Page 1
สนโดษ
โดย นายอนวฒน ลดดาวลย
วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปไทย ภาควชาศลปไทย
บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554
ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 2
สนโดษ
โดย นายอนวฒน ลดดาวลย
วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปไทย ภาควชาศลปไทย
บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554
ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 3
CONTENTMENT
By Anuwat Laddawan
A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF FINE ARTS
Department of Thai Art Graduate School
SILPAKORN UNIVERSITY 2011
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 4
บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ สนโดษ ” เสนอโดย นายอนวฒน ลดดาวลย เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาศลปไทย
..........……....................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)
คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ. ..........
อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ผชวยศาสตราจารยอภชย ภรมยรกษ 2. ศาสตราจารยชลด นมเสมอ
คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ศาสตราจารยปรชา เถาทอง) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ศาสตราจารยอทธพล ตงโฉลก) (ผชวยศาสตราจารยวรญญา ดวงรตน) ............/......................../.............. ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารยอภชย ภรมยรกษ) (ศาสตราจารยชลด นมเสมอ) ............/......................../.............. ............/......................../..............
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 5
ง
51004210 : สาขาวชาศลปไทย ค าส าคญ : ทศนศลป/ จตรกรรม / สนโดษ/ อฐบรขาร/ พระพทธศาสนา/ ความพอด/ ความสงบ/
การปฏบตธรรม
อนวฒน ลดดาวลย : สนโดษ. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ผศ.อภชย ภรมยรกษ และ ศ.ชลด นมเสมอ. 85 หนา.
วทยานพนธเรอง “สนโดษ” เปนการสรางสรรคผลงานจตกรรม ทแสดงการประสานกลมกลนกนของบรรยากาศของส และรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษภายในสถานทอน สงบ วเวก สปปายะ โดยสอความหมายทเชอมโยงสมพนธถงวถแหงการปฏบตสมณธรรมของพระภกษ ผานเครองอฐบรขารใชสอยทมความเรยบงาย เพอถายทอดความรสกในความสนโดษ ความสงบ และความรงเรองแหงปญญา ในวถแหงการปฏบตทเรยบงายตามสมณวสย อนเปนแนวทางแหงความดงามในการด าเนนชวตตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา
ภาควชาศลปไทย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2554
ลายมอชอนกศกษา........................................ ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ........................... 2. .............................
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 6
จ
51004210 : MAJOR : THAI ART KEY WORD : PAINTING/ VISUAL ART/ CONTENTMENT/ EIGHT NECESSITIES/
NECESSITIES/ ARTICLES/ MONK/ AUSTERE/ BUDDHISM/ SUFFICIENCY/ TRANQUILITY/ SERENITY/ MONASTIC PRACT
ANUWAT LADDAWAN : CONTENTMENT. THESIS ADVISORS : ASST. PROF. APICHAI PIROMRAK, PROF. CHALOOD NIMSAMER. 85 pp. The thesis entitled “Contentment” is a series of paintings that demonstrate the eight necessities of a Buddhist monk in a favorable atmospheric tranquility by using harmonious color tone. The artist portrays several simple objects used by a monk during a monastic practice and suggests the contentment, serenity, and intellectual prosperity while living an austere lifestyle to achieve the spiritual and religious goals in terms of Buddha’s teachings.
Department of Thai Art Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2011
Student's signature ........................................ Thesis Advisors' signature 1. ...................................... 2. .......................................
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 7
ฉ
กตตกรรมประกาศ
ขาพเจาขอนอมร าลกถงคณแหงพระรตนตรยอนประกอบดวยพระพทธคณ พระธรรมคณ พระสงฆคณ คณของพอแมครบาอาจารยหลวงตามหาบว ญาณสมปนโน ผเปนสรณะทพงทระลกแกขาพเจา คณมารดา บดา ผใหก าเนด คณครบาอาจารย ศาสตราจารยชลด นมเสมอ ผชวยศาสตราจารยอภชย ภรมยรกษ อาจารยทปรกษาโครงการวทยานพนธ สถาบนการศกษาและคณาจารยทกทานทใหการชวยเหลอใหความรอบรมสงสอน ตลอดจนเปนก าลงใจในการสรางสรรคผลงานศลปะ ขอขอบคณเพอนมตรสหายทงหลายทใหการชวยเหลอดวยดเสมอมา ขอขอบพระคณทกทานทมสวนชวยใหงานวทยานพนธนส าเรจดวยดทกประการ ขาพเจาหวงวาผลงานวทยานพนธน จะสามารถสรางคณประโยชน ทงในดานคณคาทางสนทรยภาพ และคณคาทางแนวความคดในแนวทางแหงความดงามในพระพทธศาสนา ตอสงคมและเพอนมนษยได
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 8
ช
สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................... ฉ สารบญภาพ ............................................................................................................................... ฌ บทท 1 บทน า ............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความส าคญของการศกษา ........................................................... 1 วตถประสงคของการศกษา .................................................................................... 2 สมมตฐานของการศกษา ........................................................................................ 2 ขอบเขตการศกษา .................................................................................................. 2 ขนตอนและวธในการศกษา................................................................................... 3 แหลงขอมลทน ามาใชในการสรางสรรค ............................................................... 3 อปกรณทใชในการสรางสรรค .............................................................................. 3 2 ขอมลทเกยวกบการสรางสรรค ...................................................................................... 4 ทมาของแนวความคดและแรงบนดาลใจ ............................................................... 4 อทธพลจากความเชอในพระพทธศาสนา .............................................................. 4 อทธพลจากปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายพระอาจารยมน ภรทตโต .......... 8 อทธพลจากบรรยากาศและสถานทในการบ าเพญสมณธรรม................................ 12 อทธพลจากเครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน........................................... 18 3 กระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ .................................................................. 28 การประมวลความคดจากขอมล เพอใชในการสรางสรรค ..................................... 28 จากแนวความคดสการใชทศนธาตในการสรางสรรค............................................ 28 อปกรณการสรางสรรค .......................................................................................... 32 ขนตอน วธการสรางสรรค ..................................................................................... 32 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ.................................................................................. 36 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 1...................................................................... 39
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 9
ซ
บทท หนา ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ...................................................................... 43
ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ...................................................................... 46
ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ...................................................................... 49
4 การสรางสรรคผลงานวทยานพนธ ................................................................................ 50 ผลงานวทยานพนธ ................................................................................................ 51 ผลงานวทยานพนธชดท 1 ...................................................................................... 55 ผลงานวทยานพนธชดท 2 ...................................................................................... 59 ผลงานวทยานพนธชดท 3 ...................................................................................... 65 ผลงานวทยานพนธชดท 4 ...................................................................................... 69
ผลงานวทยานพนธชดท 5 ..................................................................................... 73
ผลงานวทยานพนธชดท 6 ..................................................................................... 77
ผลงานวทยานพนธชดท 7 ..................................................................................... 80
ปญหาและวธแกไข ................................................................................................ 80 5 สรป ............................................................................................................................... 82
บรรณานกรม .......................................................................................................................... 83
ประวตผวจย ........................................................................................................................... 84
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 10
ฌ
สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน .................................................................... 14 2 แครทพกภาวนาภายในวดปา ............................................................................... 14 3 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน .................................................................... 15 4 พระอโบสถและศาลาเอนกประสงคภายในวดปา ................................................ 15 5 เงอมหนผาภายในวดปา ....................................................................................... 16 6 กฏของพระวดปา ................................................................................................. 16 7 เงอมผาทภาวนาของพระวดปา ............................................................................ 17 8 กฏของพระวดปา ................................................................................................. 17 9 เครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน (บาตร) ................................................ 20 10 เครองอฐบรขาร (ไตรจวร ไดแก สงฆาฏ อตราสงค อนตรวาสก) ....................... 20 11 เครองอฐบรขาร (ประคดเอว) ............................................................................. 21 12 เครองอฐบรขาร (ดาย เขม) .................................................................................. 21 13 เครองอฐบรขาร (มดโกน กระบอกกรองน า) ...................................................... 22 14 เครองบรขาร (กาน า)............................................................................................ 22 15 การจดเครองบรขารของพระวดปา เวลาฉน ......................................................... 23 16 บาตรพระธดงคกรรมฐาน .................................................................................... 23 17 บาตรและกาน าของพระธดงคกรรมฐาน ............................................................. 24 18 การผงบาตรใหแหงหลงลางบาตร ....................................................................... 24 19 ราวตากผาจวร ...................................................................................................... 25 20 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา ........................................................................... 25 21 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา ........................................................................... 26 22 ถงบาตร และยามพระในการธดงค ...................................................................... 26 23 บรรยากาศยามค าคนภายในกฏพระวดปา ............................................................ 27 24 อปกรณการสรางสรรควทยานพนธ ..................................................................... 32 25 การใชพกนรางภาพโครงสรางโดยรวม ............................................................... 33 26 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม ................................................................... 34 27 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม ................................................................... 34 28 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม ................................................................... 35
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 11
ญ
ภาพท หนา 29 การขงน าสเพอสรางความนมนวลกลมกลนของบรรยากาศในภาพ .................... 35 30 การแตงเกบรายละเอยดในขนตอนสดทาย .......................................................... 36 31 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 1 .................................................................... 37 32 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 1 ......................................................... 37 33 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 2.......................................................... 38 34 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 3.......................................................... 38 35 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 4.......................................................... 39 36 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2..................................................................... 40 37 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1......................................................... 40 38 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2......................................................... 41 39 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3......................................................... 41 40 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4......................................................... 42 41 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5......................................................... 42 42 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3..................................................................... 43 43 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1......................................................... 43 44 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2......................................................... 44 45 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3......................................................... 44 46 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4......................................................... 45 47 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5......................................................... 45 48 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4..................................................................... 46 49 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1......................................................... 46 50 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2......................................................... 47 51 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3......................................................... 47 52 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4......................................................... 48 53 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5......................................................... 48 54 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1................................................................................... 51 55 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 1....................................................................... 51 56 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 2....................................................................... 52 57 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 3....................................................................... 52
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 12
ฎ
ภาพท หนา 58 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 4...................................................................... 53 59 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 5 ....................................................................... 54 60 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 6....................................................................... 54 61 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2................................................................................... 55 62 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1....................................................................... 56 63 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2....................................................................... 57 64 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3....................................................................... 58 65 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4....................................................................... 58 66 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5....................................................................... 59 67 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3................................................................................... 60 68 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1....................................................................... 60 69 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2....................................................................... 61 70 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3....................................................................... 61 71 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4....................................................................... 62 72 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5....................................................................... 62 73 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 6....................................................................... 63 74 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 7....................................................................... 64 75 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 8....................................................................... 64 76 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4................................................................................... 65 77 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1....................................................................... 66 78 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3....................................................................... 66 79 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2....................................................................... 67 80 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4....................................................................... 68 81 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5....................................................................... 68 82 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 6....................................................................... 69 83 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5................................................................................... 70 84 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 1....................................................................... 70 85 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 2....................................................................... 71 86 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 3....................................................................... 72
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 13
ฏ
ภาพท หนา 87 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 5...................................................................... 72 88 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 4....................................................................... 73 89 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ................................................................................... 74 90 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 1....................................................................... 74 91 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 2....................................................................... 75 92 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 3....................................................................... 75 93 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 4....................................................................... 76 94 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 5....................................................................... 76 95 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7................................................................................... 77 96 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 1....................................................................... 78 97 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 2....................................................................... 78 98 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 3....................................................................... 79 99 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 4....................................................................... . 80
