This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Καρακαπιλίδης N., Αναπλ. ΚαθηγητήςΤμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
Μέλη τριμελούς Αδαμίδης Εμ., Επικ. ΚαθηγητήςΤμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
Δέντσορας Αργ., Αναπλ. ΚαθηγητήςΤμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
Μέλη επταμελούς Αβούρης Ν., ΚαθηγητήςΤμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών, Πανεπιστήμιο
Πατρών
Παπαθεοδώρου Θ., ΚαθηγητήςΤμήμα Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και Πληροφορικής, Πανεπιστήμιο
Πατρών
Πέππας Π., Αναπλ. ΚαθηγητήςΤμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο Πατρών
Χρυσολούρης Γ., ΚαθηγητήςΤμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών
Ημερομηνία έγκρισης: 15 Δεκεμβρίου, 2005
Στοιχεία διατριβής
3
Το πρόβλημα
• Αντιμετωπίζονται ως χωριστές διαδικασίες• Υποστηρίζονται από διαφορετικούς τύπους
εργαλείων λογισμικού
Διαχείριση Οργανωσιακής
Γνώσης
Υποστήριξη Λήψης Ομαδικών Αποφάσεων
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
4
Στόχος
• Ολοκλήρωση– Σε επίπεδο διαδικασιών – Σε επίπεδο υποστήριξης από εργαλεία
λογισμικού
Διαχείριση Οργανωσιακής
Γνώσης
Υποστήριξη Λήψης Ομαδικών Αποφάσεων
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
5
Χάρτης πλοήγησης
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
Υποστήριξη Λήψης
Ομαδικών Αποφάσεων
Διαχείριση Οργανωσιακή
ς Γνώσης
Οντολογίες
Το Προτεινόμεν
ο Πλαίσιο Ολοκλήρωση
ς
Tο Προτεινόμεν
ο Εργαλείο
Λογισμικού
ΑνασκόπησηΒιβλιογραφίας
Κενά και Προβλήματα
Η Προτεινόμενη Προσέγγιση
Ολοκλήρωσης
Σύνοψη & Συμβολή
6
Περιβάλλοντα Συνεργασίας• Πρακτικές συνεργασίας
– Δραστηριότητες μέσω των οποίων τα μέλη μιας ομάδας στα οποία έχει ανατεθεί μια κοινή εργασία
• Ανταλλάσσουν στην πράξη τις θεωρητικές τους γνώσεις ή απόψεις για την επίτευξη του κοινού στόχου
• Εξετάζουν στοιχεία του παρελθόντος• Αναζητούν πηγές γνώσης
– Η γνώση των ατόμων που συμμετέχουν σε συλλογικές εργασίες ενισχύεται από τη συμπληρωματική γνώση και τις δεξιότητες των υπολοίπων
– Συζητήσεις (βασισμένες σε επιχειρηματολογία)
• Κοινότητες Πρακτικής– Ομάδες ατόμων που έχουν το αίσθημα της “κοινότητας”
λόγω της ύπαρξης κοινού σκοπού ή/και ενδιαφερόντων
• Εργαλεία υποστήριξης συνεργασίας– Η οπτική αναπαράσταση της συνεργασίας των μελών μιας ομάδας
μπορεί να συνεισφέρει στην αποδοτική αναπαράσταση και διαμοιρασμό της γνώσης
