This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
The Official Organ Democratic Party of Kurdistan - I ran
مافی داکۆکیکاری میدیاکار و برای دوو مانگه 15 نزیکه ی له قاودانی تاوانی به کوردپوور مه سعوودی مرۆڤ، خوسره و و پێشێلکرانی مافی مرۆڤ و ئاشکراکردنی سته م و هێرش بۆ سه ر ئازادییه کانی خه لك، که وتوونه به ندیخانه. ئه وان ئه گه ر له ئاست گرێ خۆیان زمانی هاونیشتمانانیان، هاوزمانان و سه رکوتی دابا و چاوی خۆیانن نوقاندبا و ده ستیان به کاڵوی خۆیان گرتبا، تووشی زیندان نه ده بوون. به اڵم له و واڵتانه ی سیسته مه دیکتاتۆر و دژه ئینسانییه کان له سه ر کارن، گه وره ترین »تاوان« بێده نگنه بوون له تاوان و جینایه تی ئازادییه کانی ماف و له ڕێزگیران بۆ هه وڵدان خه ڵک و به زانیاریدان ده سه اڵتداران و
مرۆڤه . خوسره و و مه سعوودی کوردپوور ئه ندامی هیچ حیزبێکی سیاسی نه بوون و نین، هه ر له چوارچیوه ی یاساکانی ئه و نیزامه ش دا که ئه مڕۆ له ئێران له سه ر کاره ، ته نیا کاری میدیایی و مرۆڤدۆستانه یان کردوه . هه ر بۆیه ده سه اڵتداران لێیان به ڕقداچوون و خه ریکن به هه مان ده ردی محه ممه د سه دیق که بوودوه ندیان ده به ن. ئه وان ئاسووده یی و ئازادیی خۆیان و ژیان له نیو بنه ماله و که سوکار و خۆشه ویستانیان له پێناوی خه ڵک دا وه الناوه . زۆر گرنگه خه ڵکی ئێمه ئه مه گناس بێت و ئه وان و بنه ماله که یانی له بیر بێت. گرنگه تا ئه و کاته ی به ناحه ق له به ندیخانه دا راده گیرێن، ڕاگه یه نه کان، میدیاکاران، داکۆکیکارانی مافی مرۆڤ، حیزب و ڕێکخراوه سیاسییه کان و خه ڵکی به ویژدان له بیریان بن و به بۆنه ی جۆراوجۆر یادیان بکه نه وه و وه بیر بیرورای گشتیی بێننه وه که ئه وانه به ناحه ق گیراون. به اڵم ئه گه ر ڕۆژێک سیسته می قه زایی و جه زایی نادادپه وروه رو دام و ده زگای ئه منییه تی له به رامبه ر ئازادکردنه که یان دا، بیانووی وه سیقه و به گره ودانانی پووڵیان لێکردن، ئایا که سانیکی ده سڕۆیشتووی ئه وتۆ په یدا ده بن، هیممه ت بکه ن و له خۆیان
مایه دابنێن؟ده زانم ده رفه تی به ئێستا گرتوه ، ڕام هه یه و دا دڵم له قسه یه ک مێژه له که سی هێندێک دیتبێتتان نزیکه وه ش له له وانه یه بیستووتانه و ئێوه ش ببڕم. ده ری فالن کچی کوڕ و بۆ دیاری به کیلۆمیتر سیفر ماشێنی کورد،چۆن ده ستڕۆیشتووی ناوچه که یان شار و دیکه ی داموده زگای ئیتالعات و گه وره کاربه ده ستی فه رماندا ر و به م و ده ده ن پێشکه شکردن نیشانه ی به نوێ سه رسه رایه کی ماڵ و کلیلی یا ده به ن، له ده وروبه ری خۆیان! ئه و مۆره ی ده ستڕۆێشتوو به الم به رتیلخۆر و فاسدی ڕێژیم له ئیمتیاز و ده رفه تێکیان بۆ خۆیان ده زانن چ نییه . دا له ڕێی خوا ئه وان ئه وکاره ی پیاوه تی و له م دا داهاتوو له باش به رهه مێکی چ یا و دراوه پێ زاتانه وه ئه م ڕێگای سه خاوه ته ی خۆیان هه ڵ ده گرنه وه ! هی واشیان تێدایه کلکه سووته و خۆشیرینکردنه که له وه ش تێده په ڕێنن و ته نانه ت ده اڵلی و شتی تریشیان بۆ ده که ن و ئاماده ن کچ و خوشکی
دراوسێ وهاوزمان و هاونیشتمانی خۆیان بۆ ئه و »زه روو«انه له داو بخه ن! ئه و کاتانه ی ره فسه نجانی و خامه نه یی و ئه حمه دینه ژاد ده هاتنه شاره کانی کوردستان، ده وڵه مه ندان و ساماندارانی له هێندێک گاوو گه ردوونی قوربانیکردن و خۆشخزمه تی و ئه و شارانه تان له بیره ؟ ئه وان به م کرده وانه یان ده یانه ویست بیسه لمێنن که بڕوایان به و نیزامه و ڕێبه رانی هه یه و سه روه ت و سامان هیچ، به ڵکوو ئاماده ن گیانیشیان له پێناویان پێناوی له خۆشیرینکردنه ته نیا ده که ن و درۆ ده یزانی که س هه موو بده ن!دیاره دا وه رگرتنی ئیمتیاز له ڕێژیم. دیاره مه مانان چاوه ڕوان نین ئه و جۆره که سانه خه م له که بوودوه نده کان و کوردپووره کان و ده یان و سه دان ڕۆڵه ی به ندکراوی خه ڵک بخۆن. به اڵم خۆ هه ر شار و ناوچه یه ک ده یان و سه دان بنه ماڵه ی وای تیدایه که سه ربه دام و ده زگای ڕێژیم نین و نه ک له پڕێک و له سایه ی خۆشخزمه تی به و ڕێژیمه ، به ڵکوو به هیممه تی خۆیان و به ڕێگای ڕه وا دا، توانیویانه ببنه خاوه نی سه روه ت و سامان. ئه گه ر ئه م جۆره که سانه ، بڵێن ناوێرین یارمه تیی ماڵی به حیزبێکی سیاسیی وه ک حیزبی دیموکراتی کوردستان و خه باتێکی شۆڕشگێرانه بکه ین، له وانه یه زۆریان لۆمه نه که ین. بنه ماڵه ی له سه دان یه ک ده ستی ماڵی خۆشیاندا، دراوسێیه تیی له ناتوانن ئایا به اڵم شه هید و به ندیی سیاسیی بگرن؟ ناتوانن ببنه زامنی به ندییه کی سیاسی و وه سیقه یه ک له به رامبه ر ئازادکردنیان دا دابنێن؟ ناتوانن به شداری له دابینکردنی خه رجی دوکتورو ده رمان و نه شته رگه ریی به ندییه کی سیاسیی نه خۆش یا ئه ندامێکی نه خۆشی بنه ماله که ی دا بکه ن؟ ناتوانن خه مێک له بێسه رپه نایی و بیداهاتی و بێئه نوایی بنه ماله ی ئه و مرۆڤانه له م سۆنگه یه وه ، له مافی خه ڵک، که وتوونه زیندان و داکۆکی به بخۆن که سه باره ت
چه رمه سه رییان بۆ خۆیان و بنه ماله کانیان کڕیوه ؟ گه لدۆستبوون ڕێگای جۆراوجۆری هه یه . شتێکی سروشتییه که نیشتمانپه روه ر و هه موو که س نه توانێ بچێته نێو کاری سیاسی و خه باتگێڕانه و له ڕیزی تێکۆشه رانی ناتوانن ڕێگا تاڵ ده بێ ئه وانه ی بکا. به اڵم زۆر ئاشکرا و نهێنیی حیزبێک دا خه بات نه ته وه یی و ئه رکی ساده ترین له خۆ نه یانه وێ یا نه وێرن هه ڵبژێرن، پڕهه زینه کان هه لومه رجی له ئه وانه ی نامێنێته وه.هه م دا دۆخیک له هه ر ڕۆژگار بده ن. نیشتمانی ئێستا دا له حه وت ئاسمانان ئه ستێره یه ک شک نابه ن ڕۆژیان دێت،هه م ئه وانه ی ئه مڕۆ دنیا به که یفی وانه ، ڕۆژێک ئه م هه وایه یان لێ تێک ده چێ. دیاره هه موو کات حیسابی ده سه التدارانی تاوانی شه ریکه هاوده ست و که جیایه له وتاقمانه خه لکێک جۆره هه ر دژی گه لی بوون. به الم بۆ خه لکه که ی دیکه شهه ر ئه وه نده به س نییه که مرۆڤ ته نیا و و کار دواڕۆژ، بۆ نابێ ئه دی نه کردبێ. خۆی نه ته وه که ی و خه لک خراپه ی ته نیا کرده وه هوهه ڵوێستێکی ئه وتۆ له کارنامه ی ئه عمالیان دا هه بیت که شانازیی پیوه بکه ن و
بڵیین ئێمه ش کاتی خۆی ئه وه مان له ده ست هاتوه و کردوومانه ؟!
کوردپووره کان له بن ژیله مۆی فه رامۆشی دا خــه اڵتــی دوکـــتـــوڕای زانــکــۆی سه الحه دین به ئیسماعیل بێشکچی، تورکی ناوبانگی بــه نــووســه ری
دوستی نیزیکی کورد درا.7ی چوارشه مه ، رۆژی ئێواره ی رۆشنبیریی هــۆڵــی ــه ل جـــــۆزه ردان هه ولێر، زانکۆی سه الحه دینی شاری ــه دان که سایه تیی بــه شــداریــی سـ بــه نوێنه رانی ڕوونــاکــبــیــری، سیاسی و ــران، ــ ــان، وه زی پــارلــه مــانــی کــوردســتبواری هوگرانی زانکۆو مامۆستای ئه ده ب میژووی کورد، ڕێز له زیاتر به رخودانی خــه بــات و ســه ده نیو لــه ــه ری ئــیــســمــائــیــل بــێــشــکــچــی نـــووسـبه ئه مه گی دۆستی تورکی ــه وره ی گ
گه لی کورد نرا.ئه ی « نه ته وایه تی ســروودی به ــردو دواتــر ــب« ده ســتــی پــێ کـ ــی ره قــه ن دوکــتــور ئه حمه د وتــارێــک لــه الی
دزه یی، سه رۆکی زانکۆی سه الحه دین خوێندرایه وه که به کورتی و پوختی ئه و تێکۆشانی ســه ده نیو له باسی
نووسه ره به ناوبانگه کرد. ــوره ســمــه دا ــه درێــــژه ی ئـــه م ڕێ لژیان و سه ر له دوکومێنتی فیلمێکی
به رهه مه کانی بێشکچی باڵو کرایه وه . شایانی باسه که له م ڕێوره سمه دا زاده ، حــه ســه ن عــه بــدوڵــاڵ مامۆستا بزووتنه وه ی کورد ناسراوی سیمای ده عوه تی کوردستان ڕۆژهه اڵتی له
ئه م ڕێوره سمه بوو.
به بۆنه ی کوردستان ڕۆژهه اڵتی منداڵپارێزیی ناوه ندی تایبه تیی ڕێوره سمێکی مندااڵن جیهانیی ڕۆژی هاتنه وه ی له بنکه ی ده فته ری سیاسیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستاندا
به ڕێوه برد.ئه و رێوره سمه که دوانیوه ڕۆی ڕۆژی یه کشه ممه ، 11ی سکرتێری عه زیزی، خالید کاک به شداریی به جـــۆزه ردان گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و کۆمه ڵێک له نوێنه رانی به هه روه ها کۆیه و شــاری له قوتابخانه ڕێکخراوو چه ند بنکه و له نیشته جێ بنه ماڵه کانی منداڵ و ســه دان به شداریی باره گاکانی حیزبی دێموکڕاتدا به ڕێوه چوو؛ کۆمه ڵێک بڕگه ی
هونه ری و چاالکیی منداڵ پێشکێش کران.له سه ره تای ئه و ڕێوره سمه دا دوکتور ئاسۆ حه سه ن زاده ،
کوردستان دێموکڕاتی حیزبی ناوه ندی کۆمیته ی ئه ندامی له الیه ن حیزبی دێموکراته وه وتارێکی پێشکێش کرد که ده قی
قسه کانی دوکتور ئاسۆ له الپه ڕی 5 دایه .ناوه ندی په یامی ڕیوڕه سمه دا ئه و دیکه ی بڕگه یه کی له ــان لــه الیــه ن شیالن ــه اڵتـــی کــوردســت مــنــداڵــپــارێــزیــی ڕۆژهـرۆژهەاڵتی منداڵپارێزیی ناوەندی به رپرسی قوربانی فه ر،
کوردستانەوە پێشکێش کرا.
تیشکی خسته سه ر په یامه که ی دا له قوربانی فه ر شیالن ئه وه ی ئه مڕۆ له جیهانێک دا ده ژین که بەداخەوە توندوتیژی، دنیای برسێتی ته نانه ت نه خوێنده واری و شه ر، ، تێرۆریزم جوانی مندااڵنه ی له مندااڵن شێواندوه و له زۆر جێگای ئه م بۆخۆیان ئه وه بێ دیاردانه ن، ئه و قوربانیی منداالن دنیایه
توزقاڵێک له خوڵقاندنیان دا ده وریان هه بێ. ....به رپرسی ناوه ندی منداڵپارێزیی ڕۆژهه اڵتی کوردستان له به شێکی دیکه ی قسه کانیدا به هێنانه به رباسی ئه و مافانه ی له جه ختی بێبه شن، لێی کوردستان ئێران و له مندااڵن که سه ر ئه وه کردبۆوه که له سه ر هه موو دایک و باوکه کانه به که مه ده نییه کان دامــه زراوه رێکخراوو پاشان یه که م، پله ی کارکردنی له ڕێگه گرتن منداڵ، کردنی په روه رده مه سه له ی
به مــنــدااڵن به پێوه ندیدار دیکه ی کێشه ی گه لێک مــنــداڵ و دوارۆژ سه رمایه ی گه وره ترین وه ک منداڵ بگرن و جیددی
سه یر بکه ن.به سروود ، شێعر ، ڕیوڕه سمه دا ئه و دیکه ی بڕگه کانی
شانۆ ، گۆرانی و هه ڵپه ڕکێی مندااڵن ڕازابۆوه .
قادر وریا
به خشینی دوکتورای ئیفتخاریی زانکۆی سه الحه دین به ئیسماعیل بێشکچی
به ڕێوه چوونی ڕێوڕه سمی ڕۆژی جیهانیی مندااڵن له باره گای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان
خه ریکه مه رگ نادیاری ده ستی ساڵێکه به نزیک که ڵه هونه رمه ندانمان لێ ده ستێنێ و هه ر چه ند مانگ جارێک به بیستنی کۆچی دوایی هه رکام له م عه زیزانه ڕاده چڵه کین. بێکه س شێرکۆ کورد شاعیری مه زنه مه رگی دوای له هه رده م رۆژهه اڵت له تایبه ت به کوردستان کۆمه ڵگه ی تووشی خه م وکۆستی تازه بووه و خه مبارتر بووه . ماویه که شاری »سنه »بۆته ناوه ندی ئه م خه م و په ژارانه وجێگای به تاڵی که سانێکی لێهاتوو وه کوو »مه حیه دینی حه قشناس«و »کابرات »و مه له ک محه ممه د محه ممه دی و، عه بدووڵاڵی به ته واوه تی هونه ر جیاجیاکانی بواره له شه ریعتی. نیگارکێش، شاعیر، دوایی کۆچی هه تا پێ ده کرا هه ست مامۆستا کورد سه رکه تووی ئاوازدانه ر وگۆرانیبێژی
عه بباسی که مه ندی هه موومانی تاساند.هونه رمه ندان دا ئاستی له مه رگ ئه گه رچی بشارێته وه . مه زنایه تییان نه یتوانیوه هیچکات کویله یه و پێویسته ئه وه ند ئازیزانه ئه م گه وره یی و بوونی به اڵم به خه مێکی هه ست مه رگیان، هه واڵی بوونه وه ی باڵو که ئاسه واره به نرخه کانیان له خۆمان نامۆده که ین وغه ریبی وامانده زانی ناکاو له مرد »شیرکۆ« که ده بینینه وه . هه ستمان باڵی په پووله »و »ده ربه ندی له په پووله یه کین »مه حێ دینی مه رگی بیستنی به فرێ. خه مباری به به تایبه تی تاراوگه نشینه کان کورده حه قشناس«یش،گشت کوردانی خه ڵکی سنه به سواری شاباڵی زیڕینی »شاره که م ده یان منداڵی و کۆاڵنی به ره والی گه ڕانه وه سنه » که خاک ونیشتمانی داگیرکراو. خۆشه ویستنی نۆستالژیاو »کابرات و«عه بدوڵاڵی شه ریعه تی به جێی هێشتین » بێ ناز بوونی ده وڵ وزورناو گۆرانی ره سه نی کوردی ئاخێکی له »که مه ندی«حه وته وانه ی که هه روه ها هه ڵکشا. ناخمان دا هونه ر کۆچی دوایی کرد،له هه ر چوارپارچه ی کوردستان به ی دایه وه .گۆرانی«کاڵه ده نگی ئه هووراییه کانی گۆرانیه به بوون دیکه ، گۆرانی ده یان قافڵه چی و و«کیژی الدێ و به باخی خۆشه ویستی وشاربه شار وباخ کۆتری پۆلێک چاره نووسمان چه میوی چڵی له سه ر گه ڕان و نیشتمان
نیشتنه وه .بوونی زیندوو کاتی له وایه باشتر ئه گه رچی رێزیان ناوداره گورانیبێژه ئه م وه کوو که سانێک بخرێته هونه رییه کانیان وچاالکییه به رهه م لێ بگیردرێ و جۆربه جۆری هۆکاری خه ساره ش ئه م به اڵم باس، به ر هه یه که ره نگه له و به شه ی له کوردستان واته رۆژهه اڵت هۆکار سه ره کیترین کوردی سیاسی ده سه اڵتی نه بوونی باشترین وشیاوترین که هه بێ ئه وه ئیمکانی هه تا بێت. هه لومه رج بۆ ژیان وکاری هونه رمه ندان ونووسه ران، دابین بکرێت. هه ر بۆیه لێره بۆ رێزلێنان و هاوخه می، ئاورێک له ناسک ودڵبزوێنه هه ست هونه رمه نده ئه م هونه ری ژیانی
