สุขตามสภาพ ... - Builtenvi For Healthbuiltenviforhealth.info/upload/download/th_160816121115.pdf · เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900

สขตามสภาพ(แวดลอม)

แนวทางการปรบพนทสำหรบผปวยภาวะพงพง กรณศกษาโรงพยาบาลลำสนธ

สขตามสภาพ(แวดลอม)

แนวทางการปรบพนทสำหรบผปวยภาวะพงพง กรณศกษาโรงพยาบาลลำสนธ

สขตามสภาพ(แวดลอม)แนวทางการปรบพนทสำ หรบผปวยภาวะพงพง กรณศกษาโรงพยาบาลลำ สนธ

สขตามสภาพ (แวดลอม)แนวทางการปรบพนทสำ�หรบผปวยภาวะพงพง กรณศกษาโรงพยาบาลล�สำนธ

ISBN: 978-616-278-327-2

คณะผแตงสรนาถ สนอไรพนธ

สายทวา รามสต

ธนาศร สมพนธารกษ เพชรยม

สปรยา หวงพชรพล

ขวญชย กาแกว

ประภสรา นาคะ

สพชญา ศภพพฒน

คณนณฎฐ โอฬารวงศสกล

อตนนทน สนศลาเกต

ศภวรรณ สขในศลป

ออกแบบกราฟฟกณขวญ ศรอรโณทย

เอกสารนเปนสวนหนงของการเผยแพรผลงานของ โครงการพฒนาเครอขายความรการออกแบบสงแวดลอมสรรคสราง อยางมสวนรวมเพอการสรางเสรมสขภาวะและการปรบเปลยนพฤตกรรมเชงบวก โดยทนสนบสนนจาก ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ผจดพมพกลมวจยสงแวดลอมสรรคสรางเพอสขภาวะ

(Built Environment for Health Research Unit)

คณะสถาปตยกรรมศาสตร

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

50 ถนนงามวงศวาน แขวงลาดยาว

เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

Faculty of Architecture, Kasetsart University

50 Ngamwongwan Road, Ladyao,

Chatuchak, Bangkok 10900

โทรศพท: 02 9428960-3 โทรสาร: 02 9405413

E-mail: [email protected]

Website: http://www.builtenviforhealth.info

พมพทโรงพมพ ภาพพมพ

296 ซอยอรณอมรนทร 30 ถนนอรณอมรนทร แขวง

ยขน เขตบางพลด กรงเทพฯ 10700

E-mail: [email protected]

Website: http://www.parbpim.com

พมพครงท 1 สงหาคม 2559

จ�านวน 1,000 เลม

“โครงการพฒนาเครอขายความรการออกแบบสงแวดลอมสรรค

สรางอยางมสวนรวม เพอการสรางเสรมสขภาวะและการปรบเปลยน

พฤตกรรมเชงบวก” เปนโครงการทกลมวจยสงแวดลอมสรรคสรางเพอ

สขภาวะ คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ไดรบ

ทนสนบสนนการด�าเนนงานจากส�านกงานกองทนสนบสนนการสราง

เสรมสขภาพ (สสส.) โดยโครงการมวตถประสงคเพอสรางบคลากรดาน

การออกแบบและจดการสงแวดลอมทมความรและความตระหนกถง

ความจ�าเปนของการออกแบบสงแวดลอมทเออตอการสรางสขภาวะอยาง

มสวนรวม รวมถงสงเสรมใหสงคมมความตระหนกในความส�าคญของ

สงแวดลอมสรรคสรางทเออตอการสรางสขภาวะ เกดการเรยนรการ

ใชพนทอนน�าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมในการด�าเนนชวต และ

สรางเครอขายความรวมมอระหวางวชาชพอนๆทเกยวของ น�าไปสการ

พฒนาการออกแบบสงแวดลอมสรรคสรางอยางตอเนองในวงกวาง

คำ นำ

โดยในการนโครงการไดรบความรวมมอจากโรงพยาบาลล�าสนธ

จงหวดลพบร ในการด�าเนนการส�ารวจพนทสาธารณะในโรงพยาบาล

รวมถงลงพนทศกษาแนวทางการปรบปรงพนทบานใหกบผปวยภาวะพงพง

ในชมชน อกทงยงไดเรยนรและแลกเปลยนประสบการณการท�างานกบ

ทมงานดานสขภาพของโรงพยาบาลล�าสนธ รวมถงความร ดานการ

ออกแบบและการกอสรางจากชางปรบสภาพบาน อนเปนประโยชนใน

การออกแบบพนทและปรบสภาพแวดลอมเพอสรางสขภาวะใหกบผปวย

ภาวะพงพงกรณอนๆ

ทางโครงการจงไดจดท�าเอกสารฉบบนเพอรวบรวมความร

และประสบการณทไดรบ ตลอดจนถอดบทเรยนทไดจากกระบวนการ

การออกแบบอยางมสวนรวม รวมกบโรงพยาบาลล�าสนธเพอเผยแพร

สสาธารณะและหวงวาจะเปนกรณศกษาทเปนประโยชนแกผทท�างาน

เกยวของกบการออกแบบและการจดการดานสาธารณสขชมชนตอไป

สารบญ

ความเปนมา 15

ผคนทเกยวของ 19

ผปวยภาวะพงพงและผดแล 30

การแบงระดบการดแล 35

นโยบายหลกอดมการณสการพฒนาทยงยน 38

หลกการออกแบบและปรบปรงพนท 39

กรณศกษาบานผปวยทไดรบการปรบปรงพนท 46

ปญหาทผานมาในการปรบปรงพนท 58

ขอบคณ

1 นายแพทยสนตลาภเบญจกล

ผอำานวยการโรงพยาบาลลำาสนธ

2 คณอไรลกษณลาภเบญจกล

พยาบาลเทคนคชำานาญการ

ทมดแลดานสขภาพโรงพยาบาลลำาสนธ

3 คณเกศสดาเกษรสคนธ

พยาบาลวชาชพชำานาญการ

ทมดแลดานสขภาพโรงพยาบาลลำาสนธ

4 คณเทพศรนทรองบรรจงนกกายภาพบำาบด

ทมดแลดานสขภาพโรงพยาบาลลำาสนธ

5 คณสมจตตอนจาดนกบรบาลชมชน

ทมดแลมตดานสงคม

6 คณประมวลศรพทกษชางปรบสภาพบาน

ทมดแลมตดานสงคม

7 คณเมลดาพทธมาตรนกจตวทยา

ทมดแลดานสขภาพโรงพยาบาลลำาสนธ

8 คณชาญวทยคมวงศผสนบสนนงานอำาเภอ

ทมดแลมตดานสงคม

9 คณภกษภสสรสระฉนทพงษนกโภชนาการ

ทมดแลดานสขภาพโรงพยาบาลลำาสนธ

1

8

6

2

3

5

7

9

4

8

สขตามสภาพ(แวดลอม)