7
• Χρήση διαφορετικής ορολογίας και μέσων έκφρασης των απόψεων
• Πληροφορίες/γνώσεις χάνονται, ξεχνιούνται, ή δεν συσχετίζονται σωστά μεταξύ τους
• Καθοδήγησης του προτύπου (pattern), του χρονισμού, και του περιεχομένου των σχετικών συζητήσεων
• Χειρισμού της διανομής της γνώσης των μελών της ομάδας
• Οργανωσιακή και κοινωνική διάσταση
• Ανάγκες – Υποστήριξης στη Λήψη Ομαδικών Αποφάσεων– Διαχείρισης της γνώσης των ληπτών αποφάσεων σε
ατομικό και οργανωσιακό επίπεδο
Κενά και προβλήματα
8
Χάρτης πλοήγησης
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
Υποστήριξη Λήψης
Ομαδικών Αποφάσεων
Διαχείριση Οργανωσιακή
ς Γνώσης
Οντολογίες
Το Προτεινόμενο
Πλαίσιο Ολοκλήρωσης
Tο Προτεινόμενο
Εργαλείο Λογισμικού
ΑνασκόπησηΒιβλιογραφίας
Κενά και Προβλήματα
Η Προτεινόμενη Προσέγγιση
Ολοκλήρωσης
Σύνοψη & Συμβολή
9
Λήψη Αποφάσεων (i)
• Η διαδικασία της Λήψης Αποφάσεων στους σύγχρονους οργανισμούς αποτελεί συχνά μια εξαιρετικά σύνθετη και μη καλά δομημένη διαδικασία, που συνήθως ανατίθεται σε μια ομάδα ατόμων που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές λειτουργίες τους
• Οι Λήπτες Αποφάσεων καλούνται να προτείνουν και να εξετάσουν μια πληθώρα εναλλακτικών λύσεων, λαμβάνοντας υπόψη τις αναμενόμενες βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδράσεις τους στον οργανισμό
10
Λήψη Αποφάσεων (ii)
Η επιτυχία ενός οργανισμού ή μιας επιχείρησης σε σχέση με τον ανταγωνισμό απορρέει από την ικανότητα λήψης καλύτερων αποφάσεων, τη δυνατότητα υλοποίησης των αποφάσεων αυτών και την ταχύτητα της διαδικασίας.
(McLaughlin, 1995)
Μια απόφαση θεωρείται ως κομμάτι γνώσης, καθώς η λήψη μιας απόφασης είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα της σύνθεσης και επεξεργασίας πληροφορίας και γνώσης για την παραγωγή νέας γνώσης.
(Holsapple & Whinston, 1996)
Η ποιότητα, η ταχύτητα και η δυνατότητα υλοποίησης μιας απόφασης μπορούν να διασφαλισθούν όταν η σωστή γνώση είναι διαθέσιμη στους σωστούς ανθρώπους, στο σωστό χρόνο και στη σωστή μορφή.
(Hibbard, 1997)Τα Συστήματα Υποστήριξης Ομαδικών Αποφάσεων αποτελούν εφαρμογές της Πληροφορικής, οι οποίες έχει διαπιστωθεί ότι συμβάλλουν στην αύξηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της ομαδικής επίλυσης προβλημάτων και λήψης αποφάσεων διαμέσου της συστηματικής διάχυσης πληροφοριών/γνώσης.
• Σχέσεις Υπεροχής• Αλληλεπιδραστικές • Πολυκριτήριος
