1 СОВРЕМЕННЫЙ РУССКИЙ ЯЗЫК-ФОНЕТИКА Л.Л.КАСАТКИН وسی معاصراسی زبان ر آواشناساتکینویسنده: ال. ال. ک نری بلوک نخجی: بهمنترجم م اول فصل1 - شناسیع آوا موضو یاشناسی آوا« Phonetics » ونانی از واژه یبرگرفته( phone )ی آوا به معنان است.ی زبا آوای های مطالعه جنبه علمقواعد تبدیل آنها ورسی آوا این علم به برب و اجزای به سیین آوایک جریا تفکی هایژگی، آهنگ، ویین تکیه ها و همچنگتر بزر می پردازد. عم آوا خود نظاوه بر این ی نیز ی زبانPhonetics ده می نامی شود. در، معانی مستتری زبان معنای هایرسی جنبه زبان به بر دستورژه شناسی و وا هایشناسی جنبه آواما می پردازد. اژها تکواژه یاهم وات و اجزای م لغات، جمکیزی فی زبان،عنی ید معنای مستقلی فاق آوایرهای ابزا ررسی می کند ا بر . برایف ربط مثال حرа مقایسهفهوم ای است، که من روسی واژه در زبا)ماا( را می رساند. در حالی که صدای[а] ی است. معنایین فاقد چن زبان مربوطه تعریف شود.ونی وضعیت کن تواند برایاسی زبان میم آواشن نظای زبان درم آوای نظا تعیین مرحل معین از رشد و ت ه ای کامل آنفی توصیشناسی آواه می شود. نامید
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
СОВРЕМЕННЫЙ РУССКИЙ ЯЗЫК-ФОНЕТИКА
Л.Л.КАСАТКИН
آواشناسی زبان روسی معاصر
نویسنده: ال. ال. کاساتکین
مترجم: بهمن بلوک نخجیری
فصل اول
موضوع آواشناسی-1
به معنای آوا( phone )برگرفته از واژه یونانی « Phonetics»آواشناسی یا
این علم به بررسی آواها وقواعد تبدیل آن علم مطالعه جنبه های آوایی زبان است.
ها و همچنین تکیه، آهنگ، ویژگی های تفکیک جریان آوایی به سیالب و اجزای
نامیده می Phoneticsی زبان نیز یالوه بر این خود نظام آواعمی پردازد. بزرگتر
شود.
واژه شناسی و دستور زبان به بررسی جنبه های معنایی زبان، معانی مستتر در
لغات، جمالت و اجزای مهم واژه یا تکواژها می پردازد. اما آواشناسی جنبه های
. برای ا بررسی می کندرابزارهای آوایی فاقد معنای مستقل یعنی زبان، فیزیکی
را می )اما( در زبان روسی واژه ای است، که مفهوم مقایسه аمثال حرف ربط
فاقد چنین معنایی است. [а]صدای در حالی که. رساند
نظام آواشناسی زبان می تواند برای وضعیت کنونی زبان مربوطه تعریف شود.
آواشناسی توصیفیکامل آن ه ای معین از رشد و تمرحلتعیین نظام آوایی زبان در
نامیده می شود.
2
نظام آوایی آن زبان در دوره های مختلف تاریخی دستخوش تغییر می شود و به تبع
نیز تغییر می کند. بررسی و تحقیق در مورد چگونگی بروز این تغییرات،
جایگزین پیشتر در زبان مربوطه وجود داشتند،واحدهاییکه بعدًا واحدهای آوایی که
زمانی موضوع های مختلفبرهه چگونگی تغییر تبدیل آواها در ا شدند وآن ه
را تشکیل می دهند. آواشناسی تاریخی
ت های میان آن ها اومقایسه ساختار آوایی زبان های مختلف و تعیین تشابهات و تف
امری ضروری است. مقایسه زبان ،خارجهدر مواردی مانند یادگیری زبان
بان مادری در وهله نخست برای درک ویژگی های آن زبان خارجه مورد نظر با ز
الزم است. این مقایسه در عین حال معیارها و قواعد زبان مادری را نیز شفاف تر
گاهی مقایسه زبان های هم خانواده برای کسب درکی عمیق از تاریخچه می سازد.