คำ สำ คญทควรร

จากการสำารวจและวเคราะหสภาพแวดลอมในโรงพยาบาล รวมถงลงพนท

สำารวจสภาพบานของผปวยภาวะพงพงในชมชนรวมกบทมดแลดานสขภาพ

ของโรงพยาบาลลำาสนธ จงหวดลพบร จงมคำาสำาคญทควรรเพอใหเขาใจ

ลกษณะงานและขนตอนในการทำางานของทมงานอนเกยวเนองกบแนวทาง

การปรบปรงพนทบานผปวยภาวะพงพงไดดยงขน

9

การดแลแบบรอบดาน(HolisticCare)หมายถง การใหการดแลรกษาแบบองครวมโดยคำานงถงปจจยทางดาน

กายภาพจตใจปญญาและอารมณโดยมจดมงหมายเพอสรางสขภาพและ

สขภาวะเชงบวกใหกบผปวย

หมอครอบครว(FamilyMedicine)หมายถงบคลากรสาธารณสขทสำาเรจการศกษาระดบประกาศนยบตรขนไป

ทปฏบตงานเกยวกบดานสาธารณสขในพนททรบผดชอบของ โรงพยาบาล

สงเสรมสขภาพตำาบล(รพ.สต.)/ศนยสขภาพชมชนเมอง(ศสม.)/ทองถน

และหนวยบรการปฐมภมทกสงกดโดยรบผดชอบประชากรประมาณ

1,250-2,500คน/หมอครอบครวรวมกบทมหมอครอบครวในโรงพยาบาล

ทมดแลดานสขภาพ(HealthCareTeam)หมายถง บคลากรสายสขภาพจากหลากหลายวชาชพทงในหนวยบรการ

ระดบปฐมภม (Primary Care Unit) และหนวยบรการระดบทตยภม

(Secondary Care Unit) ทงนหมายรวมถง แพทย ทนตแพทย เภสชกร

พยาบาลนกจตวทยานกกายภาพนกโภชนาการเปนตน

ทมดแลมตดานสงคม(SocialCareTeam)หมายถง ภาคประชาชนในพนทนนๆ ททำาหนาทชวยเหลอผปวยและ

ครอบครวในการดแลตนเองหรอการใหการบรบาล ทำาหนาทเสมอนญาต

และครอบครวของผปวย ชวยประสานงานกบเจาหนาททางดานการแพทย

และสาธารณสข ดแลขจดทกขดานสงคม สงแวดลอม เศรษฐกจ และ

ชวยเสรมสรางคณภาพชวตทดใหกบครอบครวและชมชนในทนหมายรวมถง

อาสาสมครสาธารณสข นกบรบาล องคการบรหารสวนทองถน โรงเรยน

และวดเปนตน

10

สขตามสภาพ(แวดลอม)

ผปวยภาวะพงพง(DependentPatient)หมายถงผปวยตดบานผปวยตดเตยงและผปวยทตองการการดแลเปนพเศษ

ทงทสามารถชวยเหลอตนเองไดและไมสามารถชวยเหลอตนเองไดรวมทงผ

ปวยระยะสดทายผปวยทอยในภาวะวกฤตตลอดจนผปวยทผานการรกษา

ฟนฟเยยวยาจนใกลหายเปนปกต

การเยยวยารกษา(LongTermCare)เรอรง การดแลผสงอาย และการดแลกลมคนทอยในภาวะเปราะบางตอง

พงพาผอนไดแกผพการผปวยตดบานตดเตยงผปวยระยะสดทายเดก

พเศษเปนตนโดยเนนการมทมดแลถงทบาน

11

13

“ ลำ สนธโมเดลคอ การสรางระบบการดแล ชวยเหลอ เยยวยา คณภาพชวตผปวยดอยโอกาส ภายใตกระบวนการดแลอยางตอเนอง ดแลอยางมคณภาพ และดแลอยางรอบดาน ซงเปนการวางแผนการรวมมอระหวางทกๆ หนวยงานในชมชนลำ สนธ โดยมแนวความคดการไมทอดทงคนดอยโอกาสในชมชน จงเกดความรวมมอททกคนเปนเจาของรวมกน” – นพ.สนต ลาภเบญจกล, 2558

ลำาสนธโมเดล เปนกระบวนการดแลชวยเหลอเยยวยาอยางรอบดาน เพอ

คณภาพชวตและรอยยมของผปวยดอยโอกาสทอยในภาวะพงพงดวยมต

ความเปนมนษย มแนวคดหลกทเปนแกนในการขบเคลอนใหทกภาคสวนม

ทศนคตทตรงกนคอ“คนลำาสนธไมทอดทงกน”ซงเปนแนวคดทขยายปญหา

ดานสาธารณสขระดบชมชนใหทกภาคสวนไดรบรและมสวนรวมในการเขามา

รวมแกปญหาแทนทจะเปนหนาทของแพทยและพยาบาลเพยงอยางเดยวให

14

สขตามสภาพ(แวดลอม)

กลายเปนระบบการดแลสขภาพระดบอำาเภอและเปนการวางรากฐานระบบ

แนวทางการปฎรประบบสขภาพของประเทศตอไป

ปจจยสำาคญทสงผลตอความความสำาเรจของลำาสนธโมเดล คอ การม

สวนรวมของชมชนทงหมดและอบต.รวมถงบคลากรทมความรความสามารถ

ทางวชาการดานทหลากหลายกอใหเกดประโยชนตอการรกษาและเยยวยา

สงสด

การดแลแบบรอบดานHOLISTICCARE

การดแลดานการใชชวตประจำวน(Daily Activity Care)

การดแลสขภาพจต(Mental Care)

สงแวดลอมเพอการเยยวยา(Environment for Long Term Care)

การดแลดานสขภาพกาย(Health Care)

แผนภาพแสำดงมตการดแลอยางรอบดาน

15

BACKGROUND ความเปนมา

รปแบบการใหบรการของโรงพยาบาลในปจจบนสามารถแบงออกได

เปน2ลกษณะดวยกนรปแบบแรกคอการทผปวยมความตองการการบรการ

ทางการแพทยตองเขามาใชบรการภายในโรงพยาบาลเพอรบการดแลรกษา

และรปแบบทสองคอการทผปวยมความตองการการกายภาพบำาบดและการ

ฟนฟในกรณนผปวยสามารถเขารบการรกษาบำาบดบดฟนฟไดทโรงพยาบาล

และ/หรอภายในทอยอาศยของผปวยเองโดยใชการเรยนรดวยตนเองหรอม

เจาหนาทจากทางโรงพยาบาลไปใหบรการตวอยางทชดเจนไดแกผปวยท

เปนผสงอาย และผปวยทไดรบการรกษาจากอบตเหตทตองการการบำาบด

รกษาและฟนฟสภาพรางกายอยางตอเนอง อยางไรกดในบรบทของชมชน

ในพนทตางจงหวดทหางไกล นกกายภาพบำาบดสวนใหญจะประจำาอยทโรง

พยาบาลประจำาจงหวดการเขาถงการรกษารวมทงการบำาบดฟนฟของผปวย

ภาวะพงพงในชมชนระดบอำาเภอจงเปนไปไดยากจากการลงพนทในอำาเภอ

ลำาสนธในอดตพบวามผปวยภาวะพงพงมากกวา100รายในขณะนนทำาได

16

สขตามสภาพ(แวดลอม)

เพยงแคการตรวจอาการวดความดนและใหกำาลงใจ ทมแพทยและพยาบาล

ของโรงพยาบาลลำาสนธไดเลงเหนความสำาคญของการใหการรกษาและบำาบด

ฟนฟผปวยกลมนอยางใกลชดจงไดคดรเรมจดตงหนวยบรการชมชนขน

หนวยบรการระดบปฐมภมทางการแพทยและสาธารณสขของโรง

พยาบาลลำาสนธ จะทำาหนาทดแลมตทางดานสขภาพและสงคมของผปวย

โดยมบคลากรทสำาคญในทมดงน

• แพทย(FamilyPhysician)

• พยาบาล(Nurse)

• นกจตวทยา(Psychologist)

• นกกายภาพบำาบด(PhysicalTherapist)

• นกโภชนาการ(Nutritionist)

• ชางปรบสภาพบาน(Technician)

• นกบรบาลชมชน(Caregiver&Caremanager)

• ผสนบสนนงานอำาเภอ(PCM-PrimaryCareClusterManager)

