Θεωρητικό υπόβαθρο

Μαρία Γκουντοφμα, Υπ.Δρ.

Δρ. Μαρία Κουκλατζίδου

Η εκπαίδευςθ κα πρζπει να είναι γενικι και κακολικι, πρακτικι, ευρθματικι και να επικεντρϊνεται τόςο ςτθ ςχολικι και οικογενειακι όςο και ςτθν κοινωνικι ηωι. Πρζςβευε ότι «ο ςχολικόσ κιποσ κα πρζπει να είναι αναπόςπαςτο τμιμα κάκε ςχολείου, μζςα ςτον οποίο τα παιδιά κα μποροφν να περνοφν ανζμελα τον ελεφκερό τουσ χρόνο παρατθρϊντασ τα δζντρα, τα λουλοφδια και τα βότανα και μακαίνοντασ να τα εκτιμοφν». (Sealy, 2001)

John Amos Comenius (1592–1670)

Ο Ρουςςϊ επζμενε να τονίηει το πρόβλθμα ότι οι δάςκαλοι διδάςκουν ςτα παιδιά για τα πράγματα και όχι τα πράγματα. Απευκυνόμενοσ ςτουσ δαςκάλουσ ζλεγε: «Νομίηετε ότι διδάςκετε τον αλθκινό κόςμο, ωσ ζχει. Ωςτόςο οι μακθτζσ ςασ μοιάηουν να μακαίνουν μόνο μζςα από ζνα χάρτθ». Ζδινε ιδιαίτερθ ςθμαςία ςτον ςθμαντικό ρόλο τθσ φφςθσ ςτθ ηωι του ανκρϊπου και υποςτιριηε ότι θ φφςθ είναι ο μεγαλφτεροσ δάςκαλοσ ςτθ ηωι ενόσ παιδιοφ, κακϊσ οι γνϊςεισ που προςφζρει κζτουν τισ βάςεισ για τθ μετζπειτα μακθςιακι πορεία του παιδιοφ (Sealy, 2001).

Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)

Πίςτευε ςτθ ιςορροπία μεταξφ κεωρίασ και πράξθσ και υποςτιριηε το ςυντονιςμό τριϊν ςτοιχείων: χζρια, καρδιά, μυαλό. «Οι μακθτζσ εντοπίηουν πρϊτα όλα τα αντικείμενα μζςα ςτθν τάξθ, τα παρατθροφν και ονομάηουν το κακζνα ξεχωριςτά. Όταν αυτι θ διαδικαςία ολοκλθρωκεί, τουσ πθγαίνουμε ςτον κιπο, ςτα λιβάδια και ςτα δάςθ, όπου κακοδθγοφνται ϊςτε να παρατθριςουν αντικείμενα με περιςςότερθ λεπτομζρεια: τισ ιδιότθτζσ τουσ, τισ μόνιμεσ, τισ μεταβλθτζσ, τισ γενικζσ και τισ ειδικζσ, τθν επίδραςθ που ζχουν ςτο περιβάλλον τουσ, τισ λειτουργίεσ, το πεπρωμζνο τουσ» (Green, 1969).

Johann Heinrich Pestalozzi (1746-1827)

«Ο μακθτισ κα κατανοιςει ολοκάκαρα το χαρακτιρα των πραγμάτων, τθσ φφςθσ, του κόςμου που τον περιβάλλει εάν βλζπει και μελετά μζςα ςτθ φυςικι τουσ ςχζςθ και ςφνδεςθ… τα αντικείμενα που είναι πιο κοντά και ςε ςτακερι ςφνδεςθ με αυτόν… ςτο πιο κοντινό του περιβάλλον… ο κιποσ, το αγρόκτθμα, το λιβάδι, το χωράφι, το δάςοσ, θ πεδιάδα… Η διδαςκαλία πρζπει να ξεκινά από το κοντινό, το οικείο και γνωςτό και να προχωρά ςτο λιγότερο κοντινό και λιγότερο γνωςτό… Παραχωροφμε χϊρο και χρόνο ςτα νεαρά φυτά και ηϊα, επειδι γνωρίηουμε ότι, ςφμφωνα με τουσ νόμουσ που υπάρχουν μζςα ςε αυτά, κα αναπτυχκοφν ςωςτά και κα μεγαλϊςουν καλά. τα νεαρά ηϊα και φυτά προςφζρεται θ ανάπαυςθ και αποφεφγονται αυκαίρετεσ επεμβάςεισ ςτθν ανάπτυξι τουσ, επειδι είναι γνωςτό ότι θ αντίκετθ πρακτικι κα διαταράξει τθν εξζλιξθ και τθν υγιι ανάπτυξι τουσ. Όμωσ, το νεαρό ανκρϊπινο ον εκλαμβάνεται ωσ ζνα κομμάτι κεριοφ, ζνα κομμάτι από πθλό που ο άνκρωποσ μπορεί να διαμορφϊςει ςε ό, τι κζλει» (Froebel, 2005).

