szkolenia imprezy zewnętrzne prawo e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania w e-Biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-Biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres: [email protected]lub tel. 22/729 66 34 w. 132 www.cdr.gov.pl Nowe zasady sprzedaży bezpośredniej nieprzetworzonych produktów zwierzęcych obowiązujące od stycznia 2016 roku (Barbara Sałata; CDR O/Radom) MRiRW opublikowało rozporządzenie w sprawie wymagań przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. Rozporządzenie to weszło w życie z dn. 1 stycznia 2016 r. Wchodzące w życie rozporządzenie podobnie jak poprzednie określa: - wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej i przez takie produkty; - wielkość, zakres i obszar produkcji produktów, - wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży bezpośredniej. CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE 05-840 Brwinów, ul. Pszczelińska 99, tel. 22 729 66 34 do 38 Luty 2016 PRODUKCJA ROLNA DOBRE PRAKTYKI ROW EKONOMIKA ROLNICTWA
33
Embed
- Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie · w Polsce. Pomimo tego tamtejsi rolnicy nie narzekają na swój los. Zastosowane nowoczesne technologie oraz używane urządzenia sprawiają,
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
szkolenia imprezy zewnętrzne prawo
e-Biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie
Zachęcamy do zamieszczania w e-Biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-Biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres:
Zasady naliczania sankcji i zwrotu płatności w działaniu rolno-środowiskowo-klimatycznym i działaniu rolnictwo ekologiczne oraz w programie rolnośrodowiskowym PROW 2007-2013, sankcje z tytułu nieprzestrzegania rozp. 834/2007”
Wyniki badań naukowych umożliwiających wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań w gospodarstwie ekologicznym z zakresu rolnictwa ekologicznego za rok 2015 /szkolenie/
W dniach 13-14 stycznia 2016r. odbyły się VI Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW.
Po raz pierwszy ta doroczna impreza odbyła się w Warsaw Expo w Nadarzynie. Dogodna
lokalizacja 20 km od centrum Warszawy sprzyjała dużemu zainteresowaniu wystawców
i zwiedzających. W ciągu dwóch dni targi odwiedziło 11 863 a swoją ofertę prezentowało 205
wystawców. Powierzchnia TSW w nowej lokalizacji wynosiła blisko 16 000 metrów
kwadratowych. Wystawcy prezentowali bogatą ofertą środków produkcji: nowoczesne nawozy
chemiczne i biologiczne, środki ochrony roślin i inne produkty wspierające produkcję
ogrodniczą.
Wśród wystawców były też wiodące firmy maszynowe, które pokazały najnowsze urządzenia
do pielęgnacji sadów i upraw warzywnych. Pojawiły się także firmy oferujące różnorodne usługi
dla branży ogrodniczej. Udział w targach wzięło wiele firm zajmujących się chłodnictwem
i przechowalnictwem, firmy dostarczające maszyny do sortowania owoców i warzyw oraz
opakowania do sprzedaży tych produktów. Obecni byli producenci materiału szkółkarskiego,
firmy handlujące owocami i specjalizujące się w przetwórstwie owoców.
Podczas Targów odbyło się wiele konferencji
branżowych, na których wykłady prezentowali naukowcy
i praktycy z Polski i z zagranicy. W środę 13 stycznia odbyły
się:
III Konferencja Truskawkowa, Sadownicze Forum
Ekonomiczne, konferencja o doświetlaniu upraw pod
osłonami, Nowe odmiany warzyw i owoców – jak je
skutecznie chronić i komercjalizować? Praktyczne
szkolenie prawne dla agroprzedsiębiorców. Drugiego dnia
targów odbyły się konferencja sadownicza, konferencja o warzywach polowych w całości
poświęcona kapustnym oraz konferencja o nowym gatunku dla polskiego ogrodnictwa –
świdośliwie. Ta ostatnia cieszyła się największym zainteresowaniem zwiedzających.
7
Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW
13 – 14 stycznia 2016
imprezy zewnętrzne
14 stycznia odbyło się również VI Krajowe Forum Grup Producentów Owoców i Warzyw,
którego organizatorem był Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw. Na spotkaniu
obecni byli przedstawiciele m.in. Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Inspekcji Jakości
Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych.
Forum poświęcone było przedstawieniu nowych rozporządzeń Komisji Europejskiej,
zapoznaniu się z planami Ministerstwa dotyczącymi ich wdrażania w Polsce, a także ważnym
kwestiom związanym z bieżącym funkcjonowaniem grup i organizacji, w tym realizowanymi
kontrolami i ich rezultatami.
Podczas uroczystego otwarcia TSW 2016 po raz trzeci zostały przyznane nagrody im. prof.
Szczepana A. Pieniążka innowacyjnym produktom dla ogrodnictwa. Tegorocznymi laureatami
zostali: Vaxiplant SL, zgłoszony przez firmę Arysta LifeScience Polska Sp. z o.o. SoFruPak,
zgłoszony przez firmę Portos-Gaj i Pisarski Sp. J. Ultradźwiękowy system nawilżania –
Contronics, zgłoszony przez firmę Tel-Met Sp. z o.o.
Kapituła postanowiła przyznać dodatkowo wyróżnienie dla produktu MaxiFruit, zgłoszonego
przez firmę Timac Agro Polska Sp. z o.o.
Tegoroczne VI Targi Sadownictwa i Warzywnictwa TSW ze względu na wysoką frekwencję
wystawców i odwiedzających oraz bardzo interesującą ofertę konferencyjną należy zaliczyć do
bardzo udanych.
