

берілген қосымшаларды қосып жазады.

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға сабақтың

басындағы жаңа сөздердің мәндес сөздері беріледі. Оқушылар осы

сөздердің мәндерін табулары керек.

Міндет – Жоспарланған іс –

Сүйеніш – Ой –

Қандай алғыс айту сөздерін білесіңдер?

Алғыс айту сөздері

Рефлексия. «Тазалық» – оқушылар өздері үшін қажетті

ақпаратты сөмкеге, қажет еместі қоқыс жәшігіне, ойлану керек

деген нәрсені еттартқышқа жапсырады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Алғыс айту

сөздерін жазатын

кесте




95




Бағалау




барысында қолдану (қосымша мақсат)




анықтау


* Мәтінді түсінеді, шынайы өмірмен байланыстырады.

* Алғыс айту сөздерін меңгереді.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Не жақсы? Не жаман? (1-тоқсан, 2-тарау)

23-сабақ

Дағды Оқылым мен жазылым


4.4.4.1 Шағын сюжетті комикс/буклет/коллаж/жарнама презентацияны

сөйлемдермен толықтыру

4.4.5.1 Мұғалімнің қолдауымен айтылуы мен жазылуында айырмашылығы

бар сөздерді дұрыс жазу

Лексикалық минимум Түйме, алдау, мақұлдау, күту, еріну

Алдыңғы білім Қамқор немере



С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


96

Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбын ашу мақсатында

интерактивті тақтадан бет-аузы кір-қожалақ, үсті-басы лас, жаман

суды басып жүрген немесе ит-мысықты қуалап жүрген баланың

және үсті-басы тап-таза, сабақ оқып немесе кітап оқып отырған

баланың суреті көрсетіледі. Мұғалім оқушыларға екі баланы

салыстыруға тапсырма береді. Оқушылар балаларды өз беттерінше

салыстырады. Мұғалім оқушыларға кестені толтыруға тапсырма

береді. Оқушылар кестені толтырады және түсіндіреді. Оқушылар

осы тапсырманы орындау арқылы екі түрлі баланы салыстырады,

ойлау қабілеті дамиды.

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада «Не жаман», «Не жақсы»

деген үлгіні басшылыққа алып, өз мысалдарын айтады. Тапсырма

ауызша орындалады. Тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын

дамытуға негізделген.

Мұғалім оқушыларға толықтыру, қайта түзету, жұмысын

жандандыру мақсатында кері байланыс орнатады.

5 м

ин

??

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жақсы бала мен

жаман баланы

сипаттайтын қима

қағаздағы кесте

Сұрақтар, оқулық

«Назар аударайық» айдарымен берілген мазмұн арқылы мұғалім

оқушыға айтылуы мен жазылуында айырмашылықтары бар

сөздерді таныстырады.

Мұғалім оқушыларға сөздердің айтылуы мен жазылуындағы

айырмашылықтарды түсіндіреді.

Жаман бала

Жақсы

бала

97

Негізгі б

өлім

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада оқушылар Қастек Баянбайдың

«Жақсы мен жаман» өлеңін оқып, танысады. Тапсырма

оқушылардың түсініп оқу дағдысын дамытуға бағытталған.

Алдымен мұғалім өзі өлеңді мәнерлеп оқиды. Мұғалімнен кейін

оқушылар кезекпен әр шумақты оқып шығады. Өлеңді оқушылар

оқып болған соң, оқушылар өлеңнің мазмұны бойынша жаман бала

мен жақсы балаға тән қылықтарды, қасиеттерді теріп екі бағанға

бөліп жазып шығады. Әр топ өз бетінше жұмыс істейді. Әр топқа

жаман баланың және жақсы баланың қағаздан қиылған сұлбасы

беріледі, оқушылар сол қағаздан кесілген сұлбаға өлең бойынша

жаман бала мен жақсы баланың қылықтарын жазып шығады,

кестені толтырады. Әр топ сөз кестесі бойынша сөйлейді,

қорғайды.

Жаман бала Жақсы бала

Өз мысығын сабайды

Анасын алдайды

Екілік баға алады

Ойнап жүріп жылайды

Ерініп қолын жумайды

Сабағын беске оқиды

Көгершінді аяйды

Досына адал

Інісін қарайды

Мінезі жақсы

Әжесін күтеді

Аттың жалында ойнайды

Өз түймесін өзі қадайды

Уәдесінде тұрады

Ал, балалар, көрдіңдер ме, жақсы бала мен жаман баланың

бойындағы қасиеттердің қандай екенін енді өздерің ойланыңдар,

сендер қай балаға жатасыңдар? Оқушылар өздерінің қандай балаға

жататындықтарын өз сөздерімен айтады. Оқушылар бір-бірін

«Отшашу» әдісі бойынша бағалайды.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

Ереже


оқушылар өлең жолдары мен сөйлемдерді салыстырады. Қай өлең

жолы қай сөйлемге сәйкес екенін анықтайды. Әр өлең жолының

жанындағы сандарды сөйлемдердің жанындағы әріптермен

сәйкестендіреді. Бұл тапсырма оқушылардың өлеңнің мазмұнын

терең түсінуіне ықпал етеді, сыни ойлауын дамытады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

98

«Есте сақтайық!» айдарындағы тапсырмада оқушылар шартты

райдың жұрнағының ережесімен танысады. Шартты райдың

жұрнағын қолданыстық тұрғыдан үйренеді. Мұғалім оқушыларға

мысалдар келтіру арқылы түсіндіреді. Шартты райдың

жұрнақтарын меңгерту ауызша жүргізіледі. Оқушылардың есте

сақтаулары үшін мұғалім бірнеше рет қайталатады.

Мен Алдасам, оқысам, ерінсем

-са/-се

-м

Сен Алдасаң, оқысаң, ерінсең -ң

Сіз Алдасаңыз, оқысаңыз,

ерінсеңіз

-

ңыз/ңі

з

Ол Алдаса, оқыса, ерінсе -

Біз Алдасақ, оқысақ, ерінсек

-са/-се

-қ/-к

Сендер Алдасаңдар, оқысаңдар,

ерінсеңдер

-ңдар/

-ңдер

Сіздер Алдасаңыздар, оқысаңыздар,

ерінсеңіздер

-ңыз/

-ңіз

Олар Алдаса, оқыса, ерінсе -

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Шартты райдың


жазылған ереже

«Жазайық». Оқушылар мұғалімнің көмегімен оқулықта берілген

тапсырманы басшылыққа ала отырып, жақсы мен жаман оқушының

қасиеттерін салыстырып жазады. Бұл тапсырма оқушылардың

жазылым дағдысын дамытуға бағытталған. Оқушылар тақырып

бойынша түсінгендерін жазбаша жазып көрсетеді, салыстырып

үйренеді. Тапсырманы орындап болған соң топтар бір-бірімен

алмасып, ең жақсы айтылған қасиеттерді «Дүркін шапалақ» әдісі


Жақсы бала Жаман бала

1. Сабағын жақсы оқиды

2. Берілген тапсырманы

орындайды.

3.

4.

5.

1. Берілген тапсырманы

орындамайды

2. Сабағын нашар оқиды

3.

4.

5.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.4.4.1 шағын сюжетті

комикс/буклет/коллаж/жарнама презентацияны сөйлемдермен

толықтыру және 4.4.5.1 Мұғалімнің қолдауымен айтылуы мен

жазылуында айырмашылығы бар сөздерді дұрыс жазу

мақсаттарын игеру қатар жүзеге асырылады.

15 м

ин

Қор

ыты

нд

ы

бөлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушының түрлі жақсы және

жаман қылықтары бейнеленген постерлер таратып береді.

Оқушылар постердегі мақлұмтты ашатындай сөйлемдерді сурет

тұсындағы бұлтшаларға жазады. Мысалы: «Көгершінді атсаң,

жаман бала боласың».

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



99





Бағалау




2. Шағын сюжетті

комикс/буклет/коллаж/жарнама

презентацияны сөйлемдермен

толықтыру


* Өлеңді оқып, мағынасын түсінеді. Кейбір сөздердің

айтылуы мен жазылу ерекшелігін түсінеді.

* Өзге біреуге жақсы бала қандай болатынын, жаман

бала қандай болатынын айтып немесе жазып бере алады.


Рефлексия











24-сабақ

Дағды Айтылым

Оқыту мақсаттары 4.5.1.2 Көптік/септік/тәуелдік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша


3.5.1.3 Мұғалімнің қолдауымен шағын мәтіндегі етістіктің шақ, рай

формаларын ауызша/жазбаша тілде қолдану

4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5

сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын

келтіріп сөйлеу

4.2.4.1 Жоспар жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау


Алдыңғы білім Не жақсы? Не жаман?



езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


100

Кір

іспе

Тапсырма бөлім бойынша өткен білімді қайталауға, жинақтауға

арналған. Тапсырмалар оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға

арналған. Тапсырманы бүкіл сынып орындайды. «Кімді? Нені?

сұрақтарының мағынасын түсінемін. Сұрақтарға жауап беремін»

айдарында оқушылар шеңбер бойымен тұрады, мұғалім оқушыларға

допты лақтырады, допты алған оқушы сұраққа жауап беріп, келесі

бір оқушыға допты ұсынып, сұрақ қояды. Сұрақтардың барлығы

табыс септігінің сұрақтарымен байланысты. Тапсырманы орындау

үшін «Допты қағып ал» әдісі қолданылады. Тақтада бірнеше

суреттер ілініп тұрады, оқушылар осы суреттерді пайдаланып,

сұрақтар құрастырып айтады.

Тақтада (алманың, кітаптың, әженің, қыздың, дүкеннің, атаның,

мысықтың т.б.) суреттері.

Үлгі: Сен нені алдың? Мен кітапты алдым.

1. Сен нені екіге бөліп бердің?

2. Нені анаңа көрсетпейсің?

3. Нені жыртуға болмайды?

4. Суретте кімді салдың?

5. Мектептен кімді көрдің?

6. Кімді құрметтеу керек?

7. Нені ұруға болмайды?

8. Кімді жақсы көресің?

«Өзімнің және көптің атынан ұсынысымды жеткізе аламын»

айдарында оқушыларға сөз тіркестері және бір үлгі беріледі.

Оқушылар үлгіні пайдаланып ұсынысын айтады және көпшіліктің

атынан айтады. Тапсырма ауызша жүргізіледі. Оқушылардың

айтылым дағдысын дамытуға бағытталған.

Үлгі: Мен үйіңізді жинап берейін/біз бақша суарайық.

Сөз тіркестері: ағаш отырғызу, үй сыпыру, ит пен мысықты күтіп

бағу, тамақ пісіру, шай қайнату, шаң сүрту.

5-6

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Доп,

суреттер

Негізгі б

өлім

«Өзімнен кішілерге кеңес бере аламын» айдарындағы тапсырмада

оқушылар өзінен кішілерге кеңес берудің бірнеше нұсқасын

ұсынады. Оқулықтағы үлгіні басшылыққа алады, өз мысалдарымен

толықтырады.

1. Сабақта телефон ...

2. Көшеде құлаққап ...

3. Көркем және таза жаз. Ешқашан дәптерді ...

4. Теледидар көп қарама, кітап ...

5. .....

Оқушылар бір-бірін «Отшашу» әдісі бойынша бағалайды.

5-7

ми

н

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

101

«Өзгелерге нұсқау бере аламын» айдарындағы тапсырмада

оқушылар бір-біріне ұсыныс жасайды, тілек білдіреді. Тапсырма

жұпта орындалады. Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісімен

бағалайды.

«Суретке қарап, өзіңе нұсқау бер» тапсырмасын орындауда

оқушыларға суреттер көрсетіледі, әр оқушы суретке қарай отырып

өздеріне нұсқау жазады. Тапсырма жазбаша орындалады.

Тапсырманы әр оқушы жеке орындайды. Мұғалім сыныпты аралап

оқушылардың өздеріне арнап жазған нұсқауларын тексереді, ауызша

кері байланыс орнатады. Кейін оқушылар жазылымды бірнеше

дүркін өңдейді.

Осы тапсырманы орындау барысында 3.5.1.3 мұғалімнің қолдауымен

шағын мәтіндегі етістіктің шақ, рай формаларын

ауызша/жазбаша тілде қолдану мақсаты жүзеге асырылады.

15 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Адамды сипаттайтын жағымды, жағымсыз қасиеттердің атауын

білемін» айдарындағы тапсырмада оқушылар екі сызылған

шеңбердің бойына адамның жағымды, жағымсыз қасиеттерін

жапсырады. Жағымды, жағымсыз қасиеттер қорапшаның ішінде

араласып жатады. Қандай да бір қасиет жазылған қағазды алған

оқушы тез арада қай қасиетке жататынына қарай жапсырып үлгеруі

керек. Бұл тапсырманы «Кім жылдам?» әдісі арқылы жүзеге

асыруға болады.

Мұғалім оқушыларды жауаптарының дұрыстығына қарай

«Шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.2.4.1 жоспар, жазбаларын

қолданып, мәтінді толық мазмұндау мақсаты жүзеге асырылады.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Қор

. бөлім

Сабақты қорытындылау мақсатында адамның мінезін сипаттайды.

Оқушының өз таңдауы бойынша анасының немесе досының мінезін

сипаттап береді. Тапсырма ауызша орындалады. Оқушылардың

айтылым дағдысын дамытуға бағытталған. Тапсырма жеке


4 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







Бағалау критерийлері Дескриптор

102

1. Көптік/септік/тәуелдік/жіктік жалғаулы


2. Мұғалімнің қолдауымен шағын мәтіндегі

етістіктің шақ, рай формаларын



барысында шағын мәліметті (4-5 сөйлем)

баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін

сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу

Тәуелдік жалғауын қолдана алады.

Жоспар жазбаларын қолданып, мәтінді толық

мазмұндай алады.

Айтылым барысында оқиғаның өткен немесе

келер уақытта орындалғанын жеткізе біледі.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қуыршақтар. (1-тоқсан, 2-тарау)

25-сабақ

Дағды Айтылым және жазылым (грамматика)





сөйлемдер құрастыру

Лексикалық минимум Осындай, ұрыншақ, сотқар, қызғаншақ, жалқау




С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


103

Кір

іспе

Жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға жаңа сөздер ұсынылады.

Оқушылардың назары оқулықтағы жаңа сөздерге аударылады.

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушыларға жаңа

сөздерді тиімді меңгерту үшін жұмыс істейді. Мұғалім оқушылар

сөздік қорындағы сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда

ғана оны дұрыс қолдана алатынын ескереді. Үйренген сөздерін


сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді көбірек қолдануға



қамтамасыз етеді. Мұғалім оқушыларға жаңа сөздерді сурет

арқылы меңгертеді (жомарт, қызғаншақ, сотқар, жалқау, еңбекқор).

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Қуыршақ, жаңа

сөздерді



Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық!» айдарындағы тапсырмада оқушыларға жіктік

жалғауларының ережесі ұсынылады. Мұғалім жіктік жалғауларын

қолданыстық тұрғыдан түсіндіреді. Мысалдар келтіреді. Бірнеше

сөздерді ауызша жіктейді. Жіктік жалғауын оқушылар жете

меңгергенге дейін мұғалім өз жанынан қызықты тапсырмалар қоса

алады. Сондай тапсырмалардың бірі төмендегідей:

А) Оқушыларға кесте беріледі, оқушылар кестедегі жалғауларды

ережеге сәйкестендіреді.

...мын ...мін ...пын ...пін ...бын ...бін

тәрбие-

лі

ақылды

көңілсіз

жомарт

Үміт

Алмаз

Келесі тапсырмада оқушылар көп нүктенің орнына тиісті

жалғауларды қойып, өз мысалдарын ойлайды. Бұл тапсырма

оқушының қисынды ойлауын, жіктік жалғауын дұрыс қолдана

білуге дағдыландырады. Тіпті осы кестені еденге сызып, қажет

орынға тұрып, білімін дәлелдеулерін ұйымдастыруға да болады.

Ә) Көп нүктенің орнына тиісті жалғауды қой. Өзің мысал ойлап

жалғастыр.

1. Мен күшті..., мықты... . Ауыр затты көтере аламын.

2. Мен ақылды... . Кітап оқи аламын.

3. Мен еңбекқор... . Үй жинай аламын, тамақ пісіре аламын.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жіктік

жалғауына

қатысты ереже

104

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар жіктік

жалғауына байланысты білімдерін одан сайын бекіте түседі.

Оқушылар диалогке қатысу барысында өз жандарынан комплимент

айтуды жүзеге асырады. Аса қабілетті оқушылар диалогті өз

қалаулары бойынша ойдан жалғасырып кетулеріне болады. Осы

тапсырманы орындау барысында 4.5.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын

тәртібін сақтап жай және құрмалас сөйлемдер құрастыру

мақсаттары жүзеге асады.

Келесі кезекте мұғалім «Назар аударайық» айдарын басшылыққа

алып мұғалім жазылуы мен айтылуында айырмашылығы бар

сөздерге тоқталып, түсінік береді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жіктік

жалғауларына

қатысты кесте

сызылған

флипчарт

«Оқиық» тапсырмасы оқушының оқылым дағдысын дамытуға,

оқылым бойынша не түсінгенін айтуға бағытталған. Алдымен

өлеңді мұғалім мәнерлеп оқиды, содан соң сыныптағы оқушылар

өлеңді мәнерлеп оқиды. Мұғалім оқушыларға сұрақтар қояды.

1. Балалар, өлең не туралы?

2. Өлеңде қандай қуыршақтар туралы айтылған?

Оқушылар сұраққа жауап беріп болған соң, өлең бойынша

түсінгендерін айтқызу үшін олармен «Шеңбер әдісі» ойынын

ойнайды. Оқушылар шеңбер бойымен отырып, өлеңнің мазмұнын

сөз, сөз тіркесі, сөйлем айту арқылы өрбітеді. 4.3.4.1 *мұғалімнің

қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-әрекетін

бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру

және оған жауап беру оқу мақсаты орындалады.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

қуыршақ

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар өздерінің

сүйікті ойыншық кейіпкері туралы әңгімелейді. Оқушыларға бір

ойыншық кейіпкер туралы үлгі беріледі. Оқушылар жұптасып

отырып, бір-біріне өздерінің ойыншық кейіпкері туралы әңгімелеп

береді.

Үлгі:

Менің әдемі қоңыр қонжығым бар. Оның аты – Балу. Ол сегіз

жаста. Ол өте жұмсақ. Оны менің туған күніме анам сыйлаған. Ол

ақылды, жомарт. Ол жалқау емес, ол ұрыншақ емес.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Назар аударайық» айдарын басшылыққа ала отырып оқушы

болымды мағынаны болымсызға қалй аналдыру керектігін

оқушыларға мысал келтіре отырып түсіндіреді.

3 м

ин

Қор

ыты

нд

ы ь

бөлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушылар өздерінің

ойыншық кейіпкері туралы айтып береді. Оқулықта берілген үлгіні

басшылыққа алады.

Мұғалім оқушыларға пысықтау сұрақтарын қояды:

- Сендердің қандай сүйікті ойыншықтарың бар?

- Ойыншықты сендерге кім сыйлады?

- Сен ойыншығыңмен сөйлесесің бе?

Рефлексия. «Білім ағашы» – оқушылар бүгінгі сабақта үйренген

үш нәрсені стикерге жазып, білім ағашына жапсырады.

6 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

105







Бағалау



мазмұнын және кейіпкерлердің іс-

әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (неліктен? не үшін?)



сақтап жай және құрмалас сөйлемдер

құрастыру


Диалогке түсіп, өз ойын еркін жеткізеді.

Сөйлеу барысында құрмалас сөйлемдерді

қолданады.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Жаман жолдас. (1-тоқсан, 2-тарау)

26-сабақ

Дағды Оқылым (грамматика) және айтылым

Оқыту мақсаттары 4.2.1.1 Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді табу



бар сөздерді дұрыс жазу

Лексикалық минимум Ұялу, қарт, достық

Алдыңғы білім Жалқау қуыршақ



езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


106

Кір

іспе

Жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға жаңа сөздер ұсынылады.

Оқушылардың назары оқулықтағы жаңа сөздерге аударылады.

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушыларға жаңа

сөздерді тиімді меңгерту үшін жұмыс жасайды. Мұғалім оқушылар

сөздік қорындағы сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда

ғана оны дұрыс қолдана алатынын ескереді. Үйренген сөздерін





қамтамасыз етеді. Мұғалім оқушыларға жаңа сөздерді сурет

арқылы меңгертеді (күшті, әлсіз, қарт, жас, ауру, сау). Мұғалім

алдымен оқушыларға суреттерді көрсетеді және қайталатады.

Оқушының суретті сөзді қаншалықты есте сақтағанын білу үшін

мұғалім 1-суреттен бастап біртіндеп алып отырады. Оқушы тақтада

суретте сөз жоқ болса да, өтілген жаңа сөздің барлығын айтып

шығуы керек. Мұндай әдіс арқылы оқушының көру арқылы есте

сақтау қабілеті дамиды.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п




Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушыларға қарсы

мағыналары бар бірнеше сөз және мәндес мағынасы бар бірнеше

сөздер ұсынылады. Оқушылар сөздердің қарсы мағынасын және

мағыналас сөздерді ойлана отырып мағынасына қарай

сәйкестендіруі керек. «Сәйкестендіру» әдісін түрлендіру үшін

оқушылар сөздерді түрлі түсті қарындаштармен бірдей етіп

бояулары керек.

Үлгі:

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сөздер жазылған

парақша, түрлі

түсті

қарындаштар

сау жақсы қарт әлсіз күшті ауру жаман жас

жолдас күшті

мықты нашар

Жаман дос

107

Келесі айдармен таныспас бұрын мұғалім оқушыларға «Дос» сөзіне

ассоциациялық қатар құрастыруға тапсырма береді. Оқушылар

тапсырманы орындап болған соң, мұғалім оқушыларға сұрақ

қояды.

– Сендердің достарың бар ма? Сендердің достарың қандай? «Дос»

тақырыбын қандай мақсатпен қозғап отырмыз, қалай ойлайсыңдар?

– деп мұғалім оқылым мәтініне «көпірше» жасайды.

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада мұғалім оқушылардың назарын

оқулықтағы суреттерге аударады. Суретпен жұмыс оқушының

қиялын дамытады және қызығушылығын арттырады. Оқушылар

суретке қарап, әңгіменің не туралы болатынын болжайды.

Тақырыпты болжау арқылы оқушылар өз ойларын ортаға салады.

Мұғалім оқушылардың жауаптарын тыңдайды да, оқулықтағы

мәтінді оқуды бастайды. Алдымен мұғалім өзі оқиды. Мұғалім

оқып болған соң, әр топтан оқушылар рөлге бөліп оқиды. Тапсырма

оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға бағытталған.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Дос» сөзіне

ассоциациялық

қатар құруға

арналған парақша

Оқулық


оқушылар «Балық аулау» әдісі бойынша мәтіннің мазмұнына

байланысты сұрақтарға жауап береді. Оқушылар шеңбер бойымен

тұрады. Түрлі түсті қағаздан жасалған балықтарда сұрақтар болады.

Мұғалім оқушының қолына қармақ болады. Қармақтың басында

магнит бар. Қармақ қай балыққа тисе, сол балықтағы сұраққа жауап

беруі керек.

1. Әңгіме не туралы?

2. Жақсы дос қандай болады?

3. Жаман дос қандай болады?

4. Мәтіннің негізгі ойы қандай?

5. Екі достың алдынан не шығады?

6. Екі достың біреуі қандай еді?

7. Жас жігіт жолдасын тастап қайда кетеді?

8. Ауру жігіт не істейді?

9. Аю не істейді?

10. Жақсы дос қандай болуы керек?

Осы тапсырманы қорытындылау мақсатында саралау тапсырмасы

ретінде білім деңгейі жоғары оқушыларға дос туралы мақалдар

беріп, мағыналарын қалай түсінетіндері жөнінде пікір алмасуға

болады. Мысалы: Адал дос – алтыннан қымбат. Досы көпті жау

алмайды. Доссыз өмір – тұзсыз ас. Аталған тапсырмалар

оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға, өз ойын ашық айта

білуге бағытталған.

Мұғалім оқушыларды «Шапалақ» әдісі бойынша бағалайды.

Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісімен бағалайды.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п


қағаздан қиылған,

скрепкамен

қыстырылған

балықтар,

басында магниті

бар қармақ

108

«Есте сақтайық!» айдарында мұғалім оқушыларға «аю» сөзінің

айтылуы мен жазылуындағы айырмашылықты түсіндіреді.

Жазылуы Айтылуы

аю айу

Оқулық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар әңгіменің мазмұны бойынша

рөлдік ойын көрсетеді. Мұғалім оқушыларға дайындыққа уақыт

береді. Бағалау критерийімен таныстырады.

1. Мәтіннің мазмұнына сай рөлдік ойын көрсетеді.

2. Шынайы көрініс көрсетеді.

Бұл тапсырманы орындау барысында оқушылар оқыған мәтіні

бойынша үйренген сөздер мен сөз тіркестерін, сөйлемдерді

қолданады. Лексикалық қор пысықталады, оқығанды түсіну

барысында оқылым дағдысы қалыптасады.

7 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Бағалау критерийі

жазылған

парақша

«Жазайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар нағыз досты

сипаттап өз пікірін жазады және нағыз досты сын есімдер арқылы

сипаттайды. Сыныптағы оқушылардың білім деңгейлеріне қарай

білім деңгейлері жоғары оқушылар пікір жазып, білім деңгейі

төмен оқушылар нағыз досты сын есімдерді қолданып сипаттаса

болады. Тапсырма жазбаша орындалады. Мұғалім оқушылардың

пікірлері мен сипаттауларын тыңдайды, кері байланыс орнатады.

Кейде оқулықта ұсынылған тапсырмалар түрлі жағдайларға

байланысты толық игерілмейді. Егер сынып деңгейі төмендеу

болып жатса, тапсырманы келесі сабаққа арнайы жазылым сабағы

ретінде алуға болады. Ал сынып оқушыларының қабілеті жоғары

болса, үйде орындауды мұғалім өтіне алады.

10 м

ин

Пікір жазатын

стикерлер

Мұғалім сабақты қорытып, оқушылардың білімін пысықтайды.

Өзінің іс әрекетін, оқушы әрекеттерін бағалайды.

2 м

ин

ут









мағыналас сөздерді табу және сөйлеу барысында

қолдану

2. Мұғалімнің қолдауымен айтылуы мен

жазылуында айырмашылығы бар сөздерді дұрыс

жазу


Мәтіндегі негізгі ойды түсінеді.

Өз ойын жаза алады. Сөздерді қатесіз

жазады.

Рефлексия


109









Сабақтың тақырыбы Шегіртке мен құмырсқа. (1-тоқсан, 2-тарау)

27-сабақ

Дағды Оқылым (грамматика) және айтылым


4.2.6.1 Айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді дұрыс айту

Лексикалық минимум Сауықшыл, мұңды, өлеңшіл

Алдыңғы білім Жаман жолдас



С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


110

Кір

іспе

«Сөйлесейік» айдарында жаңа сабаққа кіріспе ретінде

оқушыларға «Миға шабуыл» ретінде мұғалім сұрақ қояды:

«Балалар, қандай еңбекқор жәндіктерді білесіңдер?»

Оқушылардың жауаптарын тыңдағаннан кейін мұғалім оларға

құмырсқалар мен қант туралы бейнежазуды көрсетеді. Балалар,

бейнежазу не туралы? Құмырсқа қандай жәндік? Оқушылар

бейнежазу желісі бойынша құмырсқалардың еңбекқорлығы,

ұйымшылдығы туралы айтады. Мұғалім оқушылардың

жауаптарын толықтырады, кері байланыс орнатады. Мұғалім

шегіртке мен құмырсқа туралы мысалды таныстырмас бұрын

оқушыларға шыбынның ызыңын, масаның даусын және

шегірткенің шырылын естіртеді. Оқушылар осы дыбыстардың

қандай жәндіктерге тән екенін табады. Оқушылар тапқан соң

мұғалім тақтадан араның, шыбынның және шегірткенің

суретін көрсетеді. Енді сабақтың тақырыбын ашу үшін тек

шегіртке мен құмырсқаның суретін қалдырады.

Оқушылар бүгінгі сабақтың тақырыбын болжайды. Мұғалім

сабақтың мақсатын айтады.

Оқушыларды лексикалық тақырыпқа енгізумен қатар

грамматикалық білім алуға дайындау мақсатымен құмырсқа

мен шегіртке туралы (тіпті арасына басқа да кейіпкерлерді

қосып) ойдан әңгіме құрастыруды тапсыруға болады. Ол үшін

мұғалім жетекшілік етеді. Мұғалім өзі бас болып:

Ертеде бір өте еңбекқор құмырсқа болыпты. Ол түске

дейін мектепке барыпты, ал түстен кейін жұмыс істепті... Оның

жалқау көршісі болыпты. Ол сабақ оқымапты, үнемі ойын

ойнапты. Осылайша оқушылар қиялдан өз ертегілерін

құрастырады. Белгілі бір межеге келгенде мұғалім

оқушыларды тоқтатып, керемет жазушы болатын қабілеттерің

бар деп мақтау айтып, құрастырған мәтіндеріндегі қимыл

сөздің тұлғасына, қолданылу ерекшелігіне, яғни, беретін

мағынасына көңіл аударуларын сұрайды. Осылайша, оқулықта

берілген грамматикалық білімді меңгертуге бірден ауысуға

болады. Сондай-ақ, сабақты оқулықта берілген сауалнамадан

да бастай беруге де болады. Бұл жағдайда оқушылар өзара

сауалнама алуға қатысады және грамматикалық құрылыммен

танысады. Оған қоса ертегіде белсенді қолданылатын сөздерді

саналарында жаңғыртады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Құмырсқа мен

қант» туралы

бейнежазба,

жәндіктердің

дауыстары, шегіртке

мен құмырсқаның

суреттері

111

Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық» айдарындағы тапсырмада оқушыларға өткен

шақтың жұрнақтары қолданыстық тұрғыдан түсіндіріледі.

Етістіктер өткен шақта айтылған кезде сөздерге -ып, -іп,-п

жұрнақтары жалғанады (бұл нұсқауда жұрнақ сөздері

қолданылғанмен оқушылар үшін әзірге қосымша сөзін

қолданған оңды болады).

Үлгі:

Өткен іс-әрекет

бар+ып+ты

бару

жалыну

сұрау

көру

билеу

-ып/-

іп/

-п

-ты

-ті

барыпты

жалыныпты

сұрапты

көріпті

билепті

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Өткен шақтың



немесе электронды

нұсқасын

интерактивті

тақтадан көрсетсе де

болады

«Көрсетейік және айтайық» айдарындағы тапсырмада

оқушылардың назары оқулықтағы суреттерге аударылады.

Оқушылар сурет бойынша өзара әңгімелеседі. Тапсырма жұпта

орындалады. Әр жұп өз бетінше мәтінді болжайды. Алда

оқитын мәтін мазмұнын сурет арқылы ұғынып, жеңіл түсінуге

қол жеткізеді. Мұғалім оқушылардың жауаптарын тыңдайды,

кері байланыс орнатады.

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада оқушылар «Шегіртке мен

құмырсқа» әңгімесін оқиды. Мәтінді алдымен сыныптан бір

оқушы оқиды. Оқушылар мұқият оқиды. Бір оқушы оқып

болған соң, әр топтан оқушылар рөлге бөліп оқиды. Тапсырма

оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға бағытталған.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Ойланайық» айдарымен берілген тапсырма бойынша

оқушылар оқыған ертегінің соңын болжайды. Өз қиялдары

бойынша ертегіні аяқтайды. Кейіпкер тағдырын шешеді. Егер

сынып оқушылары өз еріктерімен ұсыныстар айта аламаса,

мұғалім өз тарапынан қолдау көрсетіп, жетелейді.

5 м

ин

ут

Келесі кезекте «Оқиық және жауап берейік» айдарымен

берілген тапсырма оқушының өз болжамының дұрыс-

бұрыстығын анықтай алуы үшін немесе өз қиялының

қаншалықты сәтті бола алғанын салыстыра бағалауы үшін

арнайы берілген.

7 м

ин

112

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар әңгіменің мазмұны

бойынша сұрақтарға жауап береді. Оқушылар сұраққа жауап

беру кезінде оқыған мысалдың мазмұнын қаншалықты

игергенін дәлелдеп қана қоймай, грамматикалық білімдерін

пысықтайды.

1. Шегіртке жазда не істепті?

2. Неліктен олай істепті?

3. Шегіртке күзде не істепті?


5. Шегіртке қыста не істепті?


5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

«Сөйлемдердің дұрыс/бұрыс екенін айт» тапсырмасында

әңгіменің мазмұнына сәйкес мәліметтердің дұрыс/бұрыс

екендігін тексеріп айтады. Тапсырма оқушылардың айтылым

дағдысын дамытуға бағытталған.

дұрыс бұрыс

1 Құмырсқа сауықшыл болыпты

2 Шегіртке еңбекқор болыпты

3 Шегіртке қыста би билепті

4 Шегіртке құмырсқаға тамақ

беріпті

5 Шегіртке мен құмырсқа дос

болыпты

Жек

е жұм

ыс

Дұрыс/

бұрыс кестесі

сызылған парақша

Оқулықта берілген тапсырмалар мұғалімге ұсынылған

максималды көмек болып табылады. Егер осы тақырып

бойынша ұсынылған тапсырмалар 40 минут көлеміне сыймай

жатса, мұғалім сабақты екі сағатқа бөліп өткізуіне болады.

Әсіресе, жазылым бөлігі арнайы уақытты талап етеді. Мұндай

жағдайда мұғалім өзге жеңіл сабақтарды қысқарту арқылы

уақытты реттеп отыра алады. Оқулықта ұсынылған жазылым

тапсырмасы мінезге байланысты сипаттама сөздерді қолданып

2-3 сөйлем жазуға арнайы ұсынылған. Ал мұғалімнің сыныбы

аса қабілетті болып жатса, тапсырманы тереңдетіп шағын абзац

жаздыруды да жоспарлауға болады.

3 м

ин

ут

Қор

. бөлім

Әр топқа шегіртке мен құмырсқаның суреті беріледі.

Оқушылар осы тақырып бойынша түсінгендерін сол суреттің

тұсына тірек сөздер арқылы жазып береді және қысқаша

сипаттайды. Бұл тапсырманы орындату арқылы оқушылардың

тақырыпты қаншалықты меңгергендігін, қаншалықты есте

сақтағандарын білуге болады. Тапсырманы орындап болған

соң, оқушылар бір-бірімен алмасып, қатесі болса түзетіп

немесе толықтырулар жасап, баға береді.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Шегіртке мен

құмырсқаның суреті,

маркерлер





113



1. Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі

негізгі ойды түсіну.

2. Айтылуы мен жазылуында айырмашылығы

бар сөздерді дұрыс айту.


Мәтіндегі негізгі ойды түсінеді.

Айтылуында айырмашылығы бар сөздерді

дұрыс жазады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Көмекші робот. (1-тоқсан, 2-тарау)

28-сабақ

Дағды Грамматика және тыңдалым

Оқыту мақсаттары 4.5.1.2 Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша


4.4.1.1 Шағын сюжетті комикс/буклет/коллаж/жарнама/презентацияны


Лексикалық минимум Таныстыру

Алдыңғы білім Шегіртке мен құмырсқа



С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға интерактивті тақтадан

роботтардың суреттері көрсетіледі. Оқушылар роботтар туралы өздері

білетін мәліметтермен бөліседі. Мұғалім оқушылардың жауаптарын

толықтырады. Оқушылардың назары оқулықтағы суреттерге

аударылады. Оқушылар оқулықтағы суреттер бойынша диалог

құрастырады. Мұғалім оқушылардың қызығушылықтарын арттыру

мақсатында роботтар туралы қызықты мәліметтерді айтуына болады.

Робот – әртүрлі әрекеттер жасайтын мәшине. Ол адам қажетіне еңбек

ететін күрделі құрылғы. Мұғалім оқушылардың жұптық сөйлесімдерін

тыңдайды, оқушыларды «Басбармақ» әдісімен бағалайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Роботтардың

суреттері

«Көрсетейік және айтайық» айдарымен берілген оқулықтағы

алғашқы тапсырма оқушылардың сурет бойынша болжам жасап,

оқиға желісін баяндаулары үшін ұсынылады. Оқушылар өз

болжамдарын ортаға салып болғаннан соң жұп құрап, диалог

құрастырады. Сынып алдында өз диалогін оқиды.

5-7

ми

нут

114

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарындағы тапсырма оқушылардың сыни ойлауын

дамытуға бағытталған. Сөйлемдерді аяқтау үшін тірек сөздерді

қолданады. Оқушылар сөйлемдерді аяқтау арқылы өздерінің ойларын

дәлелдейді, айтылым дағдылары дамиды.

Робот ағаштан бұйым жасай алады. Демек, ол – шебер.

Робот тоңазытқышты көтере алады. Демек, ол –....

Робот тамақ пісіре алады. Демек ол –...

Робот футбол ойнай алады. Демек ол –...

Осы тапсырманы орындау барысында

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

«Есте сақтайық» айдарындағы тапсырмада оқушыларға жіктік

жалғауының ережесі ұсынылады. Оқушылар жіктік жалғауын

қолданыстық тұрғыдан меңгереді. Мұғалім оқушыларға бірнеше

сөздерді береді, олар сөздердің соңғы әріптеріне қарай жіктік

жалғауын дұрыс жалғап, жаттығады. Мұғалім оқушыларды тексереді,

кері байланыс орнатады.

Оқулық

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар жіктік жалғауына

байланысты білімдерін бекітеді. Оқушыларға кесте беріледі,

оқушылар кестедегі жалғауларды ережеге сәйкестендіреді.

...мын ...мін ...пын ...пін ...бын ...бін

Тәрбие-

лі

ақылды

көңілсіз

жомарт

Үміт

Алмаз

а) Келесі тапсырмада оқушылар көп нүктенің орнына тиісті

жалғауларды қойып, өз мысалдарын ойлайды. Бұл тапсырма оқушыны

қисынды ойлауға, жіктік жалғауын дұрыс қолдана білуге

дағдыландырады.

ә) Көп нүктенің орнына тиісті жалғауды қой. Өзің мысал ойлап

жалғастыр.

1. Мен күшті..., мықты... . Ауыр затты көтере аламын.

2. Мен ақылды... . Кітап оқи аламын.

3. Мен еңбекқор... . Үй жинай аламын, тамақ пісіре аламын.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Жазайық» айдарында оқушылар жазбаша жұмыс істейді. Тапсырма

оқушылардың жазылым дағдысын дамытуға бағытталған. Оқушылар

оқулықтағы үлгіні басшылыққа ала отырып, суреттерді сөйлетеді.

Сурет бойынша сөйлемдер құрастырып айтады.

Үлгі: Мен көріктімін. Сен ұсқынсызсың.

Тапсырманы орындау тым жеңіл болған жағдайда мұғалім жағымды

кейіпкерді жағымсыз қылып шығаратындай немесе жағымсыз

кейіпкерді жағымды қылып шығаратындай әмбебап мәтін ойлап,

оқушыларға шығармашылық, ойландыратын тапсырма беруге болады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

115

Қор

ыты

нд

ы

бөлім

Сабақты қорыту мақсатында мұғалім оқушыларға пысықтау

сұрақтарын қояды.

1. Роботтар дегеніміз не?

2. Олар қандай болады?

3. Сендердің ойыншық роботтарың бар ма?

Рефлексия: «Бес саусақ» әдісі 5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік


тілде қолдану.

2. Шағын сюжетті комикс/буклет/

коллаж/жарнама/ презентацияны

сөйлемдермен толықтыру.


Қосымшаларды орынды қолданады.

Презентацияны сөйлемдермен толықтырып

жазады, ауызша түсіндіре алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Менің қалауым. (1-тоқсан, 2-тарау)

29-сабақ

Дағды Грамматика және тыңдалым

Оқыту мақсаттары 4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай формаларын




Лексикалық минимум Баспана, құрастыру

Алдыңғы білім Көмекші робот



езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


116

Кір

іспе

Жаңа сабаққа кіріспе ретінде мұғалім оқушылармен «Сөйлесейік»

айдарының тапсырмалары бойынша сөйлеседі. Оқушыларға жетелеу

сұрақтарын қойып, айтылымға жетелейді. Оқушылар үлгіні

басшылыққа ала отырып, сұрақтарға жауап беріп, себебін түсіндіреді.

1. Сен ұшақпен ұшқың келе ме?

2. Сен тез өскің келе ме?

3. Шет тілін білгің келе ме?

4. Сен жақсы оқығың келе ме?

Оқушылар сұраққа жауап беру арқылы өз ойларымен бөліседі. Мұғалім

оқушыларды тыңдайды. Кері байланыс орнатып, сұраққа нақты жауап

берген оқушыларды мадақтайды. Аталмыш тапсырма оқушыларды алда

игеретін грамматикалық білімді оңай қабылдауға әзірлейді. Осы

тапсырма аясында 4.5.1.3 өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің

грамматикалық категорияларын ауызекі және жазба тілде қолдану

оқу мақсаты орындалады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

жазылған


«Назар аударайық» оқушыларға ереже мысалдарымен беріледі.

Мұғалім оқушыларға ережені қолданыстық тұрғыда меңгертеді.

Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық!» айдарындағы тапсырмада оқушылар қалау райдың

жұрнақтарымен танысады. Мұғалім қалау райдың жұрнақтарын

қолданыстық тұрғыдан мысалдар келтіру арқылы түсіндіреді.

Мысалы: Менің киноға барғым келеді. Менің балмұздақ жегім келеді.

Менің доп ойнағым келеді. Менің тамақ жегім келеді. Осы тапсырма

оқушылардың есінде жақсы сақталу үшін түрлі суреттер көрсетіп, қалау

райда айтқызуға болады (театр, хауыз, кәмпит, сендвич т.б.).

5 м

ин

Жек

е

Қалау райдың


жазылған

ереже

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар жақшаның ішіндегі

етістіктерге мұғалімнің көмегімен ережені басшылыққа ала отырып,

қалау райының жұрнақтарын дұрыс жалғап үйренеді. Осы тапсырманы

сыныппен орындау арқылы оқушылардың қалау рай туралы түсініктері

кеңейеді, білімдері бекиді. Тапсырма алдымен ауызша айтылады,

соңынан жазбаша орындалады.

7 м

ин

Оқулық

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар жақшаны ашып,

етістіктерге көптік жалғауын дұрыс жалғайды. Сөйлемдер көптік

мағынада айтылады.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар үлгі бойынша 4

сұрақтан тұратын сауалнама құрастырып, сыныптастарынан жауап

алады. Осы тапсырманы жүзеге асыру үшін «Микрофон» әдісін

қолдану тиімді болып табылады. Оқушылар жұпта отырып алдымен

сұрақтар дайындап алады. Сол сұрақтарды микрофон ұсыну арқылы кез

келген оқушыдан сұрауларына болады. Бұл тапсырма оқушылардың

қызығушылығын оятады және айтылым дағдыларын дамытады.

Оқушылар бір-бірінің сұрақтарға жауаптарын мұқият тыңдайды. Бір-

бірін «Шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сауалнама,

микрофон

117

«Тыңдайық және жауап берейік» тапсырмасын орындауда оқушылар

алдымен мәтінді дискіден тыңдайды. Мәтінді тыңдап болған соң, әр

оқушының қалауы не екенін анықтайды. Тапсырма ауызша

орындалады. Оқушылардың тыңдалым дағдысын, есте сақтау қабілетін

дамытуға бағытталған. Егер қандай да бір жағдаймен дискі жүрмей

жатса, мұғалім өзі оқи алады.

4.1.4.1 Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық


қолдауымен анықтау оқу мақсаты жүзеге асады.

10 м

ин

Оқулық

Аудиодиск

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

«Жазайық» тапсырмасын орындауда оқушылар сабақ бойынша алған

білімдерін дәлелдей алады.

Сенің қалауың не? Ол үшін не істейсің?

Алдыңа қандай мақсат қоясың?

Оқушылар сұрақтарға жауап жазу арқылы өз мақсаттарын және

қалауларын жазады. 4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ,

рай формаларын ауызша/жазбаша тілде қолдану.

Рефлексия

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Білім

қоржыны






Бағалау


1. Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай





анықтау


Оқушылар өз қалаулары туралы айта

алады және жаза біледі.

Тыңдалған материалдан кейіпкерлер

туралы ақпаратты анықтай алады.

Рефлексия










118

Сабақтың тақырыбы Қайырымды қойшы. (1-тоқсан, 2-тарау)

30-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып белгі

қойып оқу

4.4.1.1 Шағын сюжетті комикс/буклет/коллаж/жарнама/ презентацияны


Лексикалық минимум Қиыршық тас, асыл тас, бұзылып қалу

Алдыңғы білім Менің қалауым

Пәнаралық байланыс Әдебиеттік оқу


езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік». Жаңа сабаққа кіріспе ретінде мұғалім

оқушыларға суреттерді көрсету арқылы жаңа сөздерді меңгертеді. Жаңа

сөздерді бірнеше рет қайталатады. Сөздер пирамидасын құрастырады

(қиыршық тас, асыл тас, бұзылып қалу).

Осы тапсырманы орындау барысында 4.4.1.1 шағын сюжетті

комикс/буклет/коллаж/жарнама/ презентацияны сөйлемдермен

толықтыру мақсаты жүзеге асырылады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер,

«Сөздер

пирамидасы»

сөз

сөз тіркесі

сөйлем

119

Негізгі б

өлім

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада оқушылар ертегіні оқиды. Ертегінің

шатасқан бөліктерін ретімен орналастырады. Тапсырма топта

орындалады. Әр топ ертегіні өз бетінше оқып танысады, өз ойларымен

ретімен орналастырады. Ортаға шығып өз нұсқаларымен таныстырады.

Мұғалім оқушыларды мұқият тыңдайды. Тапсырманы жүзеге асыру

үшін «Ретін тап» әдісін қолдануға болады. Ертегіні параққа суретпен

немесе сызба арқылы беру оқушылардың өз еріктеріне байланысты.

Барлық топтар өз ертегілерінің ретімен орналасуын айтып болған соң,

мұғалім ертегінің дұрыс ретімен орналасқан түрін береді. Оқушылар өз

ертегілерімен салыстырады. Қай топтың ертегісінің реті дұрыс

қойылса, сол топ жеңіске жетеді. Оқушылар бір-бірін «дүркін шапалақ»

әдісімен бағалайды. Тапсырма оқушылардың оқылым және айтылым

дағдыларын дамытуға бағытталған. Оқушылар ертегінің бөліктерін

ретімен орналастыру арқылы ертегінің мазмұнымен танысады.

Ертегінің басы, ортасы, соңын ажыратып үйренеді.

Ертегінің мазмұнын терең меңгерту мақсатында оқушыларға «Сиқырлы

сандық» әдісін қолданып, сұрақтар береді. Оқушылар сандықтан

сұрақтар алып жылдам жауап берулері керек.

1. Ертегідегі кейіпкерлерді ата

2. Қарлығаш күнде не істепті?

3. Неліктен қарлығаштың ұясы бұзылып қалды?

4. Қойшы қандай ән айтты?

5. Қарлығаш ұшып бара жатып не тауып алды?

6. Кім қарлығаштың ұясын қайта құрастырады?

7. Қарлығаш қойшының үйіне не апарып тұрады?

8. Қойшының арманы қалай орындалады?

9. Қарлығаш қандай құс?

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздерімен бағалайды.

Осы тапсырманы орындау мақсатында 4.3.1.1 мәтінді іштей түсініп

және қажетті ақпаратты тауып/шолып белгі қойып оқу мақсаты

жүзеге асырылады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Суреттер,

ретсіз

жазылған

ертегінің

параққа

жазылған

нұсқасы

Сұрақтар

салынған

сандықша

«Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар

мәтін мазмұнына сәйкес тест сұрақтарына жауап береді. Тапсырма

ауызша орындалады. Оқушылар стикерге сан және әріпті белгілеу

арқылы тест сұрақтарына жауап береді. Оқушылар бір-бірінің тест

жауаптарын салыстырып, бір-бірінің жауаптарын тексереді. Барлық

оқушы бір-бірінің жұмыстарын тексеріп болған соң мұғалім дұрыс

нұсқаны оқиды, оқушылар тексереді.

10 м

ин

ут

Тест тапсыр-

масы

жазылған


120

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар «себебі» сөзін

пайдалана отырып, ертегі кейіпкерлерінің жақсы қасиеттері туралы

жазады. Тапсырма жазбаша орындалады.

Қарлығаштың жақсы

қасиеттері

Қойшының жақсы қасиеттері

Қарлығашты қайырымды,

мейірімді деп айта аламын.

Себебі..............

Қойшыны қайрымды,

мейірімді деп айта аламын.

Себебі..............

15 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кейіпкерлер-

дің жақсы

қасиеттерін

жазатын

парақша

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақты қорыту мақсатында оқушыларға «Хикая картасы»

графикалық органайзері беріледі. Оқушылар органайзерді толтырып

ертегіні әңгімелейді. Органайзерге сурет салуға немесе сөйлемдер

жазуға болады. Оқушылар өз хикая картасы арқылы ертегінің

мазмұнын меңгереді, айтылым дағдылары дамиды.

Рефлексия

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

«Хикая

картасы»

графикалық

органайзері,

«Білім

қоржыны»







1. Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты

тауып/шолып белгі қойып оқу

2. Шағын сюжетті комикс/буклет/коллаж/жарнама/

презентацияны сөйлемдермен толықтыру


Ертегіні оқып түсінеді.

Ертегіні мазмұнын сызбаға түсіреді

және оған сүйеніп мазмұндай алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Мысық, Әтеш және Түлкі. (1-тоқсан, 2-тарау) 31-сабақ

121

Дағды Оқылым, грамматика


4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай және құрмалас сөйлем

құрастыру

Лексикалық минимум Достық, құтқару, шыдамсыз, себебі, бұршақ

Алдыңғы білім Қайырымды қойшы



С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Оқушыларға «Миға шабуыл» ретінде мұғалім бірнеше сұрақтар қояды.

«Сөйлесейік» айдары бойынша мұғалім оқушылармен сұрақ қою

арқылы сөйлеседі.

1. Достық дегеніміз не?

2. Сен досыңа қандай жақсылық жасайсың?

3. Сенің досың кім?

4. Сенің досың қандай?

Оқушылар өз достары туралы пікір алмасады. Мұғалім оқушыларды

мұқият тыңдайды. Достық, дос туралы қысқаша түсінік береді.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Достардың

суреті

Оқушылар «Оқиық» айдарында суреттерге мұқият қарап, суреттен не

көріп тұрғанын айтады. Ертегі оқиғасын болжап көреді.

«Көрсетейік және айтайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар

суреттерге мұқият қарайды, суретте не көріп тұрғаны туралы

баяндайды. Бұл ретте мұғалім өзі оқушыларға қолдау көрсетіп,

жетелеуіне болады. Болжам жасаудан бұрын оқушыларға «Суреттен

нені немесе кімдерді көріп тұрсыңдар немесе ондағы кейіпкерлер не

істеп жатыр?» – деген сауалдарды қойып, оқушылардың бұрыннан

білетін сөздік қорларын, грамматикалық білімдерін іске қосады. Одан

әрі оқушылар сурет бойынша ертегі мазмұнын болжайды. Тапсырма

топта орындалады. Оқушылар өзара топта ақылдасып, әр топ өз

болжамдарын айтады. Мұғалім оқушыларды тыңдайды. Сынып

оқушыларымен бірге бағалайды.

7 м

ин

Оқулық

122

Негізгі б

өлім


ертегіні шолып оқиды. Жалпы не түсіне алғандарымен бөліседі

(мұғалім ертегіні өзі оқып беруіне де болады, оқушылар тыңдайды.

Мұғалімнен кейін бір оқушы ертегіні оқиды. Әр топтан ертегіні рөлге

бөліп оқиды. тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға,

ертегінің мазмұнын меңгеруге бағытталған). Оқылымнан кейінгі

тапсырмада мұғалім оқушыларға нақты мәліметті тауып оқуды

тапсырып, ертегі мазмұны бойынша сұрақтарға жауап берулерін

сұрайды.

1. Ертегіде қандай кейіпкерлер бар?

2. Ертегі не туралы?

3. Ертегіде кімдер дос болыпты?

4. Әтеш қандай уәде береді?

5. Түлкі әтешті қалай алдайды?

6. Әтеш неден көмек сұрайды?

7. Ертегі қалай аяқталады?

10 м

ин

Жек

е

Сұрақтар


түсті қима

қағаздар


мәтін мазмұнына сәйкес тест сұрақтарына жауап береді. Тест

сұрақтарына бірнеше жауаптар нұсқасы берілген. Оқушылар осы

нұсқалардың ішінен бір дұрыс нұсқаны белгілейді. Тапсырма ауызша

орындалады. Әр оқушыға тест тапсырмасы жазылған парақшалар

үлестіріледі. Оқушылар сан және әріпті белгілеу арқылы тест

сұрақтарына жауап береді. Оқушылар бір-бірінің тест парақшаларымен

ауысып, бір-бірінің жауаптарын тексереді. Барлық оқушы бір-бірінің

жұмыстарын тексеріп болған соң, мұғалім дұрыс нұсқаны оқиды,

оқушылар тексереді.

10 м

ин

«Жазайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар ертегідегі мысық пен

әтешті салыстырады.

Мысық Әтеш

..............

............

Себебі..............

..............

.............

Себебі..............

Осы тапсырманы орындау барысында 4.3.2.1 бейтаныс сөздер

кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну мақсаттары жүзеге

асырылады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Мысық пен

әтешті»

салыстыруға

арналған кесте

123

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Саралау тапсырмасы ретінде оқушыларға рөлдік ойын ойнатуға

болады. Тілді жақсы білетін, білім деңгейі жоғары оқушылар ертегіге өз

сөздерін қосып дамыта көрсетеді. Білім деңгейі төмен оқушылар

кітаптағы тірек сөздерді пайдаланып, ертегінің қысқаша мазмұны

бойынша рөлдік ойын көрсетеді.

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арқылы, оқушылар бір-бірін

«Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды.

Рефлексия.

«Білім себеті» – бүгінгі сабақтан үйренген, есте қалған 3 нәрсені

стикерге жазып, білім себетінің ішіне салады.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім


қажетті

кейіпкерлердің

суреттері









2. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап

жай және құрмалас сөйлем құрастыру.

Дескриптор:

Ертегіні мазмұндайды.

Жаңа сөздермен сөйлемдер құрастырады.

Рефлексия











32-сабақ

Дағды Айтылым, грамматика

Оқыту мақсаттары 4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай және құрмалас сөйлем

құрастыру





Алдыңғы білім Мысық, әтеш, түлкі


124

С.к

езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат


тары

Кір

іспе б

өлім

Мұғалім сабақтың басында оқушыларға бүгінгі сабақтың қайталауға

арналған сабақ екенін, өтілген лексика-грамматикалық тақырыптарды

қайталайтындығын түсіндіріп, сабақ барысында ауызша және жазбаша

жұмыс істейтіндіктерінен хабардар етеді. Оқушылардың назары

өтілген тақырыптарды пысықтауға арналған тапсырмаларға

аударылады. Қайталауға арналған тапсырмаларды мұғалім өз

шеберлігіне қарай түрлендіріп, дамытып отыруына болады. Кез келген

қайталауға арналған тапсырма оқушылардың айтылым дағдыларын

дамытуға, тілдік бағдар бойынша сауатты жаза және айта білуге

негізделген. Бөлім бойынша қайталау тапсырмалары арқылы

оқушылардың есте сақтау қабілеттері артады, алған білімдері бекиді

және қолдану аясы кеңейеді.

«Сөйлем құрай аламын» тапсырмасын орындауда оқушыларға

сөйлемнің бірінші бөлігі беріледі, оқушылар екінші бөлігін өздері

ойларынан құрастырып жазуы керек. Бұл тапсырма арқылы

оқушылардың сөйлемдердегі ойды дұрыс жеткізе білу дағдысы

дамиды. Оқушылар ауызша сөйлем құрастырып, сондай-ақ сөйлемді

аяқтау арқылы сөздік қорлары молаяды. Тапсырма ауызша

орындалады. Мұғалім оқушыларға аяқталмаған сөйлемдер жазылған

парақшаларды таратып береді, оқушылар өздеріне берілген сөйлемді

оқи отырып, мағынасына қарай жалғастыру керек екенін үлгі ретінде

көрсетеді.

Мысалы: Інім тәтті сұраса, ......

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Үлестірмелі

қима қағаздар,


маркелер

Негізгі б

өлім

«Болып өткен оқиға туралы жаза аламын және айта аламын»

айдарындағы тапсырмада оқушылар өтіп кеткен оқиға туралы айтады

немесе жазбаша орындайды. Тапсырманың қалай орындалатындығы

мұғалімнің шеберлігіне, сыныптың білім деңгейіне, уақытты тиімді

пайдалануына байланысты. Бұл тапсырманы орындау арқылы

оқушылар өткен шақтың жұрнақтарын қолданыстық тұрғыда

қайталайды, тілдік бағдар бойынша алған білімдерін бекітіп, естеріне

түсіреді. Сондай-ақ оқушылар біршама қимылды білдіретін сөздерді

меңгереді, лексикалық тақырып арқылы грамматиканы қайталайды.

Оқушылар бір-бірін «басбармақ» әдісі арқылы бағалайды. Мұғалім

оқушыларды мұқият тыңдайды, қателерін оқушылардың өздеріне

түзеттіруге әрекет жасайды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

125

«Ертегі құрап жаз» тапсырмасын орындау арқылы оқушылардың

қиялы, ойлауы, дүниетанымы дамиды. Оқушыларға бірнеше тірек

сөздер беріледі. Тірек сөздерді пайдалана отырып оқушылар ертегі

құрастырады. Топтық жұмыс ұйымдастыруда әр топқа әртүрлі ертегі

беруге болады. Әр ертегінің мазмұнына сәйкес тірек сөздер ұсынуға

болады. Немесе оқушылардың барлығына бірдей ертегі беріп, ертегіні

қалай аяқтағысы келсе, солай аятатып түрлендіруге болады.

Оқушыларға ертегі құрастыру үшін тірек сөздер жазылған А3

парағын, суреттер, сызбалар таратуға болады. Оқушылар өз

ертегілерін құрастырып болған соң, сыныпта қорғайды. Оқушылар

топтарды мұқият тыңдайды. Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері

арқылы бағалайды. Тапсырма жазбаша орындалады.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.5.1.5 сөйлемдегі сөздердің

орын тәртібін сақтап жай және құрмалас сөйлем құрастыру,

4.4.1.1 шағын сюжетті комикс /буклет/ коллаж /жарнама/

презентацияны сөйлемдермен толықтыру мақсаттары жүзеге

асырылады.

10 м

ин

оқу

шы

А3 парағы,

қажетті

суреттер, түрлі

түсті

маркерлер

«Сөздің және сөйлемнің болымды мағынасын болымсыз мағынаға

өзгерте аламын» тапсырмасын орындауда оқушыларға қимылды

білдіретін бірнеше сөздер беріледі. Оқушылар берілген сөздерді

болымсыз мағынада өзгертіп жазады. Уақытты үнемдеу мақсатында

тапсырманы ауызша орындатуға да болады. Бұл тапсырманы орындау

үшін «Кім жылдам?» ойынын жүргізуге болады. Оқушыларға бірнеше

сөздер беріледі. Белгіленген уақыт ішінде оқушылар жылдам сөздерді

болымсыз мағынада айтуы/жазуы керек. Оқушылар бір-бірін


Мысалы: шаршаймын-шаршамаймын, ойнаймын-ойнамаймын.

5 м

ин

Болымсыз

етістіктің


«Сөйлемдердің мағынасын болымсыз мағынада жаз» тапсырмасын

орындауда оқушыларға болымды сөйлемдер беріледі. Оқушылар

сөйлемнің екінші жартысын болымсыз мағынада жазады. Осы

тапсырманы орындау арқылы оқушылар болымды/болымсыз

мағынаны түсінеді, болымсыз етістіктің жұрнақтары туралы білімдері

бекиді. Тапсырма жазбаша, жеке орындалады.

Мұғалімнің кері байланысы: тапсырманы орындауда «Не қиын

болды? Не оңай болды?»

5 м

ин

Жек

е тапсы

рм

а

126

«Әртүрлі қасиеттерді сипаттай аламын» тапсырмасы сабақты

қорытындылау үшін беріледі. Оқушылар адамның жағымды

қасиеттерін сөзжұмбақты шешу арқылы орындайды. Оқушыларға

сөзжұмбақтың сұрақтары беріледі. Оқушылар тігінен және

көлденеңінен сөздерді дұрыс жазу арқылы адамның жақсы

қасиеттерін сипаттап береді. Сөзжұмбақты шешу арқылы

оқушылардың логикалық ойлауы дамиды.

Сөзжұмбақтың жауабы:

Көлденеңінен:

1. Жауапты

2. Мейірімді

3. Ақылды

Тігінен:

1. Өнерлі

2. Білімді

3. Жомарт

4. Адал

Оқушыларға үй жұмысы ретінде өздерінің сөзжұмбақтарын

құрастырып келуге тапсырма беруге болады.

Рефлексия: «Бес саусақ» әдісі.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Бес саусақ»







Бағалау


1. Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай және

құрмалас сөйлем құрастыру

2. Шағын сюжетті комикс/буклет/коллаж/жарнама/



Ертегі құрастырып жазады.

Презентация жасай біледі.

Презентацияны сөйлемдермен

толықтырады.

Рефлексия










127

ІІІ. Мәдени мұра

Сабақтың тақырыбы Қаладан келеміз. (2-тоқсан, 3-тарау)

33-сабақ

Дағды Айтылым және тыңдалым

Оқыту мақсаттары 4.2.4.1 Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау

4.1.4.1 Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық


қолдауымен анықтау

Лексикалық минимум Өріс, жайлау, маңдайынан иіскеу жаңа сөздерін меңгерту.

«Қайдан?» сұрағына сәйкесінше жауап бере білуге үйрету.


Алдыңғы білім (жаңа бөлімнің алғашқы сабағы)


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Көрсетейік және айтайық» айдарымен берілген тапсырма ең алдымен орындалады. Мұғалім оқушыларға кіріспе әңгіме арқылы сабақ тақырыбын ұғындырады. Мұғалім, алдымен, оқушылардың назарын осы тараудың алғашқы бетіндегі коллажбен берілген суретке аудартып, төмендегі сұрақтарды қояды: - Суреттен нені көріп тұрсыңдар? - Балалар қайдан келеді? - Бүгінгі сабағымыз не туралы деп ойлайсыңдар?

Оқушылар жалпы білетіндерін жеке сөздермен не сөз тіркестерімен айтады. Осылайша мұғалім оқушылармен бірге сабақтың тақырыбын ашады. Мұғалім жаңа сөздерді меңгеру үшін суреттегі іс-әрекеттер туралы не білетіндерін сұрайды. Бұл әдіс оқушылардың сурет арқылы көру, еске түсіру белсенділігін байқауға толықтай мүмкіндік береді. Оқушылар сурет арқылы өз білгендерін айтады. Мұғалім мен оқушы арасындағы талқылау, ой бөлісу диалогтерінде шығыс септігінің жалғаулары қолданыстық дәрежеде жиі, мақсатты түрде қолданыс табады. Сондай-ақ таныс емес сөздердің мағынасын жеткізу де параллель іске асып отырады. «Қарапайым анықтама беру» әдісі арқылы, мысалы, «өріс» деген сөзді меңгерту керек болса, «ол жерге мал жайылады», «мал шөп жейді» деп түсіндіріп, мысалдар арқылы сөйлемде қолданылуын көрсеткен дұрыс. Бұл тұста оқушылар жаңа сөздерге айрықша фокус жасамағанымен, құлақтары үйреніп алдағы таныстырылымға дайын болады. Бұл тапсырма да оқылымға жатады. Суретті, графиканы түсініп оқуға болады.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Суретті

коллаждар

128

Оқулықтың алғашқы тапсырмасынан грамматикалық ереже шығарып, мұғалім «Есте сақтайық!» айдарына ауысады. Мұғалім жалғаулармен мысалдар жазылған кестені тақтада көрсетіп түсіндіреді. Оқушылар алдымен жекелеген сөздерге жалғау жалғауды үйренеді. Осы орайда мұғалім оқушылардың жалғауды жалғай алуы жоғарғы деңгейге жеткенге дейін түрлі амалдарды қолданып жұмыс істеуіне тура келеді. Оқушларға грамматикалық білім алуда түрлі ойындар ұйымдастыру өте тиімді болып табылады. Мәселен, бұлтшаларға жазылған жалғаулар мен сөздер шатастырылып беріліп, қай топ тез сәйкестендіріп бере алады деген тілек тастауға болады немесе жалғауы қате жазылған сөздерді тап деген тапсырма беруге болады.

5-7

ми

н

Топ

тық ж

ұм

ыс

Интербелсенді

тақта

Негізгі б

өлім

Оқулықтағы ұсынылған «Жаттығайық» айдарымен берілген тапсырма

алда орындалған тапсырманың логикалық жалғасы болып табылады.

«Сұраққа жауап бер» әдісі арқылы «Қайдан келесің?» сұрағына

алдыңғы грамматикалық тапсырманы еске түсіру арқылы қосымшаны

жалғап диалогті орындайды.

Диалогтің дұрыс нұсқасы мынадай болып келеді.

– Бип, бип, жолдан былай тұрыңдар.

– О, балалар, қайдан келесіңдер?

– Қаладан келеміз.

– Сендермен бірге ұшсам бола ма?

– Әрине, отыр. Ал, кеттік, бип, бип. Жерден көтерілеміз.

Мұғалім ауызша комментарий береді. Оқушылардың берген

жауаптары бойынша қолдау көрсетіп, «Жақсы! Тамаша! Керемет!»

деп жігерлендіру сөздерін айтады.

6 м

ин

Жұп

тық ұ

мы

с

Оқулық

Кестеде

берілген

қосымшалар

Келесі оқулықта берілген «Жаңа сөз үйренейік» айдарымен берілген

суретті сөздіктермен жұмыс істейді. «Суретті сөздік» тәсілі бойынша

жаңа сөздердің мағынасын анықтау үшін өріс, қуаттандыру,

маңдайынан иіскеу сөздерін меңгертеді. Мұғалім суретті көрсетіп,

оқушылардың өз ойын айтуына мүмкіндік береді. Содан кейін

оқушыларды мәтінге бағыттау үшін жетекші сұрақтар қояды.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Суреттер

129

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарында ұсынылып отырған

тапсырма оқушылардың тыңдау арқылы есте сақтауын және оқылым

дағдысын жетілдіруге арналған. Оқушылар мәтінді алдымен түсіну

үшін тыңдайды, мәтіннің жалпы мазмұнын айтады, қандай таныс

сөздердің есінде қалғандығын атап айтады. Кейін тиісті орынға

қажетті сөздерді қойып толықтыру үшін қайталап тыңдайды.

«Бірлесіп оқу» әдісімен оқиды. Бірлесе тексереді.

Тыңдалымның дұрыс жауабы осы тұста тұру керек.

Кемел мен Нұрәлі қаладан ерте шықты. Олар жерден баяу

көтерілді. «Керемет!» – деді Кемел. Жоғарыдан бәрі көрінеді.

Балалар жолшыбай өзеннен балық аулады. Ол жерден Жанар

көлікке отырды. Ол жерден Жанар көлікке отырды. Біраз ұшқан соң

олар өріске жетті. Балалар жайлаудан қой алды. Ол жерден Жиһан

көлікке отырды. Жолшыбай балалар ауылдан көлікті

қуаттандырды. Балалар бірге жайлауға келді. Киіз үйден Нұрәлі мен

Кемелдің әжесі шықты. «Қош келдіңдер, балаларым!» – деп барлығын

маңдайынан иіскеп, құшағына қысты.

7 м

ин

Мұғал

ім-то

пты

сын

ып

Аудиодиск

Оқулық

Келесі «Ойнайық » айдарымен берілген оқулық тапсырмасы

орындалады. Оқушылар әр кейіпкер туралы мәліметті естеріне

сақтағаны бойынша рөлдік ойынға қатысып, диалогке түседі.

Сөйлесім барысында осы сабақта үйренген жаңа сөздерін қолданады.

5 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Қо

ры

ты

нд

ы

бө

лім

Мұғалім әр топтың өздеріне тиесілі мәтіндегі ақпараттарды Кубизм

стратегиясымен талдатады. Оқушылар қорапшаның алты жағына

мәтін бойынша сұрақтар құрастырады. Топтар кезектесіп жауап

береді. Бір-бірін «Басбармақ» арқылы бағалайды.

2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді

толық мазмұндау

Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның

себеп-салдарлық байланысын

(кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды

мұғалімнің қолдауымен анықтау


Мәтіннен негізгі ақпаратты табады.

Сұрақтар құрастырады.

-нан/-нен/-дан/-ден/-тан/-тен септік

жалғауларын қолдана біледі.

Рефлексия



130








Сабақтың тақырыбы Нағыз өнер – қолөнер. (2-тоқсан, 3-тарау)

34-сабақ

Дағды Оқылым




Лексикалық минимум Құмыра, қоржын, былғары

Алдыңғы білім Қаладан келеміз

Пәнаралық байланыс

Технология


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Осы сабақты бастарда мұғалім оқушылардың барлығын ортаға

шақырып, олардың қолдарына оқулықта көрсетілген бұйымдардың

суретін ұстатады. Оқушыларды шеңберге тұрғызып, бір оқушымен

бірге шеңбер ортасына тұрады. Оқушылардан 1–5-ке дейін көзін

жұмып санаған кезде орын ауыстыруларын сұрайды. Көзін ашып,

қандай суреттердің орны ауысқандығын сұрайды. Осылайша оқушылар

осы сабақта үйренетін жаңа сөздерін оңай ойын арқылы үйреніп алады.

Егер оқушылардың қабілеті өте төмен болып жатса, тақырыпқа сай

оқушылардың білетін суреттерін ғана таңдап, ойынға қолдануға

болады. Ал таныс емес сөздерге арнайы уақыт бөліп, таныстыру және

жаттықтыру жұмыстарын жүргізуіне болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Сөйлемнің

шаблон-

дары, қима

қағаздар

131

«Сөйлесейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа сөздерді

ойын арқылы аңғарусыз меңгерту мақсатында жүргізіледі. Оқушыларға

бірнеше жаңа сөздерге қатысты суреттер көрсетіледі. «Суретті сөздік»

арқылы оқушылар жаңа сөздерді меңгеріп сөз тіркестерін, сөйлемдер

құрастырады. Алдыңғы тапсырмадан үйренген ойынын ойнатуға да

болады. Әрине мүмкіндік болып жатса дорбаға салып, оларды сипап

сезу арқылы ажыратып айту сынды тапсырмаларды қосымша

орындатуға болады.

«Қарапайым анықтама беру, сөйлем құру» әдісімен жаңа сөз мағынасы

түсіндіріледі. Мысалы, «Былғары» деген сөзді меңгерту керек болса,

«Былғары – малдың жұмсақ иленген терісі» деп түсіндіріп, әрі қарай

мысалдар арқылы сөйлемде қолданылуын көрсеткен дұрыс.

Қоржын неден жасалған?

Тымақ неден жасалған?

Кітап неден жасалған?

Үй неден жасалған?

5 м

ин

Келесі кезекте «Есте сақтайық» айдарымен жұмыс түрін жалғастыруға

болады. Балалар сөздерді, зат атауларын меңгеріп алғаннан кейін

олардың неден жасалғанын айта алатындай болуы үшін грамматикалық

білім игертіледі. Оқулықтағы кестеге сүйеніп ереже түсіндіріледі. Осы

тұста оқулықтың алғашқы бетіне қайта оралып, әр заттың неден

жасалғанын талқылауға болады. Немесе алдыңғы ойналған ойын

карточкаларын пайдаланып, оқушылар бір-біріне сұрақ қойып, жауап

алуын ұйымдастыру оңды болады.

8 м

ин

«Жаңа сөз үйренейік» айдарымен мұғалім оқушыларға «былғары»,

«құмыра», «қоржын» сөздерін жаттығу жұмыстарын ұйымдастыру

арқылы меңгертеді. Оқулықтың 2-тапсырмасында берілген

сұрақтардың тізімін мұғалім сынып оқушыларының мүмкіндіктеріне

орай көбейте алады.

2 м

ин

«Оқиық» айдарында ұсынылып отырған тапсырма оқушылардың

оқылым дағдысын жетілдіруге арналған. Оқушылар жұптасып диалогті

оқиды, қандай таныс сөздердің есінде қалғандығын атап айтады.

Мұғалім мәтінді түсініксіз болып табылған сөздерді дер кезінде

түсіндіреді.жалпы мақсатқа орай осы оқылым тапсырмасында мәтінді

оқушы бүге шүгесіне дейін түсіну талап етілмейді.

8 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Сурет

«Оқиық және жауап берейік» тапсырмасын орындауда оқушылар

мәтінді қайталап бір рет тыңдайды. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап

береді. Бұл тапсырма ауызша орындалады. Тапсырма оқушылардың

есте сақтауын, алған білімдерін бекітуге арналған. Осы тапсырма

көлемінде оқу мақсаттары орындалады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

тық ж

ұм

Сы

ны

п

Оқулық

132

Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында «Венн диаграмасы әдісін» қолдануына болады. Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп, мәтінді Венн диаграммасымен талдатады. Мұғалім алдын ала А4 форматындағы қағазға Венн диаграммасы сызылған сызбаны дайындап, оқушыларға таратады. Оқушылар төмендегі сұрақтар негізінде Венн диаграммасын толтырады.

Қандай көне бұйымдарды білдің?

Заттар неден жасалған?

Теріден не жасайды?

Ағаштан не жасайды?

Торсықты неден жасайды?

Осылайша оқушылар тірек сөздерді қатыстыра отырып, сөйлем

құрауды үйренеді. Оқушылар бұйымдарды сипаттауда сабақ барысында

үйренген жаңа сөздерді қолданулары тиіс. Әр топ өз талдауларын

ортаға шығып қорғайды. Сабаққа қатысу деңгейін оқушы өзі қалай

бағалауын байқау мақсатында мұғалім «Ғажайып жапырақтар»

әдісін қолданады. Оқушыларға жасыл және түссіз жапырақтар

таратады.

Жасыл түсті жапырақ – мен бүгін бәрін жақсы орындадым.

Түссіз жапырақ – тапсырмаларды толық орындай алмадым.

Мұғалім жаттығуды түсіндіреді. Оқушы жапырақты таңдайды, тақтаға

жапсырады.

7 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім


жапырақтар




оқушыларды бағалауы (мадақтар сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін

бағалаулары болуы керек. Кері байланыс орнатудың маңызы зор.


1. Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі

негізгі ойды түсіну




Қолөнер тақырыбындағы диалогты

түсінеді.

Сөйлесу барысында /-нан/-нен/-дан/-

ден/-тан/-тен қосымшаларын қолдана

біледі.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Базарлық. (2-тоқсан, 3-тарау)

35-сабақ

Дағды Тыңдалым және айтылым, оқылым

133


әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? Не үшін?) құрастыру


4.2.4.1 Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау

Лексикалық минимум «Кімнен?» сұрағына сәйкесінше жауап бере білуге үйрету. Ұлттық

тағамдар атаулары айтылады: ірімшік, қаймақ, құрт, тақия, қамзол, табу

Алдыңғы білім Нағыз өнер – қолөнер



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Микрофон» әдісі арқылы алдыңғы білімге қатысты сұрақтар

қойылады. Оқушылар шеңбер бойымен тұрады. Алдымен микрофонды

мұғалім алып, өткен тақырыпқа қатысты бір сұрақ қояды. Жауап берген

оқушы келесі оқушыға бір сұрақ қояды. Осылай ойын жалғасады. Бұл

алдыңғы білімді жаңа біліммен ұштастыру мақсатында жүргізіледі.

«Жаңа сөз үйренейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа

сөздерді меңгерту мақсатында жүргізіледі.

Сөздік жұмыс: құрт, ірімшік, қаймақ, тақия, табу

1. Осы сөздердің мағыналарын түсіндіру.

2. Дұрыс айтуға дағдыландыру:

3. Жаңа сөздерден сөз тіркестерін құрастыру:

Балқаймақ, дәмді бауырсақ, әдемі қамзол

4. Сөйлемдер құрастыру.

Әжем бауырсақ пісірді. Менің әдемі қамзолым бар.

5. Жана сөздерді сөздік дәптерге жазу.

(Ұ) «Ассоциация» әдісі арқылы сабақтың тақырыбын болжау.

1. Базарлық дегеніміз не?

Мұғалім ауызша комментарий береді. «Жақсы! Тамаша! Керемет!»

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Сөйлемнің

шаблонда-

ры, қима

қағаздар

134

Негізгі б

өлім

Оқулықта ұсынылған «Көрсетейік және айтайық» айдарымен берілген

тапсырмада оқушылар қазақтың ұлттық бұйымдарымен, ұлттық

тағамдарымен танысады. Тапсырманы орындамас бұрын мұғалім

оқушылардан олардың атасы мен әжесінен қандай сыйлық алғандарын

сұрайды, білетінін сұрайды. Тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын

дамытуға бағытталған. Оқушылар ұсынылған суреттерді қарайды, сурет

мазмұнына сай сұрақтарға жауап береді. Суреттегі іс-әрекеттер туралы

не білетіндерін сұрау. Оқушылар сұрақтарға жауап беру барысында бір-

бірімен өзара тәжірибесін бөліседі, пікір айтады. Сурет және тірек сөздер

негізінде оқиға желісін сақтай отырып мазмұндайды. Күнделікті өмірмен

байланыстыра айтуларын сұрау. Оқушылар сурет арқылы өз білгендерін

айтады.

Мысалы, мұғалім оқушыларға Суреттен кімдерді көріп тұрсыңдар?

Балалар кімнен сыйлық алып жатыр?

Атасы мен әжесі балаларға не сыйлады?

Осылайша оқушылар тірек сөздерді қатыстыра отырып, сөйлем құрауды үйренеді. Оқушылар бұйымдарды сипаттауда сабақ барысында үйренген жаңа сөздерді қолданулары тиіс. Әр топ өз талдауларын ортаға шығып қорғайды. «Басбармақ» әдісі арқылы бағалау (мұғалімнің бағалауы)

10 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Есте сақтайық!» айдарында оқушылар кестеде берілген тірек сөздерге

шығыс септік жалғауларының дұрыс нұсқасын жалғап айтады.

Оқушыларды мәтін бойынша қосымша сұрақтар қою арқылы септік

жалғауларын дұрыс жалғап айтуға жаттықтыруға болады.

6 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Кесте

Интербел-

сенді тақта

«Оқиық» айдарымен берілген мәтінді оқып, оқушылар бос орынға

қажетті қосымшаны тыңдау арқылы қойып шығады. Мәтінді тыңдау

барысында оқушылар стикерге жалғауларды жазып, тиісті оқулық

тұстарына жапсырып отырады. Талқылау барысында оңай түзетеді. Бұл

тапсырма 4.3.4.1 * мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және

кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен?

не үшін?) құрастыру және оған жауап беру оқу мақсатын орындайды.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарында ұсынылып отырған тапсырма

ауызша орындалады. Тақтадағы ұяшықтарда мәтін бойынша сұрақтар

жазылып тұрады. Оқушылар осы сұрақтарға жауап беруі керек.

1-топ.

Кемел мен Нұрәлі қайдан келді?

Балалар сыйлық пен базарлықты кімнен алды?

2-топ.

Атасынан Кемел не алды?

Әжесінен Нұрәлі не алды?

3-топ.

Қоржыннан қандай тамақтар шығарылды?

Әкесі қымызды неден құйып ішті?

6 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Тақырыпқа

қатысты

суреттер,

А3 парағы,


маркерлер

135

Мұғалім оқулықта ұсынылған «Сен білесің бе?» айдарында берілген

«Базарлық» туралы ұғымның мағынасын түсіндіреді.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

Топтағы оқушылар бірлесе отырып «Ойланайық» айдарында берілген үлгідегі құраған сөйлемдерді пайдалана отырып, әрі қарай өрбітіп сөйлемді жалғастырып жазады. Оқушылар сабақ барысында үйренген жаңа сөздерді қолданулары тиіс. Әр топ өз жұмыстарын ортаға шығып қорғайды.

5 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар сөздерге септік

жалғауларын жалғайды. Грамматиканы қолданыстық тұрғыда бекітуге

берілген. Тапсырма жазбаша орындалады.

5 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

Рефлексия. «Сабақтан алған әсерім» стратегиясы. Сабақты меңгерсе,

«Алма» ағашының алма-стикеріне, жақсы әсер алса, «Бәйтерек»

ағашының жапырақ-стикеріне, ал жағымсыз эмоцияда болса, «Тікенек»

ағашының төртбұрыш-стикеріне жазып, кері байланыс орнатады.

Алмаағашы Бәйтерек Тікенек

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. .Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын


бағытталған сұрақтар (неліктен? Не үшін?)


2. Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді толық

мазмұндау


Мәтін кейіпкерінің іс-әрекетіне баға бере

алады.

Мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді

Мәтіннің мазмұнын айтып бере алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Отбасылық мереке. (2-тоқсан, 3-тарау) 36-сабақ

Дағды Айтылым, тыңдалым

136

Оқыту мақсаттары 4.1.3.1 Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша

сұрақтарға жауап беру/сөйлемді толықтыру және түйінді тұстарын

анықтау/кесте толтыру/кластер құрастыру

4.3.5.1 Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер,

инфографикалар, энциклопедиялар, ғаламтор) қолдана білу

Лексикалық минимум «Кімнің?, Ненің? » сұрағына сәйкесінше жауап бере білуге үйрету.

Кимешек, қамзол, шапан, тақия, қосетек көйлек

Алдыңғы білім Базарлық



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім сабақты бастамас бұрын оқушыларға қазақтың ұттық сән

үлгілерін көрсететін дифеленің бейнежазбасын көрсетеді.

Сөздік жұмыс: «Ойланайық» айдарындағы тапсырмада мұғалім оқушылардың назарын

оқулықтағы суреттерге аударады. Суреттерді атауларымен



2. Дұрыс айтуға дағдыландыру.

3. Жаңа сөздерден сөз тіркестерін құрастыру:

Балқаймақ, дәмді бауырсақ, әдемі қамзол.


Әжем бауырсақ пісірді. Менің әдемі қамзолым бар.

5. Жаңа сөздерді сөздік дәптерге жазу.


5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сурет-

тер

Оқулық

Сөйлем-

нің

шаблон-

дары,

қима

қағаздар

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар суреттердегі

киімдерді сипаттайды.

Үлгі: Кимешек өте әдемі. Ол ақ матадан тігілді. Оның түсі ақ.