1669

รถหนวยบรการลงพนทของโรงพยาบาลล�สำนธ

17

ตามหลกการแลวบคลากรทเปนนกกายภาพบำาบดจะตองมอยางนอย

1คนตอหนวยบรการแตสำาหรบหนวยบรการของอำาเภอลำาสนธมบคลากร

ทเปนนกกายภาพถง 3-4 คน แสดงใหเหนถงความเขาใจในปญหาและ

ความตงใจในการใหการรกษาบำาบดและฟนฟกลมผปวยภาวะพงพงเปนพเศษ

นอกจากนยงมผทำาหนาทประสานงานคอยชวยเหลอตดตอและประสานงาน

ระหวางองคการปกครองสวนทองถนทมสขภาพผปวยและญาตเพอใหการ

สอสารกนระหวางภาคสวนเปนไปอยางราบรน

แนวทางการดำาเนนการเบองตน เมอพบผปวยรายใหมทมแพทยและ

นกกายภาพบำาบดจะวางแผนเยยวยาระยะยาวกอนออกจากโรงพยาบาลหลง

จากนนสงตอใหทมชมชน และสงตอสครอบครวใหดแล ซงระบบสามารถ

รองรบการเยยวยาไดตงแตวนาทแรกทผปวยกลบถงบาน ขนตอนในการ

ทำางานเบองตนทมงานของหนวยบรการจะทำาการตรวจผปวยทบานกอนเพอ

ประเมนสภาพทางรางกายและสขภาพของผปวยรวมถงการเคลอนไหวของ

ผปวยวาสามารถชวยเหลอตวเองไดหรอไมแคไหนอยางไรสมภาษณความ

เหนของผปวยและผดแลวาตองการการปรบบานหรอไมอยางไรและหารอ

แนวทางการดแลกบชมชนกอนการทำาการปรบพนททกครง

ปจจบนบคคลากรทมความรความสามารถเฉพาะ เชน นกกจกรรม

บำาบดเฉพาะทางทจะมาชวยในการรกษาผปวยทมปญหากลามเนอมดเลก

ยงคงเปนทตองการของหนวยบรการของลำาสนธ เพอใหการดำาเนนการเปน

ไปอยางเตมประสทธภาพ นอกจากนยงมประเดนของงบประมาณทตองม

การบรหารจดการได งบประมาณสวนใหญจะมาจาก สปสช. และกองทน

ประจำาตำาบลเหมาจายรายหว 45 บาท/คน นอกจากนยงมงบทองถนเอง

จะตองมการจดสรรมาใหอยางนอย 10%ของงบประมาณดานสาธารณสข

18

สขตามสภาพ(แวดลอม)

ทงหมด และยงคงมการระดมทนอยางตอเนอง นอกจากนไดมการวางแผน

ยกระดบ(scalingup)ในภาพรวมจงหวดรวมทกภาคสวนทำาบนทกความ

เขาใจ(Memorandumofunderstanding:MOU)หรอขอตกลงรวมกนทจะ

ทำาการดแลฟนฟผปวยตดบานตดเตยงในระดบอำาเภอไปจนถงระดบจงหวด

กลาวคอจากลำาสนธโมเดลสลพบรโมเดลนนเอง

19

PARTICIPANTS ผคนทเกยวของ

คณหมอ/แพทย (Family Physician)

แพทยทำาหนาทวนจฉยโรค วางแผนการดแลผปวยกอนออกจากโรง

พยาบาลนอกเหนอจากการใหการดแลทางดานการแพทยแลวแพทยยงให

คำาแนะนำาและการดแลในดานกจวตรประจำาวน สงคม และสงแวดลอมดวย

รวมถงการใหบรการทางดานHomewardคอการททมแพทยไปใหการดแล

ผปวยทบาน

การดแล: จะตรวจเชคจากการโทรศพทคยกบผปวยหรอผดแล หากม

อาการผดปกตจะทำาการนดเขามาตรวจทโรงพยาบาล

การลงพนท: ไมมการลงพนท(หมอตอมจะลงพนทเพอพาอ.หมอไปดงาน)

20

สขตามสภาพ(แวดลอม)

พยาบาล (Nurse)

ทมพยาบาลใหความชวยเหลอทมแพทย พรอมทงจดหาอปกรณใหผ

ปวย เพอใหสามารถดแลตวได ขณะอยทบาน ใหคำาแนะนำาญาตและผดแล

ผปวย ในการดแลผปวยตดบานตดเตยงหรอผปวยทตองการความตองการ

การดแลพเศษ

การดแล: จดการดแลตามระดบอาการของผปวย เชน กรณตองทำาแผล

เปลยนสายใหอาหารทผดแลไมสามารถทำาเองได

การลงพนท: 1ครง/สปดาห/รายในกรณผปวยตดเตยง

21

นกจตวทยา (Psychologist)

นกจตวทยาใหการบำาบดรกษาความผดปกตและความแปรปรวนทาง

จตเปนทปรกษาทางจตวทยาใหแกผปวยเกยวกบบคคลกภาพความฉลาด

ความสามารถทศนคตวฒภาวะทางจตใจนอกจากนยงใหการบำาบดและให

คำาปรกษาแกญาตและผดแลผปวยสงเสรมใหมสขภาพจตทดและเผยแพร

ความรเพอปองกนปญหาสขภาพจตอกดวย

การดแล: คยกบผดแลทเกดความทอใจจากการดแลผปวย หรอผปวยท

เกดทอจากการบำาบดเชนเลกเหลา

การลงพนท: รอการตดตอจากทางผดแลหรอผปวยการไปคยจะตองดำาเนนการ

ใหเสรจภายใน1-2ครง

22

สขตามสภาพ(แวดลอม)

นกกายภาพบำบด (Physical Therapist)

นกกายภาพบำาบดทำาหนาทรายงานและกำาหนดเปาหมายในการรกษา

ฟนฟและปรบสภาพพนทในการปรบสภาพพนทในแตละครงนกกายภาพและ

นายชางตองใชวาทะศลปในการเจรจาเพอขอความรวมมอกนระหวางผปวย

ผดแลผปวยและคนในชมชนแนวทางในการปรบปรงพนทจะมงเนนไปทการ

ปรบเฉพาะมมใหผปวยผดแลและ/หรอญาตอยรวมกนไดปรบตามสภาพ

อาการทดขนวดผลเปนรายเดอนโดยจะมตารางการเยยมดอาการตดตามผล

ตลอดเปนประจำาทกวนนกกายภาพจะตองเสรมในสงทขาดประเมนคนไข

เพอวางแผนการชวยเหลออยางตอเนอง

การดแล: เขาไปดแลการฟนฟดานกายภาพตรวจสอบความคบหนาของ

ผปวยเชนการฝกเดนโดยใชอปกรณชวยหากผปวยสามารถ

เดนไดไกลขนจะเพมระดบการบำาบดโดยอาจจะเปลยนเปนเดน

โดยไมใชอปกรณชวยแตจะตองมประเมนความปลอดภยกอน

การลงพนท: ลงพนททกวนโดยมการหมนเวยนกนไป

23

นกโภชนาการ (Nutritionist)

นกโภชนาการจะทำาหนาทวางแผนงาน ควบคม และเตรยมกำาหนด

อาหารตามหลกโภชนาการใหแกผปวยโดยทำาการคำานวณคณคาของอาหาร

ใหคำาแนะนำาและใหความรพนฐานในการแกปญหาดานสขอนามยเกยวกบ

โภชนาการ รวมทงความปลอดภยของอาหารทบรโภค ไดแก การถนอม

อาหาร การแปรรปอาหาร การบรโภคใหถกสขลกษณะ แหลงวตถดบทม

คณภาพเปนตน

การดแล: ประเมนภาวะของผปวยวาสามารถประกอบอาหารเองได

หรอไม/ มผดแลจดหาให นกโภชนาการจะคำานวณตามหลก

โภชนาการใหผปวย/ผดแลประกอบอาหารเอง

การลงพนท: แลวแตกรณ ถาจำาเปนตองมการควบคมอาหารอยางใกลชด

นกโภชนาการจะตองไปดแลบอยขน

24

สขตามสภาพ(แวดลอม)

นกบรบาลชมชน (Caregiver & Care manager)

เปนทมทจดตงขนใหมเพอสนบสนนการดแลสขภาพของคนในชมชน

จากจำานวนผปวยทมภาวะพงพงมมากกวาทมสขภาพมากทำาใหการดแลเปน

ไปดวยความลำาบากและไมทวถงลำาสนธโมเดลจงสรางกลมผดแลขนโดยการ

อบรมและฝกสอนคนในชมชนใหมความรดานการปฐมพยาบาลและกายภาพ

เบองตน เรยกวาทมนกบรบาลสามารถชวยเหลอทมสขภาพในการดแลผ

ปวยไดอยางตอเนองโดยมการวาจางจากทางโรงพยาบาลซงไดงบประมาณ

สนบสนนจากอบต.และนายอำาเภอโดยขณะนมอตราสวนนกบรบาลตอผปวย

ตดเตยง1:4โดยทมนกบรบาลจะปฏบตหนาท

การดแล: เนนการดแลสภาพแวดลอมโดยรวม ใหการดแลทางกายภาพ

เบองตนเชนตดเลบตดผมวดความดนอาบนำาทำาความ

สะอาดเชดตว

การลงพนท: 6-7ราย/วนในกรณผปวยไมหนก

1-2ราย/วนในกรณผปวยตดเตยง

25

ผสนบสนนงานอำเภอ (PCM-Primary Care Cluster Manager)

ผสนบสนนงานอำาเภอจะตองคยกบนกกายภาพผปวยและญาตเพอ

ทำาความเขาใจในเปาหมายของการรกษาและตดตออบต.เพอสนบสนนงบ

ประมาณ แรงงาน ทงจากชมชนและญาต นอกจากนกอนทำาการปรบปรง

พนท ผสนบสนนงานอำาเภอจะตองทำาการตดตอผใหญบาน เพอใหผใหญ

บานประสานงานกบทาง อบต. อสม. อบจ. เพอดำาเนนงานตอ รวมทงเปน

ผถายทอดแนวคดและแนวทางในการปฏบตงานของลำาสนธโมเดลสโมเดล

ระดบจงหวดตอไป

การดแล: เปนผจดทำาขอมลใหกบทางโรงพยาบาล

การลงพนท: ไมมการลงพนทประจำา

26

สขตามสภาพ(แวดลอม)

นายชางใหญ/ชางปรบสภาพบาน (Hope Maker or Technician)

เปนผออกแบบพนทและอปกรณเพอการฟนฟตามเปาหมายของนก

กายภาพบำาบดทำาแบบรางเบองตนและนำาเสนอแนวทางปรบปรงเพอไปคย

กบผปวยและผดแลกอน รวมทงมการทดลองและทดสอบอปกรณทงหมด

เองกอนการนำาไปใหผปวยทดลองและใชงานจรงเสมอ นอกจากนยงทำาการ

เจรจากบผปวยคนดแลพรอมทงทำาประชาคมขอความรวมมอคนในชมชน

ในการกอสรางทงดานแรงงานและงบประมาณจะตองทำาการปรบพนทตดตง

อปกรณและเตรยมสถานทใหเรยบรอยกอนทจะสงผปวยกลบบาน

การดแล: ออกแบบการปรบสภาพบานรวมกบนกกายภาพบำาบด

การลงพนท: ลงพนทปรบสภาพบาน2-3วน/สปดาหวนอนๆทำางานทโรง

พยาบาล

27

ผปวย

มสข

ภาวะ

ทดขน

(Out

com

e)

สงแว

ดลอม

เพอก

ารเย

ยวยา

(Env

ironm

ente

nt

for L

ong

Term

Car

e)

บานท

ผานก

ารปร

บพนท

(O

utpu

t)

ดำเน

นการ

ปรบพ

นท

(Ren

ovat

ing)

ระดม

ทน(F

undi

ng)

ขอมล

นำเข

า(In

form

atio

n In

put)

ฟ��นฟ

การใช�ชวตและการทากจวตรประจาวน

แบ�งเบาภาระผ�ดแล

ป�องกนภ

าวะแทรกซ�อน

สภาพแวดล�อมเพอการเยยวยากา

รออก

แบบ

การป

รบพน

ท(D

esig

n Pl

anni

ng)

สหวชาชพ

ด�านสขภาพ

ผ�ดแล

นายช�าง

ชมชน

อบต.

องค�กรเพอสงคม

แผนภ

าพแสำ

ดงกร

ะบวน

การป

รบพน

ทสำ�ห

รบผป

วยภา

วะพง

พง

โรงพยาบาลลำสนธวางแผนการดแล

และกาหนด เป�าหมายการรกษา

ปรบปรงสภาพบ�าน

และพนท

นกโภชนาการนกจตวทยา

นกบรบาลชมชน

ผปวย

ชมชน

นกกายภาพบำบด

แพทย

นายชางใหญ

พยาบาล

ให�การดแล ปฐมพยาบาล

และกายภาพบาบดเบองต�น

วนจฉยโรค บาบด ดแล ให�คาปรกษา

ทมดแ

ลดาน

สขภาพ

+สงคม

กายภาพบาบดเบองต�น

ให�ความร�และอบรมด�าน

การปฐมพยาบาลและ

โรงพยาบาลลำสนธวางแผนการดแล

และกาหนด เป�าหมายการรกษา

ปรบปรงสภาพบ�าน

และพนท

นกโภชนาการนกจตวทยา

นกบรบาลชมชน

ผปวย

ชมชน

นกกายภาพบำบด

แพทย

นายชางใหญ

พยาบาล

ให�การดแล ปฐมพยาบาล

และกายภาพบาบดเบองต�น

วนจฉยโรค บาบด ดแล ให�คาปรกษา

ทมดแ

ลดาน

สขภาพ

+สงคม

กายภาพบาบดเบองต�น

ให�ความร�และอบรมด�าน

การปฐมพยาบาลและ

แผนภาพแสำดงความสำมพนธระหวาง ผปวยและทมดแลดานสำขภาพและสำงคม

ในการใหการดแลและปรบพนท

30

สขตามสภาพ(แวดลอม)

DEPENDENT PATIENT & CAREGIVER ผปวยภาวะพงพงและผดแล

ผปวยภาวะพงพง (Dependent Patient)

ผปวยภาวะพงพงหมายรวมทงผปวยตดบาน/ตดเตยง และผปวยท

ตองการการดแลเปนพเศษทงทสามารถชวยเหลอตนเองไดและไมสามารถ

ชวยเหลอตนเองไดตงแตผปวยระยะสดทายผปวยทอยในภาวะวกฤตตลอด

จนผปวยทผานการรกษาฟนฟจนใกลจะหายเปนปกต

ผปวยตดบาน หมายถง กลมผปวยทพอสามารถชวยเหลอตนเองได

สามารถใชชวตประจำาวนไดโดยตองอาศยผดแลในการชวยเหลอและอำานวย

ความสะดวกบางตามแตกรณผปวยตดบานสวนใหญสามารถเขาหองนำาและ

เขานอนเองไดอาบนำาและสวมเสอผารบประทานอาหารเองไดแตไมสามารถ

ออกนอกบานเพยงลำาพงได เนองจากสขภาพยงไมแขงแรงเพยงพอควรให

ความรแกผปวยและผดแลในการปองกนภาวะตางๆทจะทำาใหผปวยอาการ

แยลง เชน ใหกำาลงใจ สงเสรมสขภาพการออกกำาลงกาย การรบประทาน

31

ลกษณะผปวยภาวะพงพง

32

สขตามสภาพ(แวดลอม)

อาหารทมประโยชนและเหมาะสมเปนตน

ผปวยตดเตยง หมายถง กลมผปวยทไมสามารถชวยเหลอตนเองได

ไดแกผปวยมะเรงระยะสดทายผปวยอมพาตผปวยทางระบบสมองผปวย

ในกลมนอาจหมายรวมถงผปวยทตองนอนรกษาตวอยบนเตยงตลอดทงวน

ซงมโอกาสเสยงตอโรคแทรกซอนอนๆ เชน อาการแผลกดทบ อาการขอ

เสอมตางๆอาการปอดอกเสบเปนตน

ภายในพนทเขตการดแลของโรงพยาบาลลำาสนธจำานวนผปวยตดบาน

ตดเตยงจะไดรบขอมลและรายงานโดยตรงมาจากคนในพนทหรอมการแจง

จำานวนมาจากโรงพยาบาลประจำาจงหวดเพอทำาการสงตวกลบมายงชมชน

รวมทงไดรบขอมลจากการลงสำารวจพนทของทมแพทยในชมชนกลมผปวย

และสาเหตสวนใหญของอาการทพพลภาพททางโรงพยาลไดเขาไปใหความ

ชวยเหลอและทำาการรกษาฟนฟมาจาก3กลมหลกดวยกนคอ

1. กลมวยรนทประสบอบตเหตรายแรง

2. กลมวยกลางคนถงวยชราทมภาวะอาการของโรคขอเขาเสอมและ

เสนเลอดในสมองแตก

3. กลมผสงอายตอนปลาย ทมภาวะอาการจากโรคตางๆทรกษาไม

หายแลวเชนโรคไตโรคสมองเสอมอมพาตเปนตน

ขอมลจากการสมภาษณและสอบถามนกกายภาพพบวา 98%ของผ

ปวยอยากใชชวตบนปลายอยทบานพกอาศยของตนเอง

33

ผดแล (Caregiver)

ผดแลอาจรวมถงผดแลผปวยทเปนญาตและทไมใชญาตของผปวยเชน

นกบรบาลชมชน ทงนลกษณะความสมพนธระหวางผดแลกบผปวยของลำา

สนธเปนแบบการอยรวมกนแบบพงพาอาศยกน(Inter-Relationship)เชน

สามภรรยาทดแลกนและกน เพอนบานทแวะเวยนมาคอยดแลผปวยทไมม

ครอบครวญาตพนองดแลนกบรบาลชมชนเขามาดแลไถถามสารทกขสกดบ

ของผปวยอยเปนประจำาสมำาเสมอกลไกตามธรรมชาตของการเอออาธรกน

เหลานสงเสรมใหเกดลกษณะของชมชนทสามารถดแลกนเองไดอยางยงยน

มตทางดานผดแลทควรคำานงถงมการทำางานเปนแบบ3ประสานดงน

1. ครอบครว เปนสงแรกทจะตองคำานงถง เพราะมความสำาคญตอทงทาง

ดานการดแลและสภาพจตใจ ของผปวยมาก การอยทามกลางครอบครว

เปนการชวยใหสภาพจตใจของผปวยมกำาลงในการฟนตวมากกวาการอยท

โรงพยาบาลและเปนการลดภาระคาใชจายในการมาเฝาไขของญาตผปวย

2. ทมสำขภาพเปนทมทสรางขนกอนเปนอนดบแรกเพอเตรยมพรอมประกอบ

ดวยแพทยพยาบาลนกโภชนาการนกกายภาพโดยมการดแลผปวยดงน

• การดแลทางตรงคอการดแลดานกายภาพการทำาแผลเปนตน

• การดแลทางออม คอ การเยยวยาสภาพจต ทงของผปวยและของผดแล

ใหมกำาลงใจในการดแลญาตตอไป

34

สขตามสภาพ(แวดลอม)

3. ทมนกบรบาล เปนทมทจดตงขนเพอสงเสรมใหเกดการดแลสขภาพของ

คนในชมชนสงผลในการพฒนาทางดานสงคมโดยมการจดอบรมและฝกสอน

คนในชมชนใหมความรดานการปฐมพยาบาลและกายภาพเพอทจะสามารถ

ดแลผปวยทมภาวะพงพงเบองตนได

มตทางการดแลรกษาตามแนวทางของลำาสนธโมเดล

1. มตดานสขภาพและสภาพโรค: การเยยวยารกษา การประครอง

อาการ

2. มตของผดแล:การคำานงถงศกยภาพหลกของผทดแลกอนเพอไม

ประสบปญหาในภายหลง

3. มตดานสงคมและสงแวดลอม:ปจจยทสงเสรมสขภาพทงหมดตาม

แตบรบทของผปวย

คณคาทางสงคมของการพงพาอาศยกนเกดจากการสรางความอบอน

ทางจตใจใหแกผปวยการปฏบตตอกนของคนในชมชนเหมอนลกหลานญาต

พนองเปนกระบวนการชองชมชนโดยชมชนและเพอชมชน

35

LEVELS OF CARE

การแบงระดบการดแล

นกกายภาพไดทำาการแบงระดบของการดแลตามประเดนของ

ทรพยากรผดแลงบประมาณและความรในการดแลออกเปน3ลกษณะ

ดวยกนคอ

1. บานสขาว

เปนลกษณะของบานทมการดแลและใหความชวยเหลอผปวยในระดบ

ดถงดมาก มทรพยากรคนในการดแลผปวยเพยงพอ ผดแลมความรความ

สามารถในการดแลและใหความชวยเหลอผปวยอยางด และเปดรบในการ

เรยนรวธการดแลและใหความชวยเหลอใหมๆเพอใหผปวยมอาการดขนมงบ

ประมาณเพยงพอในการปรบสภาพบานและพนททจะชวยในการอำานวยความ

สะดวกใหแกผปวยและสงเสรมใหผปวยสามารถชวยเหลอตนเองไดมากขน

สงผลใหสขภาวะโดยรวมของผปวยและผดแลอยในเกณฑดพฒนาการทาง

ดานความกาวหนาของการบำาบดรกษาโรคเปนไปอยางกาวกระโดด

36

สขตามสภาพ(แวดลอม)

2. บานสเทา

เปนลกษณะของบานทตองมการกระตนเพอใหเกดการดแลและใหความ

ชวยเหลอผปวยอยางเหมาะสมจากบคคลภายนอกหรอทมดแลดานสขภาพ

รวมถงทมดแลมตดานสงคมของทางโรงพยาบาลหลงจากมการกระตนแลว

กจะสามารถใหการดแลและใหความชวยเหลอผปวยไดในระดบปานกลางถง

ดมความพรอมทางทรพยากรดานตางๆในการดแลผปวยโดยรวมดพอควร

ในทนอาจมจำานวนผดแลผปวยทไมเพยงพอหรอผดแลขาดความรและความ

สามารถแตมความสามารถในการเรยนรได หรออาจมงบประมาณไมเพยง

พอหรอขาดแคลนทนทรพยในการปรบสภาพบานและพนททจะชวยในการ

อำานวยความสะดวกแกผปวย หลากหลายประเดนรวมกนหรอมปญหาดาน

ใดดานหนงเปนประเดนสำาคญสงผลใหสขภาวะโดยรวมของผปวยและผดแล

อยในเกณฑพอใชพฒนาการทางดานความกาวหนาของการบำาบดรกษาโรค

เปนไปอยางชาๆแตกเปนจดเรมตนทด

37

3. บานสดำ

เปนลกษณะของบานทไมมผดแลผปวยทชดเจน หรอผปวยไมไดรบ

การดแลและใหความชวยเหลอจากญาตและบคคลใกลชด ในบางกรณเปน

ผปวยทไรญาตตองชวยเหลอและดแลตนเองเพยงลำาพงภายในบานในกรณ

นตองมการกระตนอยางมากเพอใหเกดการดแลและใหความชวยเหลอผปวย

จากญาตและบคคลใกลชด นอกจากนยงตองการความชวยเหลอจากบคคล

ภายนอกหรอทมดแลดานสขภาพรวมถงทมดแลมตดานสงคมของทางโรง

พยาบาลเปนพเศษเรยกไดวาขาดความพรอมทางทรพยากรในทกๆดานใน

การบำาบดรกษา ปรบสภาพบานและพนททจะอำานวยความสะดวกแกผปวย

และตองการงบประมาณจากภายนอกในการดแล สงผลใหสขภาวะโดยรวม

ของผปวยและผดแลอยในระดบตำา พฒนาการทางดานความกาวหนาของ

การบำาบดรกษาโรคไมดเทาทควร

38

สขตามสภาพ(แวดลอม)

MISSION

นโยบายหลก อดมการณสำการพฒนาทยงยน

ลำาสนธมนโยบายหลกทวาจะทำาการปรบบานใหเตมประสทธภาพทสด

ในงบประมาณทนอยทสดไปจนถงการมงเนนปรบปรงพนทเฉพาะจดภายใน

งบประมาณทจำากดไปจนถงการพฒนาแนวคดในการออกแบบอปกรณทชวย

ในการฟนฟประเภททสามารถถอดประกอบออกไปใชในพนทอนๆได และ

การมงเนนการรวมมอกนในชมชนเพอความยงยนในการพฒนาและการดแล

กนของคนชมชนในการฟนฟผปวยมภาวะพงพงนอกจากนยงมการประยกต

ใชนโยบายแนวปองกนชะลอการเกดอาการปวยภาวะตดบานตดเตยงโดย

การใหความรคนในชมชนเกยวกบทมาของโรคและแนวทางในการปองกน

มการระดมทนและระดมสมองภายในชมชน โดยโรงพยาบาลมบทบาทเปน

เพยงผประสานงานหลกและเนนการสรางคณคาใหคนในชมชนไดชวยเหลอ

ซงกนและกนเปนสำาคญจากการเรยนรผานกระบวนการตางๆเหลานจะกอ

ใหเกดการเขาใจในความหมายของการมชวตอยรวมกนและการดแลกนและ

กนอยางยงยนตอไป

39

DESIGN GUIDELINES

หลกการออกแบบและปรบปรงพนท

สงทตองคำานงถงในการปรบปรงพนทบานของผปวยตดบานตดเตยง

ม2สวนสำาคญดวยกนคอ

1. การปรบปรงบานทยดตามผใชงาน

การปรบปรงพนทควรประเมนจากผใชงานพนทเปนหลกโดยมผใชงาน

หลกคอผปวยในการปรบปรงพนทมจดประสงคเพอใหผปวยสามามารถดแล

ตนเองไดขนาดพนทและอปกรณตางๆควรออกแบบอางองตามสดสวนของ

ผปวย นอกจากนผใชงานในทนยงรวมถงญาตทตองดแลผปวยดวย ระดบ

ความสงและขนาดของพนทและอปกรณจงควรมการอางองตามสดสวนผ

ดแลควบคกนไปดวย

40

สขตามสภาพ(แวดลอม)

เงอนไขและขอจำากด ความถ รวมทงการจดลำาดบความสำาคญในการ

ปรบปรงพนทขนอยกบตวผปวยเปนรายกรณไปเรยงตามปจจยดงตอไปน

1. ตามความรนแรงของโรค

2. ความกาวหนาของโรค

3. ความพรอมและสภาพเศรษฐกจของครอบครว

กรณผปวยมอาการสมองเสอมแทรกซอนดวยไมควรทำาการปรบพนท

บานมากหรอทำาการยายตำาแหนงของเดม นอกจากนควรมการออกแบบ

บรเวณทใหคนมองเหนไดโดยรอบเพอความปลอดภยของผปวย

2. การปรบปรงพนทยดตามสภาพแวดลอม

ในบางกรณการปรบปรงพนทนอกจากจะประเมณจากผใชงานเปนหลก

แลว สงทตองคำานงถงเปนสำาคญอกอยางหนงคอสภาพแวดลอมเดม โดย

บรเวณทตองมการพจารณาในการปรบปรงเปนพเศษไดแก

1. หองนำา

2. ตวบาน

3. บนได

4. การสญจรทเกยวกบผปวย

บรเวณทมการปรบหลกๆในสวนของการสญจรทเกยวของกบผปวยจะ

เนนไปททางสญจรจากเตยงไปยงหองนำามการปรบปรงสภาพทางเดนทาง

ลาดโดยมเปาหมายเพอใหผปวยชวยเหลอตวเองไดมากทสด

พนทบรเวณหองนำามกทำาเปนรองไมระแนงเพอระบายความชน ม

มานบงเพอใหคนอนเขาไปชวยเหลอไดขณะทำากจกรรมหรอเกดอบตเหต

ในบรเวณหองนำา

41

นอกจากนในการปรบปรงพนทบานยงตองมการกำาหนดเปาหมายใน

การรกษา (Goal) จากนกกายภาพตามลกษณะของผปวย อาการของโรค

และเวลาทเหลออยของผปวย (อายขยของคนปวยวาจะยนยาวหรอไม) มา

เปนเกณฑในการปรบปรงบานโดยมหลกการสงเกตอาการของคนไขดงน

1. กรณของโรคทไมสามารถรกษาหายได และคาดการณวาอาการ

ไมสามารถดขนแลว จะทำาการวางแผนปรบปรงพนทระยะยาวเพอใหผปวย

ใชงานไดนานๆ และสามารถดแลตวเองใหไดมากทสดภายใตขอจำากดทาง

รางกายในกจกรรมพนฐาน เชน แตงตว อาบนำา เขาหองนำา กนขาว นอน

เปนตน

2.กรณของโรคทไมสามารถรกษาใหหายไดแตสามารถบำาบดอาการให

ดขนไดจะทำาการวางแผนปรบพนทระยะสนโดยมการปรบพนทตามอาการ

ทดขนและการปรบสภาพแวดลอมจะปรบเผออาการของผปวยกอนลวงหนา

ขนหนงเสมอโดยการคาดการณของนกกายภาพจากทมการปรบบานมาแลว

พบวาการปรบบานจะทำา3-4ครง/กรณผปวย1ราย

3.ลกษณะนสยของผปวยในเชงจตวทยาเชนนสยใจคอพนฐานเปนคน

ใจรอนใจเยนอยนงไดหรอไมขยนทำางานหรอเปลาชอบทำาอะไรเปนกจวตร

เดมการออกแบบปรบปรงพนททยงคงตองสงเสรมการทำากจวตรประจำาวน

และ/หรอกจกรรมทเปนทชนชอบของผปวยไดเปนการชวยฟนฟและใหผล

ทางดานจตใจอกทางหนง

4. การใชความสามารถสงสดของผปวยเกยวกบการบรหารรางกาย

สมรรถภาพทางกายสงผลตอการจดการพนท การออกแบบปรบปรงพนท

จงตองสงเสรมใหผปวยสามารถฝกฝนการใชกลามเนอสวนทสามารถฟนฟ

ไดอยางเตมประสทธภาพ

42

สขตามสภาพ(แวดลอม)

ภายหลงการปรบปรงพนทจะตองมการตรวจสอบและตดตามผลการ

พฒนาการและคณภาพชวตของผปวย และผดแลผปวยอยางสมำาเสมอ

นอกจากนอาจจะมการทำาการปรบปรงพนทและอปกรณเพมเตม เชน เพม

ราวจบตามคำาแนะนำาของนกกายภาพและออกแบบเพมเตมตามคำารองขอ

ของผปวยและผดแล

จากการรวบรวมขอมล สงเกตการณ และสมภาษณบคคลทเกยวของ

ในกระบวนการปรบปรงพนทบานผปวยตดบานตดเตยงสามารถแสดงความ

สมพนธระหวางรปแบบและแนวทางในการปรบปรงพนทตามระดบการดแล

และการชวยเหลอไดดงภาพประกอบ

เสนเลอดในสมองแตก (อมพาต)

ปรบสภาพเตยงใหผปวยสามารถขบ

ถายและอาบนำาบนเตยงได โดยเจาะ

ชองสำาหรบขบถายพรอมฝาปด เวน

พนทสำาหรบวางกระโถนดานลางปรบ

พนเตยงใหมลกษณะเปนไมระแนงเวน

รองแตไมกวางจนเกนไปเพอระบาย

นำาและอากาศไดด

ภาพแสำดงแนวทางการปรบปรงพนทบานผปวยตดบานตดเตยง ตามรปแบบอาการ

43

อมพาตครงตว (กลามเนอออนแรงซกซาย/ขวา)

• ตดตงราวจบเพอใหผปวยสามารถฝกกลาม

เนอขางทไมออนแรงไดเตมประสทธภาพ

• ยนระยะทางจากเตยงไปยงหองนำาเพอลด

อบตเหตจากการเดน

• ปรบสภาพเกาอใหผปวยสามารถใชเปนพนทขบถายและนง

อาบนำาได โดยเจาะชองสำาหรบวางตำาแหนงโถสวมนงราบ

โดยมระดบความสงทพอดกน ปรบพนเกาอหรอมานงยาว

ใหมลกษณะเปนไมระแนงเวนรองแตไมกวางจนเกนไปเพอ

ระบายนำาและอากาศไดด

• ปรบระดบความสงของเตยงใหพอดกบ

สรระของผปวยไมสงหรอตำาจนเกนไปเพอ

สงเสรมใหเกดการทำากายภาพบำาบดแบบ

ลก-นงกบเตยงได

• ปรบสภาพพนใหเรยบเสมอกน ลดความ

ลาดชนและพนทตางระดบ ไดแก บนได

ทางลาดทมความชนสงเปนตน

44

สขตามสภาพ(แวดลอม)

ขอเขาเสอม (นงถด)

• ปรบรปแบบประตใหเปนแบบบานเลอน

• ปรบระดบพนหองนอนและหองนำาให

อยในระดบเดยวกน โดยระดบทนงของ

โถสวมแบบนงราบจะตองเสมอกบระดบ

พน เพออำานวยความสะดวกใหผปวย

สามารถถดตวไปขบถายเองไดสะดวก

• ตดตงราวจบเพอชวยพยงตวในกรณท

เคลอนไหวรางกายไมสะดวก

• ปรบสภาพพนใหเรยบเสมอกน กำาจด

สงกดขวางออกจากเสนทางสญจรหลก

45

ไตเสอม

• จดเตรยมพนทสำาหรบลางไตดวย

ตนเอง หรอแบบมผดแลชวยเหลอ

ภายในบรเวณบาน

ความจำเสอม

(อลไซเมอร)

• ตดตงกระดานเตอนความจำาและเตอนกนยา

46

สขตามสภาพ(แวดลอม)

CASE STUDIES กรณศกษาบานผปวยทไดรบการปรบปรงพนท

หลกการออกแบบและปรบปรงพนททสำาคญของโครงการลำาสนธโมเดล

คอ การปรบปรงพนทโดยใชเวลาในการปรบปรงใหนอยทสด ใชงานไดจรง

และเตมประสทธภาพภายใตแนวทางทวา “ปรบพนทโดยไดประสทธภาพ

สงสดเพอบรรลเปาหมายในการรกษาในงบประมาณทนอยทสด” โดยวสด

อปกรณสวนใหญทใชในการปรบพนทจะเปนของบรจาค หรอวสดเหลอใช

จากโรงพยาบาล

กรณทวไปของการปรบเตยงและหองน�าของผปวยตดบาน

จากการสำารวจบานผปวยจะสงเกตเหนไดวาพนทสวนนอนและสวนของ

หองนำาจะเปนสวนสำาคญทสดทมกจะไดรบการปรบปรงพนทดงกลาวเปนสวน

แรกๆโดยแนวทางในการปรบเตยงสำาหรบผปวยตดบานจะตองมการประเมน

47

เปนกรณตามอาการความเปนไปไดในการรกษาความปลอดภยและสดสวน

ของผปวยนายชางใหญจะนำาเตยงเกาของทางโรงพยาบาลมาปรบใชใหมตาม

อาการของผปวยเพอเปนการประหยดงบประมาณ

กรณท 1ผปวยชวยเหลอตวเองได

มแนวโนมในการรกษาอาการใหดขนจะเนนการปรบเตยงในรปแบบท

ทำากายภาพบำาบดกบเตยงไดโดยการฝกนง-ยนเคลอนไหวรางกายบรเวณ

แขน-ขา เพอใหกลบมาใชงานได สามารถนำาเตยงเกามาปรบปรงใหมโดย

การทำาความสะอาดและพนส การปรบเตยงตองคำานงถงสรระของผปวย

เชนความสงในการนงตองปรบระดบเตยงใหพอดไมสงหรอตำาเกนไปแตยง

สามารถใหกำาลงในการลก-นงไดเพอพฒนากลามเนอแขน-ขา

48

สขตามสภาพ(แวดลอม)

กรณท 2 ผปวยไมสามารถชวยเหลอตวเองได

จำาเปนตองทำากจวตรประจำาวนอยกบทไมสามารถเคลอนทไป

ทำากจวตรในหองนำาไดและแนวโนมในการทำาการภาพบำาบดมนอย

จะทำาการปรบเตยงโดยเจาะชองสำาหรบขบถายผปวยสามารถขบ

ถายและอาบนำาบนเตยงไดเลย แตตองมผดแลชวยเหลอดานการ

เกบทำาความสะอาด

49

กรณท 3 ผปวยสามารถเคลอนทไดไมไกลมาก/ มปญหาดานการเดน

ผปวยสามารถทำากายภาพบำาบดกบเตยงแบบ A ได แตไมสามารถ

เคลอนทไดไกลนกเนองจากมปญหาดานการเดนสะดดลมนายชางใหญจะ

ทำาเกาอทสามารถอาบนำาและขบถายไดในตวสามารถตดตงไวใกลทนอนของ

ผปวยเพออำานวยความสะดวก ลดการเดนในระยะทางไกลเพอลดอบตเหต

จากการเดน

50

สขตามสภาพ(แวดลอม)

กรณท 4 ผปวยนงถด/ไมสามารถเดนได

การทำากจกรรมตองเปลยนมาทำาในแนวราบทำาพนใหมเพอสะดวกตอ

การเคลอนทสวมทใชจะตองเปลยนมาอยระดบเดยวกบพนแทนทำาราวจบ

เพอชวยพยงตวในกรณทเคลอนไหวรางกายไมสะดวก

51

กรณการปรบบานผปวยตดบานตดเตยง บานปาเมก

ลกษณะอาการ:เสนเลอดในสมองแตกกลามเนอออนแรงซกขวา

สอสารเปนคำาพดไมไดแตเขาใจความหมาย

ระดบการดแล:บานสขาวมผดแลและไดรบการดแลเปนอยางด

การปรบบาน: มการปรบบานเพอใหผ ดแลสามารถดแลผ

ปวยไดสะดวก ปลอดภยตอผปวยและผดแล ปรบสวมใหม

ใหสามารถทำาธระสวนตวบนบานได เนองจากเดมเปนบาน

ยกพนสงและหองสวมอยภายนอก

บาน หลงการปรบพนท ผ ป วย

สามารถถดตวจากสวนนอนไป

ยงสวนหองสวมได นอกจากน

ยงเพมสวนระเบยงหนาบานเพอ

ใหผ ปวยไดมปฏสมพนธกบคน

ภายนอกไดสะดวกขน

BEFORE

AFTER

52

สขตามสภาพ(แวดลอม)

กรณการปรบบานผปวยตดบานตดเตยง บานปาตม

ลกษณะอาการ: เสนเลอดในสมองตบกลามเนอออนแรงซกขวากำาลงกลาม

เนอซกขวาเกรด3++มอาการขอเขาเสอมรวมดวย

ระดบการดแล:บานสเทาไดรบการดแล2แบบ

1.ถามอาการททรดลงควรไดรบการดแลอยางใกลชด

2.ถามอาการทสามารถทำากจวตรประจำาวนไดตามปกตกดแลแบบเฝาระวง

การปรบบาน:มความจำาเปนตองปรบบานเนองจากชวงแรกเปนบานชนเดยว

แตยกพนสงบนได3ขนพนไมสมำาเสมอมประวตสะดดลมในบานและกำาลง

กลามเนอขาออนแรงหองนำาอยนอกบาน เปนสวมซม จงตองการการปรบ

บานเทพนปนมหองนำาในบานแบบชกโครกเพอยนระยะทางจากสวนนอนไป

ยงหองนำาปรบพนใหเรยบและมราวจบบรเวณทางเดนปรบรปแบบประต

ใหเปนบานเลอน

53

BEFORE

AFTER

54

สขตามสภาพ(แวดลอม)

กรณการปรบบานผปวยตดบานตดเตยง บานปามาล

ลกษณะอาการ:อมพาตแขน-ขากลามเนอออนแรงซกซายเหนอยหอบและ

มภาวะเกรงตองใชไมเทา3ปมเพอชวยในการเดนชวยเหลอตวเองไดนอย

จำาเปนตองใหญาตดแลเกอบตลอดเวลา

ระดบการดแล:บานสเทาผดแลไมมความรเพยงพอและใหการดแลไดไมเตมท

ผปวยมอาการททรดลงจงควรไดรบการดแลอยางใกลชด

การปรบบาน: มความจำาเปนตองปรบบาน เนองจากเปนบานยกพนสงทำาให

ขน-ลงบานลำาบาก จำาเปนตองปรบทนอนมาอยดานลาง เทพนใหมเพอให

งายตอการเดน และปรบหองนำาใหมโดยเปลยนเปนชกโครก มมานกนสวน

หองสวมเพอใหผดแลเขาไปชวยเหลอไดสะดวก และมราวจบเพอชวยพยง

การเดนทางโรงพยาบาลไดทำาเตยงทมชองระบายสามารถอาบนำาและขบถาย

บนเตยงไดไวเผอกรณทผปวยไมสามารถเดนหรอชวยเหลอตนเองไดแลว

55

BEFORE

AFTER

56

สขตามสภาพ(แวดลอม)

กรณการปรบบานผปวยตดบานตดเตยง บานตาชม

ลกษณะอาการ:สะโพกขางขวาหกจากอบตเหตปจจบนกระดกตดแลวแตไม

สามารถงอสะโพกและหบขาไดขาลบไมสามารถเดนไดแลวใชการถดตวเพอ

เคลอนยายตวเองมภาวะทพโภชนาการหไมไดยนและตาฝาฟาง

ระดบการดแล:บานสดำาไมมญาตดแลชมชนและโรงพยาบาลรบหนาทดแล

การปรบบาน: มความจำาเปนตองปรบบาน โดยซอมหลงคาเพอแกปญหานำา

รวทำาชองหนาตางเพมใหรบลมระบายอากาศเปลยนระเบยงหนาบานใหม

ใหแขงแรงมากขนทำาสวมใหมสามารถขบถายบนบานไดปรบระดบพนใหม

ใหเสมอกนสามารถถดตวจากสวนนอนไปสวนหองนำาไดสะดวก ทำาประต

หนาบานเชอมสวนระเบยงใหมโดยทำาเปนบานเลอนทเลอนงายโดยใชราง

ไมโดยผปวยสามารถเลอนเองไดดดแปลงจากประตเดมของบานตาชมซง

แตเดมเปนบานเปด

57

BEFORE

AFTER

58

สขตามสภาพ(แวดลอม)

PROBLEM & OBSTACLE ปญหาทผานมาในการปรบปรงพนท

เปนระยะเวลากวา8ปมาแลวทไดมการรเรมโครงการปรบปรงพนท

สำาหรบผปวยตดบานตดเตยงในชมชนลำาสนธพบวามปญหาบางประการทยง

ตองการการแกไขเพอใหการทำางานและการเขาชวยเหลอดแลมประสทธภาพ

เพมมากขนในอนาคตปญหาดงกลาวไดแก

1. งบประมาณ

งบประมาณสวนใหญในขณะนมาจากเงนบรจาคปจจบนมผมอปการะ

ใหเงนบรจาคแกโรงพยาบาลทกเดอนแตกยงคงไมเพยงพอตอคาใชจายทเกด

ขนในกระบวนการปรบปรงพนทแมวาทมงานจะพยายามจดสรรงบประมาณ

และจดการตดลดคาใชจายทไมจำาเปนแลวกตามปญหาดานงบประมาณนใน

บางครงสงผลตอการดำาเนนงานปรบปรงพนท ทำาใหแลวเสรจลาชาหรอถก

ชะลอการดำาเนนการไวกอน

59

2. การประสานงาน

เนองจากในแตละขนตอนของการปรบปรงพนทจะมผคนทเกยวของ

มากมาย ในบางครงจงเกดความลาชาหรอผดพลาดในการตดตอประสาน

งานและสอสารกนโดยขนตอนหลกๆจะเปนไปดงน

ขนตอนแรกไปทำาการพดคยเจรจากบผดแลคนในบานและคนในพนท

เพอสรางความเขาใจและระดมทนรวมทงขอกำาลงแรงงาน

ขนทสอง นายชางใหญจะทำาการวาดแบบขนตนทออกแบบตามเปา

หมายในการรกษาของนกกายภาพแลวนำาไปพดคยเพอปรบปรงแกไขเพม

เตมตามความตองการหรอเงอนไขสวนตวของผดแลและผปวย

ขนทสาม เมอทกฝายตกลงกนไดแลว กเรมทำาการกอสราง โดยนาย

ชางใหญจะไดสนเชอจากรานวสดกอสราง เพอนำาวสดไปใชในการปรบปรง

พนทกอนไดแลวทำาการชำาระคาใชจายในภายหลง

3. ผปวยเสยชวตกอนไดใชงาน

ไมวาจะเปนการประเมนอาการและการคาดการณการรกษาทผดพลาด

ความลาชาในการกอสรางและปรบปรงพนทรวมถงเหตสดวสยทควบคมไม

ได สงตางๆเหลานทำาใหทางโรงพยาบาลสญเสยงบประมาณไปโดยไมเกด

ประโยชน ดวยเหตนจงทำาใหเกดแนวคดทอยากจะสรางพนทหรออปกรณ

บำาบดฟนฟแบบไมถาวรขน ทสามารถถอดประกอบหรอขนยายไปใชกบผ

ปวยบานอนๆไดเชนหองลางไตแบบknock-downเปนตน

60

สขตามสภาพ(แวดลอม)

นอกจากนยงมประเดนทางวฒนธรรมและวถชวตดงเดมทควรคำานง

ถงดวย ในการปรบบานผปวยตางๆจะตองคำานงถงระบบความเชอเดมและ

วฒนธรรมประเพณของทองถนเชนกน เชน ตำาแหนงของหองนำาทไมควร

อยหนาบานการยายศาลทกดขวางทางเดนการนอนสงกวาบพการการหน

หวนอนในทศทางทมคตความเชอเกยวกบความตายโดยชาวบานมความเชอ

วาหากบานบานไปในทศทางทขดกบความเชอแลวการทรดลงของอาการและ

การเสยชวตอาจเปนเหตทมาจากการทำาผดจารตประเพณในกรณนควรมการ

พดคยปรกษากนระหวางทมงานและผใชงานกอนเปนอนดบแรกหากผดแล

และญาตยอมรบได นกกายภาพยอมรบได ผปวยยอมรบได กจะสามารถ

ทำาการปรบปรงพนทตอไปได

61

แหลงขอมลศกษาเพมเตม

• สำานกบรหารการสาธารณสขสำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข.

2557.ทมหมอครอบครว(FamilyCareTeam).กรงเทพฯ:

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำากด.

• https://www.hfocus.org/content/2014/11/8519

(11พฤษภาคม2559)

• รายการคนคนคน(ออกอากาศ8ธนวาคม2558)

• http://www.unigang.com/Article/83(24พฤษภาคม2559)

• http://www.sps-successplus.com/index.php?lay=show&ac=article

&Id=539219010(24พฤษภาคม2559)

• http://www.oknation.net/blog/chuanhospital/2011/12/08/en-

try-1(24พฤษภาคม2559)

ลำสนธโมเดล คอ การสรางระบบการดแล ชวยเหลอ เยยวยา คณภาพชวตผปวยดอยโอกาส ภายใตกระบวนการดแลอยางตอเนอง ดแลอยางมคณภาพ และดแลอยางรอบดาน ซงเปนการวางแผนการรวมมอระหวางทกๆ หนวยงานในชมชนลำสนธ โดยมแนวความคดการไมทอดทงคนดอยโอกาสในชมชน จงเกดความรวมมอททกคนเปนเจาของรวมกน

– นพ.สนต ลาภเบญจกล, 2558

สขตามสภาพ(แวดลอม)

แนวทางการปรบพนทสำหรบผปวยภาวะพงพง กรณศกษาโรงพยาบาลลำสนธ

9 786162 783272

ISBN: 978-616-278-327-2