8 PRODUKCJA ROLNA
Produkcja rolna oraz oddolne inicjatywy
realizowane wśród społeczności wiejskich
w Holandii
Autor: Grzegorz Patoła, CDR O/Kraków
Nie od dziś wiadomo, że rolnictwo holenderskie należy do najbardziej wydajnych na świecie.
Dochód z jednego hektara jest tam blisko siedmiokrotnie wyższy niż w Polsce. Po obejrzeniu
kilku gospodarstw holenderskich, przeprowadzeniu wywiadów z ich właścicielami oraz po
przeczytaniu kilku artykułów na temat holenderskiego rolnictwa te wyniki przestają dziwić. Ciągłe
inwestowanie w rozwój gospodarstw, utarte od lat rynki zbytu, dobre położenie geograficzne
(bliskość morza), jedne z największych portów handlowych na świecie, połączenie całego kraju
siecią kanałów, świetne nawodnienie gleby, stosunkowo duże gospodarstwa rolne (poniżej 50 ha
określane są w Holandii gospodarstwa małe) oraz sprzyjający klimat. To podstawowe czynniki
decydujące o tak wysokim poziomie rozwoju holenderskiego rolnictwa. Holandia zajmuje drugie
miejsce na świecie ( po Stanach Zjednoczonych) jeśli chodzi o eksport produktów rolnych.
Większość holenderskich rolników to osoby zamożne (w rolnictwie pracuje około 2% ). Wśród
nich nie brakuje milionerów, a nawet miliarderów! Spora część rolników jest obciążona najwyższą
stawką podatku dochodowego, która wynosi tam 52%. Przekroczenie jej wcale nie jest trudne
ponieważ dotyczy każdego kto w ciągu roku podatkowego osiąga dochody powyżej 56 tysięcy
Euro. Zresztą najniższa stawka podatku dochodowego (33,1%) wynosi więcej niż najniższa
w Polsce. Pomimo tego tamtejsi rolnicy nie narzekają na swój los. Zastosowane nowoczesne
technologie oraz używane urządzenia sprawiają, że większą część pracy w gospodarstwie
zamiast ludzi wykonują maszyny.
W jakim stopniu pomaga im państwo? Jak twierdzą sami rolnicy, w niewielkim. Doradztwo
rolnicze jest tu od ponad 20 lat całkowicie prywatne (warto jednak podkreślić, że są z niego
bardzo zadowoleni), pomoc w formie dopłat dotyczy tylko bezpośrednich płatności do hektara,
które nota bene należą do jednych z największych w Unii Europejskiej (417 Euro za hektar).
Państwo natomiast dopłaca do tzw. zielonej energii. Gdyby nie to budowa turbin wietrznych
byłaby tu w ogóle nie opłacalna, gdyż
państwo dopłaca drugie tyle do wartości
rynkowej kilowata energii.
Zielona energia jest w Holandii coraz
bardziej popularna, stąd powstaje coraz
więcej Lokalnych Inicjatyw
Energetycznych, które w skrócie mają na
celu pomagać lokalnym społecznościom
w uniezależnieniu się od „dużych”
dostawców energii, dążeniu do uzyskania
wpływu na jej ceny z uwzględnieniem
zrównoważonego wzrostu i ochrony Krajobraz wiejski z wiatrakiem w tle. Fot. Autor
9 PRODUKCJA ROLNA
środowiska. W celu realizacji powyższych postulatów powstają Centra Technologiczne dotyczące
w całości Odnawialnych Źródeł Energii. Skupiają one naukowców, studentów, przedsiębiorców
oraz lokalne władze. Przykładem są projekty, gdzie lokalne, często niewielkie firmy dzięki
współpracy ze sferą nauki mogę tam
testować nowoczesne rozwiązania.
Poniżej kilka przykładowych
projektów realizowanych dzięki
współpracy studentów, naukowców,
przedsiębiorców oraz samorządu:
„1000 czystych gospodarstw
domowych” – projekt mający na celu
ograniczenie zużycia energii w
gospodarstwach domowych.
Realizowany dzięki współpracy trzech
regionalnych firm z branży IT, które
udostępniły do testowania kilka rodzajów
aplikacji oraz urządzeń mających na celu
mierzenie zużywanej energii w
gospodarstwach. Następnie naukowcy wraz ze studentami Uniwersytetu porównali wyniki badań
pochodzących z różnych gospodarstw. Rezultaty ich pracy pokazały, że mieszkańcy domów,
w których przeprowadzano eksperymenty, poprzez zmianę swoich zwyczajów w podejściu do
używania energii mogliby średnio ograniczyć jej zużycie aż o 30%. Realizacja projektu była
możliwa dzięki wsparciu finansowym urzędu miasta Groningen w wysokości 110 tys. Euro. Miasto
wsparło ten projekt ponieważ ma ambicję zdecydowanego ograniczenia dwutlenku węgla do 2035
roku. Ponadto władze samorządowe uważają, że projekt wpłynie stymulująco na rozwój ekonomii,
doprowadzi do wzrostu zatrudnienia oraz wzmocni postrzeganie Groningen jako miasta
przyjaznego innowacyjnym projektom oraz nowoczesnym rozwiązaniom.
„Energia dla Grunneger” jest to projekt, którego głównym celem jest uniezależnienie się
lokalnej społeczności od dostawców energii dzięki zastosowaniu odnawialnych źródeł energii.
