Η χημική βιομηχανία στην Ελλάδα: Συνεισφορά στην οικονομία και προοπτικές ανάπτυξης Γιώργος Μανιάτης, Επικεφαλής τμήματος κλαδικών μελετών ΙΟΒΕ Εσπερίδα Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΕΜΠΟΔΙΑ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», 25 Απριλίου 2018
35
Embed
Η χημική βιομηχανία στην Ελλάδαhaci.gr/wp-content/uploads/2018/04/MANIATIS_25042018.pdf · Η χημική βιομηχανία στην Ελλάδα: Συνεισφορά
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Η χημική βιομηχανία στην Ελλάδα: Συνεισφορά στην οικονομία και προοπτικές ανάπτυξης
Γιώργος Μανιάτης, Επικεφαλής τμήματος κλαδικών μελετών ΙΟΒΕ
Εσπερίδα Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών ΒιομηχανιώνΗ ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ ΤΗΣ ΧΗΜΙΚΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ
ΕΜΠΟΔΙΑ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», 25 Απριλίου 2018
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Περιεχόμενα και στόχοι της μελέτης
2Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Περιεχόμενα
Στόχος της μελέτης
1. Εισαγωγή2. Συνοπτική περιγραφή της Χημικής Βιομηχανίας3. Βασικά μεγέθη και τάσεις της Χημικής Βιομηχανίας στην Ελλάδα4. Η συνεισφορά της Χημικής Βιομηχανίας στην Ελληνική οικονομία5. Παράγοντες που επηρεάζουν τις επιδόσεις και την
ανταγωνιστικότητα της Χημικής Βιομηχανίας6. Διεθνές περιβάλλον7. Δυνητική συνεισφορά της Χημικής Βιομηχανίας στην Ελληνική
οικονομία8. Συμπεράσματα και Προτάσεις
Διερεύνηση μεσοπρόθεσμων αναπτυξιακών δυνατοτήτων, προκλήσεων και προϋποθέσεων ανάπτυξης της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Η χημική βιομηχανία παράγει και διανέμει ύλες και προϊόντα που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές και άλλες δραστηριότητες που έχουν κεντρική θέση στην οικονομία
Οι περισσότερες επιχειρήσεις της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται στους τομείς των ειδικών και των καταναλωτικών χημικών
4Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Στην Ελλάδα, μόλις το 19% των επιχειρήσεων του κλάδου δραστηριοποιείται στην παραγωγή βασικών χημικών, έναντι 60% στην ΕΕ-28
Αυτό υποδεικνύει την υψηλότερη εισαγωγική εξάρτηση της Ελλάδας από βασικές χημικές ουσίες
Πηγή: Eurostat, Ανάλυση ΙΟΒΕ.
48 7577
391
443
1.034
0
200
400
600
800
1.000
1.200
εκ. ε
υρ
ώ
Αριθμός επιχειρήσεων ανά τμήμα της χημικής βιομηχανίας, 2015
4,6%
26,3%7,3%
13,1%
7,4%
20,1%
37,8%
28,0%42,8%
12,5%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Ελλάδα ΕΕ-28
Αριθμός επιχειρήσεων, %
Πετροχημικά Βασικά ανόργανα
Πολυμερή Ειδικά χημικά
Καταναλωτικά χημικά
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Η πλειονότητα των επιχειρήσεων του κλάδου είναι πολύ μικρές, ενώ περίπου 2 στις 3 επιχειρήσεις είναι εγκατεστημένες στην Αττική και την Κεντρική Μακεδονία
5Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Η εγγύτητα στα κέντρα κατανάλωσης και σε κρίσιμες υποδομές για την προμήθεια χημικών πρώτων υλών (π.χ. παραγωγικές εγκαταστάσεις και λιμάνια) καθώς και η καλύτερη πρόσβαση των επιχειρήσεων του κλάδου σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, εξηγούν σε μεγάλο βαθμό την υψηλότερη συγκέντρωση των επιχειρήσεων σε Αττική και Κεντρική Μακεδονία
Η συγκεκριμένη διαφοροποίηση της χημικής βιομηχανίας, όπως και παρόμοιες διαφοροποιήσεις άλλων κλάδων, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στον σχεδιασμό της εθνικής βιομηχανικής πολιτικής
Πηγή: Eurostat, Ανάλυση ΙΟΒΕ.
