Πράγα, 30 Ιουλίου 2010 Αρ. πρωτ. Φ. 3075/346 Θέμα: «Ετήσια Έκθεση για την Οικονομία της Τσεχίας και τις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις Ελλάδος – Τσεχίας για το έτος 2009» Διαβιβάζουμε συνημμένα την Ετήσια Έκθεση του Γραφείου μας για την οικονομία της Τσεχίας και τις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις Ελλάδος – Τσεχίας για το έτος 2009. Ο Προϊστάμενος Ανδρέας Δ. Καραϊσκάκης Σύμβουλος Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Α’ Συνημμένα: 1. Annual Report Czech Republic 2009.doc 2. Appendix Annual Report Czech Republic 2009.doc ΑΚ/ακ (346- ethsia ekthesh 2009) ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΡΑΓΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ EMBASSY OF GREECE PRAGUE ECONOMIC & COMMERCIAL SECTION
72
Embed
ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ EMBASSY OF GREECE ΠΡΑΓΑ … · ΠΡΑΓΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ embassy of greece
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Πράγα, 30 Ιουλίου 2010 Αρ. πρωτ. Φ. 3075/346 Θέμα: «Ετήσια Έκθεση για την Οικονομία της Τσεχίας και τις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις Ελλάδος – Τσεχίας για το έτος 2009» Διαβιβάζουμε συνημμένα την Ετήσια Έκθεση του Γραφείου μας για την οικονομία της Τσεχίας και τις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις Ελλάδος – Τσεχίας για το έτος 2009. Ο Προϊστάμενος Ανδρέας Δ. Καραϊσκάκης Σύμβουλος Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Α’ Συνημμένα: 1. Annual Report Czech Republic 2009.doc 2. Appendix Annual Report Czech Republic 2009.doc ΑΚ/ακ (346- ethsia ekthesh 2009)
3.2.1. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων ....... 24 3.2.2. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά μεγάλες ομάδες χωρών ................... 25 3.2.3. Άμεσες ξένες επενδύσεις ........................................................................... 27
4. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ........... 31
4.1. Θεσμικό πλαίσιο ............................................................................................... 31 4.2. Εμπορικές Σχέσεις Ελλάδας - Τσεχίας ............................................................. 32
4.2.1. Η εξέλιξη του όγκου εμπορίου Ελλάδας - Τσεχίας ................................... 32 4.2.2. Η εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία .................................... 33 4.2.3. Η εξέλιξη των ελληνικών εισαγωγών από την Τσεχία .............................. 34 4.2.4. Η εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου .......................................................... 34 4.2.5. Κάλυψη των ελληνικών εισαγωγών από εξαγωγές ................................... 35
4.3. Σύνθεση του ελληνο-τσεχικού εμπορίου .......................................................... 36
4.3.1. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά μονοψήφιο κωδικό SITC) .......... 36 4.3.2. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN ) ........... 37 4.3.3. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά μονοψήφιο κωδικό SITC) .... 38 4.3.4. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN) ...... 39
Πίνακας 16: Κυριότερες ελληνικές εισαγωγές έτους 2009 από την Τσεχία ................. 39
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
5
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ∆ημοκρατία της Τσεχίας υπήρξε μέρος της Τσεχοσλοβακίας από το 1918. Μετά τη «Βελούδινη Επανάσταση» του 1989, αποφασίστηκε, τον Ιούλιο του 1992, η διάλυση της ομοσπονδίας κατά τρόπο συναινετικό, εξέλιξη που έμεινε γνωστή ως «Βελούδινο ∆ιαζύγιο». Η ∆ημοκρατία της Τσεχίας υπάρχει σαν νέο ανεξάρτητο κράτος από την 1η Ιανουαρίου 1993. Έκτοτε, η Τσεχία έχει διανύσει μια μακρά και επίπονη πορεία για την ενσωμάτωσή της στις δυτικές πολιτικές και οικονομικές δομές. Έγινε μέλος του ΟΗΕ τον Ιανουάριο του 1993, μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης τον Ιούνιο του ίδιου έτους, ενώ από το 1995 τέθηκε σε ισχύ η Συμφωνία Σύνδεσης με την Ε.Ε. Ακολούθησαν η συμμετοχή στον ΟΟΣΑ και η επίσημη αίτηση ένταξης στην Ε.Ε. (23 Ιανουαρίου 1996). Ορόσημο αυτής της πορείας αποτέλεσε η προσχώρησή της ως πλήρους μέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, την 1η Μαΐου 2004. Σήμερα, 16 περίπου χρόνια μετά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας και την έναρξη των μεταρρυθμίσεων, η Τσεχία έχει πλέον από πολλού ξεπεράσει την φάση της οικονομίας υπό μετάβαση και λειτουργεί πλήρως στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς. Η τσεχική οικονομία τα τελευταία χρόνια έχει παρουσιάσει σημαντικές προόδους σε όλους τους τομείς. Το ΑΕΠ αυξάνεται με υψηλούς ρυθμούς, η εισροή των ξένων άμεσων επενδύσεων υπήρξε εντυπωσιακή, ενώ οι μεταρρυθμίσεις έχουν συμβάλλει στον ταχύτερο εκσυγχρονισμό και στην προσαρμογή στα ισχύοντα στη διεθνή οικονομία. Η Τσεχία αποτελεί, εξ επόψεως πληθυσμού, μια αγορά αναλόγου μεγέθους με την ελληνική. Με την ένταξη της χώρας στην Ε.Ε., και μελλοντικά στην ζώνη του Ευρώ, σε συνδυασμό με την σταδιακή άνοδο του εισοδήματος, η τσεχική αγορά θα εξελιχθεί σε μια ακόμα ελκυστικότερη αγορά για τα κοινοτικά, και βεβαίως και τα ελληνικά, προϊόντα. Εξ άλλου, δεδομένου ότι παρά τις από της ανεξαρτησίας τους «κατ’ ιδίαν» πορείες των δύο κρατών-συνιστωσών της πρώην Τσεχοσλοβακίας, η Τσεχία έχει πολλά κοινά
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
6
