Ερευνητική εργασία - sch.gr3lyk-ymitt.att.sch.gr/Project/BTETRAMHNO/OMADA1.pdf · Ερευνητική εργασία Ομάα i ... ,τι είναι ξανθ υποτίθεται

Η τηλεόραση και οι επιπτώσεις της Μέρος ΙΙ

1

Η ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ

ΜΕΡΟΣ ΙΙ

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΡΟΤΥΠΑ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

Ερευνητική εργασία

Ομάδα I

ΚΟΛΟΒΟΥ ΜΑΡΙΑ

ΚΟΥΤΣΟΚΩΣΤΑ ΧΡΥΣΑ

ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΠΙΔΑ

ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΕΥΑ


2

Σχολικό έτος 2012-2013

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΡΟΤΥΠΑ

Ομάδα Α

Χατζηαναγνώστου Εύα

Σταθοπούλου Ελπίδα

Κλασσικό παράδειγμα γυναικείων προτύπων στην τηλεόραση σήμερα.


3

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΒΑΛΛΕΙ Η

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Ποιος είναι ο ρόλος της γυναίκας στη σημερινή ελληνική

τηλεόραση; «Εδώ και χρόνια προβάλλεται όλο και περισσότερο η ιδέα

ότι όλες οι γυναίκες πρέπει να γίνουν ξανθές για να προκόψουν!

Έχει επικρατήσει η εικόνα της ξανθιάς που δεν έχει μυαλό, γιατί

ό,τι είναι ξανθό υποτίθεται ότι είναι και άμυαλο. Για μία ακόμη φορά δεν

μπορούμε να κάνουμε λόγο για γυναικείο πρότυπο, αλλά για

προβαλλόμενο στερεότυπο, που αφενός δεν ισχύει και αφετέρου

προσβάλλει το γυναικείο φύλο», Λέει ο διευθυντής Ερευνών στο

Ινστιτούτο Κοινωνικής Πολιτικής του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών

Ερευνών Νίκος Φακιολάς, ο οποίος δίνει μια άλλη διάσταση στο θέμα

και σημειώνει για τα ριάλιτι:

«Μέσα από αυτές τις εκπομπές δεν προβάλλεται απολύτως

κανένα πρότυπο παρά μόνο εξευτελισμός του γυναικείου φύλου, που

δεν έχει καμία σχέση με την καταγραφή των πραγματικών

χαρακτηριστικών ή με τις δραστηριότητες και τα οράματα που έχει η

σύγχρονη γυναίκα. Είναι εκπομπές που στοχεύουν καθαρά σε υψηλά

ποσοστά τηλεθέασης. Δυστυχώς, δεν έχουν κοινωνικό χαρακτήρα και

υπόβαθρο και καμία πρόθεση να προβάλλουν κάτι σωστό. Η επιδίωξη

είναι μια: η διαβολή του γυναικείου φύλου, μέσω των απαράδεκτων

προσβολών που υφίστανται οι συμμετέχουσες, στο βωμό της

τηλεθέασης!».

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι τόσο στις παλαιότερες όσο και

στις σύγχρονες διαφημίσεις η γυναίκα παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω του πενταπλού της ρόλου ως γυναίκα,

σύζυγος, εργαζόμενη, νοικοκυρά και μητέρα. Αναπόσπαστο κομμάτι

των διαφημίσεων είναι η δημιουργία στερεοτύπων που αφορούν τη

γυναίκα και την ακολουθούν καθ’ όλη την πορεία της ζωής της.

Πρότυπα, όμως που υποβιβάζουν τη γυναίκα σαν οντότητα. Πως όμως

προβάλλεται η γυναίκα στη διαφήμιση και πως υποβιβάζεται μέσω της

προβολής αυτής; Πάντα η εμφάνιση της γυναίκας είναι ιδιαίτερα


4

προσεγμένη. Σταθερά χαρακτηριστικά αποτελούν το μακιγιάζ, τα

καλοφτιαγμένα μαλλιά και ο ιδιαίτερος ρουχισμός, ενώ από το

πρόσωπο της γυναίκας δεν λείπει ποτέ το αφοπλιστικό χαμόγελο και το

έντονο βλέμμα. Η επιστράτευση όσο το δυνατόν γοητευτικών γυναικών

που τραβούν τα βλέμματα θα αιχμαλωτίσει την προσοχή του

καταναλωτή, εξασφαλίζοντας έτσι την απόλυτη συμμετοχή του στο

μήνυμα της διαφήμισης. Άλλωστε, μία εκρηκτική γυναικεία παρουσία

αποτελεί το απραγματοποίητο όνειρο κάθε άνδρα και την απωθημένη

επιθυμία κάθε γυναίκας.

Ιδιαίτερα εξευτελιστικός είναι ο τρόπος που

χρησιμοποιείται το γυναίκειο σώμα όταν γίνεται το αντικείμενο του

αντρικού βλέμματος ακόμα και για να τονίσει την ετεροφυλία του άνδρα,

ή γίνεται το αντικείμενο των φαντασιώσεων του αρσενικού θεατή. Η

γυναικεία εικόνα στα ΜΜΕ και στην διαφήμιση συχνά προβάλλεται ως

εικόνα υποταγής, σιωπής και παθητικότητας. Είναι η εικόνα την

όμορφης αλλά όχι ιδιαίτερα έξυπνης. Σε διαφημίσεις και σίριαλ στην

τηλεόραση, η μισόγυμνη κοπέλα που με σεξουαλικούς υπαινιγμούς

πλένει το αυτοκίνητο του καλού της στην διαφήμιση του Matiz, η νεαρή

που συνευρίσκεται ερωτικά με το σαμπουάν Herbal Essences, και άλλα

παρόμοια περιστατικά σε έναν ατελείωτο κατάλογο απαξίωσης της

γυναικείας νοημοσύνης και υποβιβασμού του γυναικείου σώματος. Η

αποξένωση του γυναικείου σώματος απ’ όλη την προσωπικότητα της

γυναίκας προσβάλλει την αξιοπρέπεια της και στερεί την ανθρώπινη

υπόσταση της.

Στις μέρες μας, η τηλεόραση βρίσκεται μέσα σε κάθε σπίτι σε

κάθε γωνιά της χώρας. Συνεπώς, ο ρόλος της στην διαμόρφωση

προτύπων και στερεοτύπων είναι πλέον καθοριστικός. Τα στερεότυπα


5

που αναπαράγει η διαφήμιση σχετικά με την γυναίκα, αποδεικνύοντας

ότι η διαφήμιση όσο μοντέρνα και εξελιγμένη και αν επιδιώκει να

φαίνεται, στην πραγματικότητα είναι βαθιά συντηρητική, γιατί

απευθύνεται σε παγιωμένες αντιλήψεις των καταναλωτών. Αν και η

τηλεόραση έχει κατά πολύ διευρύνει τα γυναικεία πρότυπα που

προβάλλει, εξακολουθεί να μας περνάει μηνύματα αρνητικά για την

εμφάνιση μας, τις ατέλειες του σώματος μας, την ηλικία μας και το

βάρος μας. Τα μηνύματα που εκπέμπει μας λένε ότι κάποια

εκατομμύρια γυναίκες κάθε ηλικίας πρέπει να μοιάσουμε σε κάποια λίγα

ψιλόλιγνα μοντέλα και τηλεοπτικές περσόνες που σπαταλούν το χρόνο

τους σε διάφορες δίαιτες, γυμναστήρια, οίκους μόδας και ινστιτούτα

αισθητικής για να παρουσιαστούν ως οι τέλειες γυναίκες. Όλα αυτά

όμως υπάρχουν σε ένα κόσμο εξωπραγματικό και πολυδάπανο σε

χρόνο και χρήμα που το μόνο που καταφέρνει είναι να κάνει της

γυναίκες, ιδιαίτερα τις νεότερες που είναι πιο επιρρεπείς στα

προβαλλόμενα πρότυπα ομορφιάς, να νιώθουν απογοήτευση και

ανασφάλεια. Δεν είναι τυχαίο που διεθνώς αυξάνονται οι περιπτώσεις

σοβαρών διατροφικών διαταραχών λόγω εξαντλητικής δίαιτας μεταξύ

των πολλών νέων γυναικών που προσπαθούν έτσι να μοιάσουν στα

ινδάλματα τους.