66,4%
10,7% 10,1% 10,0%2,8%
83,6%
6,6% 4,7% 4,8%0,4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
0-9 10-19 20-49 50-249 250+
Απασχόληση (θέσεις εργασίας)
Κατανομή πλήθους επιχειρήσεων με βάση το μέγεθος της απασχόλησης, 2015
ΕΕ28 Ελλάδα
5%
20%
4%
7%
5%
2%
4%
5%
33%
6%
2%
3%
6%
4%
20%
1%
5%
3%
1%
1%
7%
45%
5%
1%
1%
5%
0% 10% 20% 30% 40% 50%
Ανατολικής Μακεδονίας & Θράκης
Κεντρικής Μακεδονίας
Δυτικής Μακεδονίας
Ηπείρου
Θεσσαλίας
Ιονίων Νήσων
Δυτικής Ελλάδας
Στερεάς Ελλάδας
Αττικής
Πελοποννήσου
Βορείου Αιγαίου
Νοτίου Αιγαίου
Κρήτης
Κατανομή αριθμού επιχειρήσεων της χημικής βιομηχανίας στην Ελλάδα ανά περιφέρεια, 2015
Η συνολική αξία παραγωγής της Χημικής Βιομηχανίας στην Ελλάδα ξεπερνά τα €2,1 δισ.
6Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Η αξία παραγωγής χημικών ουσιών και προϊόντων απώλεσε περίπου το ¼ του μεγέθους της μεταξύ 2008 και 2016
Πηγή: Eurostat, Ανάλυση ΙΟΒΕ.
-26%
87%
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Το 2015, η απασχόληση στη Χημική Βιομηχανία προσέγγισε τις 13.000 θέσεις εργασίας
7Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Η απασχόληση στον κλάδο, παρά την ανάκαμψή της τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται 10% χαμηλότερα συγκριτικά με το 2008 Συγκριτικά με τις απώλειες στη Μεταποίηση (-32%) και στο σύνολο της οικονομίας (-17%), η χημική βιομηχανία είχε καλύτερη
Οι ετήσιες επενδύσεις της Χημικής Βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια διαμορφώθηκαν κοντά στα €60 εκ.
8Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Οι Επενδύσεις μετά το 2010 βρίσκονται σταθερά κάτω από τον μέσο όρο της προηγούμενης περιόδου (€130 εκ. το 2000-2009), αποτελώντας περίπου το 3% της συνολικής αξίας παραγωγής και το 10% της Προστιθέμενης Αξίας του κλάδου
Η αποκατάσταση των επενδύσεων σε επίπεδο που μπορεί να υποστηρίξει τη μεγέθυνση του κλάδου τα επόμενα χρόνια, απαιτεί την αύξησή τους κοντά στο 19% της Προστιθέμενης Αξίας του κλάδου
Επενδύσεις % Επενδύσεων ως προς την Αξία Παραγωγής
-62%
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
2.632
459
470
522
549
565
583
751
1.680
2.486
0 1.000 2.000 3.000
Λοιποί
Ποτά
Πλαστικά και Ελαστικά
Φάρμακα
Βασικά Μέταλλα
Μη Μεταλλικά Ορυκτά
Χημικά
Μεταλλικά Προϊόντα
Διύλιση Πετρελαίου
Τρόφιμα
ΑΠΑ εκ. ευρώ
Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία στη Μεταποίηση, 2015
H χημική βιομηχανία αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους της Μεταποίησης στην Ελλάδα τόσο σε όρους προστιθέμενης αξίας, όσο και σε όρους απασχόλησης
9Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
90.020
9.906
10.755
10.891
11.186
14.433
14.877
15.790
29.140
96.236
0 50.000 100.000 150.000
Λοιποί
Μηχανήματα και Εξοπλισμός
Έπιπλα
Χημικά
Ελαστικά και Πλαστικά
Εγκατάσταση μηχανημάτων
Μη Μεταλλικά Ορυκτά
Ένδυση
Μεταλλικά Προϊόντα
Τρόφιμα
Θέσεις εργασίας
Απασχόληση στη Μεταποίηση, 2015
Πηγή: Eurostat, Ανάλυση ΙΟΒΕ.* Λόγω διαφορετικής μεθοδολογίας και εμπιστευτικότητας στοιχείων ενδέχεται να υπάρχουν μικρές διαφοροποιήσεις με τα στοιχεία για την απασχόληση που παρουσιάστηκαν προηγουμένως.