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 14
1
บทท 1
บทน ำ
ความสงบรมเยนภายใตรมเงาแหงพระพทธศาสนาถอเปนแนวทางแหงการด ารงชวตอย
อยางมหลกใจ คณแหงพระรตนตรยถอเปนทพงอนสงสด อบอน และปลอดภย ทามกลางความแปรผนทไมแนนอนอนเปนสจธรรมแหงชวต หลกปฏบตในพระพทธศาสนาถอเปนหนทางทน าไปสความสข สงบ และความสนทกข อนเปนจดมงหมายสงสดแหงจตวญญาณได การกาวเดนไปตามหนทางทองคพระสมมาสมพทธเจาไดบญญตไวเปนหนทางแหงความพอด เรยบงาย งดงาม แฝงไปดวยขอธรรมทกลมกลนไปกบชวต และเกอหนนตอการปฏบตธรรม ทมความเหมาะสมพอดตามขนภม ในแตละบคคลทจะเลอกและปฏบตใหกลมกลนไปกบวถชวตของตน
พระภกษสงฆเปนเพศทเกอหนนตอการปฏบตสมณธรรม อนเปนหนทางทมงตรงไปสอมตธรรมคอความสนทกข ตามพระธรรมค าสอนขององคพระสมมาสมพทธเจา ความเรยบงายในสมณวสยทเปนผฝกตน ยอมตระหนกรด ารงชวตดวยความเหนภยและตงอยในความไมประมาท ครองตนดวย ศล สมาธ ปญญา ศรทธา ความเพยร อยในทอนสงบ วเวก สปปายะ พอใจในการบ าเพญกจของตน พอดในปจจย 4 ทยงชวตใหคงอยเพอปฏบตสมณธรรมใหถงซงความสนทกข ความเปนอยของพระจงเรยบงาย สนโดษ เปนอสระจากโลกามส อนเปนเครองลอของโลก
ความเปนมาและความส าคญของการศกษา
จากการทขาพเจาไดรบรสมผสถงวถแหงความสงบ สข ในปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายวดปา ทครบาอาจารยไดพาด าเนนมาเปนล าดบจนถงปจจบน การปฏบตตามปฏปทาในขอธดงคกรรมฐานนเปนการทวนกระแสโลกทงทางกายวาจาและใจ เปนเครองบ าเพญทสมพนธเกยวเนองกนไปในอรยาบถตางๆของความเพยร พระธดงคกรรมฐานจงเปนผส ารวม สงบ งามตา ความเปนอยอนสนโดษ มกนอยท าใหทานผครองธรรมปฏบตนเปนผไมประมาทลมตว ปกครองตวไดอยางนาเลอมใสชนชม และเปนผสงางามในสายตาแหงชนทงหลาย ทงการปฏบตทสอดคลองไปกบวถชวต ทอยอาศย เครองบรขารใชสอย ลวนบงชถงธรรมะทปกครองใจของทานทงหลายเหลานน ซงสงตางๆเหลานไดน าพาใหเกดความเลอมใสศรทธา ซาบซงใจ เกดความงอกงามภายในใจ และสงดงกลาวไดเปนประสบการณในความรสก ในความผกพน เปนภาพความทรงจ า เปน
1
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 15
2
ความสขประทบใจ เปนความพอใจ ในความพอด ในความเรยบงายอนเปนขอธรรมในพระพทธศาสนาทสงอทธพลตอการแสดงออกตางๆในความเชอแหงความรสกนนของขาพเจา
วตถประสงคของการวจย
ขาพเจาตองการน าเสนอผลงานจตรกรรมไทย ทแสดงการประสานกลมกลนกนของบรรยากาศของส และรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษภายในสถานทอน สงบ วเวก สปปายะ โดยสอความหมายทเชอมโยงสมพนธถงวถแหงการปฏบตสมณธรรมของพระภกษ ผานเครองอฐบรขารใชสอยทมความเรยบงาย เพอถายทอดความรสกในความสนโดษ ความสงบ และความรงเรองแหงปญญา ในวถแหงการปฏบตทเรยบงายตามสมณวสย อนเปนแนวทางแหงความดงามในการด าเนนชวตตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา สมมตฐานของการศกษา
การสรางสรรคผลงานจตรกรรมในหวขอ “สนโดษ” นเปนการสะทอนสภาวะของจตอนเปนนามธรรมในความรสก สนโดษ เรยบงาย สงบในทามกลางพนทเฉพาะตนเฉพาะบคคลของพระภกษผปฏบตสมณธรรม โดยมงเนนใหการใชเครองอฐบรขาร ตลอดจนสและบรรยากาศแวดลอมในภาพ สอสารตอผรบไดอยางมประสทธภาพ อกทงสามารถเขาใจในขอธรรมอนเปนหลกแหงความสงบสขในการด าเนนชวตในพระพทธศาสนาได ขอบเขตของการศกษา
1. ศกษา ปฏปทา ขอวตรปฏบตตางๆ ของพระธดงคกรรมฐาน สายวดปา 2. ศกษาเนอหาสาระทแสดงความ สนโดษ เรยบงาย สงบ ในสมณเพศ 3. ศกษาการใชรปทรง และสญลกษณตางๆ ในการเชอมโยงและสอถง ปฏปทา ขอวตร
ปฏบตตางๆของพระธดงคกรรมฐานสายวดปา เพอแสดงถงความสนโดษ เรยบงาย สงบ ในสมณเพศ
4. ศกษาการใชส และเทคนคในการแสดงออกดานอารมณความรสก ดวยการใชเทคนคสฝ น ขนตอนและวธในการการศกษา
1. ศกษาขอมลจากสถานทจรงโดยการไปสมผสใกลชดอยภายในวดสายพระธดงคกรรมฐาน หรอสายวดปา ศกษาสงเกตมมมอง บรรยากาศของสงแวดลอมรอบตว ตลอดจน
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 16
3
ปฏปทาขอวตรปฏบตตางๆของพระ รบรซมซบอารมณความรสกและความบนดาลใจในการปฏบตธรรมจากสถานทนนๆ
2. ศกษาขอมลจากขาวของเครองใช อฐบรขารของพระภกษของจรง และถายภาพเกบรายละเอยดในสวนทสนใจและยากแกการจดจ า
3. ประมวลความคด วเคราะห สรปสวนส าคญทจ าเปนตอแนวความคด และการแสดงออกในการสรางสรรคผลงาน
4. ปฏบตคนควา ทดลอง ดวยการท าภาพรางขาวด าและเทคนคสทตอบสนองตอการแสดงออก
5. สรางสรรคผลงานจรงทขยายจากภาพราง โดยผสมผสานอารมณความรสกทไดจากการปฏบตงานจรง
6. น าเสนอเขาสการสมมนา วจารณ เพอผลในการแกปญหาและการพฒนาผลงานในแตละชวง บนทกเพอประกอบการสรางสรรค
แหลงขอมลทน ามาใชในการสรางสรรค
1. ขอมลทางดานสถานทจากวดในสายพระธดงคกรรมฐาน หรอสายวดปา 2. ขอมลจากต าราและเอกสารทเกยวของกบหลกทฤษฎทางศลปะ ปรชญาและ
แนวความคด เพอคนควาหาเหตผลทตอบสนองตอการสรางสรรค
อปกรณทใชในการสรางสรรค 1. อปกรณทใชในการเกบขอมล เชน อปกรณวาดเขยน ,กระดาษ,กลองถายรป 2. อปกรณทใชในการสรางสรรคผลงานจตกรรม ไดแก เฟรมผาใบรองพน ,สฝ น,
อปกรณวาดเขยน
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 17
4
บทท 2
ขอมลทเกยวกบกำรสรำงสรรค
ทมำของแนวควำมคดและแรงบนดำลใจ
ความเชอ ความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนารวมถงพระธรรมค าสอนของพระสมมาสมพทธเจา ถอวามอทธพลอยางมากตอชวตจตใจของขาพเจารวมไปถงพทธศาสนกชนทกคน ดวยมความเกยวเนองสมพนธกนทงทางกาย ทางวาจา ทางใจ ไมทางใดกทางหนง ซงมอทธพลตอวถชวต วธคด การแสดงออกทางสงคม จารตประเพณ ศลปวฒนธรรม แตสงอนส าคญแหงการแสดงออกทงหมดกคอ “ใจ” เพราะความรสกนกคด ดชว สขทกข ตางๆมากมายลวนคลคลายออกมาจากจตดวงน จตใจจงจ าเปนตองมธรรมเปนทพงพงยดเหนยว เพอใหธรรมนปกครองจตใจใหอยขอบเขตแหงความพอด หลกธรรมในพระพทธศาสนาจงถอเปนหลกของใจ เปนทพงทางใจไดอยางปลอดภยทสด
ขาพเจาเชอวาใจทมธรรมะเปนทพงยอมน าความสงบสขมาให จากประสบการณทไดมโอกาสสมผสกบความสงบสขของใจในการปฏบตธรรมในวดสายพระธดงคกรรมฐานหรอสายวดปา จากสภาพความเปนอยทเรยบงายสนโดษกบธรรมชาตในวดท าใหไดเหนความพอดของการด ารงชวตอยอยางสงบสข โดยเฉพาะการไดเรยนรปฏปทาของครบาอาจารยททานไดพาด าเนนมาตามแบบอรยประเพณ ทสะทอนการกาวเดนตามรอยบาทแหงองคพระสมมาสมพทธเจา ในความเปนอยอยางพระทเรยบงาย สนโดษ มกนอย บ าเพญสมณธรรมอยทามกลางปาเขา เครองอฐบรขารใชสอยตามพระวนยกแสดงขอธรรมแหงความพอเหมาะพอดของการด ารงชพเปนความงดงามดวยธรรมในการครองสมณเพศ ซงสงดงกลาวไดน าพาใหจตใจไปสความสงบ สข ดวยความพอ พอด พอใจ อนเปนสงทเกดทใจ พบทใจ และพอไดทใจ สงดงกลาวทขาพเจาไดสมผสรบรเปนภาพความทรงจ าอยภายใน ซงสงผลตอการแสดงออกในผลงานชด “สนโดษ” อทธพลจากความเชอในพระพทธศาสนา
พระพทธศาสนานบวามอทธพลอยางมากในวถชวตของคนไทยทเปนเมองพทธ เพราะไดหลอมรวมวถชวตวถคด จารตประเพณ ศลปวฒนธรรมไวเปนอนหนงอนเดยวกนอยางแนบแนนความเชอความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนาในหลกพระธรรมค าสอนนบวาสงผลใหผคนในสงคมอยรวมกนไดอยางเปนปกตสข แมในยามทกขกมหลกธรรมเปนทพงทางใจ พระพทธศาสนา
4
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 18
5
รวมถงพระธรรมค าสอนจงเปนสงคควรกบจตใจเปนทพงอนอบอนและปลอดภย ซงเปนความรสกสมผสทางจตใจทตองอาศยความเชอความเลอมใสศรทธาเปนสงน าทางเพอกาวไปสการนอมน าหลกธรรมเขามาปฏบตทจะพงรเหนและเขาใจไดเฉพาะตน จนเปนความมนคงในหลกแหงความเชอความศรทธาอยางไมคลอนแคลน
ความศรทธา1 คอการเปดใจใหเขาถงความเชอในธรรมเชอในสงอนประกอบดวยเหตผล เชอมนในสงดงาม เลอมใส ซาบซง มนใจ สนทใจ มใจนอมทจะมงไปรบคณธรรมความดในบคคล ในธรรม หรอสงอนประกอบดวยความดงาม ความศรทธาในพระพทธศาสนาประกอบไปดวย ความเชอในการตรสรของพระสมมาสมพทธเจา ความไมหว นไหวใน พระพทธ พระธรรม พระสงฆ เชอในเรองของกรรม ผลของกรรม เชอวาสตวมกรรมเปนของของตน ท าดไดด ท าชวไดชว ซงความเชอดงกลาวไดกลายเปนสวนหนงของวถชวตวถคดของผคนในสงคมไทยซงเปนสงคมชาวพทธมาอยางแนบแนน
ทานทงหลายผซงมความศรทธาในพระพทธศาสนาอยางแนบแนนยอมพรอมทจะนอมรบสงดงามทงหลายเขาสใจ สงดงามดงกลาวคอศาสนธรรม ธรรม2 ทองคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา และพระอรยเจาทงหลายไดสอนไวแกโลก ธรรม คอธรรมชาตททรงไวซงความดทงหลาย นบแตความดอยางต าจนถงความดอยางสดยอด คอพระนพพาน คนทรกความถกความดงามและสนใจตอการท าถกท าดทางกาย วาจา ใจ ความสขความเจรญเปนชนๆยอมทรงไวซงผนน ดงนนศาสนากบเราจงแยกกนไมออก เพราะศาสนาชลงในจดทมนษยตองการคอความสงบสขเยนใจ และชบอกวธปฏบตตนตอสงทเกยวของตองการโดยถกตอง ผปฏบตจะไมผดหวงในสงทตองการ ความจ าเปนระหวางเรากบศาสนาทวาแยกกนไมออกนน คอ ความเคลอนไหวของกายวาจาใจทกอาการ เปนสงจ าตองไดรบการแนะแนวจากศาสนาอยทกระยะ ส าหรบผหวงความถกตองดงาม ไมเชนนนกปฏบตด าเนนไมถกทางและยากจะเจอความสขดงทมงหมายเพราะความจ าเปนส าหรบ
1 พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม
(กรงเทพฯ : โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2546), 423. 2 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), แวนสองธรรม (กรงเทพฯ : โรง
พมพชวนพมพ, 2537), 48 – 49.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 19
6
เรานแล ศาสนาจงเปนเหมอนเขมทศคอยแนะแนวการด าเนนทางความประพฤต เพอกาวไปถกจดทตองการและปรากฏผลเปนทพงพอใจแกผด าเนนตามอยเสมอไมปลกแวะ
ผเหนคณคาในธรรมยอมเหนคณคาของการอบรมจตใจเปนสงควบคกนไป เพราะธรรมเปนเครองอบรมจตใจอนดเลศ การอบรมจตใจ3ใหไดรบความสขนน เปนหนทางทองคสมเดจพระผมพระภาคเจาทกๆพระองคไดทรงสรรเสรญมาแลว ใจของเราถาไมมเวลาพก ไมมเวลาสงบ กเปนของไมแปลกจากบรรดาสตวทวไป เชนเดยวกน กาลใดสมยใดทใจของเราไดมการพกผอนหยอนใจ ไดรบการอบรม เราจะไดเหนโทษแหงความคดความปรงความวนวายของใจ เราจะไดเหนคณคาแหงความสงบของใจในเมอเราไดขาถงความสงบแลวจะไดเปนบาทฐานหรอศรทธาแหงความตงมนในหลกแหงกรรมตอไป
ความสงบกบความฟงซานเปนของคกน ความฟงซานวนวาย เกดจากความคดปรงของจตใจ จะปรงทางอดตกตามทางอนาคตกตาม ปรงเรองดกตาม เรองชวกตาม ยอมจดวาเปนงานของจตท งสน เมอใจของเราไดปลอยงานนนๆเสย เขามาพกด ารงตนอยดวยความสงบ ปราศจากความปรงแตงใดๆ นทานเรยกวา ใจของเราไดรบความสงบ เมอใจของเราไดรบความสงบแลว กเปนเหตใหมความเยอกเยนในจตใจ ใจกมก าลง นอกจากใจของเรามก าลงแลว ยงสามารถทจะท ารางกายของเราซงเปนสมบตของใจนใหมพลงงานขนอกดวย เพราะเหตนน ธรรมโอสถจงเปนของจ าเปนทงภายในและภายนอก ค าวาภายในหมายถงใจ ทไดรบธรรมโอสถเปนเครองเยยวยา แตใจกจะไดเหนเหตเหนผล เหนความสงบสขภายในจตของตน และเหนความทกขขนเปนล าดบภายในใจ ค าวาภายนอก หมายถงกายของเราจะไดมความสขความสบาย นเรยกวา “ธรรมโอสถเครองเยยวยาจตใจของเรา” และเยยวยาธาตขนธของเรา ใหมความสขกายสบายเสยได
ความสงบจต4 เรมแตชนต า คอสงบไดชวขณะ สงบไดนานพอประมาณ และสงบไดตามตองการทจะใหพกและถอนขนมาทงเปนความสงบทละเอยดแนบแนนกวากนมาก ขณะทจตสงบยอมปลอยอารมณทเคยรบกวนตางๆเสยได เหลอแตความรความสวางไสวประจ าใจ และความสขอนเกดจากความสงบตามขนของใจเทานน ไมมสองกบสงอนใด เพราะขณะนนจตปราศจากอารมณและเปนตนของตนอยโดยล าพง แมกเลสสวนละเอยดยงมอยภายในกไมแสดงตว
3 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), แวนสองธรรม, 1 – 2. 4 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน
สายพระอาจารยมน ภรทตโต (กรงเทพฯ : ส านกพมพสภา, 2552), 40.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 20
7
