สมัยล้านนา หรือ เชียงแสน, สุโขทัย, อยุธยา

สมยัล้านนา หรอื เชยีงแสน(ราวพุทธศตวรรษท่ี ๑๘-๒๓) ศิลปะเชยีงแสนมคีวามเก่ียวพนักับศาสนาพุทธ นิกายเถรวาท เป็นศิลปะท่ีได้รบัอิทธพิลจากศิลปะพมา่ สมยัราชธานีพุกาม

ประติมากรรมรุน่แรก เป็นพระพุทธรูปท่ีมลัีกษณะคล้ายกับพระพุทธรูปแบบปาละของอินเดียผ่านมาทางพุกามของพมา่

รุน่ท่ี ๒ เป็นแบบท่ีมอิีทธพิลของศิลปะสโุขทัยเขา้มาปน

สถาปัตยกรรมเจดียล้์านนาแบง่ออกได้เป็น 2 สายใหญ่ๆคือสายเจดียท์รงปราสาทและสายเจดียท์รงระฆงัสายเจดียท์รงปราสาท เจดียท์รงปราสาทแบบล้านนา ววิฒันาการเริม่ราวพุทธศตวรรษท่ี ๒๑ และนิยมเรื่อยมาจนกระทัง่อาณาจกัรล้านนาเสื่อมอำานาจราวพุทธศตวรรษท่ี ๒๒ เป็นงานท่ีสบืทอดมาจากสมยัหรภิญุชยั

สำาหรบัพระเจดียท์รงระฆงัมท่ีีมาจากลังกา ในล้านนารบัมา 2 ทางคือจากพุกามและจากสโุขทัยแต่สว่นใหญ่จะเป็นแบบท่ีได้รบัอิทธพิลมาจากสโุขทัย สว่นมากองค์พระเจดียเ์ป็นทรงกลมแบบลังกา

สโุขทัยในสมยัสโุขทัยนี้ได้ติดต่อรบัพุทธศาสนาลัทธเิถรวาทนิกายลังกาวงศ์มาจากเกาะลังกา เหตนุัน้อิทธพิลของศิลปะลังกาจงึมต่ีอศิลปะสโุขทัยบา้ง แต่สว่นมากมอียูใ่นสถาปัตยกรรมยิง่กวา่ประติมากรรม

ประติมากรรมในสมยัสโุขทัย ชอบสรา้งพระพุทธรูป ๔ อิรยิาบถ คือ นัง่ นอน ยนื เดิน โดยประดิษฐานไว้บนด้านทัง้ 4 ของแท่นเหล่ียมขนาดใหญ่

ในสมยัสโุขทัยมกีารทำาเครื่องถ้วยชามด้วยดินเผาเคลือบท่ีเรยีกวา่เครื่องสงัคโลก ซึ่งคงได้รบัแบบอยา่งมาจากชา่งจนีและชา่งขอม 

สถาปัตยกรรมพระเจดียแ์บบสโุขทัยอาจแบง่ออกได้เป็น ๓ แบบคือ

๑. เจดียแ์บบสโุขทัยแท้ท่ีเรยีกวา่เจดียท์รงยอดดอกบวัตมูหรอืเจดียพุ์ม่ขา้บณิฑ์ ทำาฐานเป็น ๔ เหล่ียม ๓ ชัน้ ตัง้ซอ้นกันขึ้นไปแล้วถึงองค์เจดียเ์หล่ียมยอ่มุม ยอดเป็นทรงพุม่ขา้วบณิฑ์ หรอืรูปดอกบวัตมู

๒. เจดียท์รงกลมแบบลังกาหรอืทรงระฆงั คงได้รบัอิทธพิลมาจากเกาะลังกาพรอ้มกับพุทธศาสนานิกายลังกาวงศ์ 

๓. เจดียท์รงปราสาทยอด คือเจดียท่ี์มฐีานและองค์ระฆงัสงูทำาเป็นสีเ่หล่ียม

อยุธยา

ประติมากรรมรูปพระโพธสิตัวใ์นยุคนี้ ทำาแต่รูปพระศรอีารยิเมตไตรยเท่านัน้ สำาหรบัพระพุทธรูปปูนป้ันและดินเผาสมยัอยุธยาก็ยงัคงมอียูเ่ชน่เดียวกับในศิลปะแบบอ่ืนๆ พระพุทธบาทสรา้งมลีายจำาหลักอยา่งงดงาม

จติรกรรมมกีารเขยีนภาพจติรกรรมฝาผนังบนผนังโบสถ์และวหิารเรื่องราวท่ีเขยีน มกัเป็นภาพพุทธประวติั ชาดก

สถาปัตยกรรม

ศิลปะอยุธยาตอนต้นนิยมสรา้งปรางค์เป็นประธานของวดั โดยมลัีกษณะปรางค์เลียนแบบเขมรศิลปะอยุธยาตอนกลางนิยมเจดียท์รงลังกาแบบสโุขทัยแทน ปรางค์แบบเขมรศิลปะอยุธยาตอนปลายนิยมสรา้งพระเจดียย์อ่มุมไมส้บิสองเป็นลักษณะเฉพาะของสถาปัตยกรรมอยุธยา