23,2%
15,7%
7,0%
5,5%
5,3%
5,1%
4,9%
4,4%
4,3%
24,6%
31,7%
9,6%
5,2%
4,9%
4,8%
3,7%
3,6%
3,5%
3,3%
29,7%
% στη Μεταποίηση% στη Μεταποίηση
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Η προστιθέμενη αξία της χημικής βιομηχανίας προέρχεται κυρίως από τα ειδικά και τα καταναλωτικά χημικά
10Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Στην ΕΕ-28 η κατανομή της προστιθέμενης αξίας μεταξύ των κατηγοριών χημικών είναι πιο ισορροπημένη
21
68
54
203
233
578
0
100
200
300
400
500
600
700
Πετροχημικά Βασικά ανόργανα
Πολυμερή Ειδικά χημικά Καταναλωτικά χημικά
Χημική Βιομηχανία
εκ. ε
υρ
ώ
Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία, 2015
4%
25%12%
15%
9%
15%35%
29%
40%
17%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Ελλάδα ΕΕ-28
Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (%)
Πετροχημικά Βασικά ανόργανα
Πολυμερή Ειδικά χημικά
Καταναλωτικά χημικά
Πηγή: Eurostat, Ανάλυση ΙΟΒΕ.
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Λαμβάνοντας υπόψη τις διασυνδέσεις του κλάδου παραγωγής και διανομής χημικών προϊόντων με τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, εκτιμήσαμε ότι περίπου €4,2 δισ. προστιθέμενης αξίας (2,4% του ΑΕΠ)…
Οι ελληνικές εξαγωγές χημικών ουσιών και προϊόντων ενισχύθηκαν σημαντικά μετά το 2009, αλλά συνολικά το εξωτερικό εμπόριο χημικών παραμένει ελλειμματικό
Δείκτες παραγωγικότητας και κόστους εργασίας Χημικής Βιομηχανίας, 2015
Χημική βιομηχανία Μεταποίηση
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
2007
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
10
=10
0
Δείκτης Ακαθάριστων Αμοιβών (2010=100)
ΕΕ28 Ελλάδα (Χημική Βιομηχανία)
Ελλάδα (Μεταποίηση)
Οι ακαθάριστες αμοιβές στη χημική βιομηχανία μειώθηκαν λιγότερο συγκριτικά με την εγχώρια Μεταποίηση μεταξύ 2008-2015 Αντίθετη πορεία των αμοιβών στην Ελλάδα σε σχέση με τον μέσο όρο στη χημική βιομηχανία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η παραγωγικότητα εργασίας και οι επενδύσεις στη χημική βιομηχανία στην Ελλάδα είναι χαμηλότερες από τις χώρες με την πιο αναπτυγμένη χημική βιομηχανία στην Ευρώπη.
Με την προσαρμογή στο επίπεδο των μισθών η παραγωγικότητα εργασίας ενισχύεται σημαντικά.