Кимешектің шетінде қызыл оюлар бар. Әжемнің сәнін келтіреді. Осылайша оқушылар тірек сөздерді қатыстыра отырып, сөйлем құрауды үйренеді. Оқушылар бұйымдарды сипаттауда сабақ барысында үйренген жаңа сөздерді қолданулары тиіс. Әр топ өз талдауларын ортаға шығып қорғайды. «Басбармақ» әдісі арқылы бағалау (мұғалімнің бағалауы)

10 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сурет-

тер

Оқулық

137

«Көрсетейік және айтайық» айдарында оқушылар отбасының қандай

тойға әзірленіп жатқандығы туралы айтады, сипаттайды.

Сұрақтарға жауап бер.

1. Отбасы қандай тойға әзірленіп жатыр?

2. Отбасы мүшелері қандай киім киген?

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте

Интер-

белсенді

тақта

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар

дискіден тыңдауға берілген мәтінді тыңдайды, сұрақтарға жауап береді.

А. Мәтінді тыңда және жүргізіп оқы. «Кімнің?», «Ненің?» сұрақтарына

жауап беретін сөздерді анықта.

Ә. Сұрақтарға жауап бер.

1. Болаттың отбасында қанша адам бар?

2. Болаттың үйіне кімдер қонаққа келген?

3. Болаттың қарындасының аты кім?

4. Болаттың үйінде болатын «Базарлық» қалай аталады?

Мұғалім ауызша баға береді. «Жақсы! Тамаша! Керемет!

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Аудио-

диск

«Жаңа сөз үйренейік»

Сөздердің мағынасын түсіндірме сөздіктен тауып жазады.

«Кебіс», «Кіндік шеше»

Оқушылар тарапынан тапсырмаға кері байланыс орнатылады.

«Бағдаршам» әдісі арқылы бағалау.

6 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Тақы-

рыпқа

қатысты

суреттер

А3

парағы,

түрлі

түсті

маркер-

лер

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар берілген сөздермен

сөйлемдер құрастырады.

А. Сөздермен сөйлем құрап жаз.

кимешек, тақия, айырқалпақ, қамзол, шапан, қосетек көйлек

Үлгі: Менің кіндік шешемнің аты – Сәруар. Ол былғарыдан кебіс тігеді.

Ә. Көп нүктенің орнына тиісті қосымшаны жаз.

1. Менің әжем... қамзолы қысқа.

2. Сенің атаң... айырқалпағы бар ма?

3. Сіздің әкеңіздің тақиясы әдемі екен.

4. Томирис... кіндік мамасы келіпті.

5. Біз... отбасымыз өте үлкен емес.

6. Бүгін Базарлық болады. Той... қонағы болыңыз.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

«Сөйлесейік» айдары.

Сөзді жасыр.

Үлгі: Оның түймесі бар. Оның оюлары болады. Ол ұзын немесе қысқа

болады. Оны менің әжем киеді. Бұл не?

Жек

е

жұм

ыс

138





Алмаағаш Бәйтерек Тікенек

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5

мин) мазмұны бойынша сұрақтарға жауап

беру/сөйлемді толықтыру және түйінді

тұстарын анықтау/кесте толтыру/кластер

құрастыру

2. Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі

дереккөздерді (сөздіктер, инфографикалар,

энциклопедиялар, ғаламтор) қолдана білу


Сөздердің мағынасын анықтауда сөздікпен

жұмыс істей біледі.

Ұлттық мереке (ұлттық киім) туралы айтып бере

алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы «Тұсаукесер» жыры. (2-тоқсан, 3-тарау)

37-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.3.1 Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата, аңыз, мысал, өсиет

әңгімелердің), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің

қолдауымен пайымдау мәтінін анықтау



Лексикалық минимум Жыр, мәдениет, ала жіп, дәстүр, бата

Алдыңғы білім Отбасылық мереке



139

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Мина» әдісі арқылы алдыңғы білімге қатысты сұрақтар қойылады.

Оқушылар шеңбер бойымен тұрады. Мұғалім ортаға сұрақтар жазылып,

умаждалған «миналарды» сыныптың ортасына тастайды. Оқушылар ортаға

шығып, бір оқушының көзін байлап, миналардың ортасымен жүргіземіз.

Оқушының аяғы қай «минаға» тисе, сол сұраққа жауап береді. Ойынның

мақсаты – оқушылардың қызығушылықтарын ояту, өткен тақырыптар

бойынша шолу жасау, қайталау, білімдерін тексеру .

«Жаңа сөз үйренейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа сөздерді

меңгерту мақсатында жүргізіледі.

Сөздік жұмысы: жыр, мәдениет, ала жіп, дәстүр, бата.


Қарапайым анықтама беру, сөйлем құру әдісі, бата беріп отырған

атаның суретін көрсету арқылы, мысалы, «бата» деген сөзді

меңгерту керек болса, «үлкен кісілер тілек айтады» деп түсіндіріп,

әрі қарай мысалдар арқылы сөйлемде қолданылуын көрсеткен

дұрыс.

2. Дұрыс айтуға дағдыландыру

3. Жаңа сөздерден сөз тіркестерін құрастыру




3 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық.

«Мина» –

сұрақтар

жазылған

қағаздар

Сөйлемнің

шаблондары,

қима қағаздар

Негізгі б

өлім

Балалар, мына суреттерге назар аударайықшы, кімдерді көріп

тұрсыңдар.Олар үстеріне қандай киімдер киген?

Суреттегі кішкентай бала кім деп ойлайсыңдар?

«Тұсау кесу» деген сөзді естігіндерің бар ма?

Олай болса, мына бейнетаспаға назар аударайық, кәне бәріміз бірге

қарайық. (Бейнетаспаға көрініс түсірілген) Киіз үйдің іші. Үйдің

төрінде әже мен немересі отыр. Осылайша сабақтың тақырыбын

оқушылар мұғаліммен бірлесе отырып ашады.

«Ойланайық» айдарында сөздердің мағынасын келесі бағаннан

табады.

10 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

Бейнетаспадан

үзінді көрсетіледі

140

«Оқиық» айдарымен ұсынылып отырған тапсырма оқушылардың оқылым дағдыларын жетілдіруге арналған. Мұғалім «Тұсаукесер» жыры туралы мәтінді оқитындарын ескертеді. Мұғалім мәтінді мәнерлеп оқудың үлгісін көрсетеді. Мұғалім оқушылардың түсінгендерін пысықтау үшін мәтін бойынша құрылған төмендегі сұрақтарға назарларын аудартады. Оқушылар мәтін бойынша берілген сұрақтарға жауап іздейді.

1. Тұсаукесер тойында болдың ба?

2. Тұсауды неліктен ала жіппен кеседі?

3. Тұсауды кім кеседі?

4. «Тұсау кесу» жырын кім айтады?

Оқушылар алдымен мәтінді жеке оқиды, оны көршісімен салыстырып

тексереді. Сынып болып үшінші мәрте тексереді.

Мұғалім ауызша комментарий береді. «Жақсы! Тамаша! Керемет!

4.3.3.1. *Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата, аңыз, мысал,

өсиет әңгімелердің), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің

қолдауымен пайымдау мәтінін анықтау/ 4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп

және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі қойып оқу

мақсаттары бірге жүзеге асырылады.

7 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Оқулық


тәуелдік жалғауларының дұрыс нұсқасын жалғап айтады. Оқушыларды

мәтін бойынша қосымша сұрақтар қою арқылы қосымшаларды дұрыс

жалғап айтуға жаттықтыруға болады. Оқушылар осы тапсырманы

орындау арқылы тек сұраққа жауап беріп қана қоймай, жалғауды

дұрыс жалғап айтып үйренеді.

6 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Жаттығайық» айдарында ұсынылған тапсырмада сұрақтарды мұқият

оқып, сұраққа сәйкес жауап беріп үйренеді.

а) Үлгі:

–Ала жіп кімдікі?

– Ала жіп біздікі, маған беріңіз.

ә) Сөйлемді екінші нұсқаға өзгертіп айтады.

Үлгі: Менің жырым. – Жыр менікі.

1. Сенің ала жібің. 2. Оның қарындасы. 3. Сәбидің өмірі. 4.

Адамның тілегі. 5. Оның тойы. 6. Біздің қонағымыз. 7. Сіздің

балаңыз. 8. Біздің камера.

6 м

ин

6

Топ

тық ж

ұм

ыс

«Ән салайық» айдарында ұсынылған «Тұсаукесер» жырын

мұғаліммен бірге мәнерлеп, дауыстап оқиды. Өлеңді оқу арқылы

оқушының тілі ширайды, сөздік қоры молаяды, қызығушылығы

оянады. Мұғалім алдымен интерактивті тақтадан «Тұсаукесер» әнін

әншілердің орындауында тыңдатады. Содан кейін оқушыларға осы

әннің сөздері жазылған парақшалар таратады. Оқушылар мұғаліммен

бірге ән салады.

5 м

ин

Жек

е жұ

мы

с

141

Мұғалім оқушылардың сабақтың соңындағы көңіл күйлерін анықтау

мақсатында «Ай» әдісі арқылы (жаңа ай, жарты ай, толық ай) кері

байланыс жасайды.

Толық ай – сабақты толық түсіндім;

Жарты ай – мен жартылай түсіндім;

Жаңа ай – менің түсінбегенім басымдау болды. 3

ми

н

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Айлар суреті


Мұғалім оқушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендерін міндетті түрде тексеруі керек. Сабақтың өн

бойында қалыптастырушы бағалау элементтері көрініс табуы тиіс. Мұғалімнің оқушыларды бағалауы

(мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалаулары болуы керек. Кері байланыс





2. Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата, аңыз, мысал, өсиет

әңгімелердің), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші

сөздердің қолдауымен пайымдау мәтінін анықтау

3. Көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді



Сұрақтарды түсініп, жауабын

мәтіннен таба алады.

Оқыған мәтіннің жанрын ажырата

алады.

Тәуелдік жалғауды ауызша және

жазбаша қолданады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Кәдесый. (2-тоқсан, 3-тарау) 38-сабақ

Дағды Оқылым, айтылым


қойып оқу


Лексикалық минимум Текемет, ою-өрнек, қымбат, кәдесый, мұра, сәнді

Пәнаралық байланыс Өзін-өзі тану, музыка

Алдыңғы білім «Тұсау кесу» жыры


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


142

Кір

іспе

Өткен білімді тексеру мақсатында және үй жұмысын тексеру үшін оқушылармен

«Балық аулау» ойынын ойнаймыз. Оқушылар сыныптың ортасында шеңбер

бойымен тұрады. Мұғалім оқушыларға түрлі түсті қағаздан қиылған кішкентай

балықтарды көрсетеді. Кез келген оқушының қолына басында магниті бар

қармақ беріледі. Оқушы ортада жатқан кез келген балықты алып, артындағы



меңгерту мақсатында жүргізіледі.

Сөздік жұмыс: текемет, ою-өрнек, қымбат, кәдесый, мұра, сәнді


Қарапайым анықтама беру, сөйлем құру әдісі арқылы, мысалы, «текемет»

деген сөзді меңгерту керек болса «жерге төсейтін төсеніш» деп түсіндіріп,

әрі қарай мысалдар арқылы сөйлемде қолданылуын көрсеткен дұрыс.


3. Жаңа сөздерден сөз тіркестерін құрастыру.



3 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

Балық

аулауға

қатысты

заттар:

балықтар

және қармақ

Сөйлемнің

шаблон-

дары, қима

қағаздар

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарында ұсынылған тапсырма оқушылардың айтылым

дағдыларын жетілдіріп, ілік септігінің жалғауларын дұрыс жалғап айтып

үйренеді. Мұғалім оқушыларды жұпқа бөледі. Бұл тапсырманы орындауда

оқушылар сабақ бойы үйренген жаңа сөздерді қатыстыра отырып, суреттегі

екі текеметті салыстырады. Әр текеметке қатысты сөз тіркесін құрайды. Мысалы, текеметтің суреті, текеметтің оюы. Мұғалім оқушыларға жетелеу сұрақтарын қояды: 1. Балалар, суреттен не көріп тұрсыңдар? 2. Сендердің үйлеріңде мұндай текеметтер бар ма? 3. Текеметтің оюлары туралы не білесіңдер? 4. Қазақ халқы текеметті не үшін пайдаланған?

10 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Оқиық» айдарында ұсынылған тапсырмада мұғалім алдымен сыныпты үш топқа бөледі. Бұл тапсырмада мәтін ішінен қажетті ақпаратты тауып оқиды. Мұғалім берілген мәтінді мәнерлеп оқудың үлгісін көрсетеді. Оқушылар мәтінді іштей түсініп оқиды. Содан кейін мәтіндегі негізгі ақпаратты тауып, шолып, белгі қойып оқиды.

Мұғалім топтар арасында қалыптастырушы бағалау жүргізеді.

6 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарында ұсынылып отырған тапсырма ауызша

орындалады. Мәтінді 3 бөлікке бөліп оқиды. Әр топ өзіне берілген бөлік

бойынша негізгі ойды анықтап, тақырып қояды.

1-топ. Үзіндіні оқиды, мәтіннің жанрын анықтайды.

2-топ. «Ақпаратты сүзіп алу» әдісімен мәтіндегі септік жалғаулы

сөздерді ауызша/жазбаша тілде қолданады.

3-топ. Топтың әр оқушысы мәтін бойынша сұрақтар құрастырады. Саралау мүміндіктері: қабылдау қабілеті жоғары оқушылар мәтін түрлерінің белгілерін біледі, мәтіннің негізгі идеясын түсінеді, қабілеті орташа оқушылар мұғалімнің көмегімен мәтін түрлерінің белгілерін анықтайды, мәтін мазмұнын түсінеді. Рефлексия. «Алмаағашы» әдісі: Жасыл түсті алма – мен бүгін бәрін жақсы орындадым деп ойлаймын: менің көңіл күйім көтеріңкі. Қызыл түсті алма – мен тапсырманы орындай алмадым, көңіл күйім жоқ. Мұғалім ауызша комментарий береді. «Жақсы! Тамаша! Керемет!

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

143

«Ойнайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға әр топқа жеке-жеке суреттер

беріледі. Оқушылар сол суреттерге қарап, сөз тіркестерін, сөйлемдер

құрастырады. Бұл тапсырманы орындауда саралау тапсырмасын орындатуға

болады. Мысалы, білім деңгейі төмен оқушылар сурет бойынша сөз тіркестерін

құрастырады, ал білім деңгейі жоғары оқушылар сөйлемдер, жай сөйлемдер

құрастырады. Осы тапсырманы орындату барысында «Айналма бекет» әдісін

қолданған тиімді. Әр топқа берілген суреттер келесі топтармен алмастырылып

отырады. Нәтижесінде бір суретпен оқушылар бірнеше сөз тіркестерін, бірнеше

сөйлемдер құрастырады. Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар бір-

бірін бағалауды үйренеді. Ең жақсы сөйлем құрастырған топ «Дүркін шапалақ»

әдісімен оқушылар тарапынан бағаланады. Тапсырманы орындамас бұрын

ойынның шарты айтып түсіндірілуі тиіс. Тапсырма оқушылардың есте сақтауын

дамытуға, алған білімдерін бекітуге, сөйлеуін дамытуға арналған. Оқушылар тарапына тапсырмаға кері байланыс орнатылады.

«Бағдаршам» әдісі арқылы бағалау.

6 м

ин

То

пты

қ ж

ұм

ыс

Оқулық

Тақырыпқа

қатысты

суреттер, А3

парағы,


маркерлер

Оқулықтағы ұсынылған бұл тапсырма – оқушылардың жазылым дағдыларын қалыптастыруға арналған тапсырма. Тапсырманың орындалу реті. Оқушылар жұпқа бөлінеді. Киізден жасалған бұйым атауларын теріп жазады. Олармен сөйлем құрайды. Мұғалім дұрыс құрылған сөйлемді дәптерлеріне жаздырады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұ

пт. ж

.

Сы

ны

п

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарымен берілген тапсырма оқушылар үшін өте қызықты әрі ұнамды болып табылады. Балалар өздерінің кәдесыйларын саттыққа шығарып, шынайы сипаттап сатып алуға ұсынатын болады. Оқушының тілді қолдану шеберлігі байқалып, оқушылар марапат сөздер еститін болады.


мақсатында кеменің суретін таратып береді.



Егер сен сабақта белгілі бір қиындықты кездестірсең, кемеңді

сары түске боя.



3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1.Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты


2. Айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді

дұрыс айту


Кәдесый туралы айтып бере алады.

Сөздерді дұрыс жаза біледі.

Рефлексия

144






Сабақтың тақырыбы Сиқырлы кілем. (2-тоқсан, 3-тарау)

39-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім

бойынша,... оның пікірінше,... оның айтуынша,... кейбір адамдардың

ойынша,...) салыстыра отырып бағалау


тілде қолдану)

Лексикалық минимум Көне сарай , сиқырлы, кірпіш, кесене, ескерткіш

Алдыңғы білім Кәдесый

Пәнаралық байланыс Өзін-өзі тану, өнер


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға өткен сабақта үйренген сөздерді «Ауадағы

сұрақтар» ойынын ойнату арқылы қайталатады. Бұл тәсіл

оқушыларды белсенді іс-әрекетке жетелейді және сұрақтарды дұрыс

қою дағдыларын қалыптастырады. Оқушыларға шар үлестіріліп

беріледі. Олар өткен тақырып бойынша үйренген сөздерін шарға

жазады. Шардың шетіне өз есімдерін жазып қояды. Оқушылар

шарларды бір-бірімен алмастырады. Шардағы жазылған сөздердің

аудармасын жазады (сол сөзге сөйлем құрастыр деген тапсырма да

беруге болады), шарлар өз иелеріне қайтарылады. Оқушылар

сыныптастарының жауаптарын өздері тексереді.


меңгерту мақсатында жүргізіледі. Оқушыларға бірнеше жаңа сөздерге

қатысты суреттер көрсетіледі. «Суретті сөздік» арқылы оқушылар жаңа

сөздерді меңгеріп, сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады.

Оқушылар бір-бірін «Дүркін шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

5-8

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

145

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарында ұсынылған тапсырма оқушылардың айтылым

дағдыларын жетілдіріп, септік жалғауларының дұрыс жалғап айтылуына

мән береді. Мұғалім оқушыларды жұпқа бөледі. Бұл тапсырманы

орындауда оқушылар сабақ бойы үйренген жаңа сөздерге мән бере

отырып оқиды. Мұнда мұғалім үйреткен жаңа сөздердің қолданысты

үлгісін танып білуге жетелейді. Үйренген жаңа сөздердің сөйлем

құрамына еніп, қолданыс табуы оқушылардың алдыңғы тапсырмадан

алған білімдерін бекітіп, тереңдете түседі. Сонымен қатар бұл

тапсырмаларда меңгерілетін грамматикалық білімді оңай игеруге

мұрындық болады.

10

ми

н

жұ

пты

қ ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық


барыс септік жалғауларының дұрыс нұсқасын жалғап айтады. Оқушыларды

мәтін бойынша қосымша сұрақтар қою арқылы септік жалғауларын

дұрыс жалғап айтуға жаттықтыруға болады. Мұғалім оқулықта берілген

грамматикалық ереже кестесін пайдаланып, оқушыға жаңа

грамматикалық білімді игертеді. Тақырыпқа сай өмірден мысалдар

келтіріп, оқушы білімінің нақты да тұрақты болуына ден қояды.

5-7

ми

н


тақта

Кесте

Оқулықтың келесі тапсырмасы ретінде оқушыларға «Жаттығайық»

айдарымен жұмыс ұсынылады. Мұнда оқушылар алған грамматикалық

білімдерін шыңдай түседі. Берілген сөздерге қандай қосымша

жалғайтындығын шешіп алып, сол сөздерді тиісті жалғау бағанына орнатады.

Бұл тапсырманы орындату кезінде мұғалім оқушылардың дәптерге сызуға

уақыт кетірмеуін қаласа, кестені компьютерден шығарып әкеліп, жеке

парақшаларға орындатуына болады. Ал тапсырманың «б» нұсқасын орындау

арқылы оқушылар сөздердің қолданыстық үлгісін сөйлем ішінде анық көре

алады.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Оқиық» айдары оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға бағытталған.

Мұғалім оқушылардың назарын суретке аударады. Оқушылар сөз бұлтындағы

сөйлемдерді мұқият оқиды. Берілген сұрақтарды басшылыққа ала отырып,

әңгіменің мазмұнын түсінеді. Суреттегі кілт мағынаны тану, түсіну де оқылым

әдісіне жатады.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен берілген тапсырмада оқушыларға

ұсынылған сұрақтар төңірегінде ойланып оқиғаның жалғасы қалай болатынын

болжап айтып беру тапсырылады. Мұғалім 4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері

туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша,... оның пікірінше,... оның

айтуынша,... кейбір адамдардың ойынша,...) салыстыра отырып бағалау оқу

мақсатын жүзеге асырады.

2 м

ин

«Күншуақ». Оқушылар барлығын түсінсе – күнді, жартылай түсінсе –

күн мен бұлтты, ештеңе түсінбесе – бұлтты таңдайды.

2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім






Бағалау критерийлері Дескриптор:

146


ауызша/жазбаша тілде қолдану)

2. Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің

түсінігім бойынша,... оның пікірінше,... оның

айтуынша,... кейбір адамдардың ойынша,...)

салыстыра отырып бағалау

-ға/-ге/-қа/-ке/на/-не

қосымшаларының мағынасын

түсініп қолданады.

Сурет мазмұнына қарап алдағы

оқиғаны болжай алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Қайталау. (2-тоқсан, 3-тарау) 40-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.5.1.2 Көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша


Лексикалық минимум Алдыңғы білімді қайталау

Алдыңғы білім Сиқырлы кілем

Пәнаралық байланыс Өнер, дүниетану


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


147

Кір

іспе

Мұғалім оқушылардың сабаққа дайындығын тексереді.

«Қол шапалақтары» жаттығуы. Бұл жаттығу оқушылардың көңіл

күйін қуаныш деңгейіне көтеріп, сабақты жақсы эмоционалды

деңгейде бастайды. Оқушылар шеңбер құрып тұрады. Шеңбер

ортасына өз қалауы бойынша бір оқушы шығады. Ол оқушы шеңбер

ортасына орналасқан соң, қалған сыныптастары оған қол

шапалақтайды. Қол шапалақтау ұзақтығы ортада тұрған оқушының

қалауына байланысты. Ортадағы қатысушы топқа рақметін білдіріп,

шеңберге қайтып тұрады. Осыдан кейін басқа оқушы шығады. Қол

шапалақ иесін бағалаған кезде, біреулеріне ол қатты ұнайды,

келесілерін ұялтады, кейбіреулері бұған шексіз рақметін білдіреді, ал

кейде топ ұзақ уақыт шапалақтап, қатысушыны жібермейді.

Бұл сабақта оқушылар «Мәдени мұра» бөлімі бойынша өткенді

қайталайды, еске түсіреді. Оқушылар ауызша «қайдан?» сұрақтарына

жауап береді. Бірінші бөлім бойынша барлығы 5 тапсырма берілген.

Тапсырмалар сұрақ түрінде құрастырылған. Оқушылар мұғалімнің

көмегімен әр тапсырма бойынша жұмыс жасайды. Жұмыс істеу

барысында өз білімдерін көрсетуге мүмкіндік алады.

3 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

148

Негізгі б

өлім

«Қайдан? Сұрағының мағынасын түсінемін. Сұраққа жауап беремін».

1-тапсырмада а) Суреттерді пайдаланып, сұраққа жауап береді.

Үлгі: Мен мектептен келдім.

ә) Суретті қайта қолданып, көршісінен оның қайдан келе жатқанын

сұрайды. Сұрақ құрастырады.

Сен мектептен келесің бе?

2-тапсырма. «Заттың неден жасалғаныны айта аламын» айдарында

айтылым дағдысы қалыптасады. Шығыс септігінің жалғауларын жалғап

сөйлем құрап үйренеді. «Бәйге» ойыны aрқылы тапсырманы топқа

бөлініп орындайды. Интербелсенді тақтадан ұпаймен берілген

ұяшықтар көрсетіледі. Әр ұпаймен белгіленген ұяшықтарды таңдап,

сұрақтарға жауап береді, ең көп жинаған топ жеңімпаз болады.

а) Заттың неден жасалғанын айтып үйренеді.

Үлгі: -Бесік неден жасалады?

-Бесік ағаштан жасалады.

ә) Суретті сызбаны қолданып затты кімнен алғанын айтып сөйлем

құрайды.

3-тапсырмада «Затты кімнен алғанымды айта аламын» айдарында

сынып жұппен жұмыс жасайды. Бір-біріне сұрақтар қою арқылы

айтылым дағдысы қалыптасады. Ілік септігінің жалғауларын дұрыс

жалғап жазады. Заттың кімдікі екенін айтып үйренеді.

Осы тапсырманы орындау барысында мұғалімнің қолдауымен мәтін

мазмұнын және кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және оған жауап беру мақсаты


«Заттың кімдікі екенін айта аламын» айдары. 4-тапсырма. Бұл

тапсырмада оқушылардың жазылым дағдысы қалыптасады. Көп

нүктенің орнына барыс септігінің жалғауларын дұрыс жалғап жазады.

Осы тапсырманы орындау барысында көптік/тәуелдік/септік/жіктік

жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша тілде қолдану мақсаты жүзеге

асырылады.

5-тапсырма. «Сұрақтарға жауап бере аламын» айдарында оқушылар

сқұраққа жауап бере отырып сөйлемдер құрастырады

6-тапсырма. «Бет алған бағытты түсіндіре аламын». Көп нүктенің

орнына жалғауларды жалғайды.

10

ми

н

жұ

пты

қ ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Бәйге»

«Табыс сатысы» әдісі. Оқушыларға сатының суреті беріледі.

Бірінші баспалдағы – мен ... білемін

Екінші баспалдағы – мен ... түсінемін

Үшінші баспалдағы – мен ... жасай аламын.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім


149






1. Көптік/тәуелдік/септік/жіктік




Қайдан келе жатқанын айта біледі.

Заттың неден жасалғанын түсіндіре алады.

Затты кімнен алғанын жеткізе біледі.

Нақты заттың кімге тиесілі екенін айта алады.

Бет алған бағытын түсіндіре алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Көне ғасыр қонақтары. (2-тоқсан,3-тарау) 41-сабақ

Дағды Тыңдалым, оқылым және жазылым

Оқыту мақсаттары 4.3.3.1 Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата, аңыз, мысал, өсиет

әңгімелердің) жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің



жазу

Лексикалық минимум Ғасыр, саз, таңғалу, безендіру

Алдыңғы білім Қайталау сабағы

Пәнаралық байланыс Өнер, дүниетану

Сабақтың барысы С

.кезең

і


уақ

ыты

Қар

ым

-

қаты

нас

Оқыту


150

Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабақты бастар алдында компьютерін қосып, сынып

ішінде баяу әсем әуен (мүмкін, күй) қосып қояды. Балаларды

таңғалдыру үшін арасында мұғалім қосылып ән шырқап қояды немесе

әуенге тамсанғандығын көрсетіп, мимикасын түрлі құбылтады. Ал

қоңырау соғылып, сабақ басталғанда (немесе сабақ басталып кетсе де

әуеннің сиқырынан шыға алмай жүргендей сыңай танытып) мұғалім

оқушыларға жаңа сөз мағынасын табиғи әрі іс-әрекетпен түсіндіру

мүмкіндігіне ие болады және жаңа тақырыпқа сыныпты еркін енгізетін

болады. Осылайша, ұйымдастыру бөлімі мен жаңа сөзді таныстыру

астаса үндесіп жүзеге асады. Мұғалім бұл кезеңде оқушылардан:

- Маған таңғалдыңдар ма, балалар? Мен бұл әннің сазын өте қатты

ұнатамын. Балалар, сендерге мен тыңдаған саз (әуен) ұнады ма? –

деп мұғалім сөйлеміндегі әр сөзге екпін түсіріп айтады және мағынасын

түсінуге жетелейді. Қосалқы мысалдар келтіріп мағынасын әбден ұғындырады.

Одан әрі оқулық бетіне оқушылардың назарын аударып, сурет арқылы естіген

жаңа сөздерін бекітеді. Сынып болып мысалдар келтіреді немесе өткен

сабақтағы жаңа сөздермен араластырып, ойындар ойналады. Бұл орайда

мұғалім өзінің шығармашылығына орай жаңа сөздерді меңгерту

тапсырмаларын түрлендіруге құқылы. «Жаңа сөз үйренейік» айдарында

оқушыларға жаңа сөздердің мағыналары түсіндіріледі. Сөз тіркестері,

сөйлемдер құрастырылады.

3 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Жасайық» айдарында ұсынылған тапсырма оқушылардың оқылым

дағдыларын жетілдіріп, тапсырманы «Жест» әдісімен орындайды. Мұғалім

оқушыларды жұпқа бөледі.

Бұл тапсырманы орындауда оқушылар сабақ бойы үйренген жаңа сөздерге

мән бере отырып оқиды. Сөздердің мағынасын қимылмен түсіндіреді.

Берілген сөз тіркестерімен сөйлем құрап үйренеді.

10 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

151

«Оқиық» айдарымен берілген оқылым тапсырмасы бойынша әр

оқушының алдына мәтін таратылады. Оқушы жұмысын жеке

орындайды. Мәтінге ат қояды.

Оқылымнан кейінгі тапсырма мұғалімнің жетелеуімен орындалады:

1) Бұл мәтіннің қай түрі?

2) Мәтіннің мазмұны бойынша 1 сұрақ құрастырып жаз.

3) Суретті пайдаланып, балалардың іс-әрекеті туралы пайымдау

мәтінін құрап айт.

4) Сұрақтарға жауап жаз.

1. Балалар қай елге келді?

2. Балалар қай жерлерде суретке түсті?

3. Көне ғасырға келгенін балалар қалай түсінді?

4. Әңгімеде шын оқиға баяндалған ба?

Кері байланыс

Тапсырманы орындауда не қиын болды?

Осы тапсырманы орындау барысында мәтіннің жанрын (мақал-

мәтелдер, бата, аңыз, мысал, өсиет әңгімелердің) жанрлық

ерекшеліктерін және көмекші сөздердің қолдауымен пайымдау мәтінін

анықтау оқу мақсаты жүзеге асырылады.

Жек

е жұ

мы

с

Интербел-


Оқулық

«Назар аударайық»

Оқушыларға фаантастикалық әңгіменің не екені түсіндіріледі.

Оқушыларға бірнеше мысалдар келтіреді.

4 м

ин

«Оқиық және жауап берейік» айдарында оқушылар сұраққа жауап

береді. Тапсырма жазбаша орындалады. Оқушылардың ойлау қабілеті

жіне жазылым дағдысы қалыптасады.

4 м

ин

«Есте сақтайық!» оқушыларға ережелер түсіндіріледі. Қолданыстық

тұрғыда меңгеріледі.

3 м

ин

«Ойланайық» айдарында ұсынылған тапсырма оқушылардың айтылым дағдыларын жетілдіріп, етістіктің шақтарын дұрыс қолдану дағдысын жетілдіруге бағытталған. Бұл тапсырманы орындатуда айырмашылығы мен ұқсастығын айтып, мағынасын салыстырады. Венн диаграммасы әдісін қолдануға болады. Мұғалім оқушыларды екі топқа бөліп, мәтінді Венн диаграммасымен талдатады. Мұғалім алдын ала А4 форматындағы қағазға Венн диаграммасы сызылған сызбаны дайындап, оқушыларға таратады. Оқушылар берілген сөйлемдерді оқып, айрмашылығы мен ұқсастығын ажыратады. Және де өздері мәтін бойынша бірнеше сөйлемді салыстырады.

Әр топ өз талдауларын ортаға шығып қорғайды. Осы тапсырманы орындау барысында мұғалімнің қолдауымен мәтін


сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және оған жауап беру мақсаты


6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

сипаттау

мәтіні

әңгімелеу

мәтіні

пайымдау

мәтіні

152

«Жаттығайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға сөздер беріледі.

Сөздерге тиісті жалғауды жалғап жазады. Бұл оқушылардың сауатты жазуына,

өткен іс-әрекетті қолданыстық тұрғыда сауатты қолдана білуге ықпал етеді.

Оқулықта ұсынылған тапсырма көлемі жеткіліксіздеу болған жағдайда мұғалім

өз тарапынан өзге де тапсырмаларды құрастырып не өзге ресурстардан тауып

қолдана алады.

Мұғалім ауызша комментарий береді. «Жақсы! Тамаша! Керемет! 7

ми

н

Мұ

ғалім

-сын

ып

Оқулық

Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушылармен кері

байланыс орнатады. Оқушылар берілген белгілердің біреуін қоршап

көрсетіп, тақтаға жапсырады.

? – сұрақтарым бар.

! – тақырыпты түсіндім.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұ

ғалім

(? ! )

белгілер

салынған

парақтар







4.3.3.1 Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата,

аңыз, мысал, өсиет әңгімелердің) жанрлық

ерекшеліктерін және көмекші сөздердің


4.4.2.1 *Оқыған/аудио/бейнематериалдың

мазмұнын дайын жоспар негізінде жазу


* Мәтіннің түрін анықтайды.

* Мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ құрастырады.

* Сурет бойынша пайымдау мәтінін құрастырады;

* Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап жазады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Зергерлік бұйымдар. (2-тоқсан, 3-тарау) 42-сабақ



қойып оқу

4.4.1.1 Шағын сюжетті комикс/буклет/ коллаж/жарнама/


Лексикалық минимум Мыс, құжат, тиын, маңызды

Пәнаралық байланыс Көркем еңбек

Алдыңғы білім Көне ғасыр қонақтары


153

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Оқулықта ұсынылған «Сөйлесейік!» айдарымен берілген тапсырма оқушылардың зергерлік бұйымдар туралы қарапайым ой-пікірін айту дағдысын дамытуға арналған. Бұл тапсырмада тірек (зергер, моншақ, жүзік) сөздер суреттер арқылы меңгертіледі. Мұғалім оқушылар назарын оқулықтағы суретке аударып, не көріп тұрғандарын сұрайды.

• Бұл не?

• Осы жерде мұғалім оқушыларға «Зергер» сөзіне ассоциативті қатар құруға тапсырма беруіне болады. Оқушылардың жауаптарын тыңдаған соң, мұғалім дұрыс/бұрыс жауаптарды саралай отырып зергердің кім екенін оқушыларға түсіндіруіне болады. Оқушылардың ықтимал жауаптары: Бұл – моншақ. Бұл – жүзік. Моншақты, жүзікті кім жасайды? Мұғалім «зергер» сөзінің мағынасын

ұғындыру үшін суретін көрсетеді. Зергер кім? Ол не істейді? Моншақты, жүзікті зергер жасайды. Зергер болу үшін адамға қандай қасиеттер керек?

Зергер қандай заттарды жасайды?

Бұл тірек сөздерге негізделген сұрақ-жауаптар келесі диалогтік

тапсырманы тез меңгеруге ықпал етеді.

5 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» тапсырмасын орындауда оқушылар ойланып отырып берілген кестедегі сөйлемдерді салыстырады. Қашан? Сұрағына жауап береді. «бүгін, ертең, бүрсүгіні, арғы күні сөздерін қолданады. Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар осы сөздердің қолданылу аясын түсінеді, қай сөзді қалай дұрыс қолдану керектігін түсінеді. Шақтық мағынаны мұғалім салыстырмалы сөйлемдер арқылы ұғындырады.

5 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Есте сақтайық!» айдарында оқушыларға келер шақ мағынасы түсіндіріледі. Мұғалім өз тарапынан қосымша жаттығулар әзірлеп әкеліп, ережені жете түсіндіруі үшін қам жасай алады. Мұғалімің шығармашылығына орай оқулық мазмұны толықтырылып не өңделе алады.

5 м

ин

«Жаттығайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада «кешке», «ертең»,

«бүрсігүні», «арғы күні» сөздерін қатыстырып, тірек сөздермен сөйлем

құрайды. Бұл тапсырма «Ойланайық» айдарындағы тапсырманы

тереңдетудің бір жолы болып табылады. Оқушылар тапсырманы

орындап болған соң, өз сөйлемдерін оқиды. Мұғалім оқушылардың

қателерін өздері тапқызып, кері байланыс орнатады.

Үлгі: Ертең сендер сәукеле тігесіңдер. Кешке сіздер текемет

жасайсыздар.

2 м

ин

Жек

е жұ

мы

с

Оқулық

«Оқиық» айдары

Берілген мәтінді рөлге бөліп оқу. Мәтіннің мазмұнын толық

түсіне отырып, тірек сөздерге назар аудару. Мұғалім өзі бірлесе

диалогті оқып шығады. Диалог мазмұнымен танысқаннан кейін, өз

ойларын дәлелдеу үшін әр топ постер жасайды.

«Оқып, жауап берейік» айдарымен берілген тапсырма бойынша

оқыған білімді тексеру жүзеге асырылады.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

154

Оқулықта ұсынылған «Жазайық» айдары оқушылардың алған

білімінің нәтижесін көрсететін тұс бола алады. Егер мұғалім

сыныптағы оқушылардың білім деңгейінің басымдығын ескеріп,

жазылым жұмысын орындатса, бұл тапсырма да негізгі өнімді

сабақ кезеңі болып санала алады.

5 м

ин

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырма осы сабақтың

шешуші кезеңі, яғни түгел сабақ бойында алған білімін

оқушының айтылым арқылы дәлелдеп беретін сабақ тұсы. Оқушы

өздері жазып дайындаған кластер бойынша ретімен баяндайды.

1. Ең алдымен

2. Содан соң

3. Содан кейін

4. Одан кейін

5. Ең соңында

Жасаған постерлерін «Автор орындығы» с тратегиясын қолданып,

топтың бір мүшесі қорғайды.

«Екі жұлдыз – бір тілек» әдісі арқылы басқа топтар бағалайды.

6 м

ин

Рефлексия: «Бес саусақ»

Бас бармақ – мен үшін маңызды және қызық

Сұқ саусақ – маған қиын болды

Ортаншы саусақ – сұрақтарым бар

Төртінші саусақ – менің көңіл күйім

Бесінші саусақ – білгім келеді

2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім









2. Шағын сюжетті комикс/буклет/

коллаж/жарнама/


Дескриптор: (5-тапсырма орындауда)

Мәтіннен нақты қажетті ақпаратты таба

алады.

Процесті сызбаға түсіріп, сөйлемдермен

сызбаны толықтыра біледі..

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Дауылпаз – бабалар мұрасы. (2-тоқсан, 3-тарау) 43-сабақ


155

Оқыту мақсаттары 4.1.5.1 Тыңдаған оқиға/әңгіме бөліктерінің жалғасын болжау

4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен есістіктің грамматикалық

категорияларын ауызекі және жазба тілде қолдану

Лексикалық минумум Ұрпақ, жау, жорық, бақсы, жаршы, дауыс күшейткішш

Алдыңғы білім Зергерлік бұйымдар

Пәнаралық байланыс Музыка


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім «Триггерлік суреттер» тәсілі арқылы сабақ басында тақтаға

тақырыпқа қатысты сурет және сұрақ белгісінің суреті ілінеді. «Не көріп

тұрсыңдар? Мынау не? Ол не туралы сұрап тұр» – деп ойлайсыңдар? деген

сұрақтар қою арқылы тақырыпқа қызығушылықтарын оятып алады немесе

дауылпаздың дауысын естіртіп оқушыларға жетелеу сұрақтарын қоюға

болады. –Балалар, бұл ненің даусы? Мұндай дауысты естігендерің бар ма?

Қай жерден естідіңдер? «Жаңа сөз үйренейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа сөздерді

меңгерту мақсатында жүргізіледі. Оқушыларға бірнеше жаңа сөздерге қатысты

суреттер көрсетіледі. «Суретті сөздік» арқылы оқушылар жаңа сөздерді меңгеріп

сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады. Оқушыларға осы суреттерді көрсету

арқылы «Бұл не? Ол туралы не білесің?» – деп сұрауға да болады. Оқушылардың

естерінде жаңа сөздер жақсы сақталуы үшін осы сөздермен сөз тіркестерін,

сөйлемдер құрастыруына да болады. Ол мұғалімнің шеберлігіне байланысты.

5 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

Негізгі б

өлім

Оқулықта ұсынылған «Сөйлесейік!» айдарымен берілген тапсырма

оқушыларды жаңа сабақ тақырыбына енгізу мақсатымен ұсынылған.

Оқушылар назарын оқулықтағы суретке аударады. Суреттегі болып жатқан

оқиғаны жұбымен талқылайды. Оқушылардың өзара сұхбаттасуына жағдай

туғызу үшін «Сен маған, мен саған» әдісі арқылы бір-біріне сұрақ қоюды

мұғалім іздестіреді.

1. Әсет неден қорқып тұр деп ойлайсың?

2. Айғайлап тұрған адам кім?

3. Балалар қандай хабар естіді? Жақсы хабар ма әлде жаман хабар ма?

Оқушыларға жұптаса оқып, сұрақтың жауабын өз бетінше ойлануға бағыт

беру.

Оқушылардың назары кітаптағы суретке және онда жазылған сөйлемдерге

аударылады. Оқушылар топта отырып сурет бойынша сөйлемдерді

талқылып болған соң, осы сөйлемдерді пайдаланып және өздері ойларынан

бірнеше сөйлемдер құрастырып рөлдік ойын көрсетеді.

Кері байланыс: оқушылардың жауаптарын тыңдау, ауызша тексеріп

комментарий беру.

10

ми

н

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

156

«Тыңдайық» айдарында ұсынылған тапсырмада оқушылар қазақ халқының ұлттық аспаптары туралы, оның ішінде дауылпаз туралы мәтінді тыңдай отырып жүргізіп оқиды. Аспаптың ерекшелігін, дауылпаздан қандай үн шығатынын түсінеді. Осымен байланысты лексикалық тіркестерді меңгереді. Мұғалім оқушылардың сабаққа қызығушылықтарын ояту үшін мүмкіндік болып жатса, интербелсенді тақтадан суреттерін көрсетеді. Мұғалім оқушыларға бұл – қазақ халқының ұлттық аспаптар екенін айта отырып, олардан түрлі әуенді үн шығатынын түсіндіреді.

Оқушыларға мәтінді тыңдап болғаннан кейін іштей оқып шығуына, өз бетімен мәтіндегі сөздерді түсінуіне мүмкіндік беру керек. Мәтінді оқытуда «Белгі қою» әдісін қолданады. Оқушылар мәтінді оқып отырып, ондағы түсінбеген сөздер мен сөйлемдеріне белгі қойып отырады. Мұғалім оқушылардың түсінбеген сөздері мен тұтастай сөйлемдері болса, қайта түсіндіреді. Мұғалім оқушылармен бірлесе отырып, дауылпаздың неліктен соғылғанын болжап айтады. Осы тапсырма көлемінде 4.1.5.1 Тыңдаған оқиға/әңгіме бөліктерінің

жалғасын болжау оқу мақсаты игертіледі.

8 м

ин

Аудиодиск

Оқулықтың келесі тапсырмасы «Тыңдап және жауап берейік» айдарымен ұсынылады. Бұл кезеңде оқушылар өздерінің мәтіннен түсінгендері бойынша ақпаратты «дұрыс» немесе «бұрыс» деп жіктейтін болады.

2м

ин

«Ойланайық» айдарында ұсынылған тапсырма оқушылардың грамматикалық білімді өздері қорытып, анықтай білуі үшін берілген. Бұл тапсырманы орындауда кестедегі сөйлемдерді салыстырып, айырмашылығы неде екенін айтады. Сөйлемдердің шақтық мағынасын мұғалім түсіндіреді. Өткен шақта орындалған іс әрекеттің мезгілдік айырмасын берілген мысал сөйлемдермен нақтылайды.

5 м

ин

«Есте сақтайық!» айдарында оқушылар кестеде берілген тірек сөздерге етістіктің

шақ формаларын ауызша/шазбаша тілде қолдану. Оқушыларды мәтін бойынша

қосымша сұрақтар қою арқылы етістіктің шақ формаларын дұрыс жалғап

айтуға жаттықтыруға болады. Мәселен, сөздерді үлгіге қарап өзгерт. Үлгі:

беру-берген

Осы тапсырманы орындау барысында 4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен

есістіктің грамматикалық категорияларын ауызекі және жазба тілде

қолдану оқу мақсаты жүзеге асырылады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Ойнайық» айдарымен ұсынылған 5-тапсырмада оқушылар суретті картаны

қолданып ойын ойнауына болады. Оқушы асық шиыру арқылы немесе көзін

жұмып таңдау арқылы жерде төңкерулі жатқан суретті картаны алады да өз жұбы

туралы мәлімет береді. Ол үшін оқулықта берілген үлгі сөйлемді басшылыққа

алады.


Бас бармақ – мен үшін маңызды және қызық





5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Тыңдаған оқиға/әңгіме бөліктерінің жалғасын


Тыңдаған мәтінінің жалғасын болжап

157

болжау

2. Өз бетінше шағын мәтіннен есістіктің

грамматикалық категорияларын ауызекі және жазба


айта алады.

Болып кеткен оқиға туралы айта алады

немесе жаза алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Айтыс өнері. (2-тоқсан, 3-тарау) 44-сабақ





Лексикалық минимум Айтыс, шаһар, шілдехана

Алдыңғы білім Дауылпазды неге соғады?

Пәнаралық байланыс Дүниетану, музыка


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім бұл сабақты ерекше бастап кетуіне болады. Ол үшін мұғалім

кейіпкер болатын домбыра ұстаған бір адам суретін алып, оқушыларға «Бұл

кім?» – деген сауал қояды. Оқушылар өз білгендері бойынша «адам, әнші,

домбырашы, мүмкін айтыскер» деп айтулары мүмкін. Осы тұста мұғалім

(балалар біліп айтып жатса) домбырашы, айтыскер ақын деп өз нұсқасын

айтады. Одан әрі сұрақтар тізбегі бойына жетелей түседі. «Енді ол қайда

тұратынын айтыңыздаршы?» – деп оның ауылда немесе қалада тұру

ықтималдығын айтады. Осы тұста «шаһар» сөзін таныстырып кетсе және

оған тиісті мәліметтерді қағаздан жасалған ақ бұлтшаларға жазып, кейіпкер

айналасына орнатып отырса, оқушы үшін тиімді, қолжетімді болады. Одан

әрі сұрақты жалғастырып: «Ол немен айналысады?» – деп сұрау арқылы,

оның айтысқа қатысатынын тілге тиек етіп айту керек. Осы тұста айтыскер

ақынның жазба ақыннан айырмашылығын баланың жеңіл тілімен түсіндіре

кеткен орынды болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

158

1. «Жаңа сөз үйренейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа сөздерді


суреттер көрсетіледі. «Суретті сөздік» арқылы оқушылар жаңа сөздерді меңгеріп,

сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады. «Бұл не?» әдісі арқылы меңгерту.

Мұғалім жаңа сөзді немесе сөз тіркесін айтады, оқушылар сұрақтар қою

арқылы анықтайды. Жаңа сөздерді меңгерту барысында оқушыларға «айтыс»

сөзінің мағынасын ашып түсіндіре кеткен жөн. Мысалы: Айтыс – сөз өнері.

Айтыста екі ақын сөз жарыстырады. Айтыскер болу үшін суырып салу (өз

ойынан құрап айту) қабілеті дамуы керек. Деп мұғалім оқушыларға

түсіндіре кетсе болады.

5 м

ин

Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» айдарымен ұсынылған тапсырма оқыған материалдардың мазмұнын жазу дағдысын жетілдіруге арналған. Оқушылар қажетті сөздерді пайдаланып, сөйлемдегі бос орындарды толтырып жазады. Мұғалім сөйлемдегі жоғалған сөздерді оқушыларға тауып айтқызады. Содан соң дұрыс құрылған сөйлемдерді дәптерлеріне жазғызады.

1. Айтысқа 1 халық көп келеді.

2. Айтыста 2 ақындар ел туралы айтады.

3. Ақындар 3 шаҺар туралы көп біледі екен.

4. Ақындарға Ақшабай 4 сыйлық берді.

5 м

ин

жұ

пты

қ ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Көрсетейік және айтайық» айдарымен берілген тапсырма оқушының

айтылым дағдысын дамытады. Оқушылар тақырып бойынша меңгерген

сөздерді пайдаланып, сурет бойынша сөйлемдер құрастырады. «Бірге

ойлаймыз» стратегиясын қолдануға болады. Әр оқушының қабілетін

ескере отырып, 4 адамнан тұратын топқа бөлу, әр оқушыға 1-ден 4-ке дейін

нөмір беру. Одан кейін оқушыларға топта талқылау үшін оқулықтағы

суреттерді ұсыну. Берілген уақыт аяқталғаннан кейін, олар өз жауаптарын

жазады және сыныппен бөліседі. Сөйлемдерді құрастыру үшін мұғалім

сұрақтар қою арқылы оқушыларды жетелеп отырады.

Мысалы:

1. Суреттен кімдерді көріп тұрсың?

2. Балалар қайда келді деп ойлайсың?

Осы сияқты сұрақтарға оқушылардың берген жауаптары сөйлем немесе

шағын әңгімеге айналады. Әр суретке жеке тоқтап талқылайды. Әр топ өз өз

әңгімелерін баяндайды.

5 м

ин

159

Ұсынылып отырған тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын жетілдіруге арналған. Оқушылар мәтінді мұқият оқиды. Алдымен жеке оқып шығады. Түсінгендерін жұптарына өзара айтып береді. Оқулықтағы берілген сұрақтарға жауап береді. Мұғалім, алдымен, оқушының мәтіннен не түсінгенін сұрайды. Сонан соң мәтін бойынша берілген сұрақтарға жауап іздеуге мүмкіндік береді. Мысалы, осындай үлгіде болуы мүмкін: «Оқиық және жауап берейік» айдарында берілген мәтін мазмұны бойынша

сөйлемдердің «дұрыс» немесе «бұрыс» екенін айтады.

1. Сұлтан шілдеханаға барды. дұрыс бұрыс

2. Сұлтан айтысқа қатысты.

3. Сұлтан ақындардың өнеріне таңғалды.

4. Сұлтан айтыстан ел жаңалықтарын білді.

Осы тапсырманы орындау барысында жоспар/жазбаларын қолданып,

мәтінді толық мазмұндау мақсаты жүзеге асырылады.

5 м

ин

Оқулықтың келесі «Сөйлесейік» айдарымен айтылым тапсырмасына диалог ұсынылады. Оқушылар диалогті қалпына келтіре отырып сөйлеседі.

- Айтыс жақсы өтті ме? - Иә, Айтыс өте жақсы өтті. - Айтысқа кімдер қатысты? - Айтысқа Жантас пен Еділ ақындар қатысты. - Айтыста ақындар не туралы айтты? - Айтыста шаhардың жаңалықтары туралы айтты. - Ақындар саған ұнады ма? - Иә, ақындар маған ұнады. Оларға қатты таңғалдым. Олар біріне-бірі

өлеңмен жылдам жауап берді.

4 м

ин

«Ойланайық» айдарымен берілген тапсырма екі кезеңнен тұрады. А бөлімінде оқушылар сөздердің синонимін табады, ал келесі бөлімінде күнделікке сипаттама болып келетін сөйлемдерді таңдайды.

5 м

ин

«Сөйлесейік» айдарында ұсынылған тапсырмада оқушылар жұптасып бір-

біріне сұрақ қою арқылы өз пікірлерін білдіреді. Балалар Сұлтан мен Әсет

рөлін сомдап сөйлесуіне болады. Айтысқа қатысқан Сұлтаннан Әсет

айтыстың қалай өткендігін сұрайды.

3 м

ин

Мұ

ғалім

-

сын

ып

Оқулық


Басбармақ – мен үшін маңызды және қызық





3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім










Жуырда болып өткен оқиға туралы


160


мазмұндау

Оқиғаны толық баяндай біледі.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Ұлттық аспаптар. (2-тоқсан, 3-тарау), 45-сабақ

Дағды Оқылым, жазылым


әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және




Лексикалық минимум Жетіген, қобыз, сыбызғы, асатаяқ, аспап

Алдыңғы білім Айтыс өнері



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурста

ры

Кір

іспе

Мұғалім аспаптар оркестрінің орындаған бір күйін 3-4 минут тыңдатқаннан соң, «Ой шақыру» стратегиясы бойынша оқушыларға сұрақтар қою арқылы жаңа тақырыпты ашады. Оқушыларға келесі сұрақтар қойылады: Бұл күйді немен орындайды? Оқушылардың ықтимал жауаптары: Аспаптармен орындайды.

• Қандай музыкалық аспаптарды білесің? • Музакалық аспаптар үйірмесіне қатысасың ба? • Саған қандай аспапта ойнаған ұнайды?

2. «Жаңа сөз үйренейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа сөздерді


суреттер көрсетіледі. «Суретті сөздік» арқылы оқушылар жаңа сөздерді меңгеріп,

сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады. «Бұл не?» әдісі арқылы меңгерту.

Мұғалім жаңа сөзді немесе сөз тіркесін айтады, оқушылар сұрақтар қою

арқылы анықтайды.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

161

Негізгі б

өлім

«Көрсетейік және айтайық» айдарында оқушыларға ұлттық аспаптардың суреттері беріледі. Суреттердің тұсына оның қандай аспап екенін жазады және неден жасалғанын айтады. Оқушылар қазақ халқының ұлттық аспаптары туралы, оның ішінде дауылпаз, сазсырнай, асатаяқ, қобыз, домбыра, жетіген туралы айтады. Әр аспаптың ерекшелігін, олардан қандай үн шығатынын түсінеді. Осымен байланысты лексикалық тіркестерді меңгереді. Мұғалім оқушылардың сабаққа қызығушылықтарын ояту үшін мүмкіндік болып жатса, осы аталған аспаптардың барлығын көрсетуге дайындайды немесе интербелсенді тақтадан суреттерін көрсетеді. Мынау – дауылпаз. Мынау –асатаяқ. Ал мынау – қобыз деп көрсетеді. Ал дауылпаз туралы алдыңғы сабақта өткендерін еске түсіртіп, оқушыларға келесі сұрақты қояды.

• Дауылпазды неден жасайды? • Дауылпазды ағаштан жасайды.

Үлгі: Мынау – дауылпаз. Бұл ағаштан және теріден жасалған. Оның бауы бар,

таяғы бар.

Берілген тірек сөздерді пайдаланып, сурет бойынша мәтін құрастырып

жазады.

Тірек сөздер: домбыра, қобыз, сазсырнай, тартамын, ойнаймын, екі ішекті,

аспап, ағаш, тері

5-7

ми

н

жұ

пты

қ ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырманы «Бірге ойлаймыз»

стратегиясы арқылы оқушылар тақырып бойынша меңгерген сөздерді

пайдаланып, сурет бойынша сөйлемдер құрастырады.

Әр оқушының қабілетін ескере отырып, 4 адамнан тұратын топқа бөлу, әр

оқушыға 1-ден 4-ке дейін нөмір беру. Одан кейін оқушыларға топта талқылау

үшін оқулықтағы суреттерді ұсыну. Берілген уақыт аяқталғаннан кейін, олар

өз жауаптарын жазады және сыныппен бөліседі. Сөйлемдерді құрастыру

үшін мұғалім сұрақтар қою арқылы оқушыларды жетелеп отырады.

Мысалы:


2. Балалардың қолында не бар?


шағын әңгімеге айналады. Әр суретке жеке тоқтап талқылайды. Әр топ өз

нәтижелерін көрсетеді, басқа топтар «Екі жұлдыз – бір тілек» әдісі арқылы

бағалайды.

Осы тапсырма барысында мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және

кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не

үшін?) құрастыру және оған жауап беру мақсаты жүзеге асырылады.

«Сөйлесейік» айдарында сурет бойынша диалог ұйымдастырылады.

5 м

ин

«Оқиық» айдарында ұсынылған күнделік бетіндегі мәтінді «Бірлесіп оқу»

әдісімен оқиды. Мәтіннен негізгі және қосымша ақпаратты табады.

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен берілген 4-тапсырмада

мәтін бойынша сұрақ құрастырады.

Үлгі: Әсет бүгін қайда барды?

Осы тапсырмаларды орындау барысында 4.3.4.1 мұғалімнің қолдауымен мәтін


сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және оған жауап беру оқу

мақсаттары оқушыларға игертіледі.

8 м

ин

162

Оқулықта берілген келесі тапсырма «Ойланайық» айдарымен берілген. Бұл

кезеңде оқушыларды мұғалім жазылым тапсырмасын оңай орындауға

дайындайды. Күнделік туралы кеңінен мәлімет береді. Түрлі күнделік

үлгілерін көрсетуіне де болады. Сынып оқушыларына берілетін күнделік

түрлерін саралау тапсырмасы ретінде пайдаланып, ұсынуға да болады. 5

ми

н

«Жазайық» айдарымен берілген тапсырмада мәтіннен етістіктің шақ, рай

формаларын ауызша/жазбаша тілде қолданады. Осы тапсырманы орындау

барысында 4.4.1.1. шағын сюжетті комикс/буклет/коллаж/жарнама/

презентацияны сөйлемдермен толықтыру оқу мақсаты жүзеге асады.

8 м

ин


Басбармақ – мен үшін маңызды және қызық





2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім









бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?)


2. Шағын сюжетті комикс /буклет /коллаж

/жарнама/ презентациясын сөйлемдермен

толықтыру


Оқыған мәтін кейіпкері туралы айтып бере

алады.

Кейіпкерге мінездеме береді.

Дайын шаблонды толықтырып жаза алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Ата, бата беріңіз! (2-тоқсан, 3-тарау) 46-сабақ

Дағды Тыңдалым

Оқыту мақсаттары 4.1.3.1 Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша сұрақтарға

жауап беру/сөйлемді толықтыру және түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/кластер

құрастыру

4.1.1.1 Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау және

нақтылау мақсатында сұрақтар құру

Лексикалық минимум Қыдыр ата, бата, аманат, аңыз

163

бата

аңыз

аманат

Алдыңғы білім Ұлттық аспаптар



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім сабақты бастамас бұрын оқушылардың бірінен көмек сұрайды.

Оқушылардың бірі сынып тақтасына күннің жадын жазып, орнына отырған

кезде, мұғалім оқушыға бата береді. Осы жағдаятты пайдаланып оқушылардан

«Мен жаңа ғана не істедім, балалар?» деп сұрайды. Оқушылар өз болжамдарын

айтқаннан кейін мұғалім өзі арнайы алып келген сөздіктерін оқушыларға

үлестіріп беріп, сол сөздік ішінен (аударма сөздік) жаңа сабаққа арқау болатын

сөздердің аудармасын оқып біліп алуларын тапсырады. Сондай-ақ, оқушылар

өз түсінгендерін қазақ тілінде жеткізе білулерін сұрайды. Бұл жұмыс түрлері

аяқталғаннан кейін, мұғалім ол сөздердің дұрыс айтылуы үшін қадамдық жаңа

сөзді таныстырып, айтылуын меңгерту шараларын ұйымдастырады. Оқушылар

алдымен топта, кейін жұпта, одан соң жеке қайталап, сөзді дұрыс айтуға

үйренеді. Ең соңында дұрыс жаза білулері үшін сөз диктантын жазуларына да

болады.

5 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Анықтайық» айдарындағы бұл тапсырма оқушылардың сыни ойлау

дағдысын дамытумен қатар, сөйлеу дағдысын да жетілдіруге бағытталады. Сөйлемдерді атауымен сәйкестендіреді.

1. Ертеде бір қобызшы болыпты. Ол адамға тыныш

жер іздейді. Көп елді аралайды. Ең соңында адам

ұзақ өмір сүретін жерді табады.

2. Менің сізге айтатын өтінішім бар. Айтып

барыңыздаршы. Балам ешқашан ақшаға, алтынға

қызықпасын.

3. Бақытты бол, балам! Жолың болсын!

5 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Жазайық» айдарымен ұсынылған 2-тапсырмада оқушылар берілген сөйлемдерді жалғастырып жазады. Сынып болып бір-бірінің пікірлерін талдайды, салыстырады. Бұл оқушылардың бұрыннан білетін сөздік қорларын қайта жаңғыртуға сеп болатын тапсырма.

4 м

ин

164

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырманы «Бірге ойлаймыз»

стратегиясы арқылы оқушылар тақырып бойынша меңгерген сөздерді

пайдаланып, сурет бойынша сөйлемдер құрастырады және оқиғаны

жалғасын болжап айтады.

Сөйлемдерді құрастыру үшін мұғалім сұрақтар қою арқылы

оқушыларды жетелеп отырады.

Мысалы:


2. Кім бата беріп жатыр?

3. Суреттегі қандай қала?


шағын әңгімеге айналады. Әр суретке жеке тоқтап талқылайды. Әр топ

өз нәтижелерін көрсетеді, басқа топтар «Екі жұлдыз – бір тілек» әдісі


10

ми

н

То

пп

ен ж

ұм

ыс

Оқулық

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарымен берілетін тапсырма оқушылардың тыңдалым дағдысын дамытуға, тыңдау арқылы мәтіннің мазмұнын түсінуіне көмектесетін аудиожазбасы бар тапсырма. Тапсырма бүкіл сыныппен және жеке жұмыс жасауға арналған. Оқушылар тыңдаған мәтіннің мазмұны бойынша сөйлемді толықтырады.

Тыңдалым мәтіні

Тыңда және толықтыр.

Ерте, ерте ертеде, Қыдыр ата болыпты. Ол ел аралап жүреді

екен. Мейірімді, адал адамдарға бата беріп, көмек береді екен. Бұл

туралы аңыз өте көп. Бірде ол басқа қалада адасып жүрген екі баланы

кездестіреді. Балалар атаны жолдан өткізеді. Оның дорбасын

көтеруге көмектеседі. Бұл Қыдыр атаның өзі екен. Ол балаларға алғыс

айтады. «Балаларым, жолдарың болсын!» – деп бата береді. Қыдыр

ата былай депті:

Мақсаттарың айқын болсын,

Өмірлерің жарқын болсын,

Білімің терең болсын,

Өнерің кемел болсын,

Жортқанда жолдарың болсын!

Оған қоса бір аманат сөзін айтады. «Балаларым, ақындарды,

жыршы, күйшілерді құрметтеңдер! Өз елдеріңе айтып барыңдар!» –

дейді. Балалар өте ақылды екен. Барған жерде осы аманатты үнемі

айтып жүреді екен. Міне, осыдан бастап қазақ ұлты ақын мен

жырауды, күйшіні ерекше құрметтейді екен. Осы тапсырманы оырндау барысында Т.4.1.3.1 тыңдаған материалдың

(ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемді

толықтыру және түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/кластер

құрастыру мақсаттары жүзеге асырылады.

10

ми

н

Жек

е ұм

ыс

Аудиодиск

Оқулық

Дәптер

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарымен берілген тапсырмада мәтінді

қайталап тыңдап, кестені толтырып жазады және мәтін бойынша сұрақ

құрастырады. Т.4.1.1.1 анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба

(тірек сөздер) жасау және нақтылау мақсатында сұрақтар құру


3 м

ин

Жек

е жұ

мы

с

Кесте

Оқулық

165

Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушылармен «Түсті

карточкалар» әдісі арқылы кері байланыс орнатады. Оқушыларда екі

карточка: көк және қызыл. Мұғалім сабақ басында және аяғында қалаған

карточкасын көрсетуді сұрайды, бұдан оқушының көңіл күйінің

өзгерген-өзгермегенін білуге болады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұ

ғалім

Түсті

карточкалар



бойында қалыптастырушы бағалау элементтері көрініс табуы тиіс. Мұғалімнің оқушыларды бағалауы (мадақтау

сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалаулары болуы керек. Кері байланыс орнатудың

маңызы зор.


1. Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны


түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/кластер

құрастыру

2. Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек

сөздер) жасау және нақтылау мақсатында сұрақтар құру


Тыңдалым мәтінін түсінеді.

Тыңдалым мазмұнына сай сұрақтар

құрастыра алады.

Рефлексия






Сабақтың

тақырыбы

Абай Құнанбайұлы – ұлы ақын. (2-тоқсан, 3-тарау). 47-сабақ


Оқыту

мақсаттары

4.3.3.1 *Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата, аңыз, мысал, өсиет әңгімелердің)

жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің қолдауымен пайымдау мәтінін

анықтау

4.3.5.1 *Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер,


Лексикалық

минимум

Құжат, баспа, қолжазба, мақтаныш, ұлы, ақын, жазушы

Алдыңғы білім Ата, бата беріңіз!

Пәнаралық

байланыс

Дүниетану


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


166

Кір

іспе

Мұғалім бұл сабақты ойынмен бастауына болады. Ол үшін екі түрлі

қоржын немесе екі түрлі кішкене сандықты әкеліп, оның әдемісіне

жағымды, өңсіздеуіне жағымсыз қасиетті білдіретін сөздерді бөліп

салуды мұғалім оқушыларына тапсырады. Бұл тапсырма арқылы

мұғалім оқушыларын жаңа тақырыпты оңай қабылдауға дайындайды.

Берілген сөздер қатарында оқушылардың бұрыннан білетін сөздері мен

осы тақырып аясында қамтылатын сөздер таңдалып алынуы тиіс. 5

ми

н

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

Жоғарыда ұсынылған тапсырма орындалғаннан кейін мұғалім

оқушылардың назарын Абай атаның суретіне аударады. Ол туралы

мәлімет беруге тұрарлық бірнеше суретті алуға болады. Бұл суреттер

оқушылардың барлығына бірдей көрінетін, тақтаның жаңа ақпаратты

қамту бөлігіне орнатылуы тиіс. Оқушылар сурет мазмұнына орай өз

түйгендері бойынша және мұғалімнің жетелеуімен Абай атаны жағымды

сөздерімен сипаттайтын болады.

5 м

ин

Алғашқы тапсырмаға ұластырыла жаңа сөздермен таныстыру жұмысын

мұғалім жүргізетін болады.

(Ұ) (Ө) Жаңа сөздерге: Құжат, баспа, қолжазба, мақтаныш, ұлы, ақын,

жазушы сөздері ұсынылған. Жаңа сөзді таныстыру үшін мұғалім 6 қадамдық

жұмыс жүргізеді. 1. Мұғалім атаған сөздің мағынасын сыныптан сұрайды (болса, суретін

көрсетеді). Оқушылар арасынан білетіндер табылып жатса, өз

нұсқаларын айтады. Ал, егер, еш адам табылмаса, мұғалім аудармасыз

сөз мағынасын таныстырады.

2. Мұғалім сөздің дұрыс айтылуына назар аударып, оның топта, жұпта,

жеке қайталанып айтылуын қамтамасыз етеді.

3. Оқушылар сөзді дұрыс айта алатын дәрежеге жеткен кезде оның

жазылу үлгісін тақтаға жазып көрсетеді.

5 м

ин

Негізгі б

өлім

(Ұ) «Ассоциация» әдісі арқылы Ұлы Абайды сипаттап айтады. Интербелсенді тақтадан Ұлы Абайдың суретін көрсетеді. «Ойланайық» рубрикасы бойынша жұмыс жүргізу.

Суретке қара. Бұл ата кім?

Ата қандай адам деп ойлайсыңдар? Сипаттаманы үлгі бойынша әр оқушы жалғастырып айтады.

5 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

167

«Т) «Оқиық» рубрикасы

«Бiрiн-бiрi oқыту» cтрaтегияcы бoйыншa мәтiндi iштей oқиды. Берілген мәтінді оқи отыра мұғалім оқушыларға ақынның өмірімен таныстырады. Әр тoп өз тoбындa тaлдaйды. 1-тoп. Мәтiн бoйыншa берілген cұрaқтарға жауап береді.

2-тoп. Мәтiнге клacтер құрacтырып, қoрғaйды.

3-тoп. Мәтiн бoйыншa cөздiк жұмыc жүргiзедi, мағынасын түсіндіреді.

4-тoп. Мәтiннен ақынның асыл қасиеттерін тaуып oқып, oйын

дәлелдейдi. Дескриптор:

Мәтін бойынша сұрақтарға жауап береді.

Тақырыпқа қатысты сөздерді тауып, сөйлеу барысында қолданады.

Өз oйлaрын дәлелдейдi.

Оқылымнан кейінгі тапсырма (Т) «Оқиық және жауап берейік» айдарында мұғалім мәтін мазмұнын түсінгенін білу үшін сыныпты бірнеше топқа бөліп, мәтін бойынша бір-біріне сұрақтар қойғызу арқылы тексереді. Мәтіннен берілген сұрақтардың жауабын іздейді. Топтың бір мүшесі сұрақ қояды, келесі топ мәтіннен жауабын тауып айтады немесе оқиды. а) Оқыған мәтіннен «қандай?» сұрағына жауап беретін сөздерді теріп

жазады.

ә) Мәтін бойынша бір-біріне сұрақтар қояды.

8 м

ин

То

пп

ен ж

ұм

ыс

Оқулық

«Жазайық» айдарымен ұсынылған тапсырма оқушылардың жазылым дағдысын жетілдіруге арналған. Мұғалім оқушылар назарын Абайдың портретіне аударып, ақын туралы ақпарат береді. «Қазақтың ұлы ақыны» тақырыбындағы көрмемен таныстырады. Содан кейін өлеңді оқушыларға мәнерлеп оқып беруі керек. Өлеңді тыңдап болған соң, оқушыларға тобымен бірлесіп оқып, талқылауға тапсырма беріледі. Оқушылар өлеңнен не түсінгендерін айтулары тиіс. Оқыған материалдың мағынасын үлгі бойынша талқылап, түсіндіріп жазады. Мұғалім оқушыларға өлең ішінде берілген сөздердің мағынасын түсінуге көмектеседі.

5 м

ин

Жек

е ұм

ыс

Оқулық

Дәптер

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырма оқушылардың айтылым дағдыcын жетілдіреді. Мұғалім оқушыларға жұбымен орындауға бағытталған тапсырма дайындайды. Оқушылар суретке қарай жұбымен сұхбаттаса отырып, сұрақтарға жауап береді. Тапсырманың орындалу ретін түсіндіріледі. Оқушылар оқулықта берілген сұрақты басшылыққа ала отырып, жұптасып диалог құрастырады. Диалог құрастыру барысында жаңа сөздерді міндетті түрде қолдану қажеттілігі ескертіледі.

4 м

ин

Жек

е жұ

мы

с

Кесте

Оқулық

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім



168

бойында қалыптастырушы бағалау элементтері көрініс табуы тиіс. Мұғалімнің оқушыларды бағалауы (мадақтау

сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалаулары болуы керек. Кері байланыс орнатудың

маңызы зор.


1. Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата, аңыз,

мысал, өсиет әңгімелердің) жанрлық ерекшеліктерін

және көмекші сөздердің қолдауымен пайымдау мәтінін

анықтау

2. Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді

(сөздіктер, инфографикалар, энциклопедиялар,

ғаламтор) қолдана білу


Өлең мәтінін ажыратады. Жанрлық

ерекшелігін түсінеді.

Сөз мағынасын сөздіктің көмегімен

анықтай біледі.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Қайталау. (2-тоқсан, 3-бөлім)

48-сабақ

Дағды Айтылым, оқылым

Оқыту мақсаттары 4.2.2.1 Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа монолог құру

4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5 сөйлем)

баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп

сөйлеу


4.2.5.1 *Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша, ...

оның пікірінше, ... оның айтуынша, ... кейбір адамдардың ойынша,...) салыстыра

отырып бағалау

Лексикалық минимум Лексиканы меңгерту сабағы


Алдыңғы білім А. Құнанбайұлы – ұлы ақын


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


169

Кір

іспе

Бұл сабақ «Мәдени мұра» бөлімін түгелімен қайталауға арналып беріледі.

Оқушылар бұл сабақта бөлімді ауызша қайталайды. Алда ұсынылатын негізгі

ойын тапсырмасына дейін мұғалім оқушыларды ширатып, өткен

тақырыптарды қайталату жұмыстарын, бір сөзбен айтқанда, алдағы айтылым

тапсырмасына дайындайды.

Мұғалім оқушылардың сабаққа деген қызығушылықтарын арттыру

мақсатымен тақырыпқа сай таныс заттарды немесе олардың суретін алып

келеді. Бұл зат атауларын түрлі ойын тәсілдерін қолданып қайталатуына

болады. Мысалы, ұлттық қолөнер туындысы болып табылатын кішкене

кәдесыйлықтар болса, оқушылардың тақтада 1–10 арасында ұсынылған

сандарды таңдап алып, сұраққа жауап беруіне байланысты ұттырып ойнатуға

болады. Сыйлықтар арасында кей сандардың сыйлығы ретінде балаларға бата

беруге немесе аманат беруге болады. Сұрақтардың ішінде «Тұсау кесу»

жырын айтып бер деген сауалдарды да қосқан маңызды болып табылады. Егер

мұғалімнің мұндай мүмкіндігі болмаса, кәдесыйлардың орнына ұлттық

қолөнер заттарының суреті салынған каточкалар беруіне болады және оның

артына оқушыны қанаттандыратын марапат, мақтау сөздер жазылып берілсе

немесе арнайы өлең шығарылып жазылса да болады. Мұндай тапсырмалар

оқушының сабаққа деген ынтасын, ықыласын арттырады. Бұл тапсырма

барысында оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өздерінің айтылым дағдысын

дамытады, 4.2.3.1 белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау,

дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу) оқу мақсатын жүзеге асырады.

5 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

170

Негізгі б

өлім

Мұғалім оқушыларға өте қызықты тапсырма орындайтындарын хабарлайды.

Оқулықтың соңғы қайталау бетін ашуларын өтініп, оқушыларға оқулық

бетінде жазылған ойын шартын түсіндіреді және өзі ойынды бастап үлгі

көрсетеді.

Бұл ойынды топ болып немесе жұп болып ойнауға болады. Оқушылар

мұғалім үлестіріп берген сұрағы бар карточкалар топтамасын кезектесіп ашу

арқылы сұрақтарға жауап беріп, өзге топтармен жарысады. Сабақта мұғалім

шамамен мынадай сұрақтарды карточка түрінде дайындап қояды.

1. Балалар қайдан келеді?

2. Кемел кәзекейді кімнен алды?

3. Ата-әже қайда тұрады?

4. Мал қайда жайылады?

5. Құмыра неден жасалады?

6. Нұрәлі белдікті кімнен алды?

7. Қолға тағатын әшекей зат не?

8. Сандық неден жасалады?

9. Тұсау кесетін жіп қандай болады?

10. Балалар тағамдарды қайда салады?

11. Әжелер бастарына не киеді?

12. Атадан балаға қалатын затты не дейді?

13. Текеметті неден жасайды?

14. Ескі қаланы басқаша қалай атаймыз?

15. Текеметтің қандай пайдасы бар?

16. Ағаштан тұрмыстық заттарды жасайтын шебер адамды кім деп атайды?

17. Жорықта қандай ұлттық аспап қолданылған?

18. Айтысатын адамды кім деп атаймыз?

19. Сәби дүниеге келгенде жасайтын тойды не дейміз?

20. Жеті пернесі бар ұлттық аспап не?

21. Қолжазба дегеніміз не?

22. Үлкен аталар айтатын тілекті не дейді?

23. Қандай ұлттық тағамды білесің?

24. Кішкене кезінде сәби қайда ұйықтайды?

25. Жүзік, білезік жасайтын адамды кім деп атайды?

30

ми

н

Жұ

пта

Қо

ры

тын

ды

бө

лім

Оқушылардың тақырыпты меңгеру деңгейін тексеру мұғалім үшін өте

маңызды.

Мұғалім оқушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендерін міндетті

түрде тексеруі керек. Сабақтың өн бойында қалыптастырушы бағалау

элементтері көрініс табуы тиіс. Мұғалімнің оқушыларды бағалауы (мадақтау

сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір -бірін бағалаулары болуы

керек. Кері байланыс орнатудың маңызы зор.

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға мұғалім бұталы ағаш суретін

ұсынып, оқушының өз орнын анықтауын сұрауына болады. Осылайша

оқушылардың өзін-өзі бағалауы жүзеге асады.

5 м

ин

ми

н

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Бағалау


1. Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа

монолог құру

2. Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын



Өз ойын жеткізе біледі.

Айтылым барысында орынды

кідіріс жасайды.

Жоспар, сызбаларды қолданып

171


3. Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау

4. Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім

бойынша, ... оның пікірінше, ... оның айтуынша, ... кейбір

адамдардың ойынша,...) салыстыра отырып бағалау

сөйлей алады.кейіпкерге баға бере

алады.

Рефлексия







Қандай екі жағдай сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер

еді?

Осы сабақтың барысында менің келесі сабағыма қажет болуы мүмкін

қандай мәліметтер немесе сыныптағы жекелеген оқушылар туралы

ақпарат алдым?

IV. Мамандықтар әлемі

Сабақтың

тақырыбы

Байқауға қатысамын. (2-тоқсан 4-тарау). 49-сабақ

Дағды Оқылым, грамматика

Оқыту мақсаттары 4.3.4.1 * Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-

әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және


4.5.1.3 *Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай формаларын


Лексикалық минимум Мамандық таңдау, әнші, биші, жүлде, жеңімпаз, сахна, актер сөздерін

меңгерту

Алдыңғы білім Алғашқы сабақ



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


172

Кір

іспе

Мұғалім сабақты қызықты ойынмен бастауына болады. Мысал ретінде

мынадай ойын арқылы оқушыны жаңа сабаққа оңай енгізуді ұсынамыз.

Интерактивті тақтада (болмаған жағдайда қатырғықағаздан жасап алуға

әбден болады) мұғалім алты немесе сегіз ұяшықтан тұратын постер

әзірлейді. Әр бөлікте түрлі мамандық иелерінің жұмыс орындары

тұрады. Оқушылар сол жерде жұмыс істейтін мамандар кім екенін

анықтап, маман иелерін (интерактивті тақта болмаған жағдайда

қағаздан қиып алынған қуыршақтарды) өз орындарына қояды.

Осылайша оқушылар бүгінгі болатын сабақ тақырыбын болжап біле

алатын болады және осы сабақта қолданатын жаңа сөздерін арагідік

қолданып та үлгереді. Мәселен: сахна, мамандық, әнші, театр, актер

сөздерін ойын барысында қолданатын болады. Одан әрі мұғалім сабақ

тақырыбын ресми хабарлайды. Одан әрі оқушыларға жаңа сөздерді

меңгертуді қолға алады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Бәйге»

«Жаңа сөз үйренейік» айдарымен берілген тапсырмада мұғалім жаңа

сөздерді меңгерту үшін куеззинари таяқшасын қолдануына болады. Ол

үшін мұғалім әр сөзді белгілі бір түсі бар таяқшамен белгілейді.

Мысалы, сары түс – «мамандық» сөзіне, ал қызыл түс – «сахна» сөзіне,

көк түс – «жеңімпаз» сөзіне, жасыл түсті таяқша – «жүлде» сөзіне

телініп беріледі. Оқушыларға мұғалім алдымен әр таяқшаны көрсетіп

тұрып, сол таяқшамен белгіленген сөзді бірнеше мәрте қайталатып

жаттап алуына мүмкіндік туғызады. (Мұғалім сөздерді алдымен топта,

одан соң жұпта, соңында жеке қайталатады). Соңына қарай

оқушыларға мұғалім түрлі түсті таяқтарды араластырып тұрып,

көрсеткен таяқшасына қатысты сөзді атап берулерін сұрайды.

Осылайша оқушының ынтасын жықпай, бір ғана әдіс-амалмен

жалықтырмай, қызықтыра отырып жаңа сөз мағынасын ұқтырады,

атауын жаттатады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс


тақта

Негізгі б

өлім

«Тыңдайық және жауап берейік» тапсырмасын орындау үшін оқушылар

мәтінді алдымен жалпы мағынасын түсіну мақсатымен тыңдайды. Келесі

мәтін тыңдау барысында нақты тапсырма бойынша мәліметті тауып

белгілейді. Сұрақтардың жауабын тыңдалым мәтінінен табады. Бұл тапсырма

ауызша орындалады. Тапсырма оқушылардың есте сақтауын, алған білімдерін

бекітуге арналған.

Тыңдалатын мәтін келесідей болып келеді:

31 желтоқсан күні өнерлі балаларды байқауға шақырамыз. Биле, ән

сал, өлең оқы. Сахна сені күтеді. Кел де өнер көрсет. Жеңімпаз бол,

жүлдені ұтып ал.

6 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Аудиодиск

Тыңдалым

173

Оқылым тапсырмасы:

«Ойланайық» айдарымен ұсынылған тапсырма – оқушылардың айтылым

дағдыларын жетілдіруге арналған тапсырма. Әр оқушының алдына мәтін

таратылады. Оқушы жұмысын жеке орындайды.

Бұл тапсырманы орындауда оқушылар сабақ бойы үйренген жаңа

сөздерді қатыстыра отырып, суреттегі балалар қандай өнер көрсетеді?

Болашақта олар қандай мамандықты таңдайды? Мәтінді мазмұндап

береді.

Оқылымнан кейінгі тапсырма:

1. Мәтіннің мазмұны бойынша 1 сұрақ құрастырып жаз.

2. «Оқиық және жауап берейік» айдарымен ұсынылған тапсырмада мәтін

мазмұны бойынша сұрақтарға жауап береді.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

Оқылым

Суреттер


етістіктің шақ, рай формаларын ауызша/жазбаша тілде қолданып, дұрыс

нұсқасын жалғап айтады.

«Жаттығайық» айдарымен ұсынылған тапсырма тақырыпқа қатысты грамматикалық минимумды меңгертуге арналған. Оқушылар жоғарыдағы кестеде берілген үлгіге қарап, сөздерге етістіктің шақ, рай формаларының дұрыс нұсқасын жалғап жазады. Мәселен, барады, қатысады, билейді.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырма оқушылардың қарапайым

ой-пікірін білдіру дағдысын дамытуға арналған. Оқушылар оқулықта

берілген сұрақтарды басшылыққа ала отырып, «Сұрақ ілмегі» әдісі арқылы

жұптасып өз ойын ашық білдіреді.

7 м

ин

жұп

тық

Қ

о

р

ы

т

ы

н

д

ы

б

ө

лі

м

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім






174


1. Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және

кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар

(неліктен? не үшін?) құрастыру және оған жауап беру




Кейіпкерге баға береді.

Болашақта орындалатын

әрекет туралы айта алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Сахна қызықтары. (2-тоқсан 4-тарау). 50-сабақ



қойып оқу

4.2.2.1 Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде қысқа монолог құру

Лексикалық минимум Сазгер, көрермен, қазылар алқасы, тілші, болашақ

Алдыңғы білім Байқауға қатысамын



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушыларға сұрақтар қояды.

Мұғалім осы сабақты бастар алдында оқушылардан «Қандай байқаулар

болады?» – деп сұрайды. Оқушылар өз білгендері бойынша айта бастайды.

Оқушыларға көмек болуы үшін қолдау табарлық суреттерді сынып

қабырғасына іліп қоюға болады. Шаңғы жарысы, жүгіру жарысы т.б. Одан

әрі мұғалім байқауға қатысты сөздерді атауларын сұрап тізім жазады.