ถาเปนน ากก าลงนงและใสสะอาดปราศจากฝ นละออง หากมตะกอนกก าลงนอนนงไมท าน าใหขน ควรแกการอาบดมใชสอยทกประการ ใจทปราศจากอารมณมความสงบตวอยโดยล าพงนานเพยงไร ยอมแสดงความสข ความอศจรรย ความส าคญ ความมคณคามาก ใหเจาของไดชมนานและมากเพยงนน ทงเปนความส าคญและความอศจรรยไมมวนเวลาจดจางแมเรองผานไปแลว ทงนเพราะใจเปนธรรมชาตทลกลบและอศจรรยภายในตวอยแลว เมอถกช าระเขาถงตวจรงเพยงขณะเดยว กแสดงความอศจรรยใหรเหนทนท และยงท าใหเกดความอาลยเสยดายตอความเปนของจตไปนาน ถาปลอยใหหลดมอคอเสอมไปโดยไมไดกลบคนดวยวธการบ าเพญใหทรงตวอยหรอท าใหเจรญยงๆขนไป
ผซงเหนคณคาในความสงบไดสมผสกบความสขอนเกดจากความสงบทางจตใจ ยอมเปนผพยายามฝกฝนอบรมจตใจของตนเองอยเสมอ ดวยไดสมผสกบความสงบนนดวยตนเองจนประจกษแกใจเจาของ และยอมจะเหนคณคาในตน เหนคณคาของพระศาสนาไปเปนล าดบตลอดจนมความเชอมนตอคณงามความด จนถงมรรคผลนพพาน อนเปนธรรมชนสงสด และเชอมนตอหนทางด าเนนทจะพงประกอบพงบ าเพญใหเกดใหมขนจนเปนสมบตสวนตวได
หนทางด าเนนอนจะพงประกอบพงบ าเพญ ในธรรมอนเปนธรรมชาตทมกฎเกณฑทงฝายเหตฝายผล ผบ าเพญเพอหวงประโยชนและความเปนสรมงคลแกตน จงควรสงเกตวธปฏบตดวยด ผลทจะพงไดรบกไมมอะไรอนนอกจากความสขสมหวงไปโดยล าดบ นบตงแตขนกลยาณธรรมถงขนอรยธรรม ถาเปนนามของผไดรบผลกเปนกลยาณชนและอรยชนไปตามล าดบ จนถงอรหนตบคคล ไมมบกพรองทางคณธรรมทเกดจากการปฏบตเปนมชฌมา ผปฏบตเปนมชฌมา5
ตามหลกธรรมมแสดงไววา ศล สมาธ ปญญา คอ กาลทควรมศลกควรสนใจในศล กาลทควรมสมาธความสงบใจกควรสนใจในการท าสมาธใหเกด กาลทควรมปญญากควรเจรญปญญาใหเกด ไมสงเสรมหรอลบลางสวนใดสวนหนงใหเสยไป อนเปนการลบลางตนใหเสยไปในขณะเดยวกน เพราะศล สมาธ ปญญาเปนธรรมสมบตทเกยวเนองกนทผปฏบตจะควรสนใจเสมอกนตามกาลเวลาทควรจะเจรญในธรรมใดเวลาใด ไมเปนสงทควรผลกออกหรอคดคานเลอกเอาตามชอบใจอนเปนความเหนผด เนองจากธรรมทงนมใชสมบตตางชนดกน โดยเปนกองเงน กองทอง กองเพชรนลจนดา วาตนชอบสงนนไมชอบสงนแลวตดออก แตเพราะศล สมาธ ปญญาเปนคณธรรมเกยวเนองกนกบการปฏบตของผตองการคณธรรมนนๆ จะควรปฏบตใหกลมกลนกนไปตามความ
5 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน
สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 122 - 123.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 21
8
จ าเปนของศล สมาธ ปญญาแตละประเภท คอศลนนเปนพนของผมศลทรกษาอยประจ า สวนสมาธกบปญญานนจะควรปฏบตอยางไรจงจะเหมาะสม เพอก าลงจะไดเพมขนเปนคเคยงกนไปไมใหบกพรองดานใดดานหนง การปฏบตตอธรรมทงสองประเภทมดงนคอ ถาสมาธยงไมมเลย กควรพยายามใหมขนดวยการบรกรรมภาวนาหรอวธใดทถกกบจรตนสยซงควรจะท าใหสมาธเกดขนได ถามบางแลวกควรเจรญวปสสนาปญญาไปดวยกน ตามโอกาสทสมาธถอนขนมาและมก าลงพอควรแลว การพจารณาทางปญญานนควรแยกแยะธาตขนธ มรปขนธเปนตน ออกพจารณาโดยอนโลมปฏโลมถอยหนาถอยหลงกลบไปกลบมา โดยทางปฏกลหรอทางไตรลกษณ จนมความช านช านาญคลองแคลว อนดบตอไปกพกจตโดยทางสมาธดงทเคยท ามา อยางนเรยกวาการบ าเพญสมาธและปญญาใหเปนไปโดยสม าเสมอ ไมหยอนในธรรมนนยงในธรรมน เพราะสมาธกบปญญาทงสองนเปนธรรมพยงจตใหเจรญขนเปนล าดบไมมวนเสอมคลาย ผบ าเพญจงควรสนใจทงสองอยางใหสม าเสมอกนแตตนจนอวสานแหงการบ าเพญเพอบรรลมรรคผลนพพาน
หนทางแหงการด าเนนตามหลกธรรมในพระพทธศาสนาเปนหนทางทตองอาศยความเชอมนและความศรทธาอนแรงกลาทประกอบไปดวยปญญาเพอทจะด าเนนไปไดอยางถกทาง ทางทองคพระสมมาสมพทธเจา และพระอรยเจาทกพระองคไดชบอกไว ขาพเจาเชอวาการปฏบตตามหลกธรรมจนบงเกดผลเปนความสขแกตนนนเปนความพอดของตวเจาของเองทจะปฏบตใหเกดผลมากนอยเชนไรเปนล าดบไปจนถงขนสงสดคอพระนพพาน ทกขนทกตอนมความพอเหมาะพอดเปนขนๆไป และผลกจะเปนทประจกษใจแกตวผปฏบตเอง รไดเฉพาะตนเองเปนสมบตของเจาของเอง จนเกดความเชอมนในหลกธรรมอยางไมคลอนแคลน และกลมกลนไปกบการด าเนนชวตตามหลกแหงความเชอนนๆ
อทธพลจากปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายพระอาจารยมน ภรทตโต จากความศรทธาในพระพทธศาสนา ศรทธาในพระธรรมค าสอนไดน าพาขาพเจาไปส
การปฏบตธรรม และไดอปสมบทเปนพระภกษในพระพทธศาสนาในชวงระยะเวลาหนง ดวยเหตทขาพเจามความเลอมใสศรทธาในพระธดงคกรรมฐานอยแลวจงไดศกษาธรรมในสายพระธดงคกรรมฐานน และไดศกษาปฏปทาทครบาอาจารยไดพาด าเนนมาพอสมควร ท าใหไดมโอกาสสมผสและรบอทธพลดงกลาวมาโดยตรง ซงเปนประสบการณความผกพน ความประทบใจในชวงชวตหนงของขาพเจา
ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานนนคอเครองด าเนนหรอขอปฏบตของพระกรรมฐานทครบาอาจารยทางสายพระธดงคกรรมฐานไดพาด าเนนสบทอดกนมานบตงแตพระอาจารยมน ภรทตโต เปนตนมา จนถงครบาอาจารยในรนปจจบน ดงเชนทานพระอาจารยมหาบว ญาณสมปน
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 22
9
โน ทานไดถายทอดไว ค าวา กรรมฐาน6 นเปนค าชนปากชนใจของชาวพทธเรามานาน เมอถอเอาใจความ กแปลวา ทตงแหงการงาน แตการงานในทนเปนงานส าคญ และหมายถงงานรอภพรอชาตรอกเลศตณหารอถอนอวชชาทงมวลออกจากใจ เพอไกลทกข คอความเกดแกเจบตาย อนเปนสะพานเกยวโยงของวฏวนทสตวโลกขามพนไดโดยยาก มากกวาจะเปนความหมายไปในทางอนแบบงานของโลกทท ากน สวนผลทพงไดรบแมยงไมถงจดหมายปลายทาง กท าใหผบ าเพญมความสขในปจจบนและภพชาตตอๆไป ฉะนนพระทสนใจปฏบตธรรมเหลาน จงมกมนามวาพระธดงคกรรมฐานเสมอ อนเปนค าชมเชยใหเกยรตทานผมงตองานนดวยใจจรงจากพทธศาสนกชนทงหลาย
กรรมฐาน ทเปนธรรมจ าเปนมาแตพทธกาลทพระอปชฌายมอบใหแตเรมบรรพชาอปสมบท ม 5 อาการดวยกนโดยสงเขป คอ เกศาไดแกผม โลมาไดแกขน นขาไดแกเลบ ทนตาไดแกฟน ตโจไดแกหนง โดยอนโลมปฏโลม เพอกลบตรผบวชแลวไดยดเปนเครองบ าเพญพจารณาถอยหนาถอยหลงซ าซากไปมาจนมความช านาญและแยบคายในอาการหนงๆ หรอทงหาอาการ อนเปนชนสวนส าคญของรางกายชายหญงทวๆไป แตค าวากรรมฐานอนเปนอารมณของจตนนมมาก ทานไดกลาวไวถง 40 อาการ ซงมในต าราโดยสมบรณอยแลว บรรดากรรมฐานททานกลาวไวมากมายนน ขอใหญใจความกเพอทานผสนใจใครตอการปฏบตซงมจรตนสยตางๆกน จะไดเลอกปฏบตเอาตามใจชอบทเหนวาถกกบจรตของตนๆ เชนเดยวกบโรคมชนดตางๆกน ทควรแกยาขนานตางๆกนฉะนน
ส าหรบเรองปฏปทา7คอขอปฏบตททานอาจารยมน พาคณะลกศษยด าเนนมาเปนล าดบจนถงปจจบน การปฏบตตามปฏปทานรสกล าบากเพราะเปนการทวนกระแสโลกทงทางกายทางวาจาและทางใจ หลกปฏปทากม ธดงค 13 ขนธวตร 14 มอาคนตกวตรเปนตน เปนเครองบ าเพญทางกายโดยมาก และมกรรมฐาน 40 เปนเครองบ าเพญทางใจ สมพนธเกยวเนองกนไปในอรยาบถตางๆของความเพยร ทานทสมครใจเปนพระธดงคกรรมฐาน จ าตองเปนผอดทนตอสงขดขวางตานทานตางๆ ทเคยฝงกายฝงใจจนเปนนสยมานาน ซงเปนสงทละไดยาก แตจ าตองพยายามละไมหยดหยอนออนก าลง เพราะเพศของนกบวชกบเพศของฆราวาส มความเปนอยตางกน ตลอดความประพฤตมรรยาทความส ารวมระวงตางๆ ตองเปนไปตามแบบหรอประเพณของพระซงเปนเพศทสงบงามตา
6 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน
สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 38 - 40. 7 เรองเดยวกน, 44 – 45.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 23
10
ธดงค 138 เปนองคคณเครองสกดหรอก าจดกเลส ถอเปนขอปฏบตประเภทวตรทผสมครใจจะพงสมาทานประพฤตได เพอเปนอบายขจดเกลากเลสและเสรมธรรมในความมกนอยสนโดษ ธดงค 13 ขออนไดแก
1. ปงสกลกงคะ องคแหงผถอผาบงสกลเปนวตร 2. เตจวรกงคะ องคแหงผถอเพยงผาไตรจวรเปนวตร 3. ปณฑปาตกงคะ องคแหงผถอเทยวบณฑบาตเปนวตร 4. สปทานจารกงคะ องคแหงผถอเทยวบณฑบาตไปตามล าดบเปนวตร 5. เอกาสนกงคะ องคแหงผถอนงฉน ณ อาสนะเดยวเปนวตร คอฉนวนละมอเดยว
ลกจากทแลวไมฉนอก 6. ปตตปณฑกงคะ องคแหงผถอฉนเฉพาะในบาตรเปนวตร คอ ไมใชภาชนะใส
อาหารเกน 1 อยางคอบาตร 7. ขลปจฉาภตตกงคะ องคแหงผถอหามภตทถวายภายหลงเปนวตร คอเมอไดปลง
ใจก าหนดอาหารทเปนสวนของตน ซงเรยกวาหามภตร ดวยการลงมอฉนเปนตนแลว ไมรบอาหารทเคาน ามาถวายอก แมจะเปนของประณตกตาม
8. อารญญกงคะ องคแหงผถออยปาเปนวตร อยหางบานคนละอยางนอย 500 ชว ธนคอ 25 เสน คองดเสนาสนะชายบาน
9. รกขมลกงคะ องคแหงผถออยโคนไมเปนวตร 10. อพโภกาสกงคะ องคแหงผถออยทแจงเปนวตร คองดทมงบงและโคนไม 11. โสสานกงคะ องคแหงผถออยปาชาเปนวตร 12. ยถาสนถตกงคะ องคแหงผถออยเสนาสนะแลวแตเขาจดให 13. เนสชชกงคะ องคแหงผถอการนงเปนวตร คอเวนการนอนอยดวยเพยง 3
อรยาบถ คอ ยน เดน นง การถอธดงคนมใชบทบญญตทางพระวนย ขนกบความสมครใจ มหลกในการถอวา
ถาถอแลวชวยใหกรรมฐานเจรญ ชวยใหกศลธรรมเจรญ อกศลธรรมเสอม ควรถอ แตถาถอแลวกรรมฐานเสอม กศลธรรมเสอม อกศลธรรมเจรญ ไมควรถอ สวนผทถอแลวไมท าใหกรรมฐาน
8 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, 256
- 258.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 24
11
เจรญหรอเสอม เชน เปนพระอรหนตแลวอยางพระมหากสสปะ เปนตนหรอทานอนๆกตาม ควรถอได คอเพออนเคราะหแกชนในภายหลง
การถอธดงคของพระกรรมฐานนนเปนการเออตอการเจรญกรรมฐาน ยงความสงบใหเกดขนโดยงาย ทงยงขจดซงเรองกงวลใจทงหลาย เชน การฉน เครองนงหม ทอยอาศย อนเปนภาระกอกวนใจตลอดมาใหอยในขอบเขตแหงธรรมคอความพอด ดวยมงหวงตออรรถตอธรรมตอมรรคผลนพพานอยเหนอสงอนใด ดงนนสงอนนอกเหนอจากนจงเปนสงทดแลกนไปตามความจ าเปนตามความพอเหมาะพอด ทไมกอกวนใหเกดความกงวลใจ อนเปนเครองกดขวางการบ าเพญเพยรทางใจ
ธรรม อนวาดวย ความสนโดษ9 ความมกนอย เปนธรรมทวงศพระกรรมฐานใหความส าคญ และประพฤตปฏบตกนเรอยมา ดวยธรรมเหลานคอความไมประมาทลมตว ผปฏบตธรรมเหลาน ไมวานกบวชหรอฆราวาสยอมประคองตวไดอยางนาชม พระแมจะมอตเรกลาภมาก มประชาชนใหความเคารพนบถอมาก หรอฆราวาสมสมบตมากนอยเพยงไร กไมเยอหยงจองหองและลมตวกบสงเหลานนอยางงายดาย ยงสามารถน าสงนนๆ ไปท าประโยชนไดตามฐานะของมนอกดวย ทงเปนเครองเสรมความสขแกเจาของ และประดบเกยรต สมกบสมบตมไวเพอเปนเพอนรวมทกขในคราวจ าเปนอยางแทจรง ไมกลายเปนขาศกเครองท าลายตนใหเสยไปดวย ซงมกมอยจ านวนมาก แตไมคอยสนใจคดและแกไขกนพอใหมความสงบเยนและนาด ซงผมธรรมเหลานอยในใจตราบใด จะเปนผสงบเยนทงใจทงกรยาทแสดงออก ไมมมลทนตามมาตราบนน ไปทใดอยทใดจะเปนสคโต มกายวาจาใจอนสงบไมเปนภยแกผใด กรยาทแสดงออกของพระผมธรรมเหลานอยในใจ เปนทงามตาเยนใจหมคณะและประชาชนทกชน
สนโดษ10 ความหมายในธรรมคอ ความยนด ความพอใจ ความยนดดวยของของตนซงไดมาดวยเรยวแรงความเพยรโดยชอบธรรม ความยนดดวยปจจยสตามมตามได ความรจกอมพอ สนโดษ แบงเปน สนโดษ 3 และ 12
1. ยถาลาภสนโดษ ยนดตามทได ยนดตามทพงได คอตนไดสงใดมา หรอเพยรหาสงใดมาได เมอเปนสงทตนพงได ไมวาจะหยาบหรอประณตแคไหน กยนดพอใจดวยสงนน ไมตด
9 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน
สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 444. 10
พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, 105 - 106.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 25
12
ใจอยากไดสงอน ไมเดอดรอนกระวนกระวายเพราะสงทตนไมได ไมปรารถนาสงทตนไมพงไดหรอเกนกวาทตนพงไดโดยถกตองชอบธรรม ไมเพงเลงปรารถนาของทคนอนได ไมรษยาเขา
2. ยถาพลสนโดษ ยนดตามก าลง คอ ยนดแตพอแกก าลงรางกายสขภาพและวสยแหงการใชสอยของตน ไมยนดอยากไดเกนก าลงตน มหรอไดสงใดมาอนไมถกกบรางกายหรอสขภาพ เชน ภกษไดอาหารบณฑบาตทแสลงตอโรคของตน หรอเกนก าลงการบรโภคใชสอย กไมหวงแหนเสยดายเกบไวใหเสยเปลา หรอฝนใชใหเปนโทษแกตน ยอมสละใหแกผอนทจะใชได และรบหรอแลกเอาสงทถกโรคกบตนแตเพยงพอแกก าลงการบรโภคใชสอยของตน
3. ยถาสารปปสนโดษ ยนดตามสมควร คอยนดตามทเหมาะสมกบตน อนสมควรแกภาวะฐานะ แนวทางชวต และจดหมายแหงการบ าเพญกจของตน เชน ภกษไมปรารถนาสงของอนไมสมควรแกสมณภาวะ หรอภกษบางรปไดปจจยสทมคามาก เหนวาเปนสงอนสมควรแกผ ทรงคณสมบตนานบถอกน าไปมอบแกทานผนน ตนเองใชแตสงอนพอประมาณ หรอภกษบางรปก าลงประพฤตวตรขดเกลาตน ไดของประณตมา กสละใหแกภกษรปอนๆ ตนเองเลอกหาของทไมมคามาใช หรอตนเองมโอกาสจะไดลาภอยางหนง แตรวาสงนนเหมาะสมหรอเปนประโยชนแกทานผอนทเชยวชาญถนดสามารถดานนน กสละใหลาภถงแกทานผนน ตนรบเอาสงทเหมาะสมกบตน
สนโดษ 3 นเปนไปในปจจย 4 แตละอยางจงรวมเรยกวา สนโดษ 12 ความสนโดษนนเปนปฏปทาทพระอรยะทงหลายปฏบตสบกนมาแตโบราณไมขาดสาย
เปนอรยประเพณ เชน ความสนโดษในจวร บณฑบาต และเสนาสนะ ความสนโดษนถอเปนธรรมส าคญเบองตนจนถงทสดทครบาอาจารยสายพระธดงคกรรมฐานไดสอนสงศษยใหปฏบตเรอยมา จนปรากฏเปนความสงบรมเยน งามตางามใจแกพทธศาสนกชนทงหลาย ขาพเจาเปนบคคลผหนงทไดมโอกาสบวชเรยนในสายพระธดงคกรรมฐานและไดปฏบตตามปฏปทานมาโดยตลอดจวบจนลาสกขา ขาพเจาเชอมนวา ความสนโดษเปนความ พอ ตราบใดทมความพอซงเปนสภาวะทมทสนสดในตวเอง ผใดคดจะแสวงหาความ พอ ในชวตผนนจะสามารถคนพบสงทคนหาไดทนท สงนนคอความสงบสขอนเปนสมบตอนล าคาทสดของใจนนเอง หลกความเชอและหลกปฏปทาดงกลาวไดสงอทธพลตอการแสดงออกในผลงานชด สนโดษนของขาพเจาดวย อทธพลจากสถานทและบรรยากาศในการบ าเพญสมณธรรมของพระธดงคกรรมฐานหรอวดปา