χαρακτηριστικά με την αγορά της Σλοβακίας, μπορεί δε να αποτελέσει μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων ταυτόχρονα με την αγορά της τελευταίας. Η χώρα μας παρά τις ευκαιρίες που έχουν παρουσιαστεί μετά την ανεξαρτησία της Τσεχίας, δεν έχει ακόμη αξιοποιήσει τις σημαντικές δυνατότητες που προσφέρονται στην τσεχική αγορά, με αποτέλεσμα να διαθέτει ένα πολύ μικρό μερίδιο στις τσεχικές εισαγωγές, που για το 2009 έφθασε το 0,13%, κινούμενο στα συνήθη κατά τα τελευταία χρόνια πλαίσια. Η κατάσταση οπωσδήποτε επιδέχεται βελτίωση, δεδομένου ότι η Τσεχία υπολείπεται ακόμη του επιπέδου διαβίωσης που έχει επιτευχθεί στη χώρα μας αλλά και, ταυτόχρονα, αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και έτσι ο αγώνας των επιχειρήσεων για είσοδο και εδραίωση στην αγορά είναι ακόμα σε εξέλιξη. Απαραίτητη προϋπόθεση για αυτό είναι η ταχεία, οργανωμένη και με συγκεκριμένες στοχεύσεις κινητοποίηση από πλευράς των Ελλήνων εξαγωγέων, των συλλογικών και κλαδικών φορέων και των υποστηρικτικών μηχανισμών τους, ώστε να επιτευχθούν, σταδιακά αλλά σταθερά, υψηλότερες επιδόσεις και να αποκτήσουν τα ελληνικά προϊόντα αναγνωρισιμότητα και σταθερή θέση στις προτιμήσεις των Τσέχων καταναλωτών. Φιλοδοξία της παρούσας Έκθεσης είναι να συμβάλλει στην ενημέρωση των ελληνικών επιχειρήσεων και των υποστηρικτικών φορέων και μηχανισμών τους με στόχο την εντονότερη ενεργοποίησή τους στην αγορά της Τσεχίας. Το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων Πράγας, θα παραμείνει αρωγός στην προσπάθεια για την είσοδο, δραστηριοποίηση και επέκταση κάθε ελληνικής επιχείρησης στην αγορά της Τσεχίας. Πράγα, Ιούλιος 2010 Συντάκτης: Ανδρέας Δ. Καραϊσκάκης Σύμβουλος Ο.Ε.Υ. Α΄
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
7
1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Επίσημη Ονομασία: ∆ημοκρατία της Τσεχίας
Γεωγραφική θέση: Κεντρική Ευρώπη. Περικλείεται από Γερμανία,
Η έναρξη των μεταρρυθμίσεων για μετεξέλιξη σε οικονομία της αγοράς,
επέφερε, όπως ήταν αναμενόμενο, ανακατατάξεις και στον τομέα της
απασχόλησης, με κυριότερο χαρακτηριστικό την αύξηση του ποσοστού
ανεργίας. Έτσι, ενώ το 1993 η καταγεγραμμένη ανεργία3 ανέρχονταν στο
3,0%, το 2002 ανήλθε σε 9,2% και, χωρίς σημαντικές αλλαγές, στο 9,9% το
2003. Εντούτοις, μετά το 2004 λόγω των υψηλών ρυθμών οικονομικής
3 Πρόκειται για το ποσοστό ανεργίας που καταγράφεται βάσει της μεθοδολογίας των αρμοδίων υπηρεσιών του τσεχικού Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υπηρεσιών
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
13
ανάπτυξης παρουσιάστηκε μεταστροφή της αυξητικής αυτής τάσης4 και
ώθησαν την τσεχική αγορά εργασίας σε κατάσταση σχεδόν πλήρους
απασχόλησης στην πρωτεύουσα και τις κυριότερες στις μεγαλουπόλεις, με
αποτέλεσμα κατά τις αρχές του 2008 να καταγραφεί ποσοστό ανεργίας της
Όμως, τα πρώτα συμπτώματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσεως κατά τα
τέλη του 2008, πυροδότησαν εκτεταμένες μαζικές απολύσεις, αποτέλεσμα
των οποίων ήταν η ανεργία σταδιακά να φθάσει το 8% για όλο το 2009, ήτοι
περίπου στα επίπεδα του 2006, οι δε άνεργοι να ξεπεράσουν το συμβολικό
ψυχολογικό «κατώφλιο» των 500.000 ανέργων, ποσοστό όμως το οποίο ήταν
αρκετά μικρότερο του αντίστοιχου μ.ο. της Ε.Ε.-27 (9,4%)
Πέραν των ανωτέρω, η ανεργία παρουσιάζει σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ
των επιμέρους περιοχών της χώρας, λόγω των διαφορών στο επίπεδο αλλά
και των διαφορετικών ρυθμών ανάπτυξής τους. Έτσι, η ανεργία στην Πράγα
βρίσκεται σε σχετικά χαμηλά επίπεδα (κυμαίνεται περί το 3%), όμως σε
ορισμένες περιοχές η ανεργία ανέρχεται σε υψηλά επίπεδα (λ.χ., Βόρεια
Μοράβια - Σιλεσία: 10,8%, περιφέρεια Ustí Nad Labem: 12,2%).
Από το σύνολο των ανέργων, η πλειονότητα είναι άτομα με σχετικά χαμηλό
μορφωτικό επίπεδο και χαμηλή εξειδίκευση. Συγκεκριμένα, το 46,2% είναι
απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αλλά χωρίς εξειδίκευση και
επαγγελματική κατάρτιση, ενώ από τους λοιπούς το 25,3% είναι απόφοιτοι
βασικής εκπαίδευσης και το 25,5% απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης
με επαγγελματική εξειδίκευση. Από την άλλη πλευρά, το ποσοστό των
ανέργων με πανεπιστημιακή μόρφωση κυμαίνεται περίπου στο 3%. 4 Στην μεταστροφή φαίνεται ότι έχει διαδραματίσει ρόλο και η εφαρμογή νέας μεθοδολογίας μέτρησης της ανεργίας, συμβατή με τις απαιτήσεις EUROSTAT από το 2004
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
14
Από τις επιμέρους περιοχές της χώρας, η πρωτεύουσα εμφανίζει μεγαλύτερη
αντοχή στην μείωση των θέσεων εργασίας σε σύγκριση με οποιαδήποτε άλλη
περιοχή, αλλά και συγκρινόμενη με το σύνολο της χώρας.
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι το ποσοστό της συνολικής απασχόλησης επί
του ενεργού πληθυσμού (ηλικίες 15-64) ήταν το 2009 υψηλότερο στην Τσεχία
(65,4%) από αυτό του μέσου όρου της Ε.Ε.-27 (64,6%).
Το 2009, ο μέσος μηνιαίος ονομαστικός μισθός στη Τσεχία ανήλθε στις CZK
25.752, αυξανόμενος κατά 5,2% σε ονομαστικούς όρους σε σύγκριση προς το
προηγούμενο έτος5. Ταυτόχρονα, παρά την μικρή αύξηση του πληθωρισμού
τα πραγματικά εισοδήματα αυξήθηκαν κατά 4,8%, ποσοστό το οποίο είναι το
υψηλότερο των τελευταίων ετών.
Τέλος, σε ότι αφορά την παραγωγικότητα της εργασίας, παρατηρείται την
τελευταία τετραετία μια αύξηση του σχετικού δείκτη, ο οποίος έφτασε το 2007
στο + 3,3%, αυξήθηκε οριακά το 2008 κατά 0,8%, ενώ το 2009 , μειώθηκε
σημαντικά φθάνοντας το -2,4% ως προς τον προηγούμενο χρόνο.
Ταυτόχρονα η ονομαστική αύξηση των μισθών αρχίζει από το 2008 να
αυξάνεται με ρυθμούς μεγαλύτερους από αυτούς της παραγωγικότητας της
εργασίας.
5 Είναι σημαντικό να σημειωθεί, εντούτοις, ότι η δομική στατιστική ανάλυση καταδεικνύει ότι τα 2/3 των εργαζομένων λαμβάνουν μισθό κάτω του εθνικού μ.ο.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
15
2.4. ∆ημόσια οικονομικά
Η κατάσταση των δημοσίων οικονομικών στη Τσεχία επιδεινώθηκε τα
τελευταία χρόνια, χαρακτηριστικό στοιχείο πολλών οικονομιών σε μετάβαση,
δεδομένου ότι απαιτούνταν αυξημένες δαπάνες για δημιουργία νέων δομών,
για επενδύσεις, την υγεία, την εκπαίδευση, τις συντάξεις αλλά και
χρηματοδότηση του κοινωνικού κράτους.
Για το λόγο αυτό, από το 2004 εφαρμόστηκε πρόγραμμα ελέγχου του
υπερβολικού ελλείμματος των τελευταίων χρόνων. Στην πρώτη φάση,
υιοθετήθηκαν μέτρα με σκοπό την εξάλειψη του ελλείμματος και τη
συγκράτηση της αύξησης του δημόσιου χρέους. Για τη δεύτερη φάση,
σχεδιάστηκε ένα σύνολο μέτρων με σκοπό την επιτάχυνση της ανάπτυξης. Τα
εξεταζόμενα φορολογικά μέτρα είχαν ως σκοπό την προώθηση των
επενδυτικών δραστηριοτήτων, της έρευνας και της ανάπτυξης, καθώς και την
ενίσχυση των γονέων χαμηλού εισοδήματος ώστε να ενθαρρυνθούν να
συμμετάσχουν πιο ενεργά στην αγορά εργασίας. Ταυτόχρονα, μετά τις
βουλευτικές εκλογές του 2005 και την τότε επικράτηση του ∆ημοκρατικού
Κόμματος (ODS), επανήλθε η συζήτηση περί εφαρμογής ενιαίου φόρου,
όπως και στην περίπτωση της Σλοβακίας, χωρίς πρακτική εφαρμογή.