Оқушылардың назарын оқулыққа аударып сондағы ұсынылған жаңа

сөздермен тізімді толықтырады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

175

Негізгі б

өлім


жеткізуге, сөздік қорын молайтуға арналған. Оқушылар алдымен өздеріне

таныс зат атауларын атайды, кейін сурет бойынша жаңа сөздерді

пайдаланып қысқаша сөйлем құрайды. Тапсырманы тереңдету үшін (егер

сынып оқушыларының қабілеті аса жоғары болып жатса) суреттегі сахна

айналасындағы ахуал туралы оқушыларды сөйлесімге тартуға болады. 10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Суреттер

«Назар аударайық» айдарымен ұсынылған тапсырма оқушыларға қосалқы

білім беруді көздейді. Оқушылар әдетте көңіл бөле бермейтін тұстарды

айрықша атап кету мақсатымен алынған.

6 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Кесте

Интер-

белсенді

тақта

Мұғалім оқулықта ұсынылатын «Оқиық» айдарымен берілген тапсырманы

былайша ұйымдастыруына болады.

«Жұптық әңгіме» әдісі бойынша диалогті жұбымен оқуға тапсырма

беріледі. Диалогті балалар оқиды, түсінгенін ортаға салады. Екінші мәрте

оқу ұсынылып, мұғалім болашақта болатын әрекеттерді білдіретін

сөздерді тапқызады.

«Назар аударайық» айдарында мұғалім оқушыларға жіктік жалғауды

қолданыстық тұрғыда меңгертеді (мен, сен, сіз ол).

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Сен білесің бе?» айдарында оқушылар өздеріне тың мәліметпен

танысады.

2

мм

ми

ми

н

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырманы оқушылар жеке

орындайды. Алдымен оқушылар Алтын мен Жеңіс туралы сурет салады.

Салған суреттерінде кім не істеп жатқанын сипаттап айтады. Әр оқушы

жұмыстарын топта мазмұндап айтып береді. Бірін-бірі бағалау жүзеге

асады.

10 м

ин

Жек

е -

топ

тық

Оқулық

Қ

о

р

ы

т

ы

т

ы

н

д

ы

Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушылармен «Түсті

карточкалар» әдісі арқылы кері байланыс орнатады. Оқушыларда екі

карточка: көк және қызыл. Мұғалім сабақ басында және аяғында қалаған

карточкасын көрсетуді сұрайды, бұдан оқушының көңіл күйінің өзгерген-

өзгермегенін білуге болады.

2 м

ин










Мәтіннен қажетті

ақпаратты табады

176

4.2.2.1 Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде

қысқа монолог құру

Мәтінді толығымен

мазмұндайды

Рефлексия




Сабақтың тақырыбы Дизайнер. (2-тоқсан 4-тарау). 51-сабақ

Дағды Тыңдалым және жазылым

Оқыту мақсаттары 4.1.1.1 Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау



бар сөздерді табу

Лексикалық минимум Сәнгер, мата, сән үлгісі, сән үйі, тапсырыс

Алдыңғы білім Сахна қызықтары

Пәнаралық байланыс Өнер, көркем еңбек


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушыларға жаңа сөздерді

оңай игерту үшін сол сөздерге қатысты газет-журналдардан жинақталған

суреттерді ұсынады. оқушыларды жетелей отырып сәнгер, тапсырыс

беруші, тапсырыс алушы т.б. сөздердің мағынасын ұғындырады. Одан

әрі әр сөздің қатесіз айтылуы мен жазылуына көңіл бөліп, түрлі

жаттығулар жұмысын ұйымдастырады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

177

Негізгі б

өлім

«Тыңдайық» айдарымен берілген тапсырмада оқушылар мәтінді тыңдап

және жүргізіп оқиды. Диалогтен «Не істеймін?» сұрағына жауап беретін

сөзді тап. Келер шақты қолданыстық тұрғыда ажыратады. Мысалы,

аламын, аралаймын, дайындаймын. Мұғалімнің таңдауына орай бұл

тапсырманы өзгеше етіп ұсынуға да болады. Мұғалім мәтіндегі кей

сөздерді алып тастап, оқушылар тыңдап отырып белгілейтін нұсқа

дайындауына болады. Ондай ой болса, мұғалім мәтінді ақ қағазға басып

шығарып, оқушыларға үлестіреді. Оқушылар тапсырманы орындап

болғаннан кейін оқулықты ашып, өздерін тексерулеріне де болады.

Тыңдалым мәтіні:

Мәтінді тыңда және жүргізіп оқы.

– Осы аптада жоспарың қандай?

– Бүгін тапсырыс беруші келеді. Оның өлшемін аламын.

– Тапсырысты кім береді?

– Сахнада жүрген танымал адам.

– Жарайды, ертеңгі жоспарың қандай?

– Ертең мен мата дүкендерін аралаймын. Бүрсігүні маталарға

қараймын, үлгілерді дайындаймын.

– Ал арғы күні не істейсің? Демалуды ұмытпа.

– Жарайды.

– Одан арғы күні қайда боласың? «Айя» сән үйіне барамыз,

ұмытып кетпе. Жаңа сән үлгілерін көреміз.

– Иә, сол күні фабрикаға барамын деп едім. Үлгеру керек.

– Жақсы. Мен жазып алайын. Сол күні таңертең есіңе саламын.

Сенбі мен жексенбі жұмыс істемейміз. Тауға шығып демаламыз.

8 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Ойланайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада оқушылар

мәтінді тыңдап, мәтін мазмұны бойынша сұрақтар қою арқылы сөйлемді

аяқтап жауап береді.

7 м

ин

«Назар аударайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада мәтін мазмұны

бойынша айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар қимылды

білдіретін сөздерді оқиды.

Берілген сөздерді оқы. Бұл сөздерді айтқанда қандай дыбысты

қолданамыз? Жазғанда қай әріппен жазамыз? Сөздерді дұрыс айт.


˗ сөздің айтылуына байланысты әріпті анықтайды;

˗ сөздерді дұрыс айтады;

˗ сөздерді дұрыс жазады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте

Интербел-


178

«Жаттығайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада мәтіннен алдымен

сөйлемдерді оқиды. Мәтіннен мағыналық айырмашылығын тауып,

кестеге бөліп жазады.

4 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар дайын үлгілерді қолданып сөйлеуге

жаттығады. Өз ойын айтып беруге үйренеді. 3-4

ми

н

«Жазайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада оқушылар оқулықтағы

үлгіге қарап, өзінің алдағы уақытта не істейтінін жоспарлап жазады.

6 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Оқулық

Рефлексия. «Сабақтан алған әсерім» стратегиясы. Сабақты

меңгерсе, «Алма» ағашының алма-стикеріне, жақсы әсер алса,

«Бәйтерек» ағашының жапырақ-стикеріне, ал жағымсыз эмоцияда болса,

«Тікенек» ағашының төртбұрыш-стикеріне жазып, кері байланыс

орнатады.

Алмаағашы Бәйтерек Тікенек

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім








сөздер) жасау және нақтылау мақсатында сұрақтар

құру

2. Мұғалімнің қолдауымен айтылуы мен жазылуында

айырмашылығы бар сөздерді табу


Мәтінді тыңдап, тірек сөздерді

белгілей алады.

Тыңдаған ақпаратындағы

оқиғаны ретімен қоя біледі.

Сөздерді қатесіз жазады.

Рефлексия






Сабақтың

тақырыбы

Кішкентай тігінші. (2-тоқсан 4-тарау) 52-сабақ


179





минимум

Жіп, қайшы, түйме, ине

Пәнаралық

байланыс

Көркем еңбек

Алдыңғы білім Дизайнер


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе б

өлім

Психологиялық ахуал қалыптастыру: «Атомдар мен молекулалар»

ойыны. Әр оқушы – жеке атомдар. Мұғалімнің айтуы бойынша атомдар

қозғалысқа түседі, бір-бірімен жеңіл қақтығысқа түседі. Мұғалім қанша

атомның қосындысынан молекула құралатынын айтады, сол кезде сол

санға сай бірігіп тұра қалу керек. Молекула құрамына кірмей қалғандар

ойыннан шығады. Осылай бірнеше рет қайталанады. Соңында атомдарға

бірігуіне қарай оқушылар топқа бөлініп отырады.

(МК, Ұ) Қызығушылықты ояту

«Ребус шешу». Оқушылар ұсынылған ребусты қарайды, шешуін табады.

Суреттегі берілген заттардың атауын еске түсіру, ребуспен қалай жұмыс

істеу керектігін түсіндіру. Оқушылар ребус арқылы өз білгендерін айтады.

Содан кейін оқулықта берілген сурет сабақтың алғышарты ретінде

қолданылады.

Мысалы, мұғалім оқушыларға:

- Суреттен кімді көріп тұрсың?

- Қыз не істеп жатыр?

- Саған тігінші болған ұнай ма?

Осы секілді сұрақтарын қою арқылы берілген сабақтың тақырыбын

ашады. Күнделікті өмірмен байланыстыра айтуларын сұрау.

«Басбармақ» әдісі арқылы бағалау (мұғалімнің бағалауы)

(Ұ) «Жаңа сөз үйренейік» айдары. Сөздік жұмысы: жіп, қайшы, түйме,

ине сөздерін меңгерту жүзеге асырылады

1. Осы сөздердің мағыналарын ым-ишара арқылы түсіндіру.

2. Дұрыс айтуға дағдыландыру:

- мұғалім сөздерді мәнерлеп оқиды;

- оқушылар мұғалімнен кейін сөздерді дауыстап оқиды;

- тізбекпен оқиды.




3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

180

«Ойланайық» айдарымен берілген тапсырма оқушылардың екі бағандағы

сөйлемдерді салыстырып, мағыналық ерекшеліктерді түсінуі үшін

ұсынылған болатын. Бірінші бағанда нақты қашан жүзеге асатыны

белгісіз бірақ жоспарда бар істер туралы айтқанда қолданылатынын, ал

екінші бағанда ертең нақты орындауға ниетті болғанда қолданатын

құрылым екенін мұғалім оқушыларына ұғындырады. Егер сынып

оқушыларының тілдік деңгейі мүлде төмен болатын болса, екі бағандағы

білім мазмұнын екі сабаққа арнайы бөліп ұйымдастыруға болады, үшінші

сабақта ғана салыстырып пысықтауды өткізу немесе өткізбеу мұғалімнің

өз еркінде.

Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада сөйлемдерді оқып,

мағыналық өзгешелігі мен ұқсастығын табады. Оқушыларға жоспарлы

жұмыстар туралы айтуда сөйлем құрылымының қандай болатындығы

туралы мұғалім жете ақпарат береді.

7 м

ин

жұп

тық

жұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Жаттығайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада жақшаны ашып, -ғалы,

-гелі, -қалы, -келі қосымшаларын жалғап жазады. Мысалы, тігу-тіккелі,

қию-қиғалы.

Үлгі: Мен орамал тіккелі жатырмын.

Оқушылар мұғалімнің көмегімен бір-біріне «Бүгін не істейсің?» сұрағын

қою арқылы алдағы жоспарлы әрекетін баяндап үйренеді.

Үлгі: Мен қазір үйге қайтқалы жатырмын. Одан соң сабақ оқығалы

жатырмын. Орындалатын оқу мақсаты – 4.5.1.3 өз бетінше шағын

мәтіннен етістіктің шақ, рай формаларын ауызша/жазбаша тілде

қолдану.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен ұсынылып отырған тапсырма

оқушылардың оқылым дағдыларын жетілдіруге арналған. Мәтінді түсініп

оқып, мәтін бөліктерінің ретін анықтайды. Берілген суреттердің ішінен

мәтінге қатысты суретті тауып, сол сурет бойынша әңгімелейді.

Мұғалім ауызша комментарий береді: «Жақсы! Тамаша! Керемет!

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Жаттығайық» айдарындағы берілген тапсырмада оқушылар «Тігінші

немен жұмыс жасайды?» деген сұраққа жауап бере отырып, сөйлемді

дұрыс құрастырып үйренеді. 4.2.2.1 берілген тірек сөздер мен жоспардың

негізінде қысқа монолог құру оқу мақсаты осы тапсырма аясында жүзеге

асады.

10 м

ин

Мұғалім оқушылардың сабақтың соңындағы көңіл күйлерін анықтау

мақсатында «Ай» әдісі арқылы (жаңа ай, жарты ай, толық ай) кері

байланыс орнатады.

Толық ай – сабақты толық түсіндім.

Жарты ай – мен жартылай түсіндім.

Жаңа ай – менің түсінбегенім басымдау болды.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Айлар

суреті







4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай


Жоспарланған іс туралы

181


4.2.2.1 Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде


айта алады немесе жаза

алады.

Ойыншық

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Кондитерлік фабрикада. (2-тоқсан 4-тарау). 53-сабақ





4.4.2.1 Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар


Лексикалық минимум Кондитер, қоспалар, суыту, еріту, безендіру

Пәнаралық байланыс технология

Алдыңғы білім Кішкентай тігінші


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Сабақтың өмірмен байланысты болуын қамтамасыз ету мақсатымен

мұғалім осы сабақты кондитерлік зауыттан твикс шоколадының

шығарылуы туралы жарнаманы көрсетеді. Оқушылар жарнаманы

тамашалап болғаннан кейін оқиғаның қай жерде болғанын, онда не

өндірілетінін, онда кімдер жұмыс жасайтындығын қарапайым тілді

қолдана отырып сұрайды. Оқушылар бұрыннан бар білімдерін

қолданып қойылған сұрақтарға өз жауаптарын айтады. Осы мезетте

кондитер, безендіру, қоспа, миксер, араластыру сынды сөздерді

оқушылар алғаш естиді. Бұл алда таныстырылатын жаңа сөздерді оңай

қабылдауға өз септігін тигізетін өте пайдалы басқыш болып табылады.

Одан әрі мұғалім оқушылардың назарын оқулыққа аударып, жаңа

сөздерді үйретуді бастайды.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Сөйлемнің

шаблон-

дары, қима

қағаздар

182

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында әдеттегідей жаңа сөздерді игерту

жұмысы жүргізіледі. Мұғалім әр жаңа сөзді кезеңдік алты басқыш

арқылы таныстырып, оқушыларға меңгертеді. Алдымен сөзді айтады,

оның мағынасын сұрайды, мағынасын меңгертіп алып оның сөйлемдегі

мысалын келтіреді. Мысалдан соң сыныпты жаттықтырады. Осы кезде

түрлі қимылдарды, ассоциацияларды қолдануға болады. Ең соңғы

басқышында сөзді тақтаға жазып көрсетеді.

7 м

ин

Мұғалім тыңдалым тапсырмасын орындауға оқушыларды жұмылдырмас бұрын мынадай дайындық жұмысын жүргізуіне де болады. Оқушыларға екі түрлі торт суретін ұсынып, олардың құрамында не болуы мүмкіндігін және немен безендірілгендігін айтуды мұғалім оқушылардан сұрайды. Оқушылар бұл талқылау тапсырмасына қатыса отырып, алдағы тыңдалым мәтінін тез әрі оңай ұғуға дайын болады. «Тыңдайық» айдарымен ұсынылған тапсырма түсініктемесі: Бұл тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын қалыптастыруға арналған. Мұғалім оқушыларды мәтінге назар аударуын және рөлге бөліп оқу керектігін түсіндіреді. Сонымен бірге берілген мәтіннің мазмұнын толық түсіне отырып, тірек сөздерге назар аудару қажеттілігін ескертеді. Мұғалім сыныпты бірнеше топқа бөліп, өзі бірлесе диалогті оқып шығады. Диалог мазмұнымен танысқаннан кейін, өз ойларын дәлелдеу үшін постер жасайды. Жасаған постерлерін «Автор орындығы» стратегиясын қолданып, топтың бір мүшесі қорғайды.

Тыңдалым мәтіні Диалогті тыңда, жүргізіп оқы.

Әсем: Қараңыз, мынау сүт қой, солай ма?

Наубайшы: Иә, сүт басқа қоспалармен араласып жатыр.

Рауан: Қандай қоспалармен?

Наубайшы: Ұн, тұз, ас содасы, қант, жұмыртқа, какао, ванилин, май.

Дидар: Не деген көп сүт!

Наубайшы: Иә, бізге торт пісіру үшін сүт көп керек.

Әсем: Міне, қараңдар, жаңғақ қосып жатыр.

Наубайшы: Мұнда жаңғақтар уатылады, содан соң ол да миксерге

қосылады.

Рауан: Керемет, шоколадты қараңдар! Ммм, шоколад жегім келіп

тұр.

Наубайшы: Бұл жерде шоколадты уатамыз, ұсақтаймыз. Содан соң

ерітеміз де, торттың бетіне құямыз, безендіреміз.

Дидар: Ммм, құлпынай, апельсин, банан...

Наубайшы: Бұлар тортты безендіру үшін керек.

5-7

СД диск

Негізгі б

өлім

Тыңдалымнан кейінгі тапсырма

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен ұсынылған тапсырма.

Мәтінді қайталап тыңда, оқы. Сөйлемдердің «дұрыс» немесе «бұрыс»

екенін айт. Дұрыс/бұрыс кестесін толтырады.

10 м

ин

Жұп

тық

жұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Ойланайық» айдарымен берілген тапсырмада айтылым мен жазылым дағдысы қалыптасады. Бұл тапсырманы әр оқушы жеке орындайды. Тапсырма түсініктемесі: Сөйлемдегі жақша ішінде берілген сөздерді толықтырып, келер шақты қолданыстық тұрғыда ажыратады. Әр оқушы өз жұмыстарын бір-бірімен алмасып, өзара бағалайды.

183

«Жазайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада «Ретін тап» ойыны

арқылы суреттерді араластырып коллаж ретінде беруге болады. Әр топ

флипчартқа суретті ретімен жапсырып, берілген жазу үлгісімен

жоспарлап жазады. Рефлексия: «Алма ағашы» әдісі. Жасыл түсті алма – мен бүгін бәрін жақсы орындадым деп ойлаймын: менің көңіл күйім көтеріңкі. Қызыл түсті алма – мен тапсырманы орындай алмадым, көңіл күйім жоқ.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық


мақсатында кеменің суретін таратып береді. «Егер саған сабақ ұнаса

және тапсырманың барлығын сәтті орындаған болсаң, кемеңді жасыл

түске боя. Егер сен сабақта белгілі бір қиындықты кездестірсең,

кемеңді сары түске боя. Егер сен сабақ барысында тапсырмаларды

орындау қиын болып, мұғалімнің көмегі қажет болса, кемеңді қызыл

түске боя» деп оқушыға түсіндіріледі.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин)

мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемді

толықтыру және түйінді тұстарын анықтау/кесте

толтыру/кластер құрастыру

2. Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын

жоспар негізінде жазу


Тағамның дайындалу ретін

түсінеді

Тағамның дайындалу ретін

ауызша/жазбаша түрде айтып

үйренеді.

Сөйлеу және жазу барысында

етістіктің шақтарын дұрыс

қолданады.

Рефлексия






Сабақтың

тақырыбы

Ас мәзірі. (2-тоқсан 4-тарау). 54-сабақ

184

Дағды Оқылым, жазылым

Оқыту мақсаттары 4.3.1.1 *Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі

қойып оқу

4.4.1.1 *Шағын сюжетті комикс/буклет/коллаж/жарнама/презентацияны



минимум

Даяшы, аспаз

Алдыңғы білім Кондитерлік зауытта



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Балаларға мұғалім экраннан (немесе тақтаға ілінген ас мәзірі) ас мәзірін

көрсетіп, оның не екенін сұрайы. Онда көрсетілген тағамдарды атап

берулерін өтінеді. Содан соң ол тағамдардың топтасуына байланысты сұрақ

қояды. Мысалы: – Бірінші ас қайсы, балалар? Екінші асқа не ұсынылған?

Сусынға не бар екен мұнда? – деп мұғалім оқушыларды сөзге тартады, жаңа

тақырыпқа ендіреді. Сабақты оқушылардың назарын аударатындай етіп

бастап, жаңа тақырыпқа ойыстыру үшін мұғалім өзінің кеше мейрамханаға

немесе дәмханаға барғанын айтып мақтануына да болады. Мәселен, нендей

тағамдарға тапсырыс бергенін оқушылардың тауып айтуын сұрау арқылы

көңіл күйін көтеріп әрі тақырыпқа қатысты сөздік қорларын

жинақтауларына ықпал етуге болады. Бұл амал арқылы да мейлінше

көптеген тағам түрлерін оқушыларға ататтыруға болады. Бұл амалдар –

авторлар тарапынан ұсынылған қарапайым үлгілер. Ал мұғалім өзінің

шеберлігіне орай бұдан да креативті дүниелерді сабақтың ұйымдастыру

бөліміне енгізе алады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық




сөздерді меңгеріп сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады.

Сабақтың келесі кезеңінде әдеттегідей жаңа сөздерді игерту жұмысы

жүргізіледі. Мұғалім әр жаңа сөзді кезеңдік алты басқыш арқылы

таныстырып, оқушыларға меңгертеді. Алдымен сөзді айтады, оның

мағынасын сұрайды, мағынасын меңгертіп алып оның сөйлемдегі мысалын

келтіреді. Мысалдан соң сыныпты жаттықтырады. Осы кезде түрлі

қимылдарды, ассоциацияларды қолдануға болады. Ең соңғы басқышында

сөзді тақтаға жазып көрсетеді.

3 м

ин

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырманы «Ашық микрофон» әдісі арқылы

оқушылар қолдарына микрофон ұстап, жұптасып, бір-бірімен сұхбат

жүргізеді. Суретке қарап сұрақтар қойып, жауап береді. Бұл әдіс

оқушыларды жылдам әрі тұжырымды ойлауға дағдыландырады.

10

ми

н

Жұ

пты

қ ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

185

Оқылым тапсырмасы: «Оқиық» айдарымен ұсынылған тапсырма түсініктемесі: Бұл тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын қалыптастыруға арналған. Мұғалім оқушыларды мәтінге назар аударуын және рөлге бөліп оқу керектігін түсіндіреді. Сонымен бірге берілген мәтіннің мазмұнын толық түсіне отырып, тірек сөздерге назар аудару қажеттігін ескертеді. Мұғалім сыныпты бірнеше топқа бөліп, өзі бірлесе диалогті оқып шығады. Диалог мазмұнымен танысқаннан кейін, өз ойларын дәлелдеу үшін постер жасайды. Жасаған постерлерін «Автор орындығы» стратегиясын қолданып, топтың бір мүшесі қорғайды. «Оқиық және жауап берейік» айдарымен ұсынылған тапсырма

Мәтінді қайталап оқы. Мәтін мазмұны бойынша үлгіге қарап берілген


4 м

ин

Жек

е жұ

мы

с

Интербелс

енді тақта

Оқулық

«Назар аударайық» осы шақ пен келер шақтағы болатын құбылысты мысал

келтіру арқылы қолданыстық тұрғыдан түсіндіреді

2 м

ин

«Есте сақтайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада сөйлемдерді оқып, мағыналық өзгешелігі мен ұқсастығын табады. «Жаттығайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға мәтін беріледі.

Мәтіндегі сөздерге тиісті қосымшаны жалғап, өзгертіп жазады. Бұл

оқушылардың сауатты жазуына, өткен іс-әрекетті қолданыстық тұрғыда

сауатты қолдана білуіне ықпал етеді.


6 м

ин

Мұ

ғалім

-сын

ып

Оқулық

«Жаттығайық» тапсырмасында оқушылар мәтінді өзгертіп жазады. Оқушылардың есте сақтау қабілеттері мен жазылым дағдылары дамиды.

«Ойланайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада оқушылардың сыни ойлау дағдысын дамытумен қатар, сөйлеу дағдысын да жетілдіруге бағытталады. Мұғалім оқушыларға сұрақтар қояды: Даяшы не істейді?

Аспаз немен айналысады? Әр топтан бір оқушы өз ойларымен жеткізіп жауап береді.

7 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Жазайық» айдарымен ұсынылған тапсырманы орындауда оқушылардың айтылым, жазылым, тындалым дағдылары қалыптасады. Ынтымақтастық қарым-қатынас түзеді. «Қар кесегі» әдісі арқылы әрбір топ оқушылары басқа топтарға бағыттап параққа сұрақ жазып лақтырады. Сұрақтармен кезек-кезек алмасады. Диалог құрастырып жазады.

2 м

ин

Ақ қағаз

Дәптер

Оқулық

«Ойнайық» айдарымен берілген тапсырмада оқушылар рөлдік ойынға

қатысады. өздеріне бөлінген рөлдерді сомдап, лексикалық минимум мен

грамматикалық ережелерді дұрыс қолданады.

Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушылармен кері байланыс

орнатады. Оқушылар берілген белгілердің біреуін қоршап көрсетіп, тақтаға

жапсырады.

? – сұрақтарым бар.

! – тақырыпты түсіндім.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

(? ! )

белгілер

салынған

парақтар







4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті

ақпаратты тауып/шолып/белгі қойып оқу


Сұрақтарға мәтіннен жауап таба

алады.

Диалогке қатысып, болжау мағыналы

186

4.4.1.1 *Шағын сюжетті комикс/буклет/

коллаж/жарнама/презентацияны сөйлемдермен

толықтыру

сөзді қолдана біледі (-ар/-ер/-р

қосымшалары арқылы келер шақты

болжайды).

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Еңбек адамдары. (2-тоқсан 4-тарау). 55-сабақ






сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс


лексикалық минимум Диқан, диірменші, жүргізуші, сатушы, есепші

Алдыңғы білім Ас мәзірі

Пәнаралық байланыс Еңбек, дүниетану


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


187

Кір

іспе б

өлім

«Ойланайық» айдарымен берілген тапсырма – жаңа сөздерді меңгертуге

арналған жұмыс түрі. Берілген сөздерге қосымша жалғап, мағынасын

түсіндіреді. Мұны оқушыларға жеңіл әрі тартымды етіп ұйымдастыру

үшін мұғалім жылы түспен боялған жолақшаларға мамандық атауын

тудыруға болатын сөздерді жазып, алдымен оларды ататтырып,

мағынасын ажыратып айтуларын сұрай алады. Ол үшін оқушылар үшін

жаңа болмайтын сөздердің үлесі басым болғаны жөн. Кейін сол сөздерге

жұрнақ жалғау арқылы оқушылар жаңа сөздерді өздері тудырып

айтуларына болады. Яғни, сөздерге қатысты жалғаулар да бөлек түсті

жолақшаларға жазылып, тақтаға магнитпен бекітіледі. Дәл осы

тапсырманы интерактивті тақтамен жасауға да әбден болады. Егер

сынып оқушыларының қабілеті төменірек болған жағдайда шатасқан

жіптің ізімен сөзге тиесілі жалғауды тауып айтуды ұйымдастыруға

болады. Ал оқулықтағы алғашқы тапсырманы осы дайындықтан

өткеннен кейін оқушылар өте жеңіл орындап, сабаққа деген ынталары

арта түсетін болады.

2-3

ми

н

Мұ

ғалім

-сын

ып

Суреттер

Оқулық

Сөйлемнің

шаблон-

дары, қима

қағаздар

Негізгі б

өлім

«Оқиық» айдарымен берілген тапсырманы орындау үшін мұғалім сынып

оқушыларын бірлесіп оқуға жұмылдырады.

(Ж) «Оқы» айдарымен ұсынылған тапсырма Оқушылар оқулықта берілген өлең мәтініне назарын аударады. Мәнерлеп

оқудың үлгісін көрсету. Оқушыларға мәтіндегі мағыналас жаңа сөздерді

суреттермен сәйкестендіріп тауып оқиды. «Миға шабуыл» әдісі арқылы

сұрақтар қою:

Өлеңнен не түсіндің? деген сұрақ қою, оқушылар өз ойларын

түсіндіреді.

Өлеңнің ішінен суретке сәйкес келетін мағыналас сөздерді табады.

Бұл тапсырма аясында 4.3.4.1 мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын

және кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар

(неліктен? не үшін?) құрастыру және оған жауап беру оқу мақсаты


«Оқиық және жауап берейік» айдарымен ұсынылған тапсырмада мәтінді

қайталап оқиды. Еңбек адамдарының суретін табады және үлгі бойынша

сөйлейді. Мысалы, комбайыншы-комбайн, диқаншы-диқан.

10 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Ізденейік» айдары оқушылардың ізденіс жұмысын ұйымдастыруға

бағытталған. Оқушылар өздеріне қажет мәліметті іздеп табу қабілетіне

ие болу керек. Бұл тапсырма бойынша ғаламтордан немесе сабаққа

арнайы әкелінген түсіндірме сөздіктен ақпарат іздетіп, оқушыны

өзбетімен іздене білуге үйретеміз.

6 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Кесте

Интербел-


188

«Ойнайық» айдарымен ұсынылған тапсырма оқушылардың алған

білімдерін қолданып үйренулеріне арналған. Оқушылардың маңдайына

мұғалім осы сабақта таныс болған қызмет иелерінің суреттерін

жапсырады. Оқушылар өзіне қарсы тұрған адамнан өзінің кім екенін

сұрайды. Қарсы тұрған оқушы «иә» немесе «жоқ» деп қана жауап

беруіне рұқсат етіледі. Мұғалім сыныпты аралап жүріп оқушылардың

ойын шартын ұстанатындығына көз жеткізеді және өз тарапынан қолдау

көрсетеді.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Жазайық» айдарымен ұсынылған тапсырма.

Нан дастарқанға қалай келеді? Еңбек адамдары қандай қызмет атқарады?

Мәтінді толықтырып жазады. Яғни оқушылар көп нүктелердің орнына

тиісті сөздерді қойып жазады.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық.

Тақырыпқа

қатысты

сөздері бар

парақша-

лар





Алмаағаш Бәйтерек Тікенек

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-



2. Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5





меңгереді.

Мәтін мазмұны

бойынша

сұрақтарға жауап

береді.

Рефлексия






189

Сабақтың тақырыбы Қайталау. (2-тоқсан 4-тарау). 56-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.2.4.1 *Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау


сөйлем) баяндау, кері байланыс беру, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын





Алдыңғы білім Еңбек адамдары

Пәнаралық байланыс Музыка, көркем еңбек, әдебиеттік оқу


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе


«Қол шапалақтары» жаттығуы. Бұл жаттығу оқушылардың көңіл

күйін қуаныш деңгейіне көтеріп, сабақты жақсы, эмоционалды деңгейде

бастайды. Оқушылар шеңбер құрып тұрады. Шеңбер ортасына өз қалауы

бойынша бір оқушы шығады. Ол оқушы шеңбер ортасына орналасқан

соң, қалған сыныптастары оған қол шапалақтайды. Қол шапалақтау

ұзақтығы ортада тұрған оқушының қалауына байланысты. Ортадағы

қатысушы топқа рақметін білдіріп, шеңберге қайтып тұрады. Осыдан

кейін басқа оқушы шығады. Қол шапалақ иесін бағалаған кезде,

біреулеріне ол қатты ұнайды, келесілерін ұялтады, кейбіреулері бұған

шексіз рақметін білдіреді, ал кейде топ ұзақ уақыт шапалақтап,

қатысушыны жібермейді.

Бұл сабақта оқушылар «Мамандықтар әлемі» ортақ тақырыбы бойынша

өткенді қайталайды, еске түсіреді. Оқушылар ауызша «Қайдан?» сұрағына

жауап береді. Бірінші бөлім бойынша барлығы 5 тапсырма берілген.

Тапсырмалар сұрақ түрінде құрастырылған. Оқушылар мұғалімнің

көмегімен әр тапсырма бойынша жұмыс істейді. Жұмыс істеу барысында

өз білімдерін көрсетуге мүмкіндік алады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

190

Негізгі б

өлім

«Бір аптаға жоспар құра аламын» айдары

1-тапсырмада оқушылар бір апталық күн тәртібіндегі жоспарын құрады.

Үлгі: Дүйсенбі кітапханаға барамын.

Сейсенбі ...

«Апта күнерін басқаша түсіндіре аламын» айдары

2-тапсырма. Бұл тапсырмада айтылым дағдысы қалыптасады.

Оқушылар алдыңғы білімдерін еске түсіріп, мамандық атауларының іс-

әрекетін білдіретін сөздерге тәуелдік жалғауын жалғап, ауызша/жазбаша

түрде қолданады.

«Істің орындалу ретін түсіндіре аламын» айдары

3-тапсырмада сынып жұппен жұмыс істейді. Мәтіннен алдымен

сөйлемдерді оқиды. Мәтіннен мағыналық айырмашылығын тауып, кестеге

бөліп жазады.

Бір-біріне сұрақтар қою арқылы айтылым дағдысы қалыптасады.

«Мамандық атауларын білемін» айдары

4-тапсырма. Бұл тапсырмада оқушылардың жазылым дағдысы

қалыптасады. Оқушылар мұғалімнің көмегімен бір-біріне «Бүгін не

істейсің?» сұрағын қою арқылы алдағы жоспарлы әрекетін баяндап

үйренеді.

Үлгі: Мен қазір үйге қайтқалы жатырмын. Одан соң сабақ оқығалы

жатырмын. Көп нүктенің орнына барыс септігінің жалғауларын дұрыс

жалғап жазады.

5-тапсырма. «Сөйлемнің мағынасын ажырата аламын» айдары бойынша

тапсырмасын орындайды.

6-тапсырма. «Болашақ жоспарым туралы жаза аламын, айтамын»

Жақшаны ашып, жазады.

30 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық





3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







4.2.4.1 *Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау

4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс беру, сөйлеу



Сөздерге қосымшаларды

орынды жалғай алады.

Қойылған сұрақтарға жауап

бере алады, өзі сұрақ қоя

191

4.5.1.2 Көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді


біледі.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Сәулетшінің өнері. (2-тоқсан 4-тарау). 57-сабақ



қойып оқу




Лексикалық минимум Ұста, сәулетші, құрылысшы, шатыр, баспалдақ, көлем

Алдыңғы білім Қайталау сабағы



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


192

Кір

іспе

бөл

ім

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырма. Бұл тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын жетілдіруге арналған. Тапсырманы орындауда оқушылар суретпен жұмыс істейді. Тірек сөздер суреттер арқылы меңгертіледі. Бұл оқушылардың жаңа сөздерді есте сақтауына көмектеседі. Мұғалім, алдымен, үй құрылысына қатысты бейнебаян көрсетеді. Мұғалім қандай үйлерді көріп тұрғандарын сұрайды. Оқушылар бейнебаяннан көрген үйлерді өздері білетін таныс сөздермен сипаттайды. Мысалы, үй, үлкен, үлкен емес, биік, биік емес, кішкентай, терезе, есік т.б. Мұғалім осылайша оқушыларға жаңа сабақтың тақырыбын анықтатады, тірек сөздермен таныстырады. Тапсырмадағы бірінші суретте: «Үй неден тұрады?» сұрағы арқылы жебе сызықтарымен берілген тірек сөздерді қатыстыра отырып, сөйлем құратады. Үй іргетастан, қабырғадан, шатырдан, баспалдақтан тұрады. Осындағы шығыс септік формасында келген сөздерге оқушылардың назарын аудартып, жаттықтыру қажет. «Үйді кімдер салады?», «Үйді неден салады?» сұрақтарына жауап беру

үшін суретте берілген сөздерді қатыстыра отырып, сөйлем құрайды.

М ы с а л ы , Үйді құрылысшылар салады. Үйді кірпіштен, ағаштан, тастан

салады. Шығыс септік формасында келген жалғауларды тапқызу керек.

Мұғалім оқушыларды жұпқа бөліп, түрлі үлгідегі салынған суреттерді

таратады. Оқушылар үлгі бойынша қалаған суреттерін неден тұратынын

айтып шығады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Сөйлемнің



Негізгі б

өлім

«Ж а ң а с ө з ү й р ен е й і к » а й д а р ы н д а о қ уш ы л а р ғ а ж а ң а с ө з д е р д і ң м а ғ ы н ал а р ы т ү с і н д і р і л ед і . Ж а ң а с ө з б ен т а н ы с т ы р у ү ш і н о қ уш ы л а р ғ а с ур е т т е р ұ с ы н ы л ад ы . О қ уш ы л а р с ур е т т е р б о й ы н ш а а т ап , с ө з т і р к е с т е р і н , с ө й л ем д е р қ ұ р а с т ы р ад ы .

5 м

ин

жұп

тық

жұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Ойланайық» айдарымен ұсынылған тапсырма. Оқушылар алдыңғы

тыңдаған мәтінді еске түсіріп, қоршаудағы сөздерді оқиды. Кестенің

тиісті бөлігіне қойып жазады.

6 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Кесте.

Интербел-


«Көрсетейік және айтайық» айдарымен ұсынылған тапсырма. Интербелсенді тақтаға әртүрлі қабаттан тұратын 4 үйдің суреті көрсетіледі. Оқушыларға келесі сұрақ қойылады: Үйдің шатыры қандай? Үйдің көлемі қандай? Үйдің құрылысын кімдер салады? Қандай айырмашылығы мен ұқсастықтары бар? Оқушылар суреттегі үйлердің шатырын, көлемін, ұқсастықтары мен айырмашылықтарын айтады. Оқушылар дәптерлеріне үйдің суретін сипаттап жазады. Енді оқушылар шатыр, көлем, құрылысшы сөздерін сөйлеу тілінде қолданады.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Анықтайық» айдарымен ұсынылған тапсырма. Оқулықтағы

сөйлемдерді оқып, оқушылар суретке қарап, берілген сөйлемдегі

сөздерді табады.

4 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Оқулық

193

«Оқиық» айдарының тапсырмасы «бірлесіп оқу» әдісі арқылы

орындалады. Әр сөйлемді оқығанда, кейбір сөздердің мағыналарын

мағыналас сөздер немесе сурет, қимыл көрсету арқылы оқушылардың

түсінгендерін бақылап отыру. Мәтінді толық мазмұндайды.

Бұдан кейін оқушылар мәтіннің мазмұны бойынша берілген жағдаятқа

жауап беру үшін жұбымен талқылайды. Оқушылар оқулыққа берілетін

көмекті тізбектеп айтады.

Кері байланыс: Оқушылардың жауаптарын мұқият тыңдау, мадақтау.

Қысқа жауаптарды да қабылдау. Жауап беруге талпыныс жасаған

оқушыға қолдау көрсету. Осы тапсырманы орындау барысында 4.3.1.1

мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі

қойып оқу мақсаты жүзеге асырылады.

4 м

ин


оқулықтағы берілген сұрақтарға жауап береді. Бұл тапсырманы

орындап болған соң «сұрақты өзгерт» ойынын ойнайды. Оқушылар

оқулықта берілген сұрақтарды басшылыққа ала отырып, өздері сұрақ

құрастырады. Тапсырма топта орындалады. Қай топ бірінші дайын

болса, сол топ өз сұрақтарын келесі топтарға қояды. Оқушылар бір-

бірін «Басбармақ» әдісі бойынша бағалайды. Оқушыларға сұрақ

құрастыру үшін мұғалім алдын ала дескрипторлар таратып береді.

3 м

ин

«Жасайық» тапсырмасын орындау үшін оқушыларға үй жасау үшін

қажетті құралдар беріледі. Оқушылар өздеріне берілген түрлі түсті

қағаз, қатырғықығаз, желім, қайшыны пайдалана отырып үй жасайды.

Бұл тапсырма оқушыларды шығармашылыққа баулиды,

қызығушылығын оятады. Үй жасап болған соң, оқушылар өздерінің

үйлерін таныстырып, кері байланыс орнатады. Оқушыларға бұл

тапсырманы орындау үшін мұғалім алдын ала уақыт белгілейді.

Осы тапсырманы орындау барысында 4.2.3.1 белгілі бір тақырыпта

сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері

байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу


7 м

ин

2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім









194


2. Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-

5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау,

дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу мақсаты жүзеге асады.

Жаңа сөздерді меңгереді.

Оқыған мәтін мазмұнын

түсінеді.

Мәтінді толық

мазмұндайды.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Шаштаразда. (2-тоқсан 4-тарау). 58-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.5.1.4 Септік/жіктік формалардағы жіктеу есімдіктерін және септеулік




Лексикалық минимум Шаштараз, сусабын, тарақ, алжапқыш, түйреуіш, жабын

Алдыңғы білім Сәулетшінің өнері



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


195

Кір

іспе

Оқушылaрдың caбaққa дaйындығын текcеру. Көтерiңкi көңiл күй

oрнaту үшiн «Көңіл күйім» әдісін қолдану арқылы сабақтың

басталуына жағымды ықпал ететін көңіл күй қалыптастыру. Кабинеттің

төрт бұрышына смайликтер жапсырылады. Смайликтер түрлі көңіл

күйді бейнелейді. Оқушылар өз көңіл күйіне сәйкес келетін смайликтің

жанына барады.

«Анықтайық» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа сөздерді



сөздерді меңгеріп сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады.

Шаштараз, сусабын, тарақ, алжапқыш, шаш қыстырғыш, жабын






Мұғалім осы сабаққа оқушылармен бірлесіп жаңа шаш үлгісін таңдау

үшін журнал алып келеді. Оқушылар өз ұстаздарына үлесуі мүмкін

шаш үлгісін тауып көрсетеді. Осылайша да сабақты бастап кетуге

болады. «Мүмкін сабақ соңында маған лайық басқа шаш үлгісі шығып

қалар, кәне, сабағымызды бастайық!» – деп мұғалім іске кіріседі.

Немесе мынау дұрыс сияқты деп бір оқушыны «Шаштараз» боласың

деп тақтаға шақырып, оған қажет болуы мүмкін заттарды таңдату

арқылы жаңа сөздермен танысуды бастап кетуге болады. Оқушы

шаштаразға қажетті құралдарды көрсетеді, айтады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Сөйлемнің



Негізгі б

өлім

«Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар берілген

сөздерге қандай сұрақ қоюға болатыны туралы ойланады.

Беріл ген 2- тапсырма оқушылардың сабаққа қызығушылығын

қалыптастыруға, тірек сөзді сөйлеу әрекетінде қолдануға, өз ойларымен

бөлісуге бағытталған. Сабақтың тірек сөздері «сусабынмен, тарақпен,

қайшымен, шаш қыстырғышпен» сөздерінің мағынасын суреттер

арқылы меңгерту. Мысалы, шаштараз сусабынмен не істейді? Немесе

оқушыларға жағдаяттық тапсырма ұсынуға болады.

1. Сен шаштаразға келдің, шаштаразға өзіңе ұнаған шаш үлгісі туралы

қалай түсіндірер едің?

2. Шаштараздың сенің шашыңды қиғаны саған ұнамады, не істейсің?

Осындай жағдаяттық тапсырмалар арқылы оқушының сабаққа

қызығушылығын арттырып, осындай жағдайларда не істеуге болатыны

туралы ойлануына мүмкіндік береді.

(Саралау тапсырмасы ретінде орындатуға қолайлы)

7 м

ин

топ

пен

жұм

ыс

Суреттер

Оқулық

196


көмектес септік жалғауларының дұрыс нұсқасын жалғап айтады.

Оқушыларды мәтін бойынша қосымша сұрақтар қою арқылы септік

жалғауларын дұрыс жалғап айтуға жаттықтыруға болады.

Оқушыларға екі нұсқадағы тапсырманы ұсынуға болады. Мысалы,

білім деңгейі төмен оқушыларға көмектес септігі жалғауларын қажетті

сөздермен түгелдей беріп, сөйлем құратуға болады. Ал екінші топқа

сөздерді ешқандай жалғаусыз түбір күйінде беру керек. Білім деңгейі

жоғары оқушылар өздері шамаларына қарай бірнеше сөйлемдер

құрастырып айтады.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте.

Интербел-


«Жаттығайық» айдары бойынша а) тапсырмасын орындауда

оқушыларға мәтін беріледі. Мәтіндегі сөздерге тиісті қосымшаны

жалғап, өзгертіп жазады. Бұл оқушылардың сауатты жазуына, өткен іс-

әрекетті қолданыстық тұрғыда сауатты қолдана білуіне ықпал етеді.

ә) Жақшада берілген сөздерге жіктік жалғауын көпше, жекеше түрде

жалғап, дұрыс нұсқада жазып үйренеді.

7 м

ин

«Назар аударайық!» айдарымен ұсынылған тапсырма.

«Балалар философиясы» әдісімен кестедегі сөйлемдерді оқып, тақтаға

шығып, шеңбер жасап, бір-біріне сұрақ қою арқылы кестеде берілген

сөйлемдерді салыстырады. Екінші бағандағы мен, пен сөздері неліктен

бөлек жазылғанын түсіндіреді. Осы тапсырманы орындау

барысында 4.5.1.1 мұғалімнің қолдауымен шылауларды, көмекші

сөздерді ажырату, ауызекі және жазба тілде қолдану мақсаты жүзеге

асырылады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. жұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

«Сөйлесейік» оқушылар берілген тапсырманы рөлге бқліп оқиды, және

өз беттерінше жалғастырады.

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен ұсынылған тапсырма.

«Бірлесіп оқу» әдісімен оқушылар мәтінді іштей түсініп оқиды.

Мәтіннің ішінен септік жалғауы жалғанған сөздерге (кіммен? немен?)

сұрағын қойып, жауап береді. Демек, осы тапсырманы орындау

барысында орындалатын оқу мақсаты: 4.5.1.4 септік/жіктік

формалардағы жіктеу есімдіктерін және септеулік шылауларды

ауызша/жазбаша тілде қолдану.

3 м

ин

ут

Оқулықта берілген сабақтың соңғы тапсырмасы «Жаттығайық»

айдарымен беріліп, алдыңғы «Назар аударайық!» айдарымен берілген

ескертуді пысықтау жұмысы жүргізіледі.

4 м

ин

Мұғалім сабақ соңында оқушылармен кері байланыс орнатады.

Оқушылармен бірлесіп бірін-бірі бағалайды. Сабақты қорытып, алдағы

жоспарларын анықтайды.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім







197

4.5.1.4 Септік/жіктік формалардағы жіктеу есімдіктерін және

септеулік шылауларды ауызша/жазбаша тілде қолдану

4.5.1.1 Мұғалімнің қолдауымен шылауларды, көмекші сөздерді


Мәтіннен қажетті ақпаратты

табады

Шылау сөз бен қосымшаны (-

мен/-бен/-пен)ажыратады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Шаш үлгісін таңдаймыз. (2-тоқсан 4-тарау). 59-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты


4.2.1.1 Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді

табу және сөйлеу барысында қолдану

Лексикалық минимум Тікірею, ұйысу, тақырланып алыну

Алдыңғы білім Шаштаразда



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Ойланайық» айдарымен ұсынылған тапсырма сабақтың

ұйымдастыру бөлімін жүзеге асыру мақсатымен берілген. Оқушылар

алдыңғы сабақта алған білімдерін пысықтай отырып, сөзжұмбақты

шешеді. Тапсырма топта орындалады. Тапсырманы орындап болған

соң, топтар өзара ауысып, бір-бірінің жұмыстарын салыстырады, баға

береді.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Сөйлемнің


қима қағаздар Н

егізгі бөлім

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырма. Берілген тапсырма

оқушылардың сабаққа қызығушылығын қалыптастыруға, тірек сөзді

сөйлеу әрекетінде қолдануға, өз ойларымен бөлісуге бағытталған.

Оқушының бір-бірінен ақпарат алу дағдысын қалыптастырады.

Оқушылар бір-бірімен әңгімелесу арқылы ой қорыта алады, жұптық

жұмыс жүреді. «Бір минуттық әңгіме» тәсілі арқылы оқушылар

қарама-қарсы сызық бойымен қатарға тұрып, жұптық әңгіме

жүргізеді: а) Суретке қарап, суреттерді қоршаудағы сөздермен


ә) Саған қандай шаш үлгісі ұнайды? Сөздерді қолданып сөйлейді.

б) Сыныптастарына өз шашының үлгісі туралы айтады.

в) Көршісінің шаш үлгісін сипаттап айтады.

10

ми

н

топ

пен

жұ

мы

с

Суреттер

Оқулық

198

«Оқиық» айдарымен ұсынылған тапсырма түсініктемесі: Бұл тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын қалыптастыруға арналған. Мұғалім оқушыларды мәтінге назар аударуын түсіндіреді. Сонымен бірге берілген мәтіннің мазмұнын толық түсіне отырып, тірек сөздерге назар аудару қажеттігін ескертеді. Мұғалім сыныпты бірнеше топқа бөліп, өзі бірлесе мәтінді оқып шығады. Мәтін мазмұнымен танысқаннан кейін, өз ойларын дәлелдеу үшін постер жасайды. Жасаған постерлерін «Автор орындығы» стратегиясын қолданып, топтың бір мүшесі қорғайды. Осы тапсырманы орындау барысында 4.3.3.1 мақсаты жүзеге асырылады.

6 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте.


тақта,

суреттер

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен ұсынылған тапсырма

Мәтінді қайталап оқы. Сөйлемдердің «дұрыс» немесе «бұрыс» екенін

айт. Дұрыс/бұрыс кестесін толтырады.


1. Мәтінді 2 рет оқиды.

2. «Дұрыс/бұрыс» кестесін толтырады.

3. Мәтінді ретімен әңгімелейді. Ақпарат дұрыс бұрыс

1. Шаш алдымен жуылған + 2. Шашты екінші бұйралаған

-

3. Шаш алдымен өрілген, содан соң

бұйраланған

+

4. Шашты гельмен қатырған

-

5. Шашқа түйреуіш таққан

-

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

кесте

«Жаттығайық» тапсырмасын орындау үшін оқушылар сабаққа алдын ала алып келген қуыршақұтары мен түрлі түсті жіптерін пайдаланады. Ұл балаларға қамшының бауын өргізіп ал қыз балаларға қуыршақтың шашын әсемдету орынды болып табылады.

5 м

ин

«Жасайық» айдары нақты шығармашылық тапсырма болып

табылады. Бұл тапсырманы оқушылар жеке орындап көрсетеді.

Оқушыларға алдын ала қуыршақ әкелуге тапсырма беріледі.

Интербелсенді тақтадан әртүрлі шаш үлгісі бар қуыршақтың суреті

көрсетіліп тұруы керек. Жоғарыдағы оқыған мәтінді басшылықа ала

отырып, үлгілерге қарап, қуыршағының шашын сәндейді. Шаш

үлгісін қалай жасағанын айтып береді.

7 м

ин

жек

е жұм

ыс

Оқулық,

дәптер

кестесі

Мұғалім сабақты қорытып, өткен сабаққа өз бағасын береді,

оқушылардың пікірін біледі. Өз тарапынан ауызша комментарий

береді. «Жақсы! Тамаша! Керемет! қолдаушы сөздерін қолданады.

Оқушының ынтасын арттырады.

2 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім









Мәтіннен қажетті ақпаратты тауып оқиды.

199


2. Берілген сөздерге қарама-қарсы ммағыналы,


қолдану

Айтылым барысында сөздердің синонимін,

антонимін қолданады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Киім дүкенінде. (2-тоқсан 4-тарау). 60-сабақ


Оқыту мақсаттары

4.3.3.1 Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата, аңыз, мысал, өсиет

әңгімелердің), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің



Лексикалық минимум Өлшем, баға, түр, малақай, бөкебай, бәтеңке, белдемше


Алдыңғы білім Шаш үлгісін таңдаймыз


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Оқиық» айдарымен ұсынылған тапсырма. Мұғалім өлеңді 2 рет

мәнерлеп оқып береді. «Өлеңнен не түсіндің?» деген сұрақ қою,

оқушылар өз ойларын түсіндіреді. Өлеңді жаттауға дайындық

ретінде кейбір сөздерді, суреттерді интерактивті тақтадан көрсетеді.

Аталмыш оқылым тапсырмасы сабақтың кіріспе бөлімі болып

табылады.

5-6

ми

н

Мұғал

ім-

сын

ып

Суреттер

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарының тапсырмасы оқылымнан

кейінгі жұмыс түріне жатады. Интербелсенді тақтадан өлеңде

кездесетін киім атауларын атап көрсетеді. Оқушылар оқулықта

көрсетілген киім-кешек атауларын үйренеді. Осы тұста киім туралы

не киім аттарын қолданып төрт жол өлеңді бірлесіп құрастыруға

болады.

5 м

ин

ми

нм

ин

200

«Назар аударайық» айдарымен берілген мәлімет бойынша мұғалім

қосымша меңгертеді. Тапсырманы тереңдету үшін өзге де мысалдар

келтіруіне болады. Алайда тақырыптан алшақтап, лексикалық

тақырыпқа мүлде жат сөздерді алып немесе оқушылар таныс емес

сөздерді алып, үйренетін жаңа сөздер санын арттырып жібермеуді

есте ұстаған жөн. Ал меңгертілетін жаңа сөздерді сабақтың оңтайлы

тұсында бірден барлығын үйретуге болды немесе саны көлемдірек

болса, екі бөлікке бөліп өткізуге болады. Жаңа сөздерді үйретуде

алты қадамды қатерде ұстаңыз.

4 м

ин

Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» айдарымен ұсынылған тапсырмада оқушылар жаңа сөздерді пайдаланып бір-біріне сұрақтар қойып, сипаттау сөздерді пайдалануды үйренеді. Тапсырма қалай орындалуы керек. Алдыңғы тапсырманың логикалық жалғасы ретінде ұсынылған бұл тапсырма оқушыларды өздерінің арнайы киімдері туралы айтуға дайындайды. Келесі кезекте оқушылар өздерінің киімдері бойынша бір-біріне сұрақтар қояды. Бұл тапсырманы сауалнама түрінде өткізуге болады. Тапсырманы жұпта орындайды. Сенің малақайың бар ма? Малақайыңның түсі қандай?

Сенің бәтеңкең қара ма әлде қоңыр ма?

7 м

ин

топ

пен

жұ

мы

с

Суреттер

Оқулық

«Ойланайық» тапсырмасы оқушының қисынды ойлау қабілетін, сыни

ойлауын дамытуға бағытталған. Оқушылар оқыған мәліметтердің

кімнің атынан айтылғандығын ажыратып берулері қажет. Егер

оқушыларға бұл тапсырманы орындау қиынға соғып жатса, мұғалім

тарапынан қолдау көрсетілуі қажет.

5 м

ин

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасы оқушының көру арқылы есте

сақтауын дамытуға, сондай-ақ, айтылым дағдысын дамытуға бағытталған.

Оқушылар интербелсенді тақтадағы суреттерді көрсету арқылы

сөйлемдер құрастырып айтады. Бұл тапсырма арқылы оқушы

математикадан алған білімін қолданады. Пәнаралық байланыс орнайды.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте.


тақта,

суреттер

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарымен ұсынылған тапсырма.

Мәтінді аудиофайлдан 2 рет тыңдайды. Бұл тапсырманы орындауда

оқушылар сабақ бойы үйренген жаңа сөздерді қатыстыра отырып,

мәтінді толықтырады, жазады.

Тыңдалым мәтінінің жауабы:

Сізде 35-ші өлшем бәтеңке бар ма?

– Сізге қандай түс керек ?

- Қоңыр бар ма?

- Мынадай үлгі ұнай ма?

- Осы үлгіні іздеп едім. Бағасы қанша тұрады?

- 5000 теңге.

- Бағасы қымбат емес. Ақшаны қайда төлеймін?

- Касса мына жақта.

- Рақмет.

Осы тапсырманы орындау барысында мұғалім ауызша комментарий

береді. «Жақсы! Тамаша! Керемет!

Оқулықтың соңғы тапсырмасы «Сөйлесейік» айдарымен беріледі.

Оқушылар берілген сызбаны сөйлетеді. Мазмұнын өз сөздерімен

баяндайды.

4 м

ин

жек

е жұм

ыс

Оқулық,

дәптер,

кесте

СД диск

201

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар сурет бойынша

балалардың не сатып алғанын және не сатып алмағанын айтып

береді.

2 м

ин

ми

нм

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







4.3.3.1 Мәтіннің жанрын (мақал-мәтелдер, бата,

аңыз, мысал, өсиет әңгімелердің), жанрлық

ерекшеліктерін және көмекші сөздердің


4.2.4.1 *Жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді



Өлең мазмұнын оқып түсінеді.

Сызба мазмұнын оқып түсінеді, айтып


Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Қайда сауда жасадың? (2-тоқсан 4-тарау). 61-сабақ



4.1.2.1 Бейтаныс сөздер мен сөз тіркестері бар мәтіннің мағынасын


4.2.3.1 * Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5



Лексикалық минимум Тауар, бұйым, сауда орны

Алдыңғы білім Киім дүкенінде

202

Пәнаралық байланыс Орыс тілі, дүниетану


С.к

езеңі

Жоспарланған оқыту іс-әрекеттері уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

3. Мұғалім сабаққа әртүрлі заттарды алып келеді. Мәселен, ыдыс

жуғыш ұнтақтар, кір сабын, моншақ, сыпырғыш, алма, қалам,

малақай, фотоальбом әкеліп, олардың қандай дүкендерде сатылатыны

туралы оқушылармен бірлесіп талқылайды. Оқушылар нақты сауда

орындарының айырмашылықтарын және атауларын ажырата білу

үшін ол жерлердің суреттерін сынып қабырғасына іліп қойып, аталған

заттарды санаттарға жіктеп, кейін олардың қай сауда орнына тиесілі

екенін тапқызып, орындарын белгілетеді. Бұл кіріспе сабақтың

ұйымдастырылуы болып келеді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Негізгі б

өлім

Оқушылардың назарын мұғалім оқулықтың алғашқы тапсырмасына аударады («Ойланайық» айдары). Оқушылар қоршауда берілген сөздерді оқып, оларға тиісті суреттерді анықтайды. Бұл тапсырма екі басқыштан тұрады. Алдымен оқушылар сауда орындарын ажыратып, атауымен танысса, келесі басқышында тапсырма оқушылардың жеке басына қатысты икемделеді. Оқушылар өздерінің тізімі бойынша заттардың қайдан алынғанын сөз етеді. Бұл тұста алдыңғы білім кәдеге жарап, оқушылар айтылым барысында шығыс септігін қолданып сөйлейді. Сонай-ақ, мұғалім тапсырманы тереңдету турасында ойланса, сол тізімге алынған заттардың құны қанша екенін анықтату арқылы өмірмен байланысты орнатуға болады.

5 м

ин

топ

пен

жұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Ойнайық» тапсырмасы арқылы оқушылар ойын үлгісінде айтылымға

қатысады. Оқушылар өздерінің саны 10-ға дейінгі карталарына

(ондағы заттарға қарап) қарап, үлгі бойынша сөйлеседі.

Осы тапсырманы орындау барысында айтылуы мен жазылуында

айырмашылығы бар сөздерді дұрыс айту мақсаты жүзеге асырылады.

10-1

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте

аудиодиск

суреттер

«Ойнайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар соңғы үш айда не

сатып алғанын айтады, суретін салады, салған суреттерін пайдаланып,

рөлдік ойынға қатысады

«Сөйлесейік» айдарымен берілген тапсырмада оқушылар бір-бірімен

қарым-қатынасқа түсіп, тілдің дұрыс қолданылуы тұрғысында біраз

ойланатын болады. Осы жұмыс барысында жұптарды анықтау,

олардың тапсырманы сәтті орындауын бағалау сынды критерийлерін

даярлау мұғалім үшін өте маңызды. Сынып алдында диалогке түсу

үшін оқушылар оқулықта берілген үлгіні басшылыққа алады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

кесте

203

«Ойланайық» тапсырмасы. Оқулықта ұсынылған келесі 4-тапсырма өте

салмақты тапсырма болып келеді. Бұл тапсырманы орындау үшін, шынында,

нақты шаблон берген дұрыс болады және бұл тапсырма сыныптың

қабілетіне қарай дағды тұрғысынан өзгере алады. Егер, оқушылар, бірден

ауызша орындаудан қиналатынын білсеңіз, жазылым тапсырмасы ретінде

ұйымдастырған жөн болады. Бұл орайда оқушыны жазуға дайындау, қажет

құралдарды тиімді қолдану үлгілері мейлінше молынан берілуі тиіс.

Осы тапсырманы орындау барысында берілген тірек сөздер мен

жоспардың негізінде қысқа монолог құру мақсаты жүзеге асырылады.

10 м

ин

жек

е жұм

ыс

Оқулық

дәптер

кесте

Сабақтың қорытынды бөлімінде мұғалім оқушылардың бүгінгі алған

білімдерін пысықтап, қорытады. Әсіресе, соңғы тапсырманың

нәтижесі төңірегінде айрықша талқылау оздырып, келешекте

ескеретін қателіктер төңірегінде ескерту, ұсыныстар айтылады. Кері

байланыс кезінде мұғалім оқушылардың іс әрекеті негізінде өз еңбегін

бағалайды. Өзінің алдыңғы іс-әрекетін жоспарлайды. Оқушылардың

жетістіктерін айтып, бағалайды.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Оқулық

дәптер







4.1.2.1 Бейтаныс сөздер мен сөз тіркестері бар

мәтіннің мағынасын мәнмәтінге қатысты анықтап

түсіну

4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында

шағын мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс

орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп

сөйлеу


Өзгелердің айтқан ақпаратын оңай

түсінеді.

Үлгіге сүйеніп, ауызша жарнама

құрастырып айта алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Мен дәрігер боламын. (2-тоқсан 4-тарау). 62-сабақ



4.1.3.1 Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша



4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай формаларын


204

Лексикалық минимум Ісіп кету, тамақты шаю, тамағым ауырады, құлағым шулайды, басым айналады

Алдыңғы білім Киім дүкенінде



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Оқушылaрдың caбaққa дaйындығын текcеру. Көтерiңкi көңiл күй oрнaту

үшiн «Көңіл күйім» әдісін қолдану арқылы сабақтың басталуына

жағымды ықпал ететін көңіл күй қалыптастыру. Кабинеттің төрт

бұрышына смайликтер жапсырылады. Смайликтер түрлі көңіл күйді

бейнелейді. Оқушылар өз көңіл күйіне сәйкес келетін смайликтің

жанына барады.

4. «Жаңа сөз үйренейік» айдары оқушыларды сабаққа қатысты жаңа

сөздерді меңгерту мақсатында жүргізіледі. Оқушыларға бірнеше жаңа

сөздерге қатысты суреттер көрсетіледі. «Қимыл, ым-ишара»

арқылы оқушылар жаңа сөздерді меңгеріп, сөз тіркестерін, сөйлемдер

құрастырады.

Жаңа сөздер: ісіп кету, тамақты шаю, тамағым ауырады, құлағым шулайды,

басым айналады

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарымен ұсынылған тапсырма Берілген тапсырма оқушылардың өлең шумақтарын түсініп оқуға негізделген. Мұғалім оқулықта берілген өлеңді сынып болып дауыстап бір мезетте оқуды тапсырады. Бір рет оқығаннан кейін өлең мазмұнын қаншалықты түсінгендерін жұппен талқылауды сұрайды. Әр жұп талқылау жүргізіп, пікірлерін ортаға салады. Мұғалім өлең мазмұнына сай оқушылардың жауап беруі үшін қолдау болатындай сұрақтар құрастырады: Мысалы, қандай дәрігерлерді білесің?

7 м

ин

Топ

пен

жұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Сен білесің бе?» айдарында оқушылар дәрігерлерге қажетті құралдардың суреттері көрсетіледі. Оқушылар қай құралды білетінінң немесе білмейтіні туралы айтады, мұғалім бұл құралдардың не үшін керек екенін түсіндіреді.

205

«Тыңдайық және жауап берейік». Берілген тапсырма тыңдалым

дағдысын жетілдіруге арналған. Сөздерді қайталау арқылы есте сақтау

дағдысын жетілдіреді. Оқушылар оқулықтағы сөйлемдерді оқиды.

Мұғалімнің нұсқаулығы бойынша келесі тапсырмамәтінді тыңдайды.

Тыңдаған мәтіндері бойынша оқулықта берілген сөйлемдердің иелерін

анықтайды. Сұраққа жауап береді. Диалогті тағы да тыңдап және

кестедегі үлгімен сәйкестендіреді.

Жауаптарды көрсету үшін оқушылар стикерді қолданады.


Тыңда және жауап бер.

Диалогті тыңда. Сәйкестендір.

Дания: Апай, Айжан ауырып отыр.

Мұғалім: Айжан, қай жерің ауырып тұр?

Айжан: Апай, менің тамағым, мұрным, басым ауырып тұр.

Мұғалім: Дәрігерге бару керек. Құралдарыңды жина.

Ләйлім: Апай, Нұрым да ауырып отыр.

Мұғалім: Оған не болды екен (мейірлене айтады). Нұрым, айта ғой, қай

жерің ауырып тұр?

Нұрым: Апай, ішім ауырып тұр. Құсқым келеді.

Ләйлім: Нұрым, сыныптан тез шық енді.

Мұғалім: Дания, сен неге жазбай отырсың?

Дания: Мұғалім, мен тақтадағы жазуды көрмей отырмын.

Мұғалім: Келе ғой, алға көш. Сабақтан кейін сен де дәрігерге бар.

Осы тапсырманы орындау арқылы тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-

2,5 мин) мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемді толықтыру

және түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/кластер құрастыру

мақсаты жүзеге асырылады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте

аудиодиск

суреттер

«Сөйлесейік» тапсырмасы негізінде оқушылар аурудың белгілерін

анықтай отырып, кестені пайдаланып, жұптарымен диалогке түсе алады.

Тапсырманы жұппен рөлдік ойын ретінде орындай алады. Балалар қандай

дәрігерге барады? Мысалы, Айжан көз дәрігеріне барады.

7 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

кесте

«Оқиық» айдарымен ұсынылған тапсырма «Рөлдік ойын» әдісі арқылы

оқушылар берілген кейіпкерлердің эмоционалдық жақтарын көрсете

отырып, рөлдер арқылы сахналап ойнайды. Оқушылар карточка арқылы

(тақтада, қағаз парақтарда және т.б.) тапсырма алады, рөлдерді бөледі,

жағдайды ойнайды және барлық топқа ұсынады (көрсетеді).

Мұғалім рөлді өзі бөледі. Бұл әдістің артықшылығы сол – әрбір оқушы

өзін ұсынылған рөл жағдайында көрсетеді, тақырып бойынша дұрыс

сөйлеуге ынталанады. Кейіпкерлер: көз дәрігері, терапевт, құлақ, тамақ

дәрігері

«Оқиық және жауап берейік» айдары арқылы мұғалім ( «Болжау»

стратегиясын қолданып) оқулықта берілген сұрақтарды көршісімен

бірге талқылайды. «Дәрігер сені қалай емдейді?» деген сұраққа жауап

береді. Мен ауырсам, дәрігерді үйге шақырамын. Ол мені емдейді.

Мысалы, менің басым ауырса ...


7-8

ми

н

жек

е жұм

ыс

Оқулық

дәптер

кесте

206

Соңғы тапсырма «Жазайық» айдарымен ұсынылады. Оқушы өзіне

берілген жазылым үлгісімен оқып танысады, одан әрі өрбітіп жазады.

Оқушының жазылым жұмысын оңай орындауына сабақтың алғашқы

басқыштары арқау болады. Бұл тапсырманы ауызша орындатуға да

болады. Бұл – мұғалімнің өз таңдауына орай жүзеге асатын тапсырма.

4 м

ин

Оқулық

дәптер

Мұғалім сабақтың мазмұнына орай сабаққа көңілдері толса дәрумен

суретін, толмаса қызу өлшегіш құралды көрсетулеріне болады. 2 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім








мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемді


толтыру/кластер құрастыру




Дәрігер құралдары атауымен танысады.

Мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап

береді.

Шартты мағыналы сөйлем құрастыра

алады.

Рефлексия






Сабақтың тақырыбы Спортшы. (2-тоқсан 4-тарау)

63-сабақ





анықтау/кесте толтыру/кластер құрастыру/болжау

4.4.5.2 Сөзге қосымшалар жалғау кезінде үндестік заңын сақтау

Лексикалық минимум Спортшы, жанкүйер, бапкер, түр

Алдыңғы білім Мен дәрігер боламын

Пәнаралық байланыс Дене шынықтыру


207

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Оқулықта берілген алғашқы екі тапсырма да ұйымдастыру бөліміне

кетеді. Алғашқы өлең оқу арқылы оқушыларға сабақ тақырыбы

хабарланады, одан кейінгі тапсырма тақырып аясында оқушылардың не

білетінін бағамдау немесе білімдерін жаңғырту мақсатында берілген.

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушыларға жұмбақ жасырылады.

Оқушылар жұмбақты шешу арқылы сабақтың тақырыбын болжайды.

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада топтық жұмыс жасайды.

Оқушыларға талқылау үшін сұрақтар беріледі:

1. Саған қандай спорт түрі ұнайды?

2. Қандай қазақстандық спортшылар ұнайды?

3. Қазақстанда қандай спорт түрлері жақсы дамыған?

4. Спортшыларды жаттықтыратын адамды не дейді? Ол қандай

қызмет атқарады?

5. Спортта төреші қандай қызмет атқарады?

Мұғалім оқушылардың жауаптарын тыңдайды, қолдау көрсетіп, кері


7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Жаңа сөз үйренейік». Бұл сонымен қатар тыңдалым алды тапсырмасы да

бола алады.

Оқушыларға спортқа қатысты суреттер ұсынылады. Мысалы: доп, теннис,

қолғап, шиыршық, сондай-ақ, биіктікке секіруші адам, доп теуіп тұрған

бала, теннис ойнап жатқан адам, мәнерлеп сырғанап келе жатқан қыз,

шаңғы теуіп келе жатқан кісі, гір тасын көтеруші, жүгіріп келе жатқан

адам т.б. және осыларға бағыт беріп тұрған, қолын көтеріп тұрған

адамның суреті. Оқушылармен осы адамдардың кімдер екендері жайлы

әңгімелесіп, тренер туралы түсіндіру немесе спорт сөзіне ассоциативті

қатар құрғызу.

5 м

ин

топ

пен

жұм

ыс

Суреттер

Оқулық

«Талдайық» айдарымен ұсынылған тапсырма бойынша берілген мәтінді тыңдайды, бос орынға сөз тіркестерін қояды.

Тыңдалым мәтіннің толық нұсқасы:

Бүгін өте қызық түс көрдім. Түсімде шаңғы теуіп келе жатырмын. Айнала

тау, күн ашық екен. Шаңғым тоқтамай, сырғып келе жатыр. Құласам не

болады деп ойлап келе жатырмын. Бірақ межеге жету керек, мен мықтымын

деп өзіме-өзім айтып келе жатырмын. Бір кезде межеге бірінші болып жеттім.

Сендер мені құттықтап жатырсыңдар. Керемет сезім! Барлық сынып

жанкүйер болып айғайлап жатырсыңдар. Мен сол кезде болашақта спортшы

боламын деп шештім.

Тыңдап болғаннан кейін тереңдету тапсырмасын беру керек. Мәселен құттықтап

жатқан кімдер – жанкүйерлер, ойлап келе жатқан кім? – ол спортшы, шаңғышы

дегендей нақтылау, грамматикаға жетелеу (оқушылар байқаусыз қолданады

грамматиканы, бұл жерде кейін есте сақтауға келгенде мұғалім оқушыларға

грамматикалық білім береді).

Осы тапсырманы орындау барысында бейтаныс сөздер мен сөз тіркестері

бар мәтіннің мағынасын мәнмәтінге қатысты анықтап түсіну мақсаты


10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кесте

аудиодиск

суреттер

208


етістіктің осы шақ формаларын ауызша/жазбаша тілде қолдану.

Оқушыларды мәтін бойынша қосымша сұрақтар қою арқылы етістіктің

шақ формаларын дұрыс жалғап айтуға жаттықтыруға болады. Мәселен,

сөздерді үлгіге қарап өзгерт. Үлгі: құлау-құла-п жатыр-мын

Осы тапсырманы орындау барысында өз бетінше шағын мәтіннен

етістіктің шақ, рай формаларын ауызша/жазбаша тілде қолдану мақсаты


8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Ойнайық» айдарының тапсырмасында мұғалім оқушыларға «Текше»

ойынын ойнатады. Мұғалім немесе әр топтан бір оқушы текшені

шиырады. Текше оқулықта берілген суреттің біріне түседі, ол суретке

қатысты оқушы грамматикалық білімін қолданып сөйлем құрап айтады.

6 м

ин

жек

е жұм

ыс

Оқулық

дәптер

кесте

Мұғалім сабақтың соңында оқушылармен бірлесіп, кері байланыс

орнатады. Сабақтың қалай өткенін бағалайды, балалардың өз

әрекеттерінің қалай жүзеге асқанын бағалатады. Мұндай жұмыс түрлері

алдағы жоспар құруда маңызды рөл атқарады. Күрделі мәселелерді

шешуге бастама болады, мұғалім мен оқушылардың өсуіне жетелейді.

4 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5




құрастыру/болжау

2. Сөзге қосымшалар жалғау кезінде үндестік

заңын сақтау

Дискриптор

Ақпаратты тыңдап, мәтінді толықтырады.

Болып жатқан әрекет туралы айта алады.

Рефлексия





209


Сабақтың тақырыбы Қайталау. (2-тоқсан 4-тарау). 64-сабақ







Лексикалық минимум Алдыңғы сабақтарды түгел қайталау

Алдыңғы білім Спортшы



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе


«Мен саған сенемін» жаттығуы. Әуен ойнап тұрады. Оқушылар

жұп құрып, бір-бірінің көздеріне қарап отырады. «Мен саған сенемін,

өйткені сен жақсы адамсың» деген сияқты сөйлемдермен

жалғастырады.

Бұл сабақта оқушылар «Мамандықтар» бөлімі бойынша өткенді

қайталайды, еске түсіреді. Өткен тақырыптарға байланысты 4

тапсырма берілген. Оқушылар мұғалімнің көмегімен әр тапсырма

бойынша жұмыс істейді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Суреттер

Оқулық

210

Негізгі б

өлім

«Мамандық атауын білемін» айдарындағы 1-тапсырмада оқушылар

алдыңғы білімдерін еске түсіріп, мамандық атауларының іс-әрекетін

білдіретін сөйлемдерді суретпен сәйкестендіріп сипаттап айтады.

Оқушылардың алдына сөйлемдері бар карточкалар беріледі. Әр

шаршының ішінде мамандық иелерінің суреттері берілген.

Үлгі:

1. Оның қызметі – ғимараттардың жобасын жасау.

2. Оның қызметі – ағаш өңдеу.

«Кіммен? Немен?» сұрақтарына жауап беремін» айдарында 2-

тапсырма. А) Бұл тапсырмада айтылым және жазылым дағдысы

қалыптасады. Оқушылар алдыңғы білімдерін еске түсіріп, мамандық

атауларының іс-әрекетін білдіретін сөздерге септік жалғауын жалғап,

ауызша/жазбаша түрде қолданады.

«Кімге? Неге? Сұрақтарына жауап беремін» айдарында 3-

тапсырмада сынып жұппен жұмыс жасайды. Оқушылар алдымен

оқулықтағы берілген суретке назарын аударады. Бір-біріне сұрақтар

қою арқылы айтылым дағдысы қалыптасады. Мамандыққа қатысты

құралдардың кімге тиесілі екенін тауып, құралдардың атауын жазады.

«Мамандыққа қатысты құралдарды білемін» 4-тапсырма. Оқушылар

жұптарға бөлінеді. Жұптарға 4-тапсырмада берілген мәтін бойынша

суреттер беріледі. Сұрақтарға жауап бере отырып, сұхбаттасады.

«Жұптық әңгіме» әдісі топта өзін сенімсіз сезінетін оқушылардың

өзін еркін ұстауына, өз ойын ашық білдіруіне көмектеседі. Бірін-бірі

белсенді тыңдап, жауап беруге жетелейді.

Диалог құрастырады. Суреттегі тауарларды сатушыдан сатып алу

керек.

«Сауда жасай білемін» айдарында оқушылар тауардың құнын

есептейді.

«Шаш үлгісін жасаймын» айдарында оқушылар сурет бойынша шаш

үлгісін сиапттап айтып береді.

30 м

ин

жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Оқулық





5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім








Пәнаралық байланыстар


211

кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және оған

жауап беру



Кейіпкердің әрекетін бағалай біледі.

Қосымшаларды дұрыс таңдап

қолданады.

Рефлексия






V. Табиғат құбылыстары

Сабақтың тақырыбы Күн райы болжамы. (3-тоқсан 5-тарау). 65-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.1.3.1*Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша



4.4.1.1 Шағын сюжетті презентацияны комикс/буклет/ коллаж/жарнама/


Лексикалық минимум Ашық, бұлтты, жаңбыр, жылы




С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат


212

Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға «ауа райы»

сөзіне ассоциативті қатар құрғызады. Оқушылар ауа райына

байланысты өз білімдерін пайдаланып, ассоциативті қатар құрады.

Мұғалім оқушыларды тыңдайды, толықтырады.

Оқушылардың назары интерактивті тақтадағы жаңа сөздерге

аударылады. «Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушыларға

жаңа сөздерді тиімді меңгерту үшін жұмыс істейді. Мұғалім

оқушылар сөздік қорындағы сөздердің мағыналарын жете білген

жағдайда ғана оны дұрыс қолдана алатынын ескереді. Үйренген

сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір оқушыны

сөйлегенде, сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді

көбірек қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті

өмірде қолдана білуге үйретеді. Сонымен қатар жаңа сөздің оқушы

есінде сақталуын қамтамасыз етеді. Мұғалім оқушыларға жаңа

сөздерді (жарқыраған күн, жаңбыр, жылы, бұлтты) сурет арқылы

меңгертеді. Осы сөздердің мағыналарын түсіндіру үшін жарқырап

шығып тұрған күн, жауып жатқан жаңбыр, термометр, бұлтты

аспанның суретін көрсетеді. Оқушылар сөздерді бірнеше рет

қайталайды, сөз тіркесін құрастырады, сөйлемдер құрайды.

Оқушылардың сөздерді қаншалықты меңгергенін тексеру үшін

мұғалім жазуды алып тастап, суреттерді араластырып қояды.

Оқушыларға суреттерді көрсеткенде, оқушы оның қандай жаңа

сөзге қатысты сурет екенін айтады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Үлестірмелі қима

қағаздар, түрлі


213

Негізгі б

өлім

«Тыңдайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар тыңдалымға

арналған мәтінді 2 рет тыңдайды. Мәтінді тыңдап болған соң, ауа

райы болжамына қатысты кестені толтырады. Тапсырма

оқушылардың тыңдалым, есіне сақтау дағдыларын дамытуға

бағытталған. Оқушылар мәтінді тыңдау арқылы ауа райы болжамы

жайлы жаңа ақпараттармен танысады, ауа райы болжамы жайлы

білімін кеңейтеді. Оқулықты бүлдірмес үшін мұғалім

оқушылардың стикерді қолдануын сұрайды.

Қала

атауы

Күні Күн райы Ауа

температура-

сы

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арқылы бағалайды. Қандай

мадақтау сөздерін қолдану керектігі мұғалімнің өз еркінде.


Құрметті көрермендер, ертеңгі күн райымен таныс болыңыздар!

Ертең желтоқсанның 1-і, Оралда күн ашық, жылы болады. Ауа

температурасы +7 градус. Оңтүстіктен жылы жел соғады. Жаңбыр

жаумайды.

Тапсырма аясында 4.1.3.1 Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5

мин) мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру/сөйлемді


толтыру/кластер құрастыру/болжау оқу мақсаты меңгертіледі.

7 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Тыңдалым мәтіні,

кесте, СД диск

214

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар тыңдалым

мәтінімен жұмыс істеуді жалғастырады. «Сиқырлы сандықша»

әдісі арқылы оқушыларға тыңдалым мәтіні бойынша бірнеше

сұрақтар беріледі. Сандықшадан әр топтан оқушылар сұрақтарды

алып, ойланып жауап береді. Оқушыларға қойылатын сұрақтар –

күнделікті күн райымен байланысты сұрақтар. Сұрақтарға жауап

беру арқылы оқушылардың логикалық ойлауы, сыни ойлауы

дамиды.

1. Күн райы болжамын кім айтады?

2. Күн райы болжамын қайдан білуге болады?

3. Ауа температурасын көрсететін құрал қалай аталады?

4. Сынап бағанасы 0-ден жоғары болса нені білдіреді?

5. Сынап бағанасы 0-ден төмен болса нені білдіреді?

6. Сынап бағанасы +18 болса күн қандай болады?


10 м

ин

Оқуш

ы-м

ұғал

ім



сандықша, түрлі

түсті қағазға

жазылған

сұрақтар

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасын орындауда мұғалім

оқушыларға интерактивті тақтадан қала атаулары, күн райының

температурасы жазылған Қазақстан картасын көрсетеді. Бұл

тапсырманы орындау үшін «Кім жылдам?» ойынын ойнатуға

болады. Топтар арасында жарыс ұйымдастыруға да болады, бұл

мұғалімнің шеберлігіне байланысты. Әр топтан оқушылар

шақырылып, қалаған қаласындағы күн райы өзгерісі туралы

айтады. Сыныптан «Бақылаушы» және «Сарапшы» ретінде екі

оқушыны сайлап, оқушылардың жауаптарын жауап парағына

тіркеп отырады. Бақылаушы тек оқушылардың жауаптарын

бақылайды. Сарапшы оқушының қатесін тауып, түзетуге

көмектеседі. Осылай оқушылар Қазақстанның бірнеше

қаласындағы өзгерістерді көрсетіп, ауызша айтып шығады. Бұл

тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға бағытталған

және қызығушылығын тудырады.

Оқушыларға бір үлгі беріледі, оқушылар үлгіні басшылыққа ала

отырып, күн райы болжамы туралы айтады. Бұл тапсырма аясында

4.2.6.1 оқу мақсаты жүзеге асады.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс (әр

оқуш

ы)

Күн райы

температурасы,

қала атаулары

жазылған

Қазақстан

картасы.

«Бақылаушы»,

«Сарапшы» деп


215

«Жазайық» тапсырмасын орындауда оқушылар картадағы

мәліметтерді пайдалана отырып, таныстырылым мәтінін постерге

жазады. Бұл тапсырма оқушылардың жазылым және айтылым

дағдысын дамытуға бағытталған. Сол себепті «Сөйлесейік»

айдарымен ұсынылған 5-тапсырма өзара тығыз байланысты. Осы

тапсырманы орындау арқылы оқушылар ауа райы болжамы туралы

білімдерін кеңейтеді. Мұғалім оқушыларға картадағы кез келген

қала бойынша мәліметтерді пайдалануға болатынын түсіндіреді.

Оқушыларға постер құруға уақыт беріледі. Постерге таныстырым

мәтінін құрастыру үшін оқушыларға тірек сөздер беріледі.

Оқушылар постерлерін ауызша қорғайды, қорғау кезінде

таныстырылым мәтінін күн райы болжамын айтушы ретінде

баяндайды. Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі бойынша

бағалайды.

Мұғалімнің кері байланысы: тапсырманы орындауда не қиын

болды, не оңай болды?