7.469
39.527
5837.876
16.803 10.586 8.315
0
50.000
Βελγιο (2014) Γερμανία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Ολλανδία
εκ. ε
υρ
ώ
Προστιθέμενη Αξία, 2015
20
13
9
15
17
15
21
0
5
10
15
20
25
Βελγιο (2014)
Γερμανία Ελλάδα Ισπανία Γαλλία Ιταλία Ολλανδία
% [
Επεν
δύ
σει
ς /
Πρ
οσ
τιθ
έμεν
η Α
ξία
]
Επενδυτική Ένταση, 2015
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Το μακροοικονομικό περιβάλλον που αντιμετώπισε η χημική βιομηχανία τα τελευταία χρόνια ήταν ιδιαίτερα δυσμενές
Η συγκράτηση των απωλειών στον Αγροτικό Τομέα και τη Μεταποίηση, σε συνδυασμό με τις εξαγωγές, στήριξαν την εγχώρια Χημική βιομηχανία. Αντίθετα οι Κατασκευές υπέστησαν καθίζηση στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης επηρεάζοντας αρνητικά επιμέρους τομείς της χημικής βιομηχανίας
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
201
0
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
%
Ετήσια μεταβολή ΑΕΠ (%)
ΕΕ28 Ελλάδα
20
40
60
80
100
120
140
160
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
00
=10
0
Δείκτες δραστηριότητας (2000=100)
Αγροτικός τομέας Μεταποίηση
Χημική Βιομηχανία Κατασκευές
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Το κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων στην Ελλάδα είναι συστηματικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης
Η διαφορά του κόστους δανεισμού διευρύνθηκε σημαντικά μετά τον Δεκέμβριο του 2008, κορυφώθηκε στα μέσα του 2012 και έκτοτε διατηρείται σε υψηλό επίπεδο (περίπου 3 ποσοστιαίες μονάδες κατά μέσο όρο)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1/1
/20
03
10
/1/2
00
3
7/1
/20
04
4/1
/20
05
1/1
/20
06
10
/1/2
00
6
7/1
/20
07
4/1
/20
08
1/1
/20
09
10
/1/2
00
9
7/1
/20
10
4/1
/20
11
1/1
/20
12
10
/1/2
01
2
7/1
/20
13
4/1
/20
14
1/1
/20
15
10
/1/2
01
5
7/1
/20
16
4/1
/20
17
%
Διαφορά κόστους δανεισμού επιχειρήσεων μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης
0
1
2
3
4
5
6
7
8
1/1
/20
03
9/1
/20
03
5/1
/20
04
1/1
/20
05
9/1
/20
05
5/1
/20
06
1/1
/20
07
9/1
/20
07
5/1
/20
08
1/1
/20
09
9/1
/20
09
5/1
/20
10
1/1
/20
11
9/1
/20
11
5/1
/20
12
1/1
/20
13
9/1
/20
13
5/1
/20
14
1/1
/20
15
9/1
/20
15
5/1
/20
16
1/1
/20
17
%
Κόστος δανεισμού επιχειρήσεων
Ευρωζώνη Ελλάδα
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Η φορολογική επιβάρυνση (περιλαμβανομένων των ασφαλιστικών εισφορών) είναι ιδιαίτερα υψηλή στην Ελλάδα
20Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών ΕρευνώνΠηγή: World Bank Doing Business, Ανάλυση ΙΟΒΕ
Η φορολογική επιβάρυνση αυξήθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια και πλέον βρίσκεται 10 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και 23-25 π.μ. υψηλότερα από γειτονικές χώρες (Βουλγαρία, Κύπρος)
20,924,7
27,030,9
38,4 39,8 40,4 40,9
48,9 49,0 49,1 50,7
62,0
0
10
20
30
40
50
60
70
Συνο
λικό
ς φ
ορ
ολο
γικό
ς σ
υντ
ελεσ
τής
(%)
Συνολικός φορολογικός συντελεστής σε διάφορες χώρες, 2017
Συνολικός φορολογικός συντελεστής (% επί των κερδών) στην Ελλάδα
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Οι τιμές φυσικού αερίου για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα πλησίασαν τον μέσο όρο της ΕΕ-28, αλλά παραμένουν σημαντικά υψηλότερες σε σύγκριση με γειτονικές χώρες