Friedrich Froebel (1782-1852)

«Η εκπαίδευςθ είναι θ ίδια θ ηωι»

Οι κιποι αναπαριςτάνουν τισ ςυνκικεσ τθσ ηωισ μασ, βοθκοφν ςτθν απόκτθςθ γνϊςεων και ςτθν εφαρμογι τουσ, προςφζρουν εμπειρίεσ ηωισ. Μζςα ςε ζνα κιπο μπορεί κανείσ να παρατθριςει και να μελετιςει όλα τα δεδομζνα τθσ φφςθσ, από τθ δθμιουργία τθσ ηωισ μζχρι το κάνατο (Dewey, 1944).

John Dewey (1859–1952)

Θεωροφςε το φυςικό και το αγροτικό περιβάλλον ςθμαντικά πεδία εκπαίδευςθσ και για το λόγο αυτό επζκτεινε τθ διδαςκαλία εκτόσ ςχολικϊν αικουςϊν. υνζδεςε τουσ ςχολικοφσ κιπουσ με τθν οικονομία, κακϊσ κεωροφςε ότι οι κιποι οδθγοφςαν ςε μερικι αυτάρκεια, ειδικά ςε περιοχζσ όπου υπιρχε κρατικι υπο-χρθματοδότθςθ (Aggarwal, 1985).

Mahatma Gandhi (1869–1948)

Πίςτευε ότι οι ςχολικοί κιποι βοθκοφν ςτθν ανάπτυξθ τθσ υπομονισ και τθσ υπευκυνότθτασ, τθσ θκικισ και των αξιϊν, ενϊ παράλλθλα βοθκοφν τουσ μακθτζσ να εκτιμοφν τθ φφςθ και να αναπτφςςουν κοινωνικζσ δεξιότθτεσ (Montessori, 1964).

Maria Montessori (1870–1952)

Ο ςχολικόσ κιποσ είναι πεδίο βιωματικισ μάκθςθσ ςτο οποίο τα παιδιά αποκτοφν πρακτικζσ εμπειρίεσ και καταςκευάηουν νζα γνϊςθ, δεξιότθτεσ και αξίεσ. Η νζα γνϊςθ αποτελεί κοινωνικό καταςκεφαςμα προερχόμενο μζςα από τθν αλλθλεπίδραςθ τθσ πρότερθσ γνϊςθσ με νζεσ εμπειρίεσ ςτο φυςικό περιβάλλον και ςυηθτιςεων με ςυμμακθτζσ και εκπαιδευτικοφσ (Vygotsky, 1978). υνεχιςτζσ των ιδεϊν του Vygotsky είναι και οι Bruner (ευρετικι-ανακαλυπτικι κεωρία μάκθςθσ) και Bandura (κοινωνικογνωςτικι κεωρία, αυτοαποτελεςματικότθτα).

Lev Vygotsky (1896 – 1934)

Τποςτθρικτισ τθσ βιωματικισ μάκθςθσ (experiential learning), ανζπτυξε ζνα μοντζλο τεςςάρων ςθμείων: 1. Χειροπιαςτι εμπειρία 2. Παρατιρθςθ και αναςτοχαςμόσ τθσ εμπειρίασ 3. χθματιςμόσ αφθρθμζνων εννοιϊν 4. Δοκιμαςία και ζλεγχοσ των νζων εννοιϊν

David Kolb (1939 - )

Ανζπτυξε τθ κεωρία τθσ πολλαπλισ νοθμοςφνθσ, υποςτθρίηοντασ ότι: 1. Όλοι ζχουν ζνα ςυνδυαςμό των ειδϊν νοθμοςφνθσ. 2. Όλοι μποροφν να αναπτφξουν τισ νοθμοςφνεσ τουσ ςε επαρκζσ επίπεδο, με ενκάρρυνςθ, εμπλουτιςμό και κατάλλθλθ κακοδιγθςθ. 3. Οι νοθμοςφνεσ ςυνεργάηονται. Πάντα αλλθλεπιδροφν μεταξφ τουσ. 4. Καμιά νοθμοςφνθ δεν μπορεί να υπάρξει μόνθ τθσ. Οι 9 νοθμοςφνεσ είναι: γλωςςικι, λογικομακθματικι, κιναιςκθτικι, μουςικι, χωροταξικι, διαπροςωπικι, ενδοπροςωπικι, υπαρξιακι, νατουραλιςτικι, ςυναιςκθματικι (Gardner, 1999).