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс


түсті маркерлер,

қала атаулары


түсті қима

қағаздар

Сабақты қорытындалау мақсатында оқушылар берілген сөздердің

қарама-қарсы мағыналарын табулары керек. Сонымен қатар

айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар «күндіз» секілді

сөздерді жазуға мұғалім арнайы көңіл бөледі.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п





оқушыларды бағалауы (мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалауы



1. 4.1.3.1*Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5





2. 4.4.1.1 Шағын сюжетті презентацияны

комикс/буклет/ коллаж/жарнама/



Тыңдалған мәтін бойынша кестеге

мәліметтер жазады.

Ауа райы болжамын жаза алады.

Рефлексия



Жоғары – Күндіз – Ашық –

216




Қорытынды бағалау. Ең жақсы өткен екі жағдайды ата.




Сабақтың тақырыбы Жайсыз күн. (3-тоқсан, 5-тарау). 66-сабақ

Дағды Жазылым

Оқыту мақсаттары 4.4.2.1 Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар негізінде

жазу

4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша,

... оның пікірінше, ... оның айтуынша, ... кейбір адамдардың ойынша, ...)


Лексикалық минимум Ерте, кеш, жарқырау, жел, жайсыз, қолайлы, құлау, сәуле

Алдыңғы білім Күн райын болжамы


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


217

Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім жаңа сабаққа кіріспе

ретінде оқушыларды жаңа сөздермен таныстырады. Жаңа сөздердің

мағыналарын түсіндіру үшін суреттерді пайдаланады. Мұғалім

оқушыларға суреттерді көрсету арқылы айтылым дағдысын, ойлау

қабілетін дамыту мақсатында жұмыс жүргізеді. Суреттер (желмен

майысқан ағаш, «Таңғы 7» деген жазуы бар жаттығу жасап жатқан

бала, тамақтанып отырған қыз, күннің түсіп тұрған сәулесі, тайғанап

құлаған қыз) оқушылардың есінде жақсы сақталып қалу үшін

сабақтың соңына дейін қабырғада немесе тақтада ілулі тұрғаны дұрыс,

себебі оқушылар көру арқылы естерінде әлдеқайда жақсы сақтайды.


білген жағдайда ғана оны дұрыс қолдана алатынын ескереді. Үйренген

сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір оқушы сөйлегенде,




қамтамасыз етеді. Оқушылар сөздерді бірнеше рет қайталайды, сөз

тіркесін құрастырады, сөйлемдер құрайды. Оқушылардың сөздерді

қаншалықты меңгергенін тексеру үшін мұғалім жазуды алып тастап,

суреттерді араластырып қояды. Оқушыларға суреттерді көрсеткенде,

оқушы қандай жаңа сөзге қатысты екенін айтады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п



байланысты

әртүрлі

суреттер

Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» тапсырмасын орындау арқылы оқушылар жаңа

сөздерді орынды қолданып, сөйлем құрастыруды үйренеді. Мұғалім

оқушылардың назарын оқулықтағы «сөйлемдерді толықтыр»

тапсырмасына аударады. Оқушылар көп нүктенің орнына тиісті

сөздерді қойып, сөйлем құрастырады.

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арқылы бағалайды. Қандай

мадақтау сөздерін қолдану керектігі мұғалімнің өз еркінде. Бұл

тапсырма аясында сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап, жай

және құрмалас сөйлем құрастыру.

3 м

ин

Жек

е жұм

ыс


жазылған А4

парағы

«Анықтайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға кестедегі

сөйлемдер беріледі. Оқушылар сөйлемдерді салыстырып, қандай

айырмашылық бар екенін айтады. Мұғалім оқушыларға күшейтпелі

шырайдың мағынасын түсіндіреді. Мысалдар келтіреді. Бұл тапсырма

аясында шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім

бойынша, ... оның пікірінше, ... оның айтуынша, ... кейбір адамдардың

ойынша, ...) салыстыра отырып бағалау оқу мақсаты жүзеге асады.

5 м

ин

Оқуш

ы-м

ұғал

ім

Күшейткіш

буын арқылы

жасалған

сөздер


218

«Жаттығайық» тапсырмасын орындау үшін оқушыларға бірнеше сөз

беріледі. Олар сөздердің мағынасын күшейтіп айтады. Бұл

тапсырманы орындау барысында оқушылар сөздерді анық, нақты

айтуы керек.

Үлгі: сары – сап-сары

Сары, қоңыр, әдемі, таза, ерте, жақын, ашық, қара, тыныш, салқын,

жылы

Тапсырманы дамытып, түрлендіру үшін оқушылар осы сөздерді

қолданып сөйлем құрастырады, мұғалім тексереді. Оқушылар

құрастырған сөздерін тақтаға жазады.

Үлгі: Аспандағы күннің түсі – сап-сары.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс (әр

оқуш

ы)

«Сөйлесейік!» тапсырмасын орындауда оқушылар оқулықтағы

суреттермен жұмыс жүргізеді. Тапсырма топта орындалады. Әр топ өз

бетінше сурет бойынша ауа райының өзгеруі туралы ауызша әңгіме

құрастырады. Әңгіме құрастырып болған соң ортаға шығып, сурет

бойынша әңгімені баяндап береді. Оқушылар бір-бірін мұқият

тыңдайды, ең жақсы әңгіме құрастырған топ «дүркін шапалақ»

арқылы бағаланады.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Тақырыпқа

қатысты сурет

Оқушылар «Жазайық» айдарындағы тапсырманы орындайды.

Алдыңғы тапсырмада оқушылар сурет бойынша ауызша әңгімелеп

берген болса, «Жаз» тапсырмасында сурет бойынша тірек сөздерді

басшылыққа ала отырып, әңгіме құрастырып жазады. Мұғалім

оқушыларды жазылым тапсырмасына арналған бағалау

критерийлерімен таныстырады. Тапсырма оқушылардың жазылым

дағдысын дамытуға бағытталған.


1. Әңгіменің сурет бойынша жазылуы

2. Тірек сөздерді орынды қолдану

3. Әңгіменің мағыналы болуы

Тірек сөздер: жаттығу жасау, күн, дала, жылы, үйге қарай жүгіру,

терезеден қарау, түске жақын, ауа райы, қолайсыз болу, ұнау, ұнамау,

су болу, құлау, сәуле, жел, күркіреу

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жазылымға

қатысты

топтарға

таратылатын

А4 парағына

жазылған тірек

сөздер, маркер,

флипчарт

«Оқиық» айдарымен берілген «Мәтін бөліктерінің ретін анықта»

тапсырмасында оқушылар сурет бойынша жазылған мәтінмен

танысады. Мәтін оқушыларға ретсіз беріледі. Оқушылар мәтінді сурет

бойынша құрастырып жазғандықтан, мәтінді ретімен тез орналастыра

алады. Бұл тапсырманы орындауда оқушыларға «Ретін тап!» ойынын

ойнатамыз. Топтарға әртүрлі ретпен мәтін беріледі. Оқушылар

мәтіннің ретін тауып жазып, топта қорғайды.

5 м

ин

Ретсіз мәтін

жазылған


қағаздар

219

Сабақты қорытындалау мақсатында оқушыларға сөздер беріледі.

Оқушылар жоғары қатарға сөздер, төменгі қатарға сандарды жазып


Рефлексия

«Білім ағашы». Оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

«Білім ағашына» бүгінгі сабақтағы ең маңызды деп санаған 3

жағдайды стикерге жазып, жапсырады.

3 м

ин


стикерлер




оқушыларды бағалауы (мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалауы



1. Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар



бойынша, ... оның пікірінше, ... оның айтуынша, ... кейбір

адамдардың ойынша, ...) салыстыра отырып бағалау


Мәтінді ретімен

орналастырады.

Қолайсыз табиғатты сипаттап


Кейіпкердің іс-әрекетіне баға

береді.

Рефлексия










220

Сабақтың тақырыбы Аймақтар табиғаты. (3-тоқсан, 5-тарау). 67-сабақ

Дағды Оқылым, айтылым, грамматика




Лексикалық минимум Биыл, түске дейін, боран, еру, жиі, ұзақ, үнемі, кемпірқосақ

Алдыңғы білім Жайсыз күн


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларды жаңа сөздермен

таныстырады. Оқушылардың сөздік қорын байыту үшін жаңа сөздерді

сурет арқылы меңгертеді. Мұғалім оқушылар сөздік қорындағы

сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда ғана оны дұрыс қолдана

алатынын ескереді. Үйренген сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды,

яғни әрбір оқушыны сөйлегенде, сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше,

жаңа сөздерді көбірек қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді

күнделікті өмірде қолдана білуге үйретеді. Сонымен қатар жаңа

сөздің оқушы есінде сақталуын қамтамасыз етеді. Оқушылар сөздерді

бірнеше рет қайталайды, сөз тіркесін құрастырады, сөйлем құрайды.

Оқушылардың сөздерді қаншалықты меңгергенін тексеру үшін мұғалім

жазуды алып тастап, суреттерді араластырып қояды. Оқушыларға

суреттерді көрсеткенде, оқушы сурет арқылы қандай жаңа сөзге

қатысты екенін айтады (биыл, түске дейін, боран, еру, жиі, ұзақ, үнемі,

кемпірқосақ). Мұғалім «биыл» сөзін меңгертуге ерекше назар

аударады. Оқушының өзінің былтыр 3-ші, ал биыл 4-сынып оқушысы

болғандығын түсіндіріп айтады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п




әртүрлі

суреттер

221

Негізгі б

өлім

«Салыстырайық» тапсырмасын орындауда оқушылар екі түрлі мәтінді

оқып танысады. Мәтінді әр топ өз бетінше оқиды. Екі мәтінді

салыстырады. Мұғалім оқушыларға мәтін бойынша сұрақтар қояды.

«Зымыран сұрақтар» әдісі бойынша жүргізіледі.

1. Ерік қайда тұрады?

2. Ақтөбеде ауа райы қандай?

3. Ақтөбеде аспан үнемі қандай болады?

4. Ақтөбеде қар қалай жауады?

5. Синоптиктер не дейді?

6. Айнұр қайда тұрады?

7. Түркістанда ауа райы қалай?

8. Түркістанда қар қалай жауады?

9. Синоптиктердің айтуынша, оңтүстіктің қысы қандай болады?

10. Екі мәтінде қандай өзгерістер бар?

Бұл тапсырма аясында белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында

шағын мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу



3 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Зымыран

сұрақтар»

жазылған

парақтар

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен берілген «мағынасы қарама-

қарсы сөздерді тап» тапсырмасы оқушыларға аса қиындық

тудыырмайды. Балаларға кестеде жазылған сөздер беріледі. Кестені

толтыру арқылы сөздердің қарама-қарсы мағынасын жазады.

жиі

еру

биыл

қыс

ұзақ

оңтүстік

желді

қалың

сирек

қату

былтыр

...

...

...

...

...

2 м

ин

Оқуш

ы-м

ұғал

ім

Кесте

«Сөйлесейік» айдарының тапсырмасын орындауда оқушылардың бір-

бірімен ауа райы туралы телефонмен сөйлесуін көрсетеді. Оларға

сөйлесуге арналған тірек сөздер беріледі. Оқушылар осы тірек сөздерді

пайдалана отырып, телефонмен сөйлесуді рөлдік ойын ретінде

көрсетеді. Әр топтан екі оқушыдан шығады, уақыт артылып жатса, әр

топтан бір жұптан шығаруға болады. Тапсырма оқушылардың айтылым

дағдыларын дамытуға бағытталған. Бұл тапсырма аясында мұғалімнің

нұсқауымен шылауларды, көмекші сөздерді ажырату, ауызша/жазбаша

тілде қолдану оқу мақсаты жүзеге асады.

3 м

ин

Жек

е жұм

ыс (әр

оқуш

ы)

Телефон,

сөйлесуге

қажетті тірек

сөздер,

телефон

222

«Ойнайық» айдарында оқушылар шеңбер бойында тұрып «Сымсыз

телефон» ойынын ойнайды. Оқушылар бір-бірінің құлағына ауа райына

қатысты сөздерді сыбырлап айтады. Ойынның шарты бойынша сөзді ең

бірінші айтқан бала ауа райына қатысты сөзді анық айтуы керек, әрі

қарай кезекпен жалғасып кетеді. Бұл ойын оқушылардың сөздік қорын

дамытуға бағытталған.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

«Ойланайық» тапсырмасында оқушылар кестедегі сөз тіркестерін

оқып, суретке қарап мағынасын түсіндіреді. Бұл тапсырма арқылы

оқушылар жалғаулық шылаулардың мағынасын түсіндіреді. Мұғалім

оқушыларға дейін/кейін/шейін шылауларының мағынасын мысалдар

келтіру арқылы түсіндіреді.

...

жаңбырға дейін жаңбырдан кейін

қысқа дейін қыстан кейін

таңертеңге дейін таңертеңнен кейін

кешке шейін кештен кейін

қар ерігенге шейін қар ерігеннен соң

таңертеңнен бері

жаңбыр болғаннан бері

....

ауылға дейін ауылдан кейін

орманға шейін орманнан кейін

жолға дейін жолдан әрі

көшеге шейін көшеден соң

12 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Дейін, кейін,

шейін

шылаулары

жазылған

қағаздар

«Есте сақтайық!» айдарында оқушылар жалғаулық шылаулардың

ережесімен танысады. Мұғалім оқушыларға ережені қолданыстық

тұрғыдан түсіндіреді. Мысалдар келтіреді.

Шейін,

дейін, кейін,

соң, әрі

1. Уақытты, мерзімді білдіреді.

2. Қашықтықты, белгілі бір заттың тұрған

орнын білдіреді.

5 м

ин

Ереже

жазылған

қағаздар

223

Сабақты қорытындылау мақсатында «Жаттығайық» айдарымен

оқушыларға пысықтау сұрақтары беріледі.

Сұрақтарға жауап бер.

1. Аспанда кемпірқосақ қай кезде болады?

2. Мектепте қанша уақыт боласың?

3. Үйге дейін қанша минут жүресің?

4. Қар жауғаннан кейін күн қандай болады?

5. Қыстан соң қай мезгіл келеді?

6. Қай кезде көктем басталады?

7. Қай уақытта құстар ұшып келеді?

Оқушылар бір-біріне жауап бере отырып, кері байланыс орнатады.


Рефлексия

«Білім ағашында» оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

«Білім ағашына» бүгінгі сабақтағы ең маңызды деп санаған 3 жағдайды

стикерге жазып, жапсырады.

3 м

ин


стикерлер



Сабақтың өн бойында қалыптастырушы бағалау элементтері көрініс табуы тиіс. Мұғалімнің оқушыларды

бағалауы (мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалаулары болуы керек.

Кері байланыс орнатудың маңызы зор.



мазмұндау

2. Мұғалімнің қолдауымен шылауларды, көмекші

сөздерді ажырату, ауызша/жазбаша тілде қолдану


Тақырып бойынша сұрақтарға жауап бере алады.

Мөлшер, уақыт, мекен мағынасын білдіретін

шылау сөздерінің мағынасын түсінеді.

Шылау сөздерді қолданып сөйлей алады.

Рефлексия








Осы сабақтың барысында менің келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай мәліметтер немесе сыныптағы

224

жекелеген оқушылар туралы ақпарат алдым?

Сабақтың тақырыбы Қысқы ойын. (3-тоқсан, 5-тарау). 68-сабақ

Дағды Айтылым, оқылым, грамматика


4.5.1.1 Мұғалімнің нұсқауымен шылауларды, көмекші сөздерді ажырату,

ауызша жазбаша тілде қолдану

Лексикалық минимум Шана, шаңғы, тоңу, мұз, аққала, қырау

Алдыңғы білім Аймақтар табиғаты



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға қыстық ойындар

туралы бейнежазба көрсетеді. Бейнежазбада әртүрлі қыстық ойындар

көрсетіледі. Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды.

Бейнежазбадан не көрдіңдер?

Қандай қыстық ойындарды білесіңдер?

Қыстық ойындарға қатысасыңдар ма?

Мұғалім оқушылардың сөздік қорын байыту үшін жаңа сөздерді

меңгертеді. Оқушылар сөздік қорындағы сөздердің мағыналарын жете

білген жағдайда ғана оны дұрыс қолдана алатынын ескертеді.

Үйренген сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір

оқушыны сөйлегенде, сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа

сөздерді көбірек қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті

өмірде қолдана білуге үйретеді.

«Жаңа сөз үйренейік айдары» сонымен қатар жаңа сөздің оқушы

есінде сақталуын қамтамасыз етеді. Оқушылар сөздерді бірнеше рет

қайталайды, сөз тіркесін құрастырады, сөйлемдер құрайды. Олардың

сөздерді қаншалықты меңгергенін тексеру үшін мұғалім жазуды алып

тастап, суреттерді араластырып қояды. Оқушыларға суреттерді

көрсеткенде, ол қандай жаңа сөзге қатысты екенін айтады (шана,

шаңғы, тоңу, мұз, аққала, қырау).

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п


меңгертуге бай-

нысты әртүрлі

суреттер

225

Негізгі б

өлім

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасын орындауда оқушылар

сөйлемдерді оқып, сөйлемді айтқан адамды суреттен табады.

Оқушылар «Ең жылдам» әдісі арқылы тез-тез сұрақтарға жауап

береді.

1. Менің шанам зулап келеді.

2. Шаңғы теуіп жүрмін.

3. Тоңдың ба, үйге қайтайық.

4. Аққала, Аязата жасау оңай ғой.

5. Менің коньки тепкім келеді.

Мұғалім оқушыларды мұқият тыңдайды, түрлі түсті фишкалар


Жасыл фишка – «өте жақсы»

Қызыл фишка – «жақсы»

Сары фишка – «нашар, толықтыру керек»

Бұл тапсырманы орындау барысында мұғалімнің нұсқауымен

шылауларды, көмекші сөздерді ажырату, ауызша/жазбаша тілде

қолдану мақсаты жүзеге асады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Ең жылдам»

әдісіне арналған

сөйлемдер

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар тірек сөздерді пайдаланып, сурет

бойынша әңгіме құрастырады. Тапсырма топта орындалады. Әр топқа

суреттер, тірек сөздер, түрлі түсті маркерлер, А3 парағы таратылады.

Оқушылар өз беттерінше әңгіме құрастырады. Әр топ өз әңгімелерін

оқиды. Топтар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды.

Тапсырма оқушылардың сыни ойлауын және айтылым дағдысын

дамытуға бағытталған. Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар

сурет бойынша өз беттерінше әңгіме құрастырады, қиялы, ауызекі

сөйлеу тілі дамиды, сөздік қоры молаяды.

Тірек сөздер: ана, төбешіктен сырғанау, шаңғы, тоңу, мұз, аққала

жасау, қырау, мәнерлеп сырғанау, қарды домалату, үйрету

5 м

ин

Оқуш

ы-м

ұғал

ім


жазылған

парақша, А3

парағы, түрлі

түсті маркерлер,

суреттер

«Оқиық» тапсырмасын орындауда оқушылар топта оқулықтағы

берілген мәтінді мұқият, асықпай оқып шығады. Өз араларында

оқулықтағы мәтінді талқылайды және өздері құрастырған мәтінмен

салыстырады. Осы тапсырманы орындау барысында Венн

диаграммасын қолдануға болады. Оқушылар екі мәтінді салыстырып,

айырмашылықтары мен ұқсастықтарын айтады. Тапсырма

оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға бағытталған. Мәтіндерді

салыстыру арқылы оқушылар мәтіндегі негізгі ойды түсініп,

салыстырып, қорытынды жасап үйренеді.


Осы тапсырманы орындау арқылы шығарманың кейіпкері туралы

пікірлерді салыстыра отырып бағалайды.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс (әр

оқуш

ы)

Венн диаграм-

масы сызылған



226

«Жаттығайық» айдарында оқушылар жалғаулық шылаулар туралы

білімдерін бекіту жұмысын жүргізеді. Топтарға әртүрлі жалғаулық

шылаулар беріледі. Әр топ өздеріне берілген шылауларды пайдаланып

сөйлем құрастырады.

І топ ІІ топ ІІІ топ

мен

бен

пен

да

де

та

те

және

әрі

соң


Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар мұғалімнің нұсқауымен

шылауларды, көмекші сөздерді ажырату, ауызша жазбаша тілде

қолдану мақсатын жүзеге асырады.

10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Жалғаулық

шылаулар


Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға қыстық

ойындарға байланысты фотоколлаж жасауға тапсырма беріледі.

Оларға коллаж жасау үшін әртүрлі суреттер, желім және ойын атауы

жазылған қима қағаздар таратылады. Оқушылар топта фотоколлаж

жасап, ортаға шығып қорғайды. Фотоколлажды қорғау барысында

менің ойымша, себебі, біздің пікірімізше, кейбір адамдардың ойынша

тіркестерін қолданып сөйлейді. Оқушылар бір-бірін «Шапалақ» әдісі


5 м

ин

Суреттер, желім,



стикерлер








мазмұндау

2. Мұғалімнің нұсқауымен шылауларды, көмекші

сөздерді ажырату, ауызша жазбаша тілде қолдану


1. Мәтін мазмұнын айтып бере алады.

2. Жалғаулық шылаулар мен көмекші сөздерді

қолданады.

Рефлексия




227







Сабақтың тақырыбы Күн райын бақылайық. (3-тоқсан, 5-тарау). 69-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.2.1 Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну



Лексикалық минимум Тұман, бұршақ, тайғақ, моншақ, абайла

Алдыңғы білім Қысқы ойын



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


228

Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға сұрақ қояды.

Өткен аптада күн райы қандай болды? Кәне, есімізге түсірейік.

Оқушылардың барлығы өткен аптаның күн райын естеріне түсіреді.

Олардың назары жаңа сөздерге аударылады. Мұғалім интерактивті

тақтадан жаңа сөздерге қатысты суреттерді көрсетеді. Оқушылар жаңа

сөздерді меңгеріп болған соң, өткен аптаның ауа райын суретпен

сәйкестендіреді. Осы жұмыс барысында оқушылар мұғалім ұсынған

тірек сөздерді қолданады.

Тірек сөздер: менің ойымша, оның ойынша, мүмкін, дұрыс, ұмытып

қалдым, есіме түсті, нақты білемін.

Сөйлем құрастыру барысында осы тірек сөздерге апта күндерін қосып

айтады.

«Жаңа сөз үйренейік» айдары


білген жағдайда ғана оны дұрыс қолдана алатынын ескертеді. Үйренген

сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір оқушы сөйлегенде,




қамтамасыз етеді. Оқушылар сөздерді бірнеше рет қайталайды, сөз

тіркесін құрастырады, сөйлемдер құрайды (тұман, бұршақ, тайғақ,

моншақ, абайла).

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п




әртүрлі суреттер

229

Негізгі б

өлім

«Оқиық» тапсырмасын орындауда оқушылар оқулықтағы өлең

шумақтарын кезекпен мәнерлеп оқиды. Әр топтан кезекпен өлеңді

оқып болған соң, мұғалім оқушыларға өлең мазмұны бойынша сұрақ

қояды.

1. Өлеңнің бірінші шумағында күн райының қандай құбылысы туралы

айтылған?

2. Өлеңнің екінші шумағында күн райының қандай құбылысы туралы

айтылған?

3. Өлеңнің үшінші шумағында күн райының қандай құбылысы туралы

айтылған?

4. Өлеңнің төртінші шумағында күн райының қандай құбылысы туралы

айтылған?

5. Өлеңнің бесінші шумағында күн райының қандай құбылысы туралы

айтылған?

6. Өлеңнің алтыншы шумағында күн райының қандай құбылысы

туралы айтылған?

7. Өлеңнің жетінші шумағында күн райының қандай құбылысы туралы

айтылған?

Оқушылардың жауабын мұғалім фишкалар арқылы бағалайды.




Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушылардың шағын мәтіндегі

негізгі ойды түсіну мақсаты жүзеге асады.

3 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Бағалауға

арналған түрлі

түсті фишкалар


өлеңнің мазмұнын апта күндерімен байланыстыра отырып, кестені

толтырады. Кестені толтыру арқылы оқушылар өлеңнің мазмұнын

толық меңгеріп, айтылым дағдылары дамиды. Тапсырма топта

орындалады. Оқушылар топта ақылдаса отырып, кестені толтырады.

Мұғалім оқушыларды бақылап, бағыт береді.

Дүй-

сенбі

Сейсенбі Сәрсенбі Бей-

сенбі

Жұ-

ма

Сен-

бі

Жек-

сенбі


2 м

ин

Оқуш

ы-м

ұғал

ім

Апта күндері


230

«Ізденейік» айдарындағы тапсырманы орындауда оқушылар өз

беттерімен ғаламтордан алдағы аптаның күн райының болжамын

қарастырады. Әр топ телефоннан туыстарына хабарлама жазады.

Хабарлама жасау үшін үлгіні басшылыққа алады. Осы тапсырманы

орындау арқылы оқушылар хабарлама жазуды және ғаламтордан

қажетті материалды іздеуді үйренеді. Тапсырма топта орындалады. Әр

топ хабарлама жазып болған соң, оны оқиды.

Үлгі:

Туыстар, көршілер, достар!

Ертең күн райы ____________ болады. ________ киініңіздер.

_________ айтуынша, сынап бағанасы таңертең _________ көрсетеді.

Ал кешке ________ көрсетеді. Баршаңызға сәтті күн тілеймін.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылардың қажетті ақпаратты

табу үшін түрлі дереккөздерді қолданады мақсаты жүзеге асады.

3 м

ин

Жек

е жұм

ыс (әр

оқуш

ы)

Хабарлама жазу

үшін түрлі түсті

қағаздан

қиылған

телефон макеті

«Ойнайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар топқа бірігіп,

«Жұмбақ» ойынын ойнайды, заттардың атауын айтпай, оны жұмбақтап

түсіндіреді. Бір затты сипаттап түсіндіреді, оқушылар ол заттың не

екенін табады. Егер оқушылар затты дұрыс тапса, сол заттың суретін

көрсетеді. Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды.

Сипаттауға арналған заттарды оқушылар өздері таңдайды. Бұл

тапсырма оқушылардың айтылым дағдысын қалыптастыруға, өз ойын

еркін, қымсынбай жеткізуге бағытталған.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сипаттауға

арналған

заттардың

суреттері

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға мұғалім пысықтау

сұрақтарын қояды.

1. Өлеңнің мазмұны не туралы?

2. Бүгінгі сабақта қандай жаңа сөздермен таныстыңдар?


3 м

ин

Рефлексия:



Мұғалім оқушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендерін міндетті түрде тексеруі керек. Сабақтың

өн бойында қалыптастырушы бағалау элементтері көрініс табуы тиіс. Мұғалімнің оқушыларды бағалауы

(мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалауы болуы керек. Кері байланыс



1. Таныс емес сөздер кездесетін шағын



әріптердің өзара байланысын сақтап, бір

сызықта көркем жазу


Оқыған мәтін мазмұнын түсінеді.

Хабарландыруды көркем жазады.

Рефлексия


231









Сабақтың тақырыбы Ғажайып қыс. (3-тоқсан, 5-тарау). 70-сабақ

Дағды Сүзгі, мұзайдыны, сырғанақ тебу

Оқыту мақсаттары 4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап, жай және құрмалас



жазу

Лексикалық минимум Сүңгі, мұзайдыны, сырғанақ тебу

Алдыңғы білім Күн райын бақылайық



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


232

Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға сұрақ қояды.

Балалар, сендерге қыс мезгілі несімен ұнайды? Қыста сендер не

істейсіңдер? Сырғанақ тебуге барасыңдар ма? Кіммен барасыңдар?

Оқушылар мұғалімнің сұрақтарына жауап берген соң, оқушыларды

жаңа сөздермен таныстырады. Оқушыларға интерактивті тақтадан жаңа

сөздерге қатысты суреттер көрсетіледі, бірнеше рет қайталанады.

Сондай-ақ, интерактивті тақтадан бірнеше сөздер беріледі, оқушылар

осы сөздерді пайдаланып, сөз тіркестерін құрастырады.

Тірек сөздер: мұзды, таулы, қараңғы, аймақ, жер. Сөйлемдер

құрастырып айтуда осы тірек сөздерге апта күндерін қосып айтады.

Мұғалім үйренген сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір

оқушы сөйлегенде, сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді

көбірек қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті өмірде

қолдана білуге үйретеді. Сонымен қатар жаңа сөздің оқушы есінде

сақталуын қамтамасыз етеді. Жаңа сөздермен жұмысты жандандыру

мақсатында оқушыларға ретсіз сөздер беріледі. Оқушылар берілген

сөздерді орын тәртібі бойынша орналастыру арқылы сөйлем құрап

үйренеді. Тапсырма топта орындалады. «Мозаика» әдісі бойынша әр

топқа әртүрлі сөйлемдер беріледі. Оқушыларға қызығырақ болуы үшін

мұғалім әр топқа қатысты сөйлемдерді жеке хатқалталарға салып

береді. Әр топ өз хатқалтасындағы сөздер жазылған қиындыларды

алып, сөйлемдер құрастырып, А4 парағына жапсырады.

Мұғалім оқушылардың құрастырған сөйлемдерін тексереді, мадақтау

сөздері арқылы бағалайды.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п




әртүрлі

суреттер,

Хатқалтадағы

сөздер, желім

«Ойланайық» айдарымен берілген тапсырмада оқушылар оқулықта

берілген сызбаны пайдаланып сөз тіркестерін құрап айтады. Ал «ә»

бөлігін орындауда оқушылар сөйлемнің ішіндегі сөздерді өз

орындарына қойып қайта жазады. Оқушылар алдымен жеке орындап,

кейін жұп болып немесе топ болып тексеру жұмыстарын жүргізеді.

Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық» жаттығуын орындау үшін оқушыларға «аса, тым, көп»

сөздерінің мағыналары мысалдар арқылы түсіндіріледі. Оқушыларға

осы сөздерді қолдану арқылы сөз тіркестерін құрастыруға тапсырма

беріледі. Тапсырма ауызша орындалады, оқушылардың сөз тіркестерін

құрастыру туралы түсініктері кеңейеді. Мұғалім оқушыларды түрлі

түсті фишкалар тарату арқылы бағалайды.

Жасыл фишка– «өте жақсы»



3 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Бағалауға



233

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар жұптасып,

оқулықтағы сұрақтарды талқылайды. Тапсырма оқушылардың

айтылым дағдысын, сыни ойлауын дамытуға бағытталған. Оқушыларға

дайындыққа уақыт беріледі. Әр жұп осы сұрақтар төңірегінде диалог

құрастырып, өз диалогтерін баяндайды.


Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар сөйлемдегі сөздердің

орын тәртібін сақтап, жай және құрмалас сөйлем құрастыру мақсатын

жүзеге асырады.

5 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Жазайық» тапсырмасын орындауда оқушылар оқулықтағы

құрылымды пайдалана отырып, «Қыс ғажайыбы» тақырыбына шағын

мәтін құрастырады. Тапсырма жеке орындалады. Бұл тапсырма

оқушылардың жазылым дағдысын дамытуға бағытталған. Оқушыларға

жазылым тапсырмасын орындау үшін уақыт беріледі.

Осы тапсырманы орындау арқылы көптік/тәуелдік/септік/жіктік

жалғаулы сөздерді ауызша, жазбаша тілде қолдану мақсаты жүзеге

асырылады.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс (әр

оқуш

ы)


жазылған

парақша

«Талқылайық» жазылым тапсырмасы қорытындылау мақсатында

жүргізіледі. Оқушылар өздерінің жазғандары туралы жұпта

талқылайды. Жазылым тапсырмасын қалай орындағанын, қандай

тіркестерді пайдаланғанын бір-біріне айтып береді, мәтіндерін оқып

береді. Тапсырманы орындап болған соң, жазылым тапсырмасын

қабырғаға апарып іледі.

10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Жазылым


Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушыларға сұрақ

қояды.

Сендердің ойларыңша, қыс ғажабына нелер жатады?

Әр оқушы қыс мезгілі туралы өз ойларын айтып, сыныппен бөліседі.


5 м

ин

«Шапалақ»

әдісі




(мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалауы болуы керек. Кері байланыс



4.4.2.1 Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын


4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап, жай

және құрмалас сөйлем құрастыру


Қыс тақырыбында шағын мәтін жаза

алады.

Сөйлемдегі сөздердің орын тәтібін

сақтайды.

234

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қыстағы аңшылық. (3-тоқсан, 5-тарау). 71-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5

сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау

4.3.2.1 Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну

Лексикалық минимум Аңшы, бүркітші, аңшылық, аң аулау, құлақшын, қашу

Алдыңғы білім Ғажайып қыс



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасы. Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе

ретінде оқушыларға интерактивті тақтадан сурет көрсетеді. Олардан

сұрайды. Суреттен кімдерді көріп тұрсыңдар? Адамдардың қолдарында

нелер бар? Олар қайда бара жатыр деп ойлайсыңдар? Осы суретті

талқылап болған соң, аңдардың терілері, бұғының мүйізінің суретін

көрсетуге болады. Оқушылар өз білімдерін пайдаланып сұрақтарға

жауап береді, мұғалім оқушылардың жауаптарын толықтырады.

Аталған тапсырма миға шабуыл ретінде жаңа сөздерді меңгеруді көру

арқылы жүзеге асыруға көмектеседі.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Аңшылыққа

қатысты

суреттер

235

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырма – оқушылармен аңшы, аңшылық

жайлы сұхбат құруға, оқушылардың аңшылық жайлы білімдерін

дамытуға арналған тапсырма. Тапсырма аңшылық тақырыбына бойлау

мақсатында ауызша жүргізіледі. Мұғалім интерактивті тақтадан

сұрақтарды көрсетеді, оқушылар қалаған сұрақтарына жауап береді,

оқушылар дұрыс жауап бермеген жағдайда мұғалім толықтырады.


Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар мұғалімнің қолдауымен

мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (Неліктен? Не үшін?) құрастыру және оған жауап беру


5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Бағалауға



«Оқиық» айдарындағы тапсырмада, ең алдымен, оқушылардың назары

оқулықтағы суретке аударылады. Мұғалім оқушыларға мәтіннің не

туралы екенін болжату үшін сұрақ қояды: – Қалай ойлайсыңдар, мәтін не

туралы болады? Мәтінде қандай қызықты оқиға туралы айтылуы

мүмкін? Оқушылардың болжам жауаптары тыңдалады. Суретке қарап

тақырыпты болжату оқушылардың қиялын дамытуға көмектеседі.

Оқушылар өз ойларымен бөліседі. Мәтін оқушылардың түсініп оқуына

арналған және түсінгендерін сұраққа жауап беру арқылы көрсетеді.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылардың таныс емес сөздер

кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсінуі жүзеге асады.

7 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар өз

беттерінше мәтінді бір рет оқып шығады, содан кейін сұрақтардың

жауабын мәтіннен табады. Мәтінді меңгертуді тереңдету, жандандыру

мақсатында оқушылар «Сәйкестендіру» тапсырмасын орындайды. Мәтін

мазмұнына сәйкес сөйлемдердің жалғасын табады. Оқушылар

сөйлемдердің жалғасын тауып болған соң, топтар тапсырмаларымен

ауысады. Олар бір-бірінің жұмыстарын тексереді. Оқушылар бір-бірін


7м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сөйлемдер

жазылған

кесте, түрлі

түсті маркер-

лер

«Жазайық» тапсырмасын орындауда оқушылар берілген сұрақтарға

жауаптар жазады. Тапсырманы әр топтан бір оқушы тақтада орындаса да

болады.

1. Аңшылар қай кезде аңды тез тауып алады?

2. Аңшылар қай кезде жүйрік атқа отырады, қолдарына қару алады?

3. Қай кезде аңдар із қалдырады?

Мұғалім оқушылардың жазбаша тапсырмасын тексереді, қателері болса,

оқушылардың өздеріне түзеттіруге әрекет жасайды.

6 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Жазылым


236

Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушыларға суреттер

береді. Оқушылар суреттерге қатысты сөз тіркестерінен сөйлемдер


«Жіпке жан бітіру» әдісі арқылы жіп сұқ саусаққа оратылып біткенше

аңшылық туралы әңгімелейді.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар белгілі бір тақырыпта

сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5сөйлем) баяндау, кері

байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау мақсатын жүзеге асырады.


10 м

ин

Тоқыма жіп

қиындысы

10-12 см

«Шапалақ»

әдісі


Мұғалімдер оқушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендерін міндетті түрде тексеруі керек.





1. Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында

шағын мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері

байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау

2. Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі


Мәтінді оқып түсінеді.

Мәтіндегі негізгі ойды анықтай алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Айналаны салыстыру. (3-тоқсан, 5-тарау). 72-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.1.1.1 Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау




237


Алдыңғы білім Қыстағы аңшылық



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Тыңдайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар диалогті оқиды.

Жұптаса отырып әр жұп диалогті оқып шығады, диалогтегі қарамен

жазылған сөздерден ереже құрастырады. Оқушыларға ереже құрастыру

үшін А4 парағы үлестіріледі. Тапсырма топта орындалады. Әр топ

алдымен оқулықтағы диалогті дамытып айтып береді және өз

құрастырған ережелерін қорғайды. Мұғалім оқушыларды тыңдайды,

мадақтау сөздері арқылы бағалайды.


Мәтінді тыңда, жүргізіп оқы. Қарамен берілген сөздерге қарап, ереже

құрастыр.

Жантөре: Жайна, саған қандай жыл мезгілі көбірек ұнайды?

Жайна: Әрине, көктем көбірек ұнайды.

Жантөре: Не себепті көктемді бәрінен артығырақ көресің?

Жайна: Өйткені көктем қысқа қарағанда жылырақ, ал жазға

қарағанда салқынырақ. Міне, солай!

Жантөре: Меніңше, бәрінен күз мезгілі жақсырақ! Ыстық та емес,

салқын да емес. Бәрінен бұрын күзде бау-бақша піседі. Айнала сары

алтындай болады. Тезірек күз келсе екен.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Аудиодиск

Негізгі б

өлім

Есте сақтайық!

Сөз

соңын-

да

А, ы, і, е -рақ/-рек жаңарақ, кішірек

қалған

жағдай-

дың

бәрінде

-ырақ/ -

ірек

салқынырақ,

тереңірек

Мұғалім оқушыларға салыстырмалы шырайдың ережесін түсіндіреді.

Мысалдар келтіреді. Оқушылардың естерінде жақсы сақталу үшін

оқушыларға сөздер береді, оқушылар өздері жұрнақтарды жалғап

айтады.

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

238

«Жаттығайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға бірнеше

сөйлемдерден беріледі. Оқушылар сөйлемдерді қосымшалар жалғау

арқылы өзгертеді. Мұғалім оқушылардың сөйлемдерін тексереді,

бағалайды (кері байланыс орнатады). «Назар аударайық» айдарымен

берілген мәліметтің маңыздылығын мұғалім оқушыларға түсіндіреді.

Сөз соңындағы қатаң дыбыстардың қосымша жалғау барысында

өзгеріске ұшырауын ұғындырады. Оқулық бетіндегі тапсырма аздық

етіп жатса, мұғалім өз жанынан қоса алады. Осы тапсырманы орындау

арқылы оқушылар 4.4.4.1 Каллиграфиялық нормаларға сәйкес

әріптердің өзара байланысын сақтап, бір сызықта көркем жазу


10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Өзгертуге

берілген

сөйлемдер

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасында оқушыларға суреттер

беріледі. Суреттерді салыстыру арқылы салыстырмалы сөйлемдер

құрастырады. Мұғалім оқушыларға мысалдар ұсынады. Мұғалім

ұсынған мысалдарды басшылыққа ала отырып, оқушылар өз

сөйлемдерін айтады. Тапсырма жазбаша орындалады. Бұл тапсырманы

орындауда мұғалім оқушыларды көбірек шынайы өмірмен байланысты

мысалдарға айтқызуға бағыттағаны жөн.

Үлгі: Бүгін күн райы кешегіге қарағанда салқынырақ..

7 м

ин

Мұғал

ім-о

қуш

ы

Мысал

сөйлемдері А3

парағында

жазылады

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға «Ойланайық»

айдарындағы тапсырма беріледі. Оқушылар ойлана отырып,

сұрақтардың орнына сөздер қойып, сөйлемдер құрастырады.

Рефлексия: «Білім вагоны»

8 м

ин

Рефлексияға

арналған «Білім

вагоны»









2. Каллиграфиялық нормаларға сәйкес әріптердің өзара

байланысын сақтап, бір сызықта көркем жазу


Тыңдаған мәтіннен нақты мәліметті

таба алады.

Жаттығуды каллеграфиялық

нормаларға сәйкес жазады.

Рефлексия

239










Сабақтың тақырыбы Алматы мен Нұр-Сұлтан. (3-тоқсан, 5-тарау). 73-сабақ





Лексикалық минимум Алдыңғы сабақты қайталау

Алдыңғы білім Айналаны салыстыру



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат


Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға интерактивті

тақтадан Алматыдағы және Нұр-Сұлтан қаласындағы зәулім

ғимараттардың, көрікті жерлердің суретін көрсетеді. (Медеу

мұзайдыны, Шымбұлақ, Метро, «Бәйтерек» монументі, «Думан»

ойын-сауық орталығы, Конгресс холл т.б.) Оқушылар қай

ғимараттың қай қалада орналасқандығын айтады. Бұл тапсырманы

орындау үшін «Адасқан ғимараттар» ойынын ойнайды. Оқушылар

ойынның шарты бойынша жылдам екі қалаға тән ғимараттарды

орналастыруы керек. Ойынды оқушыларды топқа бөліп жүргізуге

болады. Мұғалім оқушыларға бүгінгі сабақтың тақырыбын

болжатады. Оқушылар сабақтың тақырыбын болжайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Алматы мен Нұр-Сұлтан

қалаларына қатысты

суреттер

240

Негізгі б

өлім

«Көрсетейік және айтайық» айдарындағы тапсырмада суретпен

жұмыс арқылы оқушылар мұғалімнің сұрақтарына жауап береді.

Оқушылар мұғалімнің көмегіне сүйенеді. Тапсырма ауызша

орындалады, оқушылардың айтылым дағдыларын дамытуға

бағытталған.

1. Алматы қаласы қандай аймақта орналасқан?

2. Алматыда жаз қандай болады? Жаңбыр жиі жауа ма?

3. Алматының жазы қыдыруға қолайлы ма? Ашық күндер көп пе

әлде бұлтты күндер көп пе?

4. Алматыда қыс қандай болады? Жылы ма әлде салқын ба? Қар

қалың жауа ма, әлде жұқа жауа ма?


Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар берілген сөздерге


барысында қолдану мақсатын жүзеге асырады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Алматы мен Нұр-Сұлтан

қалаларына қатысты

суреттер

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада оқушылар Алматы туралы

мәтінді оқып танысады, көп нүктенің орнына керекті сөздерді

қойып, мәтінді толықтырады. Топта оқушылар бір-біріне Алматы

туралы айтып береді. Сондай-ақ білім деңгейі жоғары, қазақ

тілінде еркін сөйлейтін оқушыларға «Алматы қаласы туралы не

білесің?» – деп, тілдесімді өрбітуге болады.


Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар жоспар/жазбаларын

қолданып, мәтінді толық мазмұндау мақсатын жүзеге асырады.

5м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар Алматы туралы

мәтінді басшылыққа ала отырып, Астана туралы мәтін

құрастырады. Тапсырма топта орындалады. Әр топ Астана туралы

өз мәтіндерін оқиды. Тапсырма жазбаша орындалады.

Оқушыларға мәтін құрастыру үшін уақыт беріледі және Астана

қаласына қатысты тірек сөздерді беруге болады.

Мысалы: ауа райы суық, қар қалың, жел, Есіл өзені, биік

ғимараттар, зәулім үйлер, ойын-сауық орталықтары т.б.

Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі бойынша бағалайды.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар жоспар/жазбаларын


15 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

А3 парағы, түрлі түсті

маркерлер

241

Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушыларға

оқулықтағы «Ойланайық» айдарындағы тапсырманы орындатады.

Оқушыларға аталған тапсырманы орындату үшін Венн

диаграммасы ұсынылады. Оқушылар екі қаланың табиғатын,

өзгешеліктерін салыстырады. Бұл тапсырма алдыңғы тапсырмалар

бойынша білімдерін тиянақтауға, есте қалған білімді санада

бекітуге бағытталады. Сондай-ақ Венн диаграммасын толтыру

арқылы оқушылар ортада өзін еркін сезінеді, қызығушылығы

артады, жауапкершілікті сезінеді.

Мұғалім оқушыларды түрлі түсті фишкалар тарату арқылы

бағалайды.




«Жазайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар суреттердің

орнына тиісті сөздерді қойып, бірнеше сөйлем құрап жазады.

Оқушыларға үй тапсырмасы ретінде Астана, Нұр-Сұлтан қалалары

туралы фотоколлаж жасап келуге тапсырма беруге болады.

Рефлексия: «Білім вагоны»

10 м

ин

Венн диаграммасы,

түрлі түсті маркерлер

Түрлі түсті фишкалар

Рефлексия:

«Білім вагоны»







1. Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы, мағыналас

сөздерді табу және сөйлеу барысында қолдану



Табиғат құбылыстарына қатысты

сөздерді меңгереді.

Екі қаланы салыстырып айта алады

және жаза біледі.

Рефлексия






242





Сабақтың тақырыбы Қайталау. (3-тоқсан, 5-тарау). 74-сабақ

Дағды Айтылым, грамматика




4.5.1.1 Мұғалімнің нұсқауымен шылауларды, көмекші сөздерді ажырату,


4.5.2.1 Көптік/тәуелдік/септік/жіктік/ жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша


Лексикалық минимум Қайталау

Алдыңғы білім Алматы мен Нұр-Сұлтан


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға бүгінгі сабақтың қайталауға арналған сабақ

екенін ескертіп айтады. Яғни өтілген тақырыптар бойынша шолу

жасалынып, оқушылар ауызша және жазбаша жұмыс жүргізеді.

Оқушыларға тыңдалым мәтіні беріледі. Оқушылар мәтінді тыңдап

болған соң, көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қояды. Күн райы

болжамы туралы айтылған мәтінді толықтырады. Мұғалім оқушыларға

мәтінді мұқият тыңдау керек екенін ескертеді. «Күн райы болжамы

туралы тыңдағынымды түсінемін» айдарында тапсырма жеке



Мәтінді тыңда. Бос орынға тиісті сөзді қой.

Ертең Семейде күн ашық болады. Сынап бағанасы күндіз +18-

ді көрсетеді, түнде сәл суық болады. Ауа температурасы +4-ті

көрсетеді, жаңбыр жаумайды.

Өскеменде күн бұлтты, сынап бағанасы +15. Солтүстіктен

аздаған жел соғады. Жаңбыр жаумайды. Түнде +13 градус жылы

болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тыңдалым

мәтіні

243

Негізгі б

өлім

«Күн райына байланысты сөздерді білемін» тапсырмасын орындауда

оқушылар ауа райына қатысты сөздерді қайталайды. Әр топқа

термометрдің суреттері таратылады. Сол термометрдің жанына ауа

райына қатысты сөздерді жазу арқылы оқушылар өтілген сөздерді

қайталайды. Саралау тапсырмасы ретінде оқушыларға білім деңгейі

төмен оқушыларға сөз тіркестерін, білім деңгейі жоғары оқушыларға

сөйлемдер құруға тапсырма беруге болады. Тапсырма топта

орындалады. Мұғалім оқушыларды тыңдайды, бағалайды. Оқушылар

бір-бірін «Шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар берілген сөздерге қарама-

қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді табу және сөйлеу барысында

қолдану мақсатын жүзеге асырады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Термометрдің

суреті

жапсырылған

қағаз, түрлі түсті

маркерлер

«Күн райын сипаттай аламын» айдары оқушылардың айтылым

дағдысын, есіне сақтауын дамытуға бағытталған. Оқушылар топта апта

күндерін өзара бөліп алып, сол аптадағы әр күндегі күн райын сипаттап

айтады. Оқушыларға жеңілірек болу үшін мұғалімнің тірек сөздерді

ұсынуына болады. Сондай-ақ оқушыларға шылауларды қайталату

мақсатында әр топқа шылаулар таратып беріп, сөйлемдер құрастыруға

тапсырма беруге болады. Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі


Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар берілген тірек сөздер

мен жоспардың негізінде қысқа монолог құру мақсатын жүзеге

асырады.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс


«Сөздің мағынасын күшейтіп айта аламын және жаза аламын»

айдарындағы тапсырмада оқушыларға жай сөйлемдер беріледі.

Оқушылар күшейткіш сөздерді қосып, сөйлемдерді сәл өзгертіп айтады.

Тапсырма тақтада жазбаша орындалады.

5 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс



«Қыс мезгіліне қатысты сөздерді білемін және жаза аламын»

тапсырмасы оқушылардың қызығушылығын арттыруға бағытталған.

Мұғалім оқушыларға анаграмма құрастыруға, оны қатесіз, ойланып

құрастыруға тапсырма береді. Тапсырма топта орындалады. Әр топ

қыс мезгіліне қатысты сөздерден анаграммалар құрастырады. Топтар

бір-бірімен анаграммаларын алмастырады. Оқушылар бір-бірінің

анаграммаларын тауып, түрлі түсті қарындаштармен бояйды.

Оқушылар тапсырманы орындап болған соң анаграммаларын тақтаға

іледі. Бір-бірін «Үш шапалақ» әдісі арқылы бағалайды.

10 м

ин

ут

Анаграмма

құрастыруға

арналған

қағаздар, түрлі


мен

қарындаштар,

сызғыш

244

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға «Қыс» мезгіліне

қатысты суреттер беріледі. Оқушылар суретке қарап, қыс туралы мәтін

құрастырып жазады. Бұл тапсырма оқушылардың жазылым дағдысын

дамытуға бағытталған. Оқушылардың суретке қарап жазу арқылы сыни

тұрғыдан ойлауы дамиды, қиялы дамиды.

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар

көптік/тәуелдік/септік/жіктік/ жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша тілде

қолдану мақсатын жүзеге асырады. Мұғалім оқушыларды түрлі түсті

смайликтер арқылы бағалайды.

5 м

ин


смайликтер

Рефлексия:

«Білім вагоны»









қолдану

2. Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде


3. Мұғалімнің нұсқауымен шылауларды, көмекші

сөздерді ажырату, ауызекі және жазба тілде қолдану.

4. Көптік/тәуелдік/септік/жіктік/ жалғаулы сөздерді



Табиғат құбылыстарына қатысты сөздік

минимумды игереді.

Табиғат құбылыстарын сипаттап айта алады

және жаза алады.

Кейбір қосымшаларды шылаумен

шатастырмайды.

Сөздерге қосымшаны дұрыс таңдап

жалғайды.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Менің білуімше ... (3-тоқсан, 5-тарау). 75-сабақ

Дағды Жазылым және грамматика

245

Оқыту мақсаттары 4.4.2.1 Оқыған/аудио/бейнематериалдардың мазмұнын дайын жоспар




4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай формаларын


Лексикалық минимум Мекен, өзгеру, құбылмалы

Алдыңғы білім Алматы мен Астана

Пәнаралық айланыс Дүниетану


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат


Кір

іспе

Сабақтың басында мұғалім алдыңғы өткен тақырыпты

оқушылардың естеріне түсіреді. Оқушыларға өткен тақырыптарға

байланысты бірнеше сұрақтар қоюға болады. Мұғалім

оқушылардың назарын оқулықтағы «Оқиық және жауап

берейік» айдарындағы Алматының табиғаты туралы ой картасына

аударады. Сыныптағы барлық оқушылар ой картасын оқып,

мұқият танысып шығады. Ой картасында берілген әрбір сөйлемді

назар аударып, мұқият оқиды. Мұғалім келесі тапсырманың осы

ой картасымен байланысты екендігін түсіндіреді. Ой картасында

түсініксіз сөйлемдер болса, мұғалім түсіндіреді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық, ой картасы

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар осы Алматы

туралы ой картасын басшылыққа ала отырып, Астана қаласы

туралы диаграмма құрастыруға тапсырма береді. Оқушылар топта

Астана қаласы туралы диаграмма құрастырады. Диаграмма

құрастыру үшін оқушыларға суреттер, А3 парағы, желім, түрлі

түсті маркерлер таратылады. Оқушыларға тапсырманы орындау

үшін уақыт беріледі. Осы тапсырманы орындау барысында

оқушылар жоспар/жазбаларын қолданып, мәтінді толық

мазмұндау мақсатын жүзеге асырады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Суреттер, түрлі түсті

маркерлер, желім, А3

парағы

246

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар өздерінің құрастырған ой

карталарының таныстырылымын жасайды. Топтан екі оқушыдан

шығып өз диаграммаларын таныстырады. Әр топ Нұр-Сұлтан

қаласы туралы диаграммаларын қорғайды, қабырғаға іледі.

Оқушылар өз диаграммаларын қорғау үшін үлгіні басшылыққа

алып таныстырады. Тапсырма оқушылардың сыни ойлауын,

айтылым дағдыларын дамытуға бағытталған.

Үлгі:

Біз ой картамызда Нұр-Сұлтан қаласының табиғатын сипаттадық.

Біздің білуімізше, Нұр-Сұлтан... аймақта орналасқан.

Біздің ойымызша, Нұр-Сұлтан маңында ... өседі.

Ғалымдардың айтуынша, бұл жерде ... бар.

Нұр-Сұлтанның жазы ...

Нұр-Сұлтанның қысы ...

Болашақта Нұр-Сұлтанның ауа райы өзгереді деп ойлаймын.

Өйткені ...


7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Диаграмманы қорғауға

арналған үлгі жазылған


«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар Нұр-Сұлтан

туралы жасаған диаграммаларын қалай мәтінге айналдыру

керектігін, ауызша айтқан нәрселерді қалай жазу керектігі жайлы

ойланады.

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар

оқыған/аудио/бейнематериалдардың мазмұнын дайын жоспар

негізінде жазу мақсатын жүзеге асырады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс ж

ұм

ыс

Оқушыларға Нұр-Сұлтан қаласы туралы мәтін бөліктері беріледі.

Бұл тапсырма оқушылардың Нұр-Сұлтан туралы білімдерін

тереңдетуге бағытталған. Оқушылар осы тапсырманы орындау

барысында «Пазл» әдісін қолданады. Оқушылар мәтін бөліктерін

пазл ретінде жинап үйренеді. Мәтіннің әр бөлігін әр түсті пазл

арқылы белгілеп көрсетуге болады. Оқушылар мәтінді ретімен

бөліктері бойынша орналастырады. Мұғалім оқушыларды

мадақтау сөздері арқылы бағалайды.

6 м

ин

Нұр-Сұлтан қаласы

туралы мәтін бөліктері

247

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушылар қос қала

табиғаты туралы эссе жазады. Оқушылар эссе жазу үшін

диаграммаларды басшылыққа алады және оқулықтағы үлгіні

оқып, қарап шығады.

Тапсырма оқушылардың жазылым дағдысын, сыни ойлауын

дамытуға арналған.

Тірек сөздер: менің білуімше, сондай-ақ, оған қоса, қорыта

айтқанда, ғажайып мекендер, зәулім ғимараттар, сол себепті

Мұғалім оқушыларды түрлі түсті смайликтер арқылы бағалайды.

Рефлексия: «Білім вагоны» 14 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Тірек сөздер жазылған

парақшалар. Түрлі түсті

смайликтер.




(мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалаулары болуы керек. Кері



1. Оқыған/аудио/бейнематериалдардың


2. Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы



шақ, рай формаларын ауызша/жазбаша



Сызба нұсқауды басшылыққа алып эссе жаза

алады.

Жазылым кезінде қосымшаларды дұрыс

қолданады.

Шақтық мағынаны дұрыс жеткізе біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Халықтық болжам. (3-тоқсан, 5-тарау). 76-сабақ


248

Оқыту мақсаттары 4.3.2.1 Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну


Лексикалық минимум Найзағай, шық, құрғақ, тышқан, ін, күркіреу

Алдыңғы білім Менің білуімше


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға құстардың суретін

интерактивті тақтадан көрсетеді. Оқушыларға сабақтың тақырыбын

болжатады. Оқушылар сабақтың тақырыбын болжайды. Мұғалім

оқушылардың болжам жауаптарын тыңдайды.

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушылар «Кубизм» әдісі арқылы жаңа

сөздерді меңгереді. Мұғалім оқушыларға сандар жазылған текшені

лақтырады. Оқушылар санға сәйкес сөзді атау арқылы жаңа сөздерді

жаттауға талпынады. Оқушылар жаңа сөздерді бірнеше рет қайталайды,

сөз тіркестерін құрастырады.

1. Торғай. 2. Көртышқан. 3. Қарға. 4. Шегіртке. 5. Найзағай.

6. Жұлдыз.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Құстардың

суреттері

Сандар

жазылған

текше

Негізгі

бөлім

«Ойланайық» тапсырмасын орындауда оқушыларға бірнеше сөздер

беріледі. Оқушылар сол сөздердің қарсы мәндерін жылдам тауып

шығулары керек. Бұл тапсырма оқушылардың ойлау қабілеті мен сөздік

қорын молайтуға бағытталған.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Суреттер мен

мәліметтер

жазылған

кесте

249

«Есте сақтайық» айдарында оқушылар салыстырмалы шырайдың

жұрнақтарының ережесімен танысады. Мұғалім оқушылардың ережені

жақсы меңгеруі үшін бірнеше мысалдар келтіреді. Ережемен

таныстырады. Оқушылар ережені қолданыстық тұрғыдан меңгереді.

Егер

сөз со-

ңында

к, қ, ш, п,

с

-тау/-теу тіктеу, құрғақтау

а, ы, і, р,

у, й

-лау/-леу жұқалау, кішілеу

л, м, ң, з -дау/-деу тереңдеу, қалыңдау

а) «Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар

мәліметті оқып, соған сәйкес суретті табады.

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушыларға бірнеше сөздер

беріледі. Оқушылар сөздерге салыстырмалы шырай жұрнақтарын жалғап

жазады. Тапсырма жазбаша түрде жеке орындалады.

ә) Көп нүктенің орнына тиісті қосымшаны қойып, сөйлемді аяқтайды. Бұл

тапсырма салыстырмалы шырай жұрнақтарын бекітуге бағытталған.

Дала тышқаны көртышқанға қарағанда кішкентай ... .

Ай жұлдызға қарағанда жақын ... .

Жылқы сиырға қарағанда тез ... .

Найзағай дауылға қарағанда қорқынышты ... .

Қыстың күні жаздың күніне қарағанда қысқа ... .

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар сөзге қосымшалар жалғау

кезінде үндестік заңын сақтау мақсатын жүзеге асырады.

7 м

ин

Ереже

«Жазайық» айдарындағы тапсырмада суретке қарап, күн райы болжамын

жазады.

Мысалы: Мысық айналаны тырналаса, күн боран немесе жаңбырлы

болады. Ай шалқалап туса, күн райы мал-жанға жайсыздау болады, күн

салқын болады.

10 м

ин

250

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушыларға суретке қарап

болжау жазу тапсырмасы беріледі. Оқушылар суретке қарап, бірнеше

болжамдар жазады. Мұғалім оқушылардың жұмыстарын тексереді.

Оқушылар бір-бірін «Шапалақ» әдісі арқылы бағалайды. Үйге тапсырма

ретінде оқулықтағы «Ізденейік» айдарындағы тапсырманы беруге болады.

Оқушылар ғаламтордан халық болжамына байланысты 2 мысал табулары

керек.


алмаағашының алма-стикеріне, жақсы әсер алса, бәйтеректің жапырақ-

стикеріне, ал жағымсыз эмоцияда болса, кактустің төртбұрыш-стикеріне

жазып, кері байланыс орнатады.

алмаағаш бәйтерек кактус

6 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Мысықтың

суреттері

Рефлексия:

«Сабақтан

алған әсерім»







1. Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды

түсіну

2. Сөзге қосымшалар жалғау кезінде үндестік заңын сақтау


* Салыстырмалы шырай жұрнақтарын

меңгереді.

Рефлексия










251

Сабақтың тақырыбы Көктемгі өзгерістер. (3-тоқсан, 5-тарау). 77-сабақ

Дағды Грамматика және жазылым

Оқыту мақсаттары 4.1.1.1 Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау және

нақтылау мақсатында сұрақтар құру

4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің грамматикалық категорияларын




Тілдік міндеттер Былтыр, тағы, табиғат оянады, жылғалардан су ағады

Алдыңғы білім Халықтық болжам


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат


Кір

іспе

Жаңа сабаққа кіріспе ретінде оқушыларға көктем мезгіліне

байланысты суреттер көрсетіледі. Мұғалім «миға шабуыл» ретінде

оқушыларға сұрақ қояды: «Бұл қай мезгіл? Табиғаттағы қандай

өзгерістерді байқадыңдар?» Оқушылар сұрақтарға жауап береді.

Мұғалім оқушыларға тақырыпты болжатады. Мұғалім сабақтың

тақырыбын және мақсатын айтады. Сондай-ақ оқулықтағы

«Ойланайық» айдарындағы тапсырмада берілген сөйлемдерді

оқушылар оқып шығады. Берілген сөйлемдердің көктем мезгіліне

қатысты екендігін айтады. Мұғалім оқушыларды мұқият тыңдайды.

Мадақтау сөздерімен бағалайды.

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушыларға суреттер

арқылы жаңа сөздерді меңгертеді. Сөз тіркестері мен сөйлемдер

құрайды.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарында оқушыларға жұпта талқылау үшін сұрақтар

беріледі. Оқушылар жұптасып сұрақтарға жауап береді, талқылайды.

Тапсырма ауызша орындалады. Тапсырма оқушылардың айтылым

дағдысын дамытуға негізделген.

1. Саған көктем мезгілі несімен ұнайды?

2. Көктем кезінде табиғат қалай өзгереді?

3. Көктем мезгілінде қараңғы ерте түсе ме?

4. Табиғаттың оянғанын қайдан білеміз?

5. Көктемде қар неліктен тез ериді?

6. Ең алғаш шығатын гүлді қалай атаймыз?

Мұғалім оқушылардың сөйлесімін тыңдайды. Кері байланыс

орнатады. Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар сөйлемдегі

сөздердің орын тәртібін сақтай отырып жай және құрмалас сөйлем

құрастыру мақсатын жүзеге асырады.

8 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

252

«Тыңдайық» айдарында оқушылар Бота Бисенованың «Көктем келді»

әнін 2 рет тыңдайды. Әнді тыңдамас бұрын мұғалім оқушыларға

мұқият тыңдау керектігі туралы кеңес береді. Оқушылар әңді тыңдап

болған соң, өлеңнің сөзі бойынша түсіп қалған сөздерді толықтырады,

оқиды. Тапсырма оқушылардың тыңдалым дағдысын дамытуға

бағытталған. Тапсырма топта орындалады. Әр оқушыға әннің сөздері

таратылады. Оқушылар мұғаліммен бірге әнді орындайды. Бұл

тапсырма оқушыларды сергітіп, көңіл күйлерін көтеруге ықпал етеді.


Әнді тыңда, толықтыр. (Дайын әнді салу. Соны тыңдап бос

орындарды толтырады)

Көктем келді

Көктем келді, көктем келді сағына,

Бүршік атты алмаағаштар бағымда.

Біздің үйге ұя салды, алақай!

Былтыр кеткен қарлығаштар тағы да.

Дала гүлге оранады,

Түрлі түске боянады.

Нұрлы көктем келген кезде

Табиғат та оянады.

Көктем келді, көктем келді далама,

Қуанып жүр ата-ана да, бала да.

Қар-мұз еріп, жылғалардан су ағып,

Үйрек-қаздар жайылып жүр жағада.

10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Тыңдалым

материалы.

«Көктем келді»

әнінің сөзі

жазылған


Аудиодиск

253

Оқушылар тыңдалым соңында тапсырманы жазбаша орындайды.


өлеңді қайталап тыңдап, болып кеткен іс-әрекетті және енді болатын

іс-әрекетті білдіретін сөздерді табады, кестені толтырады.

Тапсырманы жұпта орындайды

Үлгі: Көктем келді.

...

Дала гүлге оранады.

...


Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар өз бетінше шағын

мәтіннен етістіктің грамматикалық категорияларын ауызекі және

жазба тілде қолдану мақсатын жүзеге асырады.

5 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Кесте

Қоры

тын

ды

бөлім

«Жаттығайық» айдарында оқушылар септік жалғауларын қайталау

мақсатында сөздерге септік жалғауларын дұрыс жалғап жазулары

керек. Әр топқа бірнеше сөйлемдер беріледі. Оқушылар тапсырманы

орындап болған соң, ортаға шығып сөйлемдерін оқиды. Мұғалім

оқушыларға кері байланыс орнатады.

1. Дала гүл... оранады.

2. Көктем... күн ұзарады.

3. Қаз бен үйректер өзен жағасы... жайылады.

4. Қардың асты... алғашқы бәйшешектер өсіп шығады.

5. Көктемде жылы жақ... құстар ұшып келеді.

6. Бұл кезде күн... нұры жерге көп түседі.

7. Ағаштар... бүршіктерінен жапырақ өсіп шығады.

8. Қыстағы қар еріп, жылғалар... су ағады.

9. Бақ... көшеттер отырғызамыз.

10. Көктемде қарлығаш... күтеміз.

11. Алмаағаш... гүлдері ақ болады.

12. Біз көктем... сағынамыз.

13. Аспан... үнемі ақ бұлттар жүзеді.

14. Дала... жасыл кілем төселеді.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар

көптік/тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша

тілде қолдану мақсатын жүзеге асырады.

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

254

«Жазайық» айдарымен берілген тапсырмада оқушыларға әр абзацты

жалғастырып, көктем мезгілін сипаттайды.

Рефлексия. «Сабақтан алған әсерім» стратегиясы. Сабақты

меңгерсе, алмаағаштың алма-стикеріне, жақсы әсер алса, бәйтеректің

жапырақ-стикеріне, ал жағымсыз эмоцияда болса, кактустің

төртбұрыш-стикеріне жазып, кері байланыс орнатады.

алмаағаш бәйтерек кактус

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Рефлексия:

«Сабақтан алған

әсерім»







4.1.1.1 Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша

жазба (тірек сөздер) жасау және нақтылау

мақсатында сұрақтар құру

4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің

грамматикалық категорияларын ауызекі және

жазба тілде қолдану

4.5.1.2 Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы



Әнді тыңдап толықтыра алады.

Жуырда болып өткен оқиға туралы жаза

алады немесе айта алады.

Сөздерге қосымшаларды орынды жалғай

біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Жау-жау, жаңбыр. (3-тоқсан, 5-тарау). 78-сабақ

255



(кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды мұғалімнің нұсқауымен анықтау

4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша,...

оның пікірінше,... оның айтуынша,... кейбір адамдардың ойынша,...)


Тілдік міндеттер Қолшатыр, гүлдеу, тамшы, көктеу, сағыну

Алдыңғы білім Көктемгі өзгерістер


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат


Кір

іспе

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушыларға қолшатырдың,

гүлдеп келе жатқан ағаштың, тамшының, бүршік жарып келе жатқан

ағаштың суреттерін интерактивті тақтадан көрстеді. Мұғалім жаңа

сөздерді суретпен көрсету арқылы меңгертеді. Оқушылар жаңа сөздер

мен сөз тіркестерін, сөйлемдер құрастырады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа сөзді



Негізгі б

өлім

«Көрсетейік және айтайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар

сөйлемдерді суретпен салыстыру арқылы айтылым дағдыларын

дамытады. Оқушылар салыстырғанда «иә», «жоқ» деп жауап береді.

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арқылы бағалайды. Қысқа

жауаптар сыныптағы білім деңгейі орта оқушыларды жұмыстандыру

үшін өте қолайлы.

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сурет

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар жұпта жұмыс істейді, яғни

берілген сұрақтарды көршісімен талқылайды.

1. Саған жаңбырлы күн ұнай ма? Неге?

2. Жаңбырлы күні сыртқа шығасың ба?

3. Жаңбырлы күнде көңіл күйің түсе ме?

Тапсырма оқушылардың сөйлесім әрекеттерін дамытуға бағытталған.


Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар шығарманың кейіпкері

туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша,... оның пікірінше,...оның

айтуынша,... кейбір адамдардың ойынша...) салыстыра отырып бағалау


10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

256

«Ән салайық» айдарында оқушылар Бота Бейсенованың «Жаңбыр»

атты әнін 2 рет тыңдайды. Тыңдамас бұрын мұғалім оқушыларға әнді

мұқият тыңдау керектігі туралы кеңес береді. Тыңдап болған соң,

тыңдалым бойынша тапсырма орындайтындарын түсіндіріп айтады.

Оқушылар мұғаліммен бірге ән салады.


а) Ән салайық

Әні мен сөзі: Бота Бейсенованікі

Келді, міне, көктемім,

Жердің жүзі көктеді.

Ақ жаңбырды сыйлады,

Ақша бұлттар көктегі.

Қайырмасы

Жау-жау, жаңбыр, жау, жаңбыр!

Мөлдіреген тамшыларың.


Табиғаттың сәні.


Мөлдіреген тамшыларың.


Табиғаттың әні.

Жаушы жаңбыр тағы да,

Күттік сені сағына.

Кірсін жердің сәні де,

Топырақтың нәрі де.

Осы тапсырманы орындау арқылы тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның

себеп-салдарлық байланысын (кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды

мұғалімнің нұсқауымен анықтау мақсатын жүзеге асырады.

10 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Әннің сөзі

жазылған


257

«Тыңдайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар тыңдалым

материалын 2 рет тыңдайды. Радио тілшісімен болған сұхбатты тыңдап

болған соң, тыңдалым бойынша сұрақтарға жауап береді. тапсырма

топта орындалады. Әр топ сұрақтарға жауап береді. Тапсырма

оқушылардың айтылым дағдысын дамытуға бағытталған.

1. Сөйлеп тұрған адамдардың есімдерін анықта.

2. Жаңбырды кім ұнатады немесе ұнатпайды?

3. Ұнайтын себебі немесе ұнамайтын себебін біл. Осы тапсырма

аясында 4.1.4.1 тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық


қолдауымен анықтау оқу мақсаты жүзеге асады, ал 4.2.5.1

шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша,...

оның пікірінше,... оның айтуынша,... кейбір адамдардың ойынша,...)

салыстыра отырып бағалау оқу мақсаты қосымша жүзеге асады.


ә) Мәтіндерді тыңда.

1. Сөйлеп тұрған адамдардың есімдерін анықта.

2. Жаңбырды кім ұнатады немесе ұнатпайды?

3. Ұнайтын себебі немесе ұнамайтын себебін біл.

Радио тілшісімен болған сұхбатты оқы.

- Сәлем, Зейнеп.

- Қайырлы күн. Есіміңіз кім?

- Менің атым – Майра.

- Майра, бүгінгі күн райы ұнай ма саған?

- Иә, мен жаңбырды жақсы көремін. Қазір көшеде жүрмін.

- Қандай ән сұрайсыз?

- «Жау-жау, жаңбыр» әнін сұраймын.

***

- Алло, мені естіп тұрсыз ба?

- Иә, Зейнеп. Қайырлы күн! Жолда тұрмыз. Бағдаршамда...

- Жаңбырды ұнатасың ба?

- Жоқ, жаңбырды ұнатпаймын. Күн бұлыңғыр болады. Айнала дұрыс

көрінбейді. Көңіл күйім түседі.

- Жарайды, сенің көңіліңді көтерейін, «Cарыарқа» әні бір өзіңе

арналады.

***

- Зейнеп әпке, сәлем. Мен Алтынаймын.

- Сәлем Алтынай. Көшеде жүрсің бе?

- Иә, мектептен келе жатырмын. Күн жаңбыр.

- Қолшатырың бар ма?

- Иә, бар. Менің ағам, Ержан алысқа кетіп еді. Менен сәлем

айтыңызшы. Ол үнемі радио тыңдайды. Көңілді ән қойыңызшы.

- Жақсы.

***

- Сәлеметсіз бе, мені естисіз бе?

- Айналайын,бұл– Тұрар ағаң, мен жаңбыр жауғаны жақсы дегім

келеді.

Егін шығады, бау-бақша өседі, дала гүлдейді.

Топ

тық ж

ұм

ыс

Тыңдалым

материалы

Аудиодиск

258


сұрақтарға «иә», «жоқ» деп жауап береді.

1. Майра жаңбырды ұнатады. Ол жаңбырлы күні сыртқа шығады.

2. Әсия жаңбырды ұнатпайды. Жаңбырлы күнде оның көңіл күйі түседі.

3. Алтынай көңілсіз. Оның ағасы оқуға кетті. Ол оны қатты

сағыныпты.

4. Тұрар аға жаңбырды ұнатпайды. Одан Зейнеп толық жауап ала

алмады.

Тыңдалым мәтіні бойынша иә/жоқ тапсырмасын орындау арқылы

оқушылардың сұхбатты қаншалықты көңіл қойып тыңдағандығын,

түсінгендігін көруге болады. Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері

арқылы бағалайды. 4.1.5.1 тыңдаған оқиға/әңгіме бөліктерінің

жалғасын болжауда оқу мақсаты орындалады.

5 м

ин

Иә/жоқ кестесі

Сабақты қорыту мақсатында оқушылар оқулықтағы «Жазайық»

айдарында берілген тапсырманы орындайды. Оқушылар тыңдағандары

бойынша мәтінді толықтырып жазады. Тапсырма жазбаша, жеке


Студияға бірінші болып ... телефон соқты. Оған ... ауа райы ұнамайды.

Өйткені ол ... жақсы көреді. Оның

сұрауы бойынша, ... әні қойылды.

«Алмаағашы» әдісі. Жасыл түсті алма: «Мен бүгін бәрін жақсы орындадым деп ойлаймын: менің көңіл күйім көтеріңкі». Қызыл түсті алма: «Мен тапсырманы орындай алмадым, көңіл күйім жоқ».

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

Рефлексия






Бағалау криерийі

4.1.4.1 Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-

салдарлық байланысын (кейіпкерлер, оқиға) және

негізгі ойды мұғалімнің нұсқауымен анықтау

4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді

(менің түсінігім бойынша,... оның пікірінше,... оның

айтуынша,... кейбір адамдардың ойынша,...)



Тыңдалым мәтінінідегі оқиғаның

себебін анықтай алады.

Кейіпкерлере мінездеме береді.

Рефлексия



259








Сабақтың тақырыбы Дауылдан қорықтым. (3-тоқсан, 5-тарау). 79-сабақ





4.3.4.1 Мұғалімнің нұсқауымен мәтін мазмұнын және кейіпкердің іс-әрекетін

бағалауға бағытталған сұрақтар (Неліктен? Не үшін?) құрастыру және оған

жауап беру

Лексикалық минимум Дауыл, қатты қорқу, толқын, жағажай, теңіз, жартас

Алдыңғы білім Жау-жау, жаңбыр



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Ойланайық» айдарының тапсырмалары. Мұғалім оқушыларға

интерактивті тақтадан жаңа сабаққа кіріспе ретінде теңіз жағалауларының,

демалыс орындарының суреттерін көрсетеді. Мұндай мүмкіндік болмаса

оқулықтың алғашқы тапсырмасындағы суреттер қолданылады. Оқушылар

не көріп тұрғандарын өз сөздерімен айтады. Оқушылар теңіздің әсемдігін,

ауасын, салқындығын, демалыс туралы өз ойларымен бөліседі. Осы

тапсырманы түрлендіру, тереңдету мақсатында оқушылар оқулықта

берілген сөздерді кестеге бөліп орналастырады (сәйкестендіреді).

Бұйра, теңіз, жағажай, құм, сүңгуір, кеме, таза, қайық, жартас,

толқын, сегізаяқ, ағаш, арал

жағажай капитан дельфин таяз қайық

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа сөзді


қажетті

суреттер

260

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушыларға сұрақтар қойылады.

Оқушылар сұрақтарға жұпта отырып талқылап, жауап береді.

1. Саған теңіз ұнай ма?

2. Сенің аймағыңда теңіз бар ма?

3. Теңіз жағасында жиі демаласың ба?

4. Аралда тұрғың келе ме?

Бұл тапсырма ауызша орындалады, тапсырманы орындау арқылы

оқушылардың сыни ойлауы қалыптасады.

5 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сурет

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада оқушылар мәтінді шолып оқиды.

Тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға бағытталған.

Мәтінді бірінші мұғалім оқиды, содан соң оқушылар оқиды. Оқушылар

мәтінді оқып болған соң, мәтіннен не түсінгендерін қысқаша айтып береді.

Мұғалім оқушыларға кері байланыс орнатады, мадақтайды, толықтырады.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар белгілі бір тақырыпта




7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Жауап берейік» айдарында оқушылар мәтін бойынша сұраққа жауап

береді. Тапсырманы «Кім жылдам?» әдісі арқылы өткізуге болады.

Оқушылар қолдарындағы бағдаршам белгісін көтеру арқылы сұраққа

дайын екенін білдіреді.

1. Ринат қайда демалды?

2. Демалыс орнының табиғаты қандай?

3. Теңіздің айналасында не бар?

4. Жел тұрғанда теңізде не пайда болды?

5. Ринат соңғы күндері неліктен жағажайға бармады?

6. Соңғы уақытта жағажай не себепті бос болды?

7. Ринат неден қатты қорықты?

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар мұғалімнің нұсқауымен

мәтін мазмұнын және кейіпкердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (Неліктен? Не үшін?) құрастыру және оған жауап беру мақсатын


5 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сұрақтар

жазылған

парақшалар,

бағдаршам

белгісі

261

Сабақты қорыту мақсатында оқушылар оқулықтағы «Жазайық»

айдарында берілген тапсырманы орындайды. Олар ұсынылған жоспарды

және үлгіні басшылыққа ала отырып, өз демалысы туралы жазады.

Тапсырма оқушылардың айтылым дағдыларын, сыни ойлауын, қиялын

дамытуға бағытталған.

1 Демалыс мезгілі қай уақытта болды?

2 Демалған жер көрікті болды ма?

3 Аймақтың күн райы қандай?

4 Не ұнады /ұнамады?

5 Не білдің/көрдің?

Үлгі:

Мен биыл шілде айында Алакөлде демалдым. Ол жердің табиғаты

өте сұлу. Ол жерде ... ... ... бар. Аймақтың ауа райы да жағымды. Таңертең

күн жылы, түсте өте ыстық. Ол жерде ағаш көп. ...

Алмаағаш» әдісі. Жасыл түсті алма: «Мен бүгін бәрін жақсы

орындадым деп ойлаймын: менің көңіл күйім көтеріңкі». Қызыл түсті алма:

«Мен тапсырманы орындай алмадым, көңіл күйім жоқ».

15 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

Жоспар,

бағалау

критерийлері

Рефлексия









байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс


2. Мұғалімнің нұсқауымен мәтін мазмұнын және

кейіпкердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (Неліктен? Не үшін?) құрастыру және оған

жауап беру


Демалыс орнының табиғаты

туралы сөйлесе алады.

Демалыс орнын сипаттап

жазады.

Оқиға кейіперіне баға береді.

Рефлексия







262




Сабақтың тақырыбы Қауіпті мекен. (3-тоқсан, 5-тарау). 80-сабақ





4.3.4.1 Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкердің іс-әрекетін

бағалауға бағытталған сұрақтар (Неліктен? Не үшін?) құрастыру және оған

жауап беру

Лексикалық минимум Қауіпті, жанартау, жылан, көне тайпа, құпия

Алдыңғы білім Дауылдан қорықтым

Пәнаралық байланыс Дүнеитану


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Ойланайық» айдарының тапсырмасында мұғалім оқушыларға жаңа

сабаққа кіріспе ретінде аралдың суреттерін көрсетеді. Оқушыларға сұрақ

қояды: «Қалай ойлайсыңдар, бұл не? Аралда не бар деп ойлайсыңдар,

тізімін жасаңдар», – деп тапсырма береді. Оқушылар ойланып, аралда

бар нәрселердің тізімін жасайды. Сондай-ақ оқушылар Аралда қандай

жабайы жануарлар болуы мүмкін екенін де айтып шығады.

Мұғалім тізімді қарап тексереді, толықтырады.

Оқушыларға жаңа сөздерді меңгерту мақсатында жыланның,

жанартаудың, тайпаның, орманды алқаптың суреттері көрсетіледі.

Мұғалім оқушылардан суреттерді сөздермен сәйкестендіруін сұрайды.

Оқушылар білгендерінше сөздерді суреттермен сәйкестендіреді. Жаңа

сөздермен сөз тіркестерін құрастырады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа сөзді



Негізгі б

өлім

«Оқиық» айдарындағы тапсырманы орындау мақсатында оқушылардың

назары оқулықтағы аралдар туралы мәтіндерге аударылады. Оқушылар

мәтінді оқып болған соң, қауіпті/қауіпсіз аралдарды анықтайды.

Тапсырма топта орындалады. Топтар өз беттерінше оқулықтағы

мәтіндерді оқиды. Тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға

бағытталған және оқушылардың қызығушылығын тудырады.

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар таныс емес сөздер

кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну мақсатын жүзеге

асырады.

8 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сурет

263


оқулықта берілген сөйлемдерді оқып, қай мәтінге тиісті екенін

анықтайды.

Қай мәтінге тиісті екенін айт.

1. Жабайы табиғат сақталған.

1. 2. Мұнда жанартау бар деп ойлайды.

3. Ол жер айрықша қорғалады.

4. 150-ден астам балық түрін көресіз.

Келесі тапсырмада оқушылар сөздік қорын молайту мақсатында берілген

сөздермен сөз тіркестерін құрастырады. Әр топқа әртүрлі сөздер

беріледі. Саралау тапсырмасы ретінде білім деңгейі жоғары оқушыларға

сөйлемдер құруға тапсырма беруге болады. Мұғалім оқушыларды

тыңдайды, кері байланыс орнатады.

10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар үлгіні басшылыққа ала отырып Не

қауіпті?/Не қауіпсіз? екендігі жайлы сөйлеседі. Оқушылар өз

ойларымен бөліседі, ойларын дәлелдейді. Осы тапсырманы орындауда

оқушылармен «Пікірлер сызығы» ойынын өткізуге болады. Ортаға

қызыл лента қойылады. Оқушылар лентаның екі жағына бөлініп тұрады.

Олар екі топқа бөлініп, өз ойларын айтады: Не үшін келіседі? Немесе

келіспейді?

10 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Не қауіпті/

Не қауіпсіз?

Қызыл таспа

Сабақты қорыту мақсатында оқушылар бір минут ішінде бүгінгі

танысқан ақпарат жайлы айтып береді. Тапсырманы жүзеге асыру үшін

«Бір минут» әдісін пайдалануға болады.






Егер сен сабақта белгілі бір қиындықты кездестірсең, кемеңді

сары түске боя.



5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Білім кемесі»










сөйлеу



Дескриптры

Демалыс орнын сипаттап жаза білуге

үйренеді.

Кейіпкерге баға береді.