Celem projektu jest doradztwo oraz pomoc mieszkańcom w przekształcaniu swoich gospodarstw
tak, aby stawały się one samowystarczalne. W tym celu powołano Lokalną Grupę Energetyczną
działającą w prowincji Groningen. Grupa działą na zasadach kooperatywy. Jej członkiem może
zostać każdy. Jej fachowe działanie wsparte jest wiedzą specjalistów z zakresu Odnawialnych
Źródeł Energii. Zyski z działalności Grupy są reinwestowane w kolejne lokalne projekty. Firma
skupia się na zastosowaniu paneli solarnych oraz
energii termalnej.
“Zrównoważony system komunikacji” – projekt
badający możliwość korzystania ze środków transport
poruszających się w 100% dzięki zastosowaniu
nowoczesnych, przyjaznych środowisku rozwiązań.
Jednym z pomysów jest zastosowanie paneli
słonecznych lub fotowoltaicznych na dachu samochodu,
Produkcja rolna oraz oddolne inicjatywy w Holandii
10 PRODUKCJA ROLNA
co pozwoli wykorzystać energię słoneczną do poruszania się w trasie. Ponadto pozyskana
energia mogłaby być także wykorzystywana do innych urządzeń domowych w momencie kiedy
samochód nie byłby używany.
„Energetyczna Stodoła” to projekt bezpośrednio powiązany z Parkiem Technologicznym
EnTranCe. Celem projektu było zbudowanie na terenie Parku stodoły ze słomy, która będzie
miejscem organizacji wystaw, konferencji, szkoleń oraz innych wydarzeń. Konstrukcja jest
uznawana za bardzo trwałą i wytrzymałą. W projekt zaangażowani byli naukowcy którzy wraz ze
studentami zaprojektowali konstrukcje,
tak aby spełniała ona wymagane kryteria.
Wybudowana stodoła służy jako przykład
dla rolników, którzy chcieliby zbudować
taką konstrukcję w swoim gospodarstwie.
Co z Lokalnymi Grupami
Działania oraz programem Leader?
Lokalne Grupy Działania w Holandii mają
już ponad dwudziestoletnią tradycję.
Obecnie jest ich 20, a swoim obszarem
obejmują 60% obszarów wiejskich. W
założeniu funkcjonują całkiem podobnie
do polskich LGD. Mają na celu
rozwiązywanie problemów dotyczących
obszarów wiejskich, aktywizację społeczności lokalnych oraz podnoszenie jakości życia na
obszarach wiejskich. W praktyce wygląda to trochę inaczej. Dlaczego? Po pierwsze ponieważ
problemy są tam trochę inne: walka z bezrobociem, które wynosi 7% i jest uznawane za duże,
próba radzenia sobie ze starzeniem się społeczeństwa oraz młodzieżą, która od obszarów
wiejskich woli duże miasta. Najważniejsze cele ogólne holenderskich LGD to: Ludzie, Ziemia oraz
Zysk.
Produkcja rolna oraz oddolne inicjatywy w Holandii
11 PRODUKCJA ROLNA
Zachodzi spora dywersyfikacja środków przeznaczonych na realizację poszczególnych
działań, projektów realizowanych przez Lokalne Grupy Działania. Środki unijne to zaledwie 25%
całości. Kolejne 25% to fundusze z lokalnych gmin oraz spółek wodnych, które w Holandii
odgrywają znaczącą rolę. Co z pozostałymi 50%? Są to środki prywatne pochodzące od
sponsorów, którymi są zarówno lokalne przedsiębiorstwa jak i indywidualni mieszkańcy. I tak na
budowę sportowej areny ze środków prywatnych zebrano ponad 100 tysięcy Euro. A to dlatego,
że jak tłumaczyła nam menedżer Lokalnej Grupy Działania Salland — Pani Marille, jeśli znajdą
się środki prywatne na pokrycie kosztów jakiegoś działania, to znaczy, że jest rzeczywista chęć
zrobienia czegoś wynikająca z realnych potrzeb mieszkańców. Tym samym minimalizujemy
ryzyko marnowania publicznych środków. Drugą istotną różnicą pomiędzy polskimi
a holenderskimi lokalnymi grupami działania jest funkcjonowanie biura. W holenderskich LGD
pracuje jedna, czasem dwie osoby – przeważnie nie na cały etat. Głównym zadaniem
pracowników jest komunikacja z mieszkańcami, odpowiadanie na pytania dotyczące możliwości
jakie stwarza program LEADER oraz animacja lokalnych społeczności. Jednak o podjęciu
jakiegoś działania decydują sami mieszkańcy. Poniżej przykłady zrealizowanych, działań
inwestycji na terenie LGD Salland w latach 2007-2014
1) Budowa wielofunkcyjnego obiektu sportowego służącego młodzieży oraz dorosłym
2) Projekt polegający na zwiększeniu udziału Odnawialnych Źródeł Energii w gospodarstwach
rolnych. W jego wyniku w 45 gospodarstwach rolnych zainstalowano panele fotowoltaiczne
3) Wsparcie lokalnych „Zagród Edukacyjnych” poprzez projekt współpracy ze szkołami.
Działanie polegało na organizacji cotygodniowych zajęć lekcyjnych na terenie gospodarstw
rolnych. Uczniowie nabywali przede wszystkim praktyczną wiedzę z zakresu: biologii,
geografii, fizyki, matematyki itd.
4) Wdrożenie systemu komputerowego pomagającego w leczeniu osób starszych.
Ze względu na problem starzenia się społeczeństwa, braku miejsc w domu starców oraz
braku opieki ze strony dzieci, które opuściły rodzinny dom stworzono aplikację, zawierającą
bazę danych o chorobie oraz aktualnych informacjach na temat stanu zdrowia pacjentów
5) Powstanie stowarzyszenia, które udziela w szkołach lekcji muzyki. Z powodu cięć
w budżecie, władze zdecydowały na usunięcie lekcji muzyki z obowiązkowego kanonu
nauczania. Aby nie pozbawiać dzieci
możliwości rozwijania talentów
muzycznych członkowie lokalnej
orkiestry zdecydowali się na
udzielanie lekcji muzyki w szkołach.