Τιμές φυσικού αερίου εξαιρουμένου του ΦΠΑ και άλλων ανακτήσιμων φόρων και τελών(Band I4 : 100 000 GJ < Κατανάλωση < 1 000 000 GJ)
ΕΕ-28 Ελλάδα Βουλγαρία Ελλάδα για χρήση φυσικού αερίου ως πρώτη ύλη
Οι τιμές φυσικού αερίου για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα ακολούθησαν τις διεθνείς πτωτικές τάσεις αλλά παραμένουν υψηλότερες κατά 12% από τον μέσο όρο της ΕΕ-28
Η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που φορολογεί το φυσικό αέριο για μη ενεργειακή χρήση. Ο ΕΦΚ στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη (1,5 ευρώ ανά GJ) αποτελεί το 17% της τελικής τιμής, ενώ η ποσοστιαία
διαφορά από τις μέσες τιμές στην ΕΕ-28 διευρύνεται σε 32% Ιδιαιτέρως δυσμενής η θέση της εγχώριας βιομηχανίας λιπασμάτων έναντι των ανταγωνιστών σε άλλες χώρες
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
2,7%
11,3% 11,4% 12,1%
16,7%
23,2%
12,0%
7,3%
25,6%
33,5%31,7%
43,6%
55,0%
30,1%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Πλαστικά Πετροχημικά Σαπούνια και απορρυπαντικά
Ανόργανα Ειδικά χημικά Αγροχημικά ΧΗΜΙΚΑ
Ρυθμιστικό κόστος της Χημικής Βιομηχανίας στην Ευρωπαϊκή ΈνωσηΜέσο ετήσιο κόστος 2004-2014
Η νομοθεσία για τις εκπομπές αερίων και τις βιομηχανικές διαδικασίες επιφέρει το υψηλότερο ρυθμιστικό κόστος στη χημική βιομηχανία και τη θέτει σε δυσμενέστερη θέση έναντι ανταγωνιστών σε χώρες εκτός ΕΕ
Δείκτης ρυθμιστικού κόστους της Χημικής Βιομηχανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Νομοθεσία για Χημικά Νομοθεσία για ΕνέργειαΝομοθεσία για Εκπομπές Αερίων και Βιομηχανικές Διαδικασίες Νομοθεσία για Ασφάλεια στην ΕργασίαΝομοθεσία για Ειδικά Χημικά Προϊόντα Νομοθεσία για Εμπόριο και ΔασμούςΝομοθεσία για Μεταφορές
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Τα Logistics στην Ελλάδα έχουν βελτιώσει τη θέση τους συγκριτικά με τις υπόλοιπες χώρες, αλλά παρουσιάζουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης
24Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών ΕρευνώνΠηγή: World Bank, LPI, Ανάλυση ΙΟΒΕ
54
69
4447
0
10
20
30
40
50
60
70
80
2010 2012 2014 2016
Θέσ
η
Θέση της Ελλάδας στον Δείκτη Επιδόσεων Logistics (LPI) της
Παγκόσμιας Τράπεζας(Σύνολο 160 χώρες)
Ανεπάρκειες στον χωρικό σχεδιασμό και στις χρήσεις γης
Περιοριστικοί όροι κάλυψης και δόμησης αποθηκευτικών χώρων
Προβληματικά στοιχεία του δικτύου οδικών μεταφορών (π.χ. διασυνδέσεις περιφερειακού δικτύου με κεντρικούς κόμβους διακίνησης και διεθνή δίκτυα)
Κατάσταση των σιδηροδρομικών υποδομών
Περιορισμένη χρήση συνδυασμένων μεταφορών (π.χ. συνδέσεις λιμένων με σιδηροδρομικό δίκτυο)
Ανεπαρκείς υποδομές αρκετών λιμενικών εγκαταστάσεων (τα λιμάνια που έχουν δυνατότητα να υποδεχτούν χημικά είναι περιορισμένα)
Δυσκολίες αδειοδότησης ιδιωτικών λιμένων
Έλλειψη οργανωμένων πάρκων logistics με σύγχρονες υποδομές πρόσβασης και ασφάλειας
Μη επαρκής διαθέσιμος χώρος αποθήκευσης χημικών προϊόντων, γεγονός ιδιαίτερα κρίσιμο για τα επικίνδυνα προϊόντα
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
68,8