ده ده ینه وه :هه تاوی 1331ی ساڵی له که مه ندی عه بباسی بنه ماڵه یه کی له سنه شاری »جورئاوا«ی گه ره کی له شیوه ی به 1٨ساڵه یی ته مه نی له دایکبوو. له هونه رمه ند له وته مه نه هه ر توانی نووسین و دایه ده ستی پێشه یی رادیوی له که بنووسێت حه مه شوان( )شه وبۆ و چیرۆکی سنه چه ندین جار باڵوکرایه وه . دوای دامه زرانی تله ویزیۆنی شانۆنامه چیرۆک و واته خۆی، ئه ده بی کاری سنه نووسین درێژه پێداو له به رهه مه هه ره به رچاوه کانی ئه م ئاماژه ده توانین تله ویزیون کاری بواری له هونه رمه نده فیلمه کانی )زنجیره سه رکه وتوانه ی دوبله ی به بکه ین »لۆرڵ وهاردی«که بۆ خۆی له م دوبالژه له جیاتی چوار
ئه کته ر به ده نگی جیاجیا قسه ی کرد.دوای ناسین و دۆستایه تی له گه ڵ«حه سه ن کامکار« مه یدانی نێو هاته به ره به ره کامکاره کان، بنه ماڵه ی باوکی نووسینی شێعر هه ڵبژاردن و دانان و چڕین وئاواز گۆرانی بۆ گورانییه کوردییه کانی ئه وسه رده مه هه تا سه روبه ندی شۆرشی گه النی ئێران زۆربه ی هه ره زۆری شێعرو ئاوازی گۆرانیه کانی )خانه فرهنگ( له ئه ستۆی مامۆستا که مه ندی بوون که که مه ندی وکامکاره کان عه بباسی هاوکاری بوو، به هۆی بوو ئێران له به ناوبانگترین گرۆپی مۆسیقایی به خۆڵقاندنی ده یان گۆرانی و ئاوازی جوان و هونه رمه ندانه ،که ساڵی له »هه ورامان«و ناوی ژێر له به رهه میان یه که م
باشی پێشوازی خه ڵکه وه له الیه ن که 1360باڵوکرایه وه ملیتاریزه سنه ی شاری که له سه رده مانێک چونکه لێکرا. کراو وه کوو ده روازه ی هێرش کردن بۆ سه ر کوردستان! بوو که مه ندی وه کوو هونه رمه ندانێک گورانییه کانی ئه مه که توزقاڵێک فێنکایی له چه شنی کانیاوه کانی کوردستانی بێ کوردوخه ڵکی تاکی هه ڵپرووزکاوی ناخی ده خسته به سۆزوعاشقانه که ی ده نگه لێکراو. زوڵم ده ره تان و الواندنه وه یه کی ئه ویندارانه بوو، بۆ کۆسپ وخه می داسپاو
به سه ر خه ڵکی دڵبه خه م ژیان شڵه ژاو.و«گه الوێژ« »پرشنگ ناوی به دیکه دووکاسێتی به رهه می هاوکاری کاک عه بباسی که مه ندی وکامکاره کانه ،که تائیستاش له باشترین و هونه ری ترین گورانییه کوردییه کان دێته ئه ژمار. چونکه هه م خاوه نی ده نگ وفۆرمی مۆسیقایی ته ڕوتازه تری خوێندنێکی به هه میش خۆیه به تایبه ت ئاوازه ره سه ن وفۆلکلۆرییه کان گیانێکی دووباره ی به خشی ماویه ک بۆ مه زنه هونه رمه نده ئه م کوردی گۆرانی به ده ست نه خۆشی ژیان و گیروگرفتی هێندێک هۆی به یه که م سه ر ده گه رێته وه هه ڵده گرێ و گوتن گۆرانی له
له م توانی به نووسین ده دات. واتا درێژه هونه ری خۆی کتێبخانه ی به پێشکه ش باش به رهه می چه ندین ماوه یه دا کوردی بکات،که بریتین له شێعر وکۆ کردنه وه ی ئه ده بی نامه ی نمایشنامه وفیلم چه ندین هه روه ها فۆلکلۆریک و »سنجرخان« نامه فیلم وه کوو نووسی. نرخیشی به قارمانێک له ده روبه ری ناوچه ی سنه وله یالخ که به رانبه ر به هێرشی سپای رووس ده ست ئه داته خه باتی چه کداری و هێزی داگیرکه ر له و ناوچانه ڕاو ده نێت. نووسین وزیندوو )پاڵه وان به ناوی مندااڵن بۆ فۆلکلۆر کردنه وه ی چیرۆکی رۆمانی هاوشێوه ی خۆی قسه ی گوێره ی به که په مۆ( به ناوی)دۆن ئیسپانیایی به ناوبانگی«سروانتس«ی
کیشۆت(ه . 150 نووسینی له جیا به هه سته بەرزو مرۆڤه ئه م شێعر بۆ ئاوازه و ملۆدی کوردی وتۆمار کردنی60 گۆرانی وه کوو دیکه ش بواره کانی له به سۆزه که ی ده نگه به به رهه می چه ندین خاوه نی نووسین لێکۆڵینه وه وشانۆنامه
به نرخه وه کوو:
- نووسینی ژیانامه ی هێندێک له ناودارن و پاڵه وانانی کورد
- کۆ کردنه وه ی ئه ده بی فۆلکلۆریک.له نێو شانۆنامه ی؛ئه سپ/هه ڵفرین نووسینی -
قه فه سدا/کۆاڵنی سوور/کاروانسه را/قه ڵه م وشه یتان...هه روه ها خاوه نی چه ند کتێبه ؛
ماندوویی نه ناسی وچاالکی ئه م هونه رمه نده گه وره یه له بواره جیاجیاکان سه ره ڕای ژیان وبژیوی کورت وناخۆش ژیانی هه رچه ند رێزلێنانه . سه رنج و جیگای ڕاستی به هه ر هێشتا داخه وه به کورد بۆهونه رمه ندانی ناخۆش که سانێک به هه ستی به رزو وره ی به اڵم هه یه، درێژه ی وه کوو »که مه ندی«بوونه ته هۆی ده وڵه مه ندی ماڵی ئه ده ب بێ چاالک هه ڵسوور و هونه رمه ندانی کورد. وفه رهه نگی گومان سامانێکی نه ته وه یی وئینسانین بۆ هه ر نه ته وه یه ک. تاکه که سییه کانی ئازاره »که مه ندی« به رێز ئه گه رچی دوای نموونه ؛ بۆ ده هاتن به رهه مه کانی به شانی شان که نه بوو خۆی بۆ خانوویه کی تێ کۆشانه هه موو ئه م ژیان چۆکی نه دا ئیزنی به اڵم هه رگیز بحه سێته وه ! تێی دا پێ دابێنێ و له ره که به ری هونه رو ژیانی تاڵ سه رکه وتووانه به شته دزێو تیکه ڵ سه رکه وت. هه رگیز هونه ر و گۆرانی بۆ که ناسراوه گورانیبێژێک به و نه کرد ناحه زه کان و ئه وینێکی به ربه رین و دنیایه کی پڕ له خۆشه ویستی وجوانی
دانا. هونه ره بریقه داره که ی شار ئاوازی گۆرانی چری و سۆزێکی به نیشتمان و گوندواڵدێیه کانی بۆ ده باته وه
ئاسمانی »کیژی الدێ« ش ده الوێنێته وه .سه رده مێکه دوور له بااڵت وا له شارانه ئه ژیم
له سه ره تا ئاماژه م به وه کرد که نه بوونی ده سه اڵتی هه لومه رجی هۆکاری سه ره تایی ترین له ره نگه کوردی رۆژهه اڵتی له بێت هونه رمه ندان کۆمه ڵگای ناله باری کوردستان، به اڵم سه ره ڕای ئه م خه ساره کاتێک هونه رمه ندو نووسه رێک وه کوو به رێز »که مه ندی«له الی خه ڵکی خۆی ناروا، ده سه اڵتی نه ک ده به ستێ به وان وپشت ده مێنێت خۆیان مۆڵک وماڵی به هونه رمه ندانه ئه م خه ڵک بێ شک ده زانن. هه ربۆیه به مه رگی عه بباس که مه ندی سه رانسه ری کوردستان خه مباروهاو ده ردی خۆیانیان له گه ڵ بنه ماڵه ی هونه رمه ندان و به تایبه تی بنه ماڵه ی ئه و ئازیزه ده ربری. ئه مه نیشانه ی مه زنایه تی هونه ر وئه مه گناسییه بۆ هونه رمه ندانی
دڵسۆزو ده روه ست!نووسه روگورانیبێژ شێوه کارو هونه رمه ندی »عه باسی که مه ندی« به داخه وه له رۆژی 1ی جۆزه ردانی 1393 دڵه پڕ له ئه وینه که ی له لێدان که وت وکۆچی دوایی
کرد.یادی هه رده م به نازو نیاز بێت ورێگای هونه ریی پڕ
رێبوار. ..................
ژێده : ژیاننامه ی عه بباسی که مه ندی..
شاری له کۆڕیادێکدا له هونه رمه ندی بیره وه ریی یاد و تاران به رز که مه ندی عه باس کۆچکردوو
ڕاگیرا.به که کۆبوونه وه یه دا له و به شداریی دكتۆر جگه رخوێن، جێگری هه رێمی حکومه تی نوێنه رایه تیی چه ندین تاران و له كوردستان فه رهه نگی و سیاسیی، كه سایه تیی وه ک کورد، غه یره كورد و هونه ریی عه باس بنه ماڵه ی نازری، شارام دكتۆر كورد شانۆكاری كه مه ندی، جه الل دكتۆر سادقی، قوتبه دین ئه رده اڵن، ئه سعه د دكتۆر جه اللیزاده، مامۆستای زانكۆی تاران، خوێندکاران و به شێکی زۆر له کوردانی دانیشتووی تاران له الیه ن رێكخراوه ی فه رهه نگی و هونه ریی »سیما گوسته ری زاگرۆس« به ڕێوه چوو، دكتۆر ئه سعه د ئه رده الن كه مه ندی عه باس كه سایه تیی له سه ر
بۆ به شداران دوا. له ئه رده الن ئه سعه د دكتۆر كه مه ندی عه باس گوتی قسه کانی دا كوردستان و بێوێنه ی هونه رمه ندێكی كۆمه ڵگای كلتووری سه رمایه یه كی و هونه رمه نده ئه م ژیانی ئێمه یه و، به جێی بۆمانی كه به رهه مانه ی ئه و كه ئه وه یه هێمای هه مووی هێشتووه به هره یه كی ده وڵه مه ندی هه بوو، له گه ڵ دوایین تا شێلگیر و پێداگر ئه وه شدا به درێژه پێدان له ژیانی ساته كانی
هونه ر نه وه ستا. به رنامه یه دا ئه م درێژه ی له پرسه نامه ی جگه رخوێن، دكتۆر سه رۆكی هه رێمی كوردستان مه سعود بارزانی به بۆنه ی كۆچی دوایی عه باس
كه مه ندی خوێنده وه .ئه م دیکه ی به شێکی له ئه سعه د كورد بێژه ری رێوره سمه دا عه باس ژیاننامه ی خۆشگه وار كه مه ندی خوێنده وه كه تیێدا ئاماژه ی به ته واوی قۆناغه كانی ژیانی هونه ری پاشان كردبوو، هونه رمه نده ئه م په یامی ده سته ی زۆرانبازی پارێزگای عه باس دوایی كۆچی بۆنه ی به سنه درێژه دا له خوێندرایه وه و كه مه ندی ته وه كولی، بێهرووز هونه رمه ند ده نگه به كه مه ندی عه باس شیعرێكی به سۆزه که ی خوی به شێوه ی مه قام
پێشكه ش كرد.ئه و دیکه ی بڕگه کانی له دكتۆر كورد شانۆكاری رێوڕه سمه دا قوتبه دین سادقی له باره ی كه سایه تیی كه مه ندی گوتی: كه مه ندی عه باس عه شقێكی گه وره ی به كوردستان بوو، پیاوێك بوو كه بۆخۆی خۆی دروست الی له فێربوو شتێك هه ر و كرد
خۆیه وه فێری ببوو. یاده دا ئه م دیكه به شێكی ....له بۆنه ی به پرسه نامه و په یام چه ندین كه مه ندیی عه باس دوایی كۆچی ئه م کۆتایی له خوێندرانه وه و، رێوره سمه دا دكتۆر جه الل جه اللیزاده ، گوتی: به داخه وه قه دری هونه رمه ندانی نازانین و ژیانیاندا كاتی له خۆمان مردوو په ره ستین. ده بێ ئێمه وه فادار بین و ڕێز له هونه رمه ندانمان بگرین و
ناوبانگی به بێرنارد شاو شانۆنامه نووسی جۆرج ئینگلیسی ده ڵێ: »جگه ره ته رک کردن زۆر ئاسانه ، من
هه زاران جار ته رکم کردوه« .ئه و هه ڵگری »شـــاو« ناوبانگه ی بــه رسته ئــه م راستییه یه که ته رک کردنی جگه ره که سه ره تاییترین ئه وی تا زه حمه ته کارێکی بــوونــه ، ــووش ت جــۆری و هیرۆئین وه ک دیکه سڕکه ره کانی ماده له ده ست کاریگه ری بۆ ده گه ڕێته وه ئه وه ش هه ڵ بگیردرێ. هتد به مرۆڤ مێشکی ره وان و سه ر له ماده سڕکه ره کان گشتی. له شی مــرۆڤ ده تــوانــێ یــه ک حــه وتــوو دا له بوونی جگه ره خاوێن بێته وه، به اڵم ئه وه ی که ده بێ زیاتر هه وڵی بۆ بدرێ الیه نی ده روونی و ره وانی ئه و ماده یه که زه حمه تێکی زۆرتری ده وێ. ئه مه له خۆیدا هه ڵگری ئه و په یامه یه که خووگرتن به ماده سڕکه ره کان به گشتی پڕۆسه یه کی ئاڵۆزو دژواره که تایبه تمه ندی خۆی هه یه و ده بێ به وردی بیناسین و لێکی بده ینه وه . ئه گه رچی به چه ند جۆر پێناس کراوه، به اڵم له مانایه کی گشتی دا خووگرتن: )اعتیاد، ,)Addictionنیگه رانیه کی له ــه ده ر ب بیرکردنه وه ی هــۆی ده بێته که ده روونــیــه
کۆنتڕۆڵی تاکه که س.بۆ چوونه ناو ئه م بابه ته ده بێ ئه وه له به ر چاوبگرین کــه پــڕۆســه ی کــڕیــن و فــرۆشــی مــاده ســڕکــه ره کــان به ســه ده ی چه ند لــه م لـــه وان، وه رگــرتــن که ڵک گشتی و جار زۆر پشته وه یه و له سیاسی هۆکارێکی دوایــی دا ده برێت. کار به ده وڵه تانی تر سه ر بۆ فشارێ وه ک و سیاسه تمه داران کاریگه ری گرینگی نموونه یه کی له ماده سڕکه ره کان، گه مه ی سیاسیه کان و چاالکییه سه رده می له ئێران سیاسییه کانی تێرۆره یه که مین ده رورانی له که قمرئ(، 51٨ -465( حه سه ن سه باح وه ده ر کــرد، شۆڕشی ئــێــران دا له سه لجووقی یه کان ده که وێ. الیه نگرانی حه سه ن سه باح بۆ ئه وه ی بتوانن له بگه یه نن به جێ خۆیان تێروره کانی ئه رکی باشتر به م وه رده گـــرت. که ڵکیان )به نگ( حه شیش ــاده ی مئه نجام بــه ســپــێــردراویــان ئــه رکــی باشی بــه شێوه ئاشکرایه که خووگرتن جۆرێ نه خۆشینی ده گه یاند. ره هه نده وه چه ند له که فاکته ره موڵتی کۆمه اڵیه تی، بۆ که ینه وه بیر وا کــه مـــادام لێکدانه وه یه . جێگای ئه م ده بێ کۆمه اڵیه تییه ئازاره له م بوونه وه به ره نگار
خااڵنه به باشی له به ر چاو بگرین:ــه پــڕۆســه یــه کــی ســیــاســی، کــۆمــه اڵیــه تــی و 1 - لده روونی به بنه مایه کی زانستی و به یارمه تی پسپۆرانی کۆمه ڵناس، دروونناس و پزیشکی پسپۆرو هتد له کاتێکی مندااڵنی له کۆمه ڵگا الیه نه کانی هه موو درێژخایه ن دا، ته مه ن ژێر 5 سااڵن تا ده گاته هه موو تاکه که سی نێو کۆمه ڵگا به شێوازه نوێیه کانی به رنگاری و پێشگرتن له تووش بوون و به کارهێنان، ده رمان و ئه نجامی که ڵک له ماده سڕکه ره کان فێر بکرێن و ئه و باس و بابه تانه ی که
پێویسته فێریان بکرێت، وه ک به رنامه کانی ئاشناکردنی فێرکردنی مــاده ســڕکــه ره کــان و جۆره کانی به خه ڵک کارامه ییه کانی ژیان و هتد، به شێوازی پراکتیکی ببرێته
خانه ی جێ به جێ کردنه وه . 2 - هه روا که مافیای ماده سڕکه ره کان هه ر رۆژ بــازاره به ــوێ دا ن نموونه یه کی جلوبه رگ و له خــۆی به ــه وه و ــات ده ک خــۆبــه ڕۆژ ده ناسێنێ و جیهانییه کان پشتیوانی ده وڵه تان و مافیاکانی جیهانی به شێوازگه لێکی جۆراوجۆر پشتگیری و پڕوپاگه نده ی بۆ ده کرێ و هه ر رۆژ له تێکه ڵی چه ن ماده ، ماده سڕکه ره نوێیه کان دێته بازار. ده بێ ئه و که سانه ش که له خه می کۆمه ڵگادان و کۆمه اڵیه تییه نه خۆشییه ئــه م گــه ڵ له به رنگاری بۆ قۆڵیان لێ هه ڵماڵیوه ، به خوێندنه وه یه کی قووڵ له سه ر ماده سڕکه ره کان و ئاگاداری له چۆنیه تی و هۆکاره کانی چاالکی و بــه و ــوون ب ئاشنا هــه روه هــا به کارهێنان و بــوونــه وه ی به رنگار بــۆ ــادا ــی دون لــه کــه مێتودانه ی له چ و تاکه که س ره هه ندی له چ ماده سڕکه ره کان ئه نجام ئێستا تا سیاسیه وه کۆمه اڵیه تی و ره هه ندی دراوه ، به ر به دووپات کردنه وه ی چاالکییه کان بگرێت.