Μαθηματικός Προγραμματισμός
• Πολυκριτήρια Θεωρία Χρησιμότητας
• Θεωρία Σχέσεων Υπεροχής• Αναλυτική-Συνθετική
Προσέγγιση
• Ανάλυση Ευαισθησίας• “What-if analysis”
13
Πολυκριτήρια Ανάλυση Αποφάσεων• Μέθοδος εργασίας:
– 4 διαφορετικές προσεγγίσεις και αντίστοιχα εργαλεία λογισμικού– Εξαγωγή συμπερασμάτων με βάση τις ανάγκες των χρηστών
14
Κενά και προβλήματα
• Προβλήματα υποστήριξης της συνεργασίας των ληπτών αποφάσεων
– Θέματα έκφρασης, επικοινωνίας και διαπραγμάτευσης
– Διαφορετικοί στόχοι, ερμηνείες, ενδιαφέροντα, περιορισμοί και προτεραιότητες Προβλήματα ανεπαρκούς ή υπερβολικής πληροφόρησης
• Προβλήματα επιλογής μεθόδων ανάλυσης και αξιολόγησης
– Πληθώρα μεθόδων
– Χρονικοί περιορισμοί
• Έλλειψη προσεγγίσεων ή/και εφαρμογών διαχείρισης γνώσης σε σχετικά περιβάλλοντα
15
Το προτεινόμενο πλαίσιο Υποστήριξης Αποφάσεων
Απόφαση
Διασαφήνιση Περιβάλλοντο
ς απόφασης
Μοντελοποίηση
διαδικασίας λήψης
αποφάσεων
Έκφραση τωναπόψεων τωναποφασιζόντω
ν
Αποτίμηση των
δεδομένων
ΕυκαιρίαΣτόχος
Πρόβλημα
Νέα Γνώση
ΔιαχείρισηΓνώσης
• Επαναληπτική διαδικασία 4ων βημάτων• Υποστήριξη καθ’ όλη τη διαδικασία• Έμφαση στη διανομή και επαναχρησιμοποίηση της γνώσης
16
Χάρτης πλοήγησης
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
Υποστήριξη Λήψης
Ομαδικών Αποφάσεων
Διαχείριση Οργανωσιακής
Γνώσης
Οντολογίες
Το Προτεινόμενο
Πλαίσιο Ολοκλήρωσης
Tο Προτεινόμενο
Εργαλείο Λογισμικού
ΑνασκόπησηΒιβλιογραφίας
Κενά και Προβλήματα
Η Προτεινόμενη Προσέγγιση
Ολοκλήρωσης
Σύνοψη & Συμβολή
17
Διαχείριση Γνώσης
Διαχείριση Γνώσης είναι η προσέγγιση από το χώρο της Διοίκησης η οποία με εργαλεία από το χώρο της Πληροφορικής επιτρέπει τη συλλογή, επεξεργασία και οργάνωση της γνώσης για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης, όπως η λήψη αποφάσεων.
(Prusak, 2001)
Η γνώση ορίζεται ως “η εμπειρία, οι αξίες, η σχετική με το περιεχόμενο πληροφορία και οι εκτιμήσεις των ειδικών, τα οποία παρέχουν ένα πλαίσιο για την αξιολόγηση και την εμπέδωση νέων εμπειριών και πληροφορίας”. Συχνά ενυπάρχει όχι μόνο σε έγγραφα και αρχεία, αλλά και στις ρουτίνες, πρακτικές και νόρμες ενός οργανισμού.
(Davenport & Prusak, 1998)
Από τη σκοπιά της πληροφορικής, η γνώση θεωρείται ως μια εξελιγμένη μορφή πληροφορίας ή/και δεδομένων, η οποία αν αξιοποιηθεί κατάλληλα για επιχειρηματικούς σκοπούς μπορεί να επιφέρει πλεονεκτήματα και οφέλη.
(Beckett et al., 2000)
Τα Συστήματα Διαχείρισης Γνώσης, δηλαδή τα βασισμένα στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών συστήματα για την αναπαράσταση, εκμαίευση, διανομή και επεξεργασία της γνώσης, δεν είναι πια θέμα επιλογής μιας επιχείρησης, αλλά ένα από τα πιο σημαντικά της “κομμάτια”, το οποίο της προσδίδει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
• Η ανθρώπινη γνώση, και ιδιαίτερα η άρρητη (μη κωδικοποιημένη), είναι καθοριστικής σημασίας και πρέπει να αξιοποιηθεί πλήρως
• Η εκάστοτε εφαρμογή διαχείρισης γνώσης πρέπει να μπορεί να προσαρμόζεται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των χρηστών που καλείται να εξυπηρετήσει
• Τα περισσότερα Συστήματα Διαχείρισης Γνώσης δέχονται αρνητική κριτική γιατί οι διεργασίες διαχείρισης γνώσης δεν είναι σύμφωνες με τις πρακτικές της κοινότητας
• Σημαντικό πρόβλημα της Διαχείρισης Γνώσης είναι η ανθρώπινη συμμετοχή στις σχετικές διαδικασίες
20
Απόκτηση γνώσης από διαδικασία
αποφάσεων
Εκμαίευση γνώσης από
λήπτες αποφάσεων
Λήψη αποφάσεων
Προφίλ ληπτών
αποφάσεων
ΓνώσηΕπεξεργασία
γνώσηςΑποθήκευση
γνώσηςΔιανομή γνώσης
Πρότυπα διαδικασίαςαποφάσεων
Το προτεινόμενο πλαίσιο Διαχείρισης Γνώσης
21
Χάρτης πλοήγησης
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
Υποστήριξη Λήψης
Ομαδικών Αποφάσεων
Διαχείριση Οργανωσιακής
Γνώσης
Οντολογίες
Το Προτεινόμενο
Πλαίσιο Ολοκλήρωσης
Tο Προτεινόμενο
Εργαλείο Λογισμικού
ΑνασκόπησηΒιβλιογραφίας
Κενά και Προβλήματα
Η Προτεινόμενη Προσέγγιση
Ολοκλήρωσης
Σύνοψη & Συμβολή
22
Οντολογίες
• Μέθοδος εργασίας: – Καταγραφή “λέξεων - κλειδιά” από όλες τις
σχετικές με το αντικείμενο της διατριβής επιστημονικές περιοχές
– Εντοπισμός των κοινών σημείων και σχέσεων
Οι Οντολογίες είναι ιεραρχικές δομές γνώσης, όπου τα αντικείμενα ή οι έννοιες που απαρτίζουν την οντολογία κατατάσσονται σε κατηγορίες και υπο-κατηγορίες, ανάλογα με τις βασικές τους ιδιότητες
(Genesereth & Nilsson, 1987)
Αποτελούν ένα αποτελεσματικό μέσο για την επίτευξη κοινής κατανόησης διαφόρων περιοχών γνώσης και την επαναχρησιμοποίηση τμημάτων γνώσης μεταξύ ομάδων ατόμων αλλά και εφαρμογών
(Duineveld et al., 2000)
23
Βασικές έννοιες της οντολογίας KAD
Λήψη Αποφάσεων
Επιχειρηματολογία
Απόκτηση & Διανομή Γνώσης
γνώση
γνώση
επιχείρημα
απόφαση
απόφ
αση
επιχ
είρη
μα
24
Το προτεινόμενο μοντέλο οντολογίας ΚΑD
XML
OWL
25
Συμπεράσματα (i)
• Σε ένα περιβάλλον ομαδικής λήψης αποφάσεων, για την κοινή αποδοχή του αποτελέσματος, είναι απαραίτητη η προσεκτική διαχείριση τόσο της μοντελοποίησης όσο και της ανάλυσης του προβλήματος
• Η γνώση, όταν αυτή αξιοποιείται για την επίλυση των προβλημάτων, τον καθορισμό των στόχων και την αξιοποίηση των ευκαιριών ενός οργανισμού μπορεί να αποτελέσει το μεγαλύτερο ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα
• Η ανάπτυξη οντολογιών κρίνεται απαραίτητη για την επίτευξη κοινής κατανόησης της δομής της πληροφορίας/γνώσης μεταξύ τόσο των ανθρώπων όσο και των σχετικών εφαρμογών λογισμικού
26
Συμπεράσματα (ii)
• Παρά το γεγονός ότι τόσο η ανάγκη υποστήριξης των αποφάσεων, όσο και η απαίτηση διαχείρισης της γνώσης ενός οργανισμού έχουν σαφέστατα διατυπωθεί και κατά περίπτωση αντιμετωπισθεί (όχι πάντα με επιτυχία)
• Ελάχιστες απόπειρες έχουν γίνει έως τώρα για μια ολοκληρωμένη θεώρηση του θέματος
– Δεν υπάρχει ένα σύστημα που να αντιμετωπίζει επαρκώς την πληθώρα των αναγκών των χρηστών σε σχετικά περιβάλλοντα
Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας ενός οργανισμού μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την εκμετάλλευση του κεφαλαίου γνώσης της κατά τη διάρκεια της λήψης αποφάσεων.
