This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
The Official Organ Democratic Party of Kurdistan - I ran
سوئێد، ئاماده کرابوو نیشانی بەشداربووان درا.له درێژه ی سمیناره که دا سێ خاتوونی شارەزا له بواری ده روونی و پزیشکی بەڕیزان: کەژاڵ ئەحمەدی سلێمانی ڕاوێژکاری کۆمەاڵیەتی، زێنەب کاواک ناسراو خۆیان باسه کانی فەتحی سۆزان دوکتور و کۆمەاڵیەتی ڕاوێژکاری هێڤی بە
پێشکه ش کرد که پێوه ندی به ساڵمه تی ده روونی ژنانه وه هه بوو. چۆنیەتی و نەخۆشی جۆری چەندین لە باسێکی سلێمانی ئەحمەدی کەژاڵ تووش بوون و هەروەها چارەسەریەکانی کرد. هێڤی سەبارەت بە سەفەری خۆی بۆ کوردستان و یارمەتی کردن بە هاوواڵتییە ئێزیدیەکان و دوکتور سوزان فەتحی
باسێکی تێروته سه لی له سه ر نه خۆشییه کانی ژنان پیشکەش کرد.بەشی کۆتایی سیمینار سپاسنامەی کۆمیتەی ئامادەکاری کۆڕو سمینارەکان
لەالیەن کوێستان بابایی خوێندرایەوە.
ناسنامەی توخمی سەرەکیترین وەک زمان ئەگەر نەتەوایەتی ناسراوە ئەوا بۆ گەلی کورد نیشانە و هێمایەکیش لە ڕەوتی مێژووی پڕهەوراز و نشێوی بووە بۆ »بوون« و ئەستۆی کەوتۆتە زیاتر زمانە ئەم پاراستنی ئەرکی خۆی و الیە الیە لە وپۆکانییەوە، لق هەموو بە زارەکی ئەدەبی حەکایەتی دایکان بۆ مندااڵن ڕا بگرە تا شینگێڕی و شەڕەفڕی کیژان و کوڕان و بەیت و باو و بەند و حەیران و... لە بەرامبەر بە کورد. نەتەوەی لە سەروەرییەی پڕ خۆڕاگرییە ئەم درێژایی سەدان ساڵ بگرە زیاتریش، دەسەاڵت واتە نەتەوەی فیزیکی و ڕۆحی گەلی کورد درێغی تواندنەوەی بۆ لە هیچ کۆششێک بااڵدەست نەکردووە، بێگۆمان حەوجێ بە کوتن ناکا سەدان نموونەی کوشت و بڕ و قەاڵچۆ فیزیکییانە و کردەیی حەولە چەشنە ئەم بەاڵم هاتووە بەسەریا کە نەهامەتی و نەیانتوانیوە کورد لە ناو بەرن و تەنانەت زۆر جار دژکردەوەیەکی وایان لە خۆیان نیشان داوە کە لە ئاکامدا بە زەرەری دەسەاڵتدا شکاوەتەوە هەر بۆیە لەم سەردەمی مۆدێرنیتەیەدا دەسەاڵت بە چەک و چۆڵی نوێی میدیایی )ماهوارە، تەلویزیۆن، ڕادیۆ، ملمالنییەکی کوردە، فەرهەنگی ئاسیمیالسیۆنی خەریکی و...( ڕۆژنامە ئینترنێت، فەرهەنگی بە نهێنی و ئاشکرا لە نێوان دەسەاڵت و نەتەوەی کوردا ئێستا لە هەموو
کاتێک بە هۆی ئەم ئامرازانە دێتە بەر چاو.دەسەاڵت کە ئەوەیە وێدرابێتەوە ئاوڕی کەمتر- زۆر ڕەنگە کەمتر- ئەوەی لە مەبەست. کردۆتە مندااڵنی ئەدەبیاتی و فەرهەنگ نابەرهەست بەشێوەیەکی پاوانخواز زمانی بەتایبەتی بەهۆی سیستمێکی دیکتاتۆر و ڕۆژهەاڵتی کوردستان زگماکی زمانی بە خوێندن لە هەمیشە وەک کورد مندااڵنی بڤەیە، هەر کوردی دوو لە سەر ئەم سیستمە ئیدئۆلۆژی کوتەنی ناسرباباخانی مامۆستا بێ بەشن. بنەمای زڕە ناسیۆنالیستی فارس و شیعەگەرێتی دامەزراوە و واڵتێکی فرەنەتەوە و فرەکەلتوور وەک ئێران وەک یەکەیەکی گشتی چاو لێدەکا نەک واڵتێکی پێکهاتوو گوێ پشت یەکجارەکی بە تری نەتەوەکانی بە گشتی و پاژە جۆربەجۆرەکان لە خستووە. هەرچەند دیارە بە هۆی ئیرادە و ویستی هەندێ ڕووناکبیر و نووسەر، تاقمێکی سنوردار کتێب و نامیلکەی جۆراوجۆر چاپ دەبێ کە زۆربەیان لە باشوور چاویان دەپشکوێ و زۆر جاران هەر ناگاتە ڕۆژهەاڵت، بەاڵم بەداخەوە لە بواری دیسان نییە. بوونی بەشە ئەم دەڵێی هەر و نەکراوە هیچ هەر مندااڵندا ئەدەبی بەداخه وه به شێک له نووسەرانی ئێمە بە چاوێکی سووکەوە سەیری ئەدەبی مندااڵن دەکەن و هەردەڵێی خۆ لە قەرەی ئەم ژانرەدان ئاستی کەسایەتییان دادەبەزێنێ! زۆر جاران بە هۆی تابیەتمەندیەکانی ئەدەبی مندااڵن لە سەرووی هەمووان ئەم زمانە تایبەتە و سەمبولیکەی کە هی ئەم چەشنە ژانرەیە، پەیام و مەبەستە کۆمەاڵیەتی و
یه کیه تیی ژنانی دێموکراتی کوردستان به بۆنه ی هاتنه وه ی 25 ی ژنان دژی تیژیی توندو به ره نگاربوونه وه ی جیهانیی ڕۆژی نۆڤامبر،
سمینارێکی پێکهێنا.به به شداریی سه رماوه ز 4ی سێشه ممه ، ڕۆژی که سمیناره ئه و کوردستان، دێموکراتی حیزبی پێشمه رگه کانی کادرو له که س ده یان مێوان و کۆمه ڵێک کوردستان و دێموکراتی ژنانی یه کیه تیی ئه ندامانی ڕاگرتنی ساتێک به به ڕێوه چوو، کۆیه مه ده نییه کانی شاری رێکخراوه بێده نگی بۆ ڕێزگرتن له یادو بیره وه ریی قوربانیانی گیانبه ختکردووی
ده ستی توندو تیژی ده ستی پێکرد.مه حموودی، شلێر سمیناته دا ئه و به رنامه کانی سه ره تای له به ڕێوه به ری به رنامه که باسێکی له سه ر ئه و بۆنه یه و توندوتیژی دژی
ژنان پێشکێش کرا.سیاسیی ده فته ری په یامی سمیناردا کاری دیکه ی بڕگه یه کی له کۆمیته ی ئه ندامی مه عزووری، خه دیجه له الیه ن بۆنه یه وه به و حیزب
ناوه ندیی حیزب خوێندرایه وه .له بڕگه یه کی دیکه ی ئه و سمیناره دا پەیامی کۆمیتەی بەڕێوەبەریی بێگه رد له الیه ن بۆنه یه بەو کوردستان دێموکراتی ژنانی یەکیەتیی
عه لیپووره وه خوێندرایه وه . له بڕگه ی سه ره کیی کاری سمیناره که دا کوێستان فتووحی، ئه ندامی کۆمیته ی ناوه ندی باسێکی له ژێر ناوی جۆره کانی توندوتیژی دژی ژنان
له کۆمه ڵگه ی ئێران و کوردستان دا پێشکێش کرد.ئاشکرای پێشێلکردنی وه ک توندوتیژیی باسه که ی دا له کوێستان مافی مرۆڤ ناوبردو به ئاماژه یه کی کورت به جۆره کانی توندوتیژی له توندوتیژییه شاراوه کانی له ئێستادا؛ باسی له ڕابردوو و کوردستان، پاراستنی پاساوی به بڤه بوون و به هۆی که کرد کۆمه ڵگا نێو
حورمه ت و ئابرووی خێزان که متر ده نگی لێ ده ردێ و ده بینرێ و که متر به دواداچوونی بۆ ده کرێ .
به ئێران کۆمه ڵگای که ئه وه ی سه ر خسته تیشکی هه روه ها ژنان دژی توندوتیژی »ژن ئازار«ه ، کۆمه ڵگایه کی کوردستانیشه وه بۆته ئایینه وه عورف و الیه ن له پێدرانی ره وایی به رده وامی و به هۆی نۆڕمێک له ژیانی کۆمه اڵیه تی و ته نانه ت زۆرێک له ژنان به به شێك ژیان
و چاره نووسی ژن بوونی خۆیانی ده زانن. په ڕژایه سه ر جۆری باسه که ی دا ته وه رێکی له کوێستان فتووحی گوتی ژن و پرسی هه مبه ر له ئیسالمی کۆماری ره فتاری سیاسه ت و توندوتیژیی ئیسالمی کۆماری به ڕێوه به ریی قانوونه کانی سیاسه ت و دژی ژنانی له سێ به ستێنی خێزان، کۆمه ڵگاو حکومه ت نهادینه کردوه و
ژنان له زۆربه ی مافه کانیان بێبه ش کراون.چه ند تێ بینیی سه رنج و به رباسی هاتنه دوای باسه شایانی
له کورته یه ک خۆشه پێمان سه ره تا له یالخ: عه لی بکه یت؟ باس بۆخوێنه رانمان خۆتت هونه ریی ژیانی
له که یه وه به جیدیی چاالکیی ئه ده بیت ده سپێکردوه ؟ــۆی ئــەو بــە هـ ــیــمــەوە ــەمــەنــی 1٣-14 ســاڵ لــە ت ــەر هـکتێبەکوردیانەی لە ماڵماندا هەبوون، بە خوێندنەوەی کوردی کوردستانی بۆ و تایبەت چوارێنەکانی خەیام بە ڕاهاتووم و گۆڤاری سروە بە دواتر تێکردووم. کار زۆریــان هەژار دواتریش بە مەهاباد ئاشنا بووم. ساڵی 8٦ کۆمەڵە شێعرێکم بە ناوی »یەکەم ئەوین و دوانیشتمان« لە چاپ دا و ئێستاش دووهەم بەرهەمم ناردووە بۆ ئیزننامەی ئیڕشاد بە ناوی » منیش ڕادێم بە بێتۆیی«. ناوەناوەش کاری وەرگێڕانی شێعر و کتێبیش دەکەم و ئێستاش ماوەیەکە لەسەر مامۆستا هەژار
دەنووسم.
جیاجیای بــواری چه ند له به رێزت له یالخ: عه لی شێعرو هۆنینه وه ی ــوو وه ک هه ڵسووڕی ئه ده بیاتدا وه رگێرانی ئه ده بی ولێکۆڵینه وه ی زمانی، به ڕای جنابت نووسه رێک ئایا گرێدراون؟ به یه ک ئه ده بییه کان ژانره
ده توانێ له چه ند بواردا سه رکه وتووبێ؟ئەدەبیات جیاواز، بیروهەستی لە ئاوێتەیەکە ژیان کە ژانرگەلی جۆراوجۆر لە ئاوێتەیەکە هونەریش بە گشتی و دنیا کە چاخەدا لەم تایبەت بە هەیە پێوەندیان پێکەوە کە لە بتوانێ نووسەرێکیش کە ئەوەی بچووک. دێیه کی بۆتە و توانایی بۆ دەگەڕێتەوە بێت سەرکەوتوو ــواردا ب چەند
تایبەتمەندییە تاکەکەسییەکانی خودی نووسەرەکە.عه لی له یالخ: وه کوو که سێک که ئه زموونی وه رگێرانی کاری له ده بینی وگرفتێک ئاسته نگ هه یه ،چ شێعرت به مه هه یه که وه رگێرانی ئایا بڕوات وه رگێرانی شیعر؟ مه به ستم شیعر! خودی له جه فاکردنه جار زۆر شێعر ئه وه یه یان به هۆی ناشاره زایی وه رگێڕه که یان جیاوازیی شێعرییه کان وه رگێڕانه جار زۆر فه رهه نگی و زمانی سه رکه وتوو نابیندرێت، جه نابت چۆن له م پرسه ده روانی؟وەرگێڕان بــەاڵم زۆرە گەلێک وەرگــێــڕان کــاری گرفتی جەفاکردن نییە لە دەق و بە کارێکی نەلواو و نەکراوی نازانم. شێعرگەلێک هەن کە چێژەکەیان لە بیچم و هێمی زماندایە، ئەوانە بەڵێ بۆ وەرگێڕان ناشێن، بەاڵم زۆربەی شێعرەکان تێگەیشتنی ئەمانەن:1- وەرگــێــڕان قۆناغەکانی نین. وەهــا
دۆزینەوەی وشە -2. دەقی سەرەکی لە تەواو و دروست پەند و زاراوەکــانــی هاوتا - کە شێوازی و دەســتــەواژە و هەڵبژاردنیان- شێوەی لەسەر دەبێت کاریگەری وەرگێڕان بە دەســتــەواژانــە و وشــە ئــەم پاراستنی و ڕاگوێستن -٣شێوەیەک کە کێش و مۆسیقای دەروونی و بیچم و هێمی شێعرەکە هەڵبگرێ. ئەگەر وەرگێڕانێک نەیتوانیوە سەرکەتوو لەم یەکێک لە بۆ گرفتێک کە بێت هۆکارەکەی دەگەڕێتەوە
سێ قۆناغەدا پێش هاتووە.
وه رگێڕان، مه سه له ی له سه ر هه ر له یالخ: عه لی وته یه ک هه یه که وه رگێڕان وا چاکتره که دوو الیه نه بێت. ئه ده بی هونه ری له ئێمه پێویسته که ڕاده یه به و یان گه النی دیکه له ریگه ی وه رگێرانه وه ئاشنا ببین،هه ر به و ڕاده یه ش بگره زیاتره ده بێ ئه ده ب و شێعری کوردییش به نه ته وه کانی دیکه بناسێنین.له م باره وه چه نده کار کراوه ؟ئەم دوو کارە لێک جودان و پێکەوە پەیوەست نین. هەست بە هیچ الوازییەک ناکەم لە بواری وەرگێڕان لە کوردی ڕا بۆ زمانێکی دیکە و پێم وایە تا ڕادەیەکی باشیش ئەم کارە کراوە
بە تایبەت لە کوردی ڕا بۆ فارسی.شێعریت. به رهه می خاوه نی به رێزت له یالخ: عه لی دووبه یتیت، دانانی به سه رقاڵی که ئه مه به تایبه تی نوێی شێوازی هۆگری شاعیران زۆربــه ی ئه مرۆکه له به رێزت وه کوو که سانێک نه هێنانه ی واز ئه م شێعرین، به یتی...هتد( دوو وه کوو)غه زه ڵ، کالسیکه کان قاڵبه له یان نه بوونیان له کردنه بۆشایی به هه ست به جۆرێک
هه ر ویست و حه زی خۆتانه ؟ یەکەم حەز و ویستی تاکەکەسی خۆمە و دووهەم لەبەر هەست بە بۆشایی کردن و سێهەمیش لەبەر ڕەچاوگرتنی ئەم خاڵە گرینگەیە کە: شێعر، چەشنی ئاوە کە سەرچاوەی ژیانە بیر نوێترین ناگونجێت. دیاریکراودا چوارچێوەیەکی لە و دەکرێ لە کۆنترین بیچمدا دەربکەوێ و کۆنترین بیرۆکەش دەتوانێ لە نوێترین بیچمدا وەڕێبکەوێ. بنەما سەرەکییەکانی شێعر بە بڕوای من ئەوانەن: بیر، هەست، خەیاڵ، زمان، بیچم کە ئەوانە دەسووڕینەوە بە دەوری شێعرێکدا و ڕادەی دوور و نزیکیان بە ناوەند لە هەر شێعرێکدا جیاوازە و کێش و مۆسیقا و قەریحە و ئەزموون بە مەودایەکی دوورتر دێنە تازە شێعریش تازەکرێنەوە بنەمایانە لەم هەرکام ئــاراوە.
دیسان لەگەڵ تواناییەکانی نووسەر.کومه اڵیه تییه کان تۆره له جار زۆر له یالخ: عه لی وه کوو فیسبووک، که هه ڵێکی ره خساندووه که به رهه می قه ڵه م به ده ستانی چینی تازه کارو الو بکه وێته به ردیده ی به کــورد نووسه ری هێندێک که ده بینین خوێنه ران. لێده کرێت گله ییان که ده نــووســن، شێعر فارسییش ئه یژن: ئێمه ره نگه به فارسی بنووسین به اڵم فیکریه تمان کوردییه و،هونه ر زمان ناناسێت و ته نانه ت ده مانهه وێت ئه وان)فارس( به گوێ ده نگی خۆمان له ریگه ی زمانه وه پاساو یان دروسته ؟ کارێکی به الوه ئه مه ت بگه ینین..
هێنانه وه یه و به سووک زانینی زمانی کوردییه ؟ڕۆبنێی ڕاستەوخۆ وەاڵمێکی ڕاشکاوانە بێ گەرەکت ناکرێ....بە ڕاستی کارێکی گرانە. هەم کەڵکی هەیە و هەمیش زیان، بەاڵم وا وێدەچێ کە زیانەکانی زیاتر بن. ئێستا تەنیا بە سەرچڵی ئاماژە بۆ کەڵک و زیانەکان دەکەم: دەکرێ بەم شێوەیە خێراتر دەنگی خۆمان بە درواسێکان ڕابگەیێنین کە هەڵبەت ئەوە وریایی و لێزانی و زاڵبوونێکی زۆری پێدەوێ ئاگاداربوون تایبەت بە و دا زمانەکە دوو هــەر ســەر بە لە تۆ خوێندنەوەی چۆنێتی و خۆت نەتەوەی خواستی لە ئەمانەن:1- زیاترە کە زیانەکانی بەاڵم بیانییەکانەوە. الیەن زمانەکەی خۆت پشتگوێ دەخرێ.2- ڕەنگە ئەم کارەی تۆ ئەم دەکرا کە وەڕێبخا بیانیدا زمانی لە ئەدەبی شەپۆلێکی شەپۆلە بۆ زمانەکەی خۆت بێت.٣- ئاستی فام و مشووری بەو و ــەزێ دادەبـ خــۆت گەلەکەی نیشتمانی و نەتەوەیی ڕادەیــەش ئی گەلەکەی تر وەسەر دەخــەی....جــاری وا هەیە و دەخــات وەپــاش زیانەکە کەسێ زۆرە هێندە قازانجێک جاری واشە ئەم قازانجە هێندە بچووکە کە بە نیوەزیانێکیش و بکەین مێژوویش هەڵسەنگاندنێکی دەتوانین دەبژێردرێ. بپرسین ئایا تا ئێستا بە فارسی و عەڕەبی نووسینی کوردان
کەڵکێکی ئەوتۆی لێکەوتۆتەوە؟
بیر وه خه ریکی ماوه یه که به رێزت له یالخ: عه لی ئه ده بی زمانی کردنه وه ی شێ و هێنانه وه ولێکۆلینه وه
وهونه ریی مامۆستا هه ژاری مۆکریانیت، چ شتێک بۆته ئه م خۆ ماندووکردنه ، یان چ که موکوریه ک له هۆکاری له به رچاوگرتنی به که ده بینی کوردیدا ئه مرۆی زمانی هه ژار، مامۆستا وه کوو که سانێک زمانوانی ژێرخانی
زمانی هەژار، چوارچێوەی پتوون و پتەوی ئێستای زمانی بەرتەسکی باسی و قسە گەلێک لەبەر هــەژار کوردییە. حیزبی و سیاسی پشتگوێ خراوە و وەبن سێبەری هەندێک کەسایەتی دیکە کەوتووە کە نە وەک ئەو شارەزای زمان و بڕوای بە ئەو. ئاستی دەگاتە نە شێعریان و بوون ئەدەب هەژار دەڵێن کەس هەندێک کەموکووڕییە. بێ هــەژار من ئەدیب بووە و شاعیر نەبووە یان هەژار شێعری الوازە یان ئەوانە بێ بنەمان، قسەی ئەوانە نییە، بەرز هەستی هەژار، چوارێنەکانی دەنا نەیانناسیوە و نەخوێندۆتەوە هەژاریان کە دەزانین و ئاشکرایە هەموومان بۆ خەییام هەژارانەی دەتوانێ نەبێت چۆن لێهاتوو کابرا خۆی شاعیرێکی ئەگەر نەبوونی لەبەر داخەوە بە بێت؟ لێهاتووی شێعر وەرگێڕی میدیا و مەدرسەی ئازاد و خۆماڵی ڕستە و وشە و قسەکانی هەژار نەکەوتوونە سەر زاری خەڵک و نەبوون بە زاراوە و بۆ دەخەمڵێنم هەم بۆ کوردستان وەک گوڵستان پەند. من
فێربوونی کوردی و هەمیش کوردایەتی.
شێعروئه ده بی پرسیار دوایین بۆ له یالخ: عه لی کوردستان دیکه ی پارچه کانی نیسبه ت به ــه اڵت رۆژهسه ره ڕای ئه و هه موو به ربه ست و له مپه رانه که له سه ر رێ قه ڵه می کوردی دا هه یه له ئیران، به رێزت چ له ئاستێکدا
ئه مڕۆژانه راپرسییه کی سه رپێییانه ی ده نگ له سه ر له مهاباد و ره نگی کۆماری ئیسالمی و ده نگ ئیمپراتۆری و نه ته وه یی گۆرانیبێژیی دنیای له ئاوازی کوردی و دوو الوی فارس، مه جازی و هه روه ها ژیانی رئیاڵی تاک و خه ڵکی هــه نــده ران و کــوردســتــان نێوخۆی لــه کـــورد پڕتاوی خێراو دژکرده وه یه کی و کاریگه ریی له ئاشکرایه ، و روون که ئــه وه ی لێکه وته وه . ته نانه ت ئیسالمیداو کــۆمــاری چــوارچــێــوه ی ئه و سیستمه دامه زرانی بناخه ی بڵێین ده کرێ له م گشتپرسییه کی به ســه ره تــاوه له سه قه ته چه شنه بێ به رنامه و به به رنامه و! نازانستییانه و داسه پاوانه ده ستی پێکرد، که هه ر ئه و کاتیش ــه ن گه لی کــوردو بــزووتــنــه وه ی خــاوه ن له الیرابردووی ئه م نه ته وه یه وه بایکۆت کرا. که واته به سه رنجدان به رابردوو و سیاسه ت و ئاکارو هه موو له ده بــێ ئیسالمی کۆماری ره فــتــاری گشتپرسی و راپرسی و کرده وه یه کی کۆماری چــاوه ڕوانــکــراو ئاکامێکی ئــه گــه ر ئیسالمیدا، به دی هات به شک بین، نه ک ئه م جۆره ئاکامه به رنامه بۆ داڕێژراو و چه شنه پیالنانه ییه . له م گــه وره بــوون و له باس نامه وێ ــڕه دا دێ چه ند نه خشی ئوستووره یی حه سه ن زیره ک بکه م، که گه لێک مێژووی ئوستووره ده زانین هــه روه ک ئامراز و که ره سته یه ک سازی ده کا و به هیچ پیالنی له چۆن هــه روه ک ناستێندرێته وه . لێی بۆ هه وڵێک دوژمنانماندا رابـــردووی سااڵنی کاڵ کردنه وه ی کاوه ی ئاسنگه ر له نێو هزر و بیری کوردیدا درا به بیانووی ئه وه ی که کاوه ئه و کاراکتێره یه که راپه ڕین له دوایین پاشای ئیمپراتۆری ماد، سه ره کیترین ئه تنیکی پێکهێنه ری نه ته وه ی کورد کردوه ، هیچ ئاکامێکی ئه وتۆی ئازایی هێمای کاوه هه مێستاش به ڵکو نه بووه رۆڵه کوردێکی ئازارچێشتوو و جه ورچێشته یه . له زۆر مــاوه یــه کــی مه ترسییه ی ئــه و ــه اڵم بـرۆژهه اڵتدا له به تایبه ت و کوردی کۆمه ڵگه ی خۆی ده رخستوه و له م الو ئه والش باسی لێوه ده کرێ و، به هۆی ئاڵۆزی و شپرزی ده سه اڵتی به گه له وه خــودی کۆمه اڵیه تی و تاکه که سی جیددی وه رناگیرێ به ڵکو به سه ریدا تێده په ڕین، پرسی توانه وه و ئاسیمیله ی زمانه به شێوه ی و تۆکمه بــه رنــامــه ی پێی بــه و سیستماتیک درێژخایه نی ده سه اڵتی داپلۆسێنه ری تئۆکراسی
ویالیه تی فه قیهـ و کلتوور و هه موو سه رخانی فارس. ئه وه ی روون و ئاشکرایه و پێویستی به دوان نییه ، دوژمنایه تی نه ته وه داگیرکه رانه دژی کورد له هه موو بوار و الیه نه کانی ژیانه وه . جا به ئیسالمی کۆماری ئه گه رچی نێوه شدا له م بارته قای داگیرکه رانی دیکه روومایه کی هێمنتر بۆ گه لی ته نانه ت زۆر جاران خه مخۆرانه ی و کورد به بیانووی نزیکایه تی نه ته وه یی نواندوه ، به ڵکو نیازپاکه ، بــه راســتــی نــه بــووه ئــه وه بــۆ ده سه اڵتدارانی ناوه ندنشین و ده سه اڵتبه ده ست به گورزی کلتووری فارسه وه هێدمه یه کی هێند جه رگبڕو گورچووبڕیان له په یکه ره ی شوناسی کوردبوون داوه ، که ئه نفال و ته عریب و ته تریک ناشکێنن. رێشی تــۆزی ....... و راگواستن و خزمایه تی کورد و فارس نه ک نه بووه ته هۆی شارستانییه تی و کلتوور ده وڵــه مــه نــدکــردنــی پان له قی ته نیا داری هێژمۆنی به ڵکو به رانبه ر ئه ستوور پێ ئێرانی شێڤێنیزمی و فارسیزم ده سه اڵتی و کلتوور ئه وه شدا ده گه ڵ کــراوه و له مێژه زۆر تۆکمه پالنی به پێی ــااڵده ســت بخه ریک بنه بڕ کردن و ژاکاندنی کلتوورێکه که
خۆی پێی ده گه شێته وه .ئامانج کوردستان پارچه کانی هه موو له سڕینه وه ی و ره ســـه ن گه لێکی دوژمــنــایــه تــی فیزیکی نه ته وه یه کی خاوه ن مێژووو داگیرکردنی تواندنه وه ی و ئاسیمیله نه ته وه یه و ئه و خاکی ده زانن، دیکه ( )ئه وی به خۆیان که که سانێکه بۆ ملیان جۆرێک هیچ به که که سانێک واتــه شۆرانه وه له شوناسێک هه ڵنه گرتوه که ئه ویش ئه و ئه وه ش به رچاوه ی نموونه ی کوردبوونه . جاشه یه که ســه ره ڕای خیانه ت و پشت کردن له گه له که ی پێی بوترێ کورد نی، دژکرده وه ی تاران ده سه اڵتدارنی بۆیه هه ر ده بــێ. توندی ــوه کــه کـــرده وه ی ــی لــه مــێــژه بــه م شــتــه یــان زاندژکــرده وه ی ته نیا به رهه مه که ی توندوتیژانه جه سته ی هــه زار 180 ئه نفال توندوتیژانه تره ، گه رمی به کۆمه ڵ کرده ژێر خاکه وه ، هه زاران هه ر بابه گوڕگوڕ بــه اڵم بــوونــه وه ، کوێر کانی پڕ به هــه نــاوی گــڕی کــوردایــه تــی چــڕی. بۆیه تاران نشینان بیریان له چاره سه ری و پیالنێکی به روبوویه که شی هه نووکه کــه کــرد گــاڵوتــر رێگه یه باشترین ده ڕننه وه . شێواندنی شوناس چۆکداهێنانی بــه و ــردن کـ بـــێ ده ســـه اڵت بــۆ سۆزه نه بن پته و ریشه کانی دارێــک قاره مان. ئه م شــێــوانــدنــی ده ردێـــنـــێ، بنی لــه بایه کیش له مێژوودا ده بێ کاری بۆ ریشانه و هه ڵبڕینی بکرێ، ده بێ مێژوو، زمان، هزر و بیر، روحی نه ته وه یه ک کڵۆڵ بکرێ هه تا یادگه ی ئه م گه له و رابـــردوو و نۆستالۆژی لــه بیر دیکه چــی ئوستووره کانی هه تا نه کاته وه ، خۆی ئازایه تی
بێ. خوێنی سووری به ر چاو سوک له خۆی شه هیدانی هه اڵڵه ده ڕوێنێ، رق و هه ستی تۆڵه رووشاندنی ده کا، تاکه کاندا چێ بیره وه ری له پیرۆزییه تی تینی گوڕو نه ته وه ، خاکی بستی خـــاک هــه ڵــده چــێــنــێ. کــه واتــه بــه چــۆکــداهــێــنــان ته نیا کـــردن کۆیله بــه و ده ســتــه مــۆکــردن و هه ستاندنه وه ی پــێــده کــا. ده ســت ــه وه ــن زه ی لــه و مێژوو له تاک نامۆکردنی و سه ربه خۆیی پێمل بۆ رێگه یه که خۆی ئوستووره و کلتور
پــرۆژه ی لێره وه یه ئامرازکردنی. به و کــردن نیشانه ، ده که نه کۆمه ڵگه بیری فارس کلتوران، که ئه میش خۆی له زماندا ده بینێته وه . چونکی مرۆڤ به و زمانه بیر ده کاته وه که فرچکی پێ ده گرێ، پێی گه شه ده کا، ژینگه ی پێ ده ناسێ، جیهانی پێ لێکده داته وه و، هه ر شنه بایه کی ده نگ تێدا ئه و زمانه ی پێ بێ، تاک خۆی و وشه ی
ده بینێته وه .و جیهانییه زمانێکی موسیقا ــرێ ــ ده وتپێوه ست نییه به زمانێکی دیاریکراوه وه ، دیاره چونکی تــێــدایــه ، راســتــی دیوێکی خــۆی ئــه وه و ژێیه کان تاڵه له رینی و ــاژه ه و نۆته کان
نیه پێوه ست موسیقاییه کان ئامرازه هتد ........به زمانێکه وه ، ده نگێکن وه ک هاژه ی رووباران، ئوتریش له و شوانێک الی کوردستان له که و ئاڵمان الی بێتهۆڤێن و باخیش یه ک هاژه ن، ــرتـــن الی ئــه و ــه چــۆنــیــه تــی چــیــژ وه رگـ ــگ ره نکاراکتێرانه جیاواز بێ که ئه مه ش ده گه رێته وه زه وقی به پێوه ندی که ئیستاتیکا بواری سه ر زمانێکی ئه وانه راسته که واته هه یه ، تاکه وه دێڕه له زیاتر خــۆم من ئایا بــه اڵم جیهانین.
شێعره ی شاعیرێکی کورد دا زیاتر هه م، یان له شێعری هه ر هۆنیارێکی بیگانه دا. من له کوێ بم سه ر به و شوێنه م، بۆیه شه هه وڵ بۆ پاراستنی ده ده م. پێی دڵخۆش ده بم، خه مبار ده بم. ده قێکی خاک وه ک ..... و موسیقا زمــان، نــووســراو، شوێنن. ئه و مه قامه ی منی تێدام به قه د خاکه که م خۆشم ده وێ. یان باشتر بڵێم خۆشه ویستی بۆ داده چــۆڕێ. ده نگه کانه وه هه ناوی له خاکیش ده نگ و ره نگ په خشان، شێعر، له من ئه گه ر ــه کــه م دا ــگــی گــه ل ــســان ده ن ــاریـــش دی و دواجـو شوناس ده که وێته که لێن نه بینییه وه خــۆم ئایدێنتیتیم و به ئامراز بوونم هه مواره . ئه وه ی
داموده زگا )هه موو )سه رکوت قوڵی دوو هه ر ئه منیه تی ده زگه ی و فیزیکییه کانی وه ک سوپا و هتد( ئایدیۆلۆژی )په روه رده و ده نگ و ره نگ کلتووری و ــه اڵت ده ســ پـــارێـــزه ری هــتــد(( و بااڵده ست، به تایبه تی قۆڵی ئایدیۆلۆژی کارێکی نه پساوه و به به رنامه ی بۆ کردوه هه ستاندنه وه من که هه ست پێنه کراو. شێوازێکی به زمانه واژه ی خــۆم ال ســوک و وشــه و چــه مــک و بێگانه بوو، خۆشم نزم ده بینم و هه وڵ ده ده م له به رده سته خۆی له م نزم بوونه ده رچم. چم زرقــه و کلتورێکی و فه رهه نگ هه ڵواسم، پێ بیرقه داری درۆیین، مێژوویه کی دره وشاوه ی پڕ له چه واشه ، روومایه کی پێشکه وتووی نوورانی هه ناو له رزۆک و گنخاو. لێره وه یه ئیدی من له شێعری نالی دا نیم، له خانی داته کاوم، مه الی زیــره ک، حه سه ن نامۆیه ، یادگه م له جزیری ...... عه لی ئه سغه ر کوردستانی، ته حسین ته ها ئاسمانێکی پڕ له ئه ستێره به جێ دێڵم و خه رمانه ئوستووره کانی خۆم لێ کز ده بن و ده ریای بێ بنی زمانه که م ال ده بێ به شۆره کاته کانی لێواره نێو ده ده چــم و، ورمــێ گۆلی وشکبووه که ی بۆڕه بۆڕو زیقه زیقی گه روویه کدا له »بوون«م له ده زانــێ خــودا گه رده لوولێکه که ده گــه ڕێــم
کوێم هه ڵده دێرێ. ــادا وتـــم نــاڵــێــم ئــه م ــه ســـه ره تـ هــــه روه ک لئیسالمی کۆماری ره نگی و ده نگ راپرسییه ی ــێ زه نــگــێــکــی ــ ــوان ــ ــه ، بــــه اڵم خـــۆ ده ت ــ ــت دروســرۆڵه کانی و خــه مــخــۆران بــۆ بــێ مه ترسیدار رۆژهــه اڵتــی الوێکی ده گــه ڵ که ئێستا کــورد. ده دوێی وه ک زمانه که ی زمانی فارسی جارانی بــوو، عــه ره بــی 9 وشـــان ده لــه کــه لێهاتووه کوردییه کی نه ک هه ر الوان و تازه پێگه یشتوانی داپیرانیش داپیران و به ڵکو زمانی رۆژهــه اڵت، مه ڵبه ندی الوانــی بۆیه ــووه ده رچـ گرێژنه له چریکه ی له خۆیان رۆژهــه اڵت ناسیۆنالیستی ده نگی توله رێگه کانی له نابیننه وه و دا زیره ک له سه ر ته نیا ئه مه هه ڵوه دان. فارسدا بابایه کی خه ڵکی مهاباد راست ده رناچی، به ڵکو له وسه ری له ئه مه یه که ئه مسه ری دۆخ بۆ رۆژهه اڵته وه
ساباڵغ ده رکه وت. راپه ڕینه ی به و دڵخۆشم دیسانیش به اڵم کۆی و تــاک زه یــنــی لــه راپرسییه ئــه و دوای ــه وه ی ــ رازانـ دا، رووی ــورددا ــ ک کــۆمــه ڵــگــه ی نیشان زیــره ک وێنه ی به مهاباد شه قامه کانی دژکـــرده وه ی ژیله مۆیه که ، نــه کــوژانــه وه ی لــه باس رۆژهــه اڵت هونه رمه ندانی و که سایه تیی هـــه زاران دارێــکــی ریشه کانی پته وبوونی لــه کوردو گه لی دیسانیش بــه اڵم ساڵه ن، هــه زار به تایبه ت بزووتنه وه ی کوردی )به پانه وه ( نابێ له ئاست پیالنه کانی دوژمن و که مته رخه م بن ده بێ ئه م راپرسییه به راست و دروست وه رگرن و کار بۆ گه شاندنه وه و بووژاندنه وه ی ژێرخان و سه رخانه تۆزگرتووه له بن نه هاتووه که ی ئه م
گه له ره سه نه بکه ن.
له په راوێزی راپرسییه که ی ده نگ و ره نگی کۆماری ئیسالمی له مهاباد
لێ کردن ئابلۆقەکان لەسەر ئێران البچێ .به اڵم مه به سته کانی واڵتانی ڕۆژئاوا یا ویسته کانی پێچه وانه ی به دروســت 1+5ئـــه وان ده زانـــن که کــۆمــاری ئیسالمی یه . ئێران واڵتێکی گه وره یه و خاوه نی کانگایکی ژێر زه وی زۆره و له هه مان کاتدا بازاڕێکی گه وره ی مه سره فه . بۆ ئه وه ناوچه که ئارام ئێران و کۆماری له ناسیاوییه ی به و بێت پێشه . له ڕێگایان دوو هه یانه ، ئیسالمی کــۆمــاری ــده ن سیستمی بـ ــه وڵ هـ یــه کــه م ئیسالمی بڕوا و له جێگای ئه و سیستمێکی که ســه رکــار، بێنه خه ڵکی و دێموکراتیک هه وڵه یان ئه و ئێستا ده ێبینن وه کــی هه ر بتوانن دووهــه م، نییه. کاردا ده ستوری له ئیسالمی ــاری ــۆمـ کـ سیستمی ــران و ــێـ ئـده سته مۆ بکه ن بێجگه له وه که پێشگیریان له دروست کردنی چه کی ناوه کی کرده وه
چه ندین ئامانجی دیکه شیان پێکاوه .بەاڵم لە نیشانەکان را وادەردەکەوێ کە لە درێــژی دوورو رێگایەکی پرسەیە ئەو
پێشە چونکە:ئێران دەیهەوێ هەر دوای مۆر کردنی ئابووری و چ ئابلوقەکان چ رێککەوتنامەکە
سیاسی بێ ئەوالو ئەوال البچن.ــەاڵم واڵتـــانـــی رۆژئــــاووایــــی ــ بـ •بکەن کــارانــە ئــەو وردەوردە دەیانهەوێ
كتێبی »مالێكی ره فیق فارۆق سالی )2002( باڵوكرده وه و بیمار«ی ویژدانیكی لێكترازاو و سه رنجێكی به نیسبه ت رۆژهه التی كوردستان و كۆمه لگایه ــه م ئ مــه جــازی فـــه زای تایبه ت بــه خستوته روو كه تێی دا ده ڵێت:« چات و ژووری گفتوگۆكردن)یان( له ئه نته رنێت زیاتر له مه یدانی بۆ له شوێنێك ئاژه ل ده چێت، وه ك فرۆشتنی
گفتوگۆیه كی له سه رخۆ و ئازاد«.)1(ده كریت ئه گه رچی نوسه ر سه رنجه ی ئه م میدیا و كه زه مه نێكدا له بێ و توند رواڵه تدا له فه یسبوك، وه ك كــۆمــه اڵیــه تــیــیــه كــانــی تـــۆڕه ته نیا نه بوون، ئێستا به رفراوانیه ی به م گــرام و... تیلی واتساپ، وایبر و چه ند سایت و ژووری پاڵتاك هه بوو، له و كاته دا قبوواڵندنی ئه و رایه ی فارۆق ئاسان نه بوو، به اڵم له ئێستا به سه رنجدان به به رفراوانی تۆره له م كۆمه اڵیه تییه كان و كاریگه ریان و به شداریی زیاتری رۆژهه اڵتییه كان فه زایه دا و ئه و كاردانه وانه ی له م فه زایه روو ده ده ن، زیاتر سه رنجی منی
بۆ الی خۆی راكیشا.به داوه له زۆر حاڵه ت دا جێگه ی خۆی ئێستادا له فه زای مه جازی له م شه قام پێش ناڕه زاییه كان كــاردانــه وه و شه قام و حه قیقی و فــه زای فه زایه خۆیان نمایش ده كه ن و زورجاریش له وێ ڕا ده گوازرینه وه بۆ سه ر
شه قام. ــه د ئێستا چــاالكــی رۆژهــه التــی ــی دا هیچ زه مــه نــیــك بــه ق لــه راســتپێی ئه وه ی حاڵه تیش دا زۆر له مه جازی و چاالكی بۆ نه گوازراوه ته وه مه جازی و فــه زای چاالكی له جگه نیه هیچ رۆژهه اڵتی چاالكی ده لێن میدیایی . له ئێستادا ئه وه نده ی رۆژهه اڵتی مه جازی چاالكه ، به قه د ئه وه ش
رۆژهه اڵتی حه قیقی خاموشه !بیرورای له تێگه یشتن خویندنه وه و بۆ باشه زه مینه یه كی ئه مه ش گشتی رۆژهه اڵت و قسه كردن له شێوازی كاردانه وه و ده ربرین و چاالكی
رۆژانه یان له كه رته جیاكان.گه ل له هاوتاكردنی تومه تباركردن و ئاستی تا توند كــاردانــه وه ی بــالونــه كــراوه ی ته له فزیۆنی دیمانه یه كی تیرۆریست سلیمانی قاسم هونه رمه ندێكی ناسراو، قه یرانی ئه خالق له ده ربڕین و نه بوونی كه لتووری ئازادی راده ربڕین الی ئێمه بۆجاریكی تر خسته وه به رده م خوێندنه وه و راڤه كردنێكی دووباره كه ئێمه ی رۆژهه اڵتی هه ڵگری چ عه قڵیه ت و هه ڵگری چ زمانێك له ده ربرین و چ كه لتورێكین له ده ربرین و كاردانه وه ؟ به تایبه ت به نیسبه ت خه ڵكانێك كه سااڵنێكه موژده ی ئازادی و دیموكراسی بۆ ئه م
كۆمه ڵگایه ده به خشنه وه ، گۆمانه كان زیاتر خۆی نمایش كرد.لێره قسه له سه ر په سندكردنی روانینه كانی ره زازی و ره تكردنه وه ی نیه ، ئه وه نده ی قسه له سه ر فۆرم و شیوازی ده ربرین و ئاخاوتن و ئازادی به ده كرێت كه توندوتیژییه ك هه ر له زمانه پاككردنه وه ی راده ربرین و سه رنجدان به كاردانه وه كان به رامبه ر به م دیمانه و هاوشێوه كانی قسه ی
له سه ر بكرێت.له هه ر هه ڵچوون و هه ر ده ربرین پاككردنه وه ی زمانی بۆ هه وڵدان بۆ دیالۆگ ده رگــای لێ بكه وێته وه و توندوتیژی ده كرێت كه زبرییه ك ده گه ڕێته وه كه زمان، پاككردنه وه ی بۆ هه وڵێك بكات، قه بات هه میشه یان ده ربــڕیــن ده دا هه وڵیان كه باستان یونانی له سۆفیسته كان بۆ هه ڵگری ره هه ندێكی ئه خالقی بێت و ده یانویست هونه ری ئاخاوتن جێگای توندوتیژی زمانی بگرێته وه ، هه وڵێك كه له كوتاییه كانی سه ده ی بیسته م، یه كه م حیزبی ئێمه ده ڵێت:« له رووه سیاسییه كه ی قاسملوش دوكتۆر سیاسی بووین كه ئه خالقمان تێكه ڵ به سیاسه ت كردوه ». لێره دا گرنك ئه خالق ڕیژ ده ربرین گرنگه ده ڵێی و چونی گرنگه به اڵم ده لێی ، چ نیه
بكرێت نه ك بزمار رێژ و دڕكاوی .ــۆرمــی زمـــان و ــی زمــانــی ، ف ــوون نـــه ك هـــه ر دڕكــــاوی ب الی ئێمه به شڕییه زمان ئه م ئه وه كــردوه ، ناشیرین زمانی پشت ئامانجه كانی شێوازی هه وسارچراو رۆژانه له پالماردانی به رامبه ردایه و ئه وه نده ی له كاردانه وه یه كی شه ڕه نگیزانه ده ژی ، هه ڵگری تێرامان و هیچ فیكره یه ك بۆ ده ربرین نیه و له دواجار له سه ر كوشتنی فۆرمی دیالۆگ كار ده كات، له هه ر ئه مه ش وایكردوه دوای ٣0 ساڵ له چاالكی سیاسی ئێستاشی گه ڵ بێت زمانی ئاخاوتن و دیالۆگ زمانی غایبی نێوپرۆسه ی سیاسی و رۆشنبیری رۆژهه اڵت بێت. كاتی ئه م زمانشڕییه ی دوور له ره نگڕێژی ئه خالقی رووبه ڕوی لێپرسینه وه ش ده كرێته وه هه ر زوو خۆی له پشت
سه ری یه كێ له پیرۆزییه كانی ئه م كۆمه ڵگایه ده شارێته وه .توندوتیژیی به داوه جێگه ی خۆی چه كداری توند وتیژیی ئێمه الی بته قێنن ناتوانن یه كتر به به رامبه ر ئێستادا له چه كه كان ئه گه ر زمانی ، بكه ن، ئه وه زمان له ئێستا رۆلی چه كه بێ ده نگ كراوه كان ده گێرێت و فه زای مه جازی رۆژهه اڵتی بووه ته وه به هه مان فه زای چه كداری ده یه ی
٦0ی هه تاوی رۆژهه اڵت كه هه موو به رببوونه گیانی یه كتر.سیاسیی رۆشنبیری و فه زای سیاسی و بلوكبه ندی ئێستای گرفتی رۆژهه اڵت یه كنه گرتنی هێزه پرش و باڵوه كانی به پله ی یه كه م نیه ، به ڵكوو غایبونی زمانی دیالۆگ و نه بوونی فۆرمێكی ئه خالقی پێكه وه دواندنه كه یه ك به به رامبه ر هه ڵچوون الڵبوون و له ده شتاییه كی گه وره و دابرانی
به رهه مهێناوه .فه زای سیاسی ئێستای رۆژهه اڵتی فه زای نه شه ڕ و ئاشتییه كه زمانی له په الماردان. تۆمه تباركردن و زمانی به داوه خوی جێگه ی ئاخاوتن دواجاردا پێموایه ده بێت به ر به م شه ره نگیزییه له زمان بگیرێت و ئه خالق له ئاخاوتن و وه ك گورگیاس ده ڵێت »زمان نێو زمانی بۆ بگه ڕێنینه وه
هه ر توند وتیژییه ك پاك بكه ینه وه ».سه رچاوه :
)١(ـ الپه ره ی بیستی كتیبی »مالیكی لێك ترازاو و ویژدانیكی بیمار«)٢( ـ كتیبی سۆفیسته كان
ناسر ره زازی و شتی تریش!
خالید محه ممه دزاده
چاوخشاندنێکی کورت به سه ر مودێرنیتەو رۆڵی لە گۆڕانکارییە سیاسی و کۆمەاڵیەتییەکانی ئێران
رێک سیاسی شــانــۆی حیزبایه تی و 1(حــیــزب جێگیر و رێکوپێک سیاسییه کان کێبه رکێ و ده خــا و به هێز حیزبی نه بوونی هۆی به ئێراندا له ده کــا. ئاڵۆزیی چه شنێک له گه ڵ سیاسی شانۆی گشتگیر، که ئــه وه ــڕای وێ ئه مه ــه . ــه ره وڕووی ب پێچه ڵپێچی و کۆمه ڵێک تووشی سیاسییه کانی بنیاته و چاالکی
که موکووڕی کردووه . له جیاتی بوونی سیستمێکی حیزبیی ئێراندا له به هێز، باڵ و باڵبه ندیی سیاسی هه یه ، که به به راورد له گه ڵ دیارده ی حیزب دا خاوه نی چوارچێوه یه کی روانین و رێکار و میتۆدیکی روون نییه . ئه مه ش وایکردووه که چه شنێک ناجێگیری، »سیالیت« و پێشبینی نه کراوی، به رۆکی کۆمه ڵێک له گه ڵ سیاسییه کانیش ره وته و بگرێته وه ئێران سیاسیی فه زای
ئاسته نگی به ره وڕوو ببنه وه .2(دوای مه رگی ئایه توڵاڵ مه هده وی که نی و حه بیبوڵاڵ عه سه که ر ئه والدی، دوو که سایه تی دیار و کاریگه ری نه ریتی یان میانه ڕه وی ئوسوولگه راکان، له الیه ک قه یرانی رێبه ریی باڵی ئوسوولگه را قووڵتر بۆته وه و له الیه کی دیکه مه یدان بۆ توندڕه وه کانی ئه و باڵه ئاوه اڵتر بووه . هۆکارێکی دیکه که ده ره تانی مانۆڕی بۆ توندڕه وه کان ره خساندووه ، ئه وه یه که ئه وان به به راورد له گه ڵ میانه ڕه وه کانی باڵێ ئوسوولگه را، یه کگرتووترن و ستراتیژ و به رنامه یه کی دیاریکراویان هه یه . به ره ی پایداری و فه راکسیۆنی »ئوسوولگه را«ی مه جلیس توانیان هۆکاره به و هه ر بــه اڵم مه جلیسن، که مایه تی که ئــه وه ســه ره ڕای فه راکسیۆنی »ره هره وان«یش ئه ندامی نوێنه رانی و بکه ن نوێنێ ده سه اڵت ــی وه زاره ت به ربژێری چــوار که وابکه ن و، خۆیان کاریگه ری ژێر بخه نه
»علوم« ده نگی متمانه ی مه جلیس نه هێنه وه )یان له ده ستی بده ن(. هه یه ؛ کــردنــیــان خۆپێناسه و تیۆریک کێشه ی ٣(ئــوســوولــگــه راکــان توندڕه وه کانی ئه و باڵه پێناسه یه ک له ئوسوولگه رایی ده خه نه روو که ته نیا بازنه ی وایه به رامبه ردا جاری له باڵه دا جێ ده گرن. ئه و بازنه ی له خۆیان ئوسوولگه رایی ئه وه نده به رفراوان ده کرێته وه که سنووری شوناس به خشیی ئوسولگه را ستراتیژیستی موحببیان ئه میر ده کــاتــه وه . کاڵ زۆر باڵه ئه و ده ڵــێ: ــاره وه ب لــه م اسالمی« ایــران »نواندیشان حیزبی دامــه زرێــنــه ری و ئوسوولگه راکان له هه ر سێ بواری روانین، ئاکار و میتۆد کێشه یان هه یه و ده بێ چاره سه ریان بکه ن. به باوه ڕی موحبیان ئوسوولگه راکان ده بێ خۆیان ده سته واژه کانی و چه مک له دیاریکراویان پێناسه یه کی و بکه نه وه پێناسه
دیسکۆرسی خۆیان هه بێ.) قسه کانی موحبیان ته واو(سه ید ره زا ئه کره می ئه ندامی شۆرای ناوه ندی » کۆمه ڵه ی روحانییه تی له سیستماتیک و دیــاریــکــراو به رنامه یه کی نه بوونی ده ڵــێ: خه باتگێڕ« حیزبی ئوسوولگه راکان ناوبراو بــاوه ڕی به ئوسوولگه راکانه . کێشه کانی کارامه و گوتارێکی دیاریکراویان نییه .)قسه کانی ئه کره می ته واو( پێ ده چێ بۆ پڕکردنه وه ی ئه و بۆشاییه بێ، که باسی ئه وه ده کرێ حیزبێکی گشتگیر له هێڵی میانه ڕه وی ئوسوولگه رایی دا جێ له الیه ن عه لی الریجانیه وه ، که
ده گرێ، دروست ده کرێ.ئوسوولگه راکان له به شێک که م النی دیکه ی کێشه کانی له یه کێک )4بۆچوونی رێکخراوه یی نێوان رای شه رعی و له پێوه ندییه ک ئه وه یه که چ دا دروست ده که ن. یه کێک له کێشه کانی حیزبی کۆماری ئیسالمی له ده یه ی ٦0ی هه تاویی دا ئه وه بوو که به شێکیان پێیان وابوو که ده بێ رای شه رعی به سه ر بۆچوونی رێکخراوه یی دا زاڵ بکرێ. مه سه له یه ک که دواتر یه کێک له هۆیه کانی هه ڵوه شانه وه ی ئه و حیزبه و یه کێک له خاڵه کانی جیاوازیی به خشیی باڵی چه پ و راستی دیه ی ٦0 بوو. بێجگه له وه به شێک له ئوسوولگه راکان دیدێکی ئه رێنیان به نیسبه ت دیارده ی حیزبایه تی نییه و هه مووی ئه مانه ش که ئه وه ی ده کا. به ره وڕوو ئاسته نگی له گه ڵ ئوسوولگه راکان یه کگرتوویی ئه رێنی پوانێکی وه ک بوون غه یره حیزبی و سه روو جیناحی دا ئێران له بناوانێکی و بنج که حیزبایه تی، بۆ نێگه تیڤه روانینه ئه و بۆ ده ژمێردرێ، زیاتر که ئه وه هۆی به ریفۆرمخوازه کان ده گه رێته وه . هه یه ، ئیسالمیشی
خۆیان له گه ڵ مۆدێرنیزم راهێناوه ، که متر له گه ڵ ئه و کێشه یه به ره وڕوون. رێکارێک که له الیه ن میانه ڕه وه کانی ئوسوولگه راوه بۆ زاڵ بوون به له و بکه نه وه نوێ خۆیان که ئه وه یه روو ده خرێته کێشه یه دا ئه و سه ر
دوگماتیزم دوور بکه وه نه وه . 5(له سه ر ئه وه ی که کێ ته وه ری یه کگرتن بێ، له نێو ئوسوولگه راکان و که سایه تییه کانیان دا رای جیاواز هه یه . حه مید ره زا ته ره قی ئه ندامی شۆرای بۆچوونی ئوسوولگه راکان زۆرینه ی ده ڵــێ: »موئتلفه » حیزبی ناوه ندی حاڵێک له ئه وه ته واو( ته ره قی نییه .)قسه کانی قبووڵ میسباحیان ئایه توڵاڵ ده ناسرێ پایداری« »بــه ره ی رۆحی باوکی به میسباح ئایه توڵاڵ که دایه جه معییه تی « و ئیسارگه ران« جه معییه تی « توندڕه وه کانی رێکخراوه و
ره هپویان« ناوبراویان قبووڵه . له حاڵێک دا که » به ره ی پێڕه وانی هێڵی ئیمام و رێبه ری« که به گه وره ترین رێکخستنی ئوسوولگه را نه ریتی و میانه ره وکان ده ژمێردرێ، له ژێر چه تری »جامعتین« دا هه نگاو ده نێ، ناسر ئیمانی چاالکی سیاسیی ئوسوولگه را پێی وایه که »جامعتین« ناتوانێ هه موو ئوسوولگه راکان بگرێته وه . ناوبراو ده ڵێ: به خۆ نوێ کردنه وه ی رێکخراوه یی و گوتاری هه یه و پێویستی باڵه ئه و ده بێ به کاری به کۆمه ڵ به ره و یه کگرتن هه نگاو بنێن.)قسه کانی ئیمانی ته واو( به گشتی کۆمه ڵێک له میانه ڕه وه کان، توندڕه وکانیان قبووڵ نییه ، بۆنموونه »به ره ی پایداری« به رێکخراوێکی ره سه ن و خاوه ن پێگه ی جڤاکی نازانن، له
به رامبه ردا ئه وانیش ته نیا خۆیان به ئوسوولگه رای راسته قینه ده زانن.به هێز باڵبه ندیی سیاسی، سیستمێکی حیزبیی و باڵ جیاتی له ئه گه ر به ستێنی دروست بوونی هه با، ره وته یان ئێراندا بوونی هه با له و جێگیر سیاسییه کان چوارچێوه یه کی روونتر و دیاریکراوتریان ده بوو و سیستمی
سیاسیش رێڕه وێکی باشتری وه رده گرت.
حه سه ن شێخانی
نەتەوەیی
قادر وریا
چەمک وەک ــەوەری، ــت ڕۆژهــەاڵت بووە. دایــک لە نییە مێژ لە زاراوە، و لەم 1-2 سالەی دوایی دا بۆ یەکەم جار لەم مانگانەی دواییش دا بە کار هاتوە. ئەدەبیاتی و نێومیدیاکان هــاتــووەتــە و ــاس ب جێگای بــە بــووە و، سیاسی قسەلەسەکردن. داهێنەر یا بەرهەمهێنی ــە، یا هەر نەبێ ئەم چەمک و زاراوەیحیزبی پەرەپێدەرەکەی، و کارپێکەر وەک بــەاڵم کــوردســتــانــە. دیموکراتی ڕوانین و عەقڵیەت و بیرکردنەوە،دەکرێ ئــەوەنــدە و نییە نــوێ شتێکی بڵێم دیموکراتی حیزبی گــەڵ لــە کــە کۆنە
کوردستان دا لە دایک بووە.ڕۆژهەاڵتتەوەری چیە؟
ــتـــەوەری ــە ڕۆژهـــەاڵتـ مــەبــەســت لخەڵکی الیەنەکانی تاکەکان و ئــەوەیــە تیکۆشانی لە کوردستان ڕۆژهــەالتــی لــە گــۆڕەپــانــی کــوردی خــۆیــان دا، چ ئاستی لــە چ نــەتــەوەیــی، ئاستی لــە و ئێران دا بناغەی کاری خۆیان لە سەر لە کورد نەتەوەی پرسی بە بایەخدان ڕۆژهەاڵتی کوردستان و بەرگری کردن خەڵکی داخوازەکانی ئامانجەکان و لە دابمەزرێنن. کوردستان، ڕۆژهــەالتــی بــە پرسی ــارەت نــابــێ ســەب پێیە ــەم بکورد لە بەشەکانی دیکەی کوردستان، بزووتنەوەیەکی بە سەبارەت نابێ یا ــران، پــرســی کــورد ــێ ســەرانــســەریــی ئــی کــوردســتــان، ببێت بە ــەالت لــە رۆژهــی و پــشــتــگــوێ بــخــرێ. واتــە ــان ــورب قیا الیەنێکی ڕۆژهەاڵتی، ئەسل بۆ تاک خەڵکی رۆژهەالتی کوردستان و پرس
نەتەوەیی لەم بەشەی کوردستانە.ــەی ــارانـ ــیـ ــرسـ ــەو پـ ــ ــک بـ ــ ــێ ــ واڵمالیـــەنـــی و تــــــاک بـــــــــــــــەرەوڕووی
ڕۆژهەاڵتتەوەر دەبنەوە؟ــۆرە ــ ــەوە، ئـــــەم ج ــیـ ــایـ ــیـ ــنـ ــە دڵـ ــ بپێناسەکردنی ڕۆژهەاڵتتەوەری ، پرسیار دەخوڵقێنێ. بۆ وێنە »کە وابیت بۆ تاک نەتەوەی ڕۆژهەاڵتتەوەر، الیەنێکی یا تەواوەتییەکەی لە کوردستان کــورد و کــوردی بەڵکوو نین، ئەسل خــۆیــان دا کوردستان، ڕۆژهــەاڵتــی رۆژهـــەاڵت و بۆ دیکە: دەربڕینێکی بە یا ئەسلن؟« ڕۆژهەاڵتتەوەر،«جزء« الیەنی تــاک و ســەرەکــیــیــە و »کـــل« نــاســەرەکــی؟!! بەڵێ جیاتی لە پرسیارانە ئەم واڵمــی کــتــوپــڕ،ســاغــکــردنــەوە و نەخێرێکی یــا
ژنانی یه كێتیی الیه نگرانی و ئه ندامان دێموکڕاتی کوردستان!
چاالکان و هۆگرانی یه کسانی و که رامه تی مرۆڤ!
له رۆژی 25 ی نۆڤامبردا، رۆژی جیهانیی بــه دژی توندوتیژی له گه ڵ به ره نگاربوونه وه دێموکراتی حیزبی سیاسیی ده فــتــه ری ــان، ژنشیاوی و پێویست به سه رله نوێ کوردستان ده زانێ هه رچه شنه توندوتیژییه ک به دژی ژنان و بکات مه حکوم کۆمه ڵگادا له و خێزان له نێو به خــۆی هاوپێوه ندیی و پشتیوانی په یامی هه موو ئه و رێکخراو و پێکهاتانه رابگه یه نێ که بواری کار و تێکۆشانی خۆیان بۆ وه ده ستهێنانی توندوتیژی ــه دژی ب خه بات و ژنــان مافه کانی
له گه ڵ ژنان ته رخان کردووه. ــز و ــاوی رێـ ــه چــ ــه دا ب ــ ــه ت ــ ــه و ده رف ــه ر لـ هـقــه درزانــیــنــه وه ده ڕوانــیــنــه هــه وڵ و هیمه ت و تێکۆشانی چاالکانی ژنی رۆژهه اڵتی کوردستان له نێوخۆی واڵت و له هه نده ران چ له پێناو مافه بۆ چ و گه له که ماندا نه ته وه ییه کانی و سیاسی ژنانی ئازادییه کانی و ماف دۆخی باشکردنی
کورد له ئێران. جێی خۆیه تی هه روه ها ساڵو بۆ ئه و ژنه کوردانه فیداکاریی هه موو ئازایه تی و بنێرین که له مانگ و حه وتووه کانی رابردوودا له سه نگه ره کانی به ره نگاربوونه وه له گه ڵ داعش به تایبه تی له کۆبانی گیانی خۆیان کرده قه ڵخانی به مجۆره و به ربه رییه ت به ره نگاربوونه وه ی سیمای کوردیان له دنیادا هه رچی جوانتر کرد.
به ڕێزان!مافه كانی سه ره کیی کاکڵی ده زانین وه ک جــیــانــه کــراوه ی و گرینگ به شێكی وه ک ژن و جیاوازیدانان نه هێشتنی مــرۆڤ، مافه کانی هه اڵواردن له سه ر بنه مای ره گه زی و وه دیهێنان و ژن لــه نــێــوان یه کسانی قــووڵــکــردنــه وه ی و به دژی توندوتیژی مه سه له ی بــه اڵم پیاودایه. ده ره وه ی و ســه ره وه ده که وێته ته نانه ت ژنان ئه و نێوه رۆک و خانه به ندییه شه وه که فه لسه فه ی له سه ر مــرۆڤــی مافه کانی یه کسانیخوازانه ی دامــه زراوه. له پرسی توندوتیژی به دژی ژناندا مه سه له که پێش ئه وه ی پێوه ندیی به هه اڵواردن و جیاوازی دانان له نێوان ژن و پیاویشه وه هه بێ، شکه نجه ی یان به کۆیله کردن پرسی به وێنه ی و مه وجودییه ت ڕا بــنــه ڕه ت لــه هــه ر مـــرۆڤ، جــه وهــه ری کــه ســایــه تــی و کــه رامــه تــی مــرۆڤ له سه ر قسه چونکه خۆیه وه گــره وی ده خاته
پارێزراویی جه سته یی ژنه. ئه مڕۆدا ئه مه ی وه ك بۆنه یه کی له ئێمه ــه پــــه راوێــــزی بـــزوتـــنـــه وه یـــه کـــی ســیــاســیــدا لـنه ته وایه تییه کانی مــافــه وه دیــهــێــنــانــی بــۆ کــه بابه تێک لــه ســه ر قسه گه له که مانتێده کۆشێ، ده که ین که له گه ڵ ئه وه دا که ره هه ندێكی سیاسیی هه ر هه موویشی بــه اڵم هه یه، حاشاهه ڵنه گری سیاسی نیه. ئێمه بێگومان ئه وه مان له به رچاوه به گشتی و ژن بــه دژی توندوتیژی پرسی که
مه سه له ی بــه پێوه ندیدار پرسه کانی هــه مــوو ته نیا سه رچاوه که یان که بابه تگه لێکن ــان، ژنزۆر به ڵکوو نابێته وه، قه تیس به ستێنێکدا له درێــژی و دوور ریشه ی که هه یه هۆکاریان کۆمه ڵگادا لهقوواڵیی فه رهه نگییان و مێژوویی به ره نگاربوونه وه پرسی هه ربۆیه شه داکوتاوه. ــه دژی ژنـــان ئـــه رک و ــ ــه ڵ تــونــدوتــیــژی ب ــه گ لو چین هه موو ســه ر ده خــاتــه به رپرسیارێتی توێژ و پێکهاته وشیار و پێشکه وتنخوازه کانی کۆمه ڵگا. له و نێوه شدا بزوتنه وه ئازادیخوازه کان و یه ک له وان ئه و خه باته سیاسی و نه ته وه ییه که ئێمه به ڕێوه ی ده به ین، ده بێ له وپێوه ندییه دا خۆیان به به رپرس و ئه رکدار بزانن و روانگه و
به رنامه ی ورد و به کرده وه یان بۆی هه بێ.هه ر له و کاته دا به اڵم حاشا هه ڵنه گره که له و ده وڵه ت و سیاسه تی یاساکان واڵتێکدا هه ر داموده زگا حکومه تییه پێوه ندیداره کان له مامه ڵه و رووبه رووبوونه وه له گه ڵ ئه م جۆره کێشانه دا لــه ســه ر جێگه و هــه ر نــه ک ده وری ســه ره کــی به ستێنی له ژنان ئازادییه کانی و ماف و پێگه گشتی دا ده گێڕێ، به ڵکوو کاریگه ریی گه وره شی له سه ر بواری که لتوور و په روه رده و زه ینیه تی
تاکه کان له نێو خێزان و له کۆمه ڵگاشدا هه یه.ئێرانی ژێر ئــه وه نــده ی ده گــه ڕێــتــه وه ســه ر حاکمییه تی کۆماری ئیسالمییش، ده بینین که جیا له وه که له ئێرانی ئه مڕۆدا هه ر له بنه ڕه ت ڕا ژن له یاسادا به که م گیراوه و به شێکی به رچاو له مافه سروشتی و ره واکانی لێ زه وت کراوه، به ڵکوو جێبه جێکردنی داموده زگا کانی هه ڵسوکه وتی یاساش له بواری پرسه کانی پێوه ندیدار به مافی توندوتیژیی بره وپێده ری و دژمنکارانه ژناندا هه رچی زیاتر به دژی ژنان له به ستێنی تایبه تی هه ر پێوه ندییه دا ــه م ل کۆمه ڵگادایه. له نێو و نموونه ی نوێترین به ئاماژه به سه که ئه وه نده
رێكخراو پیالنی له بوو بریتی که چه شنه له م ــژراوی پــڕژانــدنــی ئه سید ــ و بــه رنــامــه بــۆ داڕێـمامه ڵه ی و ئێران له ــان ژن له پۆلێک به سه ر چه واشه کارانه و نابه رپرسانه ی داموده زگاکانی
کۆماری ئیسالمی له و پێوه ندییه دا بکه ین.ژنان مافه کانی ئه مڕۆدا ئێرانی له ئه گه ر له چ و که سێتیدا باری پرسه کانی له بواری چ پێشێل ئــه وه نــده گشتیدا و سیاسی به ستێنی به ناو هۆکاره ئه و له به ر ته نیا ئــه وه ده كرێن، کــۆمــاری کــه نیه ئیدئۆلۆژیکانه و شــه رعــی هه ر به ڵکوو ده به ستێ. پێ پشتیان ئیسالمی سیاسیی گـــه وره ی هۆکارێکی ڕا بــنــه ڕه ت لــه له گه ڵ دژایه تی له بریتییه ئه ویش که له پشته له هه مه الگیره که ی. و گشتی مانا به ئــازادی ئیسالمیدا کــۆمــاری حاکمییه تی ــر ژێ ئێرانی له ریزی ژێرده سته کان، نه ته وه هه روه ک ژنان، رێژیم که هێزه ساختارییانه دان ئه و پێشه وه ی چونکه مافخوازانه یانه، بزوتنه وه ی نیگه رانی ژنان بۆ ئــازادی و ماف رێژیمه وه له روانگه ی ماف بۆ چاره نووسساز بزوێنه رێکی ده توانێ کۆمه ڵگا پێکهاته کانی سه رجه م ئازادییه کانی و ئازادبوونی له پێشگیری بۆ هه ربۆیه ش بــێ. ئــایــنــده ی سیاسیی بــتــوانــێ کــۆمــه ڵــگــایــه ک کــه بگرێته ده ست، نووکی هێرشیان ده خه نه خۆی واتــه کۆمه ڵگا هــه قــخــوازه ی چینه ئــه و رووی پێکهاته و توێژ و چین هه موو به نێو که ژنان و ده بــێ تێپه ڕ کۆمه ڵگادا تری مافخوازه کانی له مافخوازی به ستێنه کانی هه موو له ده توانێ
کۆمه ڵگادا حزووری هه بێ.به هه موو ئه و کارنامه ڕه شه وه که کۆماری و جێگه لــه گــه ڵ کـــردن ــی ــه ت دژای لــه ئیسالمی واڵت نێوخۆی لــه چ ــان ژن مافه کانی و پێگه بنیاته لــه الی نێونه ته وه یی دا مه یدانی له چ و مافه کانی کردنی چاوه دێری نێونه ته وه ییه کانی
با بده ین، قــاوی له پێویسته و هه یه تی ژناندا بکه ینه وه ئــه وه له سه ر جه خت دیکه جارێکی ده کــه ونــه کــه به ستێنانه دا و مــه یــدان ــه و ل کــه و وشیار پێکهاته و تاک به رپرسیارێتیی ژێر هه موو به پێویسته کۆمه ڵگا ئازادیخوازه کانی به ره نگاربوونه وه هه وڵی مومکین رێگایه کی له گه ڵ توندوتیژی به دژی ژنان له هه ر ئاست و له هه ر شکڵ و شێوازێکیدا بکرێ. له و بواره شدا ئه وه نده ی په روه رده و وشیارکردنه وه ده توانن به شداریی ئه وه نده ش بگێڕن، کارساز نه خشی سیاسی ژنان و هاوبه شیی ئه وان له پرۆسه کانی ده بێ. کاریگه رییان به ڕێوه بردندا و بڕیاردان بۆ خــه بــات به ستنه وه ی پێکه وه کــه لــێــره دایــه بــۆ یه کسانی نــه تــه وایــه تــی و خــه بــات ــازادیــی ئله نێوان ژن و پیاودا به ته واوی مانا په یدا ده کا هێنان کۆتایی له پێناوی هه ر نه ک ده توانێ و به زه بر و زه نگی سیاسی، به ڵکوو به مه به ستی سالمیش و ــازاد ــ ئ کــۆمــه ڵــگــایــه کــی بنیاتنانی چیدیکه لــه ودا که کۆمه ڵگایه ک به به رهه م بێ، نه بنه جنسیه تی بنه مای له سه ر ژنان و کچان
قوربانیی زوڵم و ته بعیز و توندوتیژی.دێموکڕاتی حیزبی لــه الیــه ن کۆتاییدا لــه ده سخۆشیی دیــکــه جــارێــکــی کــوردســتــانــه وه، به ڕێوه بردنی ئه و سیمیناره له ژنانی رێکخه ر و به ڕێوه به ری ئه م بۆنه یه ده که ین و پشتیوانی و ئاماده یی حیزب له خه بات بۆ به ره نگاربوونه وه ی توندوتیژیی ره گه زی و به گشتی له پێناو مافه کانی
ژنان دا دووپات ده كه ینه وه.هه ربژین و سه رکه وتوو بن.
لە 2014 نــوامــبــری 2٣ی یــەکــشــەمــمــە، رۆژی هاوبەشی سمینارێکی نۆروێژ ئۆستفۆڵدی پارێزگای کوردستان و دێموکراتی حیزبی کۆمیتەی دوو هەر ئەنجوومەنی نیشتمانی کوردی سووریه لەو ناوچەیە، رۆژهەاڵت کوردستان و رۆژئــاوای پرسەکانی له سه ر مێحوەری بە بەشداری ژمارەیەکی بەرچاو لە نوێنەری و ئەندامانی حیزب و کوردییەکان رێکخراوە حیزب و
کوردانی دانیشتوویی نۆروێژ بەرێوەچوو.له سه ره تای ئه و سمیناره دا مەحمود بڕۆ، ئەندامی ئەنجومەنی نیشتمانی کوردی سووریه باسێکی لە سەر کوردستان و خەباتی رۆژئــاوای و جوغرافیای مێژوو پاراستنی بــۆ کــوردســتــان بــەشــەی ــەو ل ــورد ک گەلی کــوردی زمانی نەریت و داب و نەتەوایەتی و هەستی کرد کە رێژیمی سووریه به رده وام ویستوویه تی کورد
بتوێننەوە. بڕۆ، مه حموود بــاســەکــەی دا دیکەی بەشێکی لە به ئاماژه به کــورد نیشتیمانی ئەنجومەنی ئەندامی ــاشــوورو خــۆرئــاوای کــوردســتــان و ــی ب ــانـ ڕووداوه کـ
خۆڕاگریی هێزی پێشمه رگه و شه رڤانان له کوبانیئاماژەی بە هەوڵەکانی هەر دوو ئەنجوومەنی کورد لە رۆژئاوا بە پاڵپشتی حکومەتی هەرێمی کوردستان دا
مێحوەری دا پێشکەش کرد. بــە کــورتــە مێژوویەکی ــاژە ــام ئ بــه کــاک هــاشــم خەباتی بزووتنەوەی رزگاریخوازی خەڵکی رۆژهەاڵتی کوردستان باسی لەوە کرد کە ئەگەرچی ئەو چەمکە لە رابردوودا بەم شێوەیەی ئێستا بەرجەستە نەبووە، نییە، ئەمە بەاڵم بە هیچ جۆر ئەمە هەلوێستێکی تازە لە واقعی هەلومەرجه سیاسییەکانە. سەرچاوە گرتوو حیزب و رێکخراوەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان، مەیدانی رۆژهەاڵتی سیاسی گۆرەپانی تێکۆشانیان، و خەبات کوردستانە. کاک هاشم له درێژه ی باسه که ی دا به تێرو ڕۆژهه اڵت ڕه هه نده جۆراوجۆره کانی له سه ر ته سه لی چۆنیەتیی لــە باسی دواو ــه شــداران ب بــۆ مێحوه ری کردو تەوەری رۆژهــەاڵت دروشمی کردنی ئه کتیوتر لەو پێوەندیەدا هاوکاری و لێک کۆبوونەوەی هێزەکانی
رۆژهەاڵتی بە زەروورەتێکی مێژوویی زانی.
سمینارێکی هاوبەشی کۆمیتەی ئۆستفۆڵدی حدک و ئەنجومەنی نیشتمانیی کوردی سووریه
به به شداریی نوێنه ری حیزبی دێموکراتی کوردستان لە نیشتمانیی یه کیه تیی شەهیدانی ڕۆژی ڕێوڕەسمی بریتانیا
کوردستان له و واڵته به ڕێوه چوو.نیشتمانی یه کیه تیی ڕه ســمــیــی بانگهێشتی ســەر لــە ئەندامی ســـوارە، مــەولــوود بریتانیا واڵتــی لە کوردستان لەو کــوردســتــان دیموکراتی حیزبی نوێنەری ــبــەری و ڕێلە ڕێوڕەسمی ٣8 ساڵەی ڕۆژی شەهیدان یه کیه تیی واڵتە نیشتمانی کوردستاندا بەشداری کرد کە لە هۆڵی کوردستان لە مەڵبەندی ڕۆشنبیریی کورد لە شاری لەندەن ڕێک خرابوو. پەیامی ســوارە مەولوود کۆڕیاده دا له و باسه شایانی
بریتانیا لە کوردستانی دیموکراتی حیزبی نوێنەرایەتیی پێشکەش کرد.
رەبەتحیزبی نهێنی ته شکیالتی بــه ســه ر ئــه نــدامــانــی بۆنه ی به واڵت نێوخۆی له کوردستان دێموکراتی 2٦ی سه رماوه ز و یادێک له نه مر ڕه سووڵ لیالنه یی لە
شاری ڕەبەت چاالکی ته بلیغییان کرد.شه وی تەشکیالت کۆمیسیۆنی ڕاپــۆرتــی به پێی 29ی خـــه زه ڵـــوه ر ئــه نــدامــانــی چـــاالک و هــه ڵــســووڕی ــه ت و ڕه ب شــاری لــه کــوردســتــان دێموکراتی حیزبی سه رماوه ز 2٦ی بۆنه ی به ده وروبـــه ری گونده کانی به رز بۆ هه روه ها کوردستان و پێشمه رگه ی ڕۆژی پێشمه رگه ی لیالنه یی ڕه ســوول نه مر یــادی ڕاگرتنی ئازاو به وه جی حیزبی دێموکراتی کوردستان که ڕۆژی 17ی خه زه ڵوه ری ئه مساڵ کۆچی دوایی کرد، چاالکی
ته بلیغییان به ڕێوه بردووه .نووسین و بە چاالکییەدا لەو ڕاپۆرتە ئەو بەپێی بژی دێموکرات، بــژی دروشمەکانی بــاڵوکــردنــەوەی بژی کوردستان و دێموکراتی حیزبی بژی قاسملوو، پێشمه رگه بەرەو پیلی 2٦ ی سەرماوەز چوون و یادی
نەمر ڕەسووڵ لەیالنەیی یان بەرز ڕاگرت.شایانی باسه ئه م شوێنانه ی که چاالکییان لێ کراوه سه رچاوێ و ــه ت، ڕه ب که مه ربه ندیی له : بــوون بریتی ڕێگای ڕه به ت و لیالنێ، هه نداوێ و هه روه ها گونده کانی
لیالنێ و هه نداوێ.دێــمــوکــراتــی حــیــزبــی تــه شــکــیــالتــی کۆمیسیۆنی خۆشی ده ســت سوپاس و بۆنه یه وه بــه م کوردستان
بۆ سه رکه وتنیان هیوای و ده کا نێوخۆ ئه ندامانی له ده خوازێ.
بۆکانبۆنه ی به بۆكان شاری له چوارشه ممه شه وی له كوردستان پێشمه رگه ی ڕۆژی ســه رمــاوه ز 2٦ی پێش قه اڵی سه ردار، شه قامی ساحیلی و قوتابخانه ی ته مه دون )تمدن( یادی ٣0 ساڵه ی ئه م ڕۆژه مێژووییه
كورد به رێوه برد.خــــــوپــــــیــــــشــــــانــــــده ران بـــه دروشم و كۆمه لیك به رزكردنه وه ی داواكـــــــاری و ویــنــه ی زیــنــدانــیــانــی ســـیـــاســـی كـــــــورد، داوایـــــــــان لــه به رپرسانی ئه و والته كرد به هانای بچن كــورده وه سیاسی زیندانیانی کــه نــزیــک ٣ حــه وتــوویــه بــه هۆی الیه ن له مافه کانیان پێشێلکردنی به رپرسانی زیندانه کان له ئێران له
سازمانی خەباتی کوردستانی ئێران، شۆرشگێری خەباتی رێکخراوی سەربەخۆیی پــارتــی کــوردســتــان، ــی ئــــــازادی ــ ــارت ــ کــــوردســــتــــان، پسەربەستی ــارتــی پ ــان، ــوردســت کخوپیشاندانه دا لــه و کــوردســتــان نامه یه کیان بۆ وه زاره تی ده ره وه ی
نۆروێژ ناردو داوایان له و ده وڵه تی نۆروێژ کردبوو فشار بخەنە سەر کۆماری ئیسالمی ئێران بۆ نەجاتی گیانی ئەو زیندانییە سیاسی یانە و
واڵمی داوا رەواکانیان بدەنەوە.
بەشداری نوێنه ری حیزبی دێموکراتی کوردستان لە ڕێوڕەسمی ڕۆژی شەهیدانی p u k لە بریتانیا
چاالکیی ته بلیغی به بۆنه ی26ی سه رماوه ز
ی 209 ده وره ی ته واوبوونی به ده وره ی به که پێسمه رگه سه ره تایی تازه ترین قاسمی، هه ژار شه هید شه هیدی سه نگه ری حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ناودێر کرابوو، پۆلێکی دیکه له الوانی به هه ستی کورد له ڕۆژهه اڵتی پێشمه رگایه تییان به رگی کوردستان
پۆشی.حیزبی نیزامیی سیاسی فێرگه ی کۆتایی دوای کوردستان دێموکڕاتی پێـشمه رگه 209 ی فێرکاریی ده وره ی
ڕێوڕه سمێکی پێک هێنا. سروودی به ڕێوڕه سمه ئه و ڕێژه ی ڕه قیب و ئه ی نه ته وایه تیی پێکردو ده ستی به شداربووان نیزامیی بڕگه کانی دیکه ی رێوڕه سمه که له یه کێک ڕێوڕه سمه کانی بۆنه و ساڵۆنه کانی له
حیزب درێژه ی پێدرا.ئه ندامی مه عزوور، خه دیجه دێموکڕاتی حیزبی ناوه ندیی کۆمیته ی به و فێرگه ی په یامی کوردستان باسه که ی دا له کرد. پێشکێش بۆنه یه پێگه ی جێگه و سه ر خسته تیشکی وشیاری هه ره تاکی وه ک پێشمه رگه باسی پێناسه و پوختی به کۆمه ڵگاو کرد. پێشمه رگه تایبه تمه ندییه کانی له
چاالکییه کانی بایه خه وه به هه روه ها ڕۆژهه اڵتی پارێزه رانی دواییانه ی ئه م خه دیجه هه ڵسه نگاند . کوردستانی مه عزور له به شێکی دیکه ی باسه که ی دا کوردستان و بارودۆخی سه ر په ڕژانه کۆماری ئێستاش دا له گوتی ئێران زه بری به ده سه اڵته که ی ئیسالمی چه ک و سه رکوتی جموجۆڵه نه ته وه یی و به الوان سڕکردنی سیاسییه کان و به اڵی ماده هۆشبه ره کان ڕاگرتوه و به کۆمه اڵیه تییه کان قه یرانه به په ره پێدان ژیانی کێشه کانی به خه ڵک وایکردوه ڕۆژانه یان سه رقاڵ بن، به اڵم کۆمه ڵگاو بڕگه یه کی هیچ له الوان تایبه ت به ده سته وه به خۆیان مێژووه دا ئه و نه داوه و ده ستیان له خه بات و تێکۆشان
هه ڵنه گرتوه .ئه و دیکه ی بڕگه یه کی له حیزبی هونه ریی کۆڕی ڕێوره سمه دا گۆرانیی سروود و چه ند دێموکڕات پێشکێش به به شداربووان کردو په یامی ئاکۆ مرادی، له الیه ن کۆتایی ده وره ش 209 ده وره ی به شدارانی له یه کێک
خوێندرایه وه .جه خت کردنه وه به په یامه دا له و تێکۆشان و رێگای درێژه دانی له سه ر خه باتی نه ته وه یی هاتبوو که ئه وان به ئاگاهییه وه ڕیزه کانی حیزبی دێموکڕاتی
کوردستانیان بۆ خه بات هه ڵبژاردوه .ڕێوڕه سمه دا له و باسه شایانی سه رکه وتووانی ده وره ی 209 خه اڵت و
ڕێزلێنانی فێرگه یان وه رگرت.
کۆتایی ده وره ی 209ی سه ره تایی پێشمه رگه ی فێرگه ی حیزبی دێموکراتی کوردستان
له نورویژ خوپیشاندانێك بۆ پشتگیری له زیندانیانی سیاسی كورد
ئێران، لە پاڕلمانی سوئێد بەڕێوەچوو.له و سمیناره دا ئەحمەد شەهید باروودۆخی مــافــی مــرۆڤــی لــە ئــێــران بــۆ بــەشــداران باس کردو گوتی مافی مرۆڤ لە ئێران به درێژایی ــرێ و دەک پێشێل ئیسالمی کــۆمــاری ته مه نی
سەرکۆنەی لۆمە و ناداتە گوێ ئێران رێژیمی جیهانی و بڕیارنامه کانی کۆمه لگای جیهانیی له و
پێوه ندییه دا پشتگوێ خستوه .زیندانەکانی لە بــه وه ی ئاماژه به ناوبراو ــدا ئــەشــکــەنــجــە و ئـــــازاری زیــنــدانــیــیــان ــران ــێ ئبەردەوامە و ئێعدام بێ پسانەوە درێژەی هەیە، تیشکی خسته سه ر ئه وه ی کە هاتنە سەرکاری ڕووحانی هیچ کاریگەرییەکی لەسەر باشبوونی بەشێکی لە دانــەنــاوە. ئێران لە مــرۆڤ مافی
دیکەی قسەکانیدا ئەحمەد شەهید باسی ئەوەی کرد کە ئەوان هەوڵ دەدەن دۆسییەی ئەتۆمیی و دۆسییەی دوو وەک مــرۆڤ مافی دۆسییەی شوێندانەرییان بکرێ و بۆ کــاری سەربەخۆ
لەسەر یەکتر نەبێ.نــورەی شەهید، ئەحمەد قسەکانی دوای لەو کە هات بەشداران تێبینییەکانی پرسیارو به حیزب نوێنەری گروێسی، کەمال بەشەدا به ئێران قانونییه کانی ده روه ستییه به ئاماژه پڕه نسیپ و قانوونه کانی نه ته وه یه کگرتووه کان و له کرده وه دا خۆدزینه وه له و ده روه ستییانه ئه و باسه ی هێنایه گۆڕێ که هه ڵویستی کۆمه ڵگای جیهانی له هه مبه ر هەاڵواردنی ئاشکرا له ئێران ده بێ چۆن بێ دوابه شی سمیناره که به واڵم و
تێبینییه کانی ئه حمه د شه هید کۆتایی هات.
رۆژی چوارشه ممه رێکه وتی 19ی نوامبر کۆنفرانسێک له سه ر ره وشی کوردانی ئیزه دی ئوروپا پارڵمانی سالۆنه کانی له یه کێک له
به رێوه چوو. ئه م کۆنفرانسه له الیه ن خاتو › ئانا گۆمێز‹ لیستی ســه ر له ئــورووپــا پاڕلمانی ئه ندامی سۆسیال دێموکراته کان و حیزبی پارتی گه ل ) ه د پ( و ئه نیستیتۆی کورد له بروکسێل به ڕێوه چوو و، بۆ ئه م کۆنفرانسه ش › ژۆزێف وه یدن هــاورێ ئــوروپــا پاڕلمانی ئه ندامی هۆلزێر‹ له گه ڵ ئانا گۆمێز کۆنفرانسه که یان به رێوه برد و چوار که س وتاریان پێشکه ش کرد که بریتی
خوێندکارانی نه ته وه یی یه کیه تی کــــورد ســمــیــنــارێــکــی لـــه ژێـــر نـــاوی« پره نسیبێک ــحــوه ری: مــێ ــه اڵت ــ رۆژهـخه بات یه کخستنی بــووژانــدنــه وه و بۆ
له رۆژهه اڵتی کوردستان به ڕێوه برد.ــاره پـــاش نـــیـــوه ڕۆی ــن ئـــه م ســمــیــه » ــاوه ز، ل ــه رمـ ســێ شــه مــمــه 4 ی ســـر به ــێ ــه ول ــرا« ی ه ــ ــوارچ ــ ــێــل چ هــوتبه شداریی نوێنه رانی کۆمه ڵێک حیزب و مه ده نیی رێکخراوی سیاسی و الیه نی بــه شــه کــانــی بـــاشـــوور، رۆژهـــــه اڵت و
رۆژئاوا کوردستان به ڕێوه چوو.یه ک ڕاگــرتــنــی بــه سیمیناره ــه م ئــه بــێــده نــگــی بـــۆ ڕێــزگــرتــن له ــق ــی ده قــاری ــ ــدانــی رێـــگـــای رزگ ــادی شــه هــی ــ یکردو کاره کانی به ده ستی کوردستان ده سته ی ئه ندامی بایزیدپوور میدیا نــه تــه وه یــی یه کیه تی « بــه ڕێــوبــه ریــی خوێندکارانی کورد« به باسێک له سه ر » رۆژهه اڵت مێحوه ری« سمیناره که ی
ده ست پێکرد.کونفڕانس دا ــاری ک ســه ره تــای لــه په یامی رێکخراوی »یه کیه تیی نه ته وه یی ــورد« لــه الیـــه ن چیا خــوێــنــدکــارانــی کـبه ڕێوبه ری ده سته ی ئه ندامی مــه الک، ئه م رێکخراویه خویندراوه یه و له په نێلی حــه ســه ن زاده ، ئاسۆ دوکتور یــه کــه م دا حیزبی نــاوه نــدیــی کۆمیته ی ئه ندامی له باسێکی کــوردســتــان دێــمــوکــراتــی ــه اڵت تــه وه ری وه ک ژێر ناوی »رۆژهپێشکه شی کــاتــالــیــزۆر« ئــه ســڵــێــکــی
به شداران کرد. ئاسۆ حه سه ن زاده گوتی دوکتور ئه م چه مکه وشه یه کی خه یاڵ و لوکس
خۆپاراستن له وه ی که هه موو کارێ بۆ به رژه وه ندیی خۆیان نه که ن.
پانێله ئـــه و ــکــه ی دی کــۆڕگــێــرێــکــی سیاسی و چاالکی محه مه دزاده، خالید به باسه که ی که بــوو ڕۆژنــامــه نــووس حیزبه کانی کــرده وه ی له گرتن ره خنه له گــوتــی پێکردو ده ســـت ــه اڵت ــ رۆژهخۆمان له ره خنه خۆمان ده بێ پێشدا بگرین و وه اڵمی ئه و پرسیاره بده ینه وه که ئایا حیزبه کانی به شه کانی دیکه ی بوون نه ته وه یی باسی بۆ کوردستان
هاوته ریب له گه ل رۆژهه اڵتی کوردستان ده چنه پێش؟
ده بی گوتی زاده محه ممه د خالد یان که بکه ینه وه یه کالی خۆمان ئێمه تا چونکه ئــێــرانــی، ــان ی کوردستانین ئێستا ڕۆژهه اڵتی کودرستان نه یتوانیوه کوردستانی بوونی خۆی پێناسه بکا و پارچه کانی دیکه داوه . ته نیا هه وڵی بۆ ــه و جه ختی کـــرده وه کــه رۆژهـــه اڵت ئ
مێحوه ری ده بێ به ڕوانینی کوردستانی بێ چه ترێک ــێ ده ب حیزبی و نــه ک بێ به ــه اڵت رۆژهـ الیه نه کا نی هه موو بۆ
راست و چه پ و ئایینیی.ناسر پانێله ئه و کۆڕگێری سێهه م زانکۆ مامۆستای نووسه رو باباخانی، ــگــه ی » ســکــایــپ«ه وه ــه ڕێ بـــوو کــه ل
به شداری سمیناره که بوو. کاک ناسر باباخانی له باسه که ی دا ــه ژێـــر نـــاوی » چـــوار ئــیــپــیــزۆد بۆ لســه ر خسته تیشکی ــرۆژه » ــ پـ یـــه ک
مێحوه ری ــه اڵت ڕۆژه چه مکی ئــه وه ی زه روره تێک بوو که حیزبی دیمۆکراتی له ــردوه و ــ ک پــێ هه ستی کــوردســتــان به رده م خۆی و رووناکبیرانی نێوخۆ و له سه ر جه ختی داینا. واڵت ده ره وه ی ــه اڵت ــ ــێ رۆژه ــه وه کــــرده وه کــه ده بـ ئـگوتاری خۆی نوێژن کاته وه و بۆ پێوه ند ئاراسته ی شار شاخ و خه باتی کردنی
بکا.جه لیل ئازادیخواز، چاالکی سیاسی که بوو پانێله ئه و دیکه ی کۆڕگێرێکی »بزووتنه وه ی ناوی ژێر له باسه که ی مــێــحــوه ری، ســێ گوتاری ــه اڵت ــ رۆژه
یه کانگیر«دا پێشکه ش کرد.پێویسته ــوتـــی گـ ئـــازادیـــخـــواز ــاغــی ــۆن ــی لـــه ق ــ ــه ده ن ــ کـــۆمـــه ڵـــگـــای مده ره وه و بێته »مــوحــافــزه کــارانــه« مێحوه ری رۆژهــــه اڵت بــۆ گـــه ڕانـــه وه بــه نــده بــه کــۆمــه ڵــه فــاکــتــه رێــک و ده بــێ کۆمه ڵگای مه ده نیش به خواستی خۆی
له م پیوه ندییه دا بجووڵێ.ــه ری ــت ــدامــی ده ف ــه ن قـــادر وریــــا، ئسیاسیی حیزبی دێموکراتی کوردستان بوو سمیناره ــه م ئ تــری کوڕگێڕێکی رۆژهــه اڵت « ــاوی ن به باسه که ی که میحوه ری به ستێنێک بۆ کار و خه باتی
هاوبه ش » پێشکه ش کرد.ئه م سمیناره دا دیکه ی به شێکی له ــه رو ــــووســ ــــش، ن ــی ــ حـــیـــســـام ده ســــت پژێر لــه بــاســه کــه ی زانــکــۆ مامۆستای مێحوه رو نیوان له »خۆرهه اڵت ناوی
ژیانه وه »دا پێشکه ش کرد.ناوبراو به ڕوانینێکی ڕه خنه گرانه وه ئه و جیاوازه کانی ڕه هه نده ئاماژه به
ــی چــه مــکــی رۆژهــــه اڵت گـــوتـــاره گــوتبه ستێنێکی لــه نه یتوانیوه مێحوه ری ــه زرفــیــه تــه کــان مــێــژوویــی دا کــه ڵــک لوه ربگرێ و ئێمه به م چه مکه خۆمان له به رته سک دا جوغرافیایی ناوچه یه کی
قه تیس ده که ین.کۆڕگێرێکی ــادر ق عبدالله حسین له باسێکی بوو سمیناره ئه و دیکه ی نــاوی خه باتی چــه کــداری و هیزی ژێــر نه رم به شێوه ی ورک شاپ پێشکه ش کرد. حسێن قادر جه ختی له سه ر ئه وه رێگا چه کداری خه باتی که ــرده وه ده کــی و خــۆش کـــه ره بــۆ یــارمــه تــی ده ره کـنادمکراتیکدا واڵتی له مه ده نی خه باتی
نوێیه و باسێکی مێحوه ری رۆژهــه اڵت ترس له باکووریزه بوون و باشوویزه کردووین ناچاری رۆژهـــه اڵت بوونی
ئه م باسه بێنینه گۆڕێ.کۆڕگێڕێکی نژاد ئیسمائیل عه لی ژێر له باسێکی سمیناره ئــه و دیکه ی
الیه نه هه رێمییه کانی پێوه ندییه نــاوی سیاسیه کانی کوردستان به پێی گوتاری
سیاسی له کوردستان پێشکێش کرد.ــی ئــیــســمــاعــیــل نــژاد گــوتــی ــه لـ عـشۆڕشی کوردستان یه ک دیسکورسی که کرد حیزبه کان له ره خنه ی هه یه و نێو دێننه وه کوردستان دیسکورسی تــورکــیــه وه و ــان ی ئــێــران دیسکۆرسی
ئه وانیش باوه ریان به م باسه نییه . روئیا تلووعی، نووسه رو چاالکی ئه و سمیناره دیکه ی کۆڕگێرێکی ژنان ژنی ناوی« ژیر له باسه که ی که بوو ــه اڵت کـــورد لــه کــوێــی پـــرۆژه ی رۆژهـ
مێحوه ری دایه » پێشکێش کرد.ناوبرا به ئاماژه به پیداویستییه کانی رۆژهــــه اڵت مــێــحــوری، خــوێــنــدنــه وه ی ــزووری بــه ڕێگه ی بــۆ ڕۆژهــــه اڵت حــکۆسپ و له باسی چه کداری سیاسی و ــه اڵت ــ ــی بـــــه رده م ڕۆژهـ ــان ــه ره ک ــپ ــه م ل
به رێوه چوونی سیمیناری » رۆژهه اڵت مێحوه ری: پره نسیبێک بۆ بووژاندنه وه و یه کخستنی خه بات له رۆژهه اڵتی کوردستان«
دێموکڕاتی حیزبی هه یئه تێکی به به شداریی گشتی کـــۆبـــوونـــەوەی سێهەمین ــان کــوردســتله شاری ڕێکخراوی ژنێڤاکاڵ)بانگەوازی ژنێڤ(
ژنێڤ به ڕێوه چوو. سێهەمین کۆنفرانسی بانگەوازی ژنێڤ لە رۆژەکانی دووشه ممه ، تا پێنجشه ممه ، 2٦ تا 29 شاری لە نوامبر( 20ی تا 17 ( خــه زه ڵــوه ر ی ژنێڤ به به شداریی هەیئەتێکی حیزبی دیموکراتی کوردستان پێکهاتبوو لە کاک حەسەن قادرزادە، ئەندامی دەفتەری سیاسی و کاک برایم چووکەڵی، حیزبی نــاوەنــدیــی کۆمیتەی جێگری ئــەنــدامــی نوێنه رایه تیی هه روه ها کوردستان و دێموکراتی زیاتر لە 50 حیزب و الیه ن لە سەرانسەری جیهان ده که ن ده وڵه ته کان بێ نه ته وه نوێنه رایه تیی که
به ڕێوه چوو.گشتی باسێکی بە سەرەتا کۆنفڕانسه ئه و ده ستی میوانەکان بەخێرهاتنی هینریک و خاتوو لـــەســـەر چــۆنــیــەتــی گرتنی بــاســێــکــی ــکــردو ــێ پکە خواست هیوای پاشان کردو کۆبوونەوەکە لێ باشێ بەرهەمێکی به رینه کۆبوونه وه ئــه و بکەوێتەوە و ببێتە چرایەکی رووناکی بۆ کارەکانی داهاتوو. لە درێژه دا چەندین شەخسیەتی ئاکادیمی تــەوەرەی سەرەکی و ٣ لەسەر جیهانی و پسپۆڕ بەشدارییان باسه کان جۆراوجۆرەکانی الیەنە
کرد.ئه ندامی قادرزادە حەسەن کۆنفڕانسه دا له و ــامــی حیزبی ــەی پ ــزب ــه ری ســیــاســیــی حــی ــتـ ده فـدیــمــوکــراتــی کــوردســتــانــی لــه پــێــوه نــدی له گه ڵ مژاری سه ره کیی کۆنفڕانس، واته به کارنه هێنانی خوار مندااڵنی چه کدارنه کردنی دژه نه فه ر، مینی شه ڕدا به ره کانی له ژنــان پاراستنی ســاڵ و 18کارو خوێندنه وه و سیاسه ت و کــرد و پێشکێش له و دێموکراتی کوردستانی کرده وه کانی حیزبی پێوه ندییه دا بۆ به شدارانی کۆنفڕانس شی کرده وه .ئه و ته وه ره سه ره کییه کانی له یه کێک کورد نەفەر، دژی مینی نەهێشتنی لەسەر کۆنفڕانسه دروستنه کردنی عومبارنه کردن و به کارنه هێنان، بــوو کــه لــه و بــه شــه ش دا کــاک بــرایــم چووکەڵی قوربانییانی لــەســەر پوختی گشتی و باسێکی کرده وه کانی کارو ڕه فتارو لەکوردستان و مین
کۆماری ئیسالمی پێشکێش کرد.لەبارەی باس کۆبوونەوەکان دا درێــژەی لە ــی ژێـــر 18 ســاڵ و ــدااڵن ــی مــن ــەکــردن چـــەکـــدار نــە تــونــدوتــیــژی جــنــســی و جــیــاوازیــی ڕێــگــرتــن ل
ــەو بــاســانــە دا له لــه تاوتێی ئ ــران و رەگـــەزی کـنێونەتەوەیی کان و پەیماننامە ڕووناکانیی ژێر مافی بــەپــاراســتــنــی تــایــبــەت کۆنڤانسیونەکان الوازو خاڵە ســه ر خرایه تیشک ــران، ک مــرۆڤ هێزە لەالیەن کە هەنگاوانەی ئەو بە هێزەکان و لەو هەڵگیراون و ناحکومی یەکانه وه نیزامییە چاالکانەی بەشداریی حیزب هەیئەتی باسەش دا له باسه کان دا کردو سه رنج و تێبینییه کانی حیزبی
دێموکراتی کوردستانی له و باره یه دا باس کرد.له بڕگه یه کی دیکه ی کاری ئه و کۆنفڕانسه دا دوو کۆبوونەوەی ناوچەیی بە بەشداری نوێنەری بە تایبەت کوردستانێە کان هێزە ژنێڤاکاڵ و دیکە دا بەشێکی لە گیراو بارودۆخی کوردستان حیزب و رێکخراوەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان بە بەشداریی هەیئەتی ژنێڤاکاڵ و هەیئەتی کولمبیایی ئالوگۆڕی هه بوو، باسانەی بەو پێوەندییان کە بیروڕایان کردو لەسەر کۆسپەکانی سەر رێگایان دەســت گرینگیان خالێکی چەند کــۆبــوونــەوەو ژنێڤاکاڵ لــەگــەڵ لــەداهــاتــوودا کــە ــرد، ک نیشان لەوبارەوە ژنێڤاکاڵیش بکرێ و زیاتر هاوکاری
هەنگاوی پێویست هەڵبگرێ.بــه پــێــی ئـــه و ڕاپـــۆرتـــه هــەیــئــەتــی حــیــزب لە کۆبوونەوەکان دا چەندین چاوپێکەوتنی پراوێزی لەگەڵ حیزب و رێکخراوەکانی غەیری کوردستانی دۆخی لەسەر و پێکهێنا کۆبوونەوە لە بەشدار حیزبی کــورد و گەلی خەباتی ئێران و له کــورد به و پێویست زانیاریی کوردستان دیموکراتی
حیزبەکانی رۆژهەاڵتی کوردستان.ــەشــی دیـــدارەکـــەی ــن ب ــیـ لـــە دوایـدێموکراتی حیزبی هەیئەتی هــەردوو شۆڕشگێڕی کۆمەڵەی و کوردستان ئێران کــوردســتــانــی زەحمەتکێشانی جارانەوە لە زیاتر جیدییەتێکی بە دا ــەر لــێــک نــزیــکــبــوونــەوەو قــســە لــە سـکاری هاوبەشی نێوان حیزبەکان کراو هەردوو ال خۆیان بە ئەرکدار زانی کە لە داهاتوویەکی زۆر نزیک دا بەکردەوە هەڵێننەوەو هەنگاو مەبەستە ئــەم بۆ یەکتری گــەڵ ــە ل کــۆبــوونــەوەکــانــیــان
بەردەوام بن.
له کـــوردســـتـــان ــی ــرات ــوک ــم دێ حــیــزبــی دوو شـــانـــدی نیشتمانیی یه کیه تیی شه هیدانی یـــادی ڕێــوڕه ســمــه کــانــی کوردستان له شاره کانی سلێمانی و کۆیه دا به شدارییان کرد.
به پێی ڕاپۆرتی به شی پێوه ندییه کانی سکرتاریان حیزبی سه رپه رستیی به حیزب شاندێکی کوردستان دێموکڕاتی عومه ر باڵکی، ئه ندامی ده فته ری سیاسیی حیزب و هاوڕێیه تی سیامه ک سلێمانی و له حیزب نوێنه ری مــه هــده وی، که ریم ــادری بــه وه جــی حــیــزب لــه ڕێــوڕه ســمــی ڕۆژی وه کــیــلــی، کـشه هیدانی یه کیه تیی نیشتمانی دا به شدار بوون که له شاری
سلێمانی به ڕێوه چوو.شاندی حیزب له و ڕێوڕسمه دا په یامی ده فته ری سیاسیی به پێشکێش بۆنه یه یان به و کوردستان دێموکڕاتی حیزبی
یه کیه تیی نیشتمانیی کوردستان کرد. هه ر له و پێوه ندییه دا له شاری کۆیه ش له ڕێوه ره سمێکی هاوشێوه دا که له الیه ن مه ڵبه ندی 14 ی یه کیه تیی نیشتمانی به کوردستان دێموکراتی حیزبی هه یئه تێکی به ڕێوه چوو، ناوه ندیی کۆمیته ی ئه ندامی وه نه وشه ، خالید سه رپه رستیی
حیزب و هاوڕێیه تی فه تاح ئیلخانیزاده ، به رپرسی پێوه ندییه کانی حیزب له کۆیه و محه ممه د شه هره وان کادری به وه جی حیزب
به شدارییان کرد.ده فــتــه ری په یامی ڕێــوڕه ســمــه دا ــه و ل حیزب هه یئه تی یاده به و پێشکێش کوردستان دێموکڕاتی حیزبی سیاسیی
کرد. ســه رمــاوه ز 10ی دووشه ممه ڕۆژی به یانیی سه رله جیاجیاكانی الیه نه لێكدانه وه ی ــاوی ن ژێــر له سمینارێك باڵه كی ئه ندامی په روه نده ی ئه تۆمیی ئێران له الیه ن عومه ر ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموكراتی كوردستان له یه كێك له
ساڵۆنه كانی حیزب به ڕێوه چوو.الیه نه تاوتوێی به باڵه كی عومه ر كــاك سمیناره دا له ئه م ڕه وتــی ئێران و ئه تۆمیی په روه نده ی جۆربه جۆره كانی په روه نده ی له ئاستی نێوده وڵه تیدا کردو. ئه ندامی ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموكراتی كوردستان وێڕای لێكدانه وه ی ئه م په روه نده یه له بواری قه زاییه وه ، ئاوڕی له تایبه تمه ندییه كانی
ئه م دوو گرووپه واته ئێران و 1+5 دایه وە.ــی ڕه وت ســه ر پــڕژایــه قسه كانیدا دیــكــه ی به شێكی لــه درێژه ی له ناوبراو ئێران. ئه تۆمیی په روه نده ی مێژوویی قسه كانیدا جه ختی كرده وه كه واڵتانی جیهان به هۆی نه بوونی كه وتنه و وه رگرتن خــراپ كه لكی ئه گه ری و سه اڵحییه ت له ڕێگری ئێرانه وه الیه ن له جیهانی كۆمه ڵگای مه ترسیی
ده ستڕاگه یشتنی ئه م واڵته به چه كه ئه تۆمییه كان ده كه ن.ده ربڕینی به ئــامــاده بــووان سمیناره دا ئــه م كۆتایی له بیروڕای خۆیان و هێنانه ئارای پرسیاره كانیان سمیناره كه یان
ده وڵه مه ندتر كرد و پاشان كاك عومه ر واڵمی پرسیاره كانی دانه وه .
حیزبی نوێنه ری ئاهه نگه ری، کاوه دووشه ممه رۆژی له گه ڵ ئوروپا، یه کێتی کاروباری بۆ کوردستان دێموکراتی راوێژکاری )Richard Hazlewood ( هازل وود ریچارد پاڕلمانی رێفۆرمیستی و کۆنسێرڤاتیڤ گروپی سیاسی
ئوروپا دیداری پێک هێنا. ناوچه، ئێران، به تایبه ت باسی کۆمه لێک دیــداره دا له م روانینی سیاسی گروپی ناوبراو له سه ر ئێران، کوردستان و
ئێستا و داهاتووی ئه م واڵته هاتنه به ر باس. له ته وه رێکی دیکه ی باسه کاندا، له سه ر کێشه ی ناوه کی و ئیسالمی کــۆمــاری لــه گــه ڵ 1+5 ــی ــان واڵت گفتوگۆی و داهاتووی ئه م که یسه و سیاسه ته کانی گروپی کۆنسێرڤاتیڤ راگه یاندنی وێڕای ئاهه نگه ری کرا. گفتوگۆ رێفۆرمیستی و به ســه بــاره ت کــوردســتــان دێموکراتی حیزبی هه ڵوێستی
هه وڵه کانی کۆماری ئیسالمی بۆ گه یشتن به چه کی ناوه کی، جه غتی له سه ر دۆخی مافی مرۆڤ و نه بوونی دێموکراسی و ئازادی له ئێراندا کرده وه و پێداگری و دانی به های زیاتری له ــرۆڤ م مافی و دێموکراسی که یسی بــه 1+5 واڵتــانــی
به ڕێز، بان کی مۆن سکرتێری رێکخراوی نه ته وه یه کگرتووه کان
ــردراوی ــێ بــه ڕێــز ئــه حــمــه د شــه هــیــد، نتایبه تیی رێکخراوی نه ته وه یه کگرتوه کان بۆ
مافه کانی مرۆڤ له ئێرانو دۆســتــه کــان بــه شــه ر کۆمه ڵه و ــۆڕ کمرۆڤ ماڤه کانی له داکۆکیکار ناوه نده کانی
له سه رانسه ری جیهانخه زه ڵوه ر 29ی رۆژی له ئاگاداریتان بۆ نوامبری 2014ه وه 29 که س به 20ی به رانبه ر به ندیخانه ی له کــورد سیاسیی زیندانیانی له ناوه ندیی شاری ورمێ، به نیشانه ی ناڕه زایه تی به هه ڵسوکه تی خراپی به رپرسانی زیندان و گوێ ناوه ندی زیندانی و قه زایی به رپرسانی نه دانی
ورمێ به داواکانیان، په نایان بۆ مانگرتن بردوه .ــی ئــه و ــرســان ــه رپ مـــاوه یـــه ک لــه وه پــێــش ببۆ سیاسییان زیندانیانی له که س 27 زیندانه کۆمه اڵیه تی تاوانبارانی به تایبه ت به نده کانی جیاتی له و گواستووته وه ماده سڕکه ره کان و و کۆمه اڵیه تی تاوانبارانی له کۆمه ڵێک ئــه وان زیندانیه به ندی هێناوه ته ماده سڕکه ره کانیان
سیاسیه کان.ورمــێ به ندیخانه ی سیاسیی زیندانیانی به ندی بۆ هاوڕێیه کانیان که ئه وه ن خوازیاری له ئـــه وان و بگه ڕێننه وه سیاسی زیندانیانی به اڵم بکرێنه وه ، جیا کۆمه اڵیه تی تاوانبارانی به رپرسانی و شــاره ئــه و قه زایی به رپرسانی ئه وانیان داواکاریی واڵمی ئێستا هه تا زیندان
نه داوه ته وه .یاسا هه موو پێی به که حاڵێکدایه له ئه وه مافی پاراستنی بنه ماکانی و نێونه ته وه ییه کان مرۆڤ ده بێ زیندانیه کان به پێی ره گه ز و ته مه ن یه کتر جیا له ته ندروستی ــاوان و ت و جــۆری
بکرێنه وه .قه زایی و زیندانی پێوه ندیداری به رپرسانی ئه و داخوازیی واڵمی ئێستا تا ته نیا نه ورمێ کۆمه ڵه زیندانیه یان نه داوه ته وه که چی ده ستیان هه ندێ راگواستنی و ئــازار و ئه زیه ت ــه داوه تمه ترسی و دیکه شوێنی بــۆ زیندانیه کان لــه ئه وه ش هه یه که هه رده م گاردی تایبه تیی هێزه
ئه منیه تیه کان هێرش بکه نه سه ر زیندانیه کان.ــان وێـــڕای حــیــزبــی دیــمــوکــراتــی کــوردســتپشتیوانی له داوای به رحه قی زیندانیانی سیاسیی ئێوه به ڕێزان و هه موو له زیندانی ورمێ، داوا ناوه نده کانی داکۆکیکار له مافه کانی مرۆڤ ده کا که به هانای ئه و زیندانییانه وه بێن و رێگا نه ده ن که ئه و کۆمه ڵه زیندانیه له وه زیاتر بکه ونه به ر ئازار و شکه نجه ی به رپرسانی قه زایی کۆماری
ئیسالمی ئێران.کوردستان، له ئازادیخواز خه ڵکی له داوا به که ده کــه یــن جیهان ســه رانــســه ری و ئێران به ڕێوبردنی خۆپیشاندان یان به هه ر شێوه یه کی بخه نه خۆیان ده نگی ــرێ ده ک بۆیان که دیکه پاڵ ده نگی زیندانیانی سیاسیی کورد له هه موو زیندانیانی تایبه ت بــه و ئــێــران زیندانه کانی
سیاسیی زیندانی ناوه ندیی شاری ورمێ.
حیزبی دیموکراتی کوردستانده فته ری سیاسی
1/12/201410ی سه رماوه زی 1393
رۆژهەاڵتی کوردستان لەبەردەم تاقیکارییەکی گرنگ دا
دوو الیه ن بە دوای چی دا دەگەڕێن؟
له په راوێزی راپرسییه که ی ده نگ و ره نگی کۆماری ئیسالمی له مهاباد
چاوخشاندنێکی کورت به سه ر مودێرنیتەو رۆڵی لە گۆڕانکارییە سیاسی و کۆمەاڵیەتییەکانی ئێران
5
٦
7
8
9
په یامی پشتیوانیی حیزبی دیموکراتی کوردستان له زیندانیانی سیاسیی مانگرتوو له زیندانی ورمێ و داوای به هاناوه هاتنی ناوه نده کانی داکۆکیکار له مافه کانی مرۆڤ