0,9
9,1
9,2
19,5
42,2
0 10 20 30 40 50 60 70
Λοιπές δραστηριότητες μεταποίησης
Κατασκευή προϊόντων από ελαστικό και πλαστικές ύλες
Παραγωγή χημικών ουσιών και προϊόντων
Παραγωγή βασικών μετάλλων
Βιομηχανία τροφίμων και ποτών
Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων
εκατ. ευρώ
Δαπάνες R&D στη Mεταποίηση στην Ελλάδα ανά κλάδο, 2015
Η Χημική Βιομηχανία στην Ελλάδα συγκαταλέγεται στους κλάδους της Μεταποίησης με τις υψηλότερες δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης (R&D)…
Δαπάνες R&D στη χημική βιομηχανία% Προστιθέμενης αξίας χημικής βιομηχανίας,
2015
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Αυτό συμβαίνει παρά τη συγκριτικά υψηλή ποσότητα και ποιότητα του ερευνητικού έργου που παράγεται στα αρκετά ερευνητικά και πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας που σχετίζονται με τα χημικά
27Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών ΕρευνώνΠηγή: Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων
ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ: Ινστιτούτο Θεωρητικής και Φυσικής Χημείας (ΙΘΦΧ)
ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ: Ινστιτούτο
Επιστημών Χημικής Μηχανικής
ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ
(Ε.ΚΕ.Τ.Α.): Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών
Πόρων
Σχολή Χημικών Μηχανικών Εθνικού Μετσόβιου
Πολυτεχνείου - Τμήμα Χημικής Μηχανικής Αριστοτελείου
Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης - Τμήμα Χημικής Μηχανικής
Πανεπιστημίου Πατρών
Τμήματα Χημείας ΕΚΠΑ, ΑΠΘ, Πανεπιστημίου Κρήτης,
Πανεπιστημίου Πατρών και Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Παράγοντες που επηρεάζουν τη δαπάνη για Έρευνα και Καινοτομία:
Αβέβαια αποτελέσματα Έλλειψη κεφαλαίων Έλλειψη εμπιστοσύνης και συνεργασίας
μεταξύ των επιχειρήσεων και των φορέων που σχετίζονται με την έρευνα και την καινοτομία
Ανεπάρκεια υποστηρικτικών μηχανισμών για την κατοχύρωση ευρεσιτεχνιών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο
Γραφειοκρατικές διαδικασίες Μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων και
της εγχώριας αγοράς
Ο κρίκος που φαίνεται ότι απουσιάζει είναι η συστηματική διασύνδεση και μεταφορά των ερευνητικών αποτελεσμάτων και καινοτομιών στην παραγωγική διαδικασία
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Ίδρυμα Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών
Η νέα βιομηχανική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες στη Χημική Βιομηχανία
Βιομηχανική «Αναγέννηση» - Συμμετοχή 20% της βιομηχανίας στο ΑΕΠ της ΕΕ28 μέχρι το 2020 Ένα σχέδιο εξειδικεύει τις δράσεις της Επιτροπής για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της
ευρωπαϊκής βιομηχανίας* Η Χημική Βιομηχανία έχει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων αυτών
Βαθύτερη και πιο δίκαιη ενιαία αγορά:
Ενδυνάμωση πολιτών και
επιχειρήσεων
Αναβάθμιση Βιομηχανίας για την
ψηφιακή εποχή
Οικονομία χαμηλών εκπομπών και
κυκλική οικονομία
Επένδυση στη βιομηχανία του
μέλλοντος
Υποστήριξη βιομηχανικής καινοτομίας
Διεθνής διάσταση
Συνεργασία με κράτη μέλη, περιφέρειες, πόλεις και ιδιωτικό
τομέα