چند زبان هایی از این دست رویو بررسی اتآن ها بسیار مفید می باشد. مطالع
قرار می گیرد. آواشناسی تطبیقیدر حوزه
تمام زبان ها می مختص جنبه های آوایی به تحقیق در موردآواشناسی عمومی
در انسان و به کارگیری آن . آواشناسی عمومی شکل گیری دستگاه تکلم پردازد
رک از دیدگاه صوتی )آکوستیک( و از جنبه د گفتار راآواهای گفتار و برای ایجاد
قواعد تغییر آواها در جریان این علم معیارها و بررسی می کند.آن ها توسط انسان
را تعیینمی کند، به طبقه بندی آواها، ارتباط میان آن ها و واحدهای آوایی گفتار
واصول کلی تفکیک جریان آوایی به آواها، سیالب می پردازد )واج ها( انتزاعی
ی نماید. آواشناسی عمومی روش های تحقیق ها و واحدهای بزرگتر را مشخص م
در مورد واحدهای آوایی را نیز توصیف می کند.
تولیدیآواشناسی -2
آواویژگی های تولید
دستگاه تکلم
3
حرکات و عملکرد مشخص دستگاه تکلم شکل می گیرند. در نتیجه آواهای گفتار
به خصوص تولیدی آوای ادایبرای صداقرارگیری اندام های تولید کننده وضعیت
آن آوا1آوا با فعالیت هماهنگ اجزای مختلف دستگاه تکلم تولید نامیده می شود.
صورت می پذیرد.
دن انسان است، که برای تولید گفتارمجموعه ای از اندام های ب دستگاه تکلم
(.1ضروری هستند)شکل
ای( تشکیل نایژه ها و ن از اندام های تنفسی )شش ها، بخش تحتانی دستگاه تکلم
جریان هوای تولید شده در این بخش در ایجاد نواساناتی که منجر به شده است.
شکل گیری آوا می شوند، نقش دارد و نواسانات مزبور را به محیط خارج منتقل
می نماید.
شامل حنجره است. حنجره از غضروف هایی تشکیل بخش میانی دستگاه تکلم
ه ای مسطح و لوالیی به نام چینه های آوایی بافت ماهیچشده، که در بینشان دو
در تنفس معمولی چینه های آوایی از هم باز و نسبتًا شل هستند و هوا د. قرار دارن
آزادانه از چاکنای که در مجرای حنجره قرار دارد، عبور می کند. برای تولید
گر چینه . اما امی گیرندچینه های آوایی در چنین وضعیتی قرار نیز آواهای واکدار
های آوایی به هم نزدیک و سفت باشند، جریان هوا هنگام عبور از فضای باریک
شکل بدین ترتیب همخوان های زنگدارو واکه هاچاکنای تولید ارتعاش می کند.
.می گیرند
. حلق بدون استشامل اندام های واقع در باالی حنجره بخش فوقانی دستگاه تکلم
حلق انفی نامیده می شود. حفره دد. بخش فوقانی آن واسطه به حنجره متصل می گر
از طریق کام از هم جدا می ، کهخیشومی تقسیم می شودبه دو بخش دهانی و حلق
یی آن که د. بخش پیشین کام که استخوانی است، سخت کام و بخش انتهاگردن
ده نرم کام وزبان کوچک )مالز( با هم پرنامیده می شود. ماهیچه ای است، نرم کام
1articulation که از واژه التینarticulare .به معنای شمرده ادا کردن گرفته شده است
4
اگر این پرده باال برود، هوا از راه دهان خارج می را تشکیل می دهند.2کامی
وقتی هم که این پرده پایین یا باز گردد. در این حالت آواهای دهانی تولید می شوند.
باشد، جریان هوا به داخل حفره خیشومی فرستاده می شود. در این حالت آواهای
خیشومی شکل می گیرند.
حفره دهانی شکل و حجم از لحاظ حجم و شکل تغییر نمی کند، اما حفره خیشومی
آرواره پایینی و زبان تغییر یابد. شکل و حجم حلق نیز می تواند با حرکات لب ها،
زبان به جلو و عقب ، که خود موجب حرکت حنجره به باالبدنه به واسطه حرکت
دسی بل، 81یابان های شهرهای بزرگ بیش از دسی بل، سروصدا در خ 61
دسی بل و 131احساس درد در گوش دسی بل، آستانه 121صدای نزدیک رعد
می باشد. 3دسی بل 181متری 45صدای سفینه فضایی در فاصله
ما در گفتار خود از آواهایی با نیروی متفاوت استفاده می کنیم. این امر به شرایط
دارد؛ افرادی که به هم نزدیکند و کسانی که با هم فاصله برقراری ارتباط بستگی
دارند باید واژه ها را با بلندی متفاوتی تلفظ کنند. تلفظ بلندتر می تواند بازتاب دهنده
واکه های بی تکیه ضعیف تر )آهسته( و واکه های معمواًل احساسات گفتار باشد.