Ακόμα δύο παραδείγματα στερεοτύπων που δημιουργεί η

διαφήμιση αφορούν, το πρώτο το «τύλιγμα» του άνδρα με σκοπό τον

γάμο και το δεύτερο τις μειωμένες πνευματικές ικανότητες της συζύγου

απέναντι στο σύζυγο.

Το βασικότερο στερεότυπο που δημιουργείται μέσα από τις

διαφημίσεις είναι αυτό της αψεγάδιαστης γυναίκας. Μιας υπερφυσικής

στην πραγματικότητα γυναίκας που καταφέρνει ταυτόχρονα να είναι η

τέλεια σύζυγος, και μητέρα που προλαβαίνει κάθε μεσημέρι να έχει

στρωμένο το τραπέζι και πεντακάθαρο το σπίτι ενώ παράλληλα είναι και

μια πετυχημένη επαγγελματίας.


6

Τα γεγονότα

Είναι γεγονός ότι :με την αλλαγή της κοινωνίας και της θέσης της

γυναίκας μέσα σε αυτή, άλλαξε και ο τρόπος με τον οποίο αυτή

παρουσιάζεται στις ταινίες και στα σίριαλ. Έχουμε πια την παρουσίαση

της γυναίκας ως ανεξάρτητης, που αναζητάει βέβαια την συντροφιά του

άντρα, αλλά όχι για να κρεμαστεί πάνω του. Υπάρχουνε βέβαια και οι

σειρές που παρουσιάζουν ένα πρότυπο γυναίκας πονηρό, που

καταφέρνει να πείσει τον άντρα με πλάγιους τρόπους. Δυστυχώς όμως,

πολλές είναι οι εκπομπές που οι ίδιες οι γυναίκες επιλέγουν να

υποβαθμίζουν την θέση τους μόνες και να εξευτελίζονται. Στη διαφήμιση

υπάρχουν συγκεκριμένα στερεότυπα με τα οποία παρουσιάζεται η

γυναίκα, με μεγαλύτερο πρόβλημα τον έντονα σεξουαλικό χαρακτήρα με

τον οποίο προβάλλεται. Στον τομέα της παρουσίασης έχουμε τρεις

κατηγορίες: την παρουσίαση ψυχαγωγικών εκπομπών, την παρουσίαση

ειδήσεων και ενημερωτικών εκπομπών και την παρουσίαση reality

show, κάθε μία με τα δικά της στερεότυπα.

Υπάρχουν γυναίκες όμως, που με την δουλειά και το ήθος τους

αποτελούν θετικά πρότυπα και μέσω των ΜΜΕ γίνονται γνωστές.

Πολλές γυναίκες μέσα από την τηλεόραση κατάφεραν να

πραγματοποιήσουν τους στόχους τους και αυτό τους έδωσε ηθική

ολοκλήρωση. Νιώθουμε θαυμασμό προς τις γυναίκες που

παρουσιάζουν δελτία ειδήσεων και ενημερωτικές εκπομπές -

κυριαρχούν σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο και χειρίζονται με ίσους

όρους τις συζητήσεις με άντρες. Μας κυριεύει μια πίκρα σχετικά με τα

στερεότυπα που θέλουν την γυναίκα μόνο αντικείμενο σεξουαλικής

εκμετάλλευσης, αλλά παράλληλα αισθανόμαστε και μια απέχθεια για τις

γυναίκες που δέχονται να εξευτελιστούν με τέτοιο τρόπο για να

κερδίσουν χρήματα, δόξα και αναγνώριση αλλά και μια αγανάκτηση για

το γεγονός ότι ενώ υπάρχουν κανόνες δεοντολογίας, δεν τηρούνται.

Αγανάκτηση επίσης αισθανόμαστε με τον τρόπο τον οποίο η γυναίκα


7

χειραγωγείται μέσω της διαφήμισης, αλλά και για το γεγονός ότι τα

δικαιώματα τα οποία κατέκτησε πριν κάποια χρόνια με το κίνημα του

φεμινισμού, αντί να τα χρησιμοποιήσει για να διεκδικήσει κάτι καλύτερο,

τα εγκατέλειψε για να γίνει με δική της θέληση κάτι κατώτερο (και

μάλιστα με εξευτελιστικό τρόπο)

Συμπεράσματα – Κρίσεις Το θέμα της γυναίκας στην τηλεόραση είναι πολύπλοκο, κυρίως

γιατί υπάρχει σύγχυση εννοιών. Έχουμε ταυτίσει το όμορφο και το ερωτικό με το πρόστυχο και το χυδαίο. Νομίζουμε ότι ο κύριος ρόλος της γυναίκας είναι αυτός της ερωμένης - γιατί αυτός είναι ο ρόλος που προβάλλεται περισσότερο στις σειρές και τις ταινίες: η ερωμένη είναι η όμορφη, ποθητή γυναίκα. Σπάνια στις διαφημίσεις βλέπουμε απλές, καθημερινές γυναίκες, χωρίς αναλογίες μοντέλου και τέλεια επιδερμίδα, να παρουσιάζουν προϊόντα. Η αθωότητα είναι κάτι που σε ορισμένες εκπομπές γίνεται περίγελος. Σημαντικό επίσης είναι το γεγονός ότι σπάνια προβάλλεται ο ρόλος της γυναίκας ως μητέρα, που στηρίζει την οικογένεια - με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλές άσχημες καταστάσεις (για παράδειγμα ένας οικογενειάρχης μπορεί να έχει την γυναίκα του στο σπίτι και παράλληλα την ερωμένη, η οποία έχει την εξωτερική εμφάνιση μοντέλου).

Όλα αυτά τα λανθασμένα πρότυπα επιδρούν κυρίως στους νέους: οι κοπέλες αισθάνονται την πίεση να είναι ταυτόχρονα καλές στην δουλειά τους, όμορφες εξωτερικά, μορφωμένες, έξυπνες, χαρούμενες, να προλαβαίνουν τις δουλειές του σπιτιού, να μεγαλώνουν τα παιδιά. Από την άλλη μεριά, τα αγόρια απενοχοποιούν την μοιχεία γιατί θεωρούν ότι αυτό τους κάνει περισσότερο άντρες και δεν αισθάνονται την υποχρέωση να φερθούν με σεβασμό στο άλλο φύλο (αφού καθημερινά το βλέπουν στις διαφημίσεις και στις ταινίες να εξευτελίζεται και να προβάλλεται μόνο ως ερωτικό αντικείμενο). Αυτή η λανθασμένη αντίληψη που υιοθετείται προκαλεί με την σειρά της πολλά προβλήματα στις σχέσεις των φύλων και στην ισορροπία της οικογένειας.