*European Commission “Investing in a smart, innovative and sustainable Industry A renewed EU Industrial Policy Strategy” 13.9.2017
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, η αξία παραγωγής της εγχώριας χημικής βιομηχανίας θα μπορούσε να προσεγγίσει τα 2,44 δισ. ευρώ το 2022 (σε σταθερές τιμές 2016)
Αξία παραγωγής χημικής βιομηχανίαςΠροβολή (σε σταθερές τιμές) της τρέχουσας τάσης με βάση
την πρόβλεψη για την ετήσια μεταβολή του ΑΕΠ
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
2,96
2,27
2,132,101,89
2,132,122,19
2,27
2,40
2,55
2,70
2,85
3,01
3,16
1,800
2,000
2,200
2,400
2,600
2,800
3,000
3,200
3,400
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
20
19
20
20
20
21
20
22
δισ
. ευ
ρώ
(σ
ταθ
ερές
τιμ
ές 2
01
5)
Σενάρια για την αξία παραγωγής στη χημική βιομηχανία (σε σταθερές τιμές 2016)
Σενάριο τρεχουσών τάσεων
Σενάριο Βιομηχανικής "Αναγέννησης"
+30%
Η επίτευξη των στόχων του σεναρίου της βιομηχανικής «αναγέννησης» εκτιμάται ότι θα δώσει ώθηση στη χημική βιομηχανία και κατ’ επέκταση στην ελληνική οικονομία
Ο στόχος συμμετοχής της Μεταποίησης στο 20% της ευρωπαϊκής οικονομίας μεταφράζεται (αναλογικά) σε ενίσχυση της συμμετοχής τηςΜεταποίησης στην Ελληνική προστιθέμενη αξία στο 12,3% (από 9,5%). Αν θεωρήσουμε ότι το μερίδιο της ελληνικής μεταποίησης στην ΕΕ διατηρείται σταθερό, τότε προκύπτει ακόμα πιο φιλόδοξη αύξηση της αξίας παραγωγής της εγχώριας χημικής βιομηχανίας
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
80.551
90.366
116.858
-
20.000
40.000
60.000
80.000
100.000
120.000
140.000
2016 2022 - Τρέχουσα τάση
2022 - Βιομ. "Αναγέννηση"
εκ. ε
υρ
ώ
Επιδράσεις στην απασχόληση από την ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας
2016 2022 - Τρέχουσα τάση 2022 - Βιομ. "Αναγέννηση"
+26.493
Μεσοπρόθεσμα, η βιομηχανική «αναγέννηση» στη χημική βιομηχανία, δύναται να προσφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και στη δημιουργία θέσεων εργασίας
Επιδράσεις στο ΑΕΠ και στα έσοδα από φόρους και εισφορές από την ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας
ΑΕΠ Φόροι και εισφορές
+45%
Η χη
μική
βιο
μη
χανία
στη
ν Ελλάδ
α: Συ
νεισφ
ορ
ά κα
ι πρ
οο
πτικές α
νάπ
τυξη
ς
Η εμπειρία από τις χώρες με αναπτυγμένες χημικές βιομηχανίες στην Ευρώπη υποδεικνύει τις βασικές κατευθύνσεις για την ανάπτυξη της χημικής βιομηχανίας και στην Ελλάδα
•Συνεργασία Βιομηχανίας με Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα
•R&D και Καινοτομία
Γνώση
•Εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό
•Λιμάνια και αγωγοί
•Μεταφορές
•Εφοδιαστική αλυσίδα
Υποδομές •Clusters
•Αλληλεπίδραση με άλλες βιομηχανίες
•Marketing
•Κουλτούρα συνεργασίας
Οργάνωση
•Γεωγραφική θέση
•Πρόσβαση σε πρώτες ύλες
•Θετική Δημόσια Εικόνα
•Υποστήριξη από το Κράτος
•Ευνοϊκή φορολογία
Άλλα
Η ενίσχυση αυτών των χαρακτηριστικών είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση των διεθνών ανταγωνιστικών πιέσεων και την ανάπτυξη προϊόντων και λύσεων που απαιτεί η αειφόρος ανάπτυξη
Άρση εμποδίων και βελτίωση κριτηρίων αδειοδότησης βιομηχανικών εγκαταστάσεων
4