(Courtney, 2001; Bolloju et al., 2002)
27
Χάρτης πλοήγησης
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
Υποστήριξη Λήψης
Ομαδικών Αποφάσεων
Διαχείριση Οργανωσιακής
Γνώσης
Οντολογίες
Το Προτεινόμενο
Πλαίσιο Ολοκλήρωσης
Tο Προτεινόμενο
Εργαλείο Λογισμικού
ΑνασκόπησηΒιβλιογραφίας
Κενά και Προβλήματα
Η Προτεινόμενη Προσέγγιση
Ολοκλήρωσης
Σύνοψη & Συμβολή
28
Η προτεινόμενη προσέγγιση
• Ολοκλήρωση διαδικασιών– Εννοιολογικό επίπεδο– Λειτουργικό επίπεδο
Δόμηση & Αξιοποίηση της Επιχειρηματολογίας Πλαίσια Λήψης Αποφάσεων Μηχανισμοί Αξιολόγησης
Προφίλ των ληπτών αποφάσεων Υποκίνηση της συμμετοχής Επαναχρησιμοποίηση της γνώσης
29
Το προτεινόμενο Πλαίσιο Ολοκλήρωσης
ΑπόφασηΔιασαφήνιση
Περιβάλλοντος απόφασης
Μοντελοποίηση διαδικασίας
λήψης αποφάσεων
Δομημένη επιχειρηματολογία
Αποτίμηση των δεδομένων
ΕυκαιρίαΣτόχος
Πρόβλημα
Απόκτηση γνώσης από διαδικασία
αποφάσεων
Εκμαίευση γνώσης από
λήπτες αποφάσεωνΠροφίλ ληπτών
αποφάσεων
ΓνώσηΕπεξεργασία
γνώσηςΑποθήκευση
γνώσηςΔιανομή γνώσης
Πρότυπα διαδικασίαςαποφάσεων
30
Το προτεινόμενο Πλαίσιο Επιχειρηματολογίας
Στόχος
ΠροτεινόμενηΕναλλακτική 1
Επιχείρημα Υπέρ ή Κατά 1
ΣχετιζόμενοΚριτήριο
ΠροτεινόμενηΕναλλακτική 2
ΠροτεινόμενηΕναλλακτική n
…
Επιχείρημα Υπέρ ή Κατά 2
Επιχείρημα Υπέρ ή Κατά n
…
ΣχετιζόμενοΚριτήριο
ΣχετιζόμενοΚριτήριο
Θέμα της συζήτησης
Γνωστικό αντικείμενο
Ο βασισμένος σε δομημένη επιχειρηματολογία διάλογος θεωρείται ότι μπορεί να συνεισφέρει στην ανοιχτή, διαλεκτική διαδικασία συνεργατικής διατύπωσης και ανάλυσης των υπό θεώρηση θεμάτων.