Najzdolniejsi uczniowie mogli
spróbować swoich sił w orkiestrze.
W latach 2007-2014 Lokalna Grupa
Działania Salland, na terenach której
zamieszkiwało ponad 100 tys. ludzi miała
do dyspozycji 1,8 mln euro ze środków
programu Leader. Natomiast zrealizowane w tym okresie inwestycje sięgnęły kwoty 5 mln euro.
Natomiast w obecnej perspektywie (2014-2020) Lokalna Grupa Działania Salland będzie miała
Produkcja rolna oraz oddolne inicjatywy w Holandii
12 PRODUKCJA ROLNA
do dyspozycji 1 mln euro z programu Leader. Na pozostałą sumę w wysokości 2,5 mln euro
składają się środki prywatne 1,5 mln euro, fundusze prowincji 500 tys. euro oraz środki
pochodzące ze spółek wodnych także wynoszące 500 tys. euro. Łącznie będzie to więc 3,5 mln
euro.
Wszystkie Lokalne Grupy Działania w Holandii mają jeden wspólny sekretariat, który jest
odpowiedzialny za administracyjne oraz finansowe sprawy i mieści się w Utrechcie. Pomimo tego
osoby związane z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Programem Leader podkreślały
zbyt dużą zawiłość procedur, biurokrację oraz nieproporcjonalnie duże środki na obsługę
projektów w stosunku do zrealizowanych rezultatów. Poniżej kilka przykładów zrealizowanych
działań przez Lokalną Grupę Salland.
Jednym głównych celów Lokalnych Grup Działania jest aktywizacja społeczna. W tym celu
LGD organizuje spotkania z mieszkańcami, podczas których mogą oni wyrazić swoje potrzeby.
Ponadto od czasu do czasu organizowane są spotkania integracyjne, gdzie mieszkańcy mogą
wspólnie coś zrobić (np. wyrób ciasteczek, prace rękodzielnicze itd.) Pracownicy Lokalnej Grupy
Działania starają się także animować pewne działania, takie jak np. wspólne sprzątanie lasu,
budowa toru z przeszkodami, pielęgnacja zieleni itd. Podobnie jak w Polsce mieszkańcy biorą
udział w przygotowywaniu Lokalnej Strategii Rozwoju.
Produkcja rolna oraz oddolne inicjatywy w Holandii
13 PRODUKCJA ROLNA
Innowacyjne rozwiązania w doświetlaniu
upraw szklarniowych
Opracował: Paweł Pruszek; CDR Brwinów
W miesiącach wiosenno-letnich wzrost i rozwój roślin w naszym kraju przebiega
w warunkach dostatecznej intensywności światła. Z kolei jesienią oraz wczesną wiosną
(od września do marca) występuje jego deficyt. W wielu badaniach wykazano, że istnieje
silna liniowa zależność między dostępnością światła a spadkiem plonu uprawianych
roślin.
Niedostateczna ilość światła powoduje nie tylko spowolnienie procesu wzrostu (wolne tempo
fotosyntezy), ale również niekorzystnie wpływa na rozwój roślin — nadmiernie wydłużone, wiotkie
łodygi, zmniejszona ilość chlorofilu w tkankach. W słabo wykształconych chloroplastach
zmniejszona jest intensywność fotosyntezy, nawet przy późniejszej dostępności światła. Może to
prowadzić do ograniczenia produktywności roślin.
Rodzaje lamp
Do doświetlania asymilacyjnego, dla uzupełnienia promieniowania słonecznego, stosuje się
lampy o dużej mocy. Ze względu na wysoki koszt, zabieg ten jest ekonomicznie uzasadniony
tylko w przypadku rozsad i wybranych gatunków roślin. Z kolei, ingerencja w zakresie długości
dnia, w celu regulowania terminu kwitnienia, owocowania, a także sterowania okresem
spoczynku zimowego nie wymaga dużego natężenia oświetlenia i mocy zainstalowanych lamp.
Przy wyborze lamp należy kierować się nie tylko ich skutecznością świetlną (czyli
stosunkiem strumienia światła do pobieranej przez lampę mocy elektrycznej), ale również
składem spektralnym światła, jakie wytwarzają.
Z dostępnych na rynku źródeł światła można wyróżnić następujące:
Lampy żarowe. Ze względu na emisję światła głównie w zakresie większych długości fali,
intensywne nagrzewanie, małą skuteczność świetlną (8–18 lm/W zainstalowanej mocy) są
rzadko wykorzystywane do doświetlania roślin w szklarni. Można ich użyć do doświetlania
fotoperiodycznego.
Lampy fluorescencyjne (świetlówki). W zależności od barwy luminoforu, można uzyskać
światło o żądanej długości fali. Jednak, z powodu małej skuteczności świetlnej (30–50 lm/W),
konieczności łączenia w specjalne agregaty, a tym samym ograniczania dostępu naturalnego
światła do roślin, również i te lampy są rzadko spotykane w uprawach szklarniowych. Można je
stosować przy produkcji rozsady w pomieszczeniu sztucznie oświetlanym lub też w szklarni,
w której zainstalowany jest mechanizm do ich przesuwania. Mogą być użyte zarówno do
doświetlania fotoperiodycznego, jak i asymilacyjnego.
uprawy czy warunków klimatycznych.