Σημαντικό ρόλο στο πρόβλημα αυτό παίζουν όσοι παίρνουν τις τελικές αποφάσεις για το τι θα προβάλλουν στην τηλεόραση: πρέπει κάποια στιγμή τα οικονομικά συμφέροντα να παραμεριστούν μπροστά στην διασφάλιση της γυναικείας (και γενικά της ανθρώπινης) αξιοπρέπειας.


8

Φυσικά σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να παραβλέψουμε την ύπαρξη αξιοπρεπών γυναικείων μορφών στο χώρο της τηλεόρασης που επιτελούν το έργο τους με ήθος και επιμονή. Τέλος, μεγάλη είναι και η ευθύνη του καθενός από εμάς: πρέπει να αναγνωρίσουμε τον αμοιβαίο σεβασμό στην προσωπικότητα του άλλου και να μην παρασυρόμαστε από τα λανθασμένα στερεότυπα με τα οποία μεγαλώσαμε ή τα οποία επιδρούν καθημερινά επάνω μας.

Η γυναίκα ως σεξουαλικό αντικείμενο στη διαφήμιση

Η διαφήμιση αποσκοπεί στην προβολή και γνωστοποίηση του

προϊόντος στο ευρύτερο καταναλωτικό κοινό. Για να πετύχει το στόχο

της αυτό, χρησιμοποιεί κυρίως το γυναικείο φύλο ώστε να έχει

μεγαλύτερη απήχηση στους καταναλωτές. Τι γίνεται όμως όταν η

γυναίκα χρησιμοποιείται απλός ως μέσο για να τραβήξει την προσοχή

και να γεμίσει απλά τις τσέπες κάποιον επιτήδειων; Μήπως σε αυτές τις

περιπτώσεις η γυναίκα καταντά αντικείμενο;

Παρά το γεγονός ότι η γυναίκα αποφέρει μεγάλα κέρδη στους

διαφημιστές, η μορφή της υποβαθμίζεται μέσω της διαφήμισης. Είναι

γνωστό πως η γυναίκα ως θεά πουλάει, λόγω της αψεγάδιαστης

εμφάνισης της. Στις διαφημίσεις όμως υπερτονίζονται πάρα πολύ τα

σωματικά της χαρακτηριστικά σε βάρος των πνευματικών της

χαρισμάτων.

Ένα παράδειγμα που συναντάμε συχνά, είναι στις διαφημίσεις

αντρικών προϊόντων, δίπλα από τον άντρα που χρησιμοποιεί το προϊόν

εμφανίζεται και μια πανέμορφη γυναίκα. Αυτό συμβαίνει για να

δημιουργηθεί η εντύπωση στον άντρα αγοραστή πως μόνο με τη χρήση

του συγκεκριμένου προϊόντος θα βρει ανταπόκριση από το γυναικείο

φύλο. Η γυναίκα όμως δε μιλάει, δεν εκφράζει τις απόψεις της για

κάποιο θέμα, δεν αναδεικνύει τις γνωστικές της ικανότητες αλλά απλώς

χαμογελά προβάλλοντας την ίδια στιγμή την ομορφιά και τη γοητεία της.

Παράλληλα, τις περισσότερες φορές είναι συν των άλλων ελαφριά

ενδεδυμένη ώστε να διεγείρει ακόμα περισσότερο την επιθυμία των

ανδρών να αγοράσουν το διαφημιζόμενο προϊόν. Ακόμα οι διαφημίσεις

μηχανών, αυτοκινήτων ή ελαστικών συνοδεύονται σχεδόν πάντα από

την παρουσία μιας πανύψηλης αιθέριας ύπαρξης.


9

Θα πρέπει όμως να συνειδητοποιήσουμε πως αυτού του είδους

οι διαφημίσεις όχι μόνο αντιμετωπίζουν την γυναίκα σαν σεξουαλικό

αντικείμενο αλλά φθείρουν και τη ψυχοσύνθεση της απλής γυναίκας η

οποία δεν μοιάζει με το μοντέλο της διαφήμισης και νιώθει μειονεκτικά

και μελαγχολικά επειδή δεν είναι «τέλεια».

Εντυπωσιάστε την «τίγρη» σύζυγο σας!

«Είναι καλό να έχεις μια γυναίκα

μέσα στο σπίτι». Από μόνη της η φράση παραπέμπει σε κατοικίδιο.

Βλέποντας όμως παράλληλα και την μακάβρια φωτογραφία

συνειδητοποιούμε ότι πρόκειται για την πιο αλλόκοτη σεξιστική

διαφήμιση που κυκλοφόρησε ποτέ. Για να καταλάβουμε τι ακριβώς

διαφημίζει, θα πρέπει να διαβάζουμε τα ψιλά γράμματα: «Μπορεί να

ήταν γυναίκα-τίγρης», αλλά ο ήρωας μας δεν χρειάστηκε καν να

πυροβολήσει για να την ρίξει στο πάτωμα. Με ένα βλέμμα στο Mr.

Leggs παντελόνι του, ήταν έτοιμη να γίνει χαλί να την πατήσει. Ναι

λοιπόν, με ένα καλοσιδερωμένο παντελόνι Mr. Leggs, ακόμα και οι πιο

ατίθασες γυναίκες γίνονται χαλί και μάλιστα τιγρέ!


10

Αξιοσημείωτη είναι και η συνέπεια των στερεοτύπων της

διαφήμισης στις ανθρώπινες σχέσεις. Σε μία εποχή οπού κάθε αγαθό

και αξία έχουν μετατραπεί σε εμπορεύματα για κερδοσκοπία δεν θα

μπορούσαν να μείνουν ανέγγιχτες και οι ανθρώπινες σχέσεις. Η

εμπορευματοποίηση του γυναικείου σώματος ή της μητρότητας δεν

μπορούν παρά να οδηγήσουν στην εμπορευματοποίηση των

ανθρώπινων σχέσεων.

Αρνητικές επιπτώσεις

Μέσω της τηλεόρασης δίνονται στα παιδιά αρνητικά πρότυπα

σχετικά με την εικόνα της γυναίκας και την θέση της στην κοινωνία και

την οικογένεια. Ο ρόλος της γυναίκας που προβάλλεται περισσότερο

είναι αυτός της ερωμένης, με αποτέλεσμα ο ρόλος της ως μητέρα να

υποβαθμίζεται και η οικογένεια να διαλύεται.

Αυτά τα πρότυπα ωστόσο, είναι νοσηρά και πρέπει να αποτελούν

παράδειγμα προς αποφυγή για τις κοπέλες, αφού ασκούν αρνητική

επίδραση σ’ αυτές.

Αρχικά, οδηγούν τις νεαρές κοπέλες σε ανήθικες πράξεις.

Θεωρούν σωστό να φέρονται με τρόπο προσβλητικό όχι μόνο προς

αυτές αλλά και στους γύρω τους και κυρίως σε κορίτσια που θεωρούν

«κατώτερα» από τις ίδιες. Παραδειγματίζονται από τα πρότυπα που

προβάλλει η τηλεόραση και τα μιμούνται με λανθασμένο τρόπο με

αποτέλεσμα ο μιμητισμός τους αυτός να τις μετατρέπει σε αντικείμενα

και υποχείρια του καθενός.

Ύστερα, αναιρούν τον προσωπικό τρόπο σκέψης και έκφρασης

των γυναικών. Μια γυναίκα δεν μπορεί να νιώσει ελεύθερη, δεχόμενη

καθημερινό βομβαρδισμό από εικόνες άμυαλων και χαρούμενων χωρίς

κάποιον ιδιαίτερο λόγο γυναικών οι οποίες της επιβάλλουν

υποσυνείδητα με τον τρόπο συμπεριφοράς τους, την ίδια αντιμετώπιση

καταστάσεων με όλα τα κοινότυπα μοντέλα.

Επίσης, αποπροσανατολίζει τις γυναίκες από τις πραγματικές

τους ανάγκες και τα προβλήματα τους. Τις κάνουν να νομίζουν πως η

μόνη τους υποχρέωση είναι να παρουσιάζουν το τέλειο πρόσωπο στον


11

περίγυρο τους και γενικά στην κοινωνία. Οι περισσότερες σπαταλούν

χρόνο και χρήματα σε μεθόδους και αγορά προϊόντων που κατά τη

γνώμη τους μπορούν να τους προσφέρουν την εμφάνιση που

ονειρεύονται.

Τέλος, εμποδίζουν την πρόοδο, αφού στερούν από τις κοπέλες τη

δημιουργική πρωτοβουλία και τις παρακινεί στη μίμηση. Αφού

αντιγράφουν τους έτοιμους χαρακτήρες που τους παρέχει η τηλεόραση.

Στερώντας τους έτσι τη δημιουργία μιας δικής τους, ξεχωριστής

προσωπικότητας.

Αντιμετώπιση του προβλήματος

Ένας τρόπος διακοπής της προβολής μη αξιόλογων προτύπων,

είναι το ΕΣΡ. Πρέπει να εφαρμόσει αυστηρά τους κανόνες δεοντολογίας

που ήδη υπάρχουν. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια καινούρια

επιτροπή, η οποία δεν θα είναι διαπλεκόμενη με οικονομικά και

κοινωνικά συμφέροντα, θα είναι ανεξάρτητη και δίκαιη και θα ελέγχει τις

εκπομπές και τις διαφημίσεις πριν βγουν στον αέρα κι αν το κρίνει

απαραίτητα θα απαγορεύει την προβολή τους (θα τις ελέγχει μόνο ως

προς το αν τηρούν τους κανόνες δεοντολογίας - δεν θα είναι μια μορφή

λογοκρισίας όπως στα ολοκληρωτικά καθεστώτα). Φυσικά μια

αποτελεσματική εναλλακτική λύση θα είναι οι εκπομπές που υποτιμούν

την γυναίκα να μην έχουν πια ζήτηση και ακροαματικότητα.


12


Ομάδα Β

Κουτσοκώστα Χρύσα

Κολοβού Μαρία


13


Η τηλεόραση και τα υπόλοιπα τεχνολογικά επιτεύγματα

έχουν προκαλέσει σημαντικές αλλαγές σε πολιτιστικό επίπεδο .

Μερικές από αυτές είναι οι εξής :

Να είναι λιγότερο καλλιεργημένος

Να πλήττει πιο εύκολα , καθώς η τηλεόραση τον έχει εθίσει σε

γρήγορες και συνεχείς εναλλαγές περιστάσεων .

Η αύξηση της βίας και της επιθετικότητας που παρατηρείται

στις ανεπτυγμένες χώρες συνδέεται ως ένα βαθμό με την

προβολή θεμάτων από την τηλεόραση . Η διόγκωση της καταναλωτικής

μανίας του σύγχρονου ανθρώπου σχετίζεται λιγότερο ή περισσότερο

με την επιρροή που ασκεί η τηλεοπτική διαφήμιση .


14

ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

«Μύδροι» εξαπολύονται τον τελευταίο καιρό κατά της

ισλαμοποίησης της ελληνικής (ιδιωτικής) τηλεόρασης , με αφορμή τις

τουρκικής σειρές που καθημερινά παρελαύνουν στις οθόνες μας .

Από την Ασί και από εκεί στο Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή και

πάει λέγοντας . . .

Ως συνήθως , στη χώρα που γέννησε το μέτρο (αιώνες πριν)

χάνουμε το μέτρο (αιώνες μετά) . Πράγματι η τηλεόραση αποτελεί

έναν ευανάγνωστο δείκτη πολιτισμού . Πράγματι οι τηλεοπτικές

παραγωγές, ιδιαίτερα οι καθημερινές μπορούν , μπορούν να επιφέρουν

αυτό που αποκαλούμε πολιτισμική αλλοτρίωση , ξενομανία κλπ. κλπ .

Πράγματι η ελληνική τηλεόραση , ακόμα και η ιδιωτική , που

σέβεται το ρόλο και το κοινό της οφείλει να υποστηρίζει ελληνικές

παραγωγές - δείγματα πολιτιστικά της δικής μας κουλτούρας , που

θα αποτελέσουν και καταπίστευμα για το μέλλον .

Από τις παραπάνω διαπιστώσεις , όμως , έως τη δαιμονοποίηση

των τουρκικών σίριαλ υπάρχει μεγάλη απόσταση , που διανύεται

αυθαίρετα και οδηγούμαστε στο «συμπέρασμα» του αφελληνισμού

μετά από πολλά λογικά χάσματα . Πρώτον , διότι η τηλεόραση

αποτελεί αντανάκλαση του πολιτισμού μας περισσότερο και

λιγότερο γενεσιουργό αιτία . Σίγουρα και η ίδια με τη δυναμική της

εικόνας που διαθέτει μεταβάλλεται προοδευτικά από αιτιατό σε

αίτιο πολιτισμικής αλλοτρίωσης .

Όμως , δε φταίει αυτή που πολλοί νέοι σήμερα συγχέουν στο

μυαλό τους την ελληνική επανάσταση με τον ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Ακόμα , δε φταίει η τηλεόραση για το γεγονός ότι οι Νεοέλληνες

μετά την απελευθέρωσή τους από τον τουρκικό ζυγό πέταξαν στα

σκουπίδια (ούτε καν στην ανακύκλωση !) τις λαϊκές μας παραδόσεις,

τα λαϊκά τραγούδια , την παραδοσιακή αρχιτεκτονική τους και τόσα

άλλα πολύτιμα δείγματα ενός πολιτισμού που άνθισε σε αντίξοες

συνθήκες , στο όνομα ενός άκριτου και άναρχου εξευρωπαϊσμού .

Για όλα τα παραπάνω δεν ευθύνονται τα τούρκικα σίριαλ . . .


15

Δεύτερον , διότι η ξενομανία μας δεν είναι φαινόμενο τωρινό ,

μιας και ξένες τηλεοπτικές σειρές και παραγωγές (ή φτηνές

απομιμήσεις τους) μας συντροφεύουν εδώ και δεκαετίες , και δεν

είναι τουρκικής προέλευσης . Παράλληλα , οι χολιγουντιανές ταινίες

μονοπωλούν, σχεδόν, τις κινηματογραφικές μας προτιμήσεις,

αποτελώντας οχήματα γλώσσας, αξιών, μόδας, πολιτισμού . Για

πολλά χρόνια , επίσης , οι Έλληνες παρακολουθούσαν κατά δεκάδες

τις - συμπαθέστατες κατά τα άλλα - λατινοαμερικανικές σαπουνόπερες.

Τέλος , είναι αλήθεια ότι η ιδιωτική - κυρίως - τηλεόραση

ευθύνεται για τη στήριξη της εγχώριας τηλεοπτικής παραγωγής .