ده بێ ماده سڕکه ره کان گه ڵ له به ربه ره کانی - 3
سه رده میانه ، زانستی و هه وڵی به رباڵو و به رده وام بێ. به هۆی به گشتی ئێران کــوردی کۆمه ڵگای - 4ده سته ویه خه بوونی چه ند ساڵه له گه ڵ ئه م نه خۆشییه سه پێندراوه دا، تا راده یه کی زۆر ئاگاداری ماڵوێرانی و مــردنــی روڵــه کــانــی خــۆیــان و واڵتــه کــه یــانــن. کــه وابــوو به و زۆره وه حه ساسیه تێکی تێبینی و به پێویسته به بین خه ڵک ــه وه دا ئ هه وڵی له نوێ شێوازگه لێک خۆمانه وه ماندوو تر نه که ین و النی که م شێوازیکی نوێ
بۆ ئه م مه به سته بدۆزینه وه .5 - یه کێ له گرینگترین بابه ته کان ئه وه یه که ده بێ به بێ شه رم و راشکاوانه و به پشت به ستن به بنه ما تووش هۆکاره کانی باسی ده روونییه کان زانستی و بوون و تووش کردن )بۆ نموونه پیاوانی تووش بوو که ژنانی خۆیان تووش ده که ن(، کڕین و فرۆش وهه نووکه ش درووســـــت کــردنــی مـــاده ســـڕکـــه ره کـــان بــه تــایــبــه ت به وردی له کوردستان )محرک( جۆره کانی هه ژێنه ر بکرێ . بۆ نموونه له ئه ده بیاتی زۆر که س دا که له سه ر راگه یاندنه کان دا له یان ده نووسن و ماده سڕکه ره کان له م پێوه نده دا باس ده که ن، به هۆی فه رهه نگی تێکه ڵ به شه رم و حه یا، له سه ر بابه تی سێکس که یه کێ له
هیچ یان ماده سڕکه ره کان دا، له هۆکاره بنه ماییترین له ئاماژه یه کی کورتی باسه کان دا نێو له یان ناڵێن و چوارچێوه ی خیزانی دا پێ ده که ن. ئه مه له حاڵێک دایه نێوان ژن و مێرد وه ک خیزان و پێوه ندی جنسیی که له نیوان که سانێک دا که جیا له چوارچێوه ی خێزانی، و به جۆرێکی زۆر پێوه ندی جینسییان هه یه ، پێکه وه وه رئه گرن که ڵک ماده سڕکه ره کان له هێنه ر سه رسام )ئه م بابه ته هه روه ها خواردنه وه ی مه شرووب له خۆی به پیاوان دا نیوان له تایبه ت به نموونه بۆ ده گــرێ، هۆی ناکارامه یی له پێوه ندی جنسی ، یان نه زانین له ره وتی پێوه ندی جنسی له شێوازی نابه جێ و نادروست که ڵک وه ر ده گرن. یه ک له وانه خواردنه وه ی مه شرووبه که به پێی توێژینه وه زانستییه کان مه شرووب )الکل ( له درێژخایه ن دا نه ک هه ر کارکردنی سێکس له ناو ده با نیشانه کانی تووشی ده یخۆنه وه که ئه وانه ی زۆربه ی Korsakoff’s كــورســاكــف، )ســنــدرم کورساکێف syndrome( ده کا(. نموونه ی هه ره گرینگی ئاماره کانن که جاروبار باڵو ده کرێته وه بۆ نـموونه له شاری سنه له ساڵه کانی 13٨9تا 91 به پێی ئامار 56 له سه دی به راسته وخۆ وه رگــردوه ته اڵقیان که که سانه ی ئه و
هۆی کێشه ی سێکسی نێوان ژن و مێرد بووه .
تاقه تی له تایبه تی خۆی هه یه و ئه وه ش هۆکاری نییه . که وابوو ئێستا کاتی ئه وه هاتوه ئه م وتــاره دا که مێتۆده کۆنه کان وه النێین و به راشکاوی و به پشت »قسه له دوور به زانستییه کان و بنه ما به به ستن ده رمانی« و » ئامۆژگاری ده رمانی«، بۆ ڕزگار کردنی حه شیمه تێکی زۆر له تووش بوان هه وڵ به ین. پڕوسه ی گۆڕانکارییانه ی ئه و ماده سڕکه ره کان و به ربه ره کانی که به درێژایی دوو سه ده ی ئاخر به سه ری دا هاتوه له چوار قۆناغ دا جێ ده گرن. )له پێوه ندی نێوان ده وڵه ت و
خه ڵک دا(یه که م : به سه ر خه ڵک ) ده وڵه ت به سه ر خه ڵک(تاوانبار وه ک بــوو تــووش که سی قۆناغه دا لــه م ... شێوازی روو لێدان و ئێعدام و کوشتن و ده ناسرا و به ڕووبوونه وه له گه ڵ که سی تووشبوو دا بوو و هه ر به و پێیه ش به ره نگاری له ماده سڕکه ره کان ده کرا. ناوی )اداره سڕکه ره کان« ماده له »به ربه ره کانی ئیداره ی مبارزه با مواد مخدر( له ئێران به پێی ئه م قۆناغه یه که
ئێستا که متر له واڵتانی جیهان دا به کار ده برێت.
قۆناغی دووهه م: بۆ خه ڵک
له م قۆناغه دا ئاراسته ی ده وڵه تان به نیسبه ت تاکی تووش بوو گــوڕدرا و زیاتر له هه وڵی ئه ودا بوون له بووان تووش یارمه تی هتد و قوتابخانه بنه ماڵه ، نێو بده ن، هه رچه ند کوشتن و ئێعدام تا راده یه ک هه ر وه ک
جۆرێک به رنگار بوونه وه ، مابوو.
قۆناغی سیهه م: له گه ڵ خه ڵکبوو تووش تاکی نیسبه ت به ده وڵه تان روانگه ی و ماده سڕکه ره کان گۆڕدرا و له جیاتی تاوانبار تاکی تووش بوویان به نه خۆش ده زانی که ده با یارمه تیان بدا. له م قۆناغه دا بوو که » ان جی او » و رێکخراوه له و ــه وه ــازن ب نێو هاتنه ناحوکمییه کان ــی و مــه ده نبۆ بوون ده وڵه تان ده ری یارمه تی و ده وڵه تان گه ڵ چاره سه ری کێشه کان و چ له ره وتی ده رمان و چ له ره وتی وشیارکردنه وه ی بنه ماڵه کان و تووش بووان و
به گشتی کۆمه ڵگادا ده وریان گێڕا.
قۆناغی چوارم: به خه ڵک سپاردنله م قۆناغه دا که ئێستا له زۆربه ی واڵتانی جیهان و له ده چــێ بــه ڕێــوه پێشکه وتووکان ــه واڵت تایبه ت به گشتی به خه ڵک ئه مجاره تــردا قۆناغه کانی درێــژه ی گیرۆده ی کاری به ربه ره کانی له گه ڵ ماده سڕکه ره کان )اجتماع بنه مای کۆمه ڵگا له سه ر به رنامه ی له ڕێگای به ئه رکه ئــه و سپاردنی پرۆسه ی بــوونــه وه . محور( و ده روونناسان شــاره زا، که سانی که ئاوایه خه ڵک
یارمه تیده ری کۆمه اڵیه تی« مددکار اجتماعی« و هتدبه ئه ستوور »پشت به رنامه یی چوارچێوه ی له کۆمه ڵگا » )اجتماع محور( خه ڵک په روه رده ده کرێ بۆ ئه وه ی به ده ستی خۆی چاره نووسی خۆی و دراوسێ و منداڵ و که س و کاری له چوارچێوه ی تیمێکی گه وره دا که کۆمه ڵگایه دابین بکا و مه ترسی ماده سرکه ره کان که م بکاته وه . له م ره وته دا ان جی او » کان پرده بازی نیوان ده وڵه ت و خه ڵکن، تاکه که س روڵی خۆی ده گێڕێ و
هه ر تاکێک به نیسبه ت کۆمه ڵگاوه به رپرسیاره . له درێژه ی ئه م ره وته دا که ئه ویش قۆناغ به ندی Community-( »او تایبه تی خۆی هه یه » سی بی
)based organization( )CBOــان رێــکــخــراوێ که شکڵ ده گـــرێ. ســی بــی او یله که ئه وه یه ئه رکی کۆمه ڵگایه به ئه ستوور پشت پرۆسه یه کی زه مانی دیاریکراودا ئامووزشی گرووپێکی هاتوون به شێوه ی خۆڕسک که له خه ڵک دیاریکراو فێری ئامووزشی دیاریکراو ده کرێن تا به و ئاسته بگه ن بتوانن خه ڵکانی تر توانامه ند بکه ن و به یارمه تی یه کتر ببنه له مپه رێکی قایم له به رانبه ر ته وژمی ماده سڕکه ره کان. ده بێ ئه وش له به رچاو بگرین ئه مه پڕۆسه یه کی درێژ خایه نه و هاوکات شێوازه کالسیکه کان وه ک »متادون
تراپی« و« ان ای« به کار ده برێت. ــێــشــگــرتــن له لـــه کـــۆتـــایـــی دا ده بـــــی بـــزانـــیـــن پبه رنامه و هه ر ســه رووی له ده بــێ ماده سڕکه ره کان ــای راگــه یــانــدن و میدیاکان بــێ و ده زگـ پــڕۆگــرامــێــک دا
مافیای ماده سڕکه ره کان هه ر رۆژ خۆی له جلوبه رگ و نموونه یه کی نوێ دا به بازاره جیهانییه کان شێوازگه لێکی به جیهانی مافیاکانی ده وڵه تان و پشتیوانی به ده کاته وه و خۆبه ڕۆژ ده ناسێنێ و جۆراوجۆر پشتگیری و پڕوپاگه نده ی بۆ ده کرێ و هه ر رۆژ له تێکه ڵی چه ن ماده ، ماده سڕکه ره
نوێیه کان دێته بازار
ده زگــا ــه ی ڕه انـ ــراون و کـ قۆڵبه ست کــه س په یوه ندیداره کان کراون. به اڵم له و کاته وه ی ســڕکــه ره کــان حه به شیشه و ــادده ی مـ کــه هاتۆته سه رده شت تا ئێستا هه ر له و شاره ده ستی مــادده ی شیشه تۆ ن نیو له زیاتر
به سه ردا گیراوه .ئــه وجــوره مــادده یــه واتــه شیشه که له سه ردشت و ده وروبه ری درووست ده کرێ تێکه اڵوێکی کیمیایی زۆر خه ته رناکه که له کاریگه ریی ده توانی که م دا زۆر ماوه یه کی ئه عسابی مــێــشــک و ــه ســه ر ل خـــراپ زۆر به کاری دێنێ، دابنێ و وه های ئه وکه سه ی بۆ بکات. دزێو هه مووکارێکی که لێ بکات و له حه ب مادده یه ئه و جۆره سازکردنی له که ده کرێ ساز هۆشبه رانه مادده ئه و ئاماژه یه ئێران. جێی دێته خاکی عێراقه وه بێنزینی وه ک بــه هــێــز زۆر بێنزینی کــه ئه و ده کرێ که له و جۆره شتانه یه فڕۆکه جۆره مادده یه ی لێ سازبکرێ. به اڵم جێی پرسیاره که بۆ سه رده شت؟ هه روه ک باسم کرد سه رده شت به هۆی دراوسێیه تی له گه ڵ سازکردنی پێداویستیی هه بوونی عێراق و ئه و مادده یه له وێ بۆته باشترین پاڵپشت بۆ که پێداویستیه کانی دابینکردن و سازکردنی ئه و جۆره پێداویستیانه زۆر به ئاسانی دێنه نێو خاکی کوردستانی رۆژهه اڵته وه. لێره دا ده بێ بۆ که پرسیاره و داخ ئه وه ش جێی
له هه رێمی کوردستانه وه که خۆی یه کێک له پاکترین واڵتانی جیهانه له بواری مادده سڕکه ره کانه وه ، پێداویستیی دروستکردنی پێزۆئێفێدرین حه بی وه ک شیشه مــادده ی
له وێرا بێته رۆژهه اڵتی کوردستان. به اڵم شیشه چیه که به م شێوه یه ماڵ و ژیانی مرۆڤه کان به ته واوی کاول ده کا؟ له ده ماره کانی ناوه ندیدا، ئه عسابی سیستمی په یوه ندیدا له پێکه وه راسته وخۆ عه سه بی پێشتر سللوله کانی کۆتایی له نێوان نین. له گه ڵ سه ره تای سللولی دوایی، بۆشایه کی زور بچووک هه یه که له زانستی پزیشکی )سیناپس(ی پێده ڵێن. بۆ ئه وه که سللولێکی عه سه بی بتوانێ داواکارییه ک بۆ سللولێکی ــێ لــه ئــاخــری خـــۆی ڕا دیــکــه بــنــێــرێ، ده بـبۆشایی واته به شه ئه م