Lampy rtęciowe lub rtęciowo-żarowe. Charakteryzują się skutecznością świetlną
w granicach od 17–23 lm/W (lampy rtęciowe) do 35–55 lm/W (rtęciowo-żarowe). W praktyce
mają ograniczone zastosowanie, bowiem mała skuteczność świetlna implikuje konieczność ich
gęstego montażu w szklarni. Na przykład jedna lampa 400W wystarcza do oświetlenia jednego
metra kwadratowego powierzchni uprawy. Lampy te są jednak tańsze od sodowych. Powinny być
umieszczane od 60–80 cm (250 W) do 120–150 cm (400 W) nad wierzchołkami roślin.
14 PRODUKCJA ROLNA
Innowacyjne rozwiązania w doświetlaniu upraw szklarniowych
Lampy sodowe (nisko- i wysokoprężne). Są najczęściej stosowane w produkcji
szklarniowej, bowiem ich skuteczność świetlna wynosi od 90–135 lm/W (lampy sodowe
niskoprężne) do 110–140 lm/W (lampy wysokoprężne). Ekstremum emitowanego światła
przypada na długość fal 550–630 nm (barwa żółta).
Technologia LED
Zjawisko elektroluminescencji będące podstawą działania diod LED (Light-Emitting Diode)
zostało zaobserwowane w 1907 r. przez H.J.Rounda. Jednak naprawdę dynamiczny rozwój
technologii LED nastąpił dopiero w ostatnich latach i sprawił, że stosowane dotychczas lampy
sodowe i fluoroscencyjne
będą wypierane przez źródła
światła na nich oparte.
Od kilku lat prowadzone
SA intensywne badania nad
skutecznością doświetlania
roślin za pomocą diod LED.
W Polsce Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach prowadzi doświadczenie w zakresie
zastosowania lamp LED do doświetlania rozsady warzyw. SGGW w Warszawie prowadzi
doświadczenia porównawcze w zakresie użytkowania różnych typów doświetlania (w tym LED)
w uprawie ogórków. Wydział Biotechnologii i Ogrodnictwa Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
prowadzi prace nad możliwością parametryzacji (programowania) emitowanego światła przy
zastosowaniu systemów LED.
Główne zalety LED-owego oświetlenia dla
szklarni to: długi okres eksploatacji, odporność
na wibracje i wilgoć, wysoka efektywność
energetyczna, szybki czas reakcji, idealne
dostosowanie spektrum koloru światła,
ograniczone wydzielanie ciepła, duża swoboda
w projektowaniu rozwiązań optycznych.
Zastosowanie LED-ów pozwala na 40-50%
oszczędność energii w porównaniu do
technologii konwencjonalnych. Efektywność
energetyczna modułu LED drugiej generacji to
2,7-2,7 umol/s/, podczas gdy w przypadku najlepszych lamp konwencjonalnych to 1,7-1,8 umol/
s/W.
LED-y mogą być wykorzystywane zarówno do oświetlenia górnego, jak i do stosowania
paneli doświetlających umieszczanych między rzędami roślin. Rozmieszczenie źródeł światła
między roślinami pozwala na uzyskanie maksymalnej produktywności roślin.
15 PRODUKCJA ROLNA
Wzrost produkcji wynosi 15-30% w zależności od zastosowania jedno- lub dwupoziomowej
instalacji. Hybrydowa konfiguracja (lampy górne i międzyrzędowe) wykazuje dużą elastyczność
i zapewnia optymalna kontrole nad uprawą. Zastosowanie ”inteligentnych”, programowalnych
systemów sterowania pozwala na dostosowanie światła do wymagań roślin w określonej fazie
wzrostu, zagęszczenia uprawy czy warunków klimatycznych.
Szczególnie interesującą kwestią jest wpływ na fotosyntezę proporcji światła niebieskiego
i czerwonego na różnych etapach rozwoju roślin, stosowanie oświetlenia impulsowego, czy
znaczenie koloru zielonego, UV i dalekiej czerwieni dla roslin Odpowiedzi na te należą jednak
do przyszłości i wymagaja nowych badań i eksperymentów.
Literatura:
1. Technika doświetlania roślin, dr hab. Sławomir Kurpaska, Hasło Ogrodnicze, Numer
archiwalny: 07/2004.
2. Rola światła w zyciu roślin, dr inż. Gabriela Wyżgolik, materiały konferencyjne TSW 2016,
str. 15.
3. Doświetlanie tradycyjne, hybrydowe i diodowe w uprawie ogórków
w doświadczeniach na SGGW, dr inż. Katarzyna Kowalczyk, materiały konferencyjne TSW 2016,
str. 16
4. Zastosowanie lamp LED do doświetlania rozsady warzyw, dr hab. Jadwiga Treder,
materiały konferencyjne TSW 2016, str. 18.
5. Programowalne systemy doświetlania roslin bazujące na technologii LED, dr inż.
Wojciech Grzesiak, materiały konferencyjne TSW 2016, str. 19.
6. Doswietlanie upraw szklarniowych, Maciej Tadeusz Król, materiały konferencyjne TSW
2016, str. 20.
Innowacyjne rozwiązania w doświetlaniu upraw szklarniowych
16
Rybactwo to ważna gałąź gospodarki obejmująca pozyskiwanie ryb i innych zwierząt
wodnych, czyli rybołówstwo oraz ich hodowlę, czyli akwakulturę. Organizmy te wydobywa się lub
hoduje zarówno na morzach i oceanach, jak i w rzekach, jeziorach i innych akwenach, w celu ich
spożycia bądź dalszego przetworzenia. Rybołówstwo ma największe znaczenie społeczne w
krajach nie dysponujących odpowiednio rozległymi obszarami rolniczymi, a zwłaszcza w Islandii
(gdzie roczne połowy ryb w przeliczeniu na 1 mieszkańca dochodzą do 6 tys. kg), Norwegii, Chile
i Peru. Stosunkowo duże znaczenie ma ono również w Chinach, Tajlandii, Korei Południowej,
Japonii i Indonezji. Akwakultura zaś to domena krajów azjatyckich, głównie Chin, Indii
i Wietnamu.