264

сұрақтар (Неліктен? Не үшін?) құрастыру және оған

жауап беру

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Жасанды мұхит. (3-тоқсан, 5-тарау). 81-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.2.6.1 Айтылуы мен жазылуында айырмашылығы бар сөздерді дұрыс айту


Лексикалық минимум Тұз, су перісі, мұхит, жасанды, қоңыр

Алдыңғы білім Қауіпті мекен



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


265

Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға жаңа сабаққа кіріспе ретінде «Сөйлесейік»

айдарындағы тапсырмаларды орындатады. Оқушылар сұрақтарды оқып,

жұбымен талқылайды. Оқушылар сұрақтарды қалай талқылаймын десе де

өз еріктерінде. Мұғалім оқушыларға осы сұрақтарды талқылау үшін уақыт

белгілеп, А4 парағын, түрлі түсті маркерлер үлестіріп береді. Оқушылар өз

қалаулары бойынша (кесте, сурет, сөз, сөйлем) сұрақтарды талқылайды.

Мұғалім оқушылардың сұрақтарды талқылауын тыңдайды, кері байланыс

орнатады.

1. -Мұхит дегеніміз не?

2. -Мұхиттың теңізден қандай айырмашылығы бар?

3. -Мұхиттың суы қандай болады? Оны ішуге бола ма?

4. -Мұхит астынан не көруге болады?

5. -Жасанды мұхит жасауға бола ма? Қалай?

6. Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар таныс емес сөздер кездесетін

шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну мақсатын жүзеге асырады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жаңа сөзді


қажетті

суреттер, А4


түсті

маркерлер

Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық» айдарындағы тапсырманы орындауда оқушылар есептік

сан есімдер ережесімен танысады. Мұғалім оқушыларға мысалдар келтіру

арқылы есептік сан есімдерді қолданыстық тұрғыда түсіндіреді.

3 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Ереже

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырманы орындауда оқушыларға

сөйлемдер беріледі. Оқушылар сөйлемдердегі асты сызылған сөздерге

сұрақ қояды.

Сұрақ қою арқылы сан есім туралы білімдері кеңейеді, мұғалім осы

тапсырманы орындату арқылы сан есімді қаншалықты түсінгендігін

байқайды.

1. Мұхиттан салмағы алпыс килограмм акуланы ұстады.

2. Осы аймақта тоқсан екі кит өмір сүреді.

3. Мына акуланың баласы – тек біреу.

4. Су перісінің қолы екеу болады емес пе?

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Ойнайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар кестеде орналасқан

суреттерді сипаттап айтып береді. Тапсырма ауызша орындалады.

Тапсырма оқушылардың сан есім туралы білімдерін жетілдіруге

бағытталған. Оқушылар тапсырманы жұпта бір-біріне суретті жапсыру

арқылы ойнайды. Оқулықтағы үлгіні басшылыққа алады.

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар жоспар/жазбаларын


10 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

266

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада оқушылар мәтінді оқып, мәтін бойынша

бір-біріне сұрақ қойып, жауап алады. Мысалы:

1. «Океанариум» дегеніміз не?

2. Қазақстанда океанариум қашан және қай қалада ашылды?

3. Бұл океанариум не себепті рекордтар кітабына жазылды?

4. «Думан» океанариумына қанша тонна мұхит құмын әкелген?

5. Бұл жасанды океанариумға қанша литр су керек болды?

6. Океанаримда қанша теңіз жануары бар?

Тапсырманы орындау арқылы оқушылардың мәтінді қаншалықты

меңгергендерін білуге болады. Топтар сұрақтарды бөліп алып, бір-біріне

қояды, келесі топтағы оқушылар жылдам сұраққа жауап берулері керек.


Осы тапсырманы орындау барысында белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу

барысында шағын мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс

орнату, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу мақсаты


«Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар мәтін

бойынша сұрақтарға жауап береді.

10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сұрақтар

жазылған

парақтар

Сабақты қорыту мақсатында «Жазайық» тапсырмасы орындалады.






Егер сен сабақта белгілі бір қиындықты кездестірсең, кемеңді сары

түске боя.



5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Білім

кемесі»








дұрыс айту

2. Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды

түсіну


Шағын мәтіннің мазмұнын оқып

түсінеді.

Сөздерді дұрыс жаза біледі.

Рефлексия


267









Сабақтың тақырыбы Теңіз астында (3-тоқсан, 5-тарау). 82-сабақ




инфографикалар, энциклопедиялар, ғаламторды) қолдану.

Лексикалық минимум Терең, сүңгуір, теңіз, маржан, ұлу

Алдыңғы білім Жасанды мұхит



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға жаңа сабаққа кіріспе ретінде теңіз астының суреттерін

көрсетеді, олардан бүгінгі сабақты болжауларын сұрайды. Оқушылар

суретке қарай отырып, бүгінгі сабақты болжайды. Тапсырманы әрі қарай

жандандыру үшін оқушылар «Ойланайық» айдарындағы тапсырмаларды

орындайды. Бұл тапсырмада оқушылар суретке қарай отырып, суретпен

байланысты сөздердің тізімін жасайды.

7. «Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушылар суретпен жұмыс істеуді

жалғастырады, бір суретке бірнеше сөзді сәйкестендіреді.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Теңізасты

суреттері

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар оқулықта берілген

сөйлемдерді оқып, ұқсас сөйлемдер құрастырып айтады. Тапсырма

оқушылардың сыни ойлауын, айтылым дағдысын дамытуға бағытталған.

Оқушылар тапсырманы жеке орындайды.

Осы тапсырманы орындау арқылы оқушылар таныс емес сөздер кездесетін

шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну мақсатын жүзеге асырады.

8 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Оқулық

268

«Жаттығайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар берілген сөздерді

орын тәртібі арқылы орналастырып, сөйлемдер құрастырады.

Қызық, терең, таяз, жарық, әдемі, бұлыңғыр, анық, мөлдір, жылдам

Үлгі: Теңіздің асты құрлыққа қарағанда қызықтау.

Оқушылар тапсырманы топта орындайды.

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар айтылуы мен жазылуында

айырмашылығы бар сөздерді дұрыс айту мақсатын жүзеге асырады.

10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Оқиық» айдарындағы тапсырмада оқушылар диалогті оқиды.

Саусақтарымен ұстап, жүргізіп оқиды. Оқушылар жұпта оқиды. Әр топтан

бірнеше жұптан оқып болған соң, сөйлесім әрекеттерін жандандыру

мақсатында оқушылар диалог бойынша рөлдік ойын көрсетеді. Оларға

дайындыққа уақыт беріледі. Оқушылар бір-бірін «Шапалақ» әдісі арқылы

бағалайды. Ал мұғалім оқушыларға кері байланыс орнатады.

10 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Қ

о

р

ы

т

ы

н

д

ы

б

ө

лі

м

Сабақты қорыту мақсатында «Оқиық және жауап берейік» айдарындағы

тапсырманы орындайды. Оқушылар мәтін мазмұны бойынша диаграмма


Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар шығарманың кейіпкерлері

туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша, ... оның пікірінше, ... оның

айтуынша, ... кейбір адамдардың ойынша, ...) салыстыра отырып бағалау


Егер саған сабақ ұнаса және тапсырманың барлығын сәтті орындаған

болсаң, кемеңді жасыл түске боя. Егер сен сабақта белгілі бір қиындықты

кездестірсең, кемеңді сары түске боя.



5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Білім кемесі»







4.3.2.1 Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі

ойды түсіну

4.3.5.1 Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді

(сөздіктер, инфографикалар, энциклопедиялар, ғаламторды)

қолдану.


Өзіне таныс сөздерге сүйеніп

мәтіннің жалпы мазмұнын түсінеді.

Сөздікпен жұмыс істей біледі.

Рефлексия

269










Сабақтың тақырыбы Орманды аймақ. (3-тоқсан, 5-тарау). 83-сабақ






Лексикалық минимум Бу, құтқару, өрт, сарғаю, қашу, ауысу, қылқан, сөндіру

Алдыңғы білім Теңіз астында

Пәнаралқ байланыс Жаратылыстану, дүниетану


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Сөйлесейік» айдарында мұғалім оқушыларға жаңа сабаққа кіріспе

ретінде орманның суреттерін көрсетеді, олар орман туралы өз ойларын, не

білетіндерін айтады. «Ойланайық» айдарындағы тапсырмада оқушыларға

бірнеше сөздер беріледі, оқушылар сөздердің қарсы мәндерін тауып айтады.


5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Теңізасты

суреттері

Негізгі

бөлім

«Жаңа сөз үйренейік» айдарындағы тапсырмада мұғалім оқушыларға жаңа

сөздерді суреттер арқылы меңгертеді. Оқушыларға сөздерді бірнеше рет

қайталатады, сөз тіркестері мен сөйлемдер құруға тапсырма береді.

5 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

Оқулық

270

«Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар мәтінмен

танысады, мәтінді мұқият оқып шығады. Тапсырма оқушылардың оқылым

дағдыларын дамытуға бағытталған. Оқушылар мәтіннің мазмұнын түсініп

оқығаннан кейін, әр абзацқа сәйкес тақырыптарды анықтайды.

а) Орман – адам мен жануарлар үшін қолайлы орта.

ә) Орман өсімдіктері емге пайда.

б) Орманға төнетін қауіп.

в) Орман топырағының құрамы.

Тапсырманы жандандырып, оқушылардың қызығушылығын ояту

мақсатында мәтін мазмұны бойынша орманның суретін салғызып, қысқаша

мазмұнын айтқызуға да болады. Тапсырма топта орындалады. Тапсырманы

орындап болған соң әр топтан екі оқушы шығып, суреттері бойынша

мәтінді мазмұндайды. Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері арқылы

бағалайды. Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды.

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар таныс емес сөздер

кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды түсіну мақсатын жүзеге асырады.

10 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық,

сурет салуға

қажетті А4


түсті қарын-

даштар мен

маркерлер

«Назар аударайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар кейбір сөздердің

қарсы мағыналарымен танысады. Берілген сөздерді оқушылар дәптерлеріне

жазып алады.

Қолайлы – қолайсыз. Пайдалы – пайдасыз. Сулы – сусыз.

Құнарлы – құнарсыз. Иісті – иіссіз. Орманды – ормансыз.

Берілген сөздер оқушылардың естерінде жақсы сақталулары үшін мұғалім

оларға сөздерді бірнеше рет қайталатады.

10 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Оқулық,

дәптер

Сабақты қорыту мақсатында «Жаттығайық» айдарындағы тапсырманы

орындайды. Бұл тапсырмада оқушылар үлгіні басшылыққа ала отырып,

сөйлемдер құрастырып жазады. Бұл тапсырманы орындау арқылы

оқушылардың сөйлем құрастыра білу дағдылары қалыптасады.

Үлгі бойынша жаз. «Пайдалы-пайдасыз» сөздерінің бірін пайдалан.

Үлгі: Мынау – өсімдік тамыры. Одан дәрі жасайды. Ол өте пайдалы.

Мұғалім оқушылардың жұмыстарын тексереді. Кері байланыс орнатады.

Оқушылардың қателері болса, өздеріне түзеттіру үшін әрекет етеді.

«Ойнайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар оқулықта берілген

тапсырманы орындау арқылы әріптерден сөз құрап, оларды ретімен жазады.

Рефлексия. Егер саған сабақ ұнаса және тапсырманың барлығын сәтті

орындаған болсаң, кемеңді жасыл түске боя. Егер сен сабақта белгілі бір

қиындықты кездестірсең, кемеңді сары түске боя. Егер сен сабақ

барысында тапсырмаларды орындау қиын болып, мұғалімнің көмегі қажет

болса, кемеңді қызыл түске боя.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс

«Білім

кемесі»





271






2. Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі



Сөйлеу этикетін сақтайды.

Өзіне таныс сөздерге сүйеніп мәтіннің

негізгі идеясын, жалпы мазмұнын

түсінеді.

Рефлексия




















Алдыңғы білім Орманды аймақ



272

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға бүгінгі сабақтың қайталауға арналған сабақ екенін

ескертіп айтады. Яғни өтілген тақырыптарға шолу жасалынып, оқушылар

ауызша және жазбаша жұмыс жүргізеді.

«Халықтық болжамдарды білемін» айдарындағы тапсырмада оқушылар

болжамдарға қатысты сөйлемдері толықтырады.

Әр топ тапсырманы жеке орындайды. Мұғалім тексереді, оқушыларға кері


Жаз найзағайлы болса, қыс ... болады.

Дала тышқандары топ болып шөп жинаса, жақында ... жауады.

Мысық айналаны тырналаса, күн ... немесе жаңбыр болады.

Бозторғай ұясын ой жерге салса, жаз ... болады.

Аспанда жұлдыз көп болса, күн ... болады.

Мысық шалқасынан жатса, күн ... болады.

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар белгілі бір тақырыпта




5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Негізгі б

өлім

«Көктем мезгілі туралы айтып бере аламын» тапсырмасы оқушылардың

айтылым дағдысын дамытуға бағытталған. Бұл тапсырманы орындауда

оқушылар жұпта жұмыс істейді.

Екі оқушыға жеке-жеке сұрақтар беріледі. Осы сұрақтарға жауап беру

арқылы оқушылар диалог құрастырады. Оқушылар бір-бірін «Шапалақ»

әдісі арқылы бағалайды.

10 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұптарға

арналған

сұрақтар

жазылған


«Табиғат құбылыстарының атауын білемін» атты тапсырманы орындауда

оқушыларға табиғаттың әртүрлі құбылыстарының суреттері беріледі.

Оқушылар суретке қарап құбылыс атауын жазады. Тапсырма жазбаша

тақтада орындалады. Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы

бағалайды.

10 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Табиғат

құбылыстар

ының

суреттері

«Заттарды санауды және жазуды білемін» айдарындағы тапсырмада

оқушылар сан есімдерді қайталайды. Сөйлемдердегі сандарды сөзбен

жазады, есептейді, жалпы санын айтады.

а) Теңізден 7 теңіз тасбақасын көрдім. Әр тасбақаның қасынан 3 кішкентай

тасбақадан көрдім. Барлығы неше теңіз тасбақасын көрдім?

ә) Орманнан жапырақ тердім. Оның үшеуі – сарғайған жапырақтар, ал екеуі

– қоңыр жапырақ, тағы екеуі – жасыл жапырақтар. Барлығы неше жапырақ

тердім?

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Оқулық,

дәптер

273

«Сөздердің қарама-қарсы мағынасын білемін» айдарында оқушыларға

бірнеше сөздер беріледі, оқушылар сөздердің қарсы мағыналарын жазады.

5 м

ин

Сөздер

«-сыз қосымшасының мағынасын түсінемін» айдарындағы тапсырмада

оқушылар сөздерге қосымшаны жалғап, сөйлем құрайды.

құнарлы пайдалы желді бұлтты

қауіпті сулы орманды қолайлы

5 м

ин

Сабақты қорыту мақсатында оқушылар табиғат құбылыстары туралы

мәтінді тыңдап, түсінеді, диктант жазады.

А оқушы

Сулы, орманды аймақтарда топырақ құнарлы болады. Ол жерге жаңбыр

жиі жауады. Теңіздің немесе көлдің суы бу болып көтеріледі. Будан бұлт

құралады.

Б оқушы

Теңіздің бетінде су жылы болады. Теңіздің ортасында су салқындай

бастайды. Ол жерге күннің шуағы, сәулесі түспейді. Теңіздің түбі мүлде

қараңғы болады.

Сонымен қатар оқушылар табиғат құбылыстарын сипаттап және

салыстырып жазады. Оқушылар соңғы үш күннің күн райын салыстырып

жазады, олар үлгіні басшылыққа алады.

Үлгі: Алдыңғы күні бұршақ жауды. Кешеге қарағанда ұзақ жаумады. Кеше

жаңбыр таңертеңнен кешке дейін ұзақ жауды.

алдыңғы күні кеше бүгін

Осы тапсырманы орындау барысында оқушылар мұғалімнің нұсқауымен

шылауларды, көмекші сөздерді ажырату, ауызекі және жазба тілде қолдану


5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Тыңдалым

мәтіні, кесте











дұрыс айту



4. Мұғалімнің қолдауымен шылауларды, көмекші сөздерді



Табиғат құбылыстарына қатысты

сөздерді меңгереді.

Жыл мезгілдерін, ауа райын сипаттап

айта алады және жаза алады.

Мәтіннің жалпы мазмұнын түсінеді.

Шылау мен қосымшаны ажыратады.

274

Рефлексия










VI. Қоршаған ортаны қорғау

Сабақтың тақырыбы Табиғат – ортақ үйіміз. (3-тоқсан, 6-тарау). 85-сабақ

Дағды Айтылым, оқылым.

Оқыту мақсаттары 4.1.2.1 Таныс емес сөздер мен сөз тіркестері бар мәтіннің мағынасын



Лексикалық минимум Киік, марал, мал дәрігері, сығалап қарау, қорғау




С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурстары К

ірісп

е

Мұғалім сабақты бастағанда оқушыларды жаңа тақырыпқа жетелейтін

сұрақтар қояды. Балаларға: «Сендер табиғатқа жиі шығасыңдар ма?»,

«Табиғатқа не мақсатпен шықтыңдар?», «Қандай дала жануарларын немесе

құстарын көрдіңдер?» – деген сауалдар қойылып, негізгі тақырыпқа ойысады.

Осы орайда орманды аймақта және далалық аймақта ұшырасатын жан-

жануарлар туралы сөйлесуге немесе жұмбақ жасыруға болады. Сонымен

қатар оқушының үшінші сыныпта алған білімін қайта жаңғырту мақсатымен

бұрын танысқан жан-жануарлардың суретін тақтаға магнит арқылы

жапсырып, сұрыптату жұмысын тапсыру оқушының сабаққа деген

белсенділігін арттырады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

275

Негізгі б

өлім

Оқушылардың назары келесі кезекте оқулық бетіне аудартылады. Оқулық

бетінде «Жаңа сөз үйренейік» айдары бойынша ұсынылған суреттерді

пайдаланып, мұғалім жаңа сөздерді таныстырады. Әр сөздің қатесіз

айтылуына жете көңіл бөліп, алдымен топта, кейін кіші топта, соңында жеке-

жеке оқушыларға айтқызып жаттықтырады. 5 м

ин

Жек

е

Жаңа сөздерді санада берік қалыптасуы үшін мұғалім оқушыларға оқулықта

«Жаттығайық» айдарымен ұсынған тапсырманы орындатады. Егер

оқушылардың әлі де болса жаңа сөздерді меңгеруі нашар болып жатса,

мұғалім қосалқы тапсырмаларды ұсына алады. Мәселен, мұғалім алдыңғы

сабақтардан таныс болған жан-жануарлардың арасына жасырып, тапқызу

немесе ол суреттерге сөздерді сәйкестендіру, болмаса әріптері шатасқан

атауларды қалпына келтіру сынды тапсырмаларды қолдана алады. Осы

тапсырманы орындау барысында оқушылар таныс емес сөздер мен сөз

тіркестері бар мәтіннің мағынасын мәнмәтінге қатысты анықтап түсіну

мақсатын жүзеге асырады. Оқушылар үшін үй жануарлары мен дала

жануарларының төлдерін ажырату қиындық туғызады. Осы орайда бұрыннан

таныс «Жануарлардың төлдерін тап!» ойынын ұйымдастырып, жаңа білім

ретінде киіктің баласы құралай екенін оқушыға таныстыру орынды болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулықта ұсынылған келесі тапсырма «Көрсетейік және айтайық» айдарымен

беріледі. Оқушылар суретке қарап оқитын мәтіні не туралы болуы мүмкін

екенін болжайды. Демек, бұл тапсырма оқылымалды тапсырма болып

табылады. Оқушы мейлінше оқитын мәтінді оңай қабылдай алатындай жұмыс

түрі ұйымдастырылады. Суретпен жұмыстың көптеген түрлерін мұғалім осы

тұста кеңінен қолдана алады. Мысалы, «Суреттен көрініп тұрған заттарды

атап бер» тапсырмасын беруге болады. Сондай-ақ, «ия» немесе «жоқ»

жауабын беретіндей сурет туралы сөйлем оқу. Бұл тапсырма кезінде де

сыныптың деңгейіне орай тапсырма түрі таңдалады.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

«Оқиық және жауап берейік» тапсырмасын орындауда оқушылардың

айтылым дағдысы қоса қалыптасады. Мұғалім оқулық бетіндегі мәтіннің бетін

ақ парақпен жабуға нұсқау береді. Балалар оқылатын мәтіннің абзацтарын

біртіндеп ашып отырып оқиды. Әр абзац соңында сұраулы сөйлемдер

берілген, оқушылар осы сұрақтың жауабын болжап айту арқылы ой бөліседі,

келесі абзацты оқу арқылы өз болжамдарының дұрыс немесе бұрыс болғанына

көз жеткізеді. Осылайша түгел мәтін болжау стратегиясы арқылы оқылады.

Оқылым аяқталғаннан кейін, мұғалім оқушылардың назарын «атакәсіп» сөзіне

аударады. Оның мағынасын түсіндіріп, осындай кәсіп оқушылардың

отбасында да болуы мүмкін екендігін тілге тиек етіп сұрайды. Осы орайда

мамандықтар тақырыбында алған білімін оқушылар қолданып сөйлейтін

болады. 4.3.2.1 Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі ойды

түсіну оқу мақсаты игертіледі.

7 м

ин

276

«Назар аударайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар «атакәсіп дегеннің не

екенін түсінеді.». мұғалім оқушыларға мысалдар келтіру арқылы осы сөздің

мағынасын түсіндіреді.

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар оқылымнан алған

білімдерін, мәліметтерін қолданып, айтылымға қатысады. Оқулықта

ұсынылған сұрақтар төңірегінде оқушылар алдымен жұпта талқылап, кейін

топта талқылауға қосыла алады. Мұндай жағдайда сөйлеу дағдысы

қалыптаспаған, қабілеті төмен оқушылар өзгелерді тыңдау арқылы ұмтылыс

жасап, сөйлеуге тырысады. Егер уақыт қалып жатса, оқушыларға табиғат

қорғауға өз үлестерін қосатын жәндіктер мен құстар туралы жұмбақтар

жасырып, тапқызу сынды тапсырмаларды ұсынуға болады.

Жапырақ жоқ бұтасында,

Қос емен өсiп тұр бiр басында. (Бұғы)

Тiк жардай түстi,

Шұбатылған

Тұмсығы күштi.

Таситын жүктi,

Бұл қандай мықты? (Пiл)

Түрi жылқы бейнесi,

Жолақ-жолақ жейдесi. (Зебр)

Қара ала тоны бар,

Аңдардың ол краны.

Оны сен де танып ал,

Серейiп кеп тұрады. (Жираф)

7 м

ин

Қор

. бөлім

Рефлексия: «Іздер». Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім

оқушылардың әрқайсысына түрлі түсті қағаздардан қиылған іздер таратады.

Әр оқушы өзіне берілген «ізге» бүгінгі сабақта өзіне қызықты болған,

жүрегіне із қалдырған нәрсені жазады. Мұғалім ізді «Үлгілі іздер» тақтасына

жапсырады.

3 м

ин

ут

ми

н

Сы

ны

п-м

ұғал

ім






Бағалау криерийлері

1. Таныс емес сөздер мен сөз тіркестері бар

мәтіннің мағынасын мәнмәтінге қатысты

анықтап түсіну



3. Дескрипторы

4. * Мәтіннің жалпы мазмұнын түсінеді.

5. * мәтіннің негізгі идеясын анықтай алады.

6.

Рефлексия


277









Сабақтың тақырыбы Қорықта. (3-тоқсан, 6-тарау). 86-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.1.1.1 *Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау


4.1.3.1 *Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша



Лексикалық минимум Қорық, мүйіз, еркін жүру, жайылу, қоршау

Алдыңғы білім Табиғат – ортақ үйіміз



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім сабақты жұмбақпен бастайды. Осылайша жаңа сабақ

хабарланады.

Мүйiзiнен таралған,

Жанға шипа дәрi алған. (Марал)

Оқушыларды жаңа тақырыпқа енгізу үшін маралдың суретін тақтаға іліп,

оны киіктен қалай ажыратуға болатыны туралы талқылау ұйымдастыруына

болады. Осы тұста жануардың дене мүшелерінің атауын қоса қайталату

артық болмайды. Осы кезде жаңа сөз ретінде «мүйіз», «жайылу», «қоршау»,

«қорық», «еркін жүру» сөздерінің таныстырылып кеткені жөн болады.

Суретпен түсіндіруге келмейтін сөздерді қимылмен немесе

бейнематериалдар көрсету арқылы ұғындыру қажет болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

278

Негізгі б

өлім

Мұғалім оқушылардың назарын келесі кезекте оқулыққа аударады.

Оқулықтың алғашқы тапсырмасы ретінде «Ізденейік» айдарымен

ұсынылған тапсырма берілген. Аталған тапсырманы орындауда топтық

жұмыс түрі оңтайлы болып келеді. Оқушылар тапқан мәліметтерімен

бөлісіп, білімін толықтырады. Мұғалім бұл сабаққа арнайы сөздіктер мен

энциклопедиялық кітаптарды алып келеді. Сонымен қатар сабақта

ғаламторды қолдануға рұқсат етіледі. 7 м

ин

Топ

пен

Оқушыларға ұсынылатын оқулықтың келесі тапсырмасы тағы да ізденіске

бастайды. Бұл тапсырма негізінен оқушының тыңдалым дағдысын

дамытуға арналған. Алайда тапсырманы оқушының оңай орындай алуына

қолдау көрсеткіміз келсе, алдымен таныс емес сөздерін анықтап алу

мақсатымен тыңдату орынды болады. Осылайша оқушылар сөздіктің

немесе ғаламтордағы дереккөздердің көмегіне жүгінеді. Одан әрі тыңдалым

мәтіні қайта қосылып, оның жалпы мазмұнын ұғыну тапсырылады.

Оқушыларға мейлінше қолдау көрсету мақсатымен тыңдау әрі жүргізіп оқу

мүмкіндігі оқулықта қатар беріледі. Аталған тапсырманы орындату

барысында 4.1.1.1 оқу мақсаты оңтайлы іске асады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Тыңдайық және оқиық» айдарымен ұсынылған тапсырма арқылы

оқушылар оқулықта ұсынылған сұрақтарды өздеріне қою арқылы тыңдаған

және оқыған мәтіндері туралы терең ойланып, ондағы кодталып берген

мәліметтер туралы сөз қозғайтын болады. Өз тараптарынан себеп мәнді

сөйлемдер құрап айтуға мұғалімнің көмегімен ұмтылыс жасайды.

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарындағы тапсырманы орындауда

оқушылар мәтінді қайталап тыңдап, өзі тапқан мәліметті тексереді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

Аудиодиск

Оқулықта «Сен білесің бе?» айдарымен берілген мәлімет оқушы үшін

міндетті саналмайды. Алайда уақытқа сыйып жатса, ондағы дерек туралы

кеңінен мәлімет беру қошталады. Одан әрі оқулықта «Ойнайық» айдарымен

тапсырма берілген. Бұл тапсырманың мақсаты – алдыңғы сыныптарда

өткен сан есім тақырыбын оқушылардың санасында қайта жаңғырту. Сан

есім туралы білімді тереңдету. Оқушылар «бинго» ойынын ойнап отырып,

сандардың дұрыс айтылуына ден қояды, сәйкесінше, осы сабақтың

лексикалық минимумдарын қайталау, қолдану мүмкіндігіне ие болады.

3 м

ин

Кезекті тапсырма «Ойланайық» айдарымен берілген. Бинго картасындағы

ең үлкен сан немесе ең кіші сан қайсысы екенін оқушыларға анықтату,

сондай-ақ, сандардың қайсысы жұп, қайсысы тақ сандар екенін ажыраттыру

сан туралы оқушы білімін тереңдете түседі.

6 м

ин

279

«Жазайық» айдарындағы тапсырманы орындауда оқушылар сандарды

сөзбен жазады. Оқулықта ұсынылған соңғы тапсырма оқушылардың

сандарды сауатты жаза білуіне көңіл бөлу мақсатымен берілген. Оқушылар

өздерінің жазу дәптеріне дара және күрделі сандарды жазады. Тапсырманы

одан әрі тереңдету үшін «20-ға дейінгі тақ сандарды жаз немесе 20-дан 40-

қа дейінгі тақ сандарды жаз» тапсырмасын беруге болады. Бұдан басқа

дайын кестелі карточкалар үлестіріп, «Орны бос сандарды сөзбен жаз»

деген тапсырмасын түрлендіре отырып ұсына алады.

6 м

ин

Қор

ыты

нд

ы

бөлім

Сабақты қорытындылау мақсатында мұғалім оқушылармен кері

байланыс орнатады. Сабақ бойында қандай тапсырманы орындауға

қиналғанын, қандай тапсырманы орындау оңай болғанын талқылайды.

Оқушылар тарапынан түскен ұсыныстарды келесі сабақтарда ескеру

мақсаты көзделеді. Сабаққа белсенді қатысқан оқушыларға мұғалім алғыс

білдіреді.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер)

жасау және нақтылау мақсатында сұрақтар құру



түйінді тұстарын анықтау/кесте толтыру/кластер


3.

Дескрипторлары

Тыңдаған мәтіні боынша сұрақ

құрастыра алады, қойылған

сұраққа жауап бере алады.

Кестені нақты мәліметтермен

толықтыра алады.

Рефлексия










280

Сабақтың тақырыбы Сұлулықты сақтайық. (3-тоқсан, 6-тарау). 87-сабақ






(кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды мұғалімнің нұсқауымен анықтау

Жаңа сөздер Теке, ешкі, тұяқ, шөл, азаю, жойылу

Алдыңғы білім Қорықта



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім сабақты бастамас бұрын С.Сейфуллиннің мына бір өлең жолдарын

оқуына болады.

Қап-қара екі көзі мөлдіреген,

Әдемі екі танау желбіреген.

Елеңдеп жас балаша жалтаңдайды,

Жел түрткен жусаннан да селдіреген.

Мұғалім өлеңді оқу барысында өлеңнің мазмұнын ұғуға көмектесетін ым-

ишараны, қимылды қосып, оқушылардан қандай жануар болуы мүмкін

екендігін сұрауға болады. Әлбетте, 4-сынып оқушылары өлеңді терең түсіне

алмайды. Бұл тұста оқушы өлеңнің жалпы мағынасын түсінуі ғана маңызды

болмақ. Көзі әдемі жануар туралы оқушылар ойланып, ізденетін болады.

Мұғалім оқушылар дұрыс жауап ұсына алмаған жағдайда өзі жауап береді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Негізгі б

өлім

Одан әрі мұғалім оқушыларға оқулықта ұсынылған жаңа сөздерді меңгерту

жұмысын жалғастыра алады. Киіктің суретін тақтаға үлкейтіп ұсынып,

кітаптағы суреттерді пайдаланып оқулықтағы сөйлемдерді оқытады.

Оқушылар «лақ», «теке», «ешкі», «тұяқ» сөздерін үйренеді. Жаңа сөздердің

санада берік қалыптасуы үшін басқа да қызықты тапсырмаларды мұғалім

қосымша ұйымдастыра алады. Мысалы, әріптері шатасқан сөздерді қалпына

келтіру немесе қандай әріп қате жазылғандығын анықтату, әріптерді шашып

беріп, тез сөз құрату тапсырмаларын түрлендіріп беруге болады.

7 м

ин

Топ

пен

281

Келесі «Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырма орындалады.

Негізінде, бұл тапсырманы сөздік жұмысынан бұрын да орындатуға әбден

болады. Алайда біз ұстанған рет те берілетін білім сапасына ешқандай

нұқсан келтірмейді. Тапсырманың шарты бойынша оқушылар нақты

берілген сұрақтар төңірегінде сөйлесіп, пікір алмасады. Пікірлесу барысында

жаңа сөздерді қолданып сөйлеу мұғалім тарапынан ұсынылып, қадағаланып

отырады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Жаңа сөз үйренейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар сөйлемдерді

оқыпғ, өз беттерінше суреттен тауып көрсетеді.

Оқулықтың кезекті тапсырмасы оқушылардың тыңдалым дағдысын

қалыптастыруды мақсат етеді. Нысанаға алынатын оқу мақсаты – 4.1.3.1

және 4.1.4.1. Ттыңдалым мәтіні қосылмастан бұрын мұғалім оқушыларға

тапсырманың дұрыс орындалу шартын түсіндіреді. Әсіресе, ескеретін жайт,

оқушылардың кітапқа жазуына рұқсат етілмейді. Сол себепті, балалардың

бос орындарға стикер жапсырып алуына мұғалім уақыт береді (тыңдалым

жауаптары осы стикерлерге жазылады). Оқушылар тапсырманың қалай

орындалатынын әбден түсінгендігіне көз жеткізгенде ғана тыңдалым мәтіні

қосылады. Оқушылар тыңдап отырып кестедегі жоқ мәліметтерді

толықтырады, жауаптарын өзгелердің жауаптарымен салыстырып тексереді.

Соңында мұғалім тыңдалым мәтінін қайта қосып, дәлелді түрде

тапсырманың дұрыс орындалғанына көз жеткізеді.


Киік – қойға ұқсас жануар. Моңғолия мен Қазақстанда ғана сақталған.

Киіктер шөл және далалық аймақтарда тіршілік етеді. Текелерінің бойы

126–150 см-дей, салмағы 37–49 кг-дай, ал ешкілері кішірек, 109 –127 см-дей,

салмағы 22 – 37 кг-дай болады. Текесінің мүйізі бар, ешкісінде мүйіз

болмайды. Жаз айларында арқа түсі сарғыштау болады, қыста түсі

ақшылдау болады. Олар жылына бір рет – мамырдың басында төлдейді.

Киіктер үшін қасқыр қауіпті. Оның жас төлдеріне бүркіт, дала қыраны мен

қарақұстар да шабуыл жасайды.

Киіктің еті – дәмді, мүйізі мен тұяғы, терісі – құнды. Оның мүйізінен

пантокрин дәрісін жасайды, тұяғын күйдіріп, теміреткіге жағады.

Үкiмет киіктерді 2006 жылы «Қызыл кiтапқа» ендiрдi. Өйткені олар

азайып бара жатыр. Оларды қорғау жұмыстарына 200 миллиондай қаржы

бөлінедi.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

Аудиодиск

282

«Назар аударайық!» айдарымен берілген материал негізінде мұғалім

оқушыларға болжалдық сан есімді меңгертеді. Санның мөлшерін болжап

айтуға мұрындық болатын сөздер мен қосымшалар туралы түсіндіріп,

қолдануға үйретеді. Жаңа білімді сурттермен де бекітуге болады. Мысалы,

жүк көлігі немесе қоршалған аула суретін көрсетіп, оның ішіне қанша киік

сыятынын сұрауға болады. Болмаса қолда бар дүниелерді түрлі ыдыстарға

салып, ішінде шамамен қанша мүйіз, қалам, сырға т.б. бар деп сұрақ қою да

тиімді әдіс бола алады.

5 м

ин

«Ойнайық» айдары оқушылардың алған грамматикалық білімдерін ауызша

пысықтауға арналады. Грамматикалық білімге қоса лексикалық білім де

қайталанып, оқушылардың қолданыс құралдарына айналады. Тапсырманы

тереңдету немесе жеңілдету мақсатымен дәл осындай басқышты тақтаға

салып, ойынды жалғастыру жұмысы да артық болмайды.

5-7

Оқулықтың «Сен білесің бе?» айдары оқушының міндетті түрде игеруі қажет

мағлұмат болып табылмайды. Оқушының жалпы білімін кеңейту

мақсатымен қосымша ұсынылған ақпарат.

10 м

ин

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақтың қорытынды бөлімінде де мұғалім Сәкен өлеңінен үзінді оқып,

оқушыларды ой қорытуға шақыруына болады.

Кей қазақ әдет қылған киік атып,

Мүйізін пайда қылып, шетке сатып.

Сандалған бір киікке үшырастым,

Бір жылы Бетпақ шөлде келе жатып.

Сандалып келе жатты ақсақ киік,

Бір тоқтап, анда-санда әлін жиып.

Ақбөкен – сахараның бота көзі,

Атты екен қандай мерген көзі қиып?

Өлең мазмұнын оқушылар оңай түсінуі үшін мұғалім кейбір сөздерді

түсінуге жеңіл болатын нұсқасына ауыстырып оқуына болады. Мысалы,

«сандалып» сөзінің орнына «адасып» немесе «Бетпақ шөлде» демей «шөл

далада», «анда-санда әлін жинап» сөзінің орнына «кей уақытта күшін

жинап». Өлең мазмұнын толық меңгерту міндеті алға қойылмайды, бұл өлең

арқылы оқушыларды мұғалім қорытынды жасауға жетелейді.

2 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-

5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін сақтау,


Тыңдалым мәтінінде көтерілген

283

дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу

2. Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық


нұсқауымен анықтау

мәселені түсінеді.

Тыңдалым мазмұнын баяндап


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Ұсыныс білдіремін. (3-тоқсан, 6-тарау). 88-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.4.2.1 *Оқыған/аудио/бейне материалдың мазмұнын дайын жоспар




Лексикалық минимум Ұсыныс, пікір, тыйым салу, ату, соғу

Алдыңғы білім Сұлулықты сақтайық



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Сабақты бастамас бұрын мұғалім оқушылардың назарын тақтаға аударады.

Онда пазл түрінде жабылған жануар суреті болады. Оқушылар өздерінің

қалауы бойынша сандарды нұсқап, сол сан тұрған тұсты аштырады. Сол

ашық тұстардан көрген сурет бөлігіне қарап қандай жануар жасырылғанын

табады. Одан әрі өткен сабақтан алған білімдерін қолданып, ол жануар

туралы оқушылар білгендерін ортаға салады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

284

Негізгі б

өлім

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасы. Мұғалім оқушылардан оқулықтың

алғашқы тапсырмасына зер сала қарауларын сұрайды. Ондағы суретті

түсінгендері бойынша іштей қорытып, оқушылар жануардың қауіпті не

қауіпсіз жерде тұрғандығын айтып береді. Осы орайда «қауіпті» және

«қауіпсіз» сөздерінің мазмұнын ұғынумен қатар, оқушылар сөздердің

болымсыз мағынаға ауысуына себепкер болатын жұрнақпен де танысады. 5 м

ин

Топ

пен

Оқулықтағы келесі тақырып «Ойланайық» айдарымен беріледі.

Оқушыларға оқулықтағы проблемалық сұрақ төңірегінде ойланып жауап

беру керектігі айтылады. Сауалдың жауабын оқушылар суреттен

табатынын мұғалім ескертуіне болады.

2 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Келесі тапсырма оқулықта «Тыңдайық» айдарымен ұсынылады. Бұл

тапсырма негізінде тыңдауға берілген материалдан оқушылар өз

жауаптарының қаншалықты дұрыс болғанын бағамдай алады.


Мәтінді тыңдап, жүргізіп оқы.

Қыз:

Қазақстанда киіктердің саны азайып бара жатыр. Оның бірнеше себебі

бар. Бірінші себебі – броконьерлер киіктерді жиі атады. Оның мүйізін

сатады. Менің ойымша, киіктерді атуға тыйым салу керек.

Ұл:

Қазіргі кезде киіктер арасында жұқпалы аурулар көп. Ауру киіктерді

ұстайтын қасқырлар саны аз. Кейде киіктерді жолдағы көліктер соғады.

Менің ойымша, киіктер жүретін аймаққа қоршау тұрғызу керек.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

Аудиодиск

Мұғалім оқушыларға келесі «Тыңдайық және жауап берейік» тапсырмасын

орындату арқылы тыңдалымды қаншалықты дұрыс түсінгенін дәлелдеп

береді. Сөйлемдерді оқып, «дұрыс» немесе «бұрыс» екендіктерін

ажыратады. Талас туған жағдайда тыңдалым қайта қосылып нақтыланады.

2 м

ин

Келесі «Есте сақтайық» айдары оқушыларды жазылымға дайындайды. Ол

үшін мұғалім нақты ұсынылған грамматикалық құрылым туралы тереңірек

түсінік береді. Тұйық етістік пен «қажет» немесе «керек» сөздерінің

қолданылу үлгілері мысалмен ұғындырылады.

3 м

ин

Әдеттегідей грамматикалық білім келесі тапсырмада жаттығумен бекітіледі.

Оқушылар дайын үлгілерді оқып, жаттығумен қатар, өз тарапынан да

сөйлем құрап, мысал келтіреді. «Жаттығайық» айдары да оқушыларды

нәтиже көрсету үшін жазатын жазылымына дайындайды. Ескеретін жайт,

дәл қазір реттік сан есім туралы айтылмайды, оған грамматикалық

категория тұрғысынан да ден қойылмай, тек қолданыстық формада жеңіл

әрі түсінікті жолмен оқушылардың санасына сіңіріледі.

10 м

ин

285

«Жазайық» айдары бойынша оқушы үлгі шаблонды қолданып, өз

ұсыныстарын жазып береді. Оқушылар жазылым жұмыстарын аяқтағаннан

кейін өзін-өзі тексеру, бірін-бірі тексеру шаралары ұйымдастырылады.

Одан кейін өңдеу, түзету, көшіру жұмыстары оздырылады.

7 м

ин

Қор

. бөлім

Сабақ соңында әдеттегідей тақырып лексико-грамматикалық тұрғыда

қайталанып, қорытылады. Одан әрі оқушылар мен ұстаз арасында ең оңай

немесе ең қиын болған тапсырмалар төңірегінде талқылау, пікір алмасу

өтеді.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім







1. Оқыған/аудио/бейне материалдың мазмұнын дайын жоспар





Дайын шаблонды толтыру

арқылы эссе жазады.


Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Ақылды аң. (3-тоқсан, 6-тарау). 89-сабақ





286

Лексикалық минимум Үйір, басшы, жалғыз, із қалдыру, қоректену

Алдыңғы білім Ұсыныс білдіремін



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім сабақтың кіріспе бөлімінде тақтаға қасқырдың суретін іліп,

оқушыларды ол туралы ой картасын толтыруға шақырады. Оқушылар 1-

сыныптан бергі жинақтаған бар біліміне сүйеніп қасқыр туралы сөз

қозғайды. Мұғалім «Қасқыр туралы фильм көргендерің бар ма?» – деп

сұрау арқылы балалардың ойлау өрісін, ізденісін кеңейте алады. Тіптен

қасқырдың түр-сипатын айтқызудың өзі оқушының тілін дамытады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Негізгі б

өлім

«Жаңа сөз үйренейік» айдарымен берілген тапсырма. Келесі кезекте

оқушыларға оқулықтың нақты бетін ашуды ұсынып, оларға жаңа сөздер

таныстырылады. Оқулықтағы суреттерге қарап әр сөздің мағынасы

түсіндіріледі. Мәселен, «із» туралы түсіндіргенде, оны пысықтау үшін

оқушыларға таныс жануарлар мен құстардың ізін көрсетіп, ажыратқызуға

болады. Немесе өздерінің (табан іздерін) ізін ақ қағазға түсіртіп, детектив

ойынын ойнатуға болады.

7 м

ин

Топ

пен

«Жаттығайық» айдарының тапсырмасы. Оқулықта ұсынылған келесі

тапсырма оқушылардың үйренген жаңа сөздерін қолдана білуге, пайдаға

жарата білуге бағытталған. Мұғалім оқулықта берілген тапсырмаларды

орындап болғаннан кейін әлі де болса жаттығудың кемдігін сезінсе, өз

тарапынан үлестірме материал жасау арқылы немесе қосымша мысалдар

ұсыну арқылы балалардың білімін жетілдіреді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Көрсетейік және айтайық» айдары арқылы оқушылардың суретке зер

салуы сұралады. Оқушылар қасқырлардың неге үйірімен жүретіні туралы

ойланады. Суретке қарап, көшті бастайтын басшының қайсысы екенін

болжайды. Суретке қатысты сұрақтарды қою арқылы мұғалім

оқушыларды жетелеп отырады. Талқылау барысында оқушылардың сөздік

қорының жеткіліксіздігі байқалуы мүмкін. Мұндай кезде мұғалім

тарапынан қолдау көрсетіліп, жаңа сөздердің мағынасы қосымша

түсіндіріледі.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

287

Оқулық бойынша келесі тапсырма «Тыңдайық және жауап берейік»

айдарымен берілген. Бұл тапсырма оқушылардың осы тапсырмаға дейін

болжап сөз еткен ойларын нақтылап, түсіндіреді. Оқушылар осы

тапсырмаға дейін атқарған ауқымды жұмыстарының нәтижесінде

тыңдалым мәтінін оңай түсініп отырады. Тыңдалым мәтіні соңынан

берілген сұрақтарға жауап беру үшін тыңдалым мәтінін қайталап

тыңдатқан жөн. Осы тапсырма аясында «4.1.4.1 *тыңдаған мәтін

бойынша оқиғаның себеп-салдарлық байланысын (кейіпкерлер, оқиға)

және негізгі ойды мұғалімнің қолдауымен анықтау» оқу мақсаты жүзеге

асады.

Мәтінді тыңда және жүргізіп оқы. Өз болжамыңды тексер.

Қасқырлар өте ақылды. Олар топтасып өмір сүреді, бірін-бірі қорғайды.

Жорыққа шыққан кезде ең алдында кәрі, ауру қасқырлар жүреді. Қалған

қасқырлар алға шықпайды. Осылайша кәрі қасқырлар топтан қалып

қоймайды. Олардан кейін ең мықты қасқырлар жүреді. Қалған қасқырлар

ортада болады. Ал қатардың соңында тағы бір топ күшті қасқырлар

жүреді. Ең соңында топтың басшысы жалғыз болады. Ол топты

бақылап жүреді. Қасқырлар да табиғатқа пайдалы. Олар, көбінесе, әлсіз,

ауру аңдарды ұстайды.

Аудиодиск

«Сөйлесейік» айдарымен берілген тапсырма оқушылардың үйренген

сөздерін қолданып сөйлеуіне мүмкіндік береді. Оқушылар меңгерген

барлық сөздерін белсенді қолдана білуіне мұғалім жетекшілік етеді.

«4.2.5.1 *шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім


ойынша, ...) салыстыра отырып бағалау» атты оқу мақсаты орындалады.

Балалардың орындауына берілген оқулықтың соңғы «Ойланайық»

айдарының тапсырмасы да оқушының айтылым дағдысын

қалыптастыруға арналып құрастырылған. Балалар осы тапсырманы

орындау барысында өзгелермен немесе өзге топтармен білім

жарыстыруына болады. Тапсырманың дұрыс жауабы мынадай:

Тігінен:

1. «Біреу» сөзінің мағынасы – жалғыз.

2. Айналаны қарау – бақылау.

3. Қасқырлар тобының басқаша атауы – үйір.

4. «Жас» сөзіне қарсы мәндес сөз – кәрі.

5. Қасқыр терісінен тігілетін киім – тон.

Көлденеңінен:

1. Дала жануарының басқаша атауы – жабайы.

2. «Тамақтану» сөзімен мәндес сөз – қоректену.

3. Қасқыр қандай аң – ақылды.

4. Қасқырдың табанынан қалған сурет немесе таңба – із.

288

Қор

. бөлім

Сабақты қорытындалау барысында оқушылардан осы сабақта не туралы

оқығанын, жалпы сабақтан не үйенгенін мұғалім сұрап қорытады.

Оқушылар өз ұсыныстарын айтып, алған әсерлерімен бөліседі.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім




бағалауы (мадақтау сөздерін қолдануы), оқушылардың өздерін және бір-бірін бағалауы болуы керек. Кері



1. Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық

байланысын (кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды



4.

Дескрипторлары

Тыңдалым мәтініндегі кейіпкердің

әрекетіне баға бере алады.

Сызбаларды қолданып ойын жеткізе

алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Ағаш отырғызу. (3-тоқсан, 6-тарау). 90-сабақ



4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім бойынша,

... оның пікірінше, ... ,оның айтуынша, ..., кейбір адамдардың ойынша,)


Жаңа сөздер Емен, қайың, терек, тоғай, тамыр, аялау

Алдыңғы білім Ақылды аң

289



С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім оқушылардың сабаққа назарын аударып, тақырыппен танысуы

үшін тақтаға үлкейтіп жазылған сөздерді іліп қояды. Оқушыларға осы

сөздерді оқып, сабақ тақырыбын анықтау туралы нұсқау береді. Мәселен,

балаларға таныс сөздердің ішінен өсіру, су құю, егу сөздерін жазуды

сұрайды. Оқушылар тарапынан гүл өсіру, өсімдік туралы немесе ағаш

туралы дегендей жауаптар күтіледі. Оқушылар тақырыпты болжап

айтқаннан кейін, мұғалім сабақ тақырыбы мен мақсатын хабарлап,

сабақты бастайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Негізгі б

өлім

Бұл сабақта оқушыларға оқылым ретінде мақаладан үзінді ұсынылады.

Оқушылар әдетте оқитын мәтіндерінің жанрын ажырата білу үшін мақала

мәтіні арнайы алынған. Балаларға лексикалық тақырыпқа орай сұрақтар

қоя отырып мәтіннің жанры туралы да қосалқы мәлімет өте жеңіл, тіпті

жанама беріледі. Өте үстіртін оқушылар мақаланың қайда

жарияланатыны туралы түсінік алуы мақсат етіледі. Тақырыпты одан әрі

өрбіту үшін, оқушылардың сөздік қорын мейлінше кеңейту үшін

«Араларыңызда кім ағаш егіп көрді?» деген сауалды тастап, талқылатуға

болады. Тәжірибесі бар балалар қол көтеріп, тәжірибелері туралы қысқаша

баяндайды. «4.2.3.1 * белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында

шағын мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу

стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу» оқу мақсатын жүзеге

асырады.

7 м

ин

топ

пен

Келесі кезекте мұғалім оқушылардың назарын оқулыққа аударып, оларға

жаңа сөздерді таныстырады. Жаңа сөздерді таныстыруға оқулықтағы

сөздер мен суреттер арқау болады. Оқулықта жаңа сөздерді бекітуге

жаттығу берілмегендігін ескеріп, мұғалім өз тарапынан жаңа сөздерді

қолдануға ұмтылдыратындай тапсырма құрастыруына болады. Мұндай

тапсырма ұсынылмаған жағдайда да сабақтың әдістемелік сапасына еш

нұқсан келмейді, жаңа сөздердің қолданысының үлгісі алдағы оқылатын

мақала ішінде көрсетіледі.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

290

«Оқиық» айдарымен оқушыларға «Нұрғали ағаның бағы» атты оқылым

мәтінін оқу тапсырылады. Оқушылардың түсінбейтін, білгісі келетін

сөздері тұрғысында мұғалім үнемі қолдау көрсетіп отырады. Оқулықта

берілген тапсырманың шарты бойынша мәтіннің жалпы мазмұнын ұғыну

ғана көзделеді. Алайда сынып оқушыларының қабілеті жоғары болып

жатса, тапсырманы тереңдету, түрлендіру мұғалімнің еркінде болып

табылады. Мәселен, мәтінді бірінші рет оқығанда оның жалпы мазмұнын

ғана сұраумен шектелуге болады. Ал мәтінді екінші мәрте оқуға ұсынып,

ондағы таныс сөздерді теріп жазуды тапсыру оқушының бұрыннан бар

білімін қайта жаңғыртуға, ол сөздердің айтылуы мен жазылуын еске

түсіруіне зор ықпалын тигізеді. Мұғалім тапсырманы одан бетер

күрделендіруді ойласа, таныс емес сөздерді сөздіктің көмегімен немесе

мұғалімнің қолдауымен түсініп, олармен сөйлем құрау тапсырманың

пайдалылық қасиетін арттыра түсетін болады. Осы тұста мұғалім

мақаланың құрылымына, яғни оның тақырып аты мен авторы болатынына

және мақала соңында немесе басында оның жазылған мерзімі болатынына

оқушылардың көзін жеткізе түсіндіру маңызды екенін ұмытпағаны абзал.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

Оқулықта берілген «Оқиық және жауап берейік» айдарымен сұрақтар

ұсынылады. Бұл тапсырма оқушының мақала мазмұнын қаншалықты

меңгергенін бағамдауға көмектеседі. «4.3.4.1 * мұғалімнің қолдауымен

мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-әрекетін бағалауға бағытталған

сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және оған жауап беру» оқу

мақсаты іске асады.

Оқушыларға ұсынылатын келесі тапсырма мақала бойында кездескен

сандармен байланысты өрбиді. Болжалдық сан есім туралы оқушылардың

білімі мен түсінігі орнығады.

«Жаттығайық» айдарымен ұсынған тапсырма практикалық жұмысқа

арналған. Оқушылар өткен тақырыбын қайталайды. Ұсынылған сөйлемдер

арасынан болжау мағынасын игерген сандарды теріп жазады.

Қор

ыты

нд

ы

бөлім

«Көрсетейік және айтайық» тапсырмасы арқылы сабақ қорытындылана

түседі. Мұнда да оқушылар сан есімдерге ден қояды. Оқулықта ұсынылған

мәтінді оқып, түсінгені бойынша сурет салады. Салған суретін оқушы

өзгелермен салыстырады. Ал осы тапсырмаға жалғас тұрған «Ойнайық»

тапсырмасы арқылы оқушылар өз қиялдарындағы бақшаларының суретін

салып, ол туралы айтып беретін болады.

3 м

ин

Ай

даы

ны

ң

Сы

ны

п-м

ұғал

ім






Бағалау критерийлері Дескрипторы

291

1. 4.3.2.1 Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі


2. 4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің

түсінігім бойынша, ... оның пікірінше, ... ,оның айтуынша,

..., кейбір адамдардың ойынша,) салыстыра отырып

бағалау

Оқыған шағын мәтінді түсінеді.

Мәтіндегі кейіпкерге баға береді.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Емен ағашы. (3-тоқсан, 6-тарау). 91-сабақ




4.3.4.1 * Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің іс-



Лексикалық минимум Жаңғақ, бұта, дің, қабық, сая, көп жасау

Алдыңғы білім Ағаш отырғызу



езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Сабақтың кіріспе бөлімін ұйымдастырып өткізуге түрлі гербарийлер

мен ағаш суреттерін қолдануға болады. Тіпті, мүмкін болса түрлі жасанды

жемістерді көрсетіп, олардың өсетін ағаштарын таптырып, балаларды

ойнату арқылы сабаққа деген қызығушылығын оятуға болады. Бұл –

сабақтың ұйымдастыру кезеңі.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Негізгі

бөлім

«Сөйлесейік» айдары. Оқулықтың алғашқы тапсырмасы бойынша

оқушылар ұсынылған сұрақтарды жұп болып талқылайды. Кейін 4-5

оқушыдан бірігіп пікір алмасады. Үшінші кезеңде сынып алдында ойымен

бөліседі. Айтылымның осындай бірнеше басқыштарынан өткен жағдайда

оқушы сынып алдында сенімдірек сөйлей алады.

7 м

ин

топ

пен

292

Келесі кезең жаңа сөздерді үйретуге бағытталады. «Жаңа сөз үйренейік»

айдарымен берілген сурет арқылы ағаштардың құрылысы

таныстырылады. Үйренген жаңа сөздердің оңай жатталуы үшін пазл

құрастыру ойынын ойнатуға болады. Оқушылар өздеріне түскен

қиындыда көрсетілген ағаш бөлігін атап, өз орнын анықтайды. Мұны

бірнеше мәрте қайталатып жаттап алғанға дейін ойнауға болады.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулықта «Көрсетейік және айтайық» айдарымен берген тапсырма

оқушының жаңа сөздерді қатесіз жазып үйренуіне арналады. Бұл

тапсырманы да тереңдету үшін сөздердің әріптерін түсіріп беру немесе

әдейі қате ұсынып, түзету амалдарын қолданса болады. Аталмыш

тапсырма, бір жағынан жаңа сөздерді пысықтауға арналса, екінші

жағынан оқушыларды алда оқитын өлең мазмұнын оңай түсінуге

дайындайды.

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сұрақтар

«Оқиық» айдарымен берілген тапсырма арқылы оқушылар өздерінің

оқылым дағдысын қалыптастырады. Оқыған өлеңдерінің жалпы мазмұнын

айта білуге, сонымен қатар, оқылым мәтініндегі мәліметтерден

қорытынды шығарып, бағалауға үйренеді. Оқылым барысында

оқушыларға түсінуі қиын сөздер ұшырасқан жағдайда, мұғалім үнемі

қолдау көрсетеді.

Оқушылар өз-өздерін «Бағдаршам» арқылы бағалайды.

7 м

ин

«Сөйлесейік» – оқушылар емен мен қайыңды салыстырады.

Соңғы тапсырма оқылым мазмұнын, жалпы сабақты қорытуға арналып

беріледі. Оқушылар ағаштардың құрылысы және олардың тіршілік ету

мерзімі туралы білім алады және ол туралы ойларын жеткізе білуге

жаттығады. Ойы ұшқыр балалар өлеңнің мазмұнын қарапайым тілмен

жеткізу арқылы қорытынды ойларын жеткізеді.

5 м

ин

Қор

.

бөлім

Сабақтың қорытынды бөлімінде оқушылар лексико-грамматикалық

білімді қаншалықты дәрежеде меңгере алғандықтарын ортаға салады.

Мұғаліммен достық қарым-қатынаста отырып, тақырыпқа қатысты өз

сауалдарын қойып, алдағы әрекеттерін жоспарлайды.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім


Оқушылардың тақырыпты қаншалықты меңгергендерін анықтауда мұғалім түрлі тәсілдерді қолдана

алады. Сұрақ-жауап әдісінен бастап, жазбаша өзін-өзі бағалау парақтарын толтыруына болады.

Мұғалім сабақты «Шығу билеті» арқылы қорытады. Онда «Сіз бүгін не үйрендіңіз?», «Сіз тағы не білгіңіз

келеді?» сұрақтарына жазбаша жауап беріледі.



2. Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкерлердің

іс-әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не үшін?)


3.


Суретке қарап мазмұндай біледі.

Кейіпкердің іс-әрекетіне баға

береді.

Рефлексия









жекелеген оқушылар туралы ақпаратты алдым?

293

Сабақтың тақырыбы Пайдалы өсімдіктер. (3-тоқсан, 6-тарау). 92-сабақ



4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім

бойынша, ... оның пікірінше, ... ,оның айтуынша, ..., кейбір адамдардың

ойынша,) салыстыра отырып бағалау

4.3.3.1 Мәтіннің жанрын (мақал-мәтел, бата, аңыз, мысал, өсиет

әңгімелер), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің қолдауымен

пайымдау мәтінін анықтау

Жаңа сөздер Жусан, сексеуіл, қоға, алабота, жою

Алдыңғы білім Емен ағашы



езең.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

Мұғалім сабаққа адам өміріне пайдаға жарайтын өсімдіктер мен

ағаштардың суретін алып келеді. Егер қолда бар заттар болса, оларды неден

жасағанын анықтатуға болады. Мұндағы мақсат – табиғаттағы

өсімдіктердің барлығының қандай да бір пайдасы болатынын сөз ету.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Негізгі б

өлім

Мұғалім оқушыларға сурет арқылы жаңа сөздерді таныстырады. Мектептің

жаратылыстану, дүниетану пәндеріне қатысты гербарийлері болып жатса,

оқушыларға көрсету арқылы Есіне сақтату жөн болады.

«Жаңа сөз үйренейік» – оқушылар суреттер арқылы жаңа сөздерді

меңгереді.

5 м

ин

Топ

пен

«Оқиық» айдарымен оқушыларға оқылым тапсырмасы ұсынылады.

Оқушыларға ертегіні оқытуда мұғалім өзі басшылық етеді. Сынып

оқушыларының тізбектеле оқуын ұйымдастырып, мәтін мазмұнын игертуге

болады. Болмаса оқушылардың аса жоғары қабілетті болуын ескеріп,

болжап оқу стратегиясын қолданып оқытуды жүзеге асыру да оңтайлы

болып табылады. Оқылым барысында оқушылар қандай да бір сөздер мен

тілдік құрылымдарды түсінбей қалмауы үшін мұғалім алдын ала

түсініктеме беріп кетуіне болады. Мәтін бойында кездесетін сөздер мен

грамматикалық құрылымдардың дені оқушылар үшін әбден таныс. Алайда

қайталатып, санада жаңғыртудың еш артықтығы болмайды. Осы оқылым

барысында мұғалім оқушыларға мәтіннің жанры туралы сөз етеді. Ертегі

туралы түсінік қалыптастырады. 4.3.3.1 оқу мақсаты жүзеге асады.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқылым

Оқулықтың «Оқиық және жауап берейік» тапсырмасы оқушылардың

оқыған мәтіндерін қаншалықты түсіне алғандықтарынан хабар береді. Бұл

тапсырманы да түрлі бағытта түрлендіруге, тереңдетіп ұсынуға болады.

Мысалы, мәтіннің бір бөлігін ғана таңдап алып, диалогке түсулерін

ұйымдастыруға болады. Бұл тұста жаттанды емес мағынаны еркін жеткізе

білуге ұмтылыс жасату да тиімді амал болып табылады.

Бұнда оқушылар арнайы «Балмұздақ таяқшаларына» сынып

оқушыларының есімдерін алдын ала жазып, солардың бірін таңдап сұрау

әдісін оздыра алады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

294

Оқулықтағы келесі тапсырма реттік сан есім туралы білімді игертуге

бағытталған. «Есте сақтайық» деп берілген тапсырмада заттардың орналасу

ретіне орай сандарды өзгертіп қолдануды оқушылар практикалық жаттығу

арқылы үйренеді. Оқушылар үлгі ретінде ұсынылған жаттығуларды

мұғалімнің қолдауымен орындап болған соң да пысықтау жаттығуларын

мұғалім тағы да ұсына алады. 8 м

ин

Қор

. бөлім

Мұғалім өткізілген сабақты қорытындылап, нүктесін қою үшін «Ғажайып

алаң» ойынын ұйымдастыра алады. Оқушылар ойынға қатыса отырып,

сабақ барысында игерген бар білімін қолданысқа жаратады.

Оқушылар өз-өздерін «Жұлдызша», «Төртбұрыш», «Үшбұрыш»

белгілерімен бағалайды.

5 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім


Тақырыпты қорыту мақсатында лексикалық қор мен грамматикалық білім астастырыла қайталанса,

пысықтау шаралары нәтижелі болмақ.

Өсімдіктердің суреті ғана орналасқан постерге оқушылар бар есте қалған мағлұматтарын жазып қалдыру

арқылы сыныптың тақырыпты қандай дәрежеде меңгергенін бағамдауға болады.

Мұғалім сабақты «Роунд-робин» стратегиясы бойынша оқушыларға 1 сөйлеммен рефлексия жасату арқылы

қорытындылайды.


1. 4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің

түсінігім бойынша, ... оның пікірінше, ... , оның айтуынша,

..., кейбір адамдардың ойынша,) салыстыра отырып бағалау

2. 4.3.3.1 Мәтіннің жанрын (мақал-мәтел, бата, аңыз, мысал,

өсиет әңгімелер), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші

сөздердің қолдауымен пайымдау мәтінін анықтау


Оқыған ертегінің кейіпкеріне өз

бағасын бере алады.

Оқыған мәтінінің жанрын өзге

жанрлардан ажырата біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы «Қызыл кітапқа» енген гүлдер. (3-тоқсан, 6-тарау). 93-сабақ







Тілдік міндеттер -

Жаңа сөздер Гүлзар, раушангүл, тікенек, сирек, теру

Алдыңғы білім Пайдалы өсімдіктер


езең

.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

295

Кір

іспе

Мұғалім сабақтың ұйымдастыру кезеңінде оқушыларға «Қандай гүлдің

түрлерін білесіңдер?» – деген сауал тастайды. Оқушылар өздері білетін

гүлдерді атап, тізімін жасайды. Одан соң мұғалім сыныпқа гүл себетін енгізіп,

гүлдердің ең танымал түрлерін көрсетеді.

5 м

ин

Мұғал

ім-

Сы

ны

п

Негізгі б

өлім

Оқушылардың назары оқулыққа аударылып, онда берілген жаңа сөздерді

меңгертуге мұғалім баса назар аударады. Әсіресе, сыныпқа әкелінген раушан

гүлінің макетін немесе суретін көру арқылы оқушылардың санасында белгілі

бір гүл туралы түсінік қалыптасады. Меңгеруге ұсынылған сөздер қатысатын

пысықтау жаттығуы аздық етіп жатса, мұғалім өз жанынан қоса алады.

5 м

ин

топ

пен

Оқулық

«Жаттығайық» айдарымен берілген тапсырмада оқушылар осы сабақта

меңгерген жаңа сөздерін қолдануға үйренеді. Тапсырманы оқушылар алдымен

жеке орындайды, кейін жұп немесе топ бюолып тексереді.

«Оқиық» айдарымен берілген тапсырма. Оқулықта келесі ұсынылған оқылым

тапсырмасын мұғалім «Джигсо» әдісін қолдану арқылы орындатады. Бұл әдіс

бойынша сынып оқушылары үш топқа бөлінеді, әр топ өзіне тиіс мәтіндерін

оқуға жұмылдырылады. Осылайша әртүрлі мәтін бір уақытта бір сынып

ішінде оқылады. Тапсырманың оқылу уақытын мұғалім қатаң қадағалайды.

10 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» оқушылар постерге сызып, оған оқыған мәтін

туралы мәліметті кестеге салады.

Ескертілген уақыт болғанда оқушыларды тоқтатып, өз мәтіндері бойынша

тезисті сөйлемдер жазып алуларына рұқсат береді. Бұл жазбаларды жаздыру

әлбетте міндетті емес, алайда сөйлеу барысында оқушылардың пайдасына

жарайтын нұсқау, көмек болу мүмкіндігін жоққа шығара алмаймыз. Мұндай

мүмкіндік соңында әр топ өз мәтіндері туралы пікірлерімен бөліседі.

10 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Оқулық ұсынатын соңғы тапсырма «Ізденейік» айдарымен беріледі. Бұл

тапсырма негізінде оқушылар өздеріне ұнаған өсімдікті зерттеу нысанына

алып, ол туралы мәлімет жинақтайды. Және ол мәліметті сынып алдында

ауызша баяндайды.

7 м

ин

Энцикло-

педиялық

кітаптар

Қор

ыты

нд

ы

бөлім

Мұғалім сабақты қорытындылау үшін «Ыстық орындық» әдісін қолданады.

Оқушылардың өз қалауларымен немесе мұғалімнің өз ұйғарымымен бір

оқушы ыстық орындыққа отырады. Сынып болып ол оқушыға бүгінгі сабаққа

қатысты сұрақ қойылады. Бірнеше оқушы орындыққа ауысып отыру арқылы

сабақ түгел қайталанып шығады.

Оқушылар бір-біріне смайликтер жапсыру арқылы бағалайды.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім


Тақырыпты қорыту мақсатында лексикалық қор мен грамматикалық білім астастырыла қайталанса,

пысықтау шаралары нәтижелі болмақ.

Өсімдіктердің суреті ғана орналасқан постерге оқушылар бар есте қалған мағлұматтарын жазып қалдыру

арқылы сыныптың тақырыпты қандай дәрежеде меңгергенін бағамдауға болады.

Мұғалім сабақты Рефлексия: «Іздер» арқылы қорытады. Мұнда оқушылардың әрқайсысына түрлі түсті

қағаздардан қиылған іздер таратылады. Әр оқушы өзіне берілген «ізге» бүгінгі сабақта өзіне қызықты

болған, жүрегіне із қалдырған нәрсені жазады. Мұғалім ізді «Үлгілі іздер» тақтасына жапсырады.


1. 4.2.3.1 * Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында


беру, сөйлеу стилін сақтау, дауыс ырғағын келтіріп

сөйлеу


Мәтін мазмұнын баяндауда табиғи

қалыпта сөйлейді.

Қойылған сұрақтарға дер кезінде

жауап береді.

296

2. 4.3.2.1 Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі


3.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қайталау. 94-сабақ

Дағды Айтылым және жазылым, грамматика




4.4.2.1 Оқыған\аудио\бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар


4.5.1.2 Көптік\тәуелдік\жіктік\ септік жалғаулы сөздерді ауызша\жазбаша

қолдану



Алдыңғы білім Қызыл кітапқа енген гүлдер



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

297

Кір

іспе

Балалар, біз бүгінгі сабақты Алдаркөсемен бірге өткізбекшіміз.

Алдаркөсе бүгін бізге көптеген қызықты тапсырмаларымен келген

екен. Алдар әдеттегідей бізді шатастырып, алдағалы келген екен. Ал біз

оның алдауына түсіп қалмауымыз керек. Солай ма?

Ендеше Алдардың тапсырмаларына кезек берелік.

«Заттың санын шамалап айта аламын» айдарында оқушыларға сан

есімді қайталату мақсатында сөйлемді сандармен толықтыр

тапсырмасы берілген. Мысалы:

1. _____ жастағы маралдың мүйізін қымбатқа сатады.

2. Әр бұғыдан _____ кг-ға дейін мүйіз алады.

3. Киіктің текелерінің салмағы шамамен ______ болады.

4. Кәрі емен шамамен ______ жылдай өмір сүреді, кейбір түрлері

2000-нан асады.

5. Нұрғали ағаның бағында _______ түп ағаш бар.

6. Лалагүлдің биіктігі – шамамен ______cм.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Алдаркө-

сенің

суреті,

көрнекі-

ліктер.

Оқулық

«Заттардың ретін айта аламын және жаза аламын» айдарында реттік

сан есім, апта күндерінің айтылуы сияқты пысықтау сұрақтары беріліп,

оқушылардың өткен тақырыпты меңгеруін бекітеді. Мысалы:

1. Сен нешінші сыныпта оқисың?

2. Сен нешінші қатарда отырсың?

3. Бүгін аптаның нешінші күні?

4. Рет саны бойынша қазір нешінші ай?

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Өсімдіктің атауын білемін» айдарында оқушылар суреттерді көре

отырып, бос торкөздерге өсімдік аттарын тауып көрсетеді.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

«Сөздерге мәндес мағынаны білемін» айдарында 4.2.1.1 мақсаты

жүзеге асырылады. Оқушылар өз түсініктері бойынша берілген

сөздерге мәндес мағынасын сәйкесінше үстеп, тапсырманы орындайды,

сөз мағыналарын еске түсіреді. Мысалы:

Ағаш отырғызу – ... егу.

баптап күту – ...

Азаю – ... (жидек) теру – ...

Бақылау – ... сирек – ...

Үйір – ... тұщы – ...

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Өсімдіктер құрылымын білемін» айдарында берілген раушангүлі мен

емен ағашының, не болмаса мұғалімнің өзінде суреті бар басқа ағаш,

гүл түрлерін оқушыға ұсынуға болады. Мұнда өткен сабақтардағы

жаңа сөздерге және тақырыптық ерекшеліктерге ден қоя қайталау

мақсат етілген. Бұл ретте оқушы түйсігін, ойлау қабілетін (кругозорын)

шыңдау көзделген.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

298

«Жануарларды қорғау туралы пікір айтамын және ұсыныс жаза

аламын» айдарында оқушыларға «Маралдарды қорғау туралы өз

ұсынысыңды жаз» тапсырмасы берілген. Мұнда осы жоспар үлгісін

басшылыққа ала отырып, «Жануарларды қорғау маңызды» атты

пікірлерін жазады.

Қазіргі уақытта маралдар азайып бара жатыр. Маралдардың

жойылуына түрлі себептер бар.

Бірінші, ................................. .

Екінші, ................................... .

Үшінші, .................................. .

Бұл мәселелерді шешу үшін мынадай ұсыныс айтқым келеді.

Алдымен .................................. .

Содан соң .................................. .

Келесі ......................................... .

Қорыта айтқанда, маралдарды қорғау керек. Олардың адамға

пайдасы өте көп. Табиғатты аялайық. Мұнда 4.4.2.1 оқу мақсаты жүзеге

асырылады.

Оқушылар өз-өздерін «бағдаршам» арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Сергіту: Ал, енді, Алдар аға, бізге сиқырлы қорап әкелген екен. Сол

қорапты ашсаң көңілді әуен ойнайды екен. Сол әуенді тыңдап,

қимылдарын қайталайықшы. Бір сергіп қалайық.

Мысалы: Жорға биі т.б. сергіту жаттығуларын (ноутбуктан)

қоя алады.

7 м

ин

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

-Ой, Алдар аға, рақмет сізге. Сергіту сәті керемет болды.

Ал, енді, Алдар аға, манадан оқушылармен қызықты

тапсырмаларыңызды ортаға салып, балалардың біліміне қанық

болдыңыз. Енді олар сізге сыйлықтарын ұсынсын. Бұл кезде оқушылар

Алдар ағаларына жазған пікірлерін оқып беріп, қуаныш сыйлайды.

Оқушылар бір-бірін бас бармақпен бағалайды.

5 м

ин

Жек

е,топ

-

тық, ж

ұп

тық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Фотосельфи: оқушылар осы сабақтан естелік болсын деп Алдар

суретімен тақта алдына жиналып суретке түседі.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

.

бөлім

Сабақ соңында мұғалім сабақты «Білім ағашы» әдісі арқылы

қорытады. Мұнда оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

«Білім ағашына» бүгінгі сабақтағы ең маңызды деп санаған 3 нәрсені

стикерге жазып, жапсырады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім






2. Оқыған\аудио\бейнематериалдың мазмұнын дайын


3. Көптік\тәуелдік\жіктік\ септік жалғаулы сөздерді

ауызша\жазбаша қолдану




Сұқбаттасу барысында екеуара

әңгімені үзбай жалғастыра

алады.

Оқыған не тыңдаған мәтіннің

мазмұнын тірек сызбаға

сүйеніп баяндай біледі.

Қосымшаларды дұрыс таңдап

қолданады.

Сөйлемдегі сөздердің орын

тәртібін дұрыс сақтайды.

Рефлексия


299









Сабақтың тақырыбы Жәндіктердің айтысы. (3-тақсан, 6-тарау). 95-сабақ

Дағды оқылым және жазылым


4.3.4.1 Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкердің іс-





Лексикалық минимум өрмекші, маса, инелік




езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

-Балалар, бүгінгі сабақ тақырыбы: «Жәндіктер айтысы». Жалпы,

«айтыс» деген не? Ал жануарлар айтысы бола ма?

-Иә, дұрыс айтасыңдар, жануарлар айтысын біз ауыз әдебиеті жанрынан

білеміз. Адамдар жануарлар мінезін, қасиеттерін сөзге қосып сынайды,

өлеңдете айтысады. Ал жәндіктердің айтысы бола ма екен? Ендеше,

жәндіктерді де сөйлетіп көрейік. Сабақта болымсыздық мәнді сөздерді

дұрыс қолдану көзделеді. Жәндіктер туралы мол мағлұмат алатын болады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушыларға жалпы жәндіктер туралы

мәлімет беру қарастырылады. Жәндік суреттері оқушы назарларына

ұсынылып, астына жәндік атаулары жазылады. Оқушылар табиғат ананың

тіршілік иелері жәндіктермен танысып болған соң, олардың тіршілігі

туралы дүниетанымдарының кеңеюі мақсатында мәтін беріледі.

5 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

Негізгі б

өлім

«Оқиық» айдарында берілген жұмбақ жауаптарын табу арқылы жәндік

иелерін анықтайды, олардың ерекшеліктеріне, қасиеттері мен

әрекеттеріне, көлем пішіндеріне де назар аударады. Жұмбақ сөздеріндегі

таным-деректерге сүйене жұмбақтарды шешеді.

3 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

«Ойланайық» тапсырмасында жәндіктердің қайсысы қаншалықты

пайдалы, пайдасыз екеніне оқушылар назарын аудартады. Оқушылардың

өз ойларымен ойша тұжырым жасауына ықпал етеді. Оқушылар суретпен

қатар берілген ақпаратты оқи отырып, өз таңдаулары бойынша екі

текшеге топтастырады. Бұл ретте сан есімдер қайталанып, 4.1.3.1

мақсаты қосымша жүзеге асырылады.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

300

«Оқиық» айдарында оқушыларға рөлге ене отырып, оқып танысу

мақсатында диалог беріледі. Диалог жәндіктердің өз қасиеттері мен

қабілеттерін жарыса айтқан айтыстарын баяндайды. Мұнда диалогпен

таныса, орындай отырып, қарамен жазылған жаңа аталым, сөздерге және

болымсыздық мәнді сөздерге назар салу басшылыққа алынады.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

«Еске сақтайық!» айдарында диалог ішіндегі болымсыздық мәнді

сөздердің жазылуына ерекше мән беру көзделеді. Олардың бөлек және

бірге жазылу ерекшеліктері туралы мұғалім қосымша анықтама негізінде

түсінік беріп отырады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т.

жұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

«Жаттығайық» айдарында берілген сөйлемдердің ішіндегі бос орынға

«Есіңе сақта!» айдарындағы болымсыздық мәнді сөздердің сәйкесінше

тиістісін қою мақсат етіледі.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқулық,

қосым-

ша

үлестір-

ме мате-

риалдар

«Жазайық» айдарында «Көршіңе диктант жаздыр» тапсырмасы бойынша

оқушылар жұптаса отырып, бір-біріне мұғалім ұсынған диктант

мәтіндерін жаздыртады. Мұнда болымсыздық есімдіктерінің дұрыс

жазылуы талап етіледі. 4.5.1.4 мақсаты косымша жүзеге асырылады.

5 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Оқулық

Сергіту: «Шапалақтау» ойыны арқылы болымсыздық есімдіктерін

қайталау, бекіту көзделеді.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

ыты

нд

ы

бөлім

Сабақ соңы «Екі жұлдыз – бір ұсыныспен» қорытындыланады. Мұнда

алдымен біреудің әрекеті мен жасаған ісін мақтаймыз, оның жағымды

және тиімді жақтарын атап көрсетеміз, содан соң бұл жұмысты қалай

жақсартуға болатындығы туралы ұсыныс айтамыз, бағыт-бағдар

сілтейміз.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім





сұрақтар (неліктен? не үшін?) құрастыру және


2. Каллиграфиялық нормаларға сәйкес әріптердің

өзара байланысын сақтап, бір сызықта көркем

жазу


Шығармадағы кейіпкерлерге баға бере алады.


Рефлексия










301

Сабақтың тақырыбы Құмырсқаның илеуі. (3-тоқсан, 6-тарау). 96-сабақ




4.4.1.1 Шағын сюжетті презентацияны комикс/буклет/

коллаж/жарнама/ сөйлемдермен толықтыру

Лексикалық минимум Илеу, аталық, аналық, дернәсіл

Алдыңғы білім Жәндіктер айтысы



езең.

і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Тапсырма сабаққа кіріспе ретінде қолданылады. Біріншіден, оқушыларға

тақырыптың не жөнінде болатынын білдірсе, екіншіден оқушылардың сабаққа

деген ынтасын, қызығушылығын арттыруға негізделеді. Мұғалім «Миға

шабуыл» ретінде оқушыларға интерактивті тақтадан «Құмырсқалар илеуі»

атты бейнефильм немесе суреттер топтамасын көрсетеді. Оқушылар бұнда

сабақ тақырыбын болжайды, анықтайды. Мұғалім әр топқа «құмырсқа» сөзіне

ассоциация құруға тапсырма береді. Оқушылар өз білгендері бойынша жауап

береді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар берілген сұрақтарды

көршісімен талқылайды, сұрақтарға жауап береді. Жұптық жұмыс

орындалады. Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушының ойлау қабілеті,

айтылым дағдысы дамиды. Әр жұп өз беттерінше дұрыс жауап беру үшін

сұрақтарды басшылыққа алады. Оқушылардың жауаптары тыңдалады.

1. Құмырсқаны көрдің бе?

2. Ол қандай жәндік?

3. Дене тұрпаты қандай?

4. Құмырсқаның қанша көзі, аяғы бар?

5. Құмырсқаның илеуін көрдің бе?

6. Құмырсқаның пайдасы қандай деп ойлайсың?

7 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Ізденейік» тапсырмасын орындауда оқушылар құмырсқаның суретін салып,

жұмысты жандандырады. Оқушылар мұғалімнің көмегімен шығармашылық

жұмысқа бойлайды және құмырсқа болмысының әрбір деталіне дейін мән бере

суретін салып, дене тұрпатын сипаттап шығуға тырысады, салған суреттерін

түсіндіре баяндайды.

7 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Жаңа сөз үйренейік» тапсырмасында оқушылар құмырсқа суреттерінен оның

қанша түрлері болатынын және олардың атауларының әртүрлі болу

ерекшеліктерімен танысады, жаңа сөздердің айтылуы мен жазылуына мән

береді. Оқушыларға суреттер көрсетіледі. Оқушылар осы суреттерге қарай

отырып жаңа сөздерді меңгереді. Мұғалім оқушылар сөздік қорындағы

сөздердің мағыналарын жете білген жағдайда ғана оны дұрыс қолдана

алатынын ескереді. Үйренген сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни

әрбір оқушы сөйлегенде, сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді

көбірек қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті өмірде қолдана

білуге үйретеді. Сөздіктер мен энциклопедияларға зер салады. 4.3.5.1


6 м

ин

ут

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

302

«Оқиық» айдарындағы тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға

бағытталған. Тапсырма оқушылардың мәтінді түсініп оқуына арналған.

Мұғалім оқушыларға мәтінді алдымен іштей, содан кейін дауыстап оқуға

тапсырма береді.

5 м

ин

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарында берілген тапсырма оқушылардың

сыни ойлау дағдыларын дамытуға бағытталған. Оқушыларға мәтінді мән бере

оқып, мәтін бойынша берілген сөйлемдерді қажетті сөздермен толықтыру

тапсырылады.

Мұғалім оқушыларға тапсырма бойынша жауап бергенде «Попс»

формуласын қолдануды ескертеді. Оқушылар өз ойын айту үшін міндетті

түрде «Менің ойымша», «себебі» сөздерін қолданып сөйлеуі керек. Бұл әдіс

арқылы оқушының өз ойын нақты жеткізуі, тұжырымдай білу дағдылары

жетіледі, сөздік қоры молаяды.

Оқушылар бір-бірін «Дүркін шапалақ» әдісімен бағалайды.

5 м

ин

Оқулық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақты қорытындылау мақсатында оқушылар «Жазайық» тапсырмасын

орындайды. Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушылар берілген суретпен

толық танысады. Құмырсқаның даму кезеңдерін ретімен жазады. Тапсырма

жазбаша орындалады. Тапсырманы бүкіл сыныппен орындайды.

Оқушылар осы суреттерге қарап даму ретін баяндайды, яғни «Хикая

картасын» жасайды. Жазғандарын қысқаша мазмұндап береді.

... т.б. Жалғастырып ретімен жазып шығады.

Мұғалім оқушыларды мадақтау сөздері («Тамаша!», «Керемет!», «Жақсы!»,

«Өте жақсы!») арқылы бағалайды.