Ωστόσο , η επιλογή αυτή δεν είναι μονόδρομος . Κομμάτια του

«δρόμου» χρειάζεται να διανύσουν και οι παραγωγοί (αντί να

καταφεύγουν στην εύκολη λύση της αντιγραφής ξενικών προτύπων)

αλλά και το κοινό . Το τελευταίο , ενώ διαμαρτύρεται για τις

τουρκικές σειρές , τις επιβραβεύει με υψηλές τηλεθεάσεις . Από την

άλλη , δεν έχει νόημα να διαμαρτύρεται κανείς για την έλλειψη

ποιοτικών ελληνικών ταινιών, όταν συνωστίζεται στις κινηματογραφικές

αίθουσες , αλλά , για χάρη του Skyfall και της Χαραυγής .

Συνεπώς , μια ελληνική τηλεόραση με όλη τη σημασία της

λέξης απαιτεί συλλογική προσπάθεια και διάθεση για να παράγει

αυτό που λέμε πολιτισμό . Απαιτεί ειλικρινή παραδοχή των

ημαρτημένων , αυτεπίγνωση και όχι ανέξοδη και εύκολη κριτική

κατά πάντων (και ιδιαίτερα κατά των τουρκικών σειρών , όταν το

καθημερινό μας λεξιλόγιο είναι εδώ και αιώνες εμπλουτισμένο από

δεκάδες τουρκικές λέξεις) . Οι Άγγλοι ετοιμάζονται να εισάγουν τα

αρχαία ελληνικά ως βασικό μάθημα στα σχολεία τους . Λέτε να

αποφάσισαν να παραδώσουν «γη και ύδωρ» στο λαμπρό -

ομολογουμένως - ελληνικό πολιτισμό ;

Κάποιος θα περίμενε να υπάρξει ένα κάποιο σχέδιο στα

κανάλια ώστε να προωθούσαν ψυχαγωγικά προγράμματα , ντοκιμαντέρ

από την πολύ πλούσια θεματολογία της χώρας μας , προβολή των

τεχνών μας όπως ποίηση , ζωγραφική , γλυπτική , αρχιτεκτονική κλπ,

μουσικές εκπομπές , όχι με την μορφή διαγωνισμού ατάλαντων ,


16

αλλά ,προβολή των σπουδαιότερων μουσικών έργων που παράγονται

αυτή τη στιγμή στη χώρα και πολλά άλλα .

Σειρές με βάση τη σπουδαία ελληνική λογοτεχνία , όπως

γίνονταν παλιότερα , όταν η τηλεόραση παρήγαγε θέαμα με ουσία .

Δυστυχώς , ή οι περισσότεροι Έλληνες σεναριογράφοι ξέμειναν από

έμπνευση ή είναι αποκλεισμένοι από τα κανάλια ώστε να

παράγουν κάτι αξιόλογο . Αντ ’αυτού, έχουμε μετριότατες προσαρμογές

ξένων σειρών για την ελληνική τηλεόραση .

Όσο για το θέατρο . . . είναι τελείως εκτός τηλεόρασης με

εξαίρεση την ΕΡΤ που επιμένει να αναπαράγει χιλιοπαιγμένα έργα

από το «Θέατρο της Δευτέρας» , πηγαίνοντάς μας 30 χρόνια πίσω,

προφανώς αγνοώντας ότι υπάρχουν και νέοι δημιουργοί που

κάνουν μικρά αριστουργήματα και που θα έπρεπε τουλάχιστον η

δημόσια τηλεόραση να τους στηρίξει .

Στον μόνο τομέα που πάμε σχετικά καλά είναι σε αυτόν της

ενημέρωσης όπου υπάρχουν αξιόλογες εκπομπές κυρίως λόγω του

σπουδαίου δημοσιογραφικού και καλλιτεχνικού επιτελείου τους .

Σειρές όπως : «Το κουτί της Πανδώρας» , «Το μονόγραμμα» ,

«Οι πρωταγωνιστές» , «Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα» και άλλα .

Χρειάζεται , όμως , επειγόντως μια γενικότερη ανανέωση στο

πρόγραμμα των σταθμών ώστε να δείξουν - τουλάχιστον - ότι

σέβονται τον τηλεθεατή - καταναλωτή .

Σύμφωνα με μια παλαιότερη δημοσκόπηση , ένας πολύ

μεγάλος αριθμός Ελλήνων δεν εμπιστεύεται την τηλεόραση και

θεωρεί πιο αντικειμενική την ενημέρωση που προσφέρουν το

ραδιόφωνο και οι εφημερίδες . Ωστόσο , τα στοιχεία της AGB

δείχνουν ότι οι Έλληνες βλέπουν συστηματικά τηλεόραση και ας

μην επιδοκιμάζουν ό,τι βλέπουν : στην αρχή της σεζόν 2005 -

2006 (26/09 – 13/11) , η μέση ημερήσια τηλεθέαση ‘έφτανε τα 254

λεπτά έναντι 251 λεπτών της αντίστοιχης περσινής περιόδου . Η

διαφορά δεν είναι μεγάλη , όμως , αυτό που έχει αυξηθεί

εντυπωσιακά είναι ‘ένα μη μετρήσιμο μέγεθος : η επίδραση της

τηλεόρασης στο δημόσιο και στον ιδιωτικό μας βίο . Όλο και

περισσότερο η τηλεόραση δεν περιορίζεται στην καταγραφή της

πολιτικής ημερήσιας διάταξης , αλλά προχωράει και στη

διαμόρφωσή της (π. χ. «λάιβ» αποκαθήλωση στελέχους δημόσιου


17

οργανισμού στη διάρκεια δελτίου ειδήσεων) . Αντίστοιχα , η

τηλεόραση επηρεάζει καθοριστικά την καθημερινή συμπεριφορά των

πολιτών , συχνά καλλιεργώντας κλίμα υστερίας , όπως συνέβη με

τον πανικό που προκλήθηκε τον Οκτώβριο του 2005 με αφορμή

τη νόσο των πουλερικών .

ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ - ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ

Σήμερα , τα δελτία των περισσότερων ιδιωτικών καναλιών

ασχολούνται περισσότερο με τις πολιτικές εξελίξεις , την οικονομία

και τα καθημερινά προβλήματα παρά με το «λαϊφστάιλ» , όπως

συνέβαινε πριν από μια τριετία . Ωστόσο , η διάρκεια του κεντρικού

δελτίου παραμένει μεγάλη , ενώ σε αρκετές περιπτώσεις η

πολυφωνία και ο πλουραλισμός αφορούν το πλήθος των σχολιαστών

στα παράθυρα και όχι την ποικιλία των θεμάτων και των

διαφορετικών προσεγγίσεων . Συχνά , το δελτίο περιορίζεται σε ένα

πολύ μικρό αριθμό θεμάτων , που αφορούν την κεντρική πολιτική

σκηνή και τις αντιπαραθέσεις των δύο μεγάλων κομμάτων, ενώ

αγνοούνται σημαντικές διεθνείς εξελίξεις . Όπως έχει επισημανθεί ,

αρκετά δελτία θυμίζουν «πολιτικό καφενείο» ή «τοκ σόου» , με

προβλέψιμους καβγάδες μεταξύ των προσκεκλημένων .

Κατά γενική παραδοχή , τα δελτία της κρατικής τηλεόρασης

είναι περισσότερο σφαιρικά και ισορροπημένα από ό,τι της

ιδιωτικής , φιλοξενούν τις απόψεις και των μικρότερων κομμάτων ,

ενώ καλύπτουν πλησιέστερα τα διεθνή θέματα . Το ίδιο ισχύει και

για τις περισσότερες ενημερωτικές εκπομπές της ΝΕΤ , της ΕΤ1

και της ΕΤ3 , γεγονός που συχνά (όχι πάντα) επισημαίνεται και

επιβραβεύεται από τους τηλεθεατές . Π .χ. ικανοποιητική τηλεθέαση ,

πολύ πιο πάνω από το μέσο όρο του σταθμού , σημειώνει η

«Πρώτη γραμμή» , η καθημερινή πρωινή ενημερωτική εκπομπή των

Βασίλη Λυριτζή - Δημήτρη Οικονόμου στη ΝΕΤ .