Σύμφωνα με τα πρόσφατα αναθεωρημένα στοιχεία, κατά το 2009 τα συνολικά
έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού6 έφτασαν τα 974,6 δις CZK, έναντι
1.064,57 δις CZK το 2008, καταγράφοντας μείωση κατά 8,45%, ποσοστό
κατά πολύ μεγαλύτερο της ονομαστικής μείωσης του ΑΕΠ.
Οι δαπάνες του προϋπολογισμού του 2009 ανήλθαν σε 1.167,0 δις CZK,
έναντι των CZK 1.083,94 δις CZK, ήταν δηλ. κατά 83,06 δις CZK υψηλότερες
από αυτές του προηγούμενου έτους, καταγράφοντας ονομαστική αύξηση
7,66%.
Μετά από μία πενταετία όπου τα ελλείμματα του προϋπολογισμού της χώρας
ήταν εντός των πλαισίων του αναθεωρημένου Προγράμματος Σύγκλισης
(+3,5% του ΑΕΠ), ο προϋπολογισμός του 2009 έκλεισε τελικά με έλλειμμα7 -
5,3% του ΑΕΠ, το οποίο είναι το υψηλότερο από τα αντίστοιχα μεγέθη της
τελευταίας επταετίας και σαφώς εκτός του ανωτέρω ορίου του Προγράμματος
Σύγκλισης. Η διόγκωση του ελλείμματος οφείλεται, αφενός, στην επιβράδυνση
της οικονομίας και τις μειωμένες εισροές εσόδων λόγω των σημαντικά
συρρικνωμένων κερδών των επιχειρήσεων, αλλά και των αμετάβλητων, αν
όχι και αυξημένων, δαπανών για διατήρηση του ίδιου επιπέδου κοινωνικών
υπηρεσιών.
Μετά την εκδήλωση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης το ανωτέρω
Πρόγραμμα αναθεωρήθηκε εκ νέου, και παρά τις προβλέψεις του για γενναία
μείωση των δημοσίων δαπανών, συμπίεση των μισθών στον δημόσιο τομέα
και μείωση των δημοσίων επενδύσεων, για το 2009 προβλεπόταν έλλειμμα
της τάξεως του 4,7% του ΑΕΠ αντί του τελικού ελλείμματος 5,3%.
Επισημαίνεται ότι το αναθεωρημένο Πρόγραμμα για τα επόμενα έτη
προβλέπει έλλειμμα στο 4,5% του ΑΕΠ το 2010, στο 5% του ΑΕΠ το 2011,
6 Τα μεγέθη του προϋπολογισμού που περιλαμβάνονται στους Πίνακες και το Παράρτημα αναφέρονται στη Γενική Κυβέρνηση, ήτοι στην Κεντρική Κυβέρνηση, τις Τοπικές Κυβερνήσεις (Αυτοδιοίκηση) και τα Ασφαλιστικά Ταμεία 7 Η συγκεκριμένη μέτρηση του ελλείμματος γίνεται με τη μεθοδολογία ESA-95 (=European System of National and Regional Accounts, 1995) η οποία είναι από τα μέσα του 1999 η κοινή μεθοδολογία καταγραφής των Εθνικών Λογαριασμών στο πλαίσιο της Ε.Ε. Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ («Πρωτόκολλο για τη ∆ιαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος») η έννοια του ελλείμματος σημαίνει τον καθαρό δανεισμό της Γενικής Κυβέρνησης, σύμφωνα πάντα με τη μεθοδολογία ESA95. Η έννοια του Χρέους της Γενικής Κυβέρνησης είναι το προσαρμοσμένο ακαθάριστο χρέος της τελευταίας στο τέλος του έτους και σε ονομαστικές αξίες.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
17
στο 4,2% του ΑΕΠ το 2012, ενώ για τα επόμενα χρόνια προβλέπεται ετήσια
μείωσή του κατά 0,3%. Σύμφωνα με την προοπτική αυτή, η υιοθέτηση του
ευρώ μετατίθεται αντί του 2010 όπως προβλεπόταν μέχρι και προ τριετίας,
ακόμη μακρύτερα στο μέλλον, ίσως και μετά το 2015, αφού, βάσει της
Συνθήκης του Μάαστριχτ, για αυτήν ως γνωστόν απαιτείται ανώτατο
δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξεως του 3% του ΑΕΠ
Πίνακας 9: Φορολογία
* Από 1.1.2010 οι δύο κατηγορίες Φ.Π.Α. έγιναν 20 και 10 αντίστοιχα
Στο πλαίσιο των μέτρων αμύνης των τσεχικών Αρχών κατά της παγκόσμιας 8 Στο πλαίσιο της Ε.Ε. και με σκοπό τον προσδιορισμό του μακροπρόθεσμου επιτοκίου χρησιμοποιείται το ύψος του επιτοκίου των δεκαετών, συνήθως, ομολόγων (Τ- bonds) του δημοσίου.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
19
οικονομικής κρίσης όμως, κρίθηκε επιτακτική η μείωση της τιμής του
χρήματος ως μέσου αντιμετώπισης της ύφεσης που ενέσκηψε. Τούτο
οδήγησε σε νέες διαδοχικές μειώσεις των επιτοκίων κατά το 2009 ώστε τα
επιτόκια των ρέπο των δύο εβδομάδων να κυμανθούν από 1,75 % τον
Φεβρουάριο του έτους, μειούμενα σταδιακά στο 1,50% τον Μάϊο και 1,25%
τον Αύγουστο, καταλήγοντας στο 1,0% τον ∆εκέμβριο του 2009.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
20
3. ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ
3.1. Ισοζύγιο Πληρωμών
Κατά το 2009, παρουσιάστηκε σημαντική βελτίωση του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών, στο οποίο καταγράφηκε έλλειμμα ύψους € 1,46
δις, το οποίο, καίτοι σε σχέση με το προηγούμενο έτος διατηρεί σαφώς
θετικότερη εικόνα, σε σύγκριση προς τα έτη 2005-2008 και εξεταζόμενο
μεσοπρόθεσμα, αποτελεί την καλύτερη επίδοση της τελευταίας εξαετίας.
Το έλλειμμα του 2009, αντιστοιχούσε στο 1,1% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος
3,7% του ΑΕΠ το 2008. Η ανάσχεση της καθοδικής πορείας οφείλεται, κατά
πρώτο λόγο, στην σημαντική αύξηση των εισροών των τελευταίων ετών του
9 Το ισοζύγιο αγαθών του συγκεκριμένου πίνακα διαφέρει από αυτό που ανακοινώνει η Στατιστική Υπηρεσία της χώρας, χωρίς, εντούτοις, να μεταβάλει κατ’ ουσία την εικόνα του Ισοζυγίου Πληρωμών της χώρας. 10 (+) μείωση, (-) αύξηση
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
21
Αναλυτικότερα:
Το Εμπορικό Ισοζύγιο11 της Τσεχίας καταγράφει, για πέμπτη συνεχή χρονιά,
πλεόνασμα, το οποίο για το 2009 έφθασε τα € 6,8 δις (το 2008: € 4,1 δις, το
2007: € 4,2 δις, το 2006: € 2,4 δις και το 2005: € 1,98 εκ.), το ύψος του οποίου
είναι επίδοση ρεκόρ και αποτελεί τον σημαντικότερο από τους θετικούς
παράγοντες της πορείας του συνολικού Ισοζυγίου. Επίσης, παρέμεινε θετικό
στα € 998 εκ. και το Ισοζύγιο Υπηρεσιών, παρά την σημαντικότατη μείωσή
του σε σχέση προς τα αντίστοιχα των προηγουμένων ετών (2008: € 3,3 δις,
2007: € 1,99 δις, 2006: € 1,21 δις).
Από την άλλη πλευρά, το Ισοζύγιο Εισοδημάτων κατέγραψε το 2009
έλλειμμα € 8,7 δις, το οποίο ήταν όμως αρκετά μικρότερο από τα αντίστοιχα
ελλείμματα των € 11,6 δις και € 9,1 δις των προηγουμένων ετών 2008 και
2007 αντίστοιχα, ενώ το έλλειμμα του Ισοζυγίου Μεταβιβάσεων κατέγραψε
επίσης μικρή αύξηση, της τάξεως των € 541,9 εκ., έναντι ελλείμματος € 417,5
εκ. το 2008.
Το Ισοζύγιο Κεφαλαίων του 2009 ήταν, για πέμπτη κατά σειρά χρονιά κατά
την τελευταία εξαετία, πλεονασματικό κατά € 1.548,6 εκ. έναντι 1.236,2 εκ. του
2008, και € 723,1 εκ. του 2007. Η διατήρηση της θετικής καθαρής εισροής
κεφαλαίων οφείλεται στη σταθερή ροή άμεσων ξένων επενδύσεων αλλά και
άλλου είδους επενδυτικών κεφαλαίων.
3.2. Εξωτερικό εμπόριο
Ένα από τα στοιχεία που επηρεάζουν σημαντικά τις εξελίξεις του εξωτερικού
εμπορίου της Τσεχίας είναι ο υψηλός βαθμός αλληλεξάρτησης μεταξύ
εισαγωγών και εξαγωγών. Έτσι, η αυξημένη ζήτηση για προϊόντα που
παράγονται στη Τσεχία, ιδιαίτερα από τις μεγάλες διεθνοποιημένες της
επιχειρήσεις, οδηγεί επίσης και σε αύξηση των εισαγωγών, δεδομένου ότι η
παραγωγή σχετικά μεγάλου αριθμού εξαγόμενων προϊόντων βασίζεται, σε 11 Βλέπε ανωτέρω, υποσημείωση 9
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
22
σημαντικό βαθμό, σε εισαγόμενες πρώτες ύλες και ενδιάμεσα ή
ημικατεργασμένα προϊόντα.
Η Τσεχία είναι, επίσης, μια ανοικτή οικονομία. Έτσι, ο υψηλός βαθμός
διεθνοποίησης και εξωστρέφειάς της, καθιστά εξωτερικά στοιχεία, όπως οι
διεθνείς τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου αλλά και η
συναλλαγματική ισοτιμία των μεγάλων διεθνών νομισμάτων ως προς την
Τσεχική Κορώνα, ως παράγοντες που επηρεάζουν σημαντικά (άμεσα και
έμμεσα) τις επιδόσεις του εξωτερικού τομέα της τσεχικής οικονομίας.
Κατά το 2009, ο όγκος εξωτερικού εμπορίου της Τσεχίας ανήλθε σε CZK
4.114 δις έναντι CZK 4.868 δις το 2008, σημειώνοντας μείωση κατά 15,46%.
Εκφρασμένος σε Ευρώ, ο όγκος εμπορίου ανήλθε το 2009 σε € 155,8 δις
έναντι € 195,3 δις το 2008, παρουσιάζοντας μείωση της τάξεως του 20,2%.
Ο μειωμένος όγκος εμπορίου της χώρας για το 2009, οφείλεται στην μείωση
των παραγγελιών από το εξωτερικό, και πλησίασε τα επίπεδα εξωτερικού
εμπορίου του 2006. Έτσι, κατά το 2009, το σύνολο των τσεχικών εξαγωγών
ανήλθε σε CZK 2.133 δις έναντι CZK 2.468 δις το 2008, σημειώνοντας μείωση
κατά 13,57%. Μετατρεπόμενες σε Ευρώ, οι τσεχικές εξαγωγές εμφανίζονται
αναλόγως μειωμένες, φθάνοντας τα € 80,79 δις έναντι των € 99,0 δις του
2008 (μείωση 18,38% σε όρους Ευρώ).
Από την πλευρά των εισαγωγών και λόγω της μείωσης των παραγγελιών από
το εξωτερικό για πολλές επιχειρήσεις της χώρας καθ’ όλο σχεδόν το έτος, η
Τσεχία δαπάνησε το 2009 CZK 1.982 δις, έναντι CZK 2.400 δις το 2008. Έτσι,
οι συνολικές εισαγωγές της χώρας μειώθηκαν κατά 17,41%, αντανακλώντας
τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης ιδίως κατά το πρώτο
εξάμηνο στην οικονομία της χώρας. Εξεταζόμενες σε Ευρώ, οι τσεχικές
εισαγωγές ανήλθαν το 2009 σε € 75,04 δις έναντι € 96,3 δις το 2008,
σημειώνοντας μείωση σε όρους Ευρώ της τάξεως 22,1%.
Το εμπορικό ισοζύγιο της Τσεχίας, μετά από μια δυναμική πολλών ετών όπου
ήταν μεν ελλειμματικό αλλά έβαινε συνεχώς βελτιούμενο, κατέγραψε το 2009
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
23
πλεόνασμα για πέμπτη συνεχή χρονιά μετά το 2005, όπου το εμπορικό
ισοζύγιο ήταν θετικό για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας. Έτσι, κατά τον
περασμένο χρόνο καταγράφηκε εμπορικό πλεόνασμα-ρεκόρ ύψους CZK
151,7 δις (4,17% του ΑΕΠ), έναντι επίσης πλεονάσματος CZK 68 δις (2,4%
του ΑΕΠ) το 2008, ενώ υπολογιζόμενο σε Ευρώ, το πλεόνασμα του
εμπορικού ισοζυγίου ανήλθε σε € 5,75 δις έναντι € 3,0 δις το 2008.
Εξεταζόμενο μεσοπρόθεσμα, το εξωτερικό εμπόριο της Τσεχίας παρουσιάζει
ταχύτατη ανάπτυξη μέχρι και το 200812. Συγκεκριμένα, διαπιστώνεται ότι οι
εξαγωγές της χώρας έχουν υπερ-τριπλασιαστεί (2000: € 31,5 δις, 2008: €
99,0 δις) όπως επίσης και οι εισαγωγές οι οποίες έχουν υπερ-διπλασιαστεί
(2000: € 34,9 δις, 2008: € 96,3 δις), ρυθμοί ανόδου οι οποίοι διακόπηκαν με
την παγκόσμια οικονομική κρίση μετά το 2008, οπότε σημειώθηκαν μειώσεις
στον όγκο των εισαγωγών και εξαγωγών το 2009.
12 Βλ. και Πίνακα Π-2 του Παραρτήματος
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
24
∆ιαπιστώνεται, επίσης, η εξαιρετικά υψηλή κάλυψη των εισαγωγών από τις
εξαγωγές (2000: 95%, 2008: 103%, 2009: 107%). Ο χαρακτηριστικά υψηλός
και σταθερά αυξανόμενος βαθμός εξωστρέφειας της οικονομίας13 που
καταδεικνύεται από το ποσοστό των εξαγωγών στο ΑΕΠ, άρχισε να κάμπτεται
από το 2008 (66,6% έναντι 69,5% το 2007) το οποίο λόγω της κάμψης των
εξαγωγών συγκριτικά με το 2008, έφθασε στο 58,7%, ήτοι στα επίπεδα του
2003-2004.
3.2.1. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά βασικές κατηγορίες προϊόντων
Εξετάζοντας τη διάρθρωση των εξαγωγών14 της Τσεχίας κατά βασικές
κατηγορίες προϊόντων της ονοματολογίας SITC, διαπιστώνεται ότι στην
κορυφή του καταλόγου των εξαγομένων κατηγοριών προϊόντων και για το
2008 βρίσκεται η κατηγορία «Μηχανές, μηχανήματα και υλικό μεταφορών», με
εντυπωσιακά υψηλή συμμετοχή στο σύνολο των τσεχικών εξαγωγών (53,3%
έναντι 53,8% το 2008). Έπεται η κατηγορία των «Βιομηχανικών προϊόντων»
που αντιπροσωπεύει το 17,7% της συνολικής αξίας (19,6% το 2008), και στη
συνέχεια οι κατηγορίες «∆ιάφορα βιομηχανικά είδη» (11,8% έναντι 10,8% το
2008), και «Χημικά προϊόντα» (6,3% έναντι 5,9%, του 2008), ενώ
διαπιστώνεται, επίσης, ότι η κατηγορία των (μη εδώδιμων) «Πρώτων υλών»
φαίνεται να συμμετέχει όλο και λιγότερο στις εξαγωγές της χώρας τα τελευταία
χρόνια (2000: 3,5%, το 2007 και το 2008: 2,6%, ενώ το 2009 οριακά
αυξημένη στο 2,7%).
Επιπλέον παρατηρείται ότι, για το 2009, το 82,8% των εξαγομένων τσεχικών
προϊόντων αφορούν σε προϊόντα βιομηχανικής παραγωγής, απλής ή
σύνθετης επεξεργασίας (84,2% το 2008) στοιχείο ενδεικτικό της διάρθρωσης
του παραγωγικού δυναμικού της χώρας.
Σε ότι αφορά τις βασικές κατηγορίες εισαγομένων15 προϊόντων, η κατηγορία
13 Ως δείκτης εξωστρέφειας χρησιμοποιείται το ποσοστό συμμετοχής των εξαγωγών στο ΑΕΠ. 14 Βλ. Πίνακα Π-3 του Παραρτήματος. Για περαιτέρω ανάλυση περί των εξαγόμενων προϊόντων από τη Τσεχία, βλ. επίσης τον Πίνακα Π-15 του Παραρτήματος. 15 Βλ. Πίνακα Π-4 του Παραρτήματος. Για περαιτέρω ανάλυση περί των εισαγόμενων στη Τσεχία προϊόντων, βλ. πίνακα Π-14 του Παραρτήματος.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
25
«Μηχανές, μηχανήματα και υλικό μεταφορών» το 2009 βρίσκεται στην πρώτη
θέση, με μερίδιο 41,3% επί του συνόλου, ακριβώς όσο και το 2008. Έπονται
οι κατηγορίες «Βιομηχανικά προϊόντα» 17,7% (19,7% το 2008), «Χημικά
προϊόντα και συναφή» με 11,2% (10,2% το 2008), «∆ιάφορα βιομηχανικά
είδη» με 11,9% (10,4% το 2008) και «Πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου» με
9,2% (10,4% το 2008).
Από τις κατηγορίες που, προς το παρόν, συγκεντρώνουν το σχετικά
μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (βλ. επόμενο
κεφάλαιο), είναι: η κατηγορία «Βιομηχανικά προϊόντα» που αποτελούν το
17,7% του συνόλου των τσεχικών εισαγωγών (2η θέση για τις ελληνικές
εξαγωγές), η κατηγορία των τροφίμων (1η θέση μεταξύ των ελληνικών
εξαγωγών του 2009) αυξάνεται συγκρατημένα, τείνοντας να καλύψει το
σημαντικότερο μέρος της δυναμικής της, αλλά αφορά όμως μόλις το 5,4%
(4,4% το 2008) του συνόλου των τσεχικών εισαγωγών. Ακολουθούν η
κατηγορία «Χημικά προϊόντα» 11,2% στις τσεχικές εισαγωγές, (3η σε σημασία
κατηγορία εξαγομένων προϊόντων για την Ελλάδα το 2009), η κατηγορία
«Ποτά και καπνός» (0,7% των τσεχικών εισαγωγών και 4η θέση στις ελληνικές
εξαγωγές) και αυτή των «Λοιπών βιομηχανικών προϊόντων» (11,9 % στο
σύνολο των τσεχικών εισαγωγών και 5η στη σειρά των ελληνικών εξαγωγών)
παρουσίασαν οριακή αυξητική τάση και χαρακτηρίζονται επίσης από σχετική
σταθερότητα στη συμμετοχή τους στις συνολικές εισαγωγές της Τσεχίας.
Τέλος, διαπιστώνεται ότι, για το έτος 2009, περίπου το 70,9% (71,4% το
2008) των τσεχικών εισαγωγών αφορούν σε προϊόντα βιομηχανικής
παραγωγής, από ημικατεργασμένα μέχρι τελικά προϊόντα.
3.2.2. Σύνθεση εξωτερικού εμπορίου κατά μεγάλες ομάδες χωρών
Αναφορικά προς τη διάρθρωση του εξωτερικού εμπορίου της Τσεχίας κατά
μεγάλες ομάδες χωρών16, διαπιστώνεται ότι ο μεγάλος όγκος του εξωτερικού
εμπορίου διεξάγεται με τις προηγμένες οικονομικά χώρες, δηλαδή με τις 16 βλ. Πίνακα Π-5 του Παραρτήματος, για τη χρονική περίοδο 2003-2009
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
26
χώρες του Ο.Ο.Σ.Α., μεταξύ των οποίων και οι χώρες-μέλη της ΕΕ. Ο
μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Τσεχίας είναι η Γερμανία και ακολουθούν
η Σλοβακία, η Πολωνία, η Λ. ∆. της Κίνας, η Γαλλία, η Ιταλία, η Αυστρία, και η
Ρωσία.
Πίνακας 13: Οι σημαντικότεροι εμπορικοί εταίροι της Τσεχίας, 2008-2009 2008 2009
Εισαγωγές % Εξαγωγές % Εισαγωγές % Εξαγωγές % Χώρες Ε.Ε. 66,9 85,2 Χώρες Ε.Ε. 66,9 84,7 1. Γερμανία 26,7 30,7 1. Γερμανία 26,6 32,3 2. Σλοβακία 5,6 9,2 2. Σλοβακία, 5,4 9,0 3. Πολωνία 5,8 6,5 3. Πολωνία 6,4 5,8 4. Γαλλία 4,1 5,4 4. Λ. Δ. Κίνας 10,0 0,7 5. Λ. Δ. Κίνας 8,8 0.5 5. Γαλλία 3,9 5,6 6. Ρωσία 6,4 2,7 6 . Ιταλία 4,4 4,4 7. Ιταλία 4,5 4,6 7. Αυστρία 3,7 4,7 8. Αυστρία 3,7 4,7 8. Ρωσία 5,2 2,3 9. Ην.Βασίλειο 2,4 4,8 9. Ολλανδία 3,4 3,9 10. Ολλανδία 3,1 3,9 10. Ην. Βασίλειο 2,2 4,9 ……………. ……. ......... ……………. …… …… 37. Ελλάδα 0,13 (44η θέση) 0,36 (29η θέση) 37. Ελλάδα 0,13 (45η θέση) 0,37 (29η θέση) Σημείωση: Η ιεραρχική κατάταξη στον παραπάνω Πίνακα γίνεται με βάση τον όγκο εμπορίου με κάθε εμπορικό εταίρο
για το υπό εξέταση έτος
Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Τσεχίας
Συνολικά, κατά το 2009, περίπου τα 3/4 του συνολικού όγκου των
εξωτερικών εμπορικών συναλλαγών της Τσεχίας (66,9% των εισαγωγών της
και 84,7% των εξαγωγών της) διεξάχθηκε με τις χώρες μέλη της Ε.Ε. Η
συμμετοχή της Ε.Ε. στο συνολικό εξωτερικό εμπόριο της χώρας ήταν
παραδοσιακά ισχυρή και έτσι, κατόπιν της εισδοχής, και μετά τις διευρύνσεις
της Ε.Ε. του 2004 και του 2007με 12 νέα κράτη - μέλη, η Τσεχία
σταθεροποίησε περαιτέρω τις εμπορικές της σχέσεις με τα κράτη (πρώην και
νέα) της ΕΕ. Η Ελλάδα συμμετείχε με 0,10% στις εισαγωγές της Τσεχίας (45η
προμηθεύτρια χώρα) και με 0,40% στις εξαγωγές της (29η αγορά για τα
τσεχικά προϊόντα).
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
27
Οι σημαντικότεροι προορισμοί των τσεχικών προϊόντων κατά το 2009 ήταν η
Γερμανία, που απορρόφησε το 32,3% των συνολικών εξαγωγών της Τσεχίας,
η Σλοβακία, που απορρόφησε το 9,0%, η Πολωνία, που αποτέλεσε
προορισμό για το 5,8% των συνολικών εξαγωγών και, λαμβανομένης υπ’ όψη
της υψηλής θέσης της Λ. ∆. της Κίνας κυρίως λόγω των εξαγωγών της προς
την Τσεχία, η Γαλλία, που συμμετείχε στο 5,6% της συνολικής αξίας των
τσεχικών εξαγωγών.
Από πλευράς των σημαντικότερων προμηθευτριών χωρών, η πρώτη θέση
ανήκει στη Γερμανία, η οποία καλύπτει το 26,6% των τσεχικών εισαγωγών, η
Κίνα που συμμετείχε με 10,0%, η Πολωνία, από την οποία η Τσεχία έκανε το
6,4% των προμηθειών της και η Σλοβακία, η οποία καλύπτει το 5,4% των
τσεχικών εισαγωγών.
3.2.3. Άμεσες ξένες επενδύσεις
Από το 1998, όταν η Τσεχία θέσπισε κίνητρα για επενδύσεις, ξεκίνησε ένα
έντονο κύμα εισροής ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ), με αποτέλεσμα μέχρι
το τέλος του 2009, να έχουν επενδυθεί στην Τσεχία περίπου € 71,49 δις από
το 199317.
Παρά την εμφανή μείωση στις εισροές ΞΑΕ το 2003, η Τσεχία άρχισε, αλλά
και εξακολούθησε να θεωρείται ένας από τους καλύτερους επενδυτικούς
προορισμούς στην Ευρώπη, όπως φαίνεται από την ανάκαμψη των ΞΑΕ το
2004-5 και την σημαντική αύξησή τους κατά τα έτη 2006 – 2008. Από
τελευταίο τρίμηνο του 2008, όμως σημειώθηκε ανάσχεση του ρυθμού
αυξήσεώς τους λόγω των πρώτων συμπτωμάτων της παγκόσμιας
οικονομικής κρίσης, τάση η οποία συνεχίστηκε, λόγω της γενικής οικονομικής
ύφεσης στην τσεχική οικονομία καθ’ όλο το 2009.
Η χαμηλή εγχώρια κατανάλωση, η αβεβαιότητα για το μέλλον, τα μειούμενα
κέρδη των επιχειρήσεων και η δυσκολία στην παροχή πιστώσεων είχαν 17 Βλ. Πίνακα Π-6 του Παραρτήματος.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
28
αρνητικές επιπτώσεις στο επίπεδο των επενδύσεων, ενώ η όλη συρρίκνωση
της οικονομίας αντανακλά και την μείωση των ΞΑΕ κατά το 2009, οι οποίες
έφτασαν τα CZK 51,95 δις (περίπου € 1,96 δις)
Επίσης χαρακτηριστικό για το βάρος της σημασίας που έχουν οι ξένες άμεσες
επενδύσεις στην Τσεχία είναι ότι σημαντικό μέρος των εξαγωγών της
προέρχονται από θυγατρικές ξένων επιχειρήσεων που είναι εγκατεστημένες
στη χώρα, των οποίων περίπου τα ¾ των εσόδων προκύπτουν από
εξαγωγές, ενώ και ο τραπεζικός της τομέας ελέγχεται κυρίως από ξένα
ιδρύματα.
Οι μεγαλύτερες επενδύτριες χώρες σήμερα στην Τσεχία18 είναι η Γερμανία, η
Αυστρία, η Ολλανδία, η Σλοβακία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, οι Η.Π.Α., κ.ά.
ενώ οι τομείς που προσέλκυσαν τις μεγαλύτερες επενδύσεις για την ίδια
περίοδο ήταν οι η βιομηχανική παραγωγή, οι τράπεζες, τα ακίνητα, οι
μεταφορές-τηλεπικοινωνίες, κ.ά.
Στην Τσεχία διατηρούν εγκαταστάσεις περίπου 1200 πολυεθνικές
επιχειρήσεις, όπως οι ABB, AEG, Boeing, Bang & Olufsen, Bosch, Celestica,
Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας (ΕΣΥΕ)20, ο όγκος
εμπορίου έχει αυξηθεί – μεσοπρόθεσμα, από το 2004 ως το 2009 – λιγότερο,
ήτοι κατά 152,8 εκ. €, (63,7%), με μείωση 6,0% το 2009, ενώ σημειώνεται
αύξηση 1,0% για τις ελληνικές εισαγωγές και μείωση 25,3% για τις ελληνικές
εξαγωγές, από και προς την Τσεχία αντίστοιχα.21
4.2.2. Η εξέλιξη των ελληνικών εξαγωγών στην Τσεχία22
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Τσεχίας, οι ελληνικές
εξαγωγές, μεσοπρόθεσμα, αυξήθηκαν από το 2004 ως το 2009, κατά 29,8 εκ.
€. Κατά το 2009 μεμονωμένα, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία μειώθηκαν
στα 103,5 εκ. € από τα 131,0 εκ. € το 2008.
Το 2009, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία σημείωσαν μια σημαντική
ποσοστιαία μείωση της τάξης του 21%, η οποία όμως είναι, έστω και οριακά,
μικρότερη της ποσοστιαίας μείωσης των γενικών εισαγωγών της χώρας,
συνεχίζοντας την καθοδική τάση που ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες του
200823, η οποία οφειλόταν στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Το απόλυτο
ύψος των 131,0 εκ. € του 2008 αποτελεί επίδοση -ρεκόρ των ελληνικών
εξαγωγών στη Τσεχία. Συνολικά, σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της
Τσεχίας, κατά την τελευταία εξαετία, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία
αυξήθηκαν κατά 40,4 %, αλλά, και κατά το 2009, αντιπροσωπεύουν μόλις το
0,13% περίπου των συνολικών εισαγωγών της Τσεχίας.
Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, οι ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία έχουν αυξηθεί,
κατά την τελευταία εξαετία, 2004-2009, μόνο κατά 32,4 εκ. €, ήτοι κατά 64,5%
καταγράφοντας μάλιστα μείωση 25,3% για το 2009, όπως και κατά την τριετία
2002-2004 όπου κατέγραψαν διαδοχικές μειώσεις24.
20 Βλ. Πίνακα Π- 9α του Παραρτήματος 21 Η διαφορά των στοιχείων για την συνολική αξία των ελληνικών εξαγωγών μεταξύ των Στατιστικών Υπηρεσιών της χώρας μας και της Τσεχίας οφείλεται, πιθανόν, σε διαφορετικές μεθοδολογίες. 22 Βλ. Πίνακα 14 παραπάνω και επίσης Πίνακα Π-9 του Παραρτήματος. 23 Εν μέρει, αιτία των σοβαρών διακυμάνσεων που παρατηρούνται στα στατιστικά στοιχεία είναι και η πορεία του Ευρώ στις διεθνείς αγορές 24 Βλ. Πίνακα Π-9α του Παραρτήματος
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
34
4.2.3. Η εξέλιξη των ελληνικών εισαγωγών από την Τσεχία25
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Τσεχίας, για την
περίοδο 2004-2008, οι ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία παρουσιάζουν
μια σταθερά ανοδική, με εξαίρεση το 2009. Έτσι, οι ελληνικές εισαγωγές από
την Τσεχία έφτασαν τα 334,0 εκ. €, το 2007, και τα 359,0 εκ. € το 2008, μέχρι
το 2009 οπότε σημείωσαν μείωση 59,7 εκ. € ή 16,6% (έναντι μείωσης των
γενικών τσεχικών εξαγωγών -18,38 το 2009). Οι τσεχικές εξαγωγές προς τη
χώρα μας διατηρούν την υψηλή δυναμική τους στηριζόμενες, κυρίως, σε
εξαγωγές συγκεκριμένων προϊόντων, όπως θα αναλυθεί παρακάτω.
Παρατηρείται επίσης το 2006 σημαντική αύξηση των ελληνικών εισαγωγών
από τη Τσεχία (η μεγαλύτερη την τελευταία εξαετία), ενώ συνολικά, πάντα
σύμφωνα με την Στατιστική Υπηρεσία της Τσεχίας, κατά το υπό κρίση
διάστημα, οι ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία αυξήθηκαν κατά περίπου
69,3% για δε το 2009, αντιπροσωπεύουν μόλις το 0,37% των συνολικών
εξαγωγών της Τσεχίας.
Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, οι ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία έχουν αυξηθεί,
μεσοπρόθεσμα, από το 2004 ως το 2009, κατά 119,6 εκ. €, ήτοι κατά 63,4%.
Μετά τις σημαντικές αυξήσεις που γνώρισαν οι ελληνικές εισαγωγές από την
Τσεχία κατά τα έτη 2006 και 2007 26, η κατά 1,0% αύξησή τους για το 2009,
αποτελεί αξιοσημείωτη επίδοση, παρά την αρνητική παγκόσμια συγκυρία,.
4.2.4. Η εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου27
Το εμπορικό ισοζύγιο της Ελλάδας με την Τσεχία είναι σταθερά παθητικό σε
βάρος της χώρας μας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Τσεχίας, η εξέλιξη του
εμπορικού ισοζυγίου είναι ευθέως ανάλογη προς την εξέλιξη των ελληνικών
25 Βλ. Πίνακα 14 παραπάνω καθώς επίσης και τον Πίνακα Π-9 του Παραρτήματος. 26 Βλ. Πίνακα Π-9α του Παραρτήματος 27 Βλ. Πίνακα 14 παραπάνω καθώς επίσης και τον Πίνακα Π-9 του Παραρτήματος.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
35
εισαγωγών από την Τσεχία. Έτσι, εξετάζοντας τη μεσοπρόθεσμη εξέλιξή του,
διαπιστώνεται ότι ενώ από το 2004 ως και το 2008 το εμπορικό πλεόνασμα
της Τσεχίας αυξήθηκε κατά 170,5% εκ.€. Από το 2004 έως το 2009 σημείωσε
αύξηση 145,8%, ευθυγραμμιζόμενο με την ταυτόχρονη πτωτική τάση των
ελληνικών εισαγωγών από την Τσεχία του 2009.
Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, το εμπορικό έλλειμμα της Ελλάδος κατά τη διάρκεια
της υπό εξέταση εξαετίας (2004-2009) αυξήθηκε κατά 87,2 εκ. €. Μετά τις
μειώσεις των ετών 2004 και 200528, τα 2007 κατέγραψε αύξηση (197,8 εκ. €),
το 2008 σημείωσε ελαφρά κάμψη (194,4 εκ. €), για να φτάσει στην μεγαλύτερη
τιμή του (225,6 εκ. €) το 2009.
Ισοζύγιο (Τσεχία) (εκ. Ευρώ)
133,7148,2
210,7 213,6228,0
195,8
70,0
120,0
170,0
220,0
2004 2005 2006 2007 2008 2009
Πηγή: Στατιστική Yπηρεσία Τσεχίας 4.2.5. Κάλυψη των ελληνικών εισαγωγών από εξαγωγές29
Τέλος, σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Τσεχίας, σε ότι
αφορά το ποσοστό κάλυψης των ελληνικών εισαγωγών από τις ανάλογες
εξαγωγές προς τη Τσεχία, διαπιστώνεται ότι, μεσοπρόθεσμα κατά την υπό
εξέταση εξαετία, παρουσιάζει διακυμάνσεις, σημειώνοντας αύξηση κατά τα έτη
2004 και 2005, σταθεροποίηση κατά τα έτη 2006, 2007 και 2008, μείωση δε
κατά το 2009, σε επίπεδο αυτού του 2004, και πάντα περί το 1/3 της αξίας.
28 Βλ. Πίνακα Π-9α του Παραρτήματος 29 Βλ. Πίνακα 14 παραπάνω
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
36
Η εξέλιξη και οι διακυμάνσεις του ποσοστού αυτού αποτελεί ίσως την
καθαρότερη συγκριτική εικόνα που μπορεί να δοθεί όσον αφορά στο εμπόριο
ανάμεσα στην Τσεχία και την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, η κάλυψη των εισαγωγών από τις εξαγωγές από
36,3% του 2008, κατά το 2009 μειώθηκε στα επίπεδα του 26,8%.
4.3. Σύνθεση του ελληνο-τσεχικού εμπορίου
4.3.1. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά μονοψήφιο κωδικό SITC) 30
Εξετάζοντας την ποσοστιαία σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών προς την
Τσεχία κατά βασικές (μονοψήφιες) κατηγορίες προϊόντων ονοματολογίας
SITC, σύμφωνα με τα δημοσιευμένα στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε., για το έτος 2009,
διαπιστώνεται ότι η Κατηγορία 0 "Τρόφιμα, ζωντανά ζώα", ποσοστού 31,3 %,
είναι και πάλι στην πρώτη θέση στις ελληνικές εξαγωγές (1η και το 2008 με
29,4%), παρουσιάζει σχετική τάση σταθεροποίησης των ελληνικών εξαγωγών
σε επίπεδα περί το 30%, κατά την υπό εξέταση πενταετία, καθώς το 2003
κάλυπτε το 30,4%.
Αξιοσημείωτη άνοδο και συμμετοχή στις ελληνικές εξαγωγές για το 2009
παρουσιάζει η Κατηγορία 6 "Βιομηχανικά προϊόντα" με 25,2% συμμετοχή στο
σύνολο, έναντι του 23,3% του 2008 και καταλαμβάνει πλέον την δεύτερη θέση
στις ελληνικές εξαγωγές, ενώ επίσης σημαντική άνοδο σημείωσε και η τρίτη
στην σειρά Κατηγορία 8 «∆ιάφορα Βιομηχανικά Είδη» με ποσοστό 12,5%
(τέταρτη το 2008 με ποσοστό 9,8%). Πτωτική όμως πορεία έχει ακολουθήσει
το ποσοστό της τέταρτης σε συμμετοχή κατηγορίας (Κατηγορία 5) «Χημικά
προϊόντα», φθάνοντας στο 10,2% (επίσης τέταρτη το 2008 αλλά με 14,8% επί
του συνόλου), ενώ στην πέμπτη θέση κατά σειρά μεγέθους συμμετοχής
υπάρχει η Κατηγορία 7 «Μηχανές, μηχανήματα και υλικό μεταφορών» με
ποσοστό 8,2%, έναντι 6,8% του 2008 και ακολουθεί η κατηγορία "Ποτά και
καπνός" με ποσοστό 6,7% έναντι 9,8% του 2008.
30 Βλ. Πίνακα Π-10 του Παραρτήματος
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
37
4.3.2. Ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN ) Όσον αφορά στα επιμέρους προϊόντα31 που εξήχθησαν από τη χώρα μας
προς τη Τσεχία32, στην πρώτη θέση παρέμειναν τα ελάσματα, φύλλα και
λωρίδες αλουμινίου με συμμετοχή με αξία 6,8 εκ. € και 8,2% στο σύνολο. Στην
δεύτερη θέση παρέμειναν τα πορτοκάλια με αξία εξαγωγών 6,02 εκ € (7,3 %).
Ακολουθούν το ελαιόλαδο με αξία εξαγωγών 2,3 εκ. € (2,8%), τα καπνά
ανατολικού τύπου με αξία εξαγωγών 2,3 εκ. €, σωλήνες από χαλκό με
εξαγωγές αξίας 1,9 εκ. € και ποσοστό 2,4%, Τέλος στην πέμπτη θέση
βρίσκονται oι γυναικείες μπλούζες, με εξαγωγές αξίας 1,8 εκ. € και ποσοστό
2,2% του συνόλου.
Πίνακας 15: Κυριότερες ελληνικές εξαγωγές στην Τσεχία Κωδικός 2009
CSN-8 Αξία (χιλ.
€)
% του συνόλου
76.06.92.00 Ελάσματα, φύλλα και λωρίδες αλουμινίου 6.772 8,2%
08.05.10.20 Πορτοκάλια, γλυκά, νωπά 6.018 7,3%
15.09.10.90 Ελαιόλαδο και κλάσματά του 2.344 2,8%
24.01.10.60 Καπνά sun cured ανατολικού τύπου 2.318 2,8%
74.11.10.90 Σωλήνες από χαλκό 1.960 2,4%
60.06.10.00 Μπλούζες και μπλούζες-πουκάμισα «σεμιζιέ» γυναικείες 1.850 2,2%
30.04.20.90 Φάρμακα που αποτελούνται από προϊόντα αναμειγμένα για θεραπευτικούς σκοπούς, 1.652 2,0 %
76.04.10.90 Είδη με καθορισμένη μορφή από όχι σε κράμα αργίλιο, π.δ.κ.α. 1.575 1,9%
Ο8.05.10.80 Πορτοκάλια, νωπά ή ξερά (εκτός από νωπά γλυκά πορτοκάλια) 1.567 1,9%
20.08.70.71 Ροδάκινα, παρασκευασμένα ή διατηρημένα σε δοχεία <1 kgr 1.540 1,9%
Σύνολο 10 πρώτων 27.596 33,4%
Λοιπά 55.045 66,6%
ΣΥΝΟΛΟ 82.641 100,0%
Πηγή: Ε.Σ.Υ.Ε.
31 Κατά την οκταψήφια κατηγοριοποίηση της Συνδυασμένης Ονοματολογίας 32 Αναλυτικά βλ. και Πίνακα Π-12 του Παραρτήματος.
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
38
Πρέπει να σημειωθεί η, προφανής σε σχέση με το παρελθόν, διευρυνόμενη
διασπορά των ελληνικών εξαγωγών καθώς κανένα από τα ελληνικά προϊόντα
(της ανά οκταψήφιο κωδικό κατηγοριοποίησης) που εξάγονται στην Τσεχία
δεν κατέχει πάνω από 10% του συνόλου των εξαγωγών. Εντούτοις, τα πρώτα
είκοσι προϊόντα33 καλύπτουν 38,7 από ένα σύνολο 82,6 εκατ. €, δηλαδή
οριακά κάτω του 47% της αξίας των συνολικών εξαγωγών.
4.3.3. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά μονοψήφιο κωδικό SITC) 34 Από πλευράς εισαγωγών, παρατηρείται σταθερά ιδιαίτερα υψηλή
συγκέντρωση στην Κατηγορία 7 "Μηχανές, μηχανήματα και υλικό
μεταφορών", η οποία καλύπτει το 68,2% των συνολικών ελληνικών
εισαγωγών από την Τσεχία με αξία 210,1 εκ. €. Κατά κύριο λόγο, η
συγκέντρωση αυτή είναι αποτέλεσμα του ανεπτυγμένου κλάδου της
αυτοκινητοβιομηχανίας στην Τσεχία και της εξαγωγής των παραγόμενων
οχημάτων στην Ελλάδα. Η Κατηγορία 7 έχει παραμείνει στην πρώτη θέση
καθ' όλη τη διάρκεια της πενταετίας με μικρές διακυμάνσεις στη συμμετοχή
της στο σύνολο. ∆εύτερη, και σε μεγάλη απόσταση, είναι η Κατηγορία 8
"∆ιάφορα βιομηχανικά είδη", η οποία φτάνει το 11,5% των ελληνικών
εισαγωγών από την Τσεχία με αξία 35,4 εκ. €. Η συμμετοχή της ως άνω
Κατηγορίας σχεδόν τετραπλασιάστηκε κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση
πενταετίας.
Στην τρίτη κατά σειρά θέση έπεσε η Κατηγορία 6 "Βιομηχανικά Προϊόντα" με
ποσοστό 7,9%, η οποία συνεχίζει την πτωτική της πορεία κατά την υπό
εξέταση πενταετία. Στην τέταρτη θέση είναι η Κατηγορία 5 "Χημικά προϊόντα
και συναφή" με συμμετοχή 6,4%, ενώ στην πέμπτη θέση ακολουθεί η
Κατηγορία 2 "Πρώτες ύλες μη εδώδιμες, εκτός από καύσιμα" με 2,2% επί των
συνολικών ελληνικών εισαγωγών από την Τσεχία.
33 Βλ. Πίνακα Π-12 του Παραρτήματος 34 Βλ. Πίνακα Π-11 του Παραρτήματος
Γραφείο ΟΕΥ Πράγας - Ετήσια Έκθεση 2009 - Τσεχία
39
4.3.4. Ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία (ανά οκταψήφιο κωδικό CSN)
Όσον αφορά στα επιμέρους προϊόντα35 που εισήχθησαν στη χώρα μας από
την Τσεχία36 το 2009, η χώρα μας εισήγαγε οχήματα για μεταφορά
προσώπων (πρώτες δύο και πέμπτη θέσεις) συνολικής αξίας 131,6 εκατ. €,
και συμμετοχή 42,7% στο σύνολο των εισαγωγών. Οι ψηφιακές μηχανές
επεξεργασίας δεδομένων αξίας 9,9 εκ. € βρίσκονται στην τρίτη, έβδομη,
όγδοη και δέκατη θέση με συνολικό ποσοστό 7,9% επί του συνόλου της αξίας
των εισαγωγών, ενώ οι έγχρωμες συσκευές τηλεπροβολής ήταν στην τέταρτη
θέση με αξία εισαγωγών 8,1 εκ. € και αντίστοιχο ποσοστό 2,7%. Τα υπόλοιπα
προϊόντα που συμπληρώνουν τη δεκάδα έχουν συμμετοχή κάτω του 2%.
Πίνακας 16: Κυριότερες ελληνικές εισαγωγές από την Τσεχία
Κωδικός 2009
CSN Αξία (χιλ. €) % του συνόλου
87.03.23.19 Οχήματα για μεταφορά προσώπων 1500 - 3000 cc 65.677 21,3%
87.03.22.10 Οχήματα για μεταφορά προσώπων 1000 - 1500 cc 58.642 19,0%
Σύνδεσμος Τσεχικών Βιομηχανιών www.spcr.cz Doing Business in the Czech Republic www.doingbusiness.cz Κατάλογος Εκθέσεων στην Τσεχία www.expo.cz Εκθεσιακό Κέντρο Μπρνό www.bvv.cz Κατάλογος Τσεχικών Επιχ/σεων Inform Net Partners
Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία ΤσεχίαςΣτα στοιχεία του ΟΟΣΑ περιλαμβάνονται και οι χώρες μέλη ΕΕ, EFTA, Αυστραλία,Καναδάς, Ιαπωνία, Μεξικό, Νέα Ζηλανδία, ΗΠΑ, Τουρκία, Νότιος Κορέα.* E.E.-15 μέχρι 30-4-2004, Ε.Ε.-25 μέχρι 31-12-2006, Ε.Ε.-27 από 1-1-2008
Πίνακας Π-6
Εξέλιξη Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στην Τσεχία (1993 - 2009)
CZK εκ. USD εκ. EURO εκ.
1993 19.050,4 653,5 558,6
1994 29.994,4 868,5 733,8
1995 67.992,8 2.562,2 1.981,9
1996 38.774,8 1.428,4 1.140,3
1997 41.251,4 1.300,4 1.152,2
1998 119.968,5 3.717,9 3.317,3
1999 218.811,5 6.324,0 5.932,8
2000 192.421,1 4.986,3 5.403,5
2001 214.585,3 5.641,4 6.296,0
2002 277.689,5 8.482,7 9.012,4
2003 59.316,1 2.101,4 1.862,7
2004 127.843,6 4.974,3 4.007,2
2005 279.181,0 11.658,0 9.374,0
2006 134.677,0 5.956,8 4.751,7
2007 185.274,4 9.123,2 6.673,7
2008 182.796,5 10.730,6 7.328,9
2009 51.950,8 2.726,0 1.964,4
ΣΥΝΟΛΟ 2.241.579 83.236 71.491
Πηγή: Κεντρική Τράπεζα Τσεχίας
Εξέλιξη Ξέν. Άμ. Επενδύσεων ανά χώρα προέλευσης (1993 - 2009)
Χώρα προέλευσης EURO εκ. %Γερμανία 20.661 28,7Ολλανδία 9.003 12,5Αυστρία 8.200 11,4Γαλλία 4.213 5,8ΗΠΑ 4.048 5,6