Howard Gardner (1943-)

Όριςε τθ ςυναιςκθματικι νοθμοςφνθ ωσ τθν ικανότθτα να αναγνωρίηει κανείσ τα δικά του ςυναιςκιματα, να τα κατανοεί και να τα ελζγχει. Είναι επίςθσ θ ικανότθτα να αναγνωρίηει και να κατανοεί τα ςυναιςκιματα των ανκρϊπων γφρω του και να μπορεί να χειρίηεται αποτελεςματικά τόςο τα δικά του ςυναιςκιματά του όςο και τισ διαπροςωπικζσ του ςχζςεισ. Η ςυναιςκθματικι νοθμοςφνθ ζχει πζντε διαςτάςεισ/ςτοιχεία: τθν αυτοεπίγνωςθ, τθν αυτορρφκμιςθ, τα κίνθτρα ςυμπεριφοράσ, τθν ικανότθτα ςτισ ςχζςεισ με τουσ άλλουσ και τθν ενςυναίςκθςθ. (Goleman, 1995).

Daniel Goleman (1946-)

Σο κοινωνικό-οικολογικό μοντζλο προτείνει ότι ζνα παιδί ηει ταυτόχρονα ςε τρία επίπεδα εμπειρίασ: 1. το φυςιολογικό-ψυχολογικό περιβάλλον του ςϊματοσ-

πνεφματοσ 2. το κοινωνιολογικό περιβάλλον των διαπροςωπικϊν

ςχζςεων και των πολιτιςμικϊν αξιϊν 3. το φυςιογραφικό τοπίο των χϊρων, των αντικειμζνων, των

ανκρϊπων, των φυςικϊν και ανκρωπογενϊν ςτοιχείων.

Η μάκθςθ επιτυγχάνεται αβίαςτα με τθν εξιςορρόπθςθ μεταξφ του κλειςτοφ ελεγχόμενου ςχολικοφ περιβάλλοντοσ και τθσ εναςχόλθςθσ με τον ςχολικό κιπο ςτο εξωτερικό περιβάλλον.

Moore &Young (1978)

Βιβλιογραφία Aggarwal, J. C. (1985). Theory and principles of education. New Delhi: Vikas Publishing

House Pvt. Ltd. Dewey, J. (1944). Democracy and Education. New York: The Free Press. Froebel, F. (2005). The Education of Man, μτφρ. N. Hailmann. (International Education

Series (D. Appleton and Company), V. 5.), Dover Publications. Gardner, H. (1999). Intelligence reframed. New York: Basic Books. Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence. New York: Bantam Books Green, J. A. (1969).The educational ideas of Pestalozzi. New York: Greenwood Press. Moore, R. &Young, D. (1978). ‘Childhood outdoors: towards a social ecology of the

landscape’, in I. Altman &J. Wohlwill (eds), Human Behavior and Environment 3: Children and the Environment, 83–130, New York: Plenum Press.

Montessori, M. (1964). The Montessori Method. New York: Schocken Books. Sealy, M.R. (2001). A garden for children at Family Road Care Center. Graduate faculty

of Louisiana State University and Agricultural Mechanical College: School of Landscape Architecture (unpublished Master’s thesis).

Vygotsky, L. S. (1978). Mind in society: The development of higher psychological processes. Cambridge, MA: Harvard University Press.

Υποχρεωτικθ δραςτηριότητα Καταγράψτε τον ςκοπό και τουσ ςτόχουσ υλοποίθςθσ ενόσ περιβ. προγράμματοσ ςχολικϊν κιπων, τεκμθριϊνοντασ τουσ ανάλογα με τθν θλικία, τα αντικείμενα διδαςκαλίασ, τισ ανάγκεσ των μακθτϊν που ςυμμετζχουν. Προαιρετικθ ςυζθτηςη ςτο φόρουμ Εντοπίςτε τα ςθμεία ωσ προσ τα οποία διαφοροποιοφνται οι ςτόχοι ενόσ προγράμματοσ ςχολικϊν κιπων ανάλογα με τθν θλικία των μακθτϊν (π.χ. ςε μακθτζσ α-β δθμοτικοφ ςε ςχζςθ με μακθτζσ ε-ςτ δθμοτικοφ).

Δραςτηριότητεσ ενότητασ

Αναφορά Δημιουργού – Παρόμοια Διανομή CC BY SA

Επιηπέπεηαι η αναπαπαγωγή, ανάμειξη, ηποποποίηζη και δημιοςπγία πάνω

ζηο πεπιεσόμενο ηος εγγπάθος ακόμη και για εμποπικούρ ζκοπούρ, με ηην

πποϋπόθεζη να αναθέπονηαι οι ζςγγπαθείρ και να ςπάγονηαι οι νέερ

δημιοςπγίερ ςπό ηοςρ ίδιοςρ όποςρ.