Tab.1 Światowa produkcja ryb. Połowy i akwakultura mln ton
Zadziwia dynamika rozwoju branży. Tylko w latach 1980 – 1994 światowe połowy morskie
(łącznie z połowami w wodach słodkich) wzrosły do 110 mln ton, to jest o 52%. Dla porównania
zbiory zbóż ogółem zwiększyły się w tym czasie o 24 %, produkcja mięsa – o 47%, zaś
produkcja rolnicza ogółem (liczona w cenach stałych) – o 28 %. Co prawda później połowy
Rola rybactwa w gospodarce cz. 1
Autor: Leonard Cilak, W-MODR Olsztyn
ROW
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2012 2022
PRODUKCJA
ŚRÓDLĄDOWA
Połowy
Akwakultura
Ogółem śródlądowa
8,6
25,2
33,8
9,4
26,8
36,2
9,8
28,7
38,5
10,1
29,9
40,0
10,3
32,4
42,7
10,5
34,3
44,8
11,6
41,9
53,5
MORSKA
Połowy
Akwakultura
Ogółem morska
OGÓŁEM POŁOWY
OGÓŁEM AKWAKULTURA
OGÓŁEM PRODUKCJA
83,8
16,7
100,5
92,4
41,9
134,3
82,7
17,5
100,1
92,1
44,3
136,4
80,0
18,6
98,6
89,7
47,4
137,1
80,7
20,0
100,7
90,8
49,9
140,7
79,9
20,5
100,4
90,2
52,9
143,1
79,6
21,4
101,0
90,1
55,7
145,8
79,7
24,7
104,4
91,3
66,6
157,9
95,5
99,3
194,8
ZAGOSPODAROWANIE
Spożycie
Inne cele
Populacja ludności mld
Spożycie na osobę kg
104,4
29,8
6,4
16,2
107,3
29,1
6,5
16,5
110,7
26,3
6,5
16,5
117,3
23,4
6,7
17,6
120,9
22,2
6,8
17,9
123,7
22,1
6,8
18,1
136,2
21,7
7,1
19,2
22,4
17
ustabilizowały się, ale na niespotykana dotychczas skalę rozwijała się. akwakultura. Wystarczy
dodać, że spożycie ryb hodowlanych wzrosło w latach 1970-2012 z 0,7 do 8,2 kg na
statystycznego mieszkańca Ziemi. Jest to wzrost o 6,6 % rocznie. Ogólne spożycie ryb wzrosło
z 9,9 kg w 1960 r. do 19,2 kg w 2012r.
Z powyższych danych wynika, że w światowym bilansie żywności zwiększa się udział
produktów pochodzenia rybackiego. To dobry prognostyk, gdyż według najnowszych
przewidywań do 2050 roku liczba ludności ma wzrosnąć do 9 miliardów a światowe
zapotrzebowanie na żywność o 70 procent. Rolnictwo jest bardzo energochłonne i wydaje się,
że osiągnęło kres swoich możliwości, zwłaszcza z powodu niedostatku wody
i gruntów pod uprawę. Warto dodać, że na przykład do wyprodukowania 1 kilograma ziarna
potrzeba 100 litrów wody. Natomiast do uzyskania tej samej ilości mięsa zużywa się jej od 2000
do 3000 litrów.
WYMIAR SPOŁECZNO – KULTUROWY
Zawód rybaka zawsze cieszył się zainteresowaniem i estymą społeczeństwa. Jeszcze przed
paru laty odłowy niewodowe ryb na Mazurach – zwłaszcza pod lodem – gromadziły rzesze
okolicznych mieszkańców. Zjawisko to znajduje szczególny wyraz u naszych południowych
sąsiadów, gdzie niektóre etapy prac są prezentowane zagranicznym turystom jako swego
rodzaju atrakcja. Odłowy są uważane przez miejscowe społeczeństwo za święto i celebrowane
bardzo uroczyście z orkiestrą oraz obficie zastawionym bufetem. Na takie uroczystości zjeżdżają
się licznie fotoreporterzy, aby nakręcić film bądź zrobić reportaż o romantycznej i „pachnącej
przygodą” pracy rybaków oraz ciągną nieprzebrane wycieczki uczniów i przedszkolaków.
Rybacy w Czechach cieszą się takim prestiżem, że mieszkańcy wsi i osad nad stawami witają ich
kołaczem, piwem a często także śliwowicą własnego wyrobu. Rodzice chętnie posyłają swoje
pociechy (nie wyłączając płci pięknej) do szkół
o profilu rybackim. W czasach Polski Ludowej ciężka i pożyteczna praca rybaka była
doceniana i uhonorowana przez wydanie monety i banknotu o nominałach 5 i 50 zł. W panteonie
najbardziej szanowanych zawodów - rybak znalazł się na trzecim miejscu, za górnikiem
i stoczniowcem a polska flotylla rybacka była światową potęgą, obecną na wszystkich łowiskach.
Czerpane korzyści z gospodarki rybackiej są podstawowym bądź ważnym źródłem
utrzymania wielu krajów Czarnej Afryki, Azji i Oceanii. W Europie z rybactwa i kreowanych
przez nie walorów żyją Islandczycy, Norwegowie oraz kraje śródziemnomorskie. Analogicznie
w Polsce – zwłaszcza na Pomorzu i województwie warmińsko-mazurskim ryby mogą i powinny
być motorem napędowym lokalnej gospodarki.