Рефлексия: «Іздер» – оқушылардың әрқайсысына түрлі түсті қағаздардан

қиылған іздер таратылады. Әр оқушы өзіне берілген «ізге» бүгінгі сабақта

өзіне қызықты болған, жүрегіне із қалдырған нәрсені жазады. Мұғалім ізді

«Үлгілі іздер» тақтасына жапсырады.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім







1. Таныс емес сөздер кездесетін шағын мәтіндегі


2. Шағын сюжетті презентацияны

комикс/буклет/коллаж/жарнама/ сөйлемдермен

толықтыру


Мәтіннің жалпы мазмұнын түсінеді.

Презентация, сызбаларды сөйлеммен


Рефлексия








аналық 1 2 жұмыртқалайды

3 дернәсіл бөледі

303



Сабақтың тақырыбы Каспий теңізі . 97-сабақ[U1]







Лексикалық минимум Бағалау, көгал, уылдырық, қоқиқаз, кептер, шағала

Алдыңғы білім Құмырсқаның илеуі



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

«Балалар, бүгінгі сабақ экскурсия сабақ болып табылады. Бүгін біз ойша

саяхаттайтын боламыз» – деп мұғалім сабақты бастайды. Тақтада

географиялық карта ілулі тұрады. Арнайы көк бояумен ерекшеленген Каспий

теңізі ерекше көрінеді. Сан есімдердің қолданысы мен түрлерін таныстырады.

2 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар сұраққа жауап беру арқылы сөйлеседі.

1. Каспий теңізі туралы естідің бе?

2. Каспий теңізі Қазақстанның қай аймағында орналасқан?

3. Каспий теңізінің жағасында қандай қала бар?

«Жаңа сөз үйренейік» айдары бойынша оқушыларға суреттер көрсетіледі.

Оқушылар суреттер бойынша жаңа сөздерді қайталап, сөз тіркестерін,

сөйлемдер құрастырады.

«Көрсетейік және айтайық» айдарында мұғалім оқушылардың

қызығушылығын арттыру арқылы сұрақтарға жауап беруді тапсырады. Бұл

тапсырманы орындау арқылы оқушының ойлау қабілеті, айтылым дағдысы

дамиды, оқушы естіп, көргендері, оқығандары бойынша Каспий теңізі туралы

айтып береді. «Балық аулау» әдісі бойынша оқушылар картамен

жұмыстанады. Оқушылар шеңбер бойымен тұрады. Түрлі түсті қағаздан

жасалған балықтарда сұрақтар болады. Ол мұғалім мен оқушының қолында

қармақ болады. Қармақтың басында магнит бар. Қармақ қай балыққа тисе, сол

балықтағы сұраққа жауап беруі керек.

Ескерту: Мұнда тапсырма екі бөлікте орындалады, екіншісі мәтінмен

танысқаннан кейін орындалады. А және Ә тапсырмалары болып келеді.

А) 1. Картадан не көріп тұрсың?

2. Каспий қай маңда орналасқан?

3. Каспий маңында қандай мемлекеттер орналасқан?

4. Теңіз неге көк түспен боялған?

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

304

«Сен, білесің бе?» айдарында оқушыларға Каспий теңізі туралы қосымша

мәлімет беріледі. Бұл тапсырманы орындату міндетті болып саналмайды. Егер

сабақ өткізу барысында уақыт жететіндей болса ғана қосалқы мәліметпен

оқушыларды қаруландыруға болады.

6 м

ин

сын

ып

Оқулық

«Есіңе сақта!» тапсырмасын орындауда мұғалім сан есімдерді меңгертеді.

Сандарды жазу арқылы және диаграммаға салып көрсету арқылы айтылуы мен

жазылуы және пайыздық тұрғыда диаграммамен көрсетеді.

100-дің 10 пайызы



3 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Жазайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар дәптерге диаграмманың

суретін салып, жазады. Пайыздық көрсеткіштерді шамамен белгілеп, әр

мемлекет атауын жазып үйренеді.

Үлгіні басшылыққа алып, постер қорғайды. Тапсырма жазбаша орындалады.

Мұғалім оқушылардың пікірлерін тыңдайды, кері байланыс орнатады.

Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісімен бағалайды.

7 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Сұрақтар

«Оқиық» айдарындағы тапсырма оқушылардың оқылым дағдысын дамытуға

бағытталған. Тапсырма оқушылардың мәтінді түсініп оқуына арналған.

Мұғалім оқушыларға мәтінді алдымен іштей, содан кейін дауыстап оқуға

тапсырма береді. Оқушылар мәтінді оқиды. Қарамен ерекшеленген жаңа

сөздерге толық тоқталады. Айтылуы мен жазылуына мән береді.

5м

ин

Жұп

тық

«Оқиық және жауап берейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар «балық

аулау» әдісі бойынша мәтіннің мазмұнына байланысты сұрақтарға жауап

береді. Оқушылар шеңбер бойымен тұрады. Түрлі түсті қағаздан жасалған

балықтарда сұрақтар болады. Ол мұғалім мен оқушының қолында қармақ

болады. Қармақтың басында магнит бар. Қармақ қай балыққа тисе, сол

балықтағы сұраққа жауап беруі керек.

Сөйлемдерді оқы. Дұрыс мәліметті анықта.

1. Каспий теңізінде қызыл балық жоқ.

2. Каспий теңізінің маңында қоқиқаз бен аққу жүреді.

3. Теңізден итбалықты жиі көре аламыз.

4. Үйрек пен қаз, қоқиқаз бен аққу теңізге қарағанда көгалды ұнатады.

5. Теңіздің айналасында қоқыстар қалдыруға болмайды.

7 м

ин

топ

тық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Бүгінгі сабақты қорыту мақсатында мұғалім оқушыларға бүгінгі тақырып

бойынша жетелеу сұрақтарын қояды:

1. Теңіз қандай?

2. Теңіз қай қала маңында орналасқан?

Тапсырма ауызша орындалады. Оқушылар бүгінгі сабақтан білген білімдерін

қорытып, айтып шығады.

Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: бүгінгі сабақта Не оңай болды? Не қиын

болды?

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім






Рефлексия

«Білім ағашы». Оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі. «Білім ағашына» бүгінгі сабақтағы ең

маңызды деп санаған 3 нәрсені стикерге жазып, жапсырады.

305








Тақырыпқа сай сұқбатқа қатыса

алады.

Білетін сөздері арқылы мәтіннің

жалпы идеясын түсінеді.

Рефлексия







Қандай екі жағдай сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізуші еді?



Сабақтың тақырыбы Құстар мен жәндіктер. (3-тоқсан, 6-тарау). 98-сабақ

Дағды Тыңдалым мен оқылым


4.1.4.1 Тындаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық байланысын





Лексикалық минимум бозторғай, немқұрайды, шөлден, тарғыл, арамшөп

Алдыңғы білім Каспий теңізі



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары К

ірісп

е

Мұғалім сабақты бастамас бұрын өзінің үйден алып келген ойыншық

жәндіктер мен құстарды ұстап тұрып, сабақ тақырыбын хабарлайды.

Осы сабақ көлемінде таныс болатын құс не жәндік атауларын

оқушыларға үйретіп, қайталап айтқызып, жаңа сабақтың тақырыбына

оқушыларды енгізеді. Егер мұғалім үшін ойыншықтарды табу қиынға

соғып жатса, олардың суретін, қолдан жасаған макетін сабаққа алып

келуіне болады. Оқушылар үшін заттарды көзбен көрсету, ұстап

көрсету қызықтырақ және тиімдірек болады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

306

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар берілген

суреттерге қарай отырып жәндіктер мен құстардың пайдасы мен зияны

туралы өз білгендері бойынша әңгімелеп береді. Бұл тапсырманы

орындау арқылы оқушының ойлау қабілеті, айтылым дағдысы дамиды,

оқушы түйсігіне ерік береді. Әр топ өз беттерінше баяндайды. Жауап

беруде мұғалімнің жетекші сұрақтарын басшылыққа алады. Оқушылар

өзара пікір не мәлімет алмасып, бірінің білімін бірі толықтыратын

болады. (4.2.3.1 белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу стилін

сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу оқу мақсаты қосымша жүзеге

асады).

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» тапсырмасы оқушылардың ойлануына бағытталған.

Оқушылар өлеңмен ұсынылған жұмбақты оқып, жоғарыда берілген

суреттердің ішінен таңдау жасау арқылы өз жауаптарын айтады. Бұл

тапсырма да оқушыны алдағы оқылым тапсырмасын оңай орындауына

апаратын басқыш болып табылады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

«Сен, білесің бе?» айдарында оқушыларға дүниетанымдарын кеңейту

мақсатында тың деректер ұсынылады. «Бозторғайлар тек Антарктидада

ғана кездеспейді. Олар жәндіктермен және өсімдіктің дәнімен

қоректенеді. Бозторғай тыныштықты сүйетін құс» деген мәліметтер

оқушы білімін молайта түседі.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Тыңдайық және оқиық» айдарында оқушыларға жұппен жұмыс

ұсынылады. Екі көрші жұп болып А және Ә оқушыларына бөлініп,

мәтіндерін біріне-бірі оқиды. А оқушы өз мәтінін оқыған сәтте Ә

оқушы өзіне бөлінген мәтінін толықтырады. Ал В оқушы оқыған

сәтте, А оқушы өз мәтінін толықтырады. Бұл тапсырманы орындау

барысында оқушылар өзінің мәтінінен өзге мәтінді ақ парақпен жауып

отырады. Тек өзіне ғана тиесілі мәтінмен ғана жұмыс істейді. Осы

тапсырма бойынша ұсынылған А оқушысының мәтінінде бар мәлімет

В оқушысының мәтінінде болмайды, керісінше В оқушысының

мәтініндегі ақпарат А оқушысында әдейі берілмейді.

Мұғалім оқушыларды смайликтер ұсыну арқылы бағалайды.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Аудио-

диск

«Оқиық және жауап берейік» айдарында оқушылар сұрақтарға жауап

береді.

1. Бозторғайды біз кейде қалай атаймыз?

2. Қазақстанда бозторғайдың неше түрі бар?

3. Бозторғай ұясын қайда салады?

4. Бозторғай қандай жерлерде мекен етеді?

5. Бозторғай немен қоректенеді?

7 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Есте сақтайық!» айдарында топтау сан есімнің жазылуы мен

айтылуына және қолданысына ерекше мән беру көзделеді.

Мысалы: Бозторғайлар екеуден немесе алтаудан жұмыртқа салады.

Бозторғайлар екі-екіден немесе алты-алтыдан жұмыртқа салады.

7 м

ин

3 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Көрсетейік және айтайық» айдарында суретке қарап, құстар мен

жәндіктер нешеуден топтасқан екенін түсіндіріп айтады. Үлгі ретінде :

«Қоқиқаздар екі-екіден тұр.

Аққулар үнемі екеуден жүреді» сөйлемдері көрсетіледі. Оқушылар

бір-бірін «бағдаршам» әдісімен бағалайды.

3 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Бағдар-

шам

суреттері

307

Қор

. бөлім

Сабақ соңы «Екі жұлдыз – бір тілек» бойынша бағаланып,

қорытындыланады. Мұнда алдымен біреудің әрекеті мен жасаған ісін

мақтаймыз, оның жағымды және тиімді жақтарын атап көрсетеміз,

содан соң бұл жұмысты қалай жақсартуға болатындығы туралы ұсыныс

айтамыз, бағыт-бағдар сілтейміз.

4 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Тындаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық

байланысын (кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды


2. Мұғалімнің қолдауымен мәтін мазмұнын және кейіпкердің

іс-әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен? не

үшін?) құрастыру және оған жауап беру


Мұғалімнің қолдауымен

оқиғаның себебін

анықтайды.

Кейіпкер мен оқиғаға баға

беру үшін нақтылау

сұрақтарын қоя біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Табиғат қорғаушылары. (3-тоқсан, 6-тарау). 99-сабақ

Дағды оқылым мен жазылым



әрекетін бағалауға бағытталған сұрақтар (неліктен ? не үшін?) құрастыру


4.4.3.1 Сөйлемдегі бірыңғай мүшелердің тыныс белгісін (үтір, қос

нүкте)\қаратпа сөзден кейінгі сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану

Лексикалық минимум Дымқыл, жәшік, «Қандай? Не? Не істеу керек?»

Алдыңғы білім Құстар мен жәндіктер



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту ре-

сурстары

308

Кір

іспе

Ал күнделік жазудың не екенін білеміз бе? Ал, кәне, айтыңдаршы, кім

күнделік жаза біледі? Сендердің араларыңда күнделік жазып жүргендерің

бар ма? Осылай мұғалім оқушылардың қызығушылығын оятады.

Тақырыпқа жетелеп алып келеді. Мұғалім уақыт тауып жатса, бірнеше

күнделік үлгісін сабаққа әкеліп, онда не жазуға болатынын көрсетуіне

болады. Мәселен, бір күнделікте күн сайынғы әрекет тіркеліп отырса, ал

енді біреулерінде тек елеулі сәттер ғана жазылған болуы мүмкін. Кейбір

оқушы өз сезімін суретпен салатын тұстар да кездеседі. Нақты назар

аудартпай, жай танысу мақсатымен ұсынып, сабақ соңында осы

күнделіктерге қайта оралып, оқыған мәтіндегі мәліметтерін қоса қорытып,

қандай күнделік түрлері болатынын талқылатып, қорытуға әбден болады.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Күнделік

дәптер

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушылар алдымен суреттерге асықпай

зер салып қарайды және сурет астында берілген сөздерді оқиды, айтады,

жаттығады, мәнін түсінеді. Сонымен қатар «Бұл не?» ойыны арқылы осы

сөздер кіріккен басқа да таныс атаулар бойынша сөздік қорды жаңғырту

бойынша жұмыс түрлерін ұйымдастыруға болады.

3 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Суреттер

Негізгі б

өлім

«Оқиық» айдарында оқушылар мәтінді оқып, танысады. Жалпы не

түсінгендерін ортаға салады. Егер сынып оқушыларының қабілеттері

нашар болса, алдымен «Таныс сөздерді атап беріңіздер» деген тапсырма

арқылы негізгі тапсырмаға ойысуға болады.

7 м

ин

Жұп

тық

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік»

Бұл тапсырма бойынша мұғалім оқушылардың оқыған мәтінді

қаншалықты түсіне алғандығын бағамдайды. Демек, оқушылар оқулық

тапсырмасы бойынша сәйкестендіру тапсырмасын орындайды.

5 м

ин

Жұп

тық

Оқулық

«Жазайық» айдарының тапсырмасы бойынша оқушылар постерге

«Табиғатты қорғайық!» тақырыбында жарнама жазуды қолға алады.

Жарнама жазу үлгісін мұғалім түсіндіріп, үлгі ұсынады.

Мыс: Құрметті достар!

Баршаңызды «Табиғатты қорғайық!» атты акцияға қатысуға шақырамын.

Кәне, бәріміз бірге:

ағаш бұталарын кесейік;

өзенді қоқыстан тазалайық;

жануарларға қамқор болайық, т.б. жалғастырып, толықтырады.

Жазылым жұмысының өте нәтижелі, мәнді болуы үшін мұғалім

оқушылардың жазылым жұмысын былайша ұйымдастыра алады.

Алдымен оқушылар өздерінің не жазатындарын жоспарлайды. Одан соң

алғашқы нұсқасын жазады. Одан әрі жұбымен талқылап, қатесін

анықтайды, кейін оны түзетеді және жетілдіреді. Мұғалімнің уақыт

белгілеуімен таза параққа ең соңғы нұсқаны көшіріп жазады. 4.4.2.1

оқыған\аудио\бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар негізінде жазу.

4.4.3.1 сөйлемдегі бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін (үтір, қос нүкте),

қаратпа сөзден кейінгі тиісті тыныс белгілерін қолдану осы тапсырма

аясында оқушыларға игертіледі.

12 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сы

ны

п

Оқулық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Оқушыларға карточка үлестіріледі. Мұғалім «Бүгінгі жаңа сөздерді жаз?»

– деген сауал тастайды. Оқушылардың білімі қаншалықты деңгейде

қалыптасқаны бағаланады. Мұғалім бір минут уақытын қалдырып,

оқушылармен өткен сабақ туралы кері байланыс орнатады.

Мұғалім сабақты «3-2-1» әдісі арқылы қорытады:

Бүгінгі сабақтан алған 3 маңызды ақпарат;

Бүгінгі сабақта қиындық тудырған 2 нәрсе;

Бүгінгі сабақта ұнаған 1 іс-әрекет.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

309




және кейіпкердің іс-әрекетін бағалауға

бағытталған сұрақтар (неліктен ? не

үшін?) құрастыру және оған жауап беру

2. Сөйлемдегі бірыңғай мүшелердің

тыныс белгісін (үтір, қос нүкте)\қаратпа

сөзден кейінгі сөйлемнің тиісті тыныс

белгілерін қолдану


Не үшін? Неліктен? Сұрақтарының мағынасын

түсінеді? Орынды қолданады.

Сөйлемдерді сауатты жазады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қоқыс тастама. (3-тоқсан, 6-тарау). 100-сабақ

Дағды Тыңдалым мен грамматика


4.1.3.1 Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2–2,5 мин) мазмұны бойынша

сұрақтарға жауап беру\сөйлемді толықтыру және түйінді тұстарын

анықтау\кесте толтыру\ кластер құрастыру\ болжау

4.5.1.4 Септік\ жіктік формалардағы жіктеу есімдіктерін және септеулік

шылауларды ауызша\жазбаша тілде қолдану

Лексикалық минимум Түтін, көлеңке, тастап кету

Алдыңғы білім Табиғат қорғаушылары



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

бөлім

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында мұғалім оқушылардың назарын жаңа

сөздерге аударады. Мұғалім оқушылар сөздік қорындағы сөздердің

мағыналарын жете білген жағдайда ғана оны дұрыс қолдана алатынын

ескереді. Үйренген сөздерін қолдануға мүмкіндік жасайды, яғни әрбір

оқушыны сөйлегенде, сөйлем құрағанда, мүмкіндігінше, жаңа сөздерді

көбірек қолдануға дағдыландырады, жаңа сөздерді күнделікті өмірде

қолдана білуге үйретеді. Сонымен қатар жаңа сөздің оқушы есінде

сақталуын қамтамасыз етеді. Оқушылар жаңа сөздерді «Сәйкестендіру»

әдісі арқылы меңгереді. Жаңа сөздерді суреттермен сәйкестендіреді.

Суреттер нөмірленіп беріледі. Оқушылар жаңа сөздердің қасына

нөмірлерін көрсетеді. Жаңа сөздердің дұрыс айтылуын есіне сақтау үшін

сөздерді бірнеше рет қайталайды. Жаңа сөздерді (түтін, көлеңке,

тастап кету) қайталатады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

310

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада оқушылар суретке қарап,

берілген мәліметті қолданып, әңгіме құрастырып айтады.

Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушының ойлау қабілеті, айтылым

дағдысы дамиды, оқушы қиялына ерік береді. Қарамен ерекшеленген

белгісіздік есімдіктерінің қолданысына, жазылуы мен айтылуына

мұғалім кеңінен тоқталады. Мұғалім оқушыларға қайталап айтқыза

отырып тақтаға түсіреді. 3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім


«интервью» әдісі бойынша мәтіннің мазмұнына байланысты сұрақтарға

жауап береді. Сөйлемдерді оқиды. Қарамен жазылған сөздер қандай

мағынаны білдіретінін айтады. Және сөздердің арасында мағыналық

жақындық бар ма екенін анықтайды. Мысалы:

1. Неге сұрадың, бірдеңе болып қалды ма?

2. Иә, әрбір адам өзінен бастау керек қой. Сонда айнала таза

болады.

3. Орнымызды әлдеқашан жинадық.

4. Кейбір күндері саябақта кісі көп болады.

5. Кімде-кім қоқыс тастап кетсе, айыппұл саламыз.

6. Иә, балақай, әлдене болды ма?

Осы тапсырманы қорытындылауда мұғалім оқушыларды «Шапалақ»

әдісі бойынша бағалайды.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

«Есте сақтайық» айдарында мұғалім оқушыларға «белгісіздік мағынаны

білдіретін сөздердің жазылуындағы айырмашылықты түсіндіреді.

Жазылуы Жазылуы

бірдеңе бірдеме

бірнеше әлденеше

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Келесі тапсырма «Назар аударайық!» айдарында берілген белгісіздік

Бірге жазылатын жағдай Бөлек жазылатын жағдай

әрқашан әрбір

әркім

әр адам әр күн сайын әр үй

«Жаттығайық» айдарымен берілген тапсырма.

Есімдіктерін оқушыларға оқытып, жазылуына назар аударту көзделген.

Белгісіздік есімдігі туралы мұғалім оқушыларға мағлұмат бергеннен

кейін оқулықта берілген жаттығуды орындауды ұсынады. Жаттығуды

оқушылар жеке орындайды. Мұғалім сыныпты аралап жүріп көмек

беруді қажет деген оқушыларға бағыт-бағдар береді. Оқушылар алдымен

жаңа сөздермен сөз тіркестерін құрап оқиды және олармен сөйлем құрап

айтады. Егер бірден ауызша сөйлем құрау қиындық тудыруы мүмкін

болған жағдайда, балалардың ойланып, ізденіп жазуына мұғалім

мүмкіндік бергені жөн. Кей жағдайда сынып болып бірлесіп, жаттығуды

тақтада орындау да тиімді саналады. Білімнің қалыптасуы барысында

оқушыларға баға қойылмайды, керісінше үнемі қолдау көрсетіледі.

Оқулықта берілген тапсырма жеткіліксіз болған жағдайда немесе қиын

болған кездерде мұғалім өз тарапынан алдын ала әзірленген қосымша

тапсырмаларды ұсына алады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқылым

311

«Ойланайық» тапсырмасында оқушылар сөйлемдерді ұсынылған

қажетті сөздер арқылы толықтырады. Бұл тапсырманы орындағаннан

кейін мұғалім қалыптастырушы бағалауды ұйымдастырып,

оқушылардың жетістіктерін бағамдайды. Тапсырманың дұрыс жауабы

мынадай:

1. Судан әлдене көрдім. 2. Алыста бірдеңе келе жатыр. 3. Әрбір адам

тазалықты өзінен бастау керек. 4. Кейбір адамдар қоқысты есік алдына,

көшеге тастап кетеді. 5. Әлдеқашан қоқысты жинадық. 6. Егер кімде-кім

қоқыс тастап кетсе, айып саламыз. 7. Бірнеше рет айтпаймыз. 8.

Табиғатты қорғауға біз әрқашан дайынбыз. 9. Табиғат – ортақ үйіміз.

Мұны әркім түсінеді.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Қор

.

бөлім

«Екіжақты күнделік» стратегиясы

Жаңа сабаққа дейін білгенім Жаңа сабақтан кейін

білгенім

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Рефлексия-

лық эссе



1. Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2–2,5


беру\сөйлемді толықтыру және түйінді

тұстарын анықтау\кесте толтыру\ кластер

құрастыру\ болжау

2. Септік\ жіктік формалардағы жіктеу


ауызша\жазбаша тілде қолдану


Тыңдаған мәтін бойынша сұрақ құрастыра

алады, сұраққа жауап бере алады.

Қосымша мен шылауларды қолдана біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қайта өңдеу. (3-тоқсан, 6-тарау). 101-сабақ

Дағды Айтылым, тілдік дағды

Оқыту мақсаттары 4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім


ойынша,...) салыстыра отырып бағалау.



Лексикалық минимум Бүлдіру, пайдалану, өңдеу, өнім шығару, артық. Сөздердің орын тәртібі.

Алдыңғы білім Қоқыс тастама


312


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

- Балалар, бүгінгі сабақ өте қызықты болатын сияқты. Қалай

ойлайсыңдар, не туралы?Мына адасқан әріптердің артында сандар

белгіленген екен. Ендеше санның ретін сақтап мына сөздердің сырын

ашайықшы. Берілген сөз «Қайта өңдеу».

- Ал, балалар, оны қалай түсінеміз? Бұл не сөз?

- Қайтадан жасау.

- Дұрыс айтасыңдар. Керемет. Ал нені қайта жасауға болатынын бүгінгі

сабақта қарастыратын боламыз.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарында мұғалім оқушылардың қызығушылығын арттыру

мақсатында берілген суретте «Не дұрыс емес?» екенін анықтау және үлгі

бойынша өз ойын айтқызып, 4.2.5.1 мақсаты арқылы жүзеге асырады.

Мұғалім қашанда оқушыларға алдымен өзі үлгі көрсетеді. Мысалы: бұл

сурет бойынша ақ қағазды қолдану дұрыс емес. Әзірге мұғалім сурет

туралы айту барысында оқушылардың білетін сөздерін қолданады.

5-6

ми

н

Жек

е

Оқулық

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында оқушыларға бірнеше суреттер беріледі.

Және сол суреттердегі әрекеттер арқылы оқушылар ойларымен бөлісіп,

жаңа сөздерді теріп, дәптерлеріне түртіп алады. Мұғалім әр сөздің

мағынасын түсіндіруге тоқталып, оқушы санасына әбден сіңіртеді. Түрлі

әдіс-тәсілдерді қолданудан аянып қалмайды. Кейбір сөздерді ассоциация

арқылы ұғындырса, кейбір сөздерді мимика, ым-ишара арқылы

ұғындырады. Мағынасын жеткізіп қана қоймай, оқушыларға ол сөздердің

дұрыс айтылуын үйретіп, айтылуын тыңдатады, қайталатады. Топта, жұпта,

жеке қайталатып, жақсы нәтижеге қол жеткізу үшін жұмыс жүргізеді.

5-7

ми

н

Жек

е

Оқулық

«Жаттығайық» айдарында оқушыларға екі түрлі тапсырма ұсынылады.

Алғашқы тапсырма бойынша оқушылар сөйлемнің келесі компонентін

жазады. Ал екінші тапсырмада сөйлем мағынасына терең бойлап, жағдаятқа

сәйкес келетін нұсқаны қолданып сөйлейді. Заттарды қайта өңдеу керек пе,

әлде өндіріс көлемін азайту керек пе, әлде қайта қолдануға ұсыну керек пе?

– деген сауалдар төңірегінде ойланып жауап беруді сұрайды. Оқушылар өз

жетістіктерін «Басбармақ» әдісімен бағалайды.

8 м

ин

сын

ып

Оқулық

«Ойнайық» айдарымен берілген тапсырма оқушылардың жұппен

орындауына арналып құрастырылған. Балалар «А» және «Б» оқушылары

болып бөлініп, бір-бірімен тақырыпқа сай сөйлеседі. Мұғалім өзі тақтаға

сурет салып, қасына бір оқушыны алып үлгі көрсетеді. Мысалы, мұғалімнің

бірінші суретінде джинсы күрте, ал екінші оқушыда шыны бөтелке суреті

болады. Мұғалім өз суретіне қатысты: «Менің бірінші суретімде джинсы

күрте бар. Оны қайта қолдану керек. Одан сөмке тігуге болады. Немесе

қайта бояп, өңдеу керек деп ойлаймын». Екінші оқушы болса дәл осы үлгіні

пайдаланып «Менің бірінші суретімде шыны бөтелке бар. Оны қайта

қолдану керек. Оны тазалап, оған қайта айран құюға болады деп

ойлаймын», – деп өз ойын айтады. Оқушы айтылым барысында

қосымшаларды дұрыс қолдануға, сөйлемдегі сөздердің орнын дұрыс қоя

білуге тырысады. Осылайша, 4.5.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін

сақтап жай және құрмалас сөйлем құрастыру оқу мақсаты орындалады.

10 м

ин

Жұп

пен

Оқулық

313

Қор

. бөлім

Рефлексия

Мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: бүгінгі сабақта Не оңай болды? Не қиын

болды?

«Білім ағашында» оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі. «Білім

ағашына» бүгінгі сабақтағы ең маңызды деп санаған 3 нәрсені стикерге

жазып, жапсырады. 5-7

ми

н

Сы

ны

п-

мұғал

ім








бойынша,...оның пікірінше,...оның айтуынша,...кейбір

адамдардың ойынша,...) салыстыра отырып бағалау.




Шығарманың кейіпкеріне өз

бағасын бере алады.

Сөйлемдегі сөздердің орнын

сақтап айтады, жазады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қалдықсыз өмір сүрейік. (3-тоқсан, 6-тарау). 102-сабақ






4.3.3.1 Мәтіннің жанрын( мақал-мәтел, бата, аңыз, мысал, өсиет

әңгімелер), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің қолдауымен

пайымдау мәтінін анықтау

Лексикалық минимум Қалдық, өнім, өндірістік, еру, шіру, улы

Алдыңғы білім Қайта өңдеу



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

314

Кір

іспе

Мұғалім осы сабақ басталмас бұрын тақтаға қалдық заттардың суреттерін

толтыра іледі. Сабақ басталысымен оқушыларға ол заттардың не екенін

айтып беруді тапсырады. Оқушылар үшін бұл қызықты болады әрі өздері

білетін сөздерді қолданып, санада жаңғыртады. Барлық суреттегі

заттардың атауын анықтап болғаннан кейін «қалдық» сөзінің мағынасы

түсіндіріледі. Одан әрі оқушылардың оқулыққа назары аударылып,

айтылым тапсырмасы осы тапсырманың логикалық жалғасына айналады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тақта,

суреттер

«Сөйлесейік» айдарында оқушыларға жұптық тапсырма беріліп,

сұрақтарды көршісімен талқылау ұсынылады. Берілген сұрақтар бойынша

оқушылар «Қалдық», «Табиғи қалдық», «Өндірістік қалдық» деген

ұғымдармен танысады. Осы орайда оқушыларды сабақтың басында

қолданған суреттерге қайта қаратып, олардың ішінде «табиғи қалдық»

немесе «өндірістік қалдық» болатындарын жіктетіп, пысықтауға болады.

Мұғалім оқушыларды «Мадақтау» сөздері арқылы бағалайды.

3 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

Оқушылар «Оқиық» айдарымен берілген мәтінді, ең алдымен, оның

жалпы мазмұнын түсіну мақсатымен оқиды. Мұғалім оқушыларға нақты

уақыт белгілеп, іштей оқып түсінулерін тапсырады. Мәселен, берілген 2

минут уақыт болғанда, оқушыларды тоқтатып, олардың не түсінгенін

сұрайды. Келесі кезекте мұғалім оқушылардан таныс емес сөздерді тауып,

мағынасын талқылай отырып анықтауды тапсырады. Оқушылар өз

араларынан жауап таппаған жағдайда мұғалім қолдау көрсетіп, көмек

қолын созады.

7 м

ин

Жек

е

Тақтадағы

суреттер

«Оқиық және жауап берейік» айдарында Ерболдың ұсынысы негізінде

пысықтау сұрақтарына қоржыннан «асық суыру» арқылы жауап алуға

болады.

Оқушылар бір-бірін «жұлдызша, «төртбұрыш», «үшбұрыш»


5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Асық,

дорба

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар тапсырманы жұп болып орындайды.

А және Б оқушылары кезектесіп, суретте берілген заттардың неден

жасалғаны туралы айтады. Мысалы, А оқушы: «Менің бірінші суретімде

түйреуіш бар. Ол пластиктен жасалған». Келесі кезекте Б оқушы сөз алып,

дәл осы сөйлесім құрылымын қолданады.

10 м

ин

Жұп

тық

Оқулық

«Ойланайық» тапсырмасында оқушыларға берілген сөйлемдерді оқытып,

ол сөйлем араларына неліктен үтір қойылу себептерін ойлана түсіндіруді

талап етеді. Сөйлемге сұрақтар құрастырады, 4.4.3.1 мақсатын жүзеге

асырады.

Пластиктен моншақ, жүзік, түйреуіш жасауға болады.

Пластик оңай майысады, ериді, тез қатады.

Мына пластиктер – мөлдір, жұмсақ, иіссіз.

Мысалы, пластиктен кәдесый жасауға болады.

«Берілген сөйлемге қайта сұрақ қой» тапсырмасы арқылы маңызды

ақпараттар оқушы зейінінде тұрақталады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Жазайық» айдарында пластикті қалай қалдықсыз қолдануға болады?

«Өз ұсынысыңды жаз» тапсырмасы беріледі.

Пластиктен қандай заттар жасалады?

Пластмасса қай жерлерде көп қолданылады?

Пластиктен қалдық қалмау үшін не істеу керек?

Мұнда оқушылар бүгінгі сабақта алған білімдерінен нәтиже шығару

мақсатындағы жазылым тапсырмасына енеді.

5 м

ин

Топ

ттық ж

ұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

315

Қор

. бөлім

Рефлексия: «Іздер». Оқушылардың әрқайсысына түрлі түсті қағаздардан

қиылған іздер таратылады. Әр оқушы өзіне берілген «ізге» бүгінгі сабақта

өзіне қызықты болған, жүрегіне із қалдырған нәрсені жазады. Мұғалім ізді

«Үлгілі іздер» тақтасына жапсырады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Бағдаршам

әдісі






2. Мәтіннің жанрын( мақал-мәтел, бата, аңыз, мысал, өсиет

әңгімелер), жанрлық ерекшеліктерін және көмекші сөздердің



Сұқбатқа түсе алады.

Оқыған мәтінінің жанрыне

ажырата алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Суды үнемдеу. (3-тоқсан, 6-тарау). 103-сабақ

Дағды Айтылым және тыңдалым

Оқыту мақсаттары 4.2.4.1 Жоспар\жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау

4.5.1.3 *Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай формаларын


Лексикалық минимум үнемдеу, ауызсу, текше метр

Алдыңғы білім Қалдықсыз өмір сүрейік!



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

бөлім

- Балалар, бүгінгі сабағымыз кәдімгі тіршілік көзі – су туралы

болмақ. Сусыз өмір жоқ екенін білесіңдер ме?

- Ал суды ысырап қылмай, үнемдеу – әркімнің міндеті.

- Ендеше, осы суды үнемдеу тақырыбында пікірлесіп көрейік.

2 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Айты-

лым

Келесі «Жаңа сөз үйренейік» тапсырмасында оқушыларға түрлі

суреттерін көрсету арқылы жаңа сөздерді айтып үйренеді. (Текше

метр, ауызсу, үнемдеу) жаңа сөздерімен таныс болады.

3 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

316

Негізгі б

өлім

Келесі «Ойланайық» тапсырмасы орындалады. Бұл ретте оқушылар

су үнемдеудің жалпы және отбасы үшін де қаншалықты маңызды

екеніне осы тапсырмалар арқылы көз жеткізеді.

5 м

ин

Жек

е

Келесі «Сен, білесің бе?» тапсырмасында оқушыларға тың

мәліметтер топтамасын ұсына отырып, судың маңызын меңгертеді.

5 м

ин

Мұғал

ім

- сын

ып

«Назар аударайық!» айдарында оқушыларға суды үнемдеу үшін

қандай әрекеттер жасау өз қолымыздан келетінін көрсетеді және

себеп мәнді құрмалас сөйлемдер мен бұйрық райлы етістіктерді

қайталау басшылыққа алынады. 4.5.1.3 мақсаты жүзеге асырылады.

Ыдысты кран астына жума.

Көлікті шлангымен жума, себебі су

көп кетеді.

Ваннаға суды көп толтырма.

Кранды ашып қойып тіс жуу дұрыс емес.

Кіржуғыш мәшинеге аз киім салу дұрыс емес.

өйткені су көп шығындалады.

Ыдысты мәшинемен жуу дұрыс емес.

Ауызсуды кір жууға қолдану дұрыс емес.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Есте сақтайық!» айдарында ережені пысықтау мақсатында бірнеше

сөйлемдер ұсынып, оны оқи, жаза отырып, тыныс белгілерінің

қойылу себебі мен орнын ескеруді нақтылайды.

Мыс: Ыдысты кран астына қойып жума, себебі су көп кетеді.

Кранды ашып қойып тіс жуу дұрыс емес, өйткені су көп

шығындалады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Келесі «Жаттығайық» тапсырмасында оқушыларға берілген сөздер

мен сөз тіркестерін қолданып сөйлем құрастыру беріледі. Мұнда

оқушылардың шапшаң сөз тіркестерін пайдалана алуы мен сөйлем

құрау шеберліктерін шыңдау көзделеді.

Оқушылар бір-бірін «Шапалақтау» арқылы бағалайды.

7 м

ин

Жұп

тық

жұм

ыс

Сы

ны

п

«Сөйлесейік» айдарында тақтада берілген постерге қарап, үй

жағдайында суды қалай үнемдеуге болатынын оқушыға түсіндіріп

айтқызу, оларды сөйлесім дағдысына жұмылдыру көзделеді. Бұл

жазылымалды тапсырмасы болып табылады.

5 м

ин

Жек

е,топ

тық,

жұп

тық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

«Жазайық» айдарында оқушылар өз постерлерін жасап, қорғайды.

Постерге суды үнемдеу туралы кеңестерін атап көрсетеді.

Постерде арнайы «Кеңестер» айдары ерекшеленіп көрсетілуі,

ескерілу керек.

Мұғалім оқушыларды смайликтер тарату арқылы бағалайды.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

. бөлім

Сабақ «Екіжақты күнделік» стратегиясымен қорытындыланады.



білгенім

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Жоспар\жазбаларын қолданып, мәтінді толық

мазмұндау



Жоспарды пайдаланып ойын

жеткізе алады.

Оқиғаның қашан болғанын не

317

формаларын ауызша/жазбаша тілде қолдану болатынын айта алады.

Рефлексия











Дағды Айтылым және жазылым, тілдік дағды


4 .2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5







Лексикалық минимум Жаңа сөздер мен қосымшаларды қайталау

Алдыңғы білім Суды үнемдейік!



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

- Балалар, бүгін қайталау сабағы болғандықтан сағат айта

білетіндіктерімізді нақтылап, білімімізді пысықтайтын боламыз.

- Ендеше «Болымсыз мағынадағы сөздерді түсінемін» айдарында

берілген көп нүктенің орнына болымсыз мәнді сөздерді

тиісінше оқушының өзбеттерімен қоя білу шеберліктерін тану,

айтып түсіндіру жұмыстары жүргізіледі. Оқушылар тақтада

кезектесе орындап, өз білімдерін пысықтайды.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Сандарды жинақтап, топтай аламын» айдарында сан есімдерді еске

түсіріп пысықтау және жазылу ерекшелігіне мән беру ұсынылады.

Оқушылар назарына бірнеше суреттер беріледі. Суретте әртүрлі

топтасқан құстар, жәндіктер болуы мүмкін. Сол суреттегі әрекет

атаулыны санына қарай топтастыру мақсаты алға тартылады. Мыс:

Құстар он-оннан ұшып барады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Негізгі

бөлім

Келесі Ә тапсырмасында сурет бойынша оқушы сандар мен

сұрақтардың сәйкестігін анықтап, кестеге салады.

Мыс: суретте екі қоқиқаз жүрсе, оны 2 санымен сәйкестендіру арқылы

сан есімдер мен оның түрлерін қайталау жүзеге асырылады.

5 м

ин

Жек

е

318

«100 санының бөлігін пайызды есептеп, түсіндіре аламын» айдарында

берілген сөйлемдерді сандармен толықтырады. Сан есім ережелерін

пысықтайды.

5 м

ин

Мұғал

ім

- сын

ып

Келесі Ә «Суретті түсіндірейік» айдарында оқушылардың

математикалық сауаттылықтарын шыңдап, диаграммаларды сөйлете

алуларына назар аударады. 3 м

ин

Мұғал

ім

-сын

ып

«Дейін, шейін шылауларын орынды қолдана аламын, мағынасын

ашамын» айдарында септеулік шылау қатысқан сөйлемді дұрыс оқи,

айта білуін нақтылау көзделеді. Берілген септеулік шылаулардың

қолданысын өз сөздерімен түсіндіріп, өткен тақырыптардағы жаңа

сөздерді еске түсіреді, айтады, қайталайды. Мұнда айтылым дағдысы

арқылы 4.2.3.1 мақсаты жүзеге асырылады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

«Белгісіздік мағынасындағы сөздерді қолдана аламын» айдарында

мәтінді тыңдап, қажеті сөздерді (белгісіздік есімдіктерін) тиісті

орындарына қояды.

Мәтінді тыңда. Қажет сөздермен толықтыр.

«Кеше өзен жағасына бардым. Алыстан жүзіп келе жатқан бірдеңені

көрдім. Кейбір кезде суға батады, судан қайта шығады. Біраз қарап

тұрдым. Айналаға қарадым. Кімде-кім болса шақырайын деп ойладым.

Бірнеше минуттан кейін әлдене жағаға жүзіп жетті. Байқасам, дельфин

екен. Оған көмек керек сияқты болды...».

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

«Өз пікірімді ауызша\жазбаша бере аламын» айдарында оқушылар

Қоршаған ортаны қалай таза ұстауға болатынын ой електерінен өткізіп,

келтіре жазады. Бұл жазылым тапсырмасы болмақ. «Табиғат ананы

қорғайық!» атты өзіндік жазба жұмысын жазады. Жазба жұмысын

орындарда біріншіден, екіншіден, үшіншіден, қорыта айтқанда

деген жоспарды басшылыққа алады.

Оқушылар бір-бірін «Басбармақ» әдісі арқылы бағалап отырады.

5 м

ин

Жек

е, топ

тық,

жұп

тық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

«Ыстық орындық» әдісі арқылы оқушылар өз жазба жұмыстарын

жұртшылық назарына оқып бере алады.

Мұғалім смайликтер арқылы оқушыны бағалайды.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

. бөлім

«Білім ағашы» – оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі. «Білім


жазып, жапсырады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



4 .2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері байланыс орнату, сөйлеу


4.2.5.1 Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің

түсінігім бойынша,... оның пікірінше,... оның айтуынша,... кейбір

адамдардың ойынша,...) салыстыра отырып бағалау


Дескриптор :

• Жоспарды пайдаланып ойын

жеткізе алады.

• Оқиғаның қашан болғанын не

болатынын айта алады.

Сөздерге қосымшаны дұрыс

жалғайды.

Рефлексия

319










VII. Ғарышқа саяхат. IV тоқсан (7-тарау)

Сабақтың тақырыбы Ғарышкер болғым келеді. (4-тоқсан, 7-тарау). 105-сабақ

Дағды Тыңдалым, тілдік дағды


4.1.1.1 Анық айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау


4.5.1.3 Өз бетінше шағын мәтіннен етістіктің шақ, рай формаларын ауызша\

жазбаша тілде қолдану

Лексикалық минимум Ғарыш, ғарышкер, алыс, жақын, айлақ

Алдыңғы білім (Алғашқы сабақ)

Пәнаралық байланыс Ғылымға кіріспе


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім сабақты бастамас бұрын оқушылардан өскенде кім болғысы

келетінін сұрайды. Сынып оқушылары өз ойларын айта алуы үшін

мұғалім алдымен өзі үлгі көрсетеді. Ол үшін сабаққа екі ойыншық

кейіпкерді қатыстырып, қуыршақ театрын ұйымдастыруға болады.

Мысалы:

Қоян: «Мен өскенде дәрігер болғым келеді».

Қонжық: «Ал мен өскенде шаштараз болғым келеді».

Бұл үлгіні оқушылар өздері туралы айтып беру үшін қолданады.

Алдымен тілдік қабілеті жоғары оқушылардан сұрап, оларды өзгелерге

үлгі етеді.

Мұғалім сабақтың ұйымдастыру бөлімін аяқтап, негізгі сабақтың

тақырыбына ауысады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Ойыншық

кейіпкерлер

Мұғалім оқушыларға «Оқиық және жауап берейік» айдары арқылы

бірінші тапсырмасын береді. Жұмбақтың шешімін мұғалім

оқушылардың қызығушылығын ояту мақсатындағы түрлі әдістерге

сүйене отырып таптырады. Мысалы: дұрыс жауап табу мақсатында

тақтаға ілінген суреттердің сөзін іштей оқып барып, суреттің бірін

таңдау арқылы немесе хормен оқып, суреттерді салыстыра отырып

жауап тапқызуға болады.

Баса айта кететін жайт, мұғалім оқушылардың жұмбақ мазмұнын оңай

ұғынуы үшін ым-ишараны қолдану немесе қосалқы түсіндіру

жұмыстарын жүргізу арқылы көмек береді.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

320

«Жаңа сөз үйренейік!» айдарында мұғалім оқушыларға жаңа

сөздерді меңгерту үшін сөздікпен жұмыс жүргізеді. Алдымен, әр жаңа

сөзді өзі айтып, дұрыс айтылуын оқушыларға естіртеді. Одан соң

оқушылардың қайталауын сұрап, жаттықтырады. Әр сөзді жеке-жеке

үйретіп, үйрету барысында оқушылардың алдымен топ болып

қайталауын, одан соң жұп болып, соңында жеке-жеке қайталауын жүзеге

асырады. Сондай-ақ мұғалім оқушылардың сөздерді оңай жаттап алуына

ден қойып, түрлі әдіс-тәсілдерді қолданады. Мысалы, жаңа сөздерге

қатысты суреттердің арасынан біреуін жасырып, «Қайсысы жоқ?» деп

сұрауға болады немесе суреттердің орындарын ауыстырып «Қайсысы

орын ауыстырды?» деп ойын түрінде еш мәжбүрлеусіз сөздерді

жаттатқызады.

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» айдарында мұғалім оқушылардың жеке жұмыс істеуіне

мүмкіндік беріп, кейін жұпта және топта тексерулерін сұрайды. Мұғалім

өзінің байқап, бағамдауы бойынша үлгі бола алатын қабілеті жоғары

балаларды ортаға шақырып, тапсырмаға сай өз ойын айтып беруін

сұрайды. Бұл тапсырманы орындау барысында оқушылар жаңа сөздерді

қолданып үйренеді.

5 м

ин

Жек

е


жазылым

үлгісі

«Тыңдайық және жауап берейік» айдары бойынша оқушылар мәтінді

бірнеше рет тыңдайды. Мұғалім алғашқы тыңдалымнан соң

оқушылардан не түсінгенін сұрайды. Оқушылар мәтінді екінші мәрте

тыңдаған кезде мұғалім оларға түсініксіз сөздерді түртіп отыруларын

тапсырып, диалогті жете түсінулеріне көмектеседі. Диалогті үшінші рет

тыңдағаннан кейін барып оқушыларға оқулықтағы негізгі тапсырманы

орындауға рұқсат етіледі. Тапсырманың дұрыс жауабын анықтату

мақсатымен жұпта және сынып болып тексеріп, қажет жағдайда

тыңдалымды тоқтатып тексеру мүмкіндігіне жол ашады. Осы тапсырма

арқылы 4.1.1.1 оқу мақсаты игеріледі. Тыңдалым соңында оқушылардың

тапсырманы орындауда қандай қиындықтарға кезіккендері туралы

мұғалім сұрап, алдағы уақытта ескеретін жайттарды анықтап біледі.

Оқушылар өз жұмыстарына қаншалықты риза болғандықтарын көңіл

күй смайликтерімен немесе түстер бойынша көрсетіп берулеріне болады.



Балалар өскенде кім болуды армандайды? Анықта.

Бақыт: Қуаныш, Айсана, сендер өскенде кім болғыларың келеді?

Айсана: Мен өскенде ғарышкер болғым келеді. Алыс-жақын елдерді

өзімнің ұшағыммен аралағым келеді.

Қуаныш: Ал мен астроном болғым келеді. Жұлдыздар әлемін терең

білгім келеді.

Бақыт: Иә, армандарың орындалсын. Мен өскенде ғарышкер болғым

келеді. Үнемі түсімде ғарыш айлағынан кемемен ғарышқа ұшып бара

жатамын.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п, о

қуш

ы-о

қуш

ы


тыңдалым

және

жазылым

үлгісі

321

«Сөйлесейік» айдары. Оқулықтың келесі тапсырмасын орындауда

оқушылар жаңа сөздерді және қалау райын қолданып бір-бірімен

сөйлеседі. Мұғалім бұл тапсырманы орындатпас бұрын оқулықта

ұсынылған үш оқушының нені қалайтынын, нені армандайтынын

оқушылармен бірге сөз етіп, алдағы айтылым тапсырмасына

дайындайды. Мұғалімнің арнайы нұсқауымен немесе көрсеткен үлгісін

басшылыққа ала отырып оқушылар оқулықта берілген кейіпкерлердің

рөлін сомдап, бір-бірімен сөйлеседі. Осы орайда айтылым дағдысы

негізінде 4.5.1.3 оқу мақсаты қосымша жүзеге асады. Тапсырманы

орындап аяқтағаннан кейін, оқушылардың қаншалықты диалогке қатыса

алғандығы нақты мұғалім тарапынан ұсынылған критерийлер негізінде

бағаланады. Бұл тұста оқушылардың бірін-бірі бағалауы оңтайлы

болады. (Критерийлерге жаңа сөздерді қолдана білу, рөлге еніп сөйлеу,

өз қалауын түсіндіре алу қабілеттерін таныту сынды шарттарды

көрсетуге болады).

3 м

ин

Оқуш

ы-о

қуш

ы

«Ойланайық» айдарымен берілген сөздер мен сөз тіркесін жасау және

сөйлем құрау жұмысына мұғалім оқушыларды жұмылдырады.

Оқушылар сөздерді тірек сөзбен байланыстыра айту арқылы сөз тіркесін

және сөйлем құрап үйренеді. Оқушылар алдымен құрылған сөйлемді

жеке оқиды, оны көршісімен салыстырып тексереді. Сынып болып

үшінші мәрте тексереді.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

тық ж

ұм

ы

Сы

ны

п

Оқулық

«Жазайық» – оқулықта ұсынылған жазылым тапсырмасы оқушылардың

жазылым дағдысын қалыптастыруға бағытталған. Аталмыш тапсырма

оқушылар оқулықта берілген кейіпкерлердің атынан шағын мәтін

құрастырып жазады. Тапсырманы күрделендіру мақсатында оқулықта

берілген мәліметті үшінші жақта жаздыруға болады. Оқушылар

жазылым жұмыстарын аяқтағаннан кейін бірін-бірі тексеріп, кейін өз

жұмыстарын жетілдіріп, өңдеу шаралары жүргізіледі.

7 м

ин

Жек

е жән

е

топ

ттық ж

ұм

ыс

(4оқуш

ы)

Оқулық

Қор

. бөлім

Оқушыларға бұлттың суреті бар карточка үлестіріледі. Мұғалім бұлт

суретін алып: «Бүгінгі жаңа сөздерді жазайық!» деген тапсырма береді.

Оқушылардың білімі қаншалықты деңгейде қалыптасқаны бағаланады.

Мұғалім бір минут уақытын қалдырып, оқушылардан өткен сабақ

туралы кері байланысты «Раунд-робин» стратегиясы арқылы жазып не

айтып жауап бере алады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім






формаларын ауызша\ жазбаша тілде қолдану


Тақырыпқа қатысты сұрақ


Оқиғаның қашан болғанын

түсіндіре алады.

Рефлексия










322

Сабақтың тақырыбы Байқоңыр. (4-тоқсан, 7-тарау). 106-сабақ

Дағды Тыңдалым және оқылым



сұрақтарға жауап беру\ сөйлемді толықтыру және түйінді тұстарын

анықтау\кесте толтыру\кластер құрастыру\болжау




Лексикалық минимум Зымыран, серік, сынақ, кеңістік

Алдыңғы білім Ғарышкер болғым келеді



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Алғашқы тапсырма «Сөйлесейік» деп аталады. Бұл сабаққа кіріспе

болып саналады. Осы тапсырманы орындауға Бақыт деген бала

жетекшілік етеді. Байқоңырға Бақытпен бірге саяхаттап, тапсырма

бойынша оқушылар жұп болып жұмыстанып, көкейлеріне келген

сұрақтармен бөліседі және «Байқоңыр» туралы жауап ала алады. Бұл

жерде оқушылар дәптерлеріне 2 сұрақтан жаза отырып жұптасады.

Сабақта басты назар оқушылардың сөйлемдердегі сөздердің орын

тәртібін келтіре алулары басшылыққа алынады. Мұғалім оқушылардың

құрастырған сұрақтарын тақтаға тізіп жазып, алдағы уақытта осы

сұрақтардың жауабын біле алатындықтарын айтады. Бұл жаңа сабақ

алдындағы ойды жинақтап, сабаққа біртіндеп кірісу болмақ.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Оқушылар келесі кезекте оқулықтың «Жаңа сөз үйренейік»

айдарына оқушылардың көңілін аударып, берілген жаңа сөздерді

меңгертеді. Ол үшін алдымен мұғалім әрбір жаңа сөздерді жеке-жеке

қайталатып, әрқайсысының мағынасына тоқталады. Оқушылар

қайталай айтып әр сөзді дыбыстап әрі көзбен көру, есту арқылы

дағдыланған соң ғана, тақтаға жазу арқылы да қайталап айтып

жаттығады. Мұндай жұмыс барлық сыныптың сөздерді тез жаттап

алуына мүмкіндік береді.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық,

қосымша

суреттер

Негізгі б

өлім

«Жаттығайық» айдарында мұғалім оқушылардың жеке

жұмыстануына мүмкіндік беріп, айтылым дағдысы арқылы жаңа

сөздерді санада бекітуге жұмылдырады. Бұнда жаңа сөздерді қай сөз

екенін мағынасына қарай ажырата ала білу тапсырмалары жүзеге

асырылады. Жасырылған жұмбақ жауаптары арқылы нақты білімдерін

бекітеді. Оқушылар қойылған сұрақтарға толық жауап береді және

сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтай отырып орынды, сауатты

жауап беруге машықтанады. Толық сөйлем құрап үйренеді. Бұл тұста

4.5.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай және құрмалас

сөйлем құрастыру оқу мақсаты қосымша және жанама жүзеге асады.

Тапсырманы сәл күрделендіру мақсатымен оқушыладың өздеріне

жұмбақтап сөз жасыру ойынын ойнатуға болады.

5 м

ин

Жек

е

Айтылым

дағдысы.

Түрлі

жағдаят-

тарда

қарым-

қатынасқа

түсу.

(Диалог)

323

«Тыңдайық» айдарында оқушылар мәтінді тыңдайды және мәтін не

туралы екенін баяндайды. Және сыныпты түгел қамту, қайталау

мақсатында мәтінде кездесетін өздеріне бұрыннан таныс сөздерді теріп

жазу, сол сөздерге сөйлем құрау немесе сан есімдермен жұмыс жасап,

деңгейлік тапсырмалар жасап жіберуге де болады. 4.1.1.1 анық

айтылған сөзді тыңдап, қысқаша жазба (тірек сөздер) жасау және

нақтылау мақсатында сұрақтар құру оқу мақсаты орындалады.

Бұл тыңдалым тапсырмасын орындату барысында мұғалім тақтадағы

сұрақтар тізіміне де назар аударып, қандай сұрақтың жауабын таба

алатындықтарын болжауына немесе нақты айтуына мүмкіндік

туғызады.



Балалар өскенде кім болуды армандайды? Анықта.

Бақыт: Қуаныш, Айсана, сендер өскенде кім болғыларың келеді?

Айсана: Мен өскенде ғарышкер болғым келеді. Алыс-жақын елдерді

өзімнің ұшағыммен аралағым келеді.

Қуаныш: Ал мен астроном болғым келеді. Жұлдыздар әлемін терең

білгім келеді.

Бақыт: Иә, армандарың орындалсын. Мен өскенде ғарышкер болғым

келеді. Үнемі түсімде ғарыш айлағынан кемемен ғарышқа ұшып бара

жатамын.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық-

тағы

тыңдалым

және

жазылым

үлгісі

«Тыңдайық және жауап берейік» айдары бойынша оқушылар қайтадан

мәтінді тыңдайды. Стикер арқылы мәтін бойынша жазылған

ақпараттың дұрыс-бұрысын анықтайды. Мұнда оқушылар сөйлемді

толық құрып алған білімдерін тағы бір мәрте нақтылайды. Сөйлемдегі

сөздердің орын тәртібін шатастырмай қолдана алу деңгейіне жетеді.

Және осы берілген тапсырмаға ұқсас мәтін бойынша өздеріңіз жеке-

жеке қандай ақпараттың дұрыс-бұрыс екенін анықтайтын тапсырмалар

құрар едіңдер деген қарсы тапсырмамен қосымша жұмыстануға да

болады. Ал жеңіл тапсырма ретінде айтылуы мен жазылуы қиын сөздер

Байқоңыр, сынақ сөздерін жаз немесе сөйлем құра деуге де болады.

Тапсырмаларды түрлендіру (грамматикаға негіздеп) әр ұстаздың

еркінде. Осы орайда тапсырма 4.1.3.1 тыңдаған материалдың

(ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру\

сөйлемді толықтыру және түйінді тұстарын анықтау\кесте

толтыру\кластер құрастыру\болжау оқу мақсатын жүзеге асыруға

оңтайлы болып келеді.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тақтада-

ғы не

стикерде-

гі

ақпарат-

тың мәтін

бойынша

дұрыс-

бұрысын

табады,

түсінігін

дәлел-

дейді.

«Оқиық» айдарымен берілген тапсырманы алдымен мұғалім өзі

мәнерлеп оқиды, оқушыларды жетелей отырып өлең мазмұнына

тоқталады. Оқушылар алдыңғы сабақтардан алған білімдерін

пайдалана отырып өлең жанрының өзгелерден несімен ерекшеленетінін

анықтайды. Осы ретте оқушылар өлеңнің жанрына көңіл аударады.

Оның өзге жанрлардан қаншалықты өзгешелігі барын ұғынады. 4.3.1.1

оқу мақсаты орындалады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Рөлдік

ойын

324

«Талдайық» айдарымен берілген тапсырма бойынша мұғалім өлең

құрылымына, өлең жолдары мен шумақтарына, авторына тоқталып

кетеді. Оқушылар алдымен өлеңді жеке оқиды, оны көршісімен

кезектесе оқиды. Өлеңнің мазмұнын толық түсінгеннен кейін мұғалім

оқушылардың назарын оның құрылымына аударады. Өлеңнің қанша

жолдан тұратынын сұрау арқылы оның көп жағдайда төрт жолдан

болатыны туралы түсінік беріледі (кей жағдайда 6 немесе 5 жолды

өлеңдер болатынын үстірт айтып өтеді). Одан әрі мұғалім өлең

жолдарының ұйқасқа құрылатыны туралы ақпарат беріп, көз жеткізу

үшін бірлескен талдау жұмысын жүргізеді. Бұл тапсырма міндетті

түрде мұғалімнің қолдауымен орындалады. Сыныптың дені аса

қабілетті оқушылар болса ғана әр жолдағы буын санының ырғақ пен

ұйқасқа әсері болатынын да айтып өтуге болады. (Осы тұста оқушылар

жоғарғы сыныпта оқитын кезек ұйқас, шалыс ұйқас ұғымдарының

бастапқы іргетасы қаланады). Осы тапсырманы орындату барысында

мұғалім 4.3.1.1 оқу мақсатын оқушыларға игертеді.

«Оқиық және жауап берейік» тапсырмасы арқылы оқушылар бұған

дейін оқыған өлеңдерін басшылыққа алады. Өлеңнің өзге мәтін

түрлерінен қалайша ажыратылатыны туралы сөйлеседі.

6 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Ыстық орындықты» пайдалануға болады. Бұл оқушылардың өзіндік

сенімділігін арттыра түсіп, тақырыпты, мәтінді, өлеңді, қайсысын

болмасын жақсы меңгере алғандығына сенімділігін қалыптастырады.

Ыстық орындық өтілген мәтіннің кейіпкерін сомдайтын оқушыны

таңдаңыз. Сыныптың қалған бөлігі бұл «кейіпкерге» кезек бойынша

сұрақ қояды, ал ол сол кейіпкер сияқты жауап беруі керек.

4 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Қор

. бөлім

Оқушыларға карточка үлестіріледі. Мұғалім:

– Бүгінгі жаңа сабаққа қатысты сұрақтарды жазыңдар? – дейді.

Мұғалім бір минут уақытын қалдырып, оқушылардан өткен сабақ

туралы кері байланыс орнатады. Оқушылардың білімі қаншалықты

деңгейде қалыптасқаны бағаланады.

4 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім




мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру\ сөйлемді

толықтыру және түйінді тұстарын анықтау\кесте

толтыру\кластер құрастыру\болжау





Тыңдаған материалы бойынша

мәтінді толықтыра алады.

Тақырыпқа қатысты сұқбатқа

түсе алады.

Рефлексия










325

Сабақтың тақырыбы Ғарышкеме. (4-тоқсан, 7-тарау). 107-сабақ.

Дағды Оқылым, тілдік дағды


4.3.5.1 *Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздік,

инфографика, энциклопедия, ғаламтор) қолдана білу

4.5.1.2 Көптік, тәуелдік\септік\жіктік жалғаулы сөздерді ауызш\жазбаша


Лексикалық минимум Арнайы, тар, шақырым, оралу, салмақ, жоғалту

Алдыңғы білім Байқоңыр

Пәнаралық байланыс Дүниетану, ғылымға кіріспе


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Алдымен ғарыш кемесінің суретінен мозаика ретінде бірнеше

бөліктерін ұсыну, көрсету арқылы оқушылардың қызығушылығын оята

сабақты ұйымдастырып, сабақ тақырыбына ойысуды мұғалім жүзеге

асырады. Бұл тақырыпты тапқанға дейінгі сабаққа кіріспе болып

саналады.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Тақта

Оқушылар келесі кезекте «Ойланайық» айдарында бүгінгі

тақырып «Ғарыш кемесі» деп бастап, оқушылардың осыған дейінгі

ғарышқа байланысты алған білімдерін естеріне түсіріп, бағамдайды,

пысықтайды, дамытады және оқушылардың айтылым дағдысын

қалыптастырады, алдағы оқылымға жетелейді. Тапсырманы қосымша

дамыту мұғалім құзырында. Онда әртүрлі кесте, қима, сурет т.б.

түрлендіре алады. Кейін оқушылар Бақыттың сұрағына жауап беріп

талқылайды және осы ойларының «дұрыс» не «бұрыс» екеніне көз

жеткізу үшін мәтінмен танысады.

4 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Оқиық және жауап берейік» айдары оқылымның оқу мақсатын

жүзеге асыруға бағытталады. Алдымен оқушыларға 2 минут шолып

оқуға мүмкіндік беріледі. Кейін мұғалім оқушылардың мәтіннен не

түсінгендерін сұрайды. Ендігісі Бақыттың ұсынған сұрақтарын табуға

бағыттап, мұғалім оқушылардың екінші мәрте сүзіп оқып шығуларын

өтінеді. Немесе Бақыттың сұрақтарының бірін оқып, соған бірден

мәтіннен жауап табу түрін пайдалануға болады.

Оқылым тапсырмасын орындау барысында мұғалім қосымша

түсіндірме жұмысын да қатар алуына болады. Оқитын мәтіннің ішінде

кездесетін салмақ, қап, түйісу сынды т.б. сөздерді көпшілік оқушылар

түсінбей жатса, мұғалім кіртас немесе екі ойыншық мәшине, қаптарды

сабаққа әкеліп отырып түсіндіру жұмысын жүргізе алады.

8 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

«Анықтайық» айдарында мәтіндегі жаңа сөздерге ерекше мән беріп,

оқушылардың зейінін тұрақтандыру көзделеді. Адасқан әріптерді

орнына орналастыру арқылы жаңа сөздерді тап немесе сөйлем құра, сөз

тіркесін жаса және сыныпты түгел қамту, қайталау мақсатында мәтінде

кездесетін жаңа сөздерді мәтінен теріп жаз, сол сөздерге сөйлем құра

немесе сұрақтар қой деген негізде жұмыс жасап, деңгейлік

тапсырмалар жасап жіберуге де болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

326

«Жаттығайық» айдары бойынша оқушылардың үйренген жаңа

сөздерін санада тұрақтандыру көзделеді. Суреттерге қарама-қарсы

мәндес сөздерді әртүрлі тапсырмалармен беріп сәйкестендіреді.

Тапсырманың дұрыс жауабы мынадай:

Ауыр-жеңіл, алыс-жақын, тар-кең, биік-аласа, ұзын-қысқа.

Бұл тапсырманы сынып оқушыларының қабілетінің жоғары болуына

байланысты былайша тереңдетуге болады. Мысалы, мұғалім қолданған

сөздерін қолданысқа еркін әрі оңай енгізу мақсатымен сөз тіркестерін

құрату немесе сол сөздерді қатыстырып сөйлемдер құрату

тапсырмаларын жоспарлайды. Немесе қолданысқа ұсынылған сөздер

қатысқан сөйлемдер беріліп, сөйлем ішіндегі сөздерді ғана

алмастырып жазу тапсырмасын ұсынуға болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Жаттығайық» айдарымен берілген ә тапсырма бөлігі грамматикаға

негізделеді және жаңа сөздерге сәйкес қосымшаларды жалғай білу

дағдыларын қалыптастырады. Бұл әр жаңа сөздердің мағынасын жете

танып білулерін нақтылауға үлкен септігін тигізеді. Лексикалық

қормен астастырыла грамматикалық қор да қолданылып, оқушы

білімдері беки түседі. Тапсырманың жауабы мынадай:

1. Ғарышқа кемемен ұштым. 2. Ғарышкерлер арнайы қапта ұйықтайды.

3. Ғарышкерлер ауада қалқып жүреді. 4. Ғарыш кемесі 4000

шақырымға тез жетеді. 5. Кеме ұшты. 6. Ғарышкер кемемен ұшты. 7.

Ғарышкер ғарышқа ұшты. 8. Ғарышкерлер кемеде болды. 9.

Ғарышкерлер айды көрді. 10. Ғарышкерлер ғарыштан оралды.11.

Ғарышкердің кемесінде арнайы компьютер болады.

7 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

«Есте сақтайық». Оқулықта соңғы ұсынылған тапсырма бойынша

мұғалім оқушыларға «кер» қосымшасының жаңа сөз жасау қабілеті

туралы түсінік береді. (Осы сабақ көлемінде ұшырасқан «ғарышкер»

сөзін мысалға ала отырып, мұғалім қосымшаның мамандық ұғымын

жеткізу қызметін атқаратынын айтады және мысал ретінде «қаржыгер»,

«саясаткер», «саудагер» сынды азын-аулақ сөздердің

ұшырасатынынан хабар береді).

3 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Қоры

тын

ды

бөлім

«БББ» әдісі арқылы қорытындыланады. Бұл «Білемін. Білдім. Білгім

келеді» деген үш сөз бағанына оқушылар бүгінгі сабақта нені бұдан

бұрын білгенін және нені бүгін ғана игеріп танысқанын, бұдан әрі тағы

осы тақырып төңірегінде нені білгісі келетінін кестеге түсіре өз

ойларын білдіре алады. Мұғалім алдын ала кесте сызылған парақшаны

үлестіреді, 3 минуттан кейін жинап алады. Келесі сабақта осы

парақшадағы білгім келеді бөлігіне мұғалім баса назар аударып, соған

сәйкесті әзірленіп, оқушы сұранысын қанағаттандырып барып, келесі

жаңа сабаққа кірісуі керек.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім


Бағалау критерийлері бойынша

4.3.5.1 Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі

дереккөздерді (сөздік, инфографика, энциклопедия,


4.5.1.2 Көптік, тәуелдік\септік\жіктік жалғаулы сөздерді

ауызш\жазбаша тілде қолдану


Мағынасы қарама-қарсы сөздің

мағынасын сөздіктен тауып біледі.

Қосымшаларды дұрыс жалғайды.

Рефлексия





327






Сабақтың

тақырыбы

Ғарыштағы ас мәзірі. (4-тоқсан, 7-тарау). 108-сабақ

Дағды Оқылым мен тілдік дағды



4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай және құрмалас сөйлем

құрастыру

Лексикалық минимум Ас мәзірі, сықпа, кептірілген, іздеу

Алдыңғы білім Ғарыш кемесі

Пәнаралық байланыс Ғылымға кіріспе


езең

ң.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын арттыру

мақсатымен және өткен сабақ пен бүгінгі сабақ арасында байланыс

орнату мақсатымен сыныпты үш топқа біріктіреді. Оқушылардың

бір тобы конструкторлар ретінде ғарыш кемесін құрастыратын

болады, енді бірі нанотехнологтер болып ғарышкерлердің киімін

таныстырады, үшінші топ ғарышқа апаратын тағамдарды әзірлейтін

аспаздар рөлінде бөлініп, кемеге тиеу үшін қандай тағамдарды

әзірлейтіндерін айтады. Мұғалім ғаламтордан мәлімет іздеуге рұқсат

береді немесе оқушыларға ой салатындай материалдарды алдын ала

дайындап, сыныптан табатындай жағдайды жасайды. Оқушылар өз

тақырыптарын қорғап болғаннан кейін, мұғалім оқушылардың

назарын оқулыққа аударады. Онда бірінші болып ұсынылған

тапсырмамен танысуға шақырады. Балалар «Тыңдайық» айдары

бойынша жетекші кейіпкер Бақыттың қалауымен таныс болады. Бұл

тапсырманың негізгі мақсаты – ғарыштағы ас мәзіріне

қызығушылықтарын тудыра отырып, сұраулы сөйлем туралы, оның

қалай жасалатыны жөнінде білім беру. Тапсырманы оқушылар

ауызша орындайтын болғандықтан 4.2.5.1 оқу мақсаты жүзеге асып

отырады. Ал тыңдалым бұл тұста ой қозғауға арқау болып отыр.


Диалогті тыңда. Жүргізіп оқы.

(Екі адам оқиды)

-Ғаламтордан не іздеп отырсың, Бақыт?

-Мен ғарыш туралы көп нәрсе білгім келеді.

-Сонда не туралы мәлімет іздеп отырсың?

-Ғарышкерлердің ас мәзірі туралы білгім келді.

- Мәлімет таптың ба?

- Иә, болашақ ғарышкер бәрін табады.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Үлестірме

материал-

дар,

құрасты-

руға

қажет

суреттер,

оқулық

Аудио-

диск

328

Оқушылар келесі кезекте «Ойланайық» айдарында бүгінгі

тақырыпқа құрылған диалог анықтамасы мен оның диалог бола алу

себептерін оқушы түсіндіре алу арқылы білімдерін бекітеді.

Қосымша диалог пен монолог анықтамасы мен айырмашылығын да

ажырата білулерін тексеріп, байқауға болады. Сұрақ қою, сұраулы

сөйлем құра білуге машықтандыру жұмыстары жүргізіледі. Осы

тапсырма көлемінде 4.2.5.1 оқу мақсаты косымша жүзеге

асырылады. 3-м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Есте сақтайық!» айдарында Бақыттың сұрақтарының бірін

оқып, соған бірден жауап табу түрін пайдалануға болады. Мұнда

сұраулық шылаулардың орынды қолданысы мен сұраулы

сөйлемдердің қолданысы негізгі мақсат болып табылады. Сұраулық

шылаулардың тиісінше дұрыс қолданылуына мұғалім баса назар

аударып, ережені бекітеді. Тақырып төңірегіндегі бүгінгі жаңа

сөздер қайталанып жатталады және сұраулық шылаулар мен

сұрақтардың алуан түрлілігін орынды қолдана білуге

машықтандырылады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

«Жаттығайық» айдарында берілген сұраулық шылауларды

қатыстыра отырып, сөйлем құрауға баулу көзделеді. Жаңа сөздер

мен сұраулық шылауларға ерекше мән беріп, оқушылардың зейінін

тұрақтандыру көзделеді. Адасқан сұраулық шылауларды орнына

орналастыру арқылы қайталап, түрлі деңгейлік тапсырмалар да

ұсынуға болады.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

«Жаңа сөз үйренейік» айдары бойынша оқушылардың үйренген

жаңа сөздерін санада тұрақтандыру көзделеді. Ас мәзірі жазылған

ғарыш тағам түрлерін бөлек- бөлек үлкен жазумен жазып, тақтаға

подностың ішінде тұрғандай етіп, төртбұрыш ішіне магнитпен

жапсырып не суреттер арқылы көрсетіп, бүгінгі жаңа сөздерді

қайталау жүзеге асырылады (ас мәзірі, сықпа). Сонымен қатар

сұрақтар мен сұраулық шылауларды да «Орнын тап»

тапсырмасымен қайталатады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тақтада-

ғы не

кесте

бойынша

дұрыс-

бұрысын

табады,

түсінігін

дәлел-

дейді

«Оқиық» айдары 4.3.1.1 оқу мақсатын жүзеге асырады. Мәтінді

түсініп оқу арқылы оқушылар күнделікті тағам түрлері мен

өздерінің ас мәзірлерінен ғарыштағы ас мәзірінің ерекшелігін

таниды, жаңа сөздерді санада бекітеді. Ол тағам түрлерінің неліктен

осы бағытта дайындалу себептерін танып біледі, дүниетанымдарын

кеңейтеді. Ғалымдардың ой ұшқырлығын айта отырып

оқушылардың ғылымға деген қызығушылығын оятып, кәсіби

мамандық иесі болуларына да жол сілтеуге болады. Осы орайда

оқушылардан оқылым мәтіні бойынша білгісі келетіндері немесе

сауалдары бар не жоғы сұралып, мұғалім өзі оқушы жетістіктерін

жазып, белгілеп отырады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

329

Келесі «Оқиық және жауап берейік» айдары 4.3.2.1 мақсатын

жүзеге асырады. Мұнда оқыған мәтін бойынша сұрақтар дайындау

және мәтін бойынша жауап беру көзделеді. Сұрақтар қоюда

сұрақтардың орынды қойылуы және сұраулық шылаудың дұрыс

пайдалануы қадағаланады. Оқушылардың құрастырған сұрақтарын

сыныптың қабырғасына іліп, оның иесі кім екеніне көңіл бөлмей,

жазған сөйлемнің дұрыс немесе бұрыс құрастырылғанын жете

тексеріп, оқушылардың білімі пысықталады. Бұл орайда оқушылар

бірін-бірі тексеріп, өзара кеңес беру қызметі ұйымдастырылады. Бұл

тапсырма бойынша оқушылардың өз жетістіктерін бағамдап

беруіне мүмкіндік туғызып, өзін-өзі бағалаудың да оңтайлы бір

үлгісін қолданған жөн болады. Мәселен, мұғалім баспалдақ ұсынып,

оқушылардың өздерін қай сатыда сезінетінін сұрауға болады.

Осылайша оқушылардың басым көпшілігіне ортақ мәселе

(проблема) анықталып, алдағы уақытта (тіпті алдағы сабақтарда)

мұғалім бұл тақырыпты оқушылардың жетік игеруіне жағдай

жасайды.

7 м

ин

Жұп

тық

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Оқушыларға сабақ соңында мұғалім түрлі сөйлемдер жазылған

карточкалар беріп, ондағы сөйлемдерге қатысты тыныс белгілерді

қою тапсырмасын бере алады. «Шығу билеті» парақшасын үлестіріп,

оған жауап жаздыру арқылы сабақты қорытады.

Мұнда «Шығу билеті» деген билетке Сіз бүгін не үйрендіңіз? Сіз

тағы не білгіңіз келеді? сұрақтары жазылады. Оқушылар осы

сұрақтарға жауап жазып, мұғалімге сабақ соңында тапсырады.

Оқулық соңында ұсынылған «Анықтайық» және «Есте сақтайық»

айдарлары оқушының бұрынғы сыныптардан алған білімдерін

пысықтау, санада тұрақтандыру мақсатымен қосымша ұсынылады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім



4.3.2.1 Бейтаныс сөздер кездесетін шағын мәтіндегі негізгі


4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап жай

және құрмалас сөйлем құрастыру


Шағын мәтіннің жалпы мазмұнын

түсінеді.


тәртібін сақтайды.

Рефлексия





Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және

неліктен?





Сабақтың тақырыбы Қазақстанның тұңғыш ғарышкері. (4-тоқсан, 7-тарау). 109-сабақ



қойып оқу


330



Лексикалық минимум Айналу, батыл, марапат, марапаттау

Алдыңғы білім Ғарыштағы ас мәзірі



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Осы сабақ Айсана атты кейіпкеріміздің көмегімен басталады. Бұл

сабақта аталмыш ағамыз Тоқтар Әубәкіровтен сұхбат аламыз. Тақтада

Айсана суреті. Ол оқушыларды бұлт сөздері арқылы өзімен бірге ұшқыш

ағамыздан сұхбат алуға шақырады.

2 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

«Жаттығайық» айдары мәтіналды тапсырмасы тақтада көрсетіледі.

Онда дайын үлгіде тілдік құрылымдар беріледі және оған оқушылар өз

бетінше мысалдар ойлап ауызша айта алады немесе жаза алады. Бұл

алдағы мәтін мен жұмыстағы мәтіннің мазмұнын меңгерулеріне,

оқушылардың естерінде мәтіннің жақсы сақталуына үлкен септігін

тигізеді.

Сынып қабілеті төмен болған жағдайда, оқушылар тілдік құрылыммен

жай танысып, алдағы мәтінді оқу барысында осындай құрылыммен

жазылған сөйлемдерді оңай түсіне алу деңгейіне жете алуын қамтамасыз

етумен ғана шектелуге болады. Ал сынып деңгейі жоғары болған

жағдайда, оқушыларға келер шақта тұрған сөйлемдер беріп, оларды осы

кестедегі сөйлемдер үлгісінде өзгертіп айту немесе жазу тапсырмасын

беруді мұғалім әбден ұйымдастыра алады.

4-6

ми

н

Топ

тық ж

ұм

ыс

Не-

гіз-

гі

бө-

лім

Оқушылар «Оқиық» айдарымен берілген мәтінді, ең алдымен, оның

жалпы мазмұнын түсіну мақсатымен оқиды. Мұғалім оқушыларға нақты

уақыт белгілеп, іштей оқып түсінулерін тапсырады. Мәселен, берілген 2

минут уақыт болғанда, оқушыларды тоқтатып, олардың не түсінгенін

сұрайды. Келесі кезекте мұғалім оқушылардан таныс емес сөздерді тауып,

мағынасын талқылай отырып анықтауды тапсырады. Оқушылар өз

араларынан жауап таппаған жағдайда мұғалім қолдау көрсетіп, көмек

қолын созады.

Мұғалім бұл тапсырманы тереңдету туралы ойланатын болса, осы

оқылым мәтіні негізінде сын есімдерді қайталату немесе Тоқтар

Әубәкіров туралы үшінші жақта баяндап айту не жазу жұмыстарын

ұйымдастыра алады.

7 м

ин

Келесі «Оқиық және жауап берейік» айдарында оқушыларға сұрақтар

ұсынылып, жауап беру көзделген. 4.2.3.1 мақсаттары арқылы оқушы

зейінін нақтылайды. «Оқы және жауап бер» тапсырмасы оқушылардың

мәтін мазмұнын қаншалықты меңгере алғандығын бағамдау үшін

берілген. Оқушылар мәтінді жетік түсіне алған жағдайда барлық

сұрақтарға жауап таба алады.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

331

«Жаңа сөз үйренейік». Мұғалім келесі кезекте оқушыларға жаңа

сөздерді меңгерту үшін сөздікпен жұмыс жүргізеді. Алдымен әр жаңа

сөзді өзі айтып, дұрыс айтылуын оқушыларға естіртеді. Одан соң

оқушылардың қайталауын сұрап, жаттықтырады. Әр сөзді жеке-жеке

үйретіп, оларды үйрету барысында оқушылардың алдымен топ болып

қайталауын, одан соң жұп болып, соңында жеке-жеке қайталауын жүзеге

асырады. Сондай-ақ, мұғалім оқушылардың сөздерді оңай жаттап алуына

ден қойып, түрлі әдіс-тәсілдерді қолданады. Мысалы, жаңа сөздерге

қатысты суреттердің арасынан біреуін жасырып, «Қайсысы жоқ?» деп

сұрауға болады немесе суреттердің орындарын ауыстырып, «Қайсысы

орын ауыстырды?» деп ойын түрінде еш мәжбүрлеусіз сөздерді


3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Келесі «Ойланайық» айдарында берілген сөйлемдердің ішіндегі бос

орындарға қажетті сөздерді қою арқылы сөйлемді толықтыру

тапсырмасы беріледі. Мұнда 4.5.1.5 мақсаты қосымша жүзеге асады.

Егер оқушылар үшін әлі де болса жаттығу жұмыстарын орындату

қажеттігі белгілі болып жатса, мұғалім өз тарапынан құрастырған

тапсырмаларын оқушыларға бере алады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т.

ж.

Сы

ны

п

Оқулық

және

қосым-

ша

үлестір-

ме мате-

риалдар

Келесі «Сен білесің бе?» айдарында Тоқтар Әубәкіров ағамыз туралы

тың деректер көзімен оқушыларды таныстыра отырып, дүниетанымдарын

кеңейте түсу көзделеді. Егер сабақта жоспарланған тапсырмалар оңай әрі

тез орындалып, уақыт болып жатса, оқушыларға ғаламтордан қосымша

тың мағлұмат таптыру да пайдалы болмақ. Өз бетімен білім алып,

танымын кеңейтеді.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

тық ж

ұм

.

Сы

ны

п

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарында оқушыларға сұрақтар легін ұсына отырып,

мәтін бойынша дұрыс жауап беру жүктеледі. Мұнда «Есте сақтайық!»

айдарымен (батыр және батыл) сөздерінің мәндес екені түсіндіріледі.

Тапсырманы сәл күрделендіру үшін оқушылардың өздеріне сұрақ

қойғызып, қарсы топқа жауап бергізулерін ұйымдастыруға болады. Келесі

кезекте сұрақ қойған топ жауап береді.

5 м

ин

Жек

е,топ

тық,

жұп

тық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Оқулық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

«Бағдаршам» әдісі бойынша сабақ қорытындыланады. Әр оқушыда

бағдаршамның үш түсіне сәйкес топшамалар болады. Мұғалім

оқушылардан материалды түсінгендігі немесе түсінбегендігі туралы

белгіні топшамалармен көрсетуін сұрайды, содан кейін оқушылардың

сұрақтарға жауап беруін өтінеді.

Жасыл түсті топшаманы (бәрі түсінікті) көтерген оқушыларға:

– Сендер нені түсіндіңдер?

Сары немесе қызыл түсті топшаманы көтерген оқушыларға:

– Сендерге не түсініксіз?

Алынған жауаптардың қорытындысы бойынша мұғалім тақырыпты

қайталап оқыту, бекіту немесе бағдарлама бойынша материалды қайта

оқытуды жалғастыру туралы шешім қабылдайды.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім




ақпаратты тауып/шолып/белгі қойып оқу


барысында шағын мәліметті (4-5 сөйлем)

баяндау, кері байланыс беру, сөйлеу стилін

сақтау, дауыс ырғағын келтіріп сөйлеу


Мәтіннен нақты ақпаратты тауып оқиды.

Тақырыпқа сай сұқбатқа қатыса алады.

332

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Талғат Мұсабаев. (4-тоқсан, 7-тарау). 110-сабақ







4.3.1.1 *Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі

қойып оқу

Грамматика Әуе, құпия, жымыңдау жаңа сөздерімен танысып, сәйкесінше,

сұрақтарына жауап бере білуге үйрету. Сөз тіркесін қолдану.