Στον τομέα των ντοκιμαντέρ και των εκπομπών έρευνας , η

δημόσια τηλεόραση υπερτερεί της ιδιωτικής . Αν και αυτή η

υπεροχή δεν μεταφράζεται σε αυξημένα ποσοστά τηλεθέασης , οι


18

εκπομπές αυτές ενισχύουν το κύρος της δημόσιας τηλεόρασης και

δίνουν το μέτρο των δυνατοτήτων του Μέσου («Ρεπορτάζ χωρίς

σύνορα» του Στέλιου Κούλογλου, «Εξάντας» του Γιώργου

Αυγερόπουλου , «Focus» των Γ . Αυγερόπουλου , Γιώργου Κουβαρά

και Φανή Παπαθανασίου , «Ριμέικ» της Ρένας Θεολογίδου) . Στην

ιδιωτική τηλεόραση , το είδος αυτό εκπροσωπείται από λιγοστές ,

αλλά αξιόλογες εκπομπές , όπως είναι οι «Φάκελοι» των Αλέξη

Παπαχελά , Τάσου Τέλογλου και Σοφίας Παπαϊωάννου (MEGA) , η

«Έρευνα» του Παύλου Τσίμα (MEGA) , η «Εμπόλεμη Ζώνη» του

Σωτήρη Δανέζη (MEGA) , ενώ ενδιαφέρουσες αναδρομές στον 20ό

αιώνα έχει πραγματοποιήσει και η «Μηχανή του χρόνου» του

Χρίστου Βασιλόπουλου (ALPHA) .

ΚΡΥΦΗ ΚΑΜΕΡΑ

Η πιο σημαντική εξέλιξη είναι ο πολλαπλασιασμός των

εκπομπών αποκάλυψης (κάτι που δεν ταυτίζεται με την ερευνητική

δημοσιογραφία) και αφετέρου η δικαίωση έως και αγιοποίηση της

κρυφής κάμερας και , κατά συνέπεια , του δόγματος «ο σκοπός

αγιάζει τα μέσα» . Σκοπός είναι το «δημόσιο συμφέρον» , όπως το

ερμηνεύει ο δημοσιογράφος και το επικυρώνουν οι μετρήσεις της

AGB , ενώ στα μέσα περιλαμβάνεται η κρυφή μαγνητοσκόπηση και

η βιντεοσκόπηση ιδιωτικών στιγμών και συνομιλιών .

Αρκετές εκπομπές συνέβαλαν στην αποκάλυψη του

παραδικαστικού κυκλώματος και των σκανδάλων στο χώρο της

εκκλησίας , όμως , οι τελευταίοι μήνες του 2005 σημαδεύτηκαν από

μια πλημμυρίδα «αποκαλυπτικών» εκπομπών με τίτλους όπως

«Αποδείξεις», «Αποκαλύψεις», «Επ’αυτοφώρω» . Κύριο

δημοσιογραφικό εργαλείο αποδεικνύεται η κρυφή κάμερα που

καταγράφει τα κακώς κείμενα : ανώνυμες «ρεπόρτερ» μπαίνουν σε

αστυνομικό τμήμα και φλερτάρουν με αστυνομικούς , άλλοι


19

«συνεργάτες» απάγουν λεωφορεία και τα οδηγούν στην Αθήνα για

να αποδείξουν την ελλειπή φύλαξη του αμαξοστασίου του ΟΣΑ ,

φορούν άσπρη ιατρική μπλούζα και φτάνουν μέχρι το χειρουργείο

δημόσιων νοσοκομείων ή διανυκτερεύουν σε άδεια δωμάτια

νοσοκομείων . . . Ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος , ενώ

πρωταγωνιστής αυτής της πρακτικής είναι ο Νίκος Ευαγγελάτος ,

που οι εκπομπές του σημειώνουν εξαιρετικά υψηλή τηλεθέαση .

Η κρυφή κάμερα , που έχει συνδεθεί κυρίως με τον Μάκη

Τριανταφυλλόπουλο , δε θεωρείται πλέον το «ύστατο όπλο» , αλλά

βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη . Μια νέα δημοσιογραφική σχολή

γεννιέται : ο δημοσιογράφος πρέπει να διαθέτει και υποκριτικές

ικανότητες , ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των ρόλων

τους οποίους θα υποδυθεί χάριν του «ρεπορτάζ» , μιας έννοιας

που φετιχοποιείται , μυστικοποιείται , κόβεται και ράβεται στα μέτρα

της τηλεθέασης . Επίσης , τα αποτελέσματα του ρεπορτάζ

παρουσιάζονται με θεατρικό τρόπο : άφθονες επαναλήψεις των

«ζουμερών» σκηνών ή φράσεων , δραματική μουσική υπόκρουση

και ακαλαίσθητα ειρωνικά σχόλια .

ΑΦΑΝΤΟΣ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Στα κρατικά κανάλια (ιδίως στην ΕΤ1 και την ΕΤ3)

προβάλλονται αρκετές και καλές πολιτιστικές εκπομπές (αναφέρουμε

ενδεικτικά το «Παρασκήνιο» και το «Μονόγραμμα») , όμως , ο

πολιτισμός παραμένει ο φτωχός συγγενής της ιδιωτικής

τηλεόρασης . Η πολιτιστική κίνηση λάμπει δια της απουσίας της

από τα δελτία ειδήσεων , που ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με


20

την ιδιωτική ζωή των διάσημων καλλιτεχνών και όχι με το έργο

τους Για τα περισσότερα κανάλια , ο πολιτισμός ταυτίζεται με το

τραγούδι και μάλιστα το εμπορικό , το λεγόμενο «τραγούδι πίστας».

Οι τηλεβεγγέρες , τα τηλεοπτικά πάρτι του Σαββατοκύριακου στα

οποία διάφοροι προσκεκλημένοι μερακλώνονται , είτε αυθορμήτως

είτε κατά παραγγελία , γίνονται υποκατάστατο της δαπανηρής

νυχτερινής εξόδου , δίνουν μια ψευδαίσθηση παρέας και γλεντιού

σε εκατοντάδες χιλιάδες τηλεθεατές . Στην κατηγορία αυτή ανήκει το

«Στην υγειά σας» με τον Σπύρο Παπαδόπουλο (NET) , μια

εκπομπή που προσεγγίζει με σεβασμό και σεμνότητα το ελληνικό

τραγούδι , αποφεύγοντας την εύκολη φαντασμαγορία .

ΠΕΡΙΜΕΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΚΠΛΗΞΗ

Η ελληνική τηλεόραση παρουσιάζει ευελιξία και ετοιμότητα

όσον αφορά την υιοθέτηση τεχνολογικών καινοτομιών , αλλά

ανησυχητική ακαμψία όσον αφορά τον πλουραλισμό , την

πολυφωνία , την ποικιλία , τον πειραματισμό , την αναζήτηση νέων

μορφών . Πολλές κραυγαλέες αδυναμίας του παρελθόντος έχουν

υποχωρήσει ή έχουν διορθωθεί (π.χ. η υστερία και βωμολοχία στα

σίριαλ) , όμως , άλλες παραμένουν και εντείνονται , όπως η

κατάχρηση των παραθύρων στα δελτία . Η trash TV , τα λεγόμενα

«σκουπίδια» δεν περιορίζονται σε κάποιους αναγνωρίσιμους

θύλακες , σε κάποιες απροκάλυπτα χυδαίες εκπομπές , αλλά συχνά

διαχέονται και επεκτείνονται και σε εκπομπές που απευθύνονται

«σε όλη την οικογένεια» . Η αδιακρισία και η ευτέλεια

απενοχοποιούνται , χάριν του δόγματος «να περνάς καλά» .