ROW
Rola rybactwa w gospodarce
18
PRODUKCJA ŚWIATOWA
Światowa produkcja ryb w 2012 roku wyniosła około 160 mln ton i zajmuje pierwsze
miejsce wśród innych rodzajów mięsa (tab.1 ). Produkcja (połowy i akwakultura)
światowa ryb stanowiła w 2012 r. 270% wołowiny
i cielęciny, 148% wieprzowiny oraz 165% mięsa drobiowego. Jednak, w odróżnieniu od
nich, nie potrzebuje dodatkowego areału ziemi do wytworzenia paszy. Pozwala to
biednym krajom o małym lub nieurodzajnym terytorium na spożywanie białka
zwierzęcego w swej racji pokarmowej.
Tab. 2. Produkcja mięsa zwierząt stałocieplnych i ryb na świecie w latach 2002-2012
(mln ton)
źródło: FAO, U.S. Department of Agriculture, Foreign Agricultural Service, Livestock and Poultry: World Markets and Trade, annual. Dla przejrzystości narracji w tab. celowo pominięto produkcję mięsa indyków i baraniny. Wielkości te wynoszą ok. 10 mln ton dla każdego rodzaju mięsa i są praktycznie niezmienne, a mięso tych zwierząt ma lokalne znaczenie.
Interesująco przedstawia się zestawienie krajów o najwyższej ilości pozyskiwanych ryb
(tab.3). Rozpatrując bezwzględne ilości, niekwestionowanym liderem są Chiny (57,3 mln ton).
Ich produkcja w latach 2002-2012 niemal się podwoiła Kolejne miejsca zajmuje Peru (9,8 mln.
ton). Trzecie miejsce przypada Indiom (9,1 mln ton).
Uwzględniając połowy na głowę statystycznego mieszkańca na pierwsze, niekwestionowane
miejsce wysuwa się Norwegia (ponad 696 kg per capita). Polska zajmuje dalekie miejsce
w rankingu z rezultatem ok.5,5 kg. Można zauważyć, że jest to wskaźnik prawie czterokrotnie
niższy od średniej światowej (19,2 kg).
ROW
Wyszczególnienie 2002 2008 2009 2010 2012
Wołowina i cielęcina 57,9 65,2 58,5 56,8 58,5
Wieprzowina 94,2 104,0 106,1 107,0 112,0
Drób 73,9 91,9 93,7 95,7 89,3
Ryby 132,8 142,3 145,1 148, 0 157,9
- w tym kg )na 1
mieszkańca) 16,1 16,5 17,1 17,2 19,2
Rola rybactwa w gospodarce
19 ROW
Tab.3 Produkcja ryb wybranych krajów – czołowa 11 + Polska
źródło: obliczenia własne, Wikipedia, FAO SOFIA 2014
Według raportu opublikowanego przez Organizację Narodów Zjednoczonych do spraw
Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), akwakultura jest najszybciej rosnącym źródłem białka
zwierzęcego, a obecnie stanowi źródło blisko połowy wszystkich ryb spożywanych na świecie.
Światowa produkcja ryb, a także bezkręgowców, glonów i roślin naczyniowych
systematycznie wzrasta, przyjmuje się, iż światowa akwakultura produkuje obecnie ok. 67 mln
ton organizmów wodnych. Ponad 60 % produkcji pochodzi z Azji, gdzie w oszałamiającym
tempie rozwija się akwakultura, szczególnie słodkowodna. Przykładem dynamiki azjatyckiej
akwakultury jest panga, która w 2000 roku była praktycznie nieznaną rybą na rynku europejskim,
a w roku 2007 rynki unijne importowały już ok. 126 tys. ton. W produkcji światowej
systematycznie zmniejsza się udział ryb morskich na rzecz organizmów słodkowodnych,
produkowanych w akwakulturze.
Kraj
2012
mln ton
Udział w świecie %
kg na 1 mieszkańca
Świat
Chiny
Peru
Indie
Indonezja
USA
Rosja
Japonia
Chile
Norwegia
Tajlandia
Filipiny
Polska
157,9
57,3
9,8
9,1
8,9
5,5
4,3
4,2
3,6
3,5
3,1
2,9
0,2
100
36,1
7,0
5,8
5,6
3,5
2,7
2,7
2,3
2,2
1,9
1,8
0,1
19,2
36,5
250,7
6,6
28,2
15,7
26,2
39,4
243
697
55,4
35,5
5,5
Rola rybactwa w gospodarce
20
ZAPOTRZEBOWANIE ŚWIATOWE I ROLA AKWAKULTURY
Przy kurczących się zasobach ryb morskich i przewidywanym wzroście populacji ludności coraz większego znaczenia nabiera akwakultura. Przewiduje się dynamiczny rozwój tej branży w kolejnych latach. (tab.4 ).
Szybko rozwijająca się hodowla stworzeń wodnych przyczyniła się do zmniejszenia nędzy i zwiększenia bezpieczeństwa żywnościowego w wielu regionach świata, choć w różnych regionach i krajach istnieją różnice w wielkości produkcji, doborze gatunków i systemów hodowli.
Ryby są ponadto ważnym składnikiem diety krajów Azji południowo-wschodniej, na przykład
Kambodży stanowią 79% , zaś Bangladeszu, Laosu, Indonezji, Filipin 50% spożywanego białka
zwierzęcego. Warto zauważyć, że spożycie wszystkich rodzajów mięsa w tych krajach zawiera
się w przedziale 3-5 kg na osobę rocznie. Widzimy więc, że ryby są największym a często
jedynym źródłem białka zwierzęcego dla ubogich.
Dominujący w tym sektorze region Azji i Pacyfiku zapewnił w 2012 r. 89,1 proc. światowej
produkcji, bo na same Chiny przypadło 62,3 procent a z 15 wiodących regionów hodowlanych,
jedenaście było w tym kraju. Chiny będące największym na świecie producentem karpi,
dołączyły do Tajlandii, Wietnamu, Indonezji i Indii w oferowaniu krewetek. Z kolei Chile
i Norwegia przodują w hodowli łososi.
Do 2020 r. ponad połowa światowego spożycia ryb będzie pochodzić z hodowli, czyli
akwakultury. Globalna produkcja ryb z hodowli wzrosła o 100 proc. w ciągu 8 lat, z 32,4 mln ton
w 2000 r. do 66,9 mln w 2012 r. Wartość ryb z hodowli, bez roślin, oszacowano na 144,4 mld
dolarów w 2012 r. Wliczając ryby paszowe (66,6 mln ton o wartości 137,7 mld), algi (23,8 mln ton
o wartości 6,4 mld) i inne ryby nie konsumpcyjne (22,4 mln ton o wartości 220 mln) wartość
akwakultury przekroczyła w 2012 r, 288 mld USD.
Tab. 4 Światowe zapotrzebowanie na ryby
źródło: Keynote Presention WAS, June 1991, za Claes Kiaer Mathiesen Danaq Consult Ltd,
ROW
Rok Zaludnienie
mld
Potrzeby
mln ton Rybołówstwo Akwakultura
1990
2000
2010
2025
5,4
6,3
7,2
8,5
95,6
120
137
162
84,6
85
85
85
11
35
52
77
Rola rybactwa w gospodarce
21 EKONOMIKA ROLNICTWA
Polscy rolnicy są coraz bardziej zainteresowani prowadzeniem produkcji żywności w celu jej
sprzedaży konsumentom na rynkach lokalnych. Świadczy o tym stale wzrastająca liczba
podmiotów rozpoczynających taką działalność. Ponadto rolnicy coraz częściej chcą prowadzić tą
działalność zgodnie z wymaganiami i zasadami regulującymi jej prowadzenie w zakresie
rejestracji i wymagań weterynaryjnych. Polscy konsumenci natomiast są zainteresowani
możliwością zakupu świeżej żywności pochodzenia zwierzęcego, produkowanej w danym rejonie
przez lokalnych rolników, gdzie nie ma długich łańcuchów dostaw i pośredników. Konsument
oczekuje także, że kupowana przez niego żywność w tym nieprzetworzona, nie spowoduje
w jego organizmie żadnego uszczerbku zdrowotnego. Dlatego producenci żywności, w tym
produkujący surowce rolnicze stoją przed coraz to wyższymi wymaganiami dotyczącymi jakości
i bezpieczeństwa żywności. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom producentów rolnych dnia
26.10.2015 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi opublikowało rozporządzenie z dnia 30
września 2015r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia
zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej. Rozporządzenie to weszło w życie
z dniem 1 stycznia 2016 r. uchylając w tym dniu obowiązujące w tym zakresie przepisy
rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań
weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do
sprzedaży bezpośredniej. Wchodzące w życie rozporządzenie podobnie jak poprzednie określa:
wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy produkcji produktów
pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej i przez takie
produkty;
wielkość, zakres i obszar produkcji produktów,
wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży bezpośredniej.
Co dopuszcza do sprzedaży bezpośredniej nowe prawo:
1. Tusze lub podroby, pozyskane z drobiu poddanego ubojowi w gospodarstwie rolnym,
w przypadku gdy roczna produkcja w tym gospodarstwie nie przekracza: 2500 sztuk
indyków, 10000 sztuk innych gatunków drobiu.
2. Tusze lub podroby z zajęczaków poddanych ubojowi w gospodarstwie rolnym,
w przypadku gdy roczna produkcja w gospodarstwie nie przekracza 5000 sztuk.
Ubój w gospodarstwie w przypadku drobiu i zajęczaków należy przeprowadzić zgodnie
z przepisami o ochronie oraz przepisami o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu
chorób zakaźnych zwierzą
3. Tusze lub podroby, pozyskane przez koło łowieckie Polskiego Związku Łowieckiego
będące dzierżawcą obwodu łowieckiego albo ośrodek hodowli zwierzyny prowadzony
Nowe zasady sprzedaży bezpośredniej
nieprzetworzonych produktów zwierzęcych
obowiązujące od stycznia 2016 roku
Autor: Barbara Sałata; CDR O/Radom
22 EKONOMIKA ROLNICTWA
przez zarządcę obwodu łowieckiego z: grubej zwierzyny łownej skórowanej albo
nieoskórowanej, z drobnej zwierzyny łownej patroszonej albo niewypatroszonej lub
opierzonej albo nieopierzonej, lub oskórowanej albo nieoskórowanej - po odstrzale
wykonanym zgodnie z przepisami prawa łowieckiego.
4.Produkty rybołówstwa, pozyskane przez uprawnionego do rybactwa w rozumieniu
przepisów o rybactwie śródlądowym lub przez wykonującego rybołówstwo morskie
w rozumieniu przepisów o rybołówstwie: żywe lub uśmiercone i:
- niepoddane czynnościom naruszającym ich pierwotną budowę anatomiczną,
- poddane czynnościom wykrwawiania, odgławiania, usuwania płetw lub patroszenia.