(Buckingham Shum, 2003)
31
Δραστηριότητες ανεξάρτητες & δραστηριότητες σχετικές με το γνωστικό αντικείμενο της απόφασης
Αξιολόγηση
Ανεξ
άρ
τη
το τ
ου γ
νω
στικ
ού
αντικ
ειμ
ένου
μέρ
ος τ
ης Ο
ντολογία
ς
Σχετ
ικό μ
ε το γ
νω
στικ
ό
αντικ
είμ
ενο
μέρ
ος τ
ης
Οντολογία
ς
Διαδικασίες ανεξάρτητες γνωστικού αντικειμένου
Διαδικασίες σχετικές με γνωστικό αντικείμενο
Οπτική Αναπαράσταση
Λήψη Αποφάσεων
Επιχειρηματολογία
ΔιαχείρισηΓνώσης
γνώση
γνώση
επιχείρημα
απόφαση
απόφ
αση
επιχ
είρημα
Μηχανισμοί Αξιολόγησης
Πλαίσια Λήψης ΑποφάσεωνΜοντελοποίησ
η
32
Λήψη Αποφάσεων για τη Χάραξη Στρατηγικής
• H χάραξη στρατηγικής είναι ένα ιδιαίτερα αντιπροσωπευτικό και εξαιρετικής σημασίας πρόβλημα ομαδικής λήψης ημιδομημένων ή μη-δομημένων αποφάσεων των σύγχρονων οργανισμών και επιχειρήσεων
• Θεωρητικά Πλαίσια Λήψης Αποφάσεων– Θεώρηση της επιχείρησης με βάση τους πόρους
(RBV)– Δυνάμεις – Αδυναμίες – Ευκαιρίες – Απειλές (SWOT)– 5 Δυνάμεις του Porter
Η χάραξη στρατηγικής είναι μια διαδικασία λήψης αποφάσεων κατά την οποία οι πόροι του οργανισμού αντιστοιχούνται στις ευκαιρίες που προκύπτουν από το ανταγωνιστικό περιβάλλον.
(Andrews, 1971)
33
Το προτεινόμενο Πλαίσιο Ενίσχυσης της Συμμετοχής (i)• Θεωρία Κοινωνικο-Τεχνολογικών Συστημάτων• Θεωρία Θετικής και Αρνητικής Ενίσχυσης
Παράγοντες οργανωσιακού περιεχομένου
34
Το προτεινόμενο Πλαίσιο Ενίσχυσης της Συμμετοχής (ii)
Παράγοντες τεχνολογικού περιεχομένου
35
Χάρτης πλοήγησης
Περιβάλλοντα Συνεργασίας
Υποστήριξη Λήψης
Ομαδικών Αποφάσεων
Διαχείριση Οργανωσιακής
Γνώσης
Οντολογίες
Το Προτεινόμενο
Πλαίσιο Ολοκλήρωσης
Tο Προτεινόμενο
Εργαλείο Λογισμικού
ΑνασκόπησηΒιβλιογραφίας
Κενά και Προβλήματα
Η Προτεινόμενη Προσέγγιση
Ολοκλήρωσης
Σύνοψη & Συμβολή
36
Το προτεινόμενο εργαλείο λογισμικού
• Επιτρέπει:– Ανάπτυξη και οπτική αναπαράσταση δομημένης
Επιχειρηματολογίας
– Αποτελεσματική απόκτηση/εκμαίευση και διανομή της γνώσης
– Ανάλυση και αξιολόγηση των Αποφάσεων
• Βασίζεται:– Στο πρωτότυπο μοντέλο Οντολογίας KAD
– Εργαλείου λογισμικού για την εφαρμογή των παραπάνω σε πραγματικά περιβάλλοντα συνεργασίας
46
Συμβολή (i)
• Συνδυαστικός τρόπος προσέγγισης
• Υποστήριξη της διαδικασίας λήψης αποφάσεων μέσα από ένα συνδυασμό μοντέλων, μεθόδων και τεχνικών τα οποία βοηθούν τόσο στην ανάλυση μιας απόφασης, όσο και στη λήψη αυτής
• Συμπεράσματα και προτάσεις για επιλογή μεθόδων ανάλυσης και αξιολόγησης
• Ανάπτυξη πρωτότυπου μοντέλου οντολογίας για την καθιέρωση μιας κοινής γλώσσας επικοινωνίας και κοινών σημείων αναφοράς
47
Συμβολή (ii)
• Πρωτότυπος σχεδιασμός του περιβάλλοντος συνεργασίας
– Γράφος Συζήτησης
– Θέματα απόκτησης/εκμαίευσης, αναπαράστασης, επεξεργασίας, αποθήκευσης και διανομής γνώσης
• Διανομή της γνώσης μέσω ενός πρωτότυπου πλαισίου ενίσχυσης της συμμετοχής στις σχετικές διαδικασίες