Προσπάθειες ανανέωσης και προσέγγισης ενός ευρύτερου κοινού

έχουν καταβληθεί στη δημόσια τηλεόραση , που φιλοδοξεί να είναι

«ανταγωνιστική , αλλά όχι εμπορική» . Γνωστές είναι οι αρνητικές

πτυχές της δημόσιας τηλεόρασης , καθώς σε πολλές περιπτώσεις η

πλήξη προσφέρεται με ένα περιτύλιγμα ευπρέπειας , όμως , η

ευτέλεια δε συγκαταλέγεται σε αυτές , ενώ ακόμα και κάποιες


21

ατυχείς ή αμφιλεγόμενες επιλογές της δε δίνουν το συνολικό της

στίγμα .

ΒΙΑ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Η σχέση βίας και τηλεόρασης είναι ένα θέμα που εδώ και

δεκαετίες παθιάζει τις συζητήσεις πολλών και ανεβάζει τους τόνους

ανάμεσα στους εικονόπληκτους. Για πρώτη φορά τέθηκε το ερώτημα

την εποχή που ο κινηματογράφος άρχισε να μπαίνει στην ζωή των

ανθρώπων δηλαδή την δεκαετία 40-50. Τότε πίστευαν ότι οι βίαιες

εικόνες του κινηματογράφου αναπαράγουν την βία στην κοινωνία.

Έκτοτε το ερώτημα επανέρχεται κάθε φόρα που ένα αποτρόπαιο

έγκλημα απασχολεί την ειδησεογραφία της ημέρας.

Τι είναι βία; Είναι μια λοιμώδης μεταδοτική ασθένεια που την

κολλά κάνεις από την εικόνα του κινηματογράφου ή της τηλεόρασης ή

τώρα τελευταία με τα βιντεοπαιχνίδια;

Και αν κολλά και μεταδίδεται δεν υπάρχουν αντίδοτα;

Ποικίλες θέσεις και απόψεις εμφανιστήκαν, που μελέτησαν τη σχέση

βίας και τηλεόρασης. Όλες κινήθηκαν γύρω από πέντε βασικούς άξονες

:

1. Υπάρχει μια προσέγγιση κάθαρσης κατά την όποια η

φαντασιακή συμμέτοχη σε μια βίαιη εικονική σκηνή λειτουργεί ως

κάθαρση και σαν ανακούφιση σε μια εσωτερική επιθετικότητα.

2. Η έκθεση του ατόμου σε ερεθίσματα με βίαιες συμπεριφορές

αυξάνει την συγκινησιακή του ένταση και δημιουργεί τις

προϋποθέσεις ανάπτυξης μιας επιθετικής συμπεριφοράς.

3. Από τις πιο παλιές θέσεις είναι η άποψη του Bandura που

στηρίζει ότι η τηλεόραση δημιουργεί πρότυπα τα όποια μιμείται το

άτομο.

4. Η τηλεοπτική βία ενδυναμώνει την εκ φύσεως υπάρχουσα

επιθετικότητα του ατόμου.

5. Τελευταία στις ΗΠΑ η άποψη του καθηγητή του

Πανεπιστήμιου της Πενσυλβανία George Gerbner θεωρείται η


22

επικρατούσα. Ο Gerbner υποστηρίζει ότι το πολιτιστικό

περιβάλλον στις ΗΠΑ το διαμορφώνει η τηλεόραση. Μέσα σε

αυτό το περιβάλλον η βία κατέχει μια σημαντική θέση. Αναφέρει

το παράδειγμα ενός δάσκαλου που ρωτά στους μικρούς του

μαθητές τι χρωστάει ο αιώνας μας στον Edisson. Είναι

χαρακτηριστική η απάντηση ενός μαθητή : « Χωρίς αυτόν κύριε,

θα βλέπαμε τηλεόραση στο φως των κεριών ».

Αποτελεί πάντα κατά τον Gerbner η τηλεόραση ένα πολιτιστικό

δεδομένο, το οποίο επηρεάζει τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού

δηλαδή χαμηλά οικονομικά στρώματα, παιδιά, έγχρωμους και γυναίκες.

Όσο περισσότεροι άνθρωποι παρακολουθούν τηλεόραση τόσο

περισσότερο ανήσυχοι και ανασφαλείς αισθάνονται για την προσωπική

του ακεραιότητα. Και αν είναι γυναίκα ή έγχρωμος η ανασφάλεια

εντείνεται περισσότερο.

Όσο και αν φαίνεται ότι όλες αυτές οι θέσεις προσπαθούν να

βρουν μια σχέση ανάμεσα στην τηλεόραση και τη βία, καμιά ωστόσο

δεν ισχυρίζεται ότι υπάρχει μια σχέση αιτίας και αποτελέσματος. Το

πρόβλημα της βίας είναι πολύ πιο σύνθετο από όσο φαίνεται και η

σκέψη ότι στην τηλεόραση ανακαλύπτουμε τον πραγματικό ένοχο είναι

μάλλον απλοϊκή.

Μια επιθετική συμπεριφορά εξαρτάται από ένα πλήθος

παραγόντων που εμπλέκονται μεταξύ τους. Άλλωστε η βία έχει πολλά

πρόσωπα. Η λεκτική βία για παράδειγμα, είναι εξίσου δυνατή και

δυστυχώς μέχρι τώρα δεν έχει μελετηθεί. Συνήθως η μέχρι τώρα ερεύνα

στράφηκε στην βία που παρουσιάζεται σε εκπομπές, μυθοπλασίας.

Επίσης δεν μελετήθηκε καθόλου η βία που συναντάται σε ντοκιμαντέρ ή

για παράδειγμα στα δελτία ειδήσεων.

Το πρόβλημα πιστεύω ότι βρίσκεται πιο πολύ στην απόσταση

ανάμεσα στον συμβολισμό της πραγματικότητας έτσι όπως

παρουσιάζεται στην τηλεόραση και στην πραγματικότητα την όποια ζει

ο τηλεθεατής. Όταν αυτή η απόσταση μικραίνει απομυθοποιείται και η

τηλεόραση. Η τηλεόραση δεν επινοεί την βία απλώς την θέτει επί της

οθόνης και εισάγεται έτσι σε κάθε σπίτι. Καταδικάζουμε την τηλεόραση

συχνά για ένα έγκλημα που δεν έκανε. Δεν είναι αυτή ο ένοχος. Το

μερίδιο ενοχοποίησης που της αναλογεί είναι ελάχιστο. Για το

πρόβλημα της βίας της κοινωνίας ας ψάξουμε σε όλους αυτούς τους

ευπαθείς και ανίσχυρους πολίτες που οι κοινωνικές συνθήκες τους


23

σπρώχνουν να ζήσουν ένα όνειρο μέσα από την τηλεοπτική εικόνα. Η

έλλειψη πολιτιστικών αντιδότων είναι η αίτια της υπερκατανάλωσης των

τηλεοπτικών προγραμμάτων από αυτές τις ομάδες. Η τηλεόραση

αποτελεί τη μονή τους πολιτιστική αναφορά και την μονή τους διέξοδο

στην αδιέξοδη ζωή τους. Εκεί ας παρέμβουν όσοι ψάχνουν μαγικές

λύσεις στο πρόβλημα της βίας.

ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Παρά την ομολογούμενος ανεκτίμητη πρόσφορα του βιβλίου δεν

έχει στην εποχή μας την ανάλογη (αναμενόμενη) ανταπόκριση από το

κοινό η εικόνα ενός μοναχικού ανθρώπου που συντροφεύεται από την

αναγνώριση ενός βιβλίου γίνεται ολοένα και πιο σπάνια, έτσι ο αριθμός

των αναγνωστών μειώνεται και η αγορά του βιβλίου διέρχεται κρίση.

Οι λόγοι που παραγκωνίζεται όχι μόνο το βιβλίο αλλά γενικότερα

το έντυπο (εφημερίδες, περιοδικά) είναι ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν

είναι τόσο αναγνώστης όσο θεατής. Προτίμα να παρακολουθεί

τηλεοπτικές εκπομπές παρά να διαβάζει βιβλία. Αίτια της προτίμησης

αυτής είναι τα πλεονεκτήματα που διαθέτει η τηλεόραση σε σχέση με το

βιβλίο. Η τηλεόραση προσφέρει άμεση ενημέρωση, σε αντίθεση με το

έντυπο, το οποίο καταγράφει και σχολιάζει την επικαιρότητα με

βραδύτητα. Η παρακολούθηση τηλεοπτικών εκπομπών είναι πολύ πιο

εύκολη και άνετη σε σχέση με την μελέτη βιβλίων, η όποια απαιτεί

διανοητική προσπάθεια και προϋποθέτει πνευματική καλλιέργεια. Για

όλους τους λογούς ο σύγχρονος άνθρωπος στρέφει το βλέμμα και το

ενδιαφέρον του προς τη τηλεόραση παραβλέποντας ολοένα και

περισσότερο το βιβλίο.

Επιπλέον, οι επιδιώξεις του σύγχρονου ανθρώπου δεν

αποσπούν μόνο το ενδιαφέρον αλλά περιορίζουν και το χρόνο που θα

μπορούσε να διαθέσει στην αναγνώριση και την μελέτη βιβλίων.

Εργάζεται πολλές ώρες τη μέρα για αν μπορεί να ικανοποιήσει τις

πραγματικές του ανάγκες. Έτσι που καιρός για διάβασμα;

Αλλά και αν ακόμα έχει στη διάθεση του ελεύθερο χρόνο, προτίμα

να τον διαθέτει σε άλλου είδους διασκεδάσεις, όχι βεβαία πάντα πιο

ευχάριστες και ωφέλιμες από την ανάγνωση ενός βιβλίου. Τα τυχερά


24

παιχνίδια, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, η διασκέδαση σε νυχτερινά κέντρα

μουσικής, τα ψώνια και, στην καλύτερη περίπτωση οι εκδρομές, ο

κινηματογράφος που προσελκύουν το ενδιαφέρον του σύγχρονου

ανθρώπου και τον συγκινούν περισσότερο από ότι το βιβλίο.

Λειτουργιές που παραδοσιακά επιτελούν το βιβλίο σήμερα τις πιο

πολλές φορές και για τους περισσότερους ανθρώπους τις έχει αναλάβει

η τηλεόραση. Ο σύγχρονος άνθρωπος ενημερώνεται έως ένα βαθμό

μορφώνεται από την τηλεόραση. Ψυχαγωγείται από αυτήν και συνήθως

την έχει συντρόφια τις ελεύθερες ώρες του. Για πολλούς αιώνες το

βιβλίο, το έντυπο γενικότερα, υπήρξε κύριο μέσο ενημέρωσης,

ψυχαγωγίας και μόρφωσης. Υπήρξε μέσο γνωριμίας του ανθρώπου με

τον πολιτισμό, καθώς και μέσο επικοινωνίας με υψηλή διανοήματα του

ανθρωπινού λογού.Στην εποχή μας όμως αυτά τα προσφέρει (ή

νομίζουν πολλοί άνθρωποι ότι τα προσφέρει) η τηλεόραση,

εκμεταλλευομένη τα πλεονεκτήματα της. Καλύπτει την επικαιρότητα,

επειδή μπορεί να αναμεταδίδει άμεσα γεγονότα που γίνονται σε

διάφορα σημεία της γης .


25

Ε ρ ω τ η μ α τ ο λ ό γ ι ο

Παρουσίαση των Αποτελεσμάτων από την 1η έως

την 5η ερώτηση


26

Ερώτηση 1η:

Φύλο: Άντρας Γυναίκα

Μοιράστηκαν 100 ερωτηματολόγια από τα οποία

χρησιμοποιήθηκαν τα 78, με δείγματα από 39 άντρες

και 39 γυναίκες.


27

Ερώτηση 2η:

Ηλικία

Άνδρες Γυναίκες

10 εως 14 15% 8%

15 εως 19 33% 33%

20 εως 30 18% 15%

31 εως 50 33% 44%


28

Ερώτηση 3η:

Πόσες συσκευές τηλεοράσεως υπάρχουν στο σπίτι;


Καμία 3% 3%

1 10% 10%

2 38% 28%

3 36% 36%

4 13% 23%

Σχόλια

Σύμφωνα με τις παραπάνω τιμές όλο και περισσότεροι

άνθρωποι σήμερα διαθέτουν δύο με τρείς συσκευές τηλεοράσεως

στο σπίτι τους, ποσοστό 36%-38% για τους άνδρες και 28%-36%

για τις γυναίκες και μόλις ένα μικρό ποσοστό 3% των γυναικών και

3% των ανδρών δεν έχουν τηλεόραση σπίτι τους.


29

Ερώτηση 4η:

Πόσες ώρες παρακολουθείς τηλεόραση καθημερινά;


Καμία 10% 8%

1 εως 2 49% 38%

3 εως 4 28% 41%

4+ 13% 13%

Σχόλια:

Όπως φαίνεται στο γράφημα, περίπου 10% ανδρών και

γυναικών δεν παρακολουθούν τηλεόραση καθημερινά ενώ το 13%

και των δύο φύλων συνηθίζει να παρακολουθεί από 4 ώρες και

πάνω.


30

Ερώτηση 5η:

α) Προτιμάς να παρακολουθείς τηλεόραση:


Ώρα προβολής 69% 85%

Διαδίκτυο 31% 15%

Σχόλια:

Οι περισσότεροι προτιμούν να παρακολουθούν τηλεόραση

την ώρα προβολής, ενώ στο διαδίκτυο προτιμούν να

παρακολουθούν οι άνδρες σε ποσοστό 31%, ποσοστό διπλάσιο των

γυναικών.


31

β) Για ποιούς λόγους προτιμάς να παρακολουθείς

τηλεόραση μέσω διαδικτύου; (προαιρετικό)


Έλλειψη χρόνου 10% 5%

Διαφημίσεις 13% 10%

Άλλο 8% 3%

Σχόλια:

Η πλειοψηφία επιλέγει να παρακολουθήσει προγράμματα

μέσω διαδικτύου λόγω των διαφημίσεων. Το 10% και το 5% των

ανδρών και γυναικών αντίστοιχα, στρέφεται στο διαδίκτυο εξαιτίας

της έλλειψης χρόνου.

Ερευνητική εργασία - sch.gr3lyk-ymitt.att.sch.gr/Project/BTETRAMHNO/OMADA1.pdf · Ερευνητική εργασία Ομάα i ... ,τι είναι ξανθ υποτίθεται

Documents