تکیه دار قوی تر )بلند( هستند.
آواهای گفتار در هزارم ثانیه یا لطو آوا گفته می شود. لزمان طوبه تداوم آوا در
میلی ثانیه اندازه گیری می شود. در برخی زبان ها مانند انگلیسی، آلمانی،
فرانسوی و چکی واکه های کوتاه و بلند از هم متمایز هستند. در زبان روسی واکه
تکیه دار در [а]رتیب طول های تکیه دار از واکه های بدون تکیه بلندترند. بدین ت
باشد. درحالی میلی ثانیه 151که با سرعت طبیعی تلفظ شده، می تواند садواژه
میلی ثانیه و طول نخستین واکه در сады 111طول نخستین واکه در واژه که
ثانیه است.میلی садовод 51واژه
3 د پاره نشود.توپچی ها و خمپاره اندازها باید هنگام شلیک گوش های خود را بگیرند، تا پرده صماخ بر اثر فشار شدی
اییل درآمد. آن ها رواقع در فلسطین در ساحل شمالی بحرالموت، که به تصرفقوم بنی اس« اریحا»در انجیل حکایتی آمده است درباره شهر ی اسراییل دورتادور شهر را محاصره کردند، اما ساکنین شهر دروازه را بسته بودند و دیوارهای شهر نیز بلند و مستحکم بود. آنگاه روحانیون بن
تاب نیاوردند و فروریختند. اریحا دستور دادند تا سربازان با شیپورهای جنگی کوچک در درون تمام شیپورها بدمند و بلند فریاد بزنند. دیوارهای ی گیرد.( برای افرادی که با صدایی بلند و گوش خراش فریاد می زنند، از همین جا نشات ماریحا)شیپور « труба иерихонская»اصطالح
12
یعنیو پس زمینه آواست، که از طریق طیف آن، طنین آوا ویژگی منحصر به فرد
نسبت میان نواخت اصلی و تکمیلی مشخص می گردد.
، مرتعش می شود را دوباره بکشیم و بعد رها کنیمآلت موسیقی اگر سیم کشیده شده
و آوا تولید می گردد. اگر وسط سیم را ثابت نگه داریم و باقی بخش ها را وادار به
ی را خواهیم شنیدف که دو برابر بلندتر از نواخت اصلی سیم ارتعاش کنیم، آوای
است؛ در واقع بسامد نوسانات نیمه سیم دو برابر بیشتر از کل آن می باشد. اما
به جز نوسان اصلی کل سیم مرتعش می شود؛ ،وقتی وسط سیم را ثابت نگه نداریم
الوه بر نواخت هم دو نیمه آن و هم بخش های چهارم، هشتم و ... . در نتیجه ع
اصلی نواخت هایی وجود دارند، که توسط نوسانات بخش های مختلف سیم شکل
نامیده می شوند. ورتنُا یا ینواخت های فرعگرفته اند. این نواخت ها
ی این است، که بسامدشان همواره چندین برابر فرعویژگی اصلی نواخت های
111بسامد نواخت اصلی بیشتر از بسامد نواخت اصلی است. برای مثال اگر
و ... هرتز ایجاد 411، 311، 211ی با بسامد فرعهرتز باشد، نواخت های
یایجاد شده در دامنه نوسان ضعیف تر فرع. هرچه نیروی نواخت های خواهند شد
(.5)نک. تصویر باشد، بسامد بیشتر است.
یا ی ممکن است در نتیجه تشدید فرعنسبت دامنه نواخت اصلی و نواخت های
تضعیف برخی از آن ها در تشدید کننده تغییر کند.
به اجسام توخالی مانند اتاق خالی، صدف دریایی، بدنه چوبی تشدید کننده حجیم
ارگ گفته می شود. هر تشدید کنده حجیمی از شکل و حجم و شیپورگیتار و
متناسب با آن از بسامد نواسانات خاص خود برخوردار است. اگر در نزدیکی
دید کننده آوایی با بسامد برابر با با بسامد تشدید کننده تولید شود، چندین برابر تش
ناشی از این آوا در نتیجه نوسانات واکنشی ی بلندتر خواهد شد؛ زیرا نوسانات هوا
گفته می تشدید )رزونانس(دیواره های تشدید کننده تقویت می شوند. به این پدیده