Θρησκεία και διαδίκτυο

Μία εργασία για το μάθημα των θρησκευτικών από τους μαθητές

Αποστολίδης Δημήτρης

Αργυρός Απόστολος

Γαλανόπουλος Άγγελος

Kαράκαρης Σταύρος

Υπεύθυνη Καθηγήτρια: Ξανθή Αλμπανάκη

Οι διάφορες αιρέσεις και

«New Age» κοινότητες χρησιμοποιούν τον κυβερνοχώρο για

να εξέλθουν από την αφάνεια και να διευρύνουν την

δυναμική τους. Εάν κάποιος θέλει να δει κατά πόσο η

θρησκεία μπορεί να συμβαδίσει με το διαδίκτυο, ως έκφραση

(το τελευταίο) της εποχής της ύστερης νεωτερικότητας, είναι

χρήσιμο να εισάγουμε το ζήτημα της εκκοσμίκευσης

(secularization). Mε τον όρο αυτό δηλώνεται η διαδικασία

κατά την οποία περιορίζεται η επιρροή της θρησκείας στο

κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό πεδίο.

Εάν λάβουμε σοβαρά υπόψη μας το γεγονός ότι η θρησκείαείναι αποτέλεσμα συλλογικής εμπειρίας, τρόποςσυλλογικής αντίληψης της κοινωνικής πραγματικότηταςκαι σαν στόχο της έχει τη διατήρηση και ενίσχυση τηςκοινωνικής συνοχής (Ντυρκέμ), τότε ο κυβερνοχώροςπροσφέρεται σαν ένα ηλεκτρονικό μέσο συνάντησης(meeting place) για την ανάπτυξη θρησκευτικώνκοινοτήτων. Αυτό πρακτικά μπορεί να σημαίνει εντονότεροθρησκευτικό διάλογο, θραύση αποκλειστικών ορίων,διοργάνωση εικονικών τελετουργιών και δημιουργία μίαςνέας θρησκευτικής συνείδησης.

Από την άλλη πλευρά, βέβαια, το διαδίκτυο δεν καλλιεργεί μόνοτον θρησκευτικό διάλογο ή την ανοχή. Θρησκευτικές κοινότητεςπου είναι φονταμενταλιστικές και βασίζονται έντονα σειεραρχικές δομές, μπορούν και χρησιμοποιούν το διαδίκτυο,προσφέροντας «ηλεκτρονικές προσευχές» (e-prayers) και«ηλεκτρονικές συμβουλές» (e-consultations) του ηγέτη τηςοργάνωσης, ενώ ενδυναμώνουν ακόμη περισσότερο τηνπειθαρχία μέσω «ομάδων συζήτησης», Intranets, chats, forumsκ.α. Άρα πολιτιστικοί τόποι (cultural spaces) που ανθίσταντοστη χρήση των νέων τεχνολογιών, επηρεάζονται τελικά σε τέτοιοβαθμό απ’ αυτές που προσαρμόζουν το μήνυμά τους στις νέεςτεχνολογικές δομές.

Κατ’ αρχήν, υφίσταται η διάκριση ανάμεσα σε ιστοτόπους που

προσφέρουν πληροφορίες στους πιστούς και σ’ αυτούς που τους

καλούν να συμμετέχουν πρακτικά στην θρησκευτική λειτουργία.

religion online online religion

•Παροχή στον διαδικτυακό

ταξιδιώτη βασικής

πληροφόρησης αναφορικά με την

θρησκεία (ανάλυση του δόγματος,

πολιτική της θρησκείας, οργάνωση, πίστη,

υπηρεσίες επικοινωνίας, θρησκευτικά βιβλία

και άρθρα κ.α.)

•Η βάση της αναφοράς είναι

«εξωτερική»(πηγές και δόγματα τα

οποία βρίσκονται ήδη σε κείμενα ή σε

πρακτικές διαφόρων θρησκευτικών

κοινοτήτων, και από εκεί εισάγονται προς

χρήση στο διαδίκτυο)

•Πρόσκληση στον επισκέπτη να

πραγματώσει διαδικτυακά

τρόπους πρακτικής της

θρησκείας (όπως είναι η θεία λειτουργία,

οι προσευχές, οι δεήσεις, η Ομιλητική κ.α..)

•Οι πρακτικές πραγματώνονται

εντός του διαδικτύου (παρακολούθηση της Ρωμαιοκαθολικής

Λειτουργίας, της ινδουιστικής puja και του

Wiccan Sabbat είτε αυτές έχουν να κάνουν με

διάβασμα και ερμηνεία των Ταρό (Tarot

cards), ανάγνωση αστρονομικών χαρτών

κ.α. )

Σε αντιστοιχία με την προηγούμενη διάκριση συναντούμε καιτην ανάλογη ανάμεσα σε ritual online και online ritual. Στηδεύτερη περίπτωση της αντιθετικής δυάδας παρατηρούμε μίαευρεία γκάμα δυνατοτήτων: για παράδειγμα ένα website πουμπορεί κάποιος να «κλικάρει» την ετικέτα «Ευχαριστία», ένα2D chat room, στο οποίο πραγματοποιούνται διαδικτυακέςπροσευχές της κοινότητας, ή 3D «περιβάλλοντα», στα οποίαμπορεί κανείς να προσευχηθεί, να αυτοσυγκεντρωθεί ή ναπαντρευτεί μέσω εικονικών ομοιωμάτων (avatars).

Tα παραδείγματα της διαδικτυακής Church of Fools106 και

της «Δεύτερης Ζωής» (Second Life) μαρτυρούν τον τρόπο με τον

οποίο «τα τελετουργικά (rituals)δεν θεωρούνται πλέον ως

αποκρυσταλλωμένα, μεταδιδόμενα από τη μία γενιά πιστών

στην άλλη. Η έννοια της ‘μεταφοράς του τελετουργικού’

(transfer of Ritual) είναι η θεωρητική προσέγγιση σ’ αυτή την

συζήτηση». Η δομή συνήθως ευνοεί συγκεντρώσεις

καθορισμένου αριθμού επισκεπτών, ο «ηγέτης» ή ο ιερέας

καθοδηγεί την τελετουργία, δίνει συμβουλές και οργανώνει,

ενώ ο ίδιος είναι πρώτος μεταξύ ίσων (primus inter pares) στην

όλη διαδικασία.

Σε ένα άλλο επίπεδο διαπραγμάτευσης βρίσκουμε την

περίπτωση της Church Online ,που δεν είναι κάτι άλλο παρά

ένα online campus. Δημιουργήθηκε στην Οκλαχόμα από μία

«μεγα - εκκλησία» (megachurch) το 2006 και παρέχει, σε

καθημερινή βάση, καταγραφές σε videos των συνάξεων και των

εμπειριών που βιώνει κανείς σ’ αυτές τις νέου τύπου

«εκκλησίες». Υπάρχει η ανάλογη μουσική που συνοδεύει το

υλικό, καθημερινή επικοινωνία των επισκεπτών μεταξύ τους,

chatrooms, facebοok, twitter καιMySpace

Πρόκειται για μία συνεργατική πρωτοβουλία τριών

χριστιανικών οργανώσεων (στην Μ. Βρετανία) που σαν στόχο

τους έθεσαν τη δημιουργία σχέσεων επαφής ανάμεσα στους «μη-

εκκλησιαζόμενους» clubbers και στους Χριστιανούς, καθώς

πεποίθησή τους είναι ότι το διαδίκτυο μπορεί όχι μόνο να

γεφυρώσει το χάσμα, αλλά και να δημιουργήσει έναν «τρίτο

πόλο» επαφής ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Γι’ αυτόν τον λόγο,

λοιπόν, σχεδίασαν ιντερνετικά μία ιστοσελίδα με τον τίτλο

Clubbers Temple, ένα virtual club, που περιέχει chatroom και

prayer room, και στο οποίο μπορούν να συναντηθούν εύκολα και

άνετα οι νεολαίοι και να συζητήσουν θέματα που έχουν να

κάνουν με την χριστιανική πίστη, σ’ ένα περιβάλλον οικείο και

αποδεκτό απ’ αυτούς.

Πολλές φορές ο συνδυασμός θρησκείας - διαδικτύου επιφέρειτρομακτικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, στην περίπτωσητης αίρεσης The Heaven’s Gate γίναμε μάρτυρες της πίστης ότιοι «αρχηγοί» της κίνησης ήταν εξωγήινοι που μόνο προσωρινάενσαρκώθηκαν σε ανθρώπινα σώματα. Οι πιστοί της αίρεσης,λαμβάνοντας πληροφορίες τον ιστότοπο, αυτοκτόνησαν μαζικάγια ν’ απελευθερωθούν από την παροδική ανθρώπινη φύση τουςκαι να αποκτήσουν την πέραν αυτής διάσταση (ο λόγοςαναφορικά με την αυτοκτονία 39 μελών στην Santa Fe τηςΚαλιφόρνια, στις 26 Μαρτίου του 1997). Είχαν προετοιμαστείγι’ αυτό, καθώς λάμβαναν διαδικτυακά την πληροφορία ότι οΙησούς, οι Άγιοι και οι Άγγελοι δεν ήταν τίποτε άλλο παράεξωγήινοι, που μας επισκέφτηκαν και μας έδειξαν τον δρόμογια την αποκαλυπτική μας μεταμόρφωση.

Οι περισσότερες νέο-παγανιστικές ή New Age ιστοσελίδεςτοποθετούνται στη διάσταση του θρησκευτικού φαινομένου. Δενπρέπει όμως και σ’ αυτή την ανάλυση να μας διαφεύγει ότι οτρόπος οικειοποίησης και χρησιμοποίησης της (νέας)τεχνολογίας δεν υπακούει σε κάποιου είδους «τεχνολογικόντετερμινισμό», αλλά είναι και αυτός προϊόν της κοινωνικήςδυναμικής. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δεν μπορούμε να πούμεότι σε κάποιο στάδιο της εξέλιξης η online θρησκευτικότητα θαυποκαταστήσει την offline τέτοια (οι εμπειρικές έρευνες ήδηαμφισβητούν αυτή τη θεωρία της υποκατάστασης). Η κοινωνικήαναφορά της χρήσης των θρησκευτικών ιστοσελίδων πείθει ότικαι στις πιο ακραίες περιπτώσεις (νέο-παγανιστικές, μαγείας, e-church) είναι οι κοινωνικές συνθήκες που καθορίζουν τελικάποια μορφή θα έχει η θρησκεία.

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

https://www.academia.edu/30180447/%CE%98%CE%A1%CE%97%CE%A3%CE%9A%CE%95%CE%99%CE%91_%CE%9A%CE%91%CE%99_%CE%94%CE%99%CE%91%CE%94%CE%99%CE%9A%CE%A4%CE%A5%CE%9F_RELIGION_AND_INTERNET_

https://www.youtube.com/watch?v=GmEBv7tZD-I

https://www.google.gr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=0ahUKEwiB2YDhg-bSAhUEthQKHYQHCxYQjRwIBw&url=http%3A%2F%2Fwww.deliveredbygrace.com%2Ftechnology-and-the-church%2F&bvm=bv.150120842,bs.2,d.bGs&psig=AFQjCNHHWmLXh4qHjp3Be5Dc5EI-9LSgGw&ust=1490130357027651&cad=rjt

https://www.pinterest.com/pin/315603886363972226/

https://www.google.gr/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=0ahUKEwi0_tLzg-bSAhWDVxQKHZA6Az8QjhwIBQ&url=http%3A%2F%2Fosarena.net%2Flatest-articles%2Fcyberchurch.html&bvm=bv.150120842,bs.2,d.bGs&psig=AFQjCNFbNGZW7yY4M6hgX3chZeWtLWCwIg&ust=1490130160630823&cad=rjt