สถานทในการบ าเพญสมณธรรม หรอสถานทในการประกอบความพากเพยรทางจตของพระธดงคกรรมฐานนนถอวามความส าคญมาก ทานจงมกเลอกสถานทในการประกอบความเพยรทเปนธรรมชาตดวยมผลในทางความสงบ ซงธรรมชาตเปนสภาวะแวดลอมทบรสทธ ไมมสง
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 26
13
ปรงแตงอนเปนเหตกอกวนตอความรสกทางจตมากนก ดวยเหตนทานจงมกสรางทพ านกงายๆอยตามปาตามเขาจนปรากฏเปนวดปาขนมา วดปาจงเปนวดทมธรรมชาตอนรมรนเหมาะแกการเจรญสมณธรรม การสรางเสนาสนะทพกกท าขนแบบงายๆเปนหลงเลกๆอยไดเฉพาะบคคล มฝาผนงเปนไมบาง เปนใบไมบาง หรอใชจวรเกาๆเปนทมงบง ไมมการตกแตงประดบประดาใหสวยงามอนเปนขาศกตอธรรม จะมกแตความเปนระเบยบเรยบรอยงามตา บรรยากาศภายในวดจงมแตความสงบไมวากลางวนหรอยามค าคนเพราะพระทานตางท าความพากเพยร ท าความสงบทางจต โดยเฉพาะในเวลาค าคนอนเปนเวลาทปราศจากขอวตรหรอภารกจใดๆ จงมกพบแสงเทยนทถกจดขนเพอใชในการศกษาพระธรรมบาง แสงเทยนจากทางจงกลมบาง ซงเปนภาพทงดงามจบใจยงนก
การอยปาเปนสงทครบาอาจารยทานพาด าเนนมาตามหลกธดงควตร ทานกลาวเสมอวา การอยปา11ทอยใหถกตองตามความมงหมายของธดงคจรงๆ ผอยปาตองเปนนกตอสเพอกตนจากอปสรรคตางๆ ภายในใจจรงๆ ไมสกแตอยแบบสตวปามาจนจ าเจ แตอยเพอพจารณาเรองของตวทเกดขนในแงตางๆโดยมธรรมเปนจดหมาย อะไรทเปนขาศกตอการอยปา เรองใหญกคอความกลวซงเปนกเลสประเภทกดขวางถวงใจไมใหอยากอยปา เมอทราบวาเปนกเลสเครองกดขวางทางเดนเพอมรรคผล กตองช าระก าจดปดเปาออกจากใจจนสนไป เหลอแตความกลาหาญชาญชย ไปทไหนไปได อยทไหนกอยได นอนทไหนกนอนได ไมกลวตาย อนเปนกเลสอกประเภทหนง ยอมเหนคณคาแหงธดงคขอนประจกษใจวามความส าคญเพยงไร พระพทธเจาจงทรงบญญตธดงคขออยปาเปนวตร
ในถ า เงอมผา ปา เขา ล าเนาไพร ปาชา ปารกชฏ ในเขานอกเขาทมอยตามธรรมชาตและอยหางไกลจากหมบาน เปนสถานทใหสตปญญาความรความฉลาด แกพระผสนใจในธรรมเพอเปลองตน ไมชอบเกลอนกลนวนวายกบสงใดทเปนขาศกตอการด าเนนเพอความพนทกข สถานทดงกลาวมาเปนความนยมทางพระพทธศาสนามาดงเดม ครงพทธกาลมพระพทธเจาทรงเปนแนวหนากลาหาญ ไมสะทกสะทานตอความเปนความตาย ทรงบ าเพญพระองคอยในสถานทเชนนนมากอน จนไดตรสรธรรมดวงเลศและสงสอนเวไนยสตว สาวกทงหลายทสดบธรรมและสถานททเหมาะสมตางๆจากพระองค ตางพากนบ าเพญตามรอยบาท จนเกดสตปญญาความฉลาดทนกลมายาภายใน ทเคยหลอกลวงพาใหตกนรกในภพนอยภพใหญมานานแสนนาน และสลดปดทงความสกปรกโสมมภายในใจของตนเสยไดโดยสนเชง ในปานนๆบาง ในเขาลกนนๆบาง ในถ านนๆบาง ในเงอมผาปาไมแถบนนๆบาง ในปาชานนๆบาง ในเรอนรางวางเปลานนๆบาง ใตรม
11
พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 248 - 250.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 27
14
ไมโดดเดยวในราวปาราวเขานนๆบาง ทเชงเขานนๆบาง สถานทเหลานนจงเปนทเพาะปลกธรรมภายในใจของผปฏบต ใหมหลกมฐานมนคงภายในไดตลอดมาถงปจจบนสมย
ดงจะเหนไดวาสถานทและบรรยากาศดงกลาวเปนสถานทแหงความสงบเปนสถานททบมเพาะธรรมภายในใจการไดพบหรอสมผสสถานทดงกลาวประกอบกบภาพความงดงามทรงจ าภายในใจของขาพเจาจงไดถายทอดเปนผลงานชดน
ภาพท 1 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน
ภาพท 2 แครทพกภาวนาภายในวดปา
Page 28
15
ภาพท 3 ทางจงกลมของพระธดงคกรรมฐาน
ภาพท 4 พระอโบสถและศาลาเอนกประสงคภายในวดปา
Page 29
16
ภาพท 5 เงอมหนผาภายในวดปา
ภาพท 6 กฏของพระวดปา
Page 30
17
ภาพท 7 เงอมผา ทภาวนาของพระวดปา
ภาพท 8 กฏของพระวดปา
Page 31
18
อทธพลจากเครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน เครองใชสอยของพระภกษหรอเครองอฐบรขารนน ในทางสายพระธดงคกรรมฐานถอ
วาเปนเครองใชทดจะมความพเศษส าหรบขาพเจา ดวยมความงดงามในแบบของการน ามาใชงานจรงๆทงยงมความเรยบงายแตกมความประณต ทวาประณตคอมความเอาใจใสในการใชสอยนนเอง ไมวาจะเปนการบ ารงรกษา การใชสอยอยางทนถนอม การจดเกบอยางเปนระเบยบงามตา การถนอมรกษาทานมกจะใชไหมพรมถกเพอคลมภาชนะหรอสงของตางๆ ปองกนการขดขวนหรอกระแทก เครองใชสอยเหลานนจงดมความพเศษ ดวยแฝงไปดวยธรรมในใจของผใชนนเอง
เครองใชสอยของพระภกษหรออฐบรขาร12 คอบรขารอนไดแก ของใชสวนตวของพระซงบรขารทจ าเปนแทจรงคอ บาตร และไตรจวร ซงตองมพรอมกอนจงจะอปสมบทได แตไดยดถอสบกนมาใหมบรขาร 8 หรอ อฐบรขาร คอ ไตรจวร (สงฆาฏ อตราสงค อนตรวาสก) บาตร มดเลก เขม ประคดเอว ผากรองน า หรอกระบอกกรองน า เนองจากองสมเดจพระสมมาสมพทธเจา ทรงมงใหพระภกษเปนผสนโดษ ซงเบาตวจะไปไหนเมอใดกไดตามปรารถนา ดงนกทมแตปกจะบนไปไหนเมอใดกไดดงใจ คอทานทมบรขาร8 สวนเครองใชอนๆทเพมขนมาแตมไมมากนกเชน ผาปนง กาน า รมหรอกรด ไมเทา รองเทา ถงบาตร ยาม เทยนไขและโคมไฟทหมดวยผาขาวส าหรบจดเทยน เปนตน
ส าหรบบาตรของพระกรรมฐาน13นนดจะแตกตางจากทวๆไปเพราะไดมการใชงานจรงตามขอธดงควตร บาตรจงมขนาดกลางและขนาดใหญเปนสวนมาก ทงนเนองจากทานชอบเทยวธดงคไปในทตางๆ ตามปาตามภเขาประจ านสย ไมคอยอยเปนทเปนฐานในเวลาออกพรรษาแลว การเทยวทานชอบเดนดวยเทาเปลาไปตามอธยาศย บรขารทน าตดตวไปดวยในเวลาออกเทยวธดงคนนมไมมาก มเพยงบาตร สงฆาฏ จวร สบง ผาอาบน า กรด มง กาน า เครองกรองน า มดโกน รองเทา เทยนไขบางเลกนอย และโคมไฟทเยบหมดวยผาขาวส าหรบจดเทยนเดนจงกลมท าความเพยร และถอหวไปมาตามบรเวณทพกในเวลาค าคน บรขารททาน าไปดวยนนทานชอบใสลงในบาตร ดงนนบาตรพระธดงคจงมกใหญผดธรรมดาบาตรทงหลายทใชกน และบาตรทมขนาดใหญ เวลาฉนจงหนกสะดวก เพราะทานฉนรวมในบาตรเดยว มคาวหวานทานรวมลงในบาตรทงสน
12
พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, 171.
13 พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน), ปฏปทาของพระธดงค
กรรมฐาน สายพระอาจารยมน ภรทตโต, 455 - 456.
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 32
19
ไมเกยวกบภาชนะถวยชาม พอฉนเสรจกลางและเชดบาตรใหสะอาดปราศจากกลนอาย การลางบาตรอยางนอยตองลางถงสามน า เมอเชดแหงแลวถามแดดกผงครหนง แลวเกบไวในทควร ถาอากาศแจมใสฝนไมตก กเปดฝาไวเพอใหหายกลนทอาจคางอยภายใน การรกษาบาตรทานรกษาอยางเขมงวดกวดขนเปนพเศษคนไมเคยลาง ไมเคยเชดและไมเคยรกษาบาตร ทานไมอาจมอบบาตรใหอยางงายดาย เพราะกลวบาตรจะเขาสนม กลวจะวางไวในทมาปลอดภย กลวบาตรกระทบของแขงและกลวตกลงถกอะไร แตกหรอบบแลวเกดสนมในวาระตอไป เมอเกดสนมแลวตองขดใหมหมดทงลกทงขางนอกขางใน แลวระบมดวยไฟอกถงหาไฟตามพระวนยจงจะใชตอไปได ซงเปนความล าบากมากมายทานจงรกสงวนบาตรมากกวาบรขารอนๆ ไมยอมปลอยมอใหใครงายๆ
ส าหรบผาสบง จวร สงฆาฏ ทานกจะมการตดเยบกนเองในเวลาทจะสละผาทใชไมไดแลว สวนทใชไดหากเกดรอยขาดทานกจะปะชนซอมแซมไมทงไปงายๆอยางไมเหนคณคา การซกการยอมทานกจะใชน าตมแกนขนน ซงใหสทเปนธรรมชาตไมฉดฉาด ท งยงมกลนทเปนธรรมชาต สผาจงดสขขมงามตา เมอซกตากแหงแลวกจะพบเกบอยางเปนระเบยบเรยบรอยและวางในทอนควร
ความเรยบงายในความเปนอยเชนน ท าให พระตางจาก ฆราวาส คอผครองเรอน การเปนอยอยางพระอยดวยขอพระธรรมวนยท าใหทานเปนผส ารวม มกนอย สนโดษ ใชชวตอยางเหนภยในวฏสงสาร ตดขาดจากความฟงเฟอ เขาสความจ าเปนและพอเพยงแหงการใชชวต ซงสวนทางกบกระแสของโลก
โดยการสอความหมายของเครองใชสอย เปนเสมอนสงหนงทท าใหเราทราบถงสถานะของบคคลนนผานทางเครองใช ซงเปนเครองหมาย เปนสญลกษณทางวฒนธรรม ซงเราสามารถทราบความหมายของสงๆนนไดทนทจากการเหน ดงนนการน าเครองใชของพระภกษหรอเครองอฐบรขารมาใชสอความหมายในทางศลปะจงเปนการงายตอการเขาใจและเขาถงเรองราวแหงความดงามในพระพทธศาสนาไดเปนอยางด
สำนกหอ
สมดกลาง
Page 33
20
ภาพท 9 เครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน (บาตร)
ภาพท 10 เครองอฐบรขาร (ไตรจวร ไดแก สงฆาฏ อตราสงค อนตรวาสก)
Page 34
21
ภาพท 11 เครองอฐบรขาร (ประคดเอว)
ภาพท 12 เครองอฐบรขาร (ดาย เขม)
Page 35
22
ภาพท 13 เครองอฐบรขาร (มดโกน กระบอกกรองน า)
ภาพท 14 เครองบรขาร (กาน า)
Page 36
23
ภาพท 15 การจดเครองบรขารของพระวดปา เวลาฉน
ภาพท 16 บาตรพระธดงคกรรมฐาน
Page 37
24
ภาพท 17 บาตรและกาน าของพระธดงคกรรมฐาน
ภาพท 18 การผงบาตรใหแหงหลงลางบาตร
Page 38
25
ภาพท 19 ราวตากผาจวร
ภาพท 20 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา
Page 39
26
ภาพท 21 บรรยากาศภายในกฏพระวดปา
ภาพท 22 ถงบาตร และยามพระในการธดงค
Page 40
27
ภาพท 23 บรรยากาศยามค าคนภายในกฏพระวดปา
Page 41
28
บทท 3
กระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธ
กำรประมวลควำมคดจำกขอมล เพอใชในกำรสรำงสรรค
การสรางสรรคผลงานวทยานพนธของขาพเจามจดเรมตนมาจาก ความเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนา ในหลกพระธรรมค าสอน และหลกในการปฏบต โดยเฉพาะหลกปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน ทแฝงไปดวยความเรยบงาย สนโดษ ความสงบสขดวยธรรม ในบรรยากาศของวดปาทเตมไปดวยธรรมชาตอนบรสทธงดงาม
เนอหาเรองราวดงกลาวไดสงผลตอความรสกของขาพเจาจนน าไปสการสรางสรรคผลงานวทยานพนธในชด “สนโดษ” ซงเปนการใชกระบวนการทางจตกรรมถายทอดความรสกดวยแสงสและบรรยากาศผานรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษ โดยใชเครองอฐบรขารของพระภกษสอความหมายในทางศลปะ เพอเปนการงายตอการเขาใจและเขาถงเรองราวแหงความดงามในพระพทธศาสนาไดเปนอยางด จำกแนวควำมคดสกำรใชทศนธำตในกำรสรำงสรรค
จากขอมลทางดานความเชอในพระพทธศาสนา ซงเปนขอมลพนฐานทจะตองศกษาใหเกดความรความเขาใจ เพอใชสญลกษณในการแทนคา ดวยวตถสภาพ ดวยบรรยากาศ ทสอดคลองกบกระบวนการสรางความรสก สมผสภายในใจ ในผลงานจตกรรม ซงเปนการใชขอมลจากการไปสมผสสถานทจรง เพอศกษาธรรมปฏบต ศกษาความเชอมโยงสมพนธระหวางวตถสภาพกบบรรยากาศของสถานทกบความรสกทางธรรม ในความสนโดษ ความสงบ ความสข เพอซมซบประสบการณทางความรสก และน าขอมลไปใชในการสรางสรรคผลงานในขนตอไป
ภาพลกษณตางๆ จากการมองเหนสมผส สามารถเชอมโยงและสอสาร สความรสกภายในใจและ สงดงกลาวไดถกสงสมเปนประสบการณทางความรสก ในบางครงสงทมองเหนสมผสจากภายนอกกมาพรอมกนกบความรสกภายในใจทลกซง แตสงทรสกอยภายในใจนนอาจลกซงกวาสงทเหนหรอสมผสทางภายนอก ทงนกขนอยกบประสบการณทางความรสกของแตละคน ซงในการเขาถงสงทงสองไดพรอมกนนนตองอาศย งานทศนศลป ซงเปนสอทสามารถเชอมโยงและถายทอดความสมพนธระหวาง สงทอยภายนอก กบประสบการณทางความรสกภายในใจ ไดอยางลงตว
28
Page 42
29
ประสบการณ14 คอการมชวตทสมพนธกบสงแวดลอม การมปฏกรยากบสงแวดลอม ท าใหเรามความคดและอารมณซงเปนประสบการณ เรามประสบการณมากมายในชวตประจ าวน แตเปนประสบการณธรรมดา ไมเปนแกนสาร เราลมมนงาย แตบางครงประสบการณทส าคญนาพอใจเปนพเศษ เราจะจ าประสบการณน นไดอยางฝงใจ แบบนเรยกวาประสบการณแท ประสบการณแทน มระเบยบ มเอกภาพ ทกสวนทกตอนมความหมายมความส าคญ มอารมณทเดนชด มโครงสรางตลอดทวทงประสบการณนน เอกภาพของประสบการณ กเหมอนเอกภาพของศลปะ มความกลมกลน มระเบยบ ประสบการณทไดจากศลปะเปนประสบการณแท เปนประสบการณทางสนทรยภาพ ซงมรปทรง มความหมาย มอารมณ เรารสกในรปทรงในองคประกอบทเขมขน กวาประสบการณในชวตจรง ศลปะแสดงแกนของประสบการณไดถงทสด และฝงตวอยนาน มความสขเมอระลกถง และเสรมก าลงแกประสบการณอนๆทจะประสบตอไปในชวต
จากประสบการณทางความรสกน าไปสการสอความหมายการแทนคา โดยใชภาพลกษณตางๆทสามารถสอความหมายและอารมณความรสกได ความรสกตางๆทเกดจากประสบการณทางความรสกภายในนนเปนความรสกทางสนทรยภาพ เปนเรองของคณคา และความงาม15 ทเกดขนดวยอารมณ มใชดวยเหตผล ความคดหรอขอเทจจรง ไมเกยวของกบคาหรอราคาทเปนเรองของวตถ แตความงามเรมขนทใจ คณคาของความงามใกลเคยงกบคณคาทางศาสนา ซงเปนเรองของความด
จากการศกษาคนควา ทดลอง รปแบบและเทคนควธการในการสรางสรรค ทตอบสนองตอกระบวนการถายทอดความรสกในผลงานจตกรรม ทสอดคลองกบความเชอในทางพระพทธศาสนา ขอมลทไดเปนการวเคราะหสงทเปนเนอหาสาระส าคญส าหรบการสรางสรรคและการแสดงออกทางความรสก โดยใชทศนธาตตางๆประกอบกนไดแก รปราง ทวาง น าหนกแสงเงา ส และพนผว โดยใหการประกอบกนของสงตางๆสรางความรสกทตอบสนองตอความรสกในการแสดงออกใหไดมากทสด และน าไปสการสงเคราะหในการสรางสรรคผลงานชดน
รปทรง (Form) รปทรงตางๆทน ามาประกอบกนในผลงานของขาพเจาคอรปทรงทท าใหเกดโครงสรางหลกของภาพ เปนรปทรงจากเครองใชสอย หรอ เครองอฐบรขารบรขารของพระภกษ ทเกดจากการรวมตวกนของทศนธาตอยางมเอกภาพ ซงไดแก เสน ส น าหนก แสงเงา ทวางและพนผว ซงรปทรงของเครองอฐบรขารตางๆนแสดงถงความเกยวของเชอมโยงสมพนธ ถง
14
ชลด นมเสมอ, องคประกอบของศลปะ (กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2542), 13. 15
เรองเดยวกน, 6.
Page 43
30
วถแหงการปฏบตสมณธรรมอนสงบ เรยบงาย สนโดษ ของพระภกษ ซงเปนการใชสญลกษณของรปทรงในการแทนคาทางและบอกเลาเรองราวตางๆตามความหมายทแฝงมากบรปทรงนนๆ อาจกลาวไดวารปทรงท าหนาทในสองสวนคอ ตวรปทรงเอง และ เนอหา รปทรงจงใหความพอใจตอความรสกสมผสเปนความสขทางตา พรอมกนนนกสรางเนอหาใหกบตวรปทรงเอง และเปนสญลกษณใหแกอารมณความรสก หรอปญญาความคดทเกดขนในจต รปทรงกบเนอ 16หาจงไมอาจแยกจากกนได ซงการใชรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษ ในงานของขาพเจา จงแสดงเรองราวทางศาสนาโดยตรง
การรวมตวกนของรปทรงในผลงานของขาพเจายงใชทศนธาต ในการแสดงความมชวตชวาดวยการท าใหเกดเอกภาพในรปทรง เปนการสรางความชดใหแกอารมณและเรองราว โดยอาศยเทคนคในการเขยนใหชดบาง พรามวบาง ใชความขดแยงของรปทรงบาง หรอท าใหกลมกลนกนบาง ซงขนอยกบอารมณความรสกทตองการเนนในภาพๆนน
ทวาง (Space) ในผลงานของขาพเจา ทวางเปนสงทส าคญในการสรางความรสก ซงเปนการประกอบกนของ รปทรงและทวาง17ทสมพนธกน อาศยซงกนและกน รปทรงจะเกดขนโดยไมมทวางนนเปนไปไมได เพราะทวางคอสงทมมาอยแลวแตเดม สวนทวางทปราศจากรปทรงกเปนความวางทไมมความหมายอะไร ซงการวางต าแหนง เปลยนต าแหนง ของรปทรงมผลตอทวางและความหมายสวนรวมของภาพดวย รวมไปถงขนาดของรปทรงในทวางกมผลตอความหมายและความรสกของภาพเชนกน ในงานของขาพเจาใชทวางเพอชวยในการสรางอารมณความรสก การวางต าแหนงของรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษ จะเปดต าแหนงใหเกดการท างานของทวางเพอใหเกดความรสกเลอนไหล โปรงเบาสบาย ผอนคลาย ใหความรสกสงบ เรยบงาย ทวางจงมความส าคญและสรางพลงใหเกดกบภาพได พลงความเคลอนไหวของทวางนนมกเกดจากความเคลอนไหวของสายตาผด ไปตาม เสน ส หรอไปตามน าหนกแสงเงาออนแก ซงจงหวะความเคลอนไหวของสายตาประกอบกบรปทรงและทวางนเปนสวนหนงทสรางอารมณทางสนทรยภาพแกผด ในผลงานของขาพเจาใชพลงความเคลอนไหวทเกดจากจด18ซงเปนการเหนจดนนขยายหรอหดตว ในผลงานของขาพเจาใชทวางทแสดงคาของแสงทเปนจดศนยกลางแลวคอยๆแผรศมออกอยางนมนวลซงเปนลกษณะแบบแสงเทยนทจดกลางทวางในความมด ลกษณะพลงความเคลอนไหวดงกลาวใหความรสก สงบนง เปนสมาธ
16
ชลด นมเสมอ, องคประกอบของศลปะ, 18. 17
เรองเดยวกน, 72. 18
เรองเดยวกน, 79.
Page 44
31
น าหนกออนแกของแสงและเงา (Tone) น าหนกออนแกของแสงและเงา เปนสงทมบทบาทมากในงานของขาพเจาในการสรางความรสกทางบรรยากาศ เปนเหมอนการจดแสงเทยนขนกลางภาพ เปนจดสวางทคอยๆแผกระจายออกอยางนมนวล แลวหายไปกบบรรยากาศของความมด การใชคาน าหนกแสงเงานถอเปนการสรางเอกภาพในงาน และเนนความหมายของเรองราวและอารมณความรสกใหชดเจน การเคลอนทของสายตาตามคาน าหนกนนเปนการสรางพลงความรสกใหกบภาพ ความกลมกลน ความตางกนของคาน าหนก สงเหลานชวยสรางความมชวตชวาใหกบภาพและยงสรางความมมตใหกบรปทรงดวย
ส (Colour) ดวยลกษณะการสรางภาพทใชลกษณะบรรยากาศแบบแสงเทยนหรอแสงทใหความรสกในทางศาสนา โดยใชแสงสสมเหลอง สจงออกไปในโทนสอน เพอตองการเนนอารมณความรสกเรยบงาย นง สงบ เปนสมาธ และเปนหนง ความเปนสแบบสเอกรงคจงเหมาะกบการสรางสรรคผลงาน แตกมการใชสคตรงขามบางเพอสรางความมชวตชวาใหกบงาน ความเปนสจงใชควบคไปกบน าหนกแสงเงา และเปนเหมอนตวแทนของความรสกและจตวญญาณทเปนการรบรทางประสบการณทางความเชอ
พนผว (Texture) ในการสรางสรรคผลงานจตกรรมของขาพเจา จะใชลกษณะของการสรางพนผวทเปนละอองเลกๆทวท งภาพ เพอชวยใหเกดความรสกโปรงเบา ลองลอย ของบรรยากาศ และชวยในการสรางมต ท าใหภาพดมความลก มอากาศโอบลอม และแสดงความเปนพนผวของวตถตางๆ ลกษณะของการใชพนผวท าใหภาพดเรองรอง และชวยสรางอารมณความรสกในงานไดอยางสมบรณ
Page 45
32
อปกรณกำรสรำงสรรค
ภาพท 24 อปกรณการสรางสรรควทยานพนธ
1. อปกรณทใชในการเกบขอมล เชน อปกรณวาดเขยน ,กระดาษ,กลองถายรป 2. อปกรณทใชในการสรางสรรคผลงานจตกรรม ไดแก เฟรมผาใบรองพน ,สฝ น,
อปกรณวาดเขยน ขนตอน วธกำรสรำงสรรค
1. การสรางภาพราง จากการประมวลทางความคด เนอหา เรองราว น าไปสการใชเทคนคตางๆทางจตกรรม เพอแสดงออกทางอารมณความรสก โดยสรางภาพแบบราง ก าหนดองคประกอบตางๆของภาพ หาความลงตวดวย รปทรง น าหนก ส และพนผว ซงเปนการใชการเหนจรงจากบรรยากาศภายนอก บวกกบประสบการณทางความรสกถายทอดออกมาใหตรงกบความรสกทตองการใหมากทสด
2. การสรางสรรคจตรกรรม เมอไดภาพแบบรางทตรงตอเปาหมาย แนวความคด และ เทคนคแลว ขนตอนตอไปจงสรางสรรคผลงานจตกรรมจรงทพอจะสรปไดดงน
Page 46
33
2.1 การเตรยมพน เมอขงผาใบกบเฟรมเสรจแลว จงรองพนดวยสพลาสตก โดยทาจ านวนหลายชน รอจนแหง จากนนจงขดใหเรยบ รองสพนดวยสฝ น โดยใชสของบรรยากาศสวนรวมเปนหลก
2.2 ใชพกนรางภาพโครงสรางโดยรวม โดยใชสทใกลเคยงกบสพน ตามภาพตนแบบ
2.3 การลงส ใชสฝ น ผสมน าจนสเบาบาง คลายเทคนคการใชสน า แลวคอยๆ สรางชนสของบรรยากาศโดยรวมของภาพทละชนอยางคอยเปนคอยไป โดยวธการขงน าส และเพมน าหนกของสใหใกลเคยงกบภาพแบบราง และความรสกทตองการ
2.4 เนนน าหนกของรปทรงตางๆ รวมถงใสรายละเอยดตามความตองการ 2.5 เกบรายละเอยดของน าหนกบรรยากาศของภาพโดยรวมใหไดความรสกท
ตองการในขนสดทาย 2.6 แตงรายละเอยดของจดทตองการเนนใหสมบรณ
ภาพท 25 การใชพกนรางภาพโครงสรางโดยรวม
Page 47
34
ภาพท 26 การลงสฝ น สรางบรรยากาศโดยรวม
ภาพท 27 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม
Page 48
35
ภาพท 28 การลงสฝ นสรางบรรยากาศโดยรวม
ภาพท 29 การขงน าสเพอสรางความนมนวลกลมกลนของบรรยากาศในภาพ
Page 49
36
ภาพท 30 การแตงเกบรายละเอยดในขนตอนสดทาย ผลงำนชวงกอนวทยำนพนธ
ผลงานชวงกอนวทยานพนธถอเปนผลงานทไดมการพฒนาและเปลยนแปลงอยางมากจากงานชดทผานๆมา ถอเปนการทดลองทางดานเทคนคในการใชสฝ นในการเขยนสรางบรรยากาศในงานซงไดผลตามทตองการในการถายทอดอารมณความรสก รวมถงการวางองคประกอบทดเรยบงายมากขน ผลงานในชวงนใชเรองราวเกยวกบ การปฏบตสมณธรรมของพระธดงคกรรมฐาน โดยถายทอดเรองราวผานเครองอฐบรขารทวางอยในบรรยากาศของการใชสอย ซงผลงานดงกลาว มจ านวน 4 ชดดงน
Page 50
37
ภาพท 31 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 1 ชอผลงำน ไมมชอ เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 4 ชน)
ภาพท 32 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 1
Page 51
38
ภาพท 33 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 2
ภาพท 34 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 3
Page 52
39
ภาพท 35 ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 ชนท 4
ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 1 เปนภาพภายในกฏของพระภกษทแสดงรายละเอยดของกลมเครองอฐบรขารใชสอยตางๆทจ าเปน ถายทอดขอวตรปฏบตทเชอมโยงกบลกษณะของเครองอฐบรขารทวางอยกบแสงตะเกยงทจดขนในบรเวณทจ ากด ซงบางภาพเปนขอวตรทตางเวลาตางสถานทแตมงเนนแสดงความ สงบ วเวก เฉพาะสวนตน เปนความสนโดษ ซงสอความหมายถงความสงบระงบจากสงภายนอกทมงเขาสภายในคอใจ ท าใหการแสดงออกทงส น าหนกแสงเงา เปนจดสวางคอยๆแผออกจากจดศนยกลางอยางนมนวลสภาพบรเวณรอบขางพรามว ไปกบบรรยากาศ รวมถงการใชสทเปนสโทนอน และเปนสเอกรงคใหความรสกเรองรองและเรยบงาย
ผลงานในชดน ในดานเทคนคยงไมสมบรณนก เนองจากการใชเทคนคของสฝ นยงไมลงตว บางครงเกดฝาขาวบนผวของงาน หรอความไมสม าเสมอของสในบรรยากาศ ทท าใหผลงานดเปนจดดางด า ขดตอความรสกทตองการความสงบนง และการวางองคประกอบทยงไมลงตวจนท าใหบางครงภาพทออกมาคลายการจงใจจดวาง
Page 53
40
ภาพท 36 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชอผลงำน ไมมชอ เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)
ภาพท 37 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1
Page 54
41
ภาพท 38 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2
ภาพท 39 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3
Page 55
42
ภาพท 40 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4
ภาพท 41 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5
Page 56
43
ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 2 เปนภาพทมลกษณะเชนเดยวกบผลงานชดแรกทถายทอดมมมองทจ ากดไมกวางขวาง แตแสดงเครองอฐบรขารทแสดงความหมายถงการปฏบตสมณธรรมในพนทสวนตนทสงบ วเวก เปนสมาธ ทมงเขาสภายในคอใจ ใหความรสก สงบระงบจากสงภายนอกจากสภาพบรรยากาศแวดลอมทไมแสดงความหมายของพนทของเขต แตเปนสภาพวางๆและใชสเอกรงคในโทนอน ใชน าหนกแสงเงาทนมนวลทชวยสรางความรสกผอนคลายทสอดคลองกบแนวความคดในการสรางผลงาน
ผลงานในชดน ยงคงมปญหาทงดานเทคนค และการวางองคประกอบ ทยงคงขาดๆเชนเดยวกบผลงานชดท 1 แตไดมการวางลกษณะของเรองราวในชดเดยวกนใหสอดคลองกนมากขน
ภาพท 42 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3
ชอผลงำน ไมมชอ เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)
ภาพท 43 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1
Page 57
44
ภาพท 44 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2
ภาพท 45 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3
Page 58
45
ภาพท 46 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4
ภาพท 47 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5
Page 59
46
ผลงานในชวงกอนวทยานพนธชดท 3 ผลงานในชดนเปนผลงานทแสดงเรองราวของการศกษาพระธรรมของพระภกษ ทใชพระคมภร หรอคมภรใบลานในการสอความหมายถงพระธรรม การจดแสงจากเทยนหรอตะเกยงทใหความสวางแสดงลกษณะของการใชงานในพนทนนๆ การแสดงบรรยากาศรอบขางยงคงเนนถงความสงบ ความเปนสมาธ ความ ระงบจากสงภายนอกจากบรรยากาศรอบขางทคอยๆพรามวหายกลนไปกบบรรยากาศดานหลง
ผลงานในชดน ยงคงมปญหาเชนเดยวกบชดทผานมา การวางองคประกอบยงคงเหมอนการจดวางอยางจงใจ แตในดานเทคนคการใชสมการพฒนาขนเมอเทยบกบชดทผานมา
ภาพท 48 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4
ชอผลงำน ไมมชอ
เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนำด 60 x 70 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)
ภาพท 49 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1
Page 60
47
ภาพท 50 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2
ภาพท 51 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3
Page 61
48
ภาพท 52 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4
ภาพท 53 ผลงานชวงกอนวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5
Page 62
49
ผลงานชวงกอนวทยานพนธชดท 4 เปนภาพทแสดงลกษณะของเครองอฐบรขารใชสอยทจ าเปนของพระภกษ แสดงออกดวยการเขยนหนนง รวมถงการวางทแสดงสภาพการใชสอย และการเกบรกษาอยางเปนระเบยบ ลกษณะของแตละภาพทน ามารวมกนเปนชดไดแสดงออกใหสอดคลองกน ดวยอารมณความรสกของสและบรรยากาศทนมนวล เนนสาระส าคญของความหมายของวตถทเชอมโยงกบจตใจในความสงบ ดวยลกษณะบรรยากาศรอบขางทวางเปลา พลามว และนมนวล ซงท าใหเกดใหเกดจนตนาการและความรสกทสงบ ในภาพทมเพยงเครองอฐบรขาร
ผลงานในชดนเปนการแกปญหาดานการวางองคประกอบทดจงใจจดวาง ดวยการใชการวางวตถเพยงชนดเดยว และไมเนนรายละเอยดของบรรยากาศรอบขาง ใหสาระส าคญกบความหมายของเครองอฐบรขารโดยตรง ดานเทคนคการใชสฝ นมความลงตวมากขน แตโดยภาพรวมยงคงไมสมบรณ ทงดานเทคนคเละองคประกอบ
Page 63
50
บทท 4
กำรสรำงสรรคผลงำนวทยำนพนธ
การสรางสรรคผลงานวทยานพนธเปนการพฒนาตอเนองจากผลงานระยะกอน
วทยานพนธ ซงไดมการศกษา คนควา ทดลอง พฒนาและปรบปรงแกไขขอบกพรองตางๆ ทงดานแนวความคด องคประกอบของภาพ ทศนธาตตางๆ รวมถงเทคนคทใช จนกระทงเขาสกระบวนการสรางสรรคผลงานวทยานพนธภายใตหวขอ “สนโดษ”
ผลงานวทยานพนธชดนไดรบแรงบนดาลใจจากปฏปทาของพระธดงคกรรมฐานสายวดปา ทมวถแหงการปฏบตทเรยบงาย สนโดษ ในผลงานวทยานพนธชดนจงแสดงออกแบบเรยบงาย โดยใชเครองอฐบรขารของพระแสดงความเชอมโยงสมพนธถงวถขอวตรปฏบต รวมถงการแสดงบรรยากาศทกลมกลน เพอมงเนนใหเหนถงสาระส าคญของหลกธรรมทน ามาซงความสงบสขในชวต ผานเครองบรขารทมความเรยบงาย
เนองจากผลงานในชวงวทยานพนธนไดมการพฒนาจากผลงานในชวงกอนวทยานพนธในดานรปแบบในการแสดงออก และเพอใหสอดคลองกบแนวความคดจงไดถายทอดผลงานใหมขนาดเลกลงกวาผลงานในชวงกอนวทยานพนธ โดยมลกษณะเปนชด แตละชดจะมจ านวนหลายชน แตละชนจะมเรองราวทสอดคลองกนในชดเดยวกน ซงในการสรางสรรคผลงานจะเปนการถายทอดจนตนาการตามประสบการณทางความรสกทไดประสบมา การถายทอดเปนผลงานชนเลกๆจงไมมการสรางภาพราง แตเนนการถายทอดผลงานออกมาอยางตอเนองทางความรสกในจ านวนหลายชนในหนงชด ซงเปนความรสกแตละขณะของขอวตรตางๆของพระภกษทเกดขนในหนงขณะของแตละภาพแตมความตอเนองกนทางอารมณความรสกทสอดคลองกน
50
Page 64
51
ผลงานวทยานพนธ
ภาพท 54 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชอผลงาน “สนโดษ 1” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 6 ชน)
ภาพท 55 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 1
Page 65
52
ภาพท 56 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 2
ภาพท 57 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 3
Page 66
53
ภาพท 58 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 4
Page 67
54
ภาพท 59 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 5
ภาพท 60 ผลงานวทยานพนธ ชดท 1 ชนท 6
Page 68
55
ผลงานวทยานพนธชดท 1 ผลงานในชดนไดน าเสนอบรรยากาศภายในกฏพระธดงคกรรมฐานทมความเรยบงาย มการจดเกบเครองอฐบรขารใชสอยอยางเปนระเบยบเรยบรอย แตละภาพแสดงพนทเฉพาะบคคล แสดงซงความสนโดษในความเปนอย ความวเวก ความสงบ ในการปฏบตสมณธรรม การแสดงออกในผลงานชดนใชบรรยากาศของสในการสรางอารมณความรสก ประกอบกบพนทวางในภาพ พนผวของภาพทเปนละอองบางเบาและนมนวล ตลอดจนบรรยากาศของแสงในภาพ ทมทงความมดสลว และความสวางจากแสงเทยนเปนสงทส าคญในการสรางอารมณความรสก สงบ วเวก สนโดษ ในผลงานวทยานพนธชดน
ภาพท 61 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชอผลงาน “สนโดษ 2” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)
Page 69
56
ภาพท 62 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 1
Page 70
57
ภาพท 63 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 2
Page 71
58
ภาพท 64 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 3
ภาพท 65 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 4
Page 72
59
ภาพท 66 ผลงานวทยานพนธ ชดท 2 ชนท 5
ผลงานวทยานพนธชดท 2 ผลงานในชดนน าเสนอเนอหาสาระของความงามในความเรยบงายของเครองอฐบรขารของพระธดงคกรรมฐาน โดยถายทอดในลกษณะของการ ใชสอยหรอการเกบรกษา การวางในพนทใชสอยหรอพนทสวนตว แตในผลงานชดนจะไมเนนในเรองราวของสถานทแตจะเปนการใชบรรยากาศของแสงสและพนทวางทเปนละอองนมนวลโอบลอมเครองอฐบรขารเพอสรางจนตนาการและอารมณความรสก เนนสอความหมายถงความสงบ ความวเวก สนโดษ ความวางจากสงภายนอกเขาสภายในคอใจ
Page 73
60
ภาพท 67 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชอผลงาน “สนโดษ 3” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 8 ชน)
ภาพท 68 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 1
Page 74
61
ภาพท 69 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 2
ภาพท 70 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 3
Page 75
62
ภาพท 71 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 4
ภาพท 72 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 5
Page 76
63
ภาพท 73 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 6
Page 77
64
ภาพท 74 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 7
ภาพท 75 ผลงานวทยานพนธ ชดท 3 ชนท 8
Page 78
65
ผลงานวทยานพนธชดท 3 ผลงานในชดนน าเสนอความเรยบงายในความเปนอย ความเรยบงายในการฉนอาหารของพระธดงคกรรมฐาน ทใชเพยงภาชะเดยวในการฉนคอบาตร ถงแมจะมความเรยบงายกตามแตกมการใชสอยอยางมระเบยบแบบแผน ผลงานแตละชนในชดนจะเปนการเขยนบาตรพระในแบบตางๆทแสดงการจดเตรยมเครองบรขารในการฉนภตตาหารในเวลาเชา ผลงานชนหนงๆแทนพระหนงรป เนนสอความหมายถงความมสตประจ าตน ความสงบระงบ ความสนโดษ แมในเวลาฉนภตตาหารกตาม เมอน ามารวมกนเปนชดจงสอความหมายไปในทางความพรอมเพรยงในหมคณะ ความเปนระเบยบเรยบรอยงามตา ความสงบแมประกอบขอวตรอยเปนหมมาก ผลงานในชดนจงอยในบรรยากาศขอนขางสวางแสดงแสงในยามเชา การใชส พนทวาง และพนผวของผลงานเปนละอองนมนวลเพอสรางจนตนาการและอารมณความรสก โดยทใชความพรามวในบรรยากาศไมเนนเรองราวของสถานท
ภาพท 76 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชอผลงาน “สนโดษ 4” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 6 ชน)
Page 79
66
ภาพท 77 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 1
ภาพท 78 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 3
Page 80
67
ภาพท 79 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 2
Page 81
68
ภาพท 80 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 4
ภาพท 81 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 5
Page 82
69
ภาพท 82 ผลงานวทยานพนธ ชดท 4 ชนท 6
ผลงานวทยานพนธชดท 4 ผลงานในชดนน าเสนอบรรยากาศจากแสงตะเกยงทจดขนภายในกฏของพระธดงคกรรมฐานในยามค าคนทวางจากขอวตรภายนอก เปนการท าวตรปฏบตสวนตน เชนการศกษาพระธรรม การซอมแซมบรขารใชสอยตางๆทช ารด การเตรยมของใชในชวตประจ าวนในคราวตอไป หรอการนงพกในความสงบ ภาพแตละชนแสดงพนทเฉพาะตน เนนความมสต ปญญา ภายในขอวตรปฏบต ความสงบ สนโดษในแตละบคคล โดยยงคงใหความส าคญกบเนอหาสาระของเครองบรขารตางๆโดยไมเนนเรองราวของสถานท ดวยการใชบรรยากาศของแสงส พนผว พนทวาง ความนมนวลพรามวในบรรยากาศ ในการถายทอดจนตนาการและอารมณความรสก
Page 83
70
ภาพท 83 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชอผลงาน “สนโดษ 5” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)
ภาพท 84 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 1
Page 84
71
ภาพท 85 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 2
Page 85
72
ภาพท 86 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 3
ภาพท 87 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 5
Page 86
73
ภาพท 88 ผลงานวทยานพนธ ชดท 5 ชนท 4
ผลงานวทยานพนธชดท 5 ผลงานในชดนน าเสนอเรองราวของการเทยวธดงคของพระกรรมฐานในทตางๆอนเปนททสงบวเวก เชน ปาเขา โคนไม ตามถ า เงอมผา เพอความสะดวกในการบ าเพญสมณธรรมตามจรตนสยของแตละบคคล ผลงานแตละชนใชกลดพระและเครองอฐบรขารทจ าเปนในการสอความหมายถงการไปธดงค มการจดแสงเทยนหรอตะเกยงในเวลาท าความเพยร เนนการสอความหมายถงความสงบ สมาธ ความรงเรองของปญญา ความสนโดษเฉพาะตน ผลงานในชดนมการวางภาพในมมกวางโดยเพมเรองราวของสถานทเขามา เพอสอความหมายใหตรงและชดเจนตามจดมงหมาย สรางบรรยากาศในภาพดวยแสงส พนผว พนทวาง ทเปนละอองนมมวล เพอถายทอดจนตนาการและอารมณความรสกในผลงาน
Page 87
74
ภาพท 89 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชอผลงาน “สนโดษ 6” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 5 ชน)
ภาพท 90 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 1
Page 88
75
ภาพท 91 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 2
ภาพท 92 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 3
Page 89
76
ภาพท 93 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 4
ภาพท 94 ผลงานวทยานพนธ ชดท 6 ชนท 5
Page 90
77
ผลงานวทยานพนธชดท 6 ผลงานในชดนน าเสนอเรองราวของการบ าเพญเพยร ในอรยาบท 4 คอ ยน เดน นง นอน เนนความสงบ สนโดษ ในการบ าเพญสมณธรรมของแตละบคคล โดยใชสถานทในการบ าเพญเพยรในการสอความหมาย โดยมทางจงกลม แครทนง หรออาสนะทมผาปนงพรอมมงกลด การจดเทยนหรอตะเกยงเวลาท าความเพยรมาใชในการแสดงออก ในผลงาน ตามหลกการปฏบตจะสามารถท าความเพยรไดทกเวลา แตในยามค าคนถอเปนเวลาทสงบสงดและเหมาะแกการท าความเพยร จงเลอกเวลาในยามค าคนในการถายทอดเปนผลงาน ผลงานแตละชนจะถายทอดออกมาในมมกวางเพอแสดงเนอหาสาระของสถานททสอดคลองกบแนวความคดไดอยางครบถวนชดเจน ตลอดจนบรรยากาศแวดลอมในผลงาน ทใช แสงส พนผว พนทวาง ทเปนละอองนมนวล ในการถายทอดจนตนาการและอารมณความรสก
ภาพท 95 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชอผลงาน “สนโดษ 7” เทคนค สฝ นบนผาใบ ขนาด 25 x 30 เซนตเมตร (จ านวน 4 ชน)
Page 91
78
ภาพท 96 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 1
ภาพท 97 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 2
Page 92
79
ภาพท 98 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 3
Page 93
80
ภาพท 99 ผลงานวทยานพนธ ชดท 7 ชนท 4
ผลงานวทยานพนธชดท 7 ผลงานในชดนน าเสนอเรองราวของเครองอฐบรขารใชสอยของพระธดงคกรรมฐาน ทมความเรยบงาย มการใชสอยและจดเกบอยางเปนระเบยบเนนการแสดงเนอหาสาระของเครองอฐบรขารโดยตรงทสอดคลองกบหลกธรรมคอความสนโดษ ในผลงานจะไมเนนการแสดงเนอหาสาระของสถานทแตจะปลอยใหพรามวไปกบบรรยากาศ ทใชแสงส พนผว พนทวาง ทเปนละอองนมนวลในการถายทอดจนตนาการและอารมณความรสกในผลงาน
ปญหาและวธแกไข
การสรางสรรคผลงานวทยานพนธในชด “สนโดษ” เปนการสรางสรรคผลงานอยางตอเนองจากผลงานกอนวทยานพนธ ซงไดมการพฒนาปรบปรงเพอใหไดผลงานทตรงตามแนวความคด จนตนาการ และอารมณความรสกใหไดมากทสด จงเกดปญหาตางๆในระหวางการพฒนารปแบบ เทคนควธการ ซงสามารถสรปปญหาตางๆและวธการแกไขไดดงน
ปญหาจากการวางองคประกอบของภาพทดขดตอความรสก ปญหานเกดจากการใชหลกการของทศนยวทยาแบบเหมอนจรงเขามาเกยวของกบการใชหลกทศนยวทยาแบบไทยซงในบางครงมการใชปะปนกนในภาพจงท าใหเกดความสบสนตอผดซงขดตาและขดตอความรสก ดวยการเขยนภาพทมบรรยากาศหอมลอมตววตถท าใหภาพดสมจรงมปรมาตรของวตถ ในขณะทการวางองคประกอบของภาพกลบเปนระนาบแบนแบบสองมตซงขดกน ดงนนจงแกปญหาดวยการใช
Page 94
81
การปรบมมมองของตววตถใหสอดคลองกบองคประกอบแวดลอมในภาพใชมมมองแบบไทยคลายมองจากทสง ทเปนทศนยวทยาแบบเสนขนาน หรอมมมองดานตรง ในบางภาพแกปญหาดวยการเขยนเพยงตววตถไมเนนทศนยภาพแวดลอม ซงเปนการเนนการแสดงเรองราวของตววตถโดยตรงตามแนวความคดดวย ปญหาภาพทดขดตานนสวนใหญมกถกคลอบคลมดวยบรรยากาศของส ความพรามวนมนวลของน าหนกในภาพ ซงตวกลางเหลานมสวนชวยอยางมากในการประสานทกสวนใหเขากนจนกลมกลน
ปญหาจากการเขยนขนาดของตววตถทผดเพ ยนไปจากความเปนจรง ดวยการวางองคประกอบของภาพสวนใหญเกดจากจนตนาการจากประสบการณทเคยประสบมาไมไดเขยนขนจากภาพจรงทอยตรงหนา จงท าใหการประกอบกนของตววตถแตละอยางผดเพยนไปจากความเปนจรง โดยเฉพาะเมอไมมสดสวนความสมพนธของคนมาเปรยบเทยบ ปญหานมกเกดขนในภาพทเขยนวตถหลายชนทอยกนเปนกลม หรอมสถานทแวดลอมเขามาเกยวของในภาพ ดงนนจงแกปญหาโดยการใชจนตนาการวางสดสวนของคนเขาไปในภาพเพอเทยบกบตววตถในเวลาเขยน หรอใชขอมลจากวตถจรงมาเปรยบเทยบ
ปญหาจากสฝ นในการสรางบรรยากาศในภาพ สวนใหญเปนปญหาในทางเทคนคโดยภาพมกเปนคราบไมสม าเสมอ บางครงเปนฝาขาวเปนคราบโดยเฉพาะในสวนน าหนกสเขม ทงนเกดจากเทคนคการขงน าสในการสรางบรรยากาศในภาพซงสวนใหญควบคมไดยาก การเลอกสฝ นทน ามาใชจงมผลอยางมาก โดยสฝ นทวๆไปทขายตามทองตลาดมกมการผสมสงแปลกปลอมเชนแปง หรอสยอมผา ท าใหสทไดมความผดเพยนจากทตองการ จงแกปญหาโดยการใชสปาสเตล
(Pastel)ทมคณภาพมาบดผสมกาวกระถนเขยนแทนซงไดผลด ซงน าทใชในการผสมสกมผลอยางมากเชนกนจากการทดลองพบวาน าประปามผลท าใหเกดคราบขาวจงเปลยนมาใชน ากรอง น ากลน หรอน าทใชดมทผานการกรองแลวแทน ซงท าใหไมเกดปญหาจากคราบขาวดงกลาว สดสวนในการผสมกาวกระถนกเชนกนถาผสมนอยเกนไปจะท าใหสหลดเปนฝ นผงและไมไดน าหนกสดงทตองการ ถาผสมมากเกนไปจะท าใหภาพเปนคราบเหนยว บรรยากาศของสแขงกระดาง และสอาจแตกรอนไดถาชนสมความหนา การแกปญหาดงกลาวเปนการทดลองใชเทคนคตางๆดงกลาวจนเกดความลงตวในการเขยนภาพ
Page 95
82
บทท 5
สรป
ผลงานวทยานพนธในหวขอ “สนโดษ” เปนผลการสรางสรรคทน าเสนอวถแหงความ
เรยบงาย พอเพยง พอด ในสมณวสย อนเปนหลกธรรมในการด าเนนชวตบนเสนทางแหงความสงบสขและความรงเรองแหงปญญาในพระพทธศาสนา ผานคณคาของวตถทเปนเครองอฐบรขารใชสอยของพระธดงคกรรมฐานอนเรยบงายทแสดงถงอรยะประเพณทปฏบตสบตอกนมาในวงพระพทธศาสนา จากการสมผส ซาบซง ในวถปฏบตนไดน ามาสการศกษาคนควา พฒนา สรางสรรคเปนรปธรรม ผานกระบวนการทางจตรกรรมดวยเทคนคสฝ น ทอาศยความงดงามจากการประสานกลมกลนกนของบรรยากาศของส และรปทรงของเครองอฐบรขารของพระภกษภายในสถานทอน สงบ วเวก สปปายะ โดยสอความหมายทเชอมโยงสมพนธถงวถแหงการปฏบตสมณธรรมของพระภกษ ผานเครองอฐบรขารใชสอยทมความเรยบงาย ถายทอดประสบการณ จนตนาการ อารมณ ความรสกนกคด เพอสะทอนใหเหนถง ความสมพนธระหวาง จต วตถ และธรรม ทตงอยในความพอด พอเพยง สนโดษ ซงสามารถเกอหนนใหชวตพบหนทางแหงความสงบ สข ตามหลกธรรมในพระพทธศาสนา ในความพอดของแตละบคคล ไมวาจะเปนพระภกษ หรอ ฆราวาสกตาม
การสรางสรรคผลงานวทยานพนธอยางเปนขนเปนตอน ท าใหสามารถวเคราะหและมองเหนถงพฒนาการดานตาง ๆ ของการสรางสรรคผลงานทผานมาแตละชน ซงการวเคราะหปญหาตาง ๆ ตลอดจนการแกปญหาของผลงานแตละชน ไดน าไปสการแสดงออกทชดเจนทงดานแนวความคด กระบวนการสรางสรรค และการสออารมณ ความรสก ซงสงทงหลายเหลานตองประกอบกนอยางลงตว ผลงานจงจะบรรลวตถประสงค และสามารถสอความหมายไดอยางสมบรณ อนจะเปนแนวทางสกระบวนการพฒนาในขนตอ ๆ ไป
82
Page 96
83
บรรณำนกรม
ชลด นมเสมอ. องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ : ไทยวฒนาพานช, 2542. พระธรรมวสทธมงคล (พระมหาบว ญาณสมปนโน). ปฏปทาของพระธดงคกรรมฐาน สายพระ
อาจารยมน ภรทตโต. กรงเทพฯ : ส านกพมพสภา, 2552.
________. แวนสองธรรม. กรงเทพฯ : โรงพมพชวนพมพ, 2537.
พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลศพท. กรงเทพฯ : โรง พมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, 2546.
Page 97
84
ประวตผวจย
ชอ-นามสกล นาย อนวฒน ลดดาวลย วนเดอนปเกด 23 กมภาพนธ 2527 ทอย 31/43 ซอย รามค าแหง22 (จตตานเคราะห) แขวงหวหมาก เขตบางกะป กรงเทพฯ 10240 โทรศพท 08 2724 8327 ประวตการศกษา - โรงเรยนวดดอนทอง - โรงเรยนเบญจมราชรงสฦษฎ ฉะเชงเทรา - ศลปบณฑต (ศลปไทย) เกยรตนยมอนดบ 1 คณะจตรกรรมประตมากรรมและ ภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร
- ศลปมหาบณฑต (ศลปไทย) คณะจตรกรรมประตมากรรมและภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร
เกยรตประวต 2548 - รวมเขยนภาพ จตรกรรมประดบผนงอาคาร สนามบนสวรรณภม - รวมเขยนภาพปฏทน พทธประวต บ.กนกสน ป พ.ศ.2549 2550 - ไดรบพระราชทานทนภมพล ประเภทสงเสรมการศกษา - ไดรบทนการศกษา สงเสรมการสรางสรรคศลปะ มลนธ ฯพณฯ พลเอกเปรม ตณสลานนท - รางวลนรศรานวตวงศ และทนการศกษา พรอมเขาเฝาถวายงานแด สมเดจ พระเทพรตนราชสดาสยามบรมราชกมาร - รางวลชมเชย การประกวดศลปกรรม “มองสงหผานศลป” ระดบอดมศกษา บรษทบญรอด 2552 - รางวลท 3 เหรยญทองแดงบวหลวง จตรกรรมแนวประเพณ ครงท 31 2554 - รวมน าเสนอผลงานวจย ผลงานสรางสรรค ในหวขอ “สนโดษ” ในการ ประชมวชาการบณฑตศกษาศลปากรระดบชาต ครงท 1 - รางวลพเศษ การประกวดจตรกรรมเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระ เจาอยหว ชงรางวลพกนทอง
Page 98
85
ประวตการแสดงงาน 2548 - รวมแสดงงาน กลางแจง SU FESTIVAL ณ ปอมพระสเมร - รวมแสดงงาน "เอกศลปไทย" ภาควชาศลปไทย ณ หอศลปคณะจตรกรรมฯ - รวมแสดงงาน กลางแจง ถนนสายศลปะ-ดนตร มหาวทยาลยศลปากร 2549 - รวมแสดงภาพ คดลอกจตรกรรมฝาผนง งานวนพระบาทสมเดจพระนงเกลา เจาอยหว ณ หอศลปมหาวทยาลยศลปากร 2550 - รวมแสดงงาน จตรกรรมบวหลวง ครงท 29 ณ หอศลปราชน 2551 - รวมแสดงงาน จตรกรรมบวหลวง ครงท 30 ณ หอศลปราชน - รวมแสดงงานศลปนพนธของนกศกษาปรญญาตรชนปสดทาย ปการศกษา 2550 ณ หอศลปมหาวทยาลยศลปากร 2552 - รวมแสดงงาน วถแหงความเปนไทย ณ หอศลปราชน