Лексикалық минимум Әуе, құпия, жымыңдау, батыл

Алдыңғы білім Батыр ғарышкер

Пәнаралық байланыс дүниетану


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

«Бұл кім?» ойыны арқылы Айсананы сырттай мұғалім сипаттай

бастайды. Оның портреті көрсетілмейді. Сипаттама арқылы оның

Айсана екенін таптырып, бүгінгі сабақты Айсанамен бірге

бастайтындарын ескертеді. Оның бүгін алғаш сапарға шығу сәті. Оған

қолдау көрсетіп, ұзақ жолына серік болып, жұмбақтарына жауап беріп,

жолын қысқартайық. Жолда Айсанаға жолсерік болуға дайынбыз ба?

Ендеше Айсананың жұмбақтарына кезек берейік. Жұмбақты кейіпкердің

өзі айтқандай етіп диктофоннан тыңдатса да болады. Ал жұмбақты осы

тақырыпқа орай өздеріңіз тауып, тиісінше бере аласыздар. Тыңдалымға

кірісу алдындағы оқушылардың қызығушылығын оятып, жұмбақтың

шешуі бүгінгі тыңдайтын мәтінге қатысын баса айтып кетеміз.

Мысалы: көк сандығым ашылды, ішінен жібек шашылды (аспан мен

жұлдыз).

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Аудио-

тыңда-

лым

Келесі «Оқиық» айдарында оқушылардың мәнерлеп оқуы мен қатар

түсініп оқуына мән беріледі. Қарамен ерекшеленген сөздер мен

тіркестерінің мағынасын түсінгендерін тексеріп, оқушы ойлары

бағамдалады. Өлең мазмұнына сәйкес оқушылардың да өз армандарын

сұрап не себепті таңдау жасағандарын және автор ойы туралы

түсіндірулеріне мүмкіндік берген дұрыс. Ұшқыш болудың ерекшелігі

неде деп ойлантып, сұрақ-жауап өткізуге болады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Ойталқы

333

Негізгі б

өлім

Келесі «Ізденейік» айдарында өлеңдегі қарамен жазылған сөздердің

берілген сөздердің қайсысымен мәндес болуы мүмкін екенін ажырата

білуге оқушыларды жұмылдырамыз. Сөздердің мағынасын ашып

мәндесін сәйкестендіреді, айтып түсіндіреді. 4.2.1.1 мақсаттары жүзеге

асырылады. Бұл тұста «Сөзді тап» ойыны арқылы жаңа сөздерді

қайталатуға да болады. Мыс: Тікұшақ ... қалықтап барады. (Әуеде)

Аспанда жұлдыздар ... . (Жымыңдайды) Жұлдыздар бізге ... әлемдей.

(Құпия)

5 м

ин

Жек

е

Сөздік-

термен

жұмыс

Келесі «Ойланайық» айдарында берілген сөздер топтамасын қай үй

маңдайшасына сәйкес орналасқаны дұрыс екенін табу арқылы тағы бір

мәрте оқушылардың сөз мағыналарын ажырата білу дағдысын нақтылай,

бекіте түседі.

5 м

ин

Мұғал

ім

- сын

ып

Оқулық

«Жаттығайық» айдарында мағынасына сай тіркесті дәл қоя білуге

машықтандыру көзделеді. Өйткені қазақ тілінде мәндес, мағыналас

сөздер қоры көп болғанымен сөз қолданыста әрқайсысының өзіндік

қолданыс орны болатынын баса ескерткен дұрыс.

3 м

ин

Мұғал

ім

-сын

ып

Оқулық

«Есте сақтайық!» айдарында алдыңғы айдардағы тіркес құрау

әрекеттерін санада бекіту және тұрақтандыруға бағытталған тапсырма

болып белгіленген. Бұл тұста дұрыс-бұрысын анықтатады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарында кешегі өткен тақырыптағы сан есімді қайталау

қоса орындалып, сан есім арқылы мәтінге алып келу бағытталып,

мәтіналды болжау көзделген. Бұл жерде тақтаға Мұсабаев портретін

іліп, ол туралы осы сандарға қатысты қандай деректерді оқушылардың

біліп, байланыстыра алатындықтарына көз жеткізіледі.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Портрет,

санды

кесте

«Оқиық» айдарында 4.3.1.1 мақсаты жүзеге асырылады. Сан есімдердің

сырын түсініп, Т.Мұсабаев туралы бүгінге дейін білмеген тың

деректерін түртіп қояды. Мәтінді іштей шолып, екі мәрте оқып,

оқушылар өз ойларымен бөліседі.

Бүгін мен .... білдім

Маған ... қызық болды

Маған... қиын болды

Мен... құрай алдым т.б. сұрақ-жауап ұйымдастыру арқылы мәтін

мазмұны мен жаңа сөздердің меңгерілуін анықтай алады.

5 м

ин

Жек

е,топ

тық, ж

ұп

тық

жұм

ыс

(4оқуш

ы)

«Сұрақ құрайық» айдарында мәтінді қайталап дауыстап оқып,

сұрақтарға жауап беру көзделеді. Бұнда әр оқушы мәтін бойынша толық

сөйлем құрап жауап беретіндей 2 сұрақтан әзірлеп, көршісімен сұрақ-

жауап ұйымдастырады. Кейін жұп болып тақтада диалог құрады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Диалог

Қор

. бөлім

«Шеңбердегі доп» ойыны арқылы сағат тілімен оқушылар 1 сөйлеммен

бүгінгі сабақ туралы өз ойларын ортаға салып талқылайды. Мұғалім

қорытады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

«Шеңбе

рдегі

доп»

ойыны






Тақырыппен байланысты сұқбатқа

334


сөйлеу



қолдану



қатыса алады.

Бір қалыпты сөйлеу мәнерін ұстанады.

Оқыған ақпаратынан нақты ақпаратты

таба біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Айдын Айымбетов. (4-тоқсан, 7-тарау)

111-сабақ


Оқыту мақсаттары 4.3.1.1 *Мәтінді іштей, түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі

қойып оқу

4.5.1.2 *Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді ауызша/жазбаша


Лексикалық минимум Шөп шабу, жарқырау

Алдыңғы білім Т.Мұсабаев



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Алдымен сабаққа кіріспес бұрын тақтаға екі парақшаға «кіммен?»,

«немен?» сұрақтарын үлкейтіп жазып, бүгін осы сұрақтармен

жұмыстанатынын мұғалім оқушыларға хабарлайды. Осы сұрақтар арқылы

тағы бір ел мақтанышы ғарышкер ағамызбен таныспақпышымыз. Ендеше

кіммен танысатын болдық, балалар?

Сыныптың бәрі: ғарышкермен

Ол ғарышқа немен ұшады?

Сынып: ғарыш кемесімен

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тақтада

«кім-

мен?»

«не-

мен?»

сұрақта-

ры

жазыл-

ған

335

Мұғалім оқулықта ұсынылған «Тыңдайық» айдары арқылы Айдын

Айымбетов туралы мәліметтерді пайдаланып сөйлесуге оқушыларды

жетелейді. Оқушылар үшін қиын болған тұстарда өзі қолдау көрсетіп,

көмектеседі.

Сызба бойынша балалар сөйлем құрайды. Айдын Айымбетов туралы

мәліметтермен танысады. Бұл өткен сабақ пен жаңа сабақты ұштастыру

болмақ. Осы тұста оқушылардың айтылым дағдысын дамыта түсу үшін

және өткен сабақтармен байланыс орнату мақсатымен бұған дейін таныс

болған ғарышкерлер туралы сұрауға болады. Не болмаса осыған дейінгі

сабақтарда жете танысқан Қазақстандық ұшқыштар туралы мәлімет

жазылған кестелерді салыстырып сөйлеу тапсырмасын беруге болады.

Мәселен:

Ғарышкерлердің ішінде кімнің жасы үлкен?

Ғарышкерлердің қайсысы ғарышқа тұңғыш Қазақстандық болып ұшты?

Әр ғарышкердің жасаған ерліктері туралы не айта аласыңдар?

Олардың туған жерлері қай аймақ (не қала)? т.б.

7 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Тірек

сөздер

жасау

Негізгі б

өлім

«Ойланайық» айдары суретке қарап болжау арқылы жүзеге асырады.

Мәтінмен таныспас бұрын сурет арқылы мәтінді сипаттап, баяндап, пікір

білдіріп болжайды, сөйлем құрады. Әке мен бала арасында әңгіме не

туралы өрбуі мүмкін деген сұрақ төңірегінде болжам жасайды. Әр оқушы

өз ойларын, болжамдарын білдірген соң, Сол мәтін нақты сіздерді

қызықтыра ма? Не туралы екенін білгілерің келе ме? деген сұрақтар

қою арқылы мұғалім оқушыларды мәтінді оқуға алып келеді.

5 м

ин

Жек

е

Сурет-

ке қарап

болжау

«Оқиық» айдары 4.3.1.1 мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты

тауып\шолып \белгі қойып оқу мақсаттарын жүзеге асырады. Мәтін ішінде

кездескен жаңа сөздерге мән беріп, олардың мағынасы мұғалім тарапынан

түсіндіріледі, сөз тіркестерін мысалға келтіру арқылы жаңа сөздің қолдану

орнын танытады.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Жаңа

сөздер-

мен

жұмыс

«Оқиық және жауап берейік» айдарында мәтін бойынша жұптасып

сұрақтарды бірі оқып, бірі жауап береді. Сынып түгел жұмыстанып

айтылым дағдысын басшылыққа алады. Сөз тіркесі мен сөйлемнің дұрыс

құрылып, қолданылуына баса назар аударады. Осы тұста оқшылардың

айтылым дағдысымен қатар грамматикалық білім деңгейі тереңдей түседі.

4.5.1.2 сынды оқу мақсаттары мен оқылым мақсаттары ұштасып,

астаса жүзеге асады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Көрсетейік және айтайық» айдарында бүгінгі кіммен?немен?

сұрақтарымен жұмыс жүргізу үшін сызба пайдаланылады. Бұнда берілген

үлгіден бөлек Айдын Айымбетов туралы мәлімет беретіндей

фотосуреттерді де қосалқы пайдалануға болады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т.

ж.

Сы

ны

п

Айдын

Айымбе

товтің

суреті

«Сөйлесейік» айдарында сөздерге қоса суреттерді сөйлету арқылы сөйлем

құрап, сұрақтарды қайталап, екінші жағынан мәтін мазмұнын оқушы

жадында тұрақтандыру көзделеді. Сонымен қатар мәтінде кездескен сан

есімдерді де қайталап өте алады. «Қатесін тап» ойыны арқылы қате жауап

берген оқушылар болса, соны оқушылардың өздерінің түзетуіне

мүмкіндіктер беру қарастырылады.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

«Оқиық және жауап берейік» айдарында оұушылар тапсырманы оқып


336

Қор

.

бөлім

Қорытындыда ауызша жауап берген шығу парағын жазбаша жазып беру

арқылы сабақты қорытады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Шығу

парағы



1. Мәтінді іштей, түсініп және қажетті ақпаратты


2. Көптік/ тәуелдік/септік/жіктік жалғаулы сөздерді



Мәтіннен нақты ақпаратты таба

алады.

Қосымшаларды сөздерге дұрыс

жалғайды.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қайталау. 112-сабақ

Дағды Айтылым мен тыңдалым және жазылым





4.1.5.1 Тыңдаған оқиға\ әңгіме бөліктерінің жалғасын болжау

4.4.1.1 Шағын сюжетті презентацияны комикс\буклет\коллаж\жарнама\

сөйлеммен толықтыр

Грамматика Сынақ, марапаттады, зымыранмен, ғарышқа жаңа сөздерін меңгерту.

«Қайда? Не? Немен? Кіммен?» сұрақтарына сәйкесінше жауап бере білуге

үйрету.

Алдыңғы білім Алдыңғы 1–7 сабақтарды қайталау

Пәнаралық байланыс Ғылымға кіріспе, математика


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс

тары

337

Кір

іспе

«Ғарыш тақырыбына қатысты сөздерді жаза аламын» «Бүгінгі сабақ

Бақыт атты көмекші баламен бірге өтпек. Оның тапсырмаларын орындауға

дайынбыз ба?» – деп мұғалім оқушылардың қызығушылығын оятады. Бұл

қайталау сабақ болғандықтан, өткен сабақтардағы ғарыш тақырыбына

байланысты жаңа сөздерді оқушылардың айта алатынына, жаза алатынына,

сөйлемде орынды пайдалана алатындарына көз жеткізіледі. «Сурет

бойынша сөйле» – сурет бойынша әріпті жалғастырып жазу

қарастырылады. Онда әріптерді (қиынды түрінде де пайдалануға болады)

дұрыс орналастыру арқылы сөздерді дұрыс табу керек болады. Яғни, есіне

сақтау арқылы жазылым дағдысын ұштайды.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Бақыт-

пен

бірге

«Үйренген жаңа сөздерді қолдана аламын» тапсырмасын орындауда

оқушылар сәйкес сөзді анықтап, сұрақтарға жауап береді.

Келесі тапсырмада Бақыттың сөзжұмбағы ұсынылады. «Сөзжұмбақ»

айдарында сөзжұмбақты шешу арқылы жаңа сөздермен танысып,

мағынасын таниды, сөйлемде қолданысына жете мән береді. «Қайда? Не?

Немен? Кіммен?» сұрақтарына сәйкесінше жауап бере білуге үйрету мақсат

етіледі.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сөз-

жұм-

бақ

Негізгі б

өлім

«Постер құрастыра аламын» айдарында оқушылар үлгіде берілген

Бақыттың постеріне қарап, өз идеясын қосады. Өз постерін құрады және

әңгімелеп береді. -Қалай ойлайсыңдар, балалар, көмектесеміз бе? Ендеше

кірісейік! – деп мұғалім постер қорғауға оқушыларды қызықтыра отырып

жұмылдыра алады. Бұнда Бақыттың портреті мен оның ұсынысы оқушы

назарына ұсынылып, олар өз идеяларын қосады. Оқушылар идеяларымен

толық бөлісіп, қабырға газетін 5 мин аралығында аяқтап қорытады.

5 м

ин

Жек

е

«Ғарыш туралы мәтінді тыңдап түсіне аламын» айдарында оқушы мәтінді

тыңдап түсінгенін қысқаша баяндап береді.

Келесі Бақыттың тапсырмасы – тыңдалым мәтінін тыңдап, көп нүктенің

орнына тиісті сөздерді қою. Бұл тапсырманы орындау арқылы оқушылар

Бақыттың арманымен хабардар болады. Мәтін мазмұны төмендегідей

болып келеді.

Мәтінді тыңда. Сұрақтарға жауап бер.

Ғарышкер де ұшқыш сияқты батыл адам. Біреуі әуеде ұшақпен

ұшады. Енді біреуі ғарыш әлемінің құпияларын ашқысы келеді. Әрине, олар

арнайы дайындалады, жаттығады. Мен де өскенде ғарышкер боламын.

Жарқыраған жұлдыздар маған да жымыңдап, сәтті сапар тілейді. Мен

марапат алуды ойламаймын. Мен үшін арманымның орындалғаны

маңызды болмақ. Міне, Бақыттың арманы осы.

Қабыр-

ға

газеті

8 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кімді?

Нені?

сұрақ-

тары

Келесі кезеңде оқушылар мәтінді қайталап іштей бір оқып, сұрақтарға

жауап қатады. Орынды жауап беру қадағаланады. Бұнда «Көршінің

сұрағына жауап бер» ойыны ойналады. Бұл дәптерде жазылып талқылануы

керек.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т.

ж.

Сы

ны

п

«Көрші

нің

сұрағы

на

жауап

бер»

ойыны

Келесі тапсырма алдыңғы сабақтарда үйренген жаңа сөздер легімен

әзірленіп, олармен сөз тіркестерін, сәйкесінше, мәтіннен өзгеше сөйлем

құрай алуларына кезек беріледі.

7 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

338

«Үш бу хат» жазу 3–5 мин ішінде Бақытқа бүгінгі сабақтың өтуі туралы, не

қабырға газетіне көмектескендері туралы сәлемхат не хабарлама жазу

ұсынылады.

5 м

ин

Топ

ттық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

«Үш

бу хат»

Жазған жұмыстарын оқып, оқушылар пікірлерін ортаға салады. Жаңа

сөздерді қаншалықты пайдаланғандары да ескеріледі. Ол үшін мұғалім

жазба жұмысының алдында дескриптор жасап ұсынуы тиіс. Сол

дескриптор талаптарына сәйкес жазылым тапсырмасы орындалады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Жазы-

лым

үлгісі

Қор

.

бөлім

«Бірауыз сөз » әдісі арқылы мұғалім оқушы пікірін тыңдап, талқылап,

сабақты қорытады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Бір-

ауыз

сөз

әдісі




бойынша сұрақтарға жауап беру\сөйлемді толықтыру және

түйінді тұстарын анықтау\кесте толтыру\кластер

құрастыру\болжау

2. Тыңдаған оқиға\ әңгіме бөліктерінің жалғасын болжау

3. Шағын сюжетті презентацияны комикс \буклет

\коллаж\жарнама\ сөйлеммен толықтыр


Кесте не сызбаны сөйлеммен


Тыңдаған немесе оқыған мәтін

жалғасын болжай алады.

Суретті немесе сызба

ақпаратын жеткізе біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Шарға ұқсас денелер. (4-тоқсан, 7-тарау). 113-сабақ



4.3.5.1 Қажетті ақпаратты табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздік,

инфографика, энциклопедия, ғаламтор) қолдана білу

4.4.3.1 Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін (үтір, қос нүкте),

қаратпа сөзден кейінгі сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану

Тілдік міндеттер Нүкте

Жаңа сөздер ғаламшар, дөңгелек, ұқсас



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


339

Кір

іспе

Сабаққа кіріспес бұрын мұғалім оқушылардың қызығушылығын

арттыру мақсатында, дорбаға не қобдишаға дөңгелек пішіндес

заттарды салып әкеледі. Мысалы: алма, теннис добын, апельсин, тиын,

кетіргіш, домалақ жіп т.б. болуы мүмкін. Ойын шарты сол заттардың

бірін оқушы таңдап, иіскемей, дәм татпай, тек қолмен сипалап, көзі

байлаулы тұрған күйінде не екенін және пішінін анықтап, «дөңгелек»

деген сөзді айтқызады. Сөйтіп «дөңгелек» пішінін таныта отырып

мағынасын ашып, тағы қандай дөңгелек пішіндес нәрселер болатынын

(3-4) оқушыларға айтқызып, таптыруға болады немесе дөңгелек

пішіндес суреттерді көрсетіп, не болмаса бөлме ішінен осы пішіндес

заттарды ататып, неліктен дөңгек пішінді болу керек екендігін де

айттырып, оқушы санасында дөңгелек сөзін жаттанды ету көзделеді.

Енді, балалар, осы дөңгелек пішіндес жерде нәрселер көп екенін білдік,

ал аспан әлемінде, ғарышта не бар деп ойлайсыңдар?

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Ендеше бүгінгі сабақты Қуанышпен бірге осы пішін тәріздес шарға

ұқсас денелерге арнаймыз» – деп мұғалім оқушыларды жаңа сабаққа

жетелейді.

Қуаныш бізге жолда хабарлама жіберіпті. Сол хабарламамен танысып

көрейікші.

-Кәне, кім оқып береді?

-Қуаныш: Балалар, мен ғаламшар туралы кітап таптым. Бұл кітапта

ғаламшарлар туралы көп мәлімет берілген. Келіңдер, бірге оқиық!

Бұл оқылым алдындағы тапсырма болып табылады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Хабарлама

Негізгі б

өлім

«Оқиық» айдарында оқушылар Қуаныштың ұсынысы бойынша

мәтінмен 2 минут ішінде танысып шығады. Мұғалім олардан жалпы

мәтін бойынша түсінгенін сұрайды және мәтінде оқушылардың өздерін

қызықтырған немесе түсініксіз сөздері болса оны мұғалім түсіндіріп,

талқыға салады. Бұл тапсырма 4.3.5.1 мақсатын жүзеге асыруға

мүмкіндік береді.

7 м

ин

Жек

е

Оқулық

«Анықтайық» айдарында 4.3.5.1 қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі

дереккөздерді (сөздік, инфографика, энциклопедия, ғаламтор) қолдана

білу оқу мақсатын жүзеге асыру тапсырмасы беріледі. Оқушылар

мәтінді оқып болған соң, мәтіннен жаңа сөздерді теріп, таныстырып,

ғаламшарлар (Жер, Шолпан, Сатурн) туралы мәлімет беріліп,

сөздіктермен жұмыстанады. Мұғалім қолына глобусты ұстап тұрып:

«Бұл ғаламшар, ол екі түрлі сөзден тұрады, әлем сөзінің синонимі

ғалам, олар шар пішіндес болып аспанда ұшып жүргендіктен ғаламшар

деп аталады. Мәселен, жер де шар тәріздес дөңгелеп айналып

тұратынына бүгін мәтін арқылы көз жеткізіп отырмыз», – дейді.

Балалардың бұл ретте «ұқсас, дөңгелек» деген сөздердің мәнін жете

түсінулері маңызды. Ол үшін дәл осы тұста сөздік жұмысын

ұйымдастырып өткізген орынды саналады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық,

ғаламтор,

сөздіктер

340

«Ойланайық» тапсырмасы бойынша мұғалім оқушыларға сөйлемдерді

оқып, қандай мақсатта жұмсалып отырғанын анықтайды, кестеде

жауапты мәтін бойынша дәлелдейді. Алдымен мұғалім қандай

тапсырма орындалатынын хабарлайды, орындалу тәртібін түсіндіреді,

түсінбегендеріне қайта түсіндіріп, тексереді, нақтылайды. Алғашқы

сөйлемді мұғалім өзі оқып жауабын көрсетеді. Бұл сөйлемде адам

белгілі бір нәрсені хабарлап тұр, сондықтан бұл сөйлем хабарлы

сөйлем болып табылады, сөйлем тиянақты ойды аяқтап тұрғандықтан,

сөйлем соңына нүкте белгісі қойылады деп жауапты белгілетеді де,

сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін (үтір, қос нүкте),


мақсатын (4.4.3.1) орындайды. Мұғалім оқушылдардың нақты

түсінгендеріне көз жеткізгеннен кейін оқушылардың өз беттерінше

жекелей тапсырманы орындаулары сұралады. Тапсырманы орындауға

нақы уақыт белгілеп, уақыт аяқталысымен бір-бірінің жауабын топта

тексеруді, талқылауды ұсынады. Кейін тақтадан дұрыс жауапты

көрсетіп, тапсырманың жауабын нақтылауға болады. Осы тапсырмадан

қорытынды шығара отырып, хабарлы сөйлем және оның тыныс белгісі

туралы ережені пысықтайды.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Бұл (нүкте) тыныс белгісінің маңызын келесі «Есте сақтайық»

айдарында жерлес ақынымыз Қадыр Мырза Әлидің өлеңімен

түсіндіреді. Оқушы санасында ережені тұрақтандыруға күш салады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Оқиық» айдарында берілген сөйлемдерді мұғалім оқушыларға

кезекпен парта бойынша оқытып, нүктенің қойылу себебін, түсінігін

сұрау арқылы анықтап, ережені қайталатады. Және ережені нақтылату

мақсатында хабарлы сөйлем түрлеріне оқушылардың өздері өз

жанынан сипаттау, пікір білдіру, хабарлау, баяндау мақсатында 3

сөйлемнен құрап түсіндірулерін де тапсырма ретінде мұғалім қосымша

ұсына алады. Сонымен қатар әртүрлі карточкамен тыныс белгісіне

байланысты тапсырмалар орнындатуға да болады.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқулық

Келесі «Көрсетейік және айтайық» айдарында суреттермен жұмысқа

оқушылар жұмылдырылады. Онда оқушы көру арқылы хабарлы сөйлем

құрады, көргенін сипаттайды, ойын хабарлап баяндайды, пікірін

білдіреді. Бұл оқушының бүгінгі сабақты дұрыс меңгерген-

меңгермегенінің айғағы болмақ. Яғни сөйлемді дұрыс құрастырып,

хабарлы сөйлем жасай білуіне, дикциясын дұрыс қолдана білуіне

әкеледі. Оқушы суретте көз алдында нені қалай көрсе, солай сипаттап

ойын жеткізіп беруі керек.

Мұғалім уақыт қалып жатса, оқушыларға сондай-ақ өз

жандарынан, өз қиялдарынан да осы суреттерге шағын 3 сөйлемнен

тұратын мәтін, әңгіме, фантастикалық ой құрауларына мүмкіндік

беруіне болады. Мұнда хабарлы сөйлемнің маңыздылығы мен

қолданысы басты назарда болмақ.

5 м

ин

Жек

е, топ

тық, ж

ұп

тық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Айтылым

341

Қор

.

бөлім

«Бірауыз сөз» ойыны арқылы оқушылар бүгінгі сабақ туралы

ойларын ауызша не стикерге жазып бекітіп, қорытуға болады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

«Бірауыз

сөз» ойыны



4.3.5.1 Қажетті ақпаратты табу үшін түрлі дереккөздерді

(сөздік, инфографика, энциклопедия, ғаламтор) қолдана білу

4.4.3.1 Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін

(үтір, қос нүкте), қаратпа сөзден кейінгі сөйлемнің тиісті

тыныс белгілерін қолдану


Инфографикадан ақпарат таба

біледі.

Сөйлемді қатесіз жаза біледі.

Тыныс белгілерді орынды

қолданады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Ғаламшарлар. (4-тоқсан, 7-тарау). 114-сабақ






4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап, жай және құрмалас


Тілдік міндеттер Леп белгісі

Жаңа сөздер Ғаламшар, телескоп, ірі, ұсақ

Алдыңғы білім Шарға ұқсас денелер


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім оқушылардың назарын сабаққа аудару үшін сыныпты топқа

бөліп, аспан әлеміне, ғарышқа қатысты білетін сөздердің тізімін

жаздыру тапсырмасын орындатады. Бұл тапсырманы жарыс түрінде

орындатуға болады. Сондай-ақ, өткен сабақпен тығыз байланыс орнату

мақсатымен оқушыларды ойынға тартады. Сынып ішінен өз қалауы

бойынша бір оқушыны тақтаның алдына теріс қаратып отырғызады.

Яғни оқушы сыныпқа қарап отырады. Ол оқушыға сыныптағы балалар

тақтада тұрған суретті сипаттап түсіндіреді. Оның түрін, түсін, пішінін,

тіпті дәмін т.б. қасиеттерін өз сөздік қорлары деңгейінде сипаттап

айтады. Тақта алдында отырған оқушы сыныптастарының

сипаттамасына қарап сөздің не екенін табуы тиіс.

5-7

ми

н

Мұғал

ім-сы

ны

п

Кейіп-

керлер

қонақта

342

«Ойланайық» айдарының тапсырмасы. Сыныптың сабаққа деген

ынтасын арттырып, оңтайлы ахуал орнатқаннан кейін, мұғалім

оқушыларға оқулық бетін хабарлап, алғашқы тапсырманы орындауға

шақырады. Тапсырманың шарты бойынша балалар сөздер мен

суреттерді сәйкестендіреді. Тапсырма оқушылар үшін аса жеңіл

болғанымен одан әрі тапсырманы күрделендіре түсіп, сөйлем құрату

арқылы сөздерді орынды қолдана білуге баса назар аударады. Мұндай

тапсырмалардың арқасында оқушылар үйренген сөздерін үнемі санада

жаңғыртып отырады. Оған қоса осы тапсырма негізінде оқушыларға

осы сабақта меңгертілуге тиіс жаңа сөздерді таныту жоспарланған.

Осылайша тыңдалатын мәтінді оқушылар еш қиындықсыз қабылдап,

тілді үйренуге деген ниеттері кемімейтін болады.

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Негізгі б

өлім

Сабақтың келесі кезеңінде оқушыларға тыңдалым мәтіні қосылып,

«Тыңдайық» айдарының тапсырмасын орындайды. Тыңдаған мәтіннің

жалпы мағынасын ұғу тапсырмасы беріледі. Оқушылар өз түсінгендері

бойынша сынып алдында сөйлейді. Егер оқушылар тарапынан

түсінбестіктер орын алып жатса, өз кезегінде мұғалім көмек қолын

созады. Ең бастысы, мұғалім дұрыс жауапты бірден өзі айтпай,

балаларды бағыттап, олардың өздері дұрыс жауапты айтқандай қуанып

отыратындай қарым-қатынасты орнатады.

Тыңдалатын мәтін

Балалар не туралы сөйлесті?

Айсана: Сәлем Қуаныш, туған күнің құтты болсын!

Қуаныш: Рақмет. Бақыт екеуің маған келіңдер. Әкем телескоп

сыйлады. Ғаламшарларды қараймыз.

Айсана: Керемет сыйлық!

Қуаныш: Алақай! Менің достарым келеді!

5 м

ин

Жек

е

Жаңа

сөздер

жазылған

карточ-

калар

Оқулықта «Анықтайық» айдарымен берілген тапсырма тыңдалым

мәтінінде кодталып тұрған тың мәліметтерді оқушының өз бетімен аша

алу қабілетін қалыптастыруға бастама болады. Тыңдалымға қатысқан

адамдардың көңіл күйіне қарап, мәтіннің қандай тыныс белгілермен

жазылғаны туралы балалар ойланатын болады. Осылайша оқушыларға

ерекше көңіл күймен айтылатын сөздердің тыныс белгісі туралы

қолданыстық үлгіде жаңа ақпарат беріледі.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Есте сақтайық» айдарындағы тапсырмада оқушылар бұйыруға

қатысты сөздерді естеріне сақтайды, қайталап, жаттығады.

«Жаттығайық» айдарымен берілген тапсырма оқушылардың леп

белгісі туралы алған білімдерін пысықтауға арналады. Оқушылар

дайын сөйлемдерді оқып, олардың айтылу мақсатына зер салып,

сөйлем соңына қойылатын тыныс белгіні тиісінше таңдап қояды. Осы

тапсырманың логикалық жалғасы іспеттес болып келетін екінші

тапсырмасы оқушыларды үлгіге қарап диалог құрастырып үйренуге

жетелейді. Диалог құрастыру уақыты аяқталғаннан соң, мұғалім

оқушылардың өз мәтіндерін өңдеуіне, сенімсіз тұстары болса

мұғалімнен немесе сыныптасынан сұрауына мүмкіндік береді. Балалар

өзін-өзі тексеріп, кейін сынып алдында өз диалогтерін оқып берулері

кезінде бірін-бірі бағалайтын болады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

343

«Көрсетейік және айтайық». Оқулықтың келесі тапсырмасын

орындауда оқушылар ғаламшарлар туралы тың мәлімет алады.

Ғаламшарлар туралы сөйлемдерді оқи отырып, суреттен ақпараттарды

іздеп табады, күн жүйесіндегі ғаламшарлармен танысады. Осы

тапсырмны орындау барысында мұғалім оқушыларға «ұсақ» және «ірі»

сөздерінің мағынасын ұғындырады. Тапсырманы тереңдету,

күрделендіру мақсатында оқушыларға «ең ірі ғаламшарды көрсет»

немесе «ең ұсақ ғаламшарды көрсет» деп мұғалім нұсқау беру арқылы

әрі жаңа сөздерді жаттатып әрі аспан денелері туралы тың мәліметті

беру арқылы оқушы бойында жаңа білім қалыптастырады. 4.1.3.1

тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-2,5 мин) мазмұны бойынша


анықтау\кесте толтыру\кластер құрастыру\болжау аталатын оқу

мақсаты жүзеге асады. Осы тұста оқушылардың ұсынылған білімді

қаншалықты меңгере алғандығын өздері бағамдай алуы үшін,

бағдаршам түстерін көрсетулері сұралады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Оқушылар («Жазайық» айдары) жазылым тапсырмасын орындау

алдында бірнеше басқыштардан өтіп, жазуға жеткізетіндей

тапсырмаларды орындайды. Осы тапсырма аясында мұғалім

оқушылардан ғаламшарлар туралы қандай білім алғандарын қағазға

түсірулерін өтінеді. Бұл тапсырма оқушылар үшін аса қиын тапсырма

емес, алайда тілдік дағдылары белгілі себептермен әлі де болса

қалыптасу үстінде болатын балаларға арнап дайын шаблондар немесе

сөйлем құрау сызбаларын қосымша дайындап қоюдың артықтығы

болмайды.

______ ______

(Не?) ең (қандай?) ғаламшар.

Аталмыш тапсырманы орындау барысында жазылым аты болғанымен

ішкі мақсаты 4.5.1.3 өз бетінше шағын мәті

ннен етістіктің шақ, рай формаларын ауызша\жазбаша тілде қолдану

4.5.1.5 сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап, жай және

құрмалас сөйлем құрастыру сынды оқу мақсаттарын өн бойына игеріп

тұрады.

7 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық,

қосымша

сөйлем

сызбалары

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырманы орындауда оқушылар

тақырыпқа қатысты сұрақтарға жауап береді, айтылым дағдысы

дамиды.

Қор

.

бөлім

Мұғалім «Басбармақ » әдісімен сабақты қорытады. Оқушылар

өздерінің сабақта алған білімдерін және сабақтағы жаңа сөздерді игеру

деңгейін осы әдіс арқылы мұғалімнің нұсқауы бойынша көрсетіп,

жеткізеді.

1-2

ми

н

Сы

ны

п-

мұғал

ім

«Басбар-

мақ» әдісі



1. Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-

2,5 мин) мазмұны бойынша

сұрақтарға жауап беру\сөйлемді


анықтау\кесте толтыру\кластер

құрастыру\болжау



Нақты мәліметтермен кестені толықтырады.

Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін біледі.

Құрмалас сөйлем құрастыра алады.

344

сақтап, жай және құрмалас сөйлем

құрастыру

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Мен астроном боламын. 115-сабақ



4.3.1.1 *Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып/шолып/белгі

қойып оқу




Лексикалық минимум Астроном, тартылыс күші, кеңістік, ғылым, тозаң

Алдыңғы білім Ғаламшарлар



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

-Балалар, бүгінгі сабақты бастамас бұрын өз армандарымызбен

бөлісіп көрейікші. Кім қандай маман иесі болғысы келеді екен?

Сыныпта бір оқушы ұшқыш болғысы келеді екен. Сол сияқты бүгінгі

сабақта Қуаныш бізбен бірге болмақ. Өйткені оның арманы Айбардың

ұшқыш болғысы келгеніндей, ол да аспан әлемін зерттей алатын

астроном болғысы келеді екен. Қуаныш бұл мамандық туралы айтпас

бұрын біздің ой ұшқырлығымызды байқағысы келеді. Қуаныштың бізге

қояр шарты бар екен. Ендеше соған кезек берелік. Бірнеше

кедергілерден тұратын шарттарға ойысып, оқушы назарын

тапсырмаларға аудартады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тақтада адасқан әріптер топтамасы ұсынылып, осыдан Қуаныш

бірнеше сөздер ойлап жасап шығулары керектігін айтады.

Рорфпаатп

Аотнрмс

Адасқан әріптерден сөздер құрау.

Мысалы: ара, апа, фотоаппарат, астроном

Бұл жаңа сабаққа ойысуалды тапсырмасы болмақ.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Әріптері

шатасқан

сөз

карточкала

ры

345

Негізгі б

өлім

Келесі Қуаныш шартындағы кедергі «Көрсетейік және айтайық»

айдарында берілген суреттерден оқушылар не көргендерін және

олардың не екендерін білгендерінше әңгімелейді. Бұл тапсырма өткен

сабақпен тығыз байланысты болып келеді. Оқушылар аспан

денелерінің суретінен-ақ қазақша ғаламшар атауларын айтып бере

алатын деңгейге жетуі тиіс.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

«Жаңа сөз үйренейік» айдары. Мұғалім Қуаныштың оқушы

жауаптарын толықтыруын, түсінік беруін өтініп, аудио не

бейнежазбалар арқылы, сурет арқылы Қуанышты сөйлете, жаңа сөздер

туралы түсінік береді. Оқушылар қандай сөздерді айтуға қиналуы

мүмкін, сол сөздерді үйрету барысында қайталату, жаттықтыру

жұмыстарын мұғалім мұқият кезең-кезеңімен жүзеге асырады. Мұғалім

сыныппен бірге Қуаныш таныстырған жаңа сөздерді қайталатып, әр

оқушыдан жеке-жеке ол сөздердің мағынасын, қолданысын сұрап,

санада бекіттіреді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Аудио не

бейнежазба

Қуаныштың келесі тапсырмасы мәтінмен жұмыс. «Сен білесің бе?»

айдарында жаңа сөздер туралы түсініктерін мәтін арқылы кеңейтіп,

тың ақпараттармен толықтыра түседі.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т.

ж.

Сы

ны

п

Сен

білесің бе?

Оқушылар мәтінді іштей тағы бір мәрте оқып, ішіндегі

ерекшеленген жаңа сөздердің айтылуы мен жазылуына жете мән

береді. Хормен қайталата айттырып, Қуаныш оқушы тілдерін жаңа

сөздерге жаттықтырады (диктофон арқылы Қуаныш дауысы беріледі).

7 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Аудио

«Оқиық» айдары. Қуаныштың келесі тапсырмасы берілген өлеңді

мәнерлеп оқып, түсінгендігін айттыру арқылы астроном мамандығы

мен арманы туралы оқушы түсінігін тереңдету болмақ. Яғнх астроном

білімін ұштап, ғылыммен шұғылданатын, жауапкершілігі мол

мамандық екеніне оқушылардың көздерін жеткізу болып табылады.

5 м

ин

Топ

ттық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Оқулық

Қуаныштың келесі шарты «Оқиық және жауап берейік» арқылы

сұрақтармен танысып, өлеңді талдау жасатып, бұрынғы алған

білімдерін еске түсіртіп, тапсырманы күрделендіре қайталау,

білімдерін бекітуді көздейді. Осы тұста сан есімдерді де қоса қайталап

кетеді.

3 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қайталау –

білім анасы

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Қуаныш соңғы тапсырмада өлеңді қайталап оқытып, жедел сұрақтар

арқылы бүгінгі сабақты бекітеді, нақтылайды. «Ойланайық»

айдарының тапсырмасы орындалады.

«Бағдаршам» әдісі арқылы сабақты Қуанышпен бірге бағалап

қорытады.

ҚБ. Әр оқушыда бағдаршамның үш түсіне сәйкес топшамалар болады.

Мұғалім оқушылардан материалды түсінгендігі немесе түсінбегендігі

туралы белгіні көрсетуін сұрайды, содан кейін оқушылардың

сұрақтарға жауап беруін өтінеді.

Жасыл түсті топшаманы (бәрі түсінікті) көтерген оқушыларға:

– Сендер нені түсіндіңдер?

Сары немесе қызыл түсті топшаманы көтерген оқушыларға:

– Саған не түсініксіз? – деп сұрайды.

Алынған жауаптардың қорытындысы бойынша мұғалім тақырыпты

қайталап оқыту, бекіту немесе бағдарлама бойынша материалды қайта

оқытуды жалғастыру туралы шешім қабылдайды.

5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Бағдаршам

әдісі



1. 4.3.1.1 *Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты


346


2. 4.2.3.1 * Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын



Оқыған мәтіннің жалпы

мазмұнын түсінеді.

Тақырыпқа қатысты

сұхбатқа қатыса алады.

Рефлексия







Қандай екі жағдай сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізуші еді?



Сабақтың тақырыбы Ғаламшар сипаты. (4-тоқсан, 7-тарау). 116-сабақ

Дағды оқылым мен айтылым







Лексикалық минимум Күн жүйесі, түзу

Алдыңғы білім Мен астроном боламын

Пәнаралық айланыс Дүниетану, математика


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

«Балалар, бүгін бізде сабақта Қуаныш қонақта. Ол бізге жай келмей,

өзінің қызықты тапсырмаларын да бірге ала келген екен. Ол

тапсырмалар сіздерді қызықтыра ма?» деген сауалмен мұғалім

сабақты бастайды.

–Ендеше алғашқы тапсырмаға кіріспес бұрын бүгін сабақта

алдыңғы сабақта аспанда ғаламшарлар көп болатындығын білген едік.

Сол ғаламшарлардың түрлерімен танысып, олардың бір-бірінен

айырмашылығын ажырата алуды және қосымшаларды дұрыс

пайдалана білуге ден қоятын боламыз, – деп мұғалім сөз кезегін

Қуанышқа беріп, ол тапсырмаларымен бөліседі.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Айтылым

Қуаныштың алғашқы тапсырмасы «Ойланайық» деп аталатынын

және мұнда Қуаныш сөзжұмбақты плакат түрінде ұсынып,

сұрақтарын көрсетеді. Оқушылар сөзжұмбақ шешу арқылы жаңа

тақырыпқа енеді. Яғни ғаламшарлардың жаңа атаулары мен табу

жетекші мәліметтері арқылы олардың қасиеттері мен орналасу

реттерін де танып біледі. Жаңа атаулар топтамасын, ғаламшар

атауларын мұғалім оқушыларға қайталап айтқыза отырып тақтаға

түсіреді.

5-7

ми

н

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

347

Негізгі б

өлім

Қуаныш келесі тапсырмада «Көрсетейік және айтайық»

айдарымен оқушыларға ғаламшар суреті берілген. Балалар оқулықты

басшылыққа алып оларды атайды. Тапсырманың шарты бойынша

ғаламшарларды неге ұқсататындары туралы сөз етеді. Оқушылардың

өздеріне деген сенімсіздіктерінің алдын алу үшін мұғалім алдымен өзі

үлгі көрсетеді. «Менің ойымша, ғаламшарлар түрлі түсті доптарға

ұқсайды» немесе «сиқырлы шарларға ұқсайды» деген мысалдарды

айтып, айтылым барысында оқушылардың қолдана алуы үшін

тақтаға немесе көпшілік көре алатындай қабырғаға іліп қояды. Жалпы

орыс сыныптарындағы оқушылар тіл үйрену бағытында түрлі

тапсырмаларды орындайтындықтан, әр күнгі сабақтың жаңа сөздері

бірнеше сабақ көлемінде көрнекі жерде көз алдарында болғаны жөн.

Оқушылар өздеріне қажет мәліметті өздері тауып, қажеттілігіне орай

таңдап қолдануының өзі үлкен жетістік болады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

Келесі оқулықтың «Оқиық» тапсырмасы орындалады. Оқушылар

алдымен мәтіннің жалпы мазмұнынан хабардар болу мақсатымен

мәтінді оқиды. Демек, өздеріне танымал сөздерге сүйеніп, таныс емес

сөздердің мазмұнын болжап түсіну арқылы не түсінгендері туралы

ойларымен бөліседі. Мәтінді келесі кезекте оқығанда оқушыларға

мұғалім қолдау көрсетіп, таныс емес сөздердің мағынасын түсіндіре

оқытады. Бұл алдағы оқылымнан кейінгі тапсырманы оқушылардың

еш қиындықсыз орындауына алдын ала жасалған қам болып

табылады. Осы тапсырманы орындау барысында 4.3.1.1 оқу мақсаты

игертіледі.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Келесі тапсырма «Оқиық және жауап берейік» айдарымен

берілген. Бұл тапсырманы мұғалім ауызша да, жазбаша да

орындатуына болады.

Бұл тапсырманы орындау барысында сыныптың білімін мұғалім

бағамдай отырып, қосымша тапсырманың қажеттілігіне орай

ұсынады.

3 м

ин

Жек

е, жұп

тық

жұм

ыс тү

рл

ері

Оқулық

Келесі «Жаттығайық» тапсырмасында оқушылар бұрыннан бар

білімдерін жаңғыртып еске түсіреді. Тақырыпқа сай ұсынылған

сөздерге, сәйкесінше, қосымшаларды дұрыс жалғап, өз білімдерін

дәлелдеп, түсіндіреді. Тапсырманы сынып оқушыларының аса

қабілетті болуына орай күрделендіре түсуге де болады. Мәселен,

оқушы кез келген ғаламшар атауын атаса, қалған балалар оның

нешінші тұрғанын немесе қандай ғаламшарларға жақын тұрғанын

айта білу тапсырмасы ұсынылады. Айтылым барысында оқушылар

септік жалғауларды дұрыс жалғай білуге аса мән береді.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Қор

ыт. б

өлім

«Екіжақты күнделік» стратегиясы бойынша мұғалім оқушылардың

төмендегідей кестені толтырып берулерін сұрайды. Ондағы мақсат –

баланың сабақтан алған әсерін білу, психологиялық ахуалын, білім

дәрежесін бағамдау.


білгенім

6 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Рефлексиялық

эссе



- 4.3.5.1 Қажетті ақпараттарды табу

үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер,

инфографикалар, энциклопедиялар,


Қажетті ақпаратты қосымша ресурс көздерінен

іздей біледі.

Тақырыпқа қатысты сұқбатқа қатыса алады.

348


- 4.2.3.1 Белгілі бір тақырыпта

сұхбаттасу барысында шағын

мәліметті (4-5 сөйлем) баяндау, кері

байланыс орнату, сөйлеу стилін

сақтау, дауыс ырғағын келтіріп

сөйлеу

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Қызылжұлдызға (Марсқа) саяхат. (4-тоқсан, 7-тарау)

117-сабақ

Дағды тыңдалым және айтылым, грамматика


4.1.4.1 *Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-салдарлық байланысын



Лексикалық минимум Шұңқыр, қатпар

Алдыңғы білім Ғаламшарлардың сипаты



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Бүгінгі сабағымызда Бақыт пен Қуаныш көмекші болады. Олар

біздерге аспан әлеміндегі ғаламшарда орналасқан ерекше жұлдыз

туралы деректермен бөліспекші. Оның аты – «Қызылжұлдыз» деп

аталады екен.

- Ал, балалар, кәне, ол жұлдыз неліктен Қызылжұлдыз деп

аталады?

- Кім ойша елестете сипаттай алады?

- Олай болса, «Көрсетейік және айтайық» айдары бойынша

мына суреттер ішінде Қызылжұлдыз қайсысы екенін тауып

көрейік.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Н

егізгі бөлім

Келесі «Ізденейік» айдары бойынша оқушылар берілген сұрақтар

төңірегінде ғаламтордан мағлұмтаттар іздеп табуға тырысады.

Егер оқушылар белгіленген уақыт арасында татымды дерек таба

алмаған жағдайда мұғалім сұрақтардың жауабын болжап айтуды

ұсына алады. Әлбетте, бұл тапсырманы орындау мұғалімнің

басшылығымен жүзеге асады. Тапсырманың негізгі мақсаты –

оқушыларды ғаламшар тақырыбына бойлату, алда орындалатын

тыңдалым тапсырмасына оқушыларды дайындау.

3 м

ин

Жек

е

Сұрақ-

жауап.

Сөздіктер

\қосымша

ақпарат-

тармен

жұмыс,

ғаламтор

349

«Тыңдайық» тапсырмасы аясында ұсынылатын Бақыт пен

Қуаныштың диалогі беріледі. Оқушылар тыңдату арқылы

Қызылжұлдыз туралы тың ақпараттармен танысып, ғаламшар туралы

білімдерін одан әрі толықтырады. Тыңдалым мәтіні төмендегідей

мазмұнда болып келеді:

Бақыт: Ғаламшар не себепті Қызылжұлдыз аталады?

Қуаныш: Бұл ғаламшардың түсі қызыл болуымен байланысты.

Бақыт: Қызылжұлдыз жерден қанша есе кіші?

Қуаныш: Қызылжұлдыз жерден екі есе кіші.

Бақыт: Қызылжұлдызда тау бар ма?

Қуаныш: Иә, Қызылжұлдызда жанартаулар болған дейді ғалымдар.

Қазір онда жердегі таулардан да биік таулар бар.

Бақыт: Ал Қызылжұлдызда су бар ма?

Қуаныш: Ғалымдардың айтуынша, Қызылжұлдызда бұрын су болған.

Бақыт: Қызылжұлдыз ғаламшарында өмір сүруге бола ма?

Қуаныш: Әрине, ол ғаламшарда өмір сүруге болмайды.

Аталмыш тапсырма көлемінде 4.1.4.1 *тыңдаған мәтін бойынша

оқиғаның себеп-салдарлық байланысын (кейіпкерлер, оқиға) және

негізгі ойды мұғалімнің қолдауымен анықтау оқу мақсаты жүзеге

асады.

7 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Сөйлесейік» айдарымен берілген тапсырма оқушылардың сан есім

туралы білімін одан әрі санада тұрақтандыру мақсатымен берілген.

Балалар суреттегі нысандарды, не заттарды санап, қанша екенін

анықтайды, сандарды дұрыс айтуға және жазуға жаттығады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

т. жұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Келесі «Ойланайық» айдары бойынша берілген суреттер қатары мен

берілген сөздер қатарын суретке қарап сәйкестендіру ұсынылады. Бұл

орайда оқушының ойлау қабілеті, сөз саптауы, сөйлем құрауы, дұрыс

жауабы қатаң бақылануы тиіс. Бұл тапсырма оқушылардың алдағы

айтылым тапсырмасына дайын болуы үшін ұсынылады. Оқушылар

үшін жаңа сөздер осылай таныстырылады.

2 м

ин

жұп

тық

Жұп

тық

жұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

«Көрсет және айт» айдарымен берілген тапсырма оқушылардың сан

есім туралы білімін одан әрі санада тұрақтандыру мақсатымен

берілген. Балалар суреттегі нысандарды не заттарды санап, қанша

екенін анықтайды, сандарды дұрыс айтуға және жазуға жаттығады.

Осылайша, сан есім ғана қайталанып қоймай, лексикалық білім

пысықталады.

4 м

ин

ут

Жек

е / топ

Оқулық

«Жазайық» айдарында өткен тақырыптардағы ережелерді еске түсіру

мақсатында сан есімдерді қайталауға ықпал етіп, сандарды жазбаша

дәптерге қатесіз жазу тапсырылады. Бұл ретте 4.4.4.1 мақсаты жүзеге

асырылады.

5 м

ин

Жек

е, топ

-

тық,

жұп

тық

жұм

ыс

(4оқуш

ы)

Оқулық

«Ойнайық» айдарында күндер мен айлар атауын және сан есімнің

қолданысын дұрыс пайдаландыру мақсаты көзделеді. Мұнда оқушылар

ойнай отырып, бір-бірін тыңдайды, сандарды қолданып қайталайды.

7 м

ин

. Жұп

тық

жұм

ыс

350

Қор

ыт. б

өлім

«Сен білесің бе?» айдарында Қуаныш Қызылжұлдыз туралы

қосымша мәліметтер беру арқылы тағы да «Сақина салмақ» ойыны

арқылы шұғыл сұрақтармен сабақты қорытады.

Сабақ соңында мұғалім оқушыларға «жанартау», «қатпар»,

«шұңқыр» сөздерін қайталатып, сабақты қорытады. Сандар туралы

білімдерін бекітеді. Өз-өздерін бағалау үшін диаграммалар ұсынып,

оның бөліктерін бояп көрсетеді. 5 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

«Сақина

салмақ»

ойыны



1. Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның

себеп-салдарлық байланысын

(кейіпкерлер, оқиға) және негізгі ойды


2. Жоспар/жазбаларын қолданып,

мәтінді толық мазмұндау


Тыңдаған мәтіндегі оқиғаның себебі туралы айта

алады.

Жоспарға сүйеніп әңгімелей алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Жетіқарақшы. 118-сабақ





4.3.5.1 *Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер,


Тілдік міндеттер Мысалы негізінде -лық/-лік қосымшаларының мағынасын түсіндіру

Жаңа сөздер Жетіқарақшы, үркер, жоғалу

Алдыңғы білім Қызылжұлдыз


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

351

Кір

іспе

«Сөйлесейік» айдарында мұғалім балаларға:

- Балалар, бүгінгі сабақты Қуанышпен бірге өткіземіз. Бүгін аңыз-

әңгіме, өлең, ертегілердің бір-бірінен айырмашылығын танып,

аңыздарға кезек береміз. Сабағымызға кіріспес бұрын алдымен

Қуаныштың бізге қояр сұрағы бар екен. Соған жауап берейікші.

- Қуаныш: Балалар, сендер қандай жұлдыздарды білесіңдер?

- Осы жұлдыздардың бірі туралы аңыз, ертегі, әңгіме не өлең

естігендерің бар ма?

- Кім айтады?

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Негізгі б

өлім

Мұғалім келесі кезекте оқушыларға жаңа сөздерді меңгерту үшін

сөздікпен жұмыс жүргізеді. Алдымен, әр жаңа сөзді өзі айтып, дұрыс

айтылуын оқушыларға естіртеді. Одан соң оқушылардың қайталауын

сұрап, жаттықтырады. Әр сөзді жеке-жеке үйретіп, оларды үйрету

барысында оқушылардың алдымен топ болып қайталауын, одан соң

жұп болып, соңында жеке-жеке қайталауын жүзеге асырады. Сондай-

ақ, мұғалім оқушылардың сөздерді оңай жаттап алуына ден қойып,

түрлі әдіс-тәсілдерді қолданады.

3 м

ин

Жек

е

Оқулық

Оқулықта ұсынылған «Анықтайық» айдарымен берілген тапсырма

бойынша оқушылар алда оқитын аңыздың мазмұнын суретке қарап

болжайды. Мұғалім балаларға қолдау көрсетіп, сұрақтар қою арқылы

бағыттап отырады. Мысалы:

- Аңыз не туралы болады деп ойлайсыңдар?

- Суретте қашып бара жатқандар бар ма? Қуып келе жатқандар

бар ма? т.б. сұрақтар төңірегінде жетелейді.

5 м

ин

Оқулық

«Оқиық» айдарында мәтінді түсініп оқуға оқушы назарларын

аудартады. Мұғалім оқушыларға нақты уақыт беріп, оқыған мәтіннің

жалпы мазмұнын сұрайды. Оқушылар өз түсінгендері туралы баяндап

береді. Келесі кезекте мұғалім оқушылардың мәтінді анық түсінуіне

ден қояды. Оларға мәтіндегі таныс емес сөздерді теріп жазуды

тапсырады. Мәтін бойынша кезіккен сөздерді ұғындыру үшін мұғалім

арнайы уақытын бөледі. Шамамен мәтіннен шашырау, нөкер, жолы

болу, шындығында, ұры сөздері анықталуы мүмкін. Бұл сөздерді

ұғындыру және пысықтауға қатысты көрнекіліктерді, сөйлемдер мен

тапсырмаларды алдын ала әзірлеп келген дұрыс болады. Кейін

оқушылар мәтінді тағы бір мәрте оқып, түсінгендерін не

түсінбегендерін мұғалімге көрсететін болады.

7 м

ин

Оқулық.

Үлестірме

карточка-

лар,

сөздіктер

«Оқиық және жауап берейік» айдарымен берілген тапсырмада

оқушылар мәтін бойынша сұрақтар құрастырады. Өздері дайындаған

сұрақтарын өз сыныптастарына қойып және олардың сұрақтарына

жауап береді. Пікір алмасуды немесе сұрақ-жауапты да қызықты тәсіл

арқылы ұйымдастыруға болады.

Оқушылар бір-біріне қарама-қарсы екі шеңбер жасап тұрып сұрақ-

жауаптарымен алмасады. Мұғалім жұптардың ауысуын сұрап белгі

береді (шапалақпен немесе қызыл карточка көтереді). Аяқталғаннан

кейін сыртқы шеңбер мұғалім «тоқта» дегенше солға қарай жылжиды.

Осылайша жаңа жұп қалыптасады.

ҚБ. Әр оқушыда бағдаршамның үш түсіне сәйкес топшамалар болады.

Мұғалім оқушылардан материалды түсінгендігі немесе түсінбегендігі

туралы белгіні топшамалармен көрсетуін сұрайды, содан кейін

оқушылардың сұрақтарға жауап беруін өтінеді.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тыңда-

лым

Аудио-

диск

352

«Сөйлесейік» айдарында берілген сұрақтарға жауап беру арқылы

ертегі, аңыз, әңгіме, өлеңдердің жанрлық ерекшеліктері мен

айырмашылығы жайлы білімдері пысықталады. Оқушылар оқыған

мәтінінің неліктен аңыз әңгімеге жататыны туралы сөйлейді.

Дәлелдеме келтіреді. Бұл тапсырманың өзі оқушыларға қиын болса,

мұғалім түрлі жанрлар туралы түсініктемелер жазылған жолақшаларды

ортаға тастап, олардың ішінен өздерің оқыған мәтіннің жанрын

анықтап беретін түсініктемелерді тауып беріңдер деген тапсырманы

алға тартуына болады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Есте сақтайық!» айдарында оқушылар аңыз бен ертегінің аражігін

айырып тұратын мағлұматтармен танысады. Өйткені көп жағдайда

ертегі мен аңыз шатастырылып жатады. Оқушылардың материалды

нақты түсінгендеріне мұғалім көз жеткізгісі келсе, көлемі үлкен емес

өзге аңыз бен ертегіні мысал ретінде алып, тағы бір мәрте талдатуына

болады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

«Сен, білесің бе?» айдары бойынша Үркер жұлдызы туралы, жалпы

жұлдыздар туралы қызықты қосымша ақпараттар беру арқылы сан

есімдер және жаңа сөздердің айтылуы мен мағынасын бекітеді.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Тыңда-

лым

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

«Ойланайық» айдарында берілген мақалды көшіріп жазып, оқиды

мағынасын түсінеді. Бұл ретте бұрынғы кезде компас сағат болмаған

кезеңдерде ата-бабаларымыздың қырағылығы, зеректігі сонша,

жұлдыздардың шығу уақытын бақылап, күннің орналасуы мен жылжу

әрекетін бақылап уақытты ажырата алған, бағыт-бағдарды ажырата

алған деген деректерді айта кеткен дұрыс.

Соңында арнайы білім қоржынын ұсыну арқылы оқушылар бүгінгі

алған білімдерін қоржынға салу арқылы өз пікірлерін білдіреді және

мұғалім сабақты түйінді пікірмен қорытады.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім



- 4.2.1.1 Берілген сөздерге қарама-

қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді


- 4.3.5.1 *Қажетті ақпараттарды табу

үшін түрлі дереккөздерді (сөздіктер,

инфографикалар, энциклопедиялар,



Мәндес және қарсы мәндес сөздерді таба алады.

Қажетті ақпаратты өз бетімен таба біледі.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Оның қалауын білемін. (4-тоқсан, 7-тарау). 119-сабақ


353


4.4.2.1 *Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар


4.4.3.1 *Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін (үтір, қос

нүкте)/қаратпа сөзден кейінгі сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану



Тілдік міндеттер Тыныс белгілерді дұрыс қою, көркем жазу

Алдыңғы білім Жетіқарақшы


езең.і


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға бүгін де ерекше сабақ болатынын хабарлап,

оларды оқулықтың 119-сабағын ашуларын сұрайды.

- –Балалар, бүгінгі сабақ біздің күндегі достарымыз нені қалайтынын,

олардың қандай жақсы қасиеттері бар екенін әңгімелейік. Сондай-ақ,

бұл оқушылармен өздеріміздің де не қалайтынымыз туралы

бөлісейік, – деп мұғалім оқушыларды оқулықта берілген алғашқы

тапсырманы орындауға шақырады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Анықтайық» айдарымен берілген тапсырма. Тапсырма тақтада

кесте арқылы көрсетіледі және кезекпен оқушылар Айсана, Бақыт,

Қуаныштар туралы осыған дейін білген-түйген мәліметтерін

сәйкестендіре, кестеге стикер жапсыру арқылы көрсетеді. Оқушылар

тапсырманы орындауға берілген уақыт біткен кезде өз жауаптарын

көршілерімен салыстырады. Тапсырманың дұрыс жауабын білу үшін

сынып болып және мұғалімнің қатысуымен тексереді. Бұл тапсырма

шеңберінде осы бөлім бойынша балалардың алған білімдері

қорытылады. Сол себепті осы тұста қалыптастырушы бағалауды

қолданған өте орынды болады. Оқушыларға өздерін бағалау үшін

ғарыш кемесі, ұшақ және мәшине суреттерінің бірін таңдап,

есімдерін жазып берулері сұралады. Тапсырманы еш қиындықсыз

орындаған болса ғарыш кемесін, орташа болса ұшақты, ал өте нашар

болса мәшинені таңдайды.

3 м

ин

Жек

е, топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар алдыңғы кестедегі

мәліметтерді пайдалана отырып, үлгідегі пікір білдіру бойынша

Айсана мен Бақыт, Қуаныштар туралы өз ойларымен бөлісіп,

айтылым дағдыларын шыңдайды. Бұл тапсырманы күрделендіре

түсу үшін сыныптағы әр оқушының қалауы не екенін де болжап

айтады. Ал сол болжаудың дұрыс немесе дұрыс емес екендігін

сыныптастарын тыңдаған бала нақтылайды.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

Келесі «Жазайық» айдарында оқушылар ұсынылған

парақшалардағы сұрақтарға жауапты дәптерге жазып, сөйлем құрау,

ойын жеткізу, сауатты, көркем жазу дағдыларын ұштайды. Алайда

оқушылар жазылымға кіріспес бұрын сұрақтарды жұпта талқылап

алу жұмысын ұйымдастырған жөн болады. Оқушылар бір-бірімен

кеңесіп, жазылымға дайындалады. Мұндай дайындықтан кейін

оқушыларға нақты уақыт белгіленіп беріледі. Мәселен 5 минут

арнауға болады.

8 м

ин

Жек

е, жұп

тық ж

.

Дәптер

354

Келесі кезекте «Ойлан» айдары берілген. Бұл кезеңде оқушылар өз

жазба жұмысын көршісімен алмастырады да, оның жұмысын

тексереді. Тексеру барысында: «Сұраққа жауап берілген бе?,

«Әріптік қателер жоқ па?» – деген критерийлер бойынша бірін-бірі

тексереді. Кейін әркім өз жұмысын қайтарып алады.

3 м

ин

жек

е

Дәптер

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар тексерген жазба жұмыстар

туралы сөйлеседі. Ондағы қателерді бір-біріне түсіндіреді. Талас

туған жағдайда өзге сыныптастары мен мұғалімнің көмегіне

жүгінеді.

4 м

ин

сын

ып

-

мұғал

ім

«Ізденейік» айдарында оқушылар өздерінің жазылым жұмыстарын

өңдейді, жетілдіреді, таза бетке қатесіз көшіріп жазды. Бұл жазылым

тапсырмасын мұғалім өзі тексеруіне болады немесе арнайы

құралмен тақтаға шығарып, сынып болып тексеруіне болады.

Сыныптың ахуалына байланысты тексеру әдісі таңдалады. Егер

балалардың ынтасын жоймауды ойласа, мұғалімнің өзі ғана

тексеруіне болады.

8 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Дәптер

немесе

тақта

Қор

. бөлім

Бүгінгі сабақ ыстық орындықта оқушылардың өз ойын

қорытумен аяқталады. Оқушылар жазылым тапсырмасының оларға

қаншалықты оңай немесе қиын болғаны туралы өз ойларын айтып

береді.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар


2. Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін (үтір, қос

нүкте)/қаратпа сөзден кейінгі сөйлемнің тиісті тыныс

белгілерін қолдану




Тыңдаған мәтінді дайын

сызбаның көмегімен айтып

береді.

Сөйлемнің тыныс

белгілерін дұрыс қояды.

Сөйлемдерді көркем

жазады.

Рефлексия











Дағды Оқылым, тыңдалым, айтылым және жазылым








қолдану

355

Тілдік міндеттер Өткенді еске түсіріп, сұрақтарына жауап бере білуге үйрету.

Алдыңғы білім 105–119-сабақтар


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

-Балалар, біз ғарыш тақырыбында жаңа сөздерді көп меңгерген

болатынбыз. Сондықтан бүгінгі сабақта сол алған білімімізді

анықтау үшін сиқырлы сандықшаға кезек берейік. Байқасаңыз, бұл

сандықшаның түсі қандай?

- Көк.

-Дұрыс айтасыңдар.

-Осы сандықша туралы қандай жұмбақ естеріңде қалды?

-Көк сандығым ашылды, ішінен жібек шашылды.

-Өте керемет. Жауабы не еді?

-Жұлдыз.

-Жарайсыңдар, олай болса, сиқырлы сандықша тапсырмаларына

кезек берелік.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Жұмбақтар

шешу

«Ғарыш тақырыбы бойынша жаңа сөздерді меңгердім»

айдарындағы тапсырма.

1-тапсырма. Сандықтан бірнеше суреттер шығады, астына сурет

атауын көрсетіп жазады немесе тақтада орындатып, дәптерге

жаздыртуға болады.

а) Суреттің атауын жазады.

ә) Сөз бен оның түсіндірмесін сәйкестендіреді.

5 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Қарсы мәндес сөздерді білемін» айдарында оқушылар

сандықшадағы суреттерді көре отырып, оларды бір-бірінен әртүрлі

белгілері мен қасиеттері арқылы ажырата алатындарын көрсетеді.

Бұл тапсырма бойынша балалар күн жүйесіндегі ғаламшарларды

ажырата алатындығын дәлелдейді.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

Сиқырлы сандықшаның келесі тапсырмасы «Ғаламшарлар туралы

аңыз, ертегілерді білемін. Аңыз бен ертегіні ажырата аламын» деп

беріледі. Осы тапсырманың шартына сай оқушы өз ойын, түсінігін

ортаға салуы тиіс. Мұнда мәтінді оқып, тыңдайды. Ертегі ме, аңыз

ба, соны ажырата алғанын түсіндіреді.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Ай мен Күн» ертегісі арқылы диалогті және бұған дейін оларға

таныс болған аңыз, ертегілер мен жанрлық ерекшеліктерді еске

түсіріп қайталау және пысықтау көзделеді.

6 м

ин

Мұғал

ім

-сын

ып

356

Келесі тапсырма «Мәтінді тыңдап, жаза аламын» айдарында

беріліп, оқушылардың есіне сақтау қабілеттері мен

сауаттылықтарын шыңдау мақсатында диктант жаздырылады.

Мұнда жаңа сөздер қайталанып, жазылуы мен айтылуына көңіл бөле

отырып ескерілуі тиіс. Мұғалім қиындық тудыруы мүмкін сөздерді

ерекше атап өтіп, қатенің алдын алады. Бұл диктантты мұғалім өзі

оқуына болады. Тіпті мәтінді ортасынан бөліп, оқушылардың біріне-

бірі жаздыруына мүмкіндік беруге болады. Болмаса, диктант

өткізуді ұйымдастыра алады.

Диктант

Мәтінді тыңда. Ілесіп диктант жаз.

Ғарыш, ғаламшар тақырыбы біздер үшін өте қызықты. Қазіргі

кезде ғылым мен техника жақсы дамыған. Ғалымдардың көмегімен

ғарышкерлерді ғарышқа апаратын ғарыш кемесі жасалды.

Олардың әуеде, ғарыш кеңістігінде еркін қозғалуы үшін және

зерттеу жүргізуі үшін киім мен тағамдар ойлап табылды.

Зорайтқыш құралдардың көмегімен астроном ғалымдар

ғаламшарларды жерден бақылай алады.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Диктант

жазу

Келесі сандықша тапсырмасы «Оқыған мәтін бойынша сұрақ

құрастырып жаза аламын» айдарымен ұсынылып, диктант мәтіні

бойынша оқушы 3 сұрақтан жазуы тиіс. Және өзге оқушылар

сұрақтарға жауап беріп, есіне сақтау жұмыстары бекиді.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Келесі «Сандар сыры» айдары бойынша сандықшадан өткен

тақырыптарға сай сандар легі ұсынылып, ол сандар қандай

ақпараттарды бере алатынын сұрау арқылы да оқушылардың сан

есімді қолдану ережесі мен нақты ақпараттарды есіне сақтауды

жүзеге асыра алады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Сандар

сыры

Қор

.

бөлім

5 жолды өлең арқылы «ғарыш» сөзін талдап, сабақты қорытады. 3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Сызба-нұсқа





қолдану




3. Көптік\тәуелдік\жіктік\ септік жалғаулы сөздерді

ауызша\жазбаша қолдану


Тарауға қатысты мәндес және

қарсы мәндес сөздерді таба алады.

Тақырыпқа байланысты сұқбатқа

қатыса алады.

Қосымшаларды сөздерге дұрыс

жалғайды.

Рефлексия






357





VIII. Болашаққа саяхат

Сабақтың тақырыбы Сиқырлы қорап. (4-тоқсан, 8-тарау). 121-сабақ

Дағды айтылым мен оқылым





4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып\шолып белгі

қойып оқу

Лексикалық минимум Ақырын, өзге, қорап, кілт жаңа сөздерін үйреніп,

Кімді? Нені? Сұрақтарына жауап бере білуге үйрету.




езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім сабақты бастамас бұрын Алдаркөсеге алданбауын ескертеді.

Сынып оқушылары өз ойларын айта алуы үшін мұғалім алдымен өзі

үлгі көрсетеді. Ол үшін сабаққа Алдаркөсе кейіпкерін әкеліп сөйлетеді.

Мысалы, Алдаркөсе:

«Мына суреттегі менің арғы атам, біліп қойыңдар, балалар», – деп

жауап береді. Бұл үлгіні оқушылар өздері жауап беру үшін қолданады.

Алдымен тілдік қабілеті жоғары оқушылардан сұрап, оларды өзгелерге

үлгі етеді. Мұғалім сабақтың ұйымдастыру бөлімін аяқтап, негізгі

сабақтың тақырыбына ауысады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Болжау» стратегиясы арқылы «Ойланайық» тапсырмасында Алдар

ата оқушыларға белгілі бір кейіпкерлердің суреттерін көрсетеді. Онда

кейіпкерлер суреті мен тек есімдері ғана жазылады. Ал оқушылар

суреттегі кейіпкерлерді сипаттап, олар туралы өз ойларын ортаға

салады. Талғат, Тілеухан, Санжар, Азамат сынды кейіпкерлердің

суретіне қарап, жас шамасын, немен шұғылданатынын т.б. қасиеттерін

оқушы аша түсуі керек. Осы А тапсырмасын оқушылар айтып, өз

болжамдарын жасаған соң, ойларының дұрыс-бұрысына көзжеткізу

тапсырмасы – Ә тапсырмасы ұсынылады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сурет-

тер

Негізгі

бөлім

Мұнда сөйлемдерді оқушылар оқи отырып, кім туралы айтылғандығын

анықтап сәйкестендіреді. Осылайша оқушылар Алдар атасының

жасырған суреттеріне толық жауап беріп, қажетті ақпараттармен қанық

болады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

358

Келесі Алдар атаның тапсырмасы «Жаңа сөз үйренейік» деп аталады.

Бұнда да Алдар ата тағы түрлі суреттерін жасырып, астына сөздер

көрсетеді (қорап, өзге, кілт, ақырын) сөздерін суреттерді сөйлету

арқылы тауып айтады, жаттайды, қайталайды. Немесе «Прожектор

моделі» әдісіне жүгінуге болады. Мұнда оқушы оқуды үйренген кезде,

ол өзі білмейтін сөзді кездестіреді, бұл баланы сөзді «шешуге», не

мәнмәтіннен, болмаса сөйлемнің құрылысынан ол сөзді түсінуге

немесе осының алдындағы білімінің негізінде сөз формасын немесе

дыбысталуын тануға ынталандырады.

Мұғалім оқушыларға жаңа сөздерді меңгерту үшін сөздікпен жұмыс

жүргізеді. Алдымен әр жаңа сөзді өзі айтып, дұрыс айтылуын

оқушыларға естіртеді. Одан соң оқушылардың қайталауын сұрап,

жаттықтырады. Әр сөзді жеке-жеке үйретіп, оларды үйрету барысында

оқушылардың алдымен топ болып қайталауын, одан соң жұп болып,

соңында жеке-жеке қайталауын жүзеге асырады. Сондай-ақ мұғалім

оқушылардың сөздерді оңай жаттап алуына ден қойып, түрлі әдіс-

тәсілдерді қолданады. Мысалы, жаңа сөздерге қатысты суреттердің

арасынан біреуін жасырып, «Қайсысы жоқ?» деп сұрауға болады

немесе суреттердің орындарын ауыстырып «Қайсысы орын

ауыстырды?» деп ойын түрінде еш мәжбүрлеусіз сөздерді


5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Келесі Алдар атамен бірге оқушылар «Жаттығайық» тапсырмасын

орындайды. Тапсырмада жаңа сөздерді тастап кеткен сөздерді орнына

енгізу арқылы толық сөйлем құрап, қайталап пысықтайды.

Мыс: Қорап құлайды, Санжарға Азамат «ақырын» деп айқайлайды.

Мынадан өзге кілт керек.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

Алдардың келесі тапсырмасы «Болжайық» айдарымен беріліп,

көрсетілген суреттерге қарап, оқушылар ұсынылған сөздерді

басшылыққа ала отырып, алдағы оқитын мәтінді болжайды.

Менің ойымша, әңгіме ... туралы, Оқиға ... туралы болды,

Әңгімеде ... кейіпкерлер бар, Олар ... сияқты сөздермен бастап

жауап беріп отырады.

Оқушылар өз-өздерін «Бағдаршам» арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Алдар атаның келесі тапсырмасы «Галереяны шарлау» әдісі

бойынша «Оқиық» айдарымен беріледі. Онда сынып ішіне әрбір тұста

нөмірленген парақшалар ілінеді. Парақшаларда мәтіннен үзінділер

берілген. Мәтін мазмұнын оқушылар нөмір бойынша, не мазмұн желісі

бойынша орналастырып, мәтін соңына, аяталуына болжам жасайды.

Тапсырманың орындалуында 4.3.1.1 мақсаттарының жүзеге асуы

көзделеді. Мәтінді толық аяқтап болған соң, мәтін бойынша шұғыл

сұрақтар жаудыру арқылы оқушы білімдері нақтыланады.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

«Гале-

реяны

шарлау»

әдісі

359

«Оқиық және жауап берейік» айдарында Оқушылар сұрақтарға

жауап беріп, тапқан әрекеттер мен кейіпкерлерді суреттен тауып

көрсету арқылы зейіндерін тұрақтандырады.

Тапсырманың дұрыс жауабын анықтату мақсатымен жұпта және

сынып болып тексеріп, қажет жағдайда, оқылымды тоқтатып тексеру

мүмкіндігіне жол ашады. Оқылым соңында оқушылардың тапсырманы

орындауда қандай қиындықтарға кезіккендіктері туралы мұғалім сұрап,

алдағы уақытта ескеретін жайттарды анықтап біледі. Оқушылар өз

жұмыстарына қаншалықты риза болғандықтарын көңіл күй

смайликтерімен немесе түстер бойынша көрсетіп берулеріне болады.

5 м

ин

Жек

е, топ

тық, ж

ұп

тық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Оқылым

Алдар ата оқушыларға «Әрі қарай оқиға қалай жалғасады деп

ойлайсыңдар?» деген сауал арқылы мәтіннің аяқталу түйінін оқушы

фантазиясына қалдырады. Оқушылар бір шешімге келген соң, сабақ

бекітіледі. Мұғалім оқушыларды «Жарайсың!», «Бәрекелді!», «Өте

жақсы!», «Жақсы!» деген мадақтау сөздермен бағалап отырады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

ыт. б

өлім

Сабақ соңы «Екі жұлдыз – бір ұсыныспен» қорытындыланады.

Мұнда алдымен біреудің әрекеті мен жасаған ісін мақтаймыз, оның

жағымды және тиімді жақтарын атап көрсетеміз, содан соң бұл

жұмысты қалай жақсартуға болатындығы туралы ұсыныс айтамыз,

бағыт-бағдар сілтейміз.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Екі

жұлдыз

– бір

ұсыныс








тауып\шолып белгі қойып оқу

Пәнаралық байланыстар


Тақырыпқа сай сұқбатқа қатыса алады.

Мәтіннен нақты ақпаратты таба алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Болашақтың мектебі. (4-тоқсан, 8-тарау). 122-сабақ

Дағды Тыңдалым мен жазылым





360


Лексикалық минимум Заман, озық, бірнеше, шетел, жақындап

Алдыңғы білім Сиқырлы қорап

Пәнаралық байланыс Дүинетану


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

- Балалар, бүгінгі сабағымызға сиқыршы келіп отыр. Сиқыршы

сиқырлы таяғымен сиқырлап бізге тосын тапсырмалар мен

жаңа сөздер де ала келген. Сиқыршы да біздің білімді, зерек

болып өскенімізді қалайды екен.

- Сендер де көп білсеңдер, өскенде сиқыршы да бола аласыңдар.

- Сиқыршы болғыларың келе ме?

- Иә.

- Ендеше, сиқыршыға назар аударайық. Қандай сиқыр әзірлеген

екен.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тақтада Сиқыршы суреті, қолында сиқырлы таяғын сермеп тұрады.

Ол таяқ ұшында суреттер жапсырылған. Тақтаға жасырын алдын ала

мұғалім іліп, дайындап қояды.

Суретте: Қорап ішіне енген кейіпкерлер суреті. Олардың сөздері бұлт

ішінде көрсетілген болуы керек. Қорап маңдайшасында «2070 жыл»

деген жазу болады. Бұл тапсырманы «Сөйлесейік» айдарымен,

«Балалар қайда тап болды?» деген сұрақ қою арқылы сиқыршы

ұсынады. Оқушылар қорап ішіндегі кейіпкерлер сөздерін оқи отырып,

олардың болашаққа сиқырлы қорапты ашу арқылы енгендерін түсініп,

болжайды.

Оқулықтың келесі тапсырмасын орындауда оқушылар жаңа сөздерді

және болжалдық сан есімді қолданып бір-бірімен сөйлеседі. Мұғалім

бұл тапсырманы орындатпас бұрын қораптан не көргендерін

оқушылармен бірге сөз етіп, алдағы айтылым тапсырмасына

дайындайды. Мұғалімнің арнайы нұсқауымен немесе көрсеткен

үлгісін басшылыққа ала отырып оқушылар оқулықта берілген

кейіпкерлердің рөлін сомдап, бір-бірімен сөйлеседі. Бұл тұста

оқушылардың бірін-бірі бағалауы оңтайлы болады. (Критерийлерге

жаңа сөздерді қолдана білу, рөлге еніп сөйлеу, өз болжамын түсіндіре

алу қабілеттерін таныту сынды шарттарды көрсетуге болады).

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

«Болжау»

страте-

гиясы,

Айтылым

тақта.

Сурет

361

Негізгі б

өлім

Келесі сиқыршы ұсынған тапсырма – «Жаңа сөз үйренейік!» айдары.

Мұнда жаңа сөздер, оның түсіндірмесі және мысалдар берілген. Бұнда

оқушылар «Сен жалғастыр» ойыны арқылы бір оқушы жаңа сөзді

айтса, келесі оқушы мағынасын, келесі оқушы оған мысалын айтып,

жаңа сөздермен танысып жаттығады. Үйренген жаңа сөздерді

пысықтау үшін мұғалім таяқшалар қолданады. Бұл – музыка сабағына

арналған түрлі түсті таяқшалар. Бұл таяқшалар орнына санауға

арналған таяқшаларды да қолдануға болады. Әр сөзге нақты түстен

таяқ арнап оқушылардың есіне сақтауларын тапсырады, кейін оларды

біртіндеп көрсетіп, сөздерін атауларын өтінеді. Бастапқыда сөздер

ретімен жатталады, одан әрі таяқшалар ретсіз көрсетіліп, сөздерін

қателеспей айтуларын тексереді.

5 м

ин

Жек

е

«Сен

жалғас-

тыр»

ойыны.

Оқулық

Сиқыршы келесі «Жаттығайық!» айдарының тапсырмасын

орындауды ұсынады. Мұнда оқушылар сөйлемнің мағынасын

өзгертпей, мүмкіндігіне орай мәндес сөздерді ғана алмастырып,

сөйлемді қайта жазады. Тапсырманы тереңдету мақсатымен мұғалім

тағы да сиқыршының көмегіне жүгініп, «Өзің өзге сөйлем құра»

тапсырмасын ұсынады. Бұл тапсырмада оқушылардың жаңа сөз

мағынасын дұрыс түсініп, сөйлем құрай білу, ойлау қабілеттерін

шыңдау көзделеді. Оқушылар өз-өздерін «Бағдаршам» арқылы

бағалайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Өзің

өзге

сөйлем

құра»

Келесі тапсырмада сиқыршы тақтадан Санжар кейіпкеріміздің

қолына қалам алып, ойланып, күнделік толтырып отырғанын

көрсетеді. Санжар өз күнделігіне өзге әлемге енгендегі оқиғаларын

жазған екен. Сол Санжардың күнделіктегі жазбасын оқыту арқылы

«Тыңдайық» айдарында мәтінді тыңда. Мәтін не туралы екенін айт.

Таныс емес сөздерді теріп жаз. Мұғалім мағынасын көршіңмен

талқыла тапсырмаларын орындатады. Мұнда «Көршіңмен бөліс»

ойынын жүзеге асыруға болады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Көршің-

мен

бөліс»

ойыны

362

Келесі сиқыршы тапсырмасы «Тыңдайық және жауап берейік» деп

аталады. Мұғалім кестеде берілген сұрақтардың жауаптарын табу

керектігін оқушыларға түсіндіреді, өзі бастап үлгі көрсетеді. Егер

уақыт қалып жатса, мұғалім сиқыршының рөлін ойнап жүріп, мәтінді

толық мазмұндап берулерін сұрайды. Бұл тапсырманы «Ойды

жалға» ойыны арқылы жүзеге асыруға болады. Бұнда 1 оқушы

мәтіннің басын бастаса, екінші оқушы ортасын, келесі соңын, солай

мәтінді қайталап баяндатуға болады. Бұл оқушылардың зейінін

тұрақтандыруға үлкен септігін тигізеді.

Тыңда

Әңгімені тыңда, жүргізіп оқы. Түсінгеніңді айт.

...Біз 2070 жылға тап болыппыз. Бізге бірнеше оқушы жақындап

келді. Бізбен танысты. Олар бізді өз мектептеріне алып барды.

Олардың мектептері біздің мектептерден тым өзге. Мектепте

балалар 7 шетел тілін меңгереді. Мектептері озық

технологиялармен жабдықталған. Балалар оқулық ұстамайды. Бәрі

планшет ішінде. Оқушы қалаған пәнді ғана оқи алады. Мектеп

формалары да басқа. Ұттық үлгіде тігілген. Ең жақсы жаңалық –

қазақ тілінде барлық әлем халықтары сөйлей біледі екен.

Біз өзімізге жаңа дос таптық. Оның аты – Самғат. Ол ертең бізге

қаланы аралатады.

Оқушылар бір-бірін «Жұлдызша», «Төртбұрыш», «Үшбұрыш»

белгілері арқылы бағалайды.

7 м

ин

Жек

е жұм

ыс. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқулық

Сиқыршы келесі тапсырмасын «Сөйлесейік!» айдарымен береді.

Бұл жерде оқушылар болашақ мектебі туралы ойларын болжап айтып

түсіндіреді. Мұнда 4.1.3.1 мақсаты жүзеге асырылады.

5 м

ин

Жек

е,топ

-тық,

жұп

тық

жұм

ыс

(4оқуш

ы

) Оқулық

Қор

.

бөлім

«3 Қ» стратегиясы арқылы сабақ қорытындыланады.