• Εθνικός στόχος για την πλήρη αναστροφή της πορείας αποβιομηχάνισης• Ενσωμάτωση και εξειδίκευση δράσεων ευρωπαϊκού σχεδίου για τη βιομηχανική στρατηγική και πολιτική
• Μείωση συντελεστών φορολόγησης επιχειρήσεων και ασφαλιστικών εισφορών• Πρόσθετα κίνητρα (επιταχυνόμενες αποσβέσεις, κίνητρα για εξαγορές και συγχωνεύσεις)
• Ενσωμάτωση ειδικών αναγκών χημικής βιομηχανίας στον εθνικό χωροταξικό σχεδιασμό (π.χ. αξιολόγηση δυνατότητας για clusters και καθετοποίηση με διυλιστήρια)
• Άρση της απαγόρευσης της μέσης όχλησης στην Αττική για υφιστάμενες μονάδες που δραστηριοποιούνται ήδη στον νομό και κατατάσσονται στη χαμηλή όχληση
• Εκσυγχρονισμός των κριτηρίων περί όχλησης σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές
Μείωση ενεργειακού κόστους και κατάργηση φόρων στις πρώτες ύλες (φυσικό αέριο για μη ενεργειακή χρήση)
5
• Άμεση κατάργηση του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο για μη ενεργειακή χρήση• Βελτίωση ανταγωνιστικότητας της αγοράς χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω της σύζευξης με
γειτονικές αγορές (Ιταλία, Βουλγαρία)• Προώθηση των διασυνδέσεων με τα μη συνδεδεμένα νησιά που θα περιορίσει τις χρεώσεις ΥΚΩ• Μείωση του ΕΦΚ στην ηλεκτρική ενέργεια για τους βιομηχανικούς καταναλωτές στη μέση τάση
Περιγραφή
Τόνωση της ζήτησης με οφέλη για την οικονομία και τους καταναλωτές
6• Σχεδιασμός και εφαρμογή εκτεταμένου προγράμματος ενεργειακής αναβάθμισης κτηρίων
• Ενίσχυση της εθνικής πλατφόρμας SusChem, ώστε να διευκολύνονται οι σχέσεις και η συνεργασία μεταξύ τομέων κατά μήκος της αλυσίδας αξίας χημικών
• Ενίσχυση των σχέσεων της χημικής βιομηχανίας με Πανεπιστήμια, Πολυτεχνεία και Κέντρα Ερευνών • Προώθηση συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε ερευνητικά πεδία με προοπτική• Πιο αποτελεσματική κατανομή των περιορισμένων δημόσιων πόρων για R&D, με μεγαλύτερη έμφαση στην
ποιότητα των δαπανών R&D, βάσει προτεραιοτήτων και αριστείας• Προσέλκυση ερευνητικών κέντρων διεθνών χημικών εταιριών • Παροχή ελκυστικών φορολογικών κινήτρων
• Καλύτερος συντονισμός και επιτάχυνση στην υλοποίηση των σχεδίων ανάπτυξης υποδομών logistics• Συνεργασία των αρμόδιων αρχών και της χημικής βιομηχανίας για τον εντοπισμό των κύριων σημείων
συμφόρησης που εμποδίζουν τις οδικές και διατροπικές μεταφορές• Εκτίμηση των δυνατοτήτων για ανάπτυξη σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών• Εντοπισμός αναγκών σε σχέση με τις λιμενικές εγκαταστάσεις
• Συστηματική συνεργασία πανεπιστημίων και επιχειρήσεων για τον προσδιορισμό των αναγκών σε δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού στα επαγγέλματα που σχετίζονται με τη χημική βιομηχανία
• Αξιολόγηση αναγκών της βιομηχανίας σε βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο και ενσωμάτωση στον σχεδιασμό για την εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού
• Ενίσχυση της βαρύτητας της πρακτικής άσκησης των φοιτητών στα πανεπιστημιακά προγράμματα σπουδών
• Έλεγχος στη διακίνηση χημικών προϊόντων που εισάγονται παράνομα στην Ελλάδα και δεν τηρούν τις προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας που προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία