СВЕТСКИ ДЕН НА ВОДАТА 2017iph.mk/wp-content/uploads/2017/03/2017-Flaer_MK-i-AL_A4-4_4.pdf · e zeza, ndërsa fushata e titulluar “Pse ujërat e zeza”, ka për

СВЕТСКИ ДЕН НА ВОДАТА 201722 MARCH 2017 - WATER & WASTE WATER

Зошто отпадни води?НАД 80% ОД НАШАТА ОТПАДНА ВОДА СЕ ВРАЌА ВО ПРИРОДАТА НЕ ТРЕТИРАНА. НАМЕСТО ДА ЈА ЗАГАДИМЕ ТАА, НИЕ ТРЕБА ДА ГО РЕДУЦИРАМЕ ТОА И ПОВТОРНО ДА ЈА УПОТРЕБИМЕ, И ДА НАПРАВИМЕ ЦИКЛУСОТ НА ВОДАТА ДА РАБОТИ ПОДОБРО ЗА СИТЕ ЖИВИ СУШТЕСТВА.Помага да се оствари цел 6 на Одржлив развој – безбедна вода и санитација за секого до 2030 – со преполовување на нетретираните отпадни води и зголемување на рециклирање и безбедна реупотреба.

РЕДУЦИРАЊЕ: ПОДОБРЕТЕ ГО ТРЕТМАНОТ НА ОТПАДНИТЕ ВОДИ ЗА ДА ГИ РЕДУЦИРАТЕ ЗАГАДУВАЧИТЕ КОИ НАВЛЕГУВААТ ВО ЕКОСИСТЕМОТ.ПОВТОРНА УПОТРЕБА: ТРЕТИРАЈТЕ ЈА И УПОТРЕБУВАЈТЕ ЈА ОТПАДНАТА ВОДА ЗА НАВОДНУВАЊЕ ЗЕЛЕНИ ПОВРШИНИ И ЧИСТЕЊЕ НА ОПШТИНИТЕ.

БЕЗБЕДНОТО ТРЕТИРАЊЕ И ПОВТОРНА УПОТРЕБА НА ОТПАДНАТА ВОДА ВО ЗЕМЈОДЕЛСТВОТО ГИ ШТИТИ ЗЕМЈОДЕЛЦИТЕ И ПОТРОШУВАЧИТЕ, ЈА ПРОМОВИРА БЕЗБЕДНОСТА НА ХРАНАТА И ГО ПОДОБРУВА ЗДРАВЈЕТО И БЛАГОСОСТОЈБАТА.Цел 6.3 на Одржливиот Развој – за безбедно третирање и повторна употреба на отпадната вода ќе помогне да се постигне ЦОР за здравје и благосостојба.

НАМАЛУВАЊЕ: ЗАТВОРИ ЈА ЧЕШМАТА И ИЗБЕГНУВАЈ ФРЛАЊЕ НА ОТПАДОЦИ, МАСЛА И ХЕМИКАЛИИ ВО ОДВОДОТ.ПОВТОРНА УПОТРЕБА: СОБЕРЕТЕ ЈА ОТПАДНАТА ВОДА ЗА НАВОДНУВАЊЕ НА ГРАДИНИТЕ ИЛИ ЗА МИЕЊЕ НА ВОЗИЛАТА.Помага да се оствари цел 6 од целите за Одржлив развој – безбедна вода и санитација за секого до 2030 – со преполовување на нетретираните отпадни води и зголемување на рециклирање и безбедна реупотреба.

САНИТАЦИЈА ВО РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО 2015 ГОДИНА

ОСНОВНИ УСЛУГИНАЦИОНАЛНА РУРАЛНА УРБАНА

91% 83% 97%ОГРАНИЧЕНИ УСЛУГИ 4% 4% 3%

НЕПОДОБРЕНИ УСЛУГИ 5% 11% 0%БЕЗ УСЛУГА 1% 2% 0%

ПОВТОРНА УПОТРЕБА: ТРЕТИРАЈТЕ ЈА И УПОТРЕБУВАЈТЕ ЈА ОТПАДНАТА ВОДА ЗА ОПШТА ХИГИЕНА, НАВОДНУВАЊЕ ИЛИ ПРОИЗВОДСТВОРЕДУЦИРАЊЕ: УПОТРЕБЕТЕ ЈА ВОДАТА НА ЕФИКАСЕН НАЧИН И НАМАЛЕТЕ ГИ ЗАГАДУВАЧИТЕ КОИ ВЛЕГУВААТ ВО ВОДНИОТ ЦИКЛУС

На 22 март секоја година, светот преку разни активности го одбележува Светскиот ден на водата. Годинава темата е отпадните води, а преку кампањата насловена “Зошто отпадни води?”, целта е да се поттикне намалување на капацитетите на отпадни води и нивна повторна употреба.Тоа ќе се постигне преку целите за одржлив развој (ЦОР) зацртани до 2030 година, а тие се подобрување на квалитетот на водата преку намалување на загадувањето, елиминирање на отпад и минимизирање на ослободување на опасни хемикалии и материјали, преполовување на уделот на непречистени отпадни води и значително зголемување на рециклирање и повторна безбедна употреба на глобално ниво.

ГЛАВНИ ПОРАКИ• На глобално ниво, над 80% од отпадните води генерирани од општеството течат во екосистемот без да бидат третирани или повторно употребени.• 1,8 милијарди луѓе користат извор на вода за пиење загадена со фецес, при што се изложуваат на ризик од колера, дизентерија, тифус и детска парализа. Небезбедна вода, лошите

санитарни и хигиенски услови предизвикуваат околу 842.000 смртни случаи секоја година.• 663 милиони луѓе сеуште немаат подобрени извори на вода за пиење.• До 2050 година, речиси 70% од светската популација ќе живее во градовите, во споредба со сегашните 50%. Моментално, повеќето градови во земјите во развој немаат соодветна

инфраструктура и ресурси за управување со отпадни води на ефикасен и одржлив начин.• Можностите за искористувањето на отпадните води како ресурс се огромни. Безбедното управување со отпадните води е прифатлив и одржлив извор на вода, енергија, хранливи

материи и други обновливи материјали.• Трошоците за управување со отпадни води се значително помали од придобивките во врска со здравјето на луѓето, економскиот развој и одржливоста на животната средина,

обезбедувајќи нови бизнис можности и создавање на повеќе “зелени” работни места.

Зошто отпадните води?

Извор: СЗО/УНИЦЕФ Joint Monitoring Programme (Заедничка Програма за мониторинг) Проценки, 2017

201722 MARCH 2017 - WATER & WASTE WATER

Pse ujërat e zeza?MBI 80% NGA UJËRAT TONA TË ZEZA KTHEHEN TË PATRAJTUARA NË NATYRË. NЁ VEND QЁ TA NDOTIM ATË, NE DUHET TA REDUKOJMЁ NDOTJEN E UJЁRAVE, T’I RIPЁRDORIM DHE TЁ BЁJMЁ QЁ CIKLI I UJIT TЁ FUNKSIONOJЁ MЁ MIRЁ PЁR TЁ GJITHA QENIET E GJALLA. Ndihmon që të realizohet Pika 6 e Qëllimeve të zhvillimit të qëndrueshëm – ujë i sigurt dhe sanitacion për të gjithë deri në vitin 2030-duke përgjysmuar kështu përqindjen e ujërave të zeza të patrajtuara dhe rritjen e nivelit të riciklimit dhe ripërdorim të sigurt.

REDUKTIMI: PËRMIRËSONI TRAJTIMIN E UJËRAVE TË ZEZA QË T’I ZVOGËLONI NDOTËSIT TË CILËT DEPËRTOJNË NË EKOSISTEM. RIPËRDORIMI: TRAJTONI DHE PËRDORNI UJËRAT E ZEZA PËR UJITJEN E SIPËRFAQEVE TË GJELBRA DHE PËR LARJEN E RRUGËVE NË KOMUNA.

TRAJTIMI I SIGURT DHE PЁRDORIMI I SЁRISHЁM I UJЁRAVE TЁ ZEZA NЁ BUJQЁSI I MBRON BUJQIT DHE KONSUMATORËT, E PROMOVON SIGURINЁ E USHQIMIT DHE E PЁRMIRЁSON SHЁNDETIN DHE MIRЁQENIEN. Qëllimi 6.3 për Zhvillim të qëndrueshëm – për trajtim të sigurt dhe përdorim të sërishëm të ujërave të zeza do të ndihmojë në arritjen e QZHQ për shëndet dhe mirëqenie.

REDUKTIMI:MBYLLNI RUBINETIN E ÇESMËS DHE MOS HIDHNI MBETURINA, VAJRA DHE KEMIKALE NË KANALIZIM.RIPËRDORIMI:MBLIDHNI UJËRAT E ZEZA PËR UJITJEN E KOPSHTEVE OSE PËR LARJEN E MAKINAVE. Ndihmon që të realizohet qëllimi 6 për Zhvillim të Qëndrueshëm – ujë të sigurt dhe sanitacion për të gjithë deri në vitin 2030 – me përgjysmim të ujërave të zeza të patrajtuara dhe rritje të riciklimit dhe ripërdorimit të sigurt.

SANITACIONI NË REPUBLIKËN E MAQEDONISË NË VITIN 2015

SHËRBIMET THEMELORENË NIVEL SHTETËROR ZONAT RURALE VENDET URBANE

91% 83% 97%SHËRBIME TË KUFIZUARA 4% 4% 3%

SHËRBIME TË PAPËRMIRËSUARA 5% 11% 0%PA SHËRBIME 1% 2% 0%

RIPËRDORIMI: TRAJTONI UJËRAT E ZEZA DHE PËRDORNI SËRISH ATO PËR PASTRIM TË PËRGJITHSHËM, UJITJE OSE PRODHIM. REDUKTIMI: PËRDORNI UJIN NË MËNYRË MË EFIKASE DHE ZVOGËLONI NDOTËSIT TË CILËT DEPËRTOJNË NË CIKLIN E UJIT.

Pse ujërat e zeza?

Burimi: OBSH/UNICEF Joint Monitoring Programme (Programi i për bashkët për monitorim) Vlerësime, 2017

DITA BOTЁRORE E UJITMë 22 mars, me aktivitete të ndryshme në mbarë botën shënohet Dita Botërore e Ujit. Këtë vit tema ka të bëjë me ujërat e zeza, ndërsa fushata e titulluar “Pse ujërat e zeza”, ka për qëllim të nxisë zvogëlimin e kapaciteteve të ujërave të zeza dhe përdorimin e sërishëm të tyre. Kjo do të arrihet përmes qëllimeve për zhvillim të qëndrueshëm (QZHQ) të caktuara deri në vitin 2030, e që përfshijnë përmirësimin e cilësisë së ujit përmes zvogëlimit të ndotjes, eliminimin e mbeturinave dhe minimizimin e lirimit të kemika-leve dhe materialeve të rrezikshme, përgjysmimin e pjesëmarrjes së ujërave të zeza të patrajtuara dhe rritjen e dukshme të riciklimit dhe ripërdorimit të tyre në rrafsh global..

POROSITË KRYESORE• Në rrafsh global, mbi 80% e ujërave të zeza të prodhuara nga shoqëria derdhen në ekosistem pa u trajtuar paraprakisht ose pa u përdorur sërish.• 1,8 miliard njerëz shfrytëzojnë burim të ujit për pije të ndotura me jashtëqitje, me çka i ekspozohen rrezikut nga paraqitja e sëmundjes së kolerës, dizenterisë, tifos dhe paralizës së

fëmijëve. Uji jo i sigurt, kushtet jo të mira sanitare dhe higjienike për çdo vit shkaktojnë vdekjen e rreth 842.000 njerëzve.• 663 milion njerëz ende nuk kanë burime të sigurta të ujit të pijshëm.• Deri në vitin 2050, pothuajse 70% e popullatës botërore do të jetojë në qytete, për dallim me 50% që jetojnë sot. Për momentin, pjesa më e madhe e qyteteve në vendet në zhvillim nuk kanë

infrastrukturë të përshtatshme dhe resurse për menaxhim të ujërave të zeza në mënyrë efikase dhe të qëndrueshme. • Mundësitë për shfrytëzimin e ujërave të zeza si resurs janë shumë të mëdha. Menaxhimi i sigurt me ujërat e zeza është burim i pranueshëm dhe i qëndrueshëm i ujit, energjisë, materieve

ushqyese dhe materialeve të tjera të ripërtërishme. • Shpenzimet për menaxhim të ujërave të zeza janë dukshëm më të vogla krahasuar me përfitimet që kanë të bëjnë me shëndetin e njerëzve , zhvillimin ekonomik dhe qëndrueshmërinë e

ambientit jetësor, duke siguruar mundësi të reja për biznes dhe krijimin e më shumë vendeve të “gjelbra” të punës.