Маған қиын болды.

Маған қызық болды.

Маған қажет болды.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Сөзге қосымшалар жалғау кезінде

үндестік заңын сақтау

2. Тыңдаған материалдың (ұзақтығы 2-

2,5 мин) мазмұны бойынша

сұрақтарға жауап беру/сөйлемді


анықтау/кесте толтыру/кластер



• Қосымшаларды сөздерге дұрыс жалғайды.

Тыңдаған мәтіні бойынша сызба, кластер, кесте

толтыра алады.

Рефлексия







363


Осы сабақтың барысында менің келесі сабағыма қажет болуы мүмкінқандай мәліметтер немесе


Сабақтың тақырыбы Менің қиялымдағы мектеп. (4-тоқсан, 8-тарау). 123-сабақ

Дағды Айтылым мен жазылым



(инфографикалар, энциклопедиялар, ғаламтор) қолдана білу

4.4.2.1 Оқыған \аудио\бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар


Лексикалық минимум Ақпарат, жаңа

Алдыңғы білім Болашақтың мектебі



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

- Балалар, бүгін бізге сабаққа Азамат пен Тілеухан өз ойларымен

бөлісуге келіпті. Олар: «Өз қиялымызды ауызша және жазбаша жеткізе

аламыз», – деп келіп отыр.

- Ал, біздер ше? Өз қиялымызды айта және жазып бере аламыз ба?

Қалай ойлайсыңдар, балалар, сендер өздеріңе сенімдісіңдер ме? Олармен

бәстесіп көреміз бе?

- Иә.

- Жарайды, ендеше тапсырмаларға кезек берелік, – деп мұғалім

сабақты бастайды. Сыныптың сабаққа дайындығын тексереді.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Алғашқы тапсырма «Жаттығайық» деп аталады. Мұнда сөйлемдерді

салыстыр. Мәндес сөздерді қолданып өз мысалыңды айт тапсырмасы

орындалады. 4.2.1.1 мақсаттары жүзеге асырылады. Оқушылар

тапсырманы салыстыра отырып, қажет және керек деген сөздердің

мәндес екеніне көз жеткізеді, мағынасын таниды. Қосымша осы мәндес

сөздерге өз жандарынан басқа сөйлемдер құрау арқылы «Менің

пікірім...» ойыны арқылы оқушылар өз ойларындағы сөйлемдерінен

тұжырым жасай білуге дағдыланады. Сынып қабілеті төмен болған

жағдайда оқушылар тілдік құрылыммен жай танысып, алдағы мәтінді оқу

барысында осындай құрылыммен жазылған сөйлемдерді оңай түсіне алу

деңгейіне жете алуын қамтамасыз етумен ғана шектелуге болады. Ал

сынып деңгейі жоғары болған жағдайда, оқушыларға модаль сөзге

қатысты жазу тапсырмасын беруді мұғалім ұйымдастыра алады.



3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

«Менің

пікірім...»

ойыны,

айтылым

364

Негізгі б

өлім

Келесі «Сөйлесейік» тапсырмасында оқушылар ұсынылған жоспарға сай

«Жаңа заманның мектебі қандай болуы керек? сұрағына жауап беріп, ол

туралы өз ойларын жоба қорғау не постер арқылы дәлелдей алады. Онда

4.4.2.1 мақсаты жүзеге асырылады. Оқушылар тілдік құрылымдарды

дұрыс қолдануға машықтанады. Осы жерде Тілеухан мен Азаматтың

сөйлесіп тұрған суреті және жоспар, тілдік құрылымдар тақтада ілініп

тұруы талап етіледі.

5 м

ин

Жек

е

Жоба

қорғау не

постер

Тілдік

құрылым

жазылған

жолақша-

лар

Келесі «Оқиық» тапсырмасында Азаматтың дәптеріндегі жазбасын

мәтін ретінде пайдаланып оқып, оның арман- мақсатынан түсінгендерін

оқушылар айтып береді. Сынып оқушыларының қабілеті аса жоғары

болған жағдайда тапсырманы мұғалім өз қалауы бойынша күрделендіре

алады. Мысалы, мәтінді пайдаланып оқушылар өз қиялындағы мектеп

туралы айтуларына болады.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

Келесі «Оқиық және жауап берейік» тапсырмасында мәтін мазмұны

кестеге сай тексеріледі. Мұнда «позиция таңдау» стратегиясы «Иә» және

«жоқ» арқылы анықтауды көздейді. Оқушылар таңдау жасаған

жауаптарын стикерлер жапсырумен орындайды. Стикер іштерінде алдын

ала «иә» және «жоқ» жазулары жазылып қойылады.

Оқылым тапсырмасын орындау барысында мұғалім қосымша түсіндірме

жұмысын да қатар алуына болады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Стикер

Келесі шығармашылыққа негізделген тапсырма «Ойланайық» деп

беріледі. Мұнда оқушы өз қиялыңдағы мектеп туралы ойланып, сурет

салып көреді. Үлгіге Азаматтың қиялынан туған дайын бір суретті

мұғалім ұсынып, оқушыларының шабытын шақырады. Сурет «Менің

қиялымдағы мектеп» деп аталады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Сурет

Келесі «Есте сақтайық!» тапсырмасы бүгінгі жаңа сөз бен оның мәндес

сөзі «мәлімет» және «ақпарат» сөздеріне баса назар аудартады.

Қайталата айтқызып, мағынасын игертеді. Олар өзара мәндес сөздер

екеніне мысалдар арқылы оқушылардың көздерін жеткізеді.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Келесі «Жазайық» тапсырмасында оқушылар өз қиялындағы мектеп

туралы жазады. Жоспарды басшылыққа алады. Тілдік құрылымдарды

қолданады. Оқушылар жазылым соңында өз- өздерін және көршілерін

тексереді және бағалайды. Оқушылар өздерін және көршілерін бағдаршам

бойынша бағалай алады. Мәтінді өзара редакциялау немесе түзету.

«Түзету» – бұл серігіңіздің мәтінін төмендегі мәселелер тұрғысынан

тексеру: орфографиялық қателер грамматикалық қателер тыныс

белгілерінің болмауы сөйлемдердің аяқсыз қалуы. Жаттығу: Абзацты

қайтадан оқыңыз. Орфографиялық, пунктуациялық және грамматикалық

қателерді көрсету үшін тиісінше шеңбермен белгілеңіз, астын сызыңыз

немесе түзету белгілерін пайдаланыңыз.

5 м

ин

Жек

е, топ

тық, ж

ұп

тық

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Автор орындығында жазған мәтіндерін оқып, оқушылар өз ойларымен

бөлісе алу мүмкіндігіне ие болады.

Мұғалім оқушыларды «Жарайсың!», «Өте жақсы!», «Жақсы!», «Тамаша!»

сияқты мадақтау сөздерімен мадақтайды.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Автор

орынды-

ғы

365

Қор

. бөлім

Рефлексия

«Білім ағашы» – оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі. «Білім


жазып, жапсырады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Смайлик



1. Берілген тірек сөздер мен жоспардың негізінде

қысқа монолог құру (инфографикалар,


2. Оқыған \аудио\бейнематериалдың мазмұнын дайын


3.


Берілген сөздер мен сөз

тіркестерін пайдаланып мәтін


Жоспарға сүйеніп мәтін

мазмұнын айтып бере алады.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Заманауи көлік. (4-тоқсан, 8-тарау). 124-сабақ

Дағды Айтылым мен жазылым, грамматика




4.4.2.1 *Оқыған/аудио/бейнематериалдың мазмұнын дайын жоспар


Тілдік міндеттер Салыстырмалы шырай категориясы

Жаңа сөздер Заманауи, сапалы, қуатталады

Алдыңғы білім Менің қиялымдағы мектеп


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

366

Кір

іспе

Мұғалім сабақты көлік туралы әңгімемен бастайды. Сабаққа бірнеше

жаңа үлгідегі мәшинелердің суретін әкеліп, оларды ертеде шыққан көлік

түрімен салыстыра сипаттайды. Әңгімеге оқушыларды да тартып,

олардың үйінде қандай мәшине барын, олардың артықшылықтарын

сұрақ қоя отырып айтуға жетелейді. Осы әңгіме барысында оқушылар

«заманауи» және «сапалы» сөздерімен танысады. Дер кезінде

оқушылардың сөздерді дұрыс айта алуына мән беріліп, жаттықтыру

жұмыстары жүргізіледі. Одан әрі мұғалім оқушыларды оқулықпен

жұмыс істеуге бағыттайды.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Алғашқы тапсырма «Оқиық» деп аталады. Онда өзімізге таныс

кейіпкерлер Азамат, Санжар, Тілеухан, Самғат, көрші ағайлар сыртта

тұрып сөйлесіп тұрғандары бұлтта жазылып көрсетіледі. Сол жазудағы

мәтіндерді оқушылар оқу арқылы жаңа заманауи көлік түрімен

танысады. Оның ерекшеліктеріне мән беріп оқиды. Және сапасы мен

қуатына да ерекше таңғалады. Заманауи көліктің пішіні мен көлеміне де

мән беріледі. Осы мәтін арқылы жаңа сөздердің қолданылу үлгісімен

танысады. Денсаулыққа зиян келтірмеу қауіпсіздігіне тоқталады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

Келесі «Ойланайық» тапсырмасында

А. Мәтіннен Қандай? сұрағына жауап беретін сөздерді тапқызады. Оны

Үлгі бойынша: Қандай? Заманауи деп дәптерлеріне және тақтада тізіп

жазады.

Ә. Сөздерге берілген қосымшалардың бірін жалғап жазады. Осы

тапсырманы орындату барысында мұғалім «заманауи» сөзінің өзге

сипаттау сөздері сияқты (сын есім секілді) салыстыру мағынасын

үстейтін қосымшаларды өзіне жалғамайтындығын жете түсіндіреді.

Егер оқушылар үшін әлі де болса жаттығу жұмыстарын орындату

қажеттігі белгілі болып жатса, мұғалім өз тарапынан құрастырған


5 м

ин

Жек

е

«Жаттығайық» тапсырмасында көп нүктенің орнына тиісті ырақ-

ірек-рақ-рек- қосымшаларын қойдырып сөйлемді толықтырып жазу

беріледі. Мысалы:

1. Бұл мәшине ыңғайлы.... Мұнда берілген жұрнақ қиындыларын

магнитпен жылжымалы түрде қосымша тағы бірнеше сөздер

пайдаланып, сөйлем құрастыртуға болады.

3 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Еске сақта» айдарында заманауи сөзіне бірнеше тіркестер мен

сөйлемдер құрастыртып, оқушылардың айтылым және жазылым

дағдыларын шыңдайды. Және дөңгелек сөзі – пішін мағынасында және

көліктің бөлшегі мағынасында қолданылатыны ескертіліп, мұғалім

тарапынан түсіндіріледі.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Тақта

«Сөйлесейік» тапсырмасында оқушылар екі суретті салыстырып

сипаттап береді және оған берілген үлгіні қолданады.

Мыс: Көрші ағайдың көлігі Самғаттың көлігіне қарағанда ескілеу. Осы

тұрғыда оқушылармен диалог ұйымдастыруда «Интервью» әдісін

пайдалануға болады.

Оқушылар бір-бірін «бағдаршам» әдісімен бағалайды.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

367

«Жазайық» тапсырмасында:

А. Көліктерді сипаттауға қатысты тағы қандай сөздерді қолданар едің?

Көлікке жазылған сөздерді пайдаланып, сөйле және

Ә. Үлгіге қарап, екі көлікті салыстырып жаз.

Үлгі: Көрші ағайдың көлігіне қарағанда Самғаттың көлігі жылдамырақ.

Бұл тұста оқушы қиялына ерік беріп:

-Сен көлікті тағы қалай безендірер едің? – деп оқушыларды не

сөйлетуге, сөйлем құрауға баулуға болады.

Оқулықта ұсынылған жазылым тапсырмасы оқушылардың жазылым

дағдысын қалыптастыруға бағытталған. Оқушылар жазылым

жұмыстарын аяқтағаннан кейін, бірін-бірі тексеріп, кейін өз

жұмыстарын жетілдіріп, өңдеу шаралары жүргізіледі.

Мұғалім оқушыларға смайликтер ұсыну арқылы бағалайды.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқулық

Келесі шығармашылық тапсырма: Оқушыларға 5 минут ішінде өз

қиялдарындағы көлік суреттерін салдыруға болады.

5 м

ин

Жек

е,топ

-

тық,

жұп

тық

жұ

мы

с

(4о

қу

ш

ы)

Қосымша ақпарат: оқушылардың көлік бөлшектерінен хабарлары бар

ма, соны байқау мақсатында: – Кім, көліктің қандай бөлшектерінен

тұратынын біледі? – деп, әсіресе сынып ер балаларының

қызығушылығын арттыруға болады. Бұл ретте көлік маркаларын да сөз

ете кетуге болады. Бұл оқушылардың көлік туралы білімдерін кеңейтуге

септігін тигізеді.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қосым-

ша

ақпарат

Қор

ыт.

бө

лім

БББ кестесі арқылы сабақ қорытылады. Мұнда оқушы «бұған дейін

білдім», «бүгін білдім», «білгім келеді» парақшада жауап береді.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім






2. Оқыған/аудио/бейнематериалдың


4.


Мәндес және қарсы мәндес сөздерді мәтіннен

іздеп тада алады.

Оқыған әңгіменің мазмұнын жоспарға қарап


Рефлексия










368

Сабақтың тақырыбы Сиқырлы доп. (4-тоқсан, 8-тарау). 125-сабақ

Дағды Айтылым мен тыңдалым


4.2.4.1 Жоспар\жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау

4.2.5.1 *Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді (менің түсінігім





Лексикалық минимум Сұйық, атқару жаңа сөздерін үйреніп,

«Не? Не үшін? Қандай?» сұрақтарына жауап бере білуге үйрету. Сын

есім.

Алдыңғы білім Заманауи көлік

Пәнаралық байланыс Дүниетану, өнер


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

- Балалар, бүгінгі сабағымыз кәдімгі доп туралы болмақ. Ал доптың

түрлері бола ма? Қандай доп түрлерін білесіңдер?

- Иә, сол доптардың бірі – футбол добы туралы сөз қозғаймыз. Футбол

добын білеміз бе? Ол қандай болады? Оны теуіп ойнап көрдіңдер ме?

Оның басқа доптардан қандай ерекшеліктері бар?

- Сонымен бүгінгі сабақ «Сиқырлы доп» деп аталады. Ал, балалар,

сабақ не үшін сиқырлы доп деп аталып отыр, қалай ойлайсыңдар?

Әңгіме доптың қандай сиқыры туралы болмақ деп ойлайсыңдар?

«Болжау» стратегиясы жүзеге асырылады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Айтылым

Келесі «Көрсетейік және айтайық» тапсырмасында тақтада ұшқыш

мәшине ішінде 5 адам отырғаны, олардың төртеуі төмен қарап тұрғаны

сөз бұлттары арқылы беріліп, кейіпкерлер арқылы оқушыларды сөйлесім

дағдысына алып келеді. Онда оқушылар көрген суреттері арқылы

оқиғаны болжайды және «Балалар қайда бара жатыр? Олар не нәрсеге

таңғалуы мүмкін?» деген сұрақтарға жауап беру арқылы өз

болжамдарын жасайды.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Тақта

Негізгі б

өлім

Келесі «Жаңа сөз үйренейік» тапсырмасында манағы оқушылар

болжамдарында кездескен жаңа сөздер еске түсіріліп, Бұл не?

сұрақтарына жауап алынып, мұғалім тарапынан сөз мағыналары

түсіндіріледі. Оған ішінде су (сұйықтық) бар әртүрлі пішінді ыдыс,

сусын түрлері т.б. суреттерін көрсетуге болады. Бұлардың бәрі сұйықтық

болып табылады деп анықтамасын қоса түсіндіреді. Өйткені сұйық нәрсе

сұйықтық деп аталады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық/

сөздер

жазылған

жолақша-

лар

369

Келесі «Жаттығайық» тапсырмасында сиқырлы доп оқушыларға

жаңылтпаштар оқытып және өз беттерінше жаңылтпаш шығара

алуларына мүмкіндік туғызады. Оған кейіпкерлердің бірі Тілеуханның

аузынан бұлт сөздерін көрсете отырып, жаңылтпаштарды мысалға

келтіреді. Мысалы:

Мен суық су іштім.

Сен сұйық су іштің.

Екеуміз де су іштік.

Сұйық суды көп іштік.

Әрі қарай оқушы фантазиясына қарай жаңа жаңылтпаштар туындап,

оқушы дүниетанымы, ой-өрісі кеңи түседі.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Айтылым

Сиқырлы

доп

Келесі сиқырлы доп тапсырмасы «Тыңдайық» деп аталады. Онда

оқушылар Самғат атты кейіпкердің аузынан шыққан бұлт сөзінен

футбол добы туралы және оның ішінде болатын сұйық зат туралы

мәтінін оқып, бұл футбол добының ерекшеліктері мен құпия сырларына

тоқталады. Оқушылар тыңдау және жүргізіп оқу арқылы бүгінгі

тақырып не үшін сиқырлы доп деп аталғанын түсініп, өзге

ғаламшардағы болашақ футбол добының сиқырына қанық болады.


Тыңда және жүргізіп оқы. Түсінгеніңді айт.

Мынау – доп. Бұл доптың ішінде сұйықтық бар. Балалар доп ойнаған

кезде ол қатты затқа айналады. Балалар футбол ойнап болған соң,

допты ашып, қатты затты ішінен алып шығады. Мынау зат жарыққа

айналып, қараңғы бөлмеде шырақ/лампа/ шам қызметін атқара алады.

Бұл – энергия үнемдеу үшін өте тиімді нәрсе.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Тыңда-

лым

Сиқырлы доптың «Тыңдайық және жауап берейік» тапсырмасы

мәтінді тыңдауға құрылған және берілген кестедегі сөйлемдерді оқыған

мәтін мазмұнына сай сәйкестендіріп, «Дұрыс» немесе «бұрыс» жауапты

анықтайды. Стикермен белгілейді.

Оқушылар бір-бірін «Шапалақтау» арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Стикер

Келесі сиқырлы доп тапсырмасы «Сөйлесейік» тапсырмасы болып

келеді.

Мұнда :

-Балалардың болашаққа саяхаты қалай өтіп жатыр? Сендер онда

болсаңдар нені көрер едіңдер? – деген сұрақтар алға тартылады және

оқушы жауаптары:

... көрер едім/...көретін едім

... барар едім/ ...баратын едім

... сұрар едім/ ...сұрайтын едім деген түрде берілуі талап етіледі.

Мұғалім оқушыларды «Жарайсың!», «Бәрекелді!», «Өте жақсы!»,

«Жақсы!» деген мадақтау сөздермен бағалап отырады.

7 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Сергіту сәті: Осы тұста оқушыларды бір шеңберге тұрғызып, мұғалім

сиқырлы доптың шұғыл сұрақтарын қою арқылы бүгінгі сабақты

пысықтап бекіте алады.

5 м

ин

Жек

е,топ

-

тық, ж

ұп

-

тық

жұм

ыс

(4оқуш

ы)

370

Шешім: Сиқырлы доп бізге қандай жаңа сөздерді үйретті? Еске

түсірейік. Мұнда мұғалім оқушылардан «Ұшты- ұшты» ойыны арқылы

жаңа сөздерді қайталатады.

Мыс: Ұшты-ұшты – мәшине ұшты, ұшты-ұшты – сұйықтық ұшты, т.б.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Доп

Қор

. бөлім

Сабақ «Екіжақты күнделік» стратегиясымен қорытындыланады.



білгенім

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Жоспар\жазбаларын қолданып, мәтінді


2. Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді

(менің түсінігім бойынша, ... оның пікірінше,

... оның айтуынша, ... кейбір адамдардың





анықтау


Мәтіннің мазмұнын жоспарға сүйеніп айтып


Шығарманың кейіпкеріне баға береді.

Мұғалімнің жетелеуімен оқиғаның себебін

анықтайды.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Ақылды үй. (4-тоқсан, 8-тарау). 126-сабақ






4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып\ шолып\белгі

қойып оқу

Тілдік міндеттер Даму, келесі, әсіресе жаңа сөздерін үйреніп,

Қалай? сұрағына жауап бере білуге үйрету.

Алдыңғы білім Сиқырлы доп


371

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

– Балалар, бүгінгі сабақты біздер Тілеухан атты кейіпкерімізбен бірге

өткізетін боламыз. Тақтада – Тілеуханның суреті. Бұлт сөздері арқылы

бізге: – Самғат мені өз үйіне қонаққа шақырды. Мені алда тағы қандай

қызықтар күтіп тұр деп ойлайсыңдар? – деп балаларды болашақты болжау

үшін сөзге тартады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Болжау

страте-

гиясы»

Келесі тапсырмада Тілеухан болашақтағы Самғаттың көп қабатты үйінің

суретін көрсетеді. Ол суретте әр кескін, әр зат атауын нөмірленген

бағыттаушы белгілермен нұсқап отырады. Және оқушылардың назарын

суретке аудартып, «Көп қабатты тұрғын үй туралы не айта аласың?»

деген сауал қояды. Бұл 4.2.3.1 мақсатын жүзеге асыруды көздейді.

Оқушылар ол көп қабатты үйдің артықшылықтарына ерекше мән беріп

байқайды, таңғалады. Осы ретте оқушы ойларын толықтыру мақсатында

келесі тапсырмаға ойысады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сурет

Негізгі б

өлім

Келесі «Оқиық» тапсырмасында «Ақылды үй» мәтінін түсініп оқу мақсат

етіледі. Мәтінде ерекшеленген сөздерге мән беріліп, мағынасы ашылады.

Және қолданысы ескеріледі. Жаңа сөздерді қайталап оқиды, жаттығады,

естеріне сақтайды.

Мұғалім бұл тапсырманы тереңдету туралы ойланатын болса, осы

оқылым мәтіні негізінде жаңа сөздерді кейіпкер сөзін үшінші жақта

баяндап айту не жазу жұмыстарын ұйымдастыра алады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

372

«Оқы және жауап берейік» тапсырмасы бойынша мәтіндегі үй туралы

қандай ақпарат саған айрықша ұнады? Мәтіннің ұнаған тұсын оқып бер –

деген сұрақтарға оқушыларды тарту арқылы неліктен мәтін ақылды үй

аталғанын мұғалім түсіндіріп кетеді. Себебі:

Үлгі: Әр қабаттағы балкон үлкен алаңға ұқсас. Бұған ашық алаңқайға

ұшатын көліктер келіп қонады. Бұнда әр тұс ескерілген. Сондықтан

ақылды үй деп аталады.

Мұғалім оқушылардан материалды түсінгенін немесе түсінбегенін

(мұғалім қандай да болмасын ұғым, ұстаным, үдеріс туралы түсіндіру

барысында және т.б.) білдіретін белгіні көрсетуін сұрайды.

Мұғалім оқушылармен бұл белгілерді қолдану туралы алдын ала келісіп

алуы тиіс:

Мен түсінемін__________ және түсіндіре аламын

(қолдың үлкен саусағы жоғары бағытталған)

Мен әлі де түсінбей отырмын _________(қолдың үлкен саусағы

жанға қарай бағытталған)

Мен сенімді емеспін _______________(қолды бұлғау)

Мұғалім белгілерге қарап, әр топтың оқушыларынан сұрайды. Алынған

жауаптардың қорытындысы бойынша мұғалім тақырыпты қайталап

оқыту, бекіту немесе бағдарлама бойынша материалды қайта оқытуды

жалғастыру туралы шешім қабылдайды.


«Жақсы!» деген мадақтау сөздерімен бағалап отырады.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Келесі «Ойланайық» тапсырмасында манағы мәтіндегі сары түспен

ерекшеленген сөздермен берілген сөйлемдерді сәйкестендіру көзделеді.

Мұнда жаңа сөздердің қолданыстағы орнын оқушылардың анықтай алуы

ескерілген.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Келесі «Сен білесің бе?» тапсырмасында оқушылардың бүгінгі алған

білімдеріне осы айдармен қосымша тың мәліметтер бере отырып,

оқушылардың білім қорын молайту жүзеге асады. Бұнда ақылды үй

қазірдің өзінде елімізде бар екені және олар төтенше жағдайлардың

алдын алуға қауқарлы екенін мұғалім баса түсіндіріп кетеді.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

тық ж

ұм

.

Сы

ны

п

«Назар аударайық» айдарында «фантастикалық әңгіме дегеніміз –

ойдан шығарылған шығарма» деген анықтама оқушыларға түсіндіріліп

беріледі. Сөздіктермен жұмыс жасалады.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Сөздік-

термен

жұмыс

«Кел, сөйлесейік» айдарында оқушылар жұптаса көршілерімен диалог

құрады. Онда арнайы дайындалған бір топ сұрақтар легіне жауап беріп,

сұрақ-жауап орын алады.

Оқушылар бір-бірін смайликтер ұсыну арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е, топ

-

тық, ж

ұп

тық

жұм

ыс

(4оқуш

ы)

373

«Ізденейік» айдарында оқушыларға

«Болашақтағы ауылдың үйі қандай болады деп ойлайсың?» деген сұрақ

төңірегінде ғаламтордан мәлімет іздеп, постерге қорғау жүктеледі.

Оқушылар өз беттерінше сурет салып, өз қиялындағы жер үй туралы

постер қорғап, айтып береді.

Үлгі: Менің ойымша, 2070 жылы ауылдағы үйлер электр қуатын күннен

алатын болады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Постер-

ге

қорғау

Қор

.

бө

лім

Сабақ «Роунд-Робин» стратегиясы бойынша оқушылардың 1 сөйлем

арқылы қорытуымен рефлексия жасалып аяқталады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім









ақпаратты тауып\ шолып\белгі қойып

оқу


Тақырыпқа қатысты сұқбатқа қатыса алады.

Нақты ақпаратты тауып оқиды.

Рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқумақсаттары қолжетімді болды ма?









Сабақтың тақырыбы Өзгеру мен даму. (4-тоқсан, 8-тарау). 127-сабақ








Лексикалық минимум Өзгеру, кезінде жаңа сөздерін үйреніп,

Кім? Не? Қашан? Сұрақтарына жауап бере білуге үйрету.

Алдыңғы білім Ақылды үй



374

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Балалар, әлем күнде өзгеру үстінде. Күннен-күнге ғылым қарыштап дамып,

техникалық өзгерістер көбеюде. Мәселен, жай телефонды алайық. Аз уақыт

бұрын телефон тек сөйлесу құралы болса, қазіргі таңда телефон арқылы

сөйлескен кісіңді көре аласың, оған хабарлама жаза аласың, интернет

желісінен қажетті ақпараттарды ала аласың. Осының бәрі күн сайынғы оң

өзгерістер және жақсы жаңалықтар болып табылады. Міне, бүгінгі

сабағымыз осы өзгерулер мен даму тақырыбына арналады. Тақырыпқа сай

өзгеру, кезінде жаңа сөздерін қолданып, сөйлеп үйренеміз.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Телефон

«Көрсетейік және айтайық» айдары бойынша оқушыларға суреттер

ұсынылады. Олар суреттерге қарай отырып, қай суретте қандай өзгерістер

байқалатынын айтып береді. Бұл ретте «Не өзге?» ойынын ойнатуға

болады. Оқушылар суреттердегі заттардың пішіні, сырты, безендіруі,

ыдысы, түр-түсі т.б. қасиеттеріне қарай қандай өзгерістер

байқағандықтарын әңгімелеп суреттейді.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Суреттер

Негізгі б

өлім

«Қолданайық» тапсырмасында «Өзгеру» мен «даму» сөздерінің

мағынасын оқушылар мұғалім көмегімен ажыратады. Сөздікті қолдана

отырып мағынасын меңгереді. Берілген суреттер арқылы бұрынғы қалпы

мен өзгерген заттар қалпын салыстыра байқап, байқампаздық қасиеттерін

жетілдіреді.

5 м

ин

Жек

е

Сөздіктер

Келесі «Сөйлесейік» айдарында интернетте отырған кейіпкеріміз арқылы

болашақта адамдар үйде отырып бағасы көрсетілген тағам не заттарды

тұтына алатынына көз жеткізеді. Бұған таңғалмасқа болмайтынын

қасындағы бала таңданысынан бейнелеп көрсетеді. Мұнда болашақтың

ауылы алыс емес екенін және қазірдің өзінде интернет дүкендері

қолданыста барынан мұғалім оқушыларға қосымша ақпараттар бере алады.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Интернет

байланыс

375

Келесі «Тыңдайық және жауап берейік» айдарында оқушыларға ішінде

жаңа сөздер көп қатысқан диалогті тыңдауға ұсынады. Онда диалогпен

таныса отырып, оны жаңа сөздермен толықтырады.

Қажет сөздер: тапсырыс, даму, ақпарат, хабарлама, жәшік

Бұнда кейіпкерлердің сөйлесуі арқылы оқушыларға болашақтағы даму

өзгерістерінің қандай дәрежеге дейін болатынын таныту көзделеді.

Оқушылардың көздерін жеткізеді.



Диалогті тыңда. Сөздермен толықтыр.

- Сұңғат, дүкенге тапсырыс бердің бе, балам.

- Иә, анашым, тапсырыс беріп жатырмын, ақпарат өңделіп жатыр, жауап

күтіп отырмын.

- Ғажап, сонда сендер дүкенге бармайсыңдар ма?

- Жоқ, қазіргі заманда адам дүкенге бармайды ғой. Бізге тапсырыс

бойынша тамақты әкеліп береді. Көлік тұрағының қасында әр пәтерге

арналған жәшік бар. Сол жерге тауар түскенде бізге дыбыстық хабарлама

келеді.

- Иә, адамдар да, заман да – бәрі өзгерген. Бірақ маған ұнайды. Өзгеру

бұл даму емес пе? Керемет.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

Келесі «Ойланайық» айдарында берілген мәндес сөздерді орынды

анықтау тапсырылады. Оқушылар сөздердің мағынасына мән беріп, мәндес

сөздерді табады. Егер оқушылар үшін әлі де болса жаттығу жұмыстарын

орындату қажеттігі белгілі болып жатса, мұғалім өз тарапынан құрастырған


5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Жаттығайық» тапсырмасы оқушыларға берілген үлгіні пайдаланып,

сөйлем құрап жазуды жүктейді. Ол үшін төмендегідей үлгіні ұсынады:

Бұрын ғарышкерлер ғарышқа кептірілген тағамдар алып жүрді. Ал қазір

ғарышкерлердің тағамдарын арнайы сықпаға салады.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқулық

Бұнда оқушы жұпта талқылап жазылым алдындағы әзірлікті жүзеге

асырады. Бұл жерде «Ойды жалғастыр» ойынын ұйымдастырып,

балаларды шапшаң ойлап, сөз саптауға баулу жұмыстарын оздыруға

болады.

Оқушылар бір-бірін смайликтер ұсыну арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е,топ

тық,

жұп

тық

жұм

ыс

(4оқуш

ы)

«Жаттығайық» айдарында ұсынылған сурет желісі бойынша үлгіге қарап

жазу жұмысы беріледі. Онда оқушыларға зиянды қалдықсыз заттарды

қолдану не өндіру мақсатында болашақта сусындар тек қағаз қораптарда

ғана болады. Өйткені қағазды қайта өңдеуге болады.

Болашақта дүкендер болмайды. Өйткені адамдар ғаламтор арқылы сауда

жасайды. Деген мысалдар беріліп, олардың жаңаға деген көзқарастарын

қалыптастыру, ойлай отырып жазу дағдысын ұштау көзделеді.


«Жақсы!» деген мадақтау сөздермен бағалап отырады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сурет

376

Қор

. бөлім

Мұғалім оқушыларды «3-2-1» арқылы бағалайды. Ол төменде

көрсетілгендей жүзеге асырылады:

Бүгінгі сабақтан алған 3 маңызды ақпарат;

Бүгінгі сабақта қиындық тудырған 2 нәрсе;

Бүгінгі сабақта ұнаған 1 іс-әрекет. 3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Шығарманың кейіпкері туралы пікірлерді

(менің түсінігім бойынша, ... оның пікірінше,

... оның айтуынша, ... кейбір адамдардың


3. 2. Тыңдаған мәтін бойынша оқиғаның себеп-



анықтау


Шығарма кейіпкеріне баға береді.

Мұғалімнің қолдауымен оқиғаның себебін анықтай

алады.

Рефлексия











Дағды Грамматика, тілдік дағды







4.1.3.1 Тыңдаған материалдың ұзақтығы (2-2,5 мин), мазмұны бойынша

сұрақтарға жауап беру

4.4.3.1 Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін (үтір, қос нүкте),



қолдану

Лексикалық минимум Өткенді еске түсіріп, сұрақтарына жауап бере білуге үйрету

Алдыңғы білім Өзгеру мен даму



377

С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту


Кір

іспе

-Балалар, бүгінгі сабақта «Сөздерге қосымшаларды

дұрыс жалғай аламын» айдарын басшылыққа алып

жұмыстанатын боламыз. Бүгінгі сабақ жарыс сабақ болмақ.

Яғни, бүгінгі сабақ қайталау сабағы болғандықтан, өткен

сабақтардан алған білімімізді дәлелдейміз. Алғаш тапсырма

берілген сөйлемдегі сөздерге тиісті қосымшасын дұрыс

жалғау болып табылады. Бұнда 4.5.1.2 мақсаттары жүзеге

асырылады. Жарыс сабақ екі топқа не командаға бөлініп

орындалуы тиіс.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Сөз тіркесін құрай аламын» Келесі тапсырма сөздер

топтамасынан бірнеше сөз тіркестерін мағынасы мен орын

тәртібін сақтап құрау сұралады. Бұл тапсырма да екі

команданың қайсысы көп сөз тіркесін шапшаң құрай алуына

негізделеді.

ҚБ. «Ауызша сөзбен бағалау» – бағалаудың кең таралған

түрi. Мұғалiм жаттығуды жақсы орындаған оқушыны

мадақтау арқылы ауызша түрде кері байланыс орнатады,

сәйкесінше оқушы өзінің осы материалды немесе ақпаратты

ойдағыдай меңгергенін түсінеді. Мұғалім жаттығуды

орындау барысындағы оқушының жіберген қатесіне

ешқандай белгі қоймай-ақ бағалайды. Қорытындысында

оқушы одан да биігірек нәтижелерге жетуі үшін не істеу

керектігін ойлайтын болады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық

Негізгі б

өлім

«Сөздердің мағынасын түсінемін және өзгерте аламын»

Келесі тапсырма сөздердің мағынасын түсініп және

бастапқы мағынаны өзгерте де қолдана алу шартын

көздейді. Мұнда оқушылардың зеректігі мен сөздік

қорының молдығы танылады, шапшаң ойлай білу

қабілеттері байқалады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

Ендігі тапсырма бойынша оқушыларға сөз мағынасын жете

түсінгенін анықтау мақсатында сөздердің мағынасын

түсінемін және мәндес мағыналы сөздерді тауып айта

аламын деген талап қойылады. Және 4.2.1.1 мақсаты


5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Сөздердің мағынасын түсінемін және мәндес сөздерді айта

аламын». Бұл тапсырма екі топқа бірдей мәтін ұсынып,

онда осыған дейін өткен жаңа сөздерді мәтін ішінен табу,

анықтау және мағынасын түсіндіру, мәтінді мазмұндау,

мәтін соңындағы сұрақтарға жауап беру арқылы жүзеге

асырылады. Мұғалім оқушыларды уақыт белгілеп,

қадағалап отырады.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

378

«Таныс сөздерге сүйеніп, мәтін мазмұнын түсіне аламын»

айдарындағы тапсырмада мәтінді толықтырып оқып, мәтін

соңындағы сұрақтарға жауап береді.

Оқушылар бір-бірін смайликтер ұсыну арқылы

бағалайды.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

т. ж.

Сы

ны

п

Суреттер

үлестіру

Сергіту: «Мимикалық жасыру». Оқушыларға өткен

тақырыптардан жаңа сөздер жасыру және оны тапқызу

арқылы жаңа сөздерді қайталатуға болады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

. бөлім

«3-2-1» әдісі арқылы рефлексия жасаумен

қорытындыланады.

-Бүгінгі сабақтан алған 3 маңызды ақпарат

-Бүгінгі сабақта қиындық тудырған 2 нәрсе

-Бүгінгі сабақта ұнаған 1 іс-әрекет

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Берілген сөздерге қарама-қарсы

мағыналы, мағыналас сөздерді табу







3. Тыңдаған материалдың ұзақтығы (2-

2,5 мин), мазмұны бойынша

сұрақтарға жауап беру

4. Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің

тыныс белгісін (үтір, қос нүкте),

қаратпа сөзден кейінгі сөйлемнің

тиісті тыныс белгілерін қолдану

5. Көптік\тәуелдік\жіктік\ септік

жалғаулы сөздерді ауызша\жазбаша

қолдану

6.


• Мәндес сөздер таба біледі.

Шығарма кейіпкеріне баға береді.

• оқыған шығарма бойынша сұрақтар құрастыра

алады.

Сөздерге қосымшаны дұрыс жалғайды.

Сөйлемді қатесіз жазады.

Рефлексия










379

Сабақтың тақырыбы Сағат неше? (4-тоқсан, 8-тарау). 129-сабақ

Дағды Айтылым, тілдік дағды


4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып\шолып \ белгі

қолдану

4.5.1.4 *Септік/жіктік формалардағы жіктеу есімдіктерін және септеулік


Тілдік міндеттер Сан есім. Септік жалғауларды қайталау.



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім оқушыларға сағат туралы жұмбақ жасырады. Мысалы:

Үш тілі бар, Тықылдаған үні бар. Егер балалар мұны да шеше алмаса,

тағы да жұмбақ ұсынады. Қозғалмастан бір елі, Түні бойы жүреді.

Оқушылар жұмбақ жауабын тапқаннан кейін сағаттың шығу тарихы

туралы, яғни оның пайда болғанына дейін уақытты адамдар қалай

болжап білгенін сұрауға, талқылауға болады. Оқушылар тарапынан

ешқандай дерек болмаса, мұғалім құмсағаттардың немесе

күнсағаттарының суретін көрсетеді. Одан әрі сабақтың тақырыбы осы

сағат екендігін хабарлайды.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сағат

«Жаңа сөздер үйренейік» айдарында бірнеше жаңа сөздер атауы

жазылған суреттер легі оқушылар назарына ұсынылып, оның не екенін

қайталап айтқызу арқылы жаңа сөздермен танысады. Бұнда сиқырлы

таяқ «Бұл не? Бұл не істеді?» сұрақтарын қояды, оқушылар сұрақтарына

жауап беру арқылы жаңа сөздер мәнін түсінеді.

Оқушылар өз-өздерін «Басбармақ» әдісі арқылы бағалайды.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сурет-

тер

легі

Негізгі б

өлім

Келесі «Ойланайық» тапсырмасында сиқырлы таяқ оқушыларға тағы

екі сурет арқылы суретті әңгімелеп беруін өтініп және олардың не

нәрсеге таңғалғандарын білгісі келеді.

5 м

ин

Жек

е

«Оқиық» айдарында сиқырлы таяқ оқушыларға мәтін ұсынып, оны

түсініп оқуларына кеңес береді. Оқушыларды сөйлетіп, сөйлесім

дағдысын шыңдауға жұмылдырады. Және жаңа сөздерді тағы бір мәрте

айтқызып, қайталатады.

5 м

ин

Мұғал

ім

- сын

ып

Оқу-

лық

Келесі «Оқиық және жауап берейік» тапсырмасында кестеде берілген

сөйлемдегі ойдың не дұрыс, не бұрыс екенін сиқырлы таяқшамыз +, -

белгісі немесе стикермен «иә», «жоқ» деп белгілеулерін тапсырады.

3 м

ин

Мұғал

ім

-сын

ып

380

«Еске сақтайық!» айдарында сағат тілінің көрсетуі арқылы не суреттер

ұсыну арқылы сағаттағы уақыттың айтылуын көру арқылы есіңе сақтау


Неше-

де?

Сағат неше (болды)?

1-де

2-де

3-те

4-те

5-те

6-да

7-де

8-де

9-да

10-да

11-де

12-де

1-ден

2-ден

3-тен

4-тен

5-тен

6-дан 5 минут кетті,

кеткенде

7-ден

8-ден

9-дан

10-нан

11-ден

12-ден

1-ге

2-ге

3-ке

4-ке

5-ке

6-ға 20 минут қалды, қалғанда

7-ге

8-ге

9-ға

10-ға

11-ге

12-ге

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс. Ж

ұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Тақта

«Жаттығайық» А тапсырмасы тікелей оқушылармен сағат тілін тану

бағытындағы практикалық көрсетілім болып табылады. Мұнда мұғалім

жетекшілігімен көрсетіп, жауап беру не оқушылар бір-бірімен жұптаса

үйрену көзделеді.

(4.5.1.2 көптік\тәуелдік\септік\жіктік жалғаулы сөздерді ауызша\жазбаша

тілде қолдану).

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Тақта

Ә тапсырмасы, керісінше, есіңе сақтаған сағат тілінің көрсетілімі

бойынша оқушылар есіңе сақтау арқылы сағат тілін дұрыс көрсетіп,

сурет салу тапсырылады.

5 м

ин

Жек

е,

топ

-

тық

ж.

жұм

ы

с (4оқу

шы

)

Сергіту: «Сағат неше?». Осы сұрақтан басталатын сұрақ-жауап арқылы

«Шеңбердегі доп» ойынын ойнату арқылы бірнеше сұрақтар қойылады.

Мысалы: Сағат неше? Кешке нешеде жатасың? Таңғы жаттығуға нешеде

тұрасың? т.б.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Оқу-

лық

Қор

.

бөлім

Мұғалім сабақты «Раунд-робин» стратегиясы бойынша оқушыларға 1

сөйлеммен рефлексия жасату арқылы қорытады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Смай-

лик




тауып\шолып \ белгі қолдану

2. Септік/жіктік формалардағы жіктеу




Мәтіннен қажетті ақпаратты тауып оқиды.

Қосымшалар мен шылауларды орынды

қолдана біледі.

Рефлексия






381





Сабақтың

тақырыбы

Музейде. (4-тоқсан, 8-тарау)

130-сабақ

Дағды Оқылым, тілдік дағды


4.5.1.5 Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап, жай және

құрмалас сөйлемдер құрастыру

4.3.1.1 *Мәтінді іштей, түсініп және қажетті ақпаратты


Тілдік міндеттер Өнертабыс, келесі, кезінде, алға жаңа сөздерін меңгерту. Өткен

шақ.

Алдыңғы білім Сағат неше?


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

– Балалар, біз бүгінгі сабағымызды ылғи өзімізде қонақта болатын

достарымызбен бірге өткізетін боламыз. Сабақ «Саяхат сабақ» болмақ.

Кейіпкерлерімізбен бірге музейге барамыз. Сонымен бүгінгі сабақ

«Музейде» деп аталады. Бірақ ол музей біздің қаладағы музей емес,

болашақтағы музейге саяхаттау болмақ.

Тапсырма бойынша мұғалім оқушыларға болашақ музейлер туралы диалог

оқытып, сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі туралы білімдерін бекітеді.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Саяхат

сабақ»

Айты-

лым

Мұғалім оқушыларға «Сөйлесейік» айдарымен кейіпкеріміздің бірі –

Тілеуханның суреті және бұлттағы сөзі арқылы тапсырмаларды біркелі

сұрақтар қою арқылы

«музей» сөзіне түсінік беріп алады.

Тілеухан сұрақтары:

- Музей дегеніміз не?

- Музейде қандай заттар болады?

- Қандай музейде болдыңдар?

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқулық Н

егізг

і бөлім

«Жаңа сөз үйренейік» айдарында (өнертабыс, келесі, кезінде, алға) жаңа

сөздерді және оның мағынасын мұғалім кесте бойынша түсіндіріп, қайталап

айтқызады, жаттатады.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық,

Сөздік-

тер

382

Бұл тапсырма келесі «Жаттығайық» айдарының

А) тапсырмасында қайтадан қайталанады, жаңа сөздерді сөйлем ішінде

қалдырылған бос орынға орнымен қолданады, оқушы санасына

тұрақтандырады.

Ә) тапсырмасында «Шатасқан сөздердің орнын тап» деп жаңа сөздердің

мағынасына да баса көңіл бөлінеді.

5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Есте сақтайық!» айдарында 4.5.1.2 мақсаттары жүзеге асады. Мұнда

«музей» сөзі мысалға алынады.

Ол барды.

Ол музейге барды.

Ол кеше музейге барды.

Ол кеше музейге досымен барды.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

Келесі «Жазайық» айдарында мұғалім алдын ала оқушыларға сұрақтар легі

сызбасын карточка түрінде ұсынып, осы сұрақтарға сөздердің орын тәртібін

сақтай отырып жауап беру сұралады. Мысалы:

Кім? Не істеді?__________

Кім? Қайда? Не істеді? __________

Кім? Қайда? Қашан? Не істеді? ___________

Мұғалім оқушыларды «Жұлдызша», «Төртбұрыш», «Үшбұрыш»


5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Болжайық, оқиық» айдарында кейіпкерлер суреті және оның астында

диалог мәтіндері беріледі.

А тапсырмасында 4.1.5.1 мақсаттары жүзеге асырылады. Онда оқушы

алдымен суреттерге мән бере қарап өз болжамын жасайды, әңгімелеп

береді.

Ә тапсырмасында сурет астындағы диалогті оқушылар рөлге еніп оқу


7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Оқиық және жауап берейік» айдарында оқушылар ұсынылған

сұрақтарға диалог арқылы жауап беріп, диалог мәтінінің мазмұнын

түсінгендерін нақтылай түседі.

Оқушылар бір-бірін «шапалақтау» арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

(4оқуш

ы

) Диалог

«Ойланайық» айдарында 4.2.5.1 мақсаты қайта іске қосылып, болашақта

ненің болып, ненің қолданыстан шығып қалу мүмкін екендігі туралы

оқушы болжамдарына ерік беріледі. Мұнда оқушы қиялдары шыңдалып,

фантазия, интуицияға сүйене жауап беру мүмкіндіктері пайда болады.

Болашақта тағы жаңа нелердің пайда болу мүмкіндігіне де тоқтала кетіп,

оқушы ойын жетелейді.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақ рефлексиялық эссе арқылы қорытындыланады. Оқушылар жұптаса

отырып мына сұрақтарға жауап беру арқылы сабақта туындаған өз ойларын

төмендегі үлгідегідей тізбектейді:

Алдымен біз былай деп ойладық...

Одан кейін біз мына проблемаға тап болдық...

Проблеманы шешу үшін ... жасадық

Бұдан біз ... көрдік

Демек, бұл мынаны білдіреді ...

Сонымен біз ... деген шешімге келдік.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Рефлек-

сиялық

эссе



383

Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібін сақтап, жай және

құрмалас сөйлемдер құрастыру

Мәтінді іштей, түсініп және қажетті ақпаратты



тәртібін біледі.

Сызбаларды толықтырып

жаза алады.

Рефлексия





Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және

неліктен?



Осы сабақтың барысында менің келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай мәліметтер

немесе сыныптағы жекелеген оқушылар туралы ақпарат алдым?

Сабақтың тақырыбы Денені шынықтырудың пайдасы. (4-тоқсан, 8-тарау). 131-сабақ




анықтау\кесте толтыру\ кластер құрастыру\ болжау


Лексикалық минимум Шешім, қатысу жаңа сөздерімен танысып, сәйкесінше «Не? Не істеу?»

сұрақтарына жауап бере білуге үйрету. Ауыспалы осы шақ.

Алдыңғы білім Музейде


Бағалау критерийлері Тыңдалым мазмұнын түсінеді.

Сөздердің мағынасын ажыратып, кестені толтырады.

Мәтінді мазмұндап бере алады.


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

Мұғалім: Балалар, бүгінгі сабағымыз «Жаттығудың пайдасы» деп аталады.

Бұл сабақта бізге Тілеухан жетекші болады. Оқулықтарымызды ашып,

Тілеуханнан бізге қандай тапсырмалар жолданғанын білейік. (Мұғалім

оқулық бетін тақтадан көрсету арқылы Тілеуханның шешімімен және

ұсынысымен таныс болады).

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Айты-

лым

«Көрсетейік және айтайық» айдарымен берілген тапсырманы оқушылар

бірге орындайды. Мұғалім көңілді әуен қосып, оқушыларға тақтадан өлең

мәтінін оқытып тұрып бірге орындатады. Бірнеше мәрте қайталап, мәтіннің

ырғағына ілесіп жаттығу жасалады.

3 м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Әуен

384

Негізгі б

өлім

«Сөйлесейік» айдарында оқушылар бір-бірімен сұрақ-жауап алмасып, өз

пікірлерімен бөліседі. Тапсырманы тереңдету мақсатымен мұғалім өз

тарапынан тапсырма қоса алады. Мәселен, спортпен шұғылданатын адам

мен спортпен шұғылданбайтын адамға сипаттама беріңдер. Немесе

«спортпен қатысы бар мамандар тізімін жаз» сынды тапсырмасын ұсынуға

болады. Оқушылар өз-өздерін «бағдаршам» арқылы бағалайды. 5 м

ин

Жек

е «Бин-

го»

ойыны

«Ізденейік» айдарында жаңа сөздермен танысып, оның мағынасын тану

көзделеді және сөздіктермен жұмыс жасалады. Бұл тапсырма шеңберінде

оқушылардың ақпаратты іздеп табу дағдысы қалыптасады.

5 м

ин

Мұғал

ім

-сын

ып

Оқу-

лық

«Жаттығайық» айдарында берілген сөздерден сөз тіркестерін және

мағынасына сай сөйлем құрау берілген. Тапсырманы орындау барысында

оқушылар топта немесе жұпта отырып жұмыс істей алады.

3 м

ин

Мұға-

лім

-

сын

ы

п Оқу-

лық

«Сөйлесейік» айдарымен ұсынылған тапсырма бойынша оқушылар

суретке қарап әңгіме құрастырады. Бір бірінің нұсқаларын салыстырады,

бағалайды.

«Тыңдайық» айдарымен берілген тапсырмада оқушыларға тыңдалым

мәтіні ұсынылады. Оқушылар мәтінді тыңдап отырыпсұрақтарға жауап

іздейді.


Сұңғат бүгін жүгіруден жарысқа қатысады. Сол себепті ол ерте тұрып,

спорт залына келді. Ол ішке кіріп таңғалды. Үлкен атасы мен кіші атасы

да осында келіпті. Таңғалған Сұңғатқа үлкен атасы: - Балам, неге

таңғаласың? Біз бүгін сенің жаттықтырушың әрі жанкүйерің боламыз -

деді.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқу-

лық

«Ойланайық» тапсырмасы бойынша оқушылар есеп шығарады. Есеп

шығара отырып, отбасылық құндылықтар мен әулет арасындағы салауатты

салтты ұстану әдебін терең ұғынатын болады.

Осы айдармен берілген келесі тапсырмадаоқушылар берілген кестеге

сай кластер құрастырады.Кластер бойынша сөйлеу тапсырмасы 4.1.3.1

мақсатын жүзеге асырады.Егер сыныптағы оқушылардың қабілеті тым

төмен болып жатса, тыңдалым мәтінін қайталап тыңдату да артық етпейді.

Оқушылар бір-бірін «Жұлдызша», «Төртбұрыш», «Үшбұрыш» белгілері


13 м

ин

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Тақта.

Оқу-

лық

Сабақта алған білімді қорытындылау үшін «Бинго» ойынын

ұйымдастыруға болады. Ол үшін оқушылардың қолдарындағы (3x3

шаршысында орналасқан)парақтарда әртүрлі сөздер орналасады. Мұғалім

белгілі бір мәтінді тез оқиды. Оқушылар естіген сөздерінбояп отырады.

Барлық сөздерді ести алған оқушы – жеңіске жетеді.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Үлес-

тірме

кар-

точ-

калар

Қор

.

Бөлім

Мұғалім сабақты «Роунд-робин» стратегиясы бойынша оқушыларға 1

сөйлеммен рефлексия жасату арқылы қорытындылайды.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім


Рефлексия



385








Сабақтың тақырыбы Болашақтың жоспары. Күнтізбе. (4-тоқсан, 8-тарау)

132-сабақ



4.1.5.1 Тыңдаған оқиға\әңгіме бөліктерінің жалғасын болжау

4.2.4.1 Жоспар\жазбаларын қолданып, мәтінді толық мазмұндау

Лексикалық минимум Күнтізбе, алға, үлгеру, сенім жаңа сөзін үйреніп,

Кім? Не? Қайда? Қашан? Не істеу керек? Сұрақтарына жауап бере білуге

үйрету. Сан есімді қайталау.

Алдыңғы білім Жаттығудың пайдасы



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқы-

ту ре-

сурс-

тары Кір

іспе

-Балалар, бүгінгі сабағымызды әдеттегідей кейіпкерлеріміздің бірі –

Тілеуханмен бірге өткізетін боламыз. Бүгінгі сабақта денсаулықты күту

туралы өз ойларыңды ауызша және жазбаша жеткізе білуге үйренетін

боласыңдар – деп мұғалім сабақты бастайды.

2 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

386

«Тыңдайық және жауап берейік» айдарында 4.1.3.1 мақсаты жүзеге

асырылады. Мұнда тақтадағы суретте Тілеухан қол сермеп күнтізбе

кестесін көрсетіп, оқушыларға «Бұл не? Онда кей сандар әртүрлі түске

неліктен боялған деп ойлайсыңдар?» деген сауалдарын бұлт сөзі арқылы

қояды. Ал сурет астында Тілеухан мен Сұңғат диалогі беріледі.

Оқушылар рөлге ене отырып, диалогті оқиды, тыңдайды және күнтізбе

туралы түсінігін айтып жеткізеді.

Тілеухан: Сұңғат, мынау не?

Сұңғат: Қабырғада тұрған ба?

Тілеухан: Иә, сандары бар.

Сұңғат: Жоқ, бұл – атамның күнтізбесі. Сарымен боялған күндері үлкен

атам дәрігерден онлайн (қашықтан) кеңес алады.

Тілеухан: Атаң дәрігерге өзі бармай ма?

Сұңғат: Бұл – жай тексеріс. Мұндай күн менде де бар. Мен аптасына

бір рет дәрігеріммен сөйлесемін. Қатты ауырсам ғана дәрігер өзі келеді.

Тілеухан: Ал әр дүйсенбі неге көк түспен боялған?

Сұңғат: Әр дүйсенбіде атам шипажайда достарымен кездеседі.

Тілеухан: Жасыл түс пен қызыл түс ше?

Сұңғат: Жасыл түс отбасымыздағы туған күндер болуы керек. Ал қызыл

түсті білмеймін. Анықтап көрсек қайтеді? ...

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Оқу-

лық

Негізгі б

өлім

Тілеуханның келесі кезектегі «Ойланайық» тапсырмасында оқушыларға,

ал қызыл түстің нені білдіруі мүмкін екенін бірге ойлауды ұсынады. Бұл

ретте 4.1.5.1 мақсаттары жүзеге асырылады.

5 м

ин

Жек

е

Оқу-

лық

«Анықтайық» айдарында Тілеухан оқушыларға өзінің болжам жасаған

суреттерін көрсете отырып, «Ойлан» айдарындағы сұраққа жауапты осы

суреттен таптыруды көздейді. Оқушылар суретке зер сала қарап, қызыл

түсті белгісі бар (алысты жақындатқыш лупалы дүрбі, әмиян, көзәйнек,

тақия) сынды заттарды алып, концертке баратын күндерін белгілегенін

анықтайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Сурет

«Сөйлесейік» айдарындағы тапсырмада Тілеухан оқушылардың жұптаса

отырып, төмендегі берілген сұрақтарды парталас көршілерімен талқылап

жауап бергендерін талап етеді. Мысалы:

-Сен алға жоспар құрасың ба?

-Жоспарыңды қайда белгілейсің?

-Жоспарыңда әдетте қандай істер болады?



3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқу-

лық

«Көрсетейік және айтайық» айдары бойынша Тілеухан оқушыларға өз

күнтізбесіне сай болашаққа құрған жоспарын ұсынып, күнтізбеге

белгілетеді және сол жоспар негізінде оқушылардың өздерінің болашақ

жоспарларын құрып үйренулерін сұрайды.

Мысалы: Тілеухан жоспарынан (Аптасына 4 рет жаттығу залына бару.

Аптасына бір рет кітапханаға бару) және оны әртүрлі түстермен бояп

ерекшелетеді.

5 м

ин

Жек

е жұм

ыс

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Оқу-

лық

387

«Жаттығайық» айдары бойынша Тілеухан балаларға өзі бастап жазған

алдағы жоспар үлгісін ұсынып, олардың да өзбетінше алдағы айға қандай

жоспарлары бар екенін айтып беруді өтінеді. Бұл жазылым алдындағы

пысықтау тапсырмасы болып саналады. Мұнда 4.2.4.1 мақсаты жүзеге

асырылады. Мұнда оқушылар «Броунд қозғалысы» әдісі арқылы бір-

бірінің жазған жоспарларымен таныса алады. 7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

Оқу-

лық

«Жазайық» айдарында осы ойларын пысықтап, қағаз бетіне түсіру

«Менің күнтізбелік жоспарым» атты жазба жұмысына оқушылар

жұмылдырылады. Бұл орайда 4.4.2.1 мақсаттарының орындалуы

көзделеді.

Мұғалім оқушыларды смайликтер жапсыру арқылы бағалайды.

5 м

ин

Жек

е,топ

тық,

жұп

тық

жұм

ыс (4

оқуш

ы)

Оқу-

лық

«Сөйлесейік» айдары арқылы жазба жұмыстары болған соң, әр оқушы өз

жоспарларымен ортаға шығып бөліседі. Мұнда оқушылар «Постер

қорғау» арқылы бір-бірінің жазған жоспарларымен таныс бола алады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

«Пос-

тер

қор-

ғау»

Қор

. бөлім

Мұғалім сабақты «Іздер» арқылы қорытады. Мұнда оқушылардың

әрқайсысына түрлі түсті қағаздардан қиылған іздер таратылады. Әр

оқушы өзіне берілген «ізге» бүгінгі сабақта өзіне қызықты болған,

жүрегіне із қалдырған нәрсені жазады. Мұғалім ізді «Үлгілі іздер»

тақтасына жапсырады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім

Тақта



1. Тыңдаған оқиға\әңгіме бөліктерінің

жалғасын болжау

2. Жоспар\жазбаларын қолданып, мәтінді



Оқиғаның соңын болжап айта алады.

Жоспарға сүйеніп мәтін мазмұнын айтып береді.

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Өнертапқыш бала. (4-тоқсан, 8-тарау). 133-сабақ



4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып\шолып\ белгі

қойып оқу

4.2.1.1 *Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы, мағыналас сөздерді


Лексикалық минимум Өнертапқыш, үміт ақтау сөздерін меңгерту. Ауыспалы келер шақ.

Алдыңғы білім Болашақтың жоспары

388


С.к

езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

«Балалар, бүгінгі сабақ ізденіс сабағы болмақ. Бүгін сабақта

сөздіктерді пайдаланып сөз мағыналарын анықтаймыз және бірнеше

жаңа сөздермен таныс боламыз» - деп мұғалім сабағын бастайды.

Оқушыларға мұғалім бұл сабақтың да алдыңғы сабақтармен өте

тығыз байланысты болып келетінін айтып өтеді.

2 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

«Сая-

хат

сабақ»

«Көрсетейік және айтайық» айдарында ұсынылған суретті

сұрақтарға жауап беру арқылы сипаттау тапсырылады. Мұнда оқушы

қолына көрсеткіш таяқша алып, сурет оқиғасын баяндай отырып,

сұрақтарға жауап береді. Оқулықтың бетіндегі суретті интерактивті

тақтадан үлкейтіп көрсетуге болады.

3м

ин

Топ

тық

жұм

ыс

Сурет,

айты-

лым

Негізгі б

өлім

«Ізденейік» айдарында жаңа сөздердің мағынасын сөздіктерден

іздену тапсырмасы беріледі. Мұнда 4.3.5.1 мақсаттары жүзеге

асырылады.

5 м

ин

Жек

е

Сөздік

тер

«Оқиық» айдарында мәтінді түсініп оқу 4.3.1.1 мақсаты

орындалады. Мәтінді оқып болып, қарамен көрсетілген жаңа сөздерді

синонимдер қатарымен сәйкестендіру тапсырмасын қатар орындатуға

болады.

Үлгі:

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқу-

лық

«Оқиық және жауап берейік» айдары бойынша 2 тапсырма жүзеге

асырылады.

Мәтінді түсініп оқи отырып, мысалға берілген сөйлемдерді оқу және

мәтін ішінен мағыналас сөйлемдерді табу көзделеді.

Осы тапсырманы сөйлемдердің тек рет сандарын сәйкестендіру

арқылы орындатуға болады.

Оқылым тапсырмасын орындау барысында мұғалім қосымша

түсіндірме жұмысын да қатар жүргізуіне болады. Оқитын мәтіннің

ішінде кездесетін өнертапқыш, үміт ақтау сынды т.б. сөздерді

көпшілік оқушылар түсінбей жатса, мұғалім бүгінгі күнгі

өнертапқыш оқушылар мен жас чемпиондар әрекеттері баяндалған

бейнероликтерді сабаққа әкеліп түсіндіру жұмысын жүргізе алады.

Оқушыларды өз-өздерін «бағдаршам» арқылы бағалайды.

3 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқу-

лық

үміт әуес

өнертабыс сенім

құштар еңбегі

389

Келесі мәтінді түсіне отырып оқып, ішінен 4 нақты ақпараттар тауып,

кластер құрау тапсырылады.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т.

Сы

ны

п

«Жаттығайық» айдарында 4 түрлі нұсқадағы тапсырма жүктелген.

Ол тапсырманың ( А ) алғашқысын мәндес сөздерді бірдей түсті

бояулармен бояту арқылы анықтатуға болады.

Ә тапсырмасында берілген сөздер мен сөз тіркестерінен сөйлем

құрау берілген.

Келесі Б тапсырмасында Сұңғат туралы оқушылар өз ойларын алдын

ала ұсынылған жоспарды басшылыққа ала отырып жазады.

Жоспар:

1. Сұңғат жақсы дос, өйткені ...

2. Сұңғат өте тәрбиелі, өйткені ...

3. Сұңғат өте білімді, өйткені ...

4. Сұңғат ғылымға жақын, өйткені ...

5. Сұңғат үлкенді сыйлай білетін бала, өйткені ...

6. Сұңғат қамқор бала, өйткені ...

7. Сұңғат салауатты өмір салтын ұстанады, өйткені ...

8. Сұңғат ата-анасының үмітін ақтады, өйткені ... (себеп мәнді

құрмалас сөйлем жасайды).

Мұғалім оқушыларды «Шапалақ» әдісі бойынша бағалайды.

7 м

ин

Жұп

тық Ж

ұп

т.ж.С

ын

ып

Тақта

Жос-

пар

В тапсырмасында оқушыларға Сұңғат пен Тілеуханды салыстыра

сипаттап беру тапсырылады.

Үлгі: Тілеуханға қарағанда Сұңғат салмақтырақ.

5 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

(4

оқуш

ы)

Оқу-

лық

Сергіту: Сұңғатқа мінездеме беру мақсатында мұғалім Сұңғатқа сай

мінез айтылса, қол шапалақтайды, ал сай келмесе, аяқтарын

тарсылдатады. «Ол қандай?» деп аталатын ойын ойнатылады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Оқу-

лық

Қор

ыты

нд

ы б

өлім

Сабақ рефлексиялық эссе арқылы қорытындыланады. Оқушылар

жұптаса отырып, мына сұрақтарға жауап беру арқылы сабақта

туындаған өз ойларын төмендегі үлгідегідей тізбектейді:

Алдымен біз былай деп ойладық...

Одан кейін біз мына проблемаға тап болдық

Проблеманы шешу үшін ... жасадық

Бұдан біз ... көрдік

Демек, бұл мынаны білдіреді.....

Сонымен біз ..... деген шешімге келдік.

3 м

ин

Сы

ны

п-м

ұғал

ім

Реф-

лек-

сиялық

эссе




тауып\шолып\ белгі қойып оқу

4.2.1.1 *Берілген сөздерге қарама-қарсы мағыналы,


Мәтіннен нақты ақпаратты таба алады.

Қарсы немесе мәндес сөздерді мәтіннен

таба алады.

Нақты ақпарат

390

мағыналас сөздерді табу және сөйлеу барысында қолдану

Рефлексия










Сабақтың тақырыбы Айға сапар. (4-тоқсан, 8-тарау). 134-сабақ







Лексикалық минимум Өтірік өлең, түс және Кім? Не? сұрақтары

Алдыңғы білім Өнертапқыш бала



езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

Кір

іспе

«Балалар, бүгінгі сабақ шығармашылық сабақ болмақ.

Шығармашылық сабақта аты айтып тұрғандай өлең шығаруға

тырысамыз» - деп мұғалім бүгінгі сабақты да оқушыларды

қызықтырудан бастайды.

2 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

«Сөйлесейік» айдарында мұғалім оқушыларға ой тастайды.

- Ал, балалар, ай туралы қандай аңыз, ертегілер білесіңдер?

- Балалар, қалай ойлайсыңдар, айда тіршілік бола ма екен?

... Оқушылар өз болжамдарын жасайды және болжау

стратегиясына сүйене жұмыс жүргізіледі. Мұнда оқушылар осы

сұрақты жұпта, кейін топта талқылап болжайды.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Айтылым

391

Негізгі б

өлім

Келесі «Оқиық» айдарында оқушыларға өлеңді түсініп оқу

жүктеледі. Мұнда оқушылар әдеттегідей кейіпкерлердің бірі –

Алматтың суретіне қарап, бұлт сөздері арқылы оның түс көргені

және түсінде өтірік өлең шығарғаны туралы мәліметпен таныс

болады. Мұғалім:

- Балалар, сендер түстеріңде өтірік өлең шығарып көрдіңдер ме?

-Иә, тіпті өңдеріңде де өлең шығарып көрмедіңдер.

- Кейіпкеріміздің өтірік өлеңі ұнады ма сендерге?

- Иә.

-Алмат өтірік өлеңіне сурет те салған екен. Кәне, оны да тамашалап

көрейік.

5 м

ин

Жек

е

Оқулық

Келесі «Көрсетейік және айтайық» айдарында оқушылар

Азаматтың өтірік өлеңі мен суретінің мазмұн сәйкестігін

салыстырады. Тексереді. 4.3.5.1 мақсаттарын басшылыққа алады.

Осы тұста тағы бір кейіпкеріміз Сұңғат қосылып, оқушыларға

өзінің керемет ойын жеткізеді. Оны оқушылар оның суреттегі бұлт

сөзінен танысып біледі. Ол: –Балалар, мен сендерді айға апара

аламын. Кеңістікке сапар жасайтын құрылғы ойлап таптым.

Жүріңдер, қыдырып қайтайық. Тек бір шартым бар. Осы сапар

туралы өлең шығарасыңдар.

Балалар мұғалімнің көмегімен ойлана келе бір шешімге келеді.

Сұңғат талаптарына келіседі.

Мұғалім оқушыларды «Жарайсың!», «Өте жақсы!», «Жақсы!»,

«Тамаша!» сияқты мадақтау сөздерімен мадақтайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сөздіктер

Келесі «Жаттығайық» айдарында оқушылар Азаматтың

сұрақтары туралы ойланады және өз ойларымен бөліседі. 4.1.5.1


Айға балалар немен барғалы жатыр?

Айда олар не көруі мүмкін?

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

«Бөлісейік» айдарында «Интервью» әдісі арқылы оқушылар екі

топ қарсы топтарға сұрақ қою арқылы сұрақтар қызу талқыланады.

Оқушылар толық сөйлеп, ойларын толық жеткізуге тырысады.

5 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Сы

ны

п

«Интер-

вью» әдісі

«Жазайық» айдарында оқушыларға «Айға сапар» атты өлең

шығару тапсырылады. Онда берілген үлгіні басшылыққа алады.

Ал оқушы шығармашылығына, өлеңіне арқау болар заттар

тақтадағы суреттерде көрсетіледі. Бұл тапсырма екі топқа екі

сиқырлы сандық беріп, ол сандықтан өлең шығаратын зат

атауларын шығарып беріп, оқушы қызығушылығын арттыру

жасалады.

Оқушылар бір-бірін «Дүркін шапалақ» әдісімен бағалайды.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

тық ж

ұм

ыс

Сы

ны

п

Сиқырлы

сандық

Жазылым

«Сөйлесейік» айдары арқылы жазба жұмыстары болған соң, әр топ

өз шығармашылық топтамаларымен ортаға шығып бөліседі. Мұнда

оқушылар «Постер қорғау», «Біздің шығармашылығымыз» атты

жазған шығармашылықтарымен таныстырылым өткізеді.

5 м

ин

Жек

е,топ

тық,

жұп

тық ж

ұм

ыс

(4оқуш

ы)

«Постер

қорғау»,

«Біздің

шығарма-

шылығы-

мыз»

392

Сергіту: оқушылардың өздері шығарған немесе Азаматтың

жаңылтпашын айтқызу, жаттықтыру мақсатында «Мені қайтала»

ойынын ойнатады.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

.

бөл

ім

«Білім ағашы». Оқушылар сабақтан алған әсерлерімен бөліседі.

«Білім ағашына» бүгінгі сабақтағы ең маңызды деп санаған 3

нәрсені стикерге жазып жапсырады.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім



1. Қажетті ақпараттарды табу үшін түрлі

дереккөздерді (сөздіктер, инфографикалар,


2. Каллиграфиялық нормаларға сәйкес әріптердің

өзара байланысын сақтап, бір сызықта көркем жазу


Қажетті ақпаратты дереккөздерден ізеп

таба біледі.

Каллеграфиялық нормаға сай көркем

жазады.

Рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқумақсаттары қолжетімді болды ма?









Сабақтың тақырыбы Қайта оралу. (4-тоқсан, 8-тарау)

135-сабақ

Дағды Айтылым мен жазылым



4.4.3.1 *Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс белгісін (үтір, қос

нүкте)/қаратпа сөзден кейінгі сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану

Лексикалық минимум Алдыңғы сабақтарды қайталау

Алдыңғы білім Айға сапар


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

393

Кір

іспе

- Балалар, сендер болашаққа сенесіңдер ме? Болашақ өмірлеріңді

көз алдарыңда қалай елестетер едіңдер? Осындай ойлар сендерді

ешқашан мазалаған жоқ па?

- Ендеше, балалар, біздің әдеттегі кейіпкерлеріміз өте қиялшыл

балалар болып шықты. Олар болашақты ойлағандары сонша –

неше күннен бері түстерінде де көріп, өң мен түсті ажырата

алмайтындай бола бастаған. Сол оқиғаларға тоқталып көрейікші.

Кәне, Тілеуханның оқиғасына зер салайықшы. Қалай

ойлайсыңдар, балалар, Тілеухан қандай оқиғаға тап болуы мүмкін?

Кім қандай болжам жасайды?... Бұл ретте «Болжау» стратегиясы

қолданылады.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

«Бол-

жау»

страте-

гиясы

Айты-

лым

«Көрсетейік және айтайық» айдарында оқушылар назарына бірнеше

суреттер беріледі. Суреттердегі оқиға желісіне назар аудара отырып, әр

оқиғаның мазмұнына тоқталады. Кейіпкерлердің қайда жүргенін,

немен шұғылданып, не істеп жүрген іс-әрекеттеріне сай оқиғаның

немен аяталатынын өзбеттерінше болжайды. Ойларымен бөліседі. Бұл

ретте әр суретті нөмірлеп қойып, кім қай нөмірді суырса, сол суреттің

қалай аяқталуын не жалғасын болжайды. Бұл ойын «Сиқырлы қорап»

деп аталады. Қорап ішінде сандар жазылған парақшалар болады.

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Сурет-

тер

Негізгі б

өлім

Келесі «Тыңдайық» айдарында диалог беріледі. Аудиотаспадан

оқушылар тыңдап танысады немесе қағазға жазып, әр партаға

парақшамен үлестіріледі. Тыңдап, жүргізіп оқып танысады және

түсінгенін айтып береді. Бұл ретте оқушылар алдыңғы айтқан өз

болжамдарымен осы диалог арқылы Тілеухан хикаясының түсі

екенінен хабардар болады.

Бұл тыңдалым тапсырмасын орындату барысында мұғалім

аудиотаспаға назар аударып, оқиға жауабын таба алатындықтарын

болжауына немесе нақты айтуына мүмкіндік туғызады.


Диалогті тыңда, жүргізіп оқы. Түсінгеніңді айтып бер.

Анасы: Тілеухан, тұр, балам, таң атты.

Тілеухан: Жақындама! Үйге оралу керек.

Анасы: Тілеухан, ояншы.

Тілеухан: Жоқ, қорапты ашпа!

Анасы: Қорап! Қандай қорап?

Тілеухан: А-а-а-а! Үйге қайтқым келеді!

Анасы: Тілеухан үйде, анасының қасында.

Тілеухан: Уф, түсім екен ғой!

5 м

ин

Жек

е

Аудио-

таспа

394

Келесі «Сөйлесейік» айдарында оқушылар назарына бірнеше сұрақтар

легі ұсынылып, көршісімен талқылау тапсырылады. Бұл орайда

төмендегідей кесте пайдалануға болады.

№ Сұрақ-

тар

Келісемін Келіспей-

мін

Тапсырманы аяқтап болған соң:

-Менің ойымша,... себебі... өйткені... сондықтан... деген түйіндермен

қорытындылайды. Оқушылар бір-бірін «Бағдаршам» әдісі арқылы

бағалайды.

5 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Оқулық

«Жазайық» айдарында ұсынылған үлгіні оқушылар орынды

пайдалана отырып, жазылым тапсырмасына кіріседі. Жазылым

тапсырмасы «Мен болашаққа сенемін» атты еркін жазу эссесін жүзеге

асырады. Эссені өз беттерінше орындап, оқушылар жұптаса бірін-бірі

тексереді.

3 м

ин

Мұғал

ім-

сын

ып

Оқулық

Түзетілген эссе қайта өңделіп, енді дәптерге көшіріледі. Мұнда 4.4.3.1

мақсаттары жүзеге асады.

ҚБ. Мұғалім бір минуттық эссені – тақырып бойынша нені білгендігін

анықтау үшін оқушыларға кері байланыста қолданады.

Бір минуттық эссені жаздыру үшін мұғалім келесі сұрақтарды бере

алады:

Сен бүгін ең басты не туралы біле алдың?

Сен үшін қандай сұрақтар түсініксіз болып қалды?

Оқыту ортасы мен форматына байланысты бір минуттық эссе әртүрлі

қолданылуы мүмкін:

Сабақ кезінде: сабақ бірнеше кезеңге бөлінеді, оқушылардың

материалды кезеңдерге сай меңгеруі қадағаланады.

Сабақ соңында оқушыларға келесі сабақта олардың не істейтіндігін

хабардар ету үшін.

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж. С

ын

ып

Оқулық

Келесі «Автор орындығы» әдісі арқылы оқушылар өз

шығармаларымен өзгелерді таныстыруға мүмкіндік алады.

7 м

ин

Жек

е

Сы

ны

п

«Автор

орынды-

ғы» әдісі

Сергіту: «Шеңбердегі доп» ойыны арқылы әрбір допты ұтқан оқушы

эссе оқыған оқушыларға арнап өз пікірлерін ортаға салады.

5 м

ин

Жек

е

жұм

ыс

(4оқу

шы

)

Келесі «Ұрандар» айдарында оқушылар бүгінгі жазған эссе

тақырыбына орай жалынды ұрандар жазып стикерлермен Білім ағашын

безендіреді.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Стикер

395

Қор

. бөлім

Сабақ соңы «Екі жұлдыз, бір ұсыныспен» қорытындыланады. Мұнда

алдымен біреудің әрекеті мен жасаған ісін мақтаймыз, оның жағымды

және тиімді жақтарын атап көрсетеміз, содан соң бұл жұмысты қалай

жақсартуға болатындығы туралы ұсыныс айтамыз, бағыт-бағдар

сілтейміз.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім




мазмұндау

2. Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің тыныс

белгісін (үтір, қос нүкте)/қаратпа сөзден кейінгі

сөйлемнің тиісті тыныс белгілерін қолдану


Жоспарға қарап мәтін мазмұнын айтып береді.

Сөйлемнің тыныс белгілерін қоя біледі.

Рефлексия















4 .2.3.1 Белгілі бір тақырыпта сұхбаттасу барысында шағын мәліметті (4-5



4.2.4.1 Жоспар\ жазбаларын қолданып мәтінді толықтыру

4.3.1.1 Мәтінді іштей түсініп және қажетті ақпаратты тауып\шолып \ белгі

қолдану

4.5.1.2 Көптік\тәуелдік\септік\жіктік жалғаулы сөздерді ауызша\жазбаша


Тілдік міндеттер Жаңа сөздерді айту барысында қайталап,

Қанша? Неше? сұрақтарына жауап бере білуге үйрету.

Алдыңғы білім Қайта оралу


езеңі


уақ

ыты

Қар

.қат

Оқыту

ресурс-

тары

396

Кір

іспе

- Балалар, бүгін қайталау сабағы болғандықтан сағат айта

білетіндіктерімізді нақтылап, білімдерімізді пысықтайтын

боламыз.

- Ендеше «Сағат неше болғанын айта аламын» айдарында

берілген суреттердегі сағат тілін айтып, түсіндіру жұмыстары

жүргізіледі.

2 м

ин

Мұғал

ім-сы

ны

п

Сағат

«Берілген сөздермен сөз тіркесін құрай аламын» айдарында бұл

тапсырмада берілген сөздерден сәйкесінше сөз тіркестерін құрау

көзделеді.

№ Сөздер Сөз тіркестері

3 м

ин

Топ

тық ж

ұм

ыс

Тақта

Негізгі б

өлім

«Сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі» айдарында оқушылар

сөздерді орындарына қояды.

Келесі «Адасқан сөздердің орнын тап» айдарында адасқан сөздерді

орын тәртібі арқылы орналастыра отырып, дұрыс сөйлемдер шығару

тапсырмасы орындалады.

5 м

ин

Жек

е

«Мәндес сөздерді білемін» айдарында сөздердің мәндес жұптарын

тауып жұптастыру тапсырылады. Бұл тапсырма 4.2.1.1 мақсаттарын


5 м

ин

Мұғал

ім -

сын

ып

Оқулық

«Мәтінді оқимын және түсінемін» айдарында есепті шығарады,

жауабын айтады

3 м

ин

Мұғал

ім

-сын

ып

Оқулық

«Сөздердің мағынасын түсіне аламын» айдарында берілген

тапсырмада сөздердің мағынасын өз сөздерімен түсіндіріп, өткен

тақырыптардағы жаңа сөздерді еске түсіреді, айтады, қайталайды.

«Бір сөйлемде қорытындылау». Оқушылардан мұғалім оқылған

тақырып бойынша қорытындылай отырып бір сөйлем таңдауын және

ол сөйлемнің төмендегідей сұрақтарға жауап беруін сұрайды.

«Кім? Не? Қайда? Қашан? Не үшін? Қалай?»

5 м

ин

Жек

е ж. Ж

ұп

т. ж.

Сы

ны

п

Оқулық

«Сұрақтарға жауап жаза аламын» айдарында «Интервью» әдісін

пайдалана отырып, оқушылар сұрақтарға толық жауап беріп отырады.

Мұнда айтылым дағдысы арқылы 4.2.3.1 мақсаты жүзеге асырылады.

7 м

ин

жұп

тық

Жұп

т.ж.

Сы

ны

п

«Интер-

вью»

әдісі

397

«Өтірік өлең шығара аламын» айдарында оқушылар өлең жолдары

арасындағы бос жолға сәйкес сөзді тауып өлең мағынасын келтіре

жазады. Бұл жазылым тапсырмасы болмақ.

ҚБ. «Екі жұлдыз, бір ұсыныс» оқушылар бір-біріне шығармашылық

жұмыстарын, шығарманы, эссені бағалауда қолданылады.

Мұғалім сыныптасының жұмысын тексеруді ұсынады. Оқушылар

бір-бірінің жұмысына пікір айтқанда жұмыстарды бағаламайды, олар

жұмыс барысындағы екі жағымды сәтті анықтап көрсетеді және

толықтыруды қажет ететін бір сәтіне өз тілектерін білдіреді.

5 м

ин

Жек

е,топ

тық, ж

ұп

тыққ

жұм

ыс

(4 о

қуш

ы)

Оқулық

Сергіту: «Сағат неше?». Осы сұрақтан басталатын сұрақ- жауап

арқылы «Шеңбердегі доп» ойынын ойнату арқылы бірнеше сұрақтар

қойылады. Мысалы: Сағат неше? Кешке нешеде жатасың?

Таңғы жаттығуға нешеде тұрасың? т.б.

2 м

ин

Жек

е ж.

Жұп

тық

жұм

ыс

Қор

.

бөлім

Мұғалім сабақты «3-2-1» әдісі арқылы қорытады.

Бүгінгі сабақтан алған 3 маңызды ақпарат.

Бүгінгі сабақта қиындық тудырған 2 нәрсе.

Бүгінгі сабақта ұнаған 1 іс-әрекет.

3 м

ин

Сы

ны

п-

мұғал

ім


Бағалау критерийлері:








3. Жоспар\ жазбаларын қолданып мәтінді

толықтыру


ақпаратты тауып\шолып \ белгі қолдану

5. Көптік\тәуелдік\септік\жіктік жалғаулы

сөздерді ауызша\жазбаша тілде қолдану


Сөздердің қарсы және мәндес мағыналы

сыңарларын анықтай алады.

Тақырыппен байланысты сұқбатқа қатыса алады.

Сызбаларды сөйлеммен толықтыра алады.

Жоспар бойынша мәтін мазмұнын айтып бере

алады.

Мәтіннен нақты ақпаратты тауып оқиды.

Қосымшаларды сөздерге дұрыс жалғайды.

Рефлексия










398

Оқулық басылым Учебное издание

Даулеткереева Нурлыгуль Жузбаевна, Бекетова Айжан Бекетқызы,

Кенжина Айгул Хамитовна, Қожагалиева Айымгуль Махсотовна

ҚАЗАҚ ТIЛI

Әдістемелік нұсқау

Оқу орыс тілінде жүргізілетін

жалпы білім беретін мектептің

4-сынып мұғалімдеріне арналған

Әдіскері Ф.С. Лекерова

Редакторы М.К. Солтанғазина

Корректоры Б.М. Жампеисова

ҚАЗАҚ ТIЛI

Методическое руководство

Для учителей 4 класса

общеобразовательной школы

с русским языком обучения

Методист Ф.С. Лекерова

Редактор М.К. Солтангазина

Корректор Б.М. Джампеисова

Қазақ тілі Әдістемелік нұсқаусемерочка.kz/userfiles/item/145/Kazak tili... · 2020. 1. 24. · Соңғы сөйлем: «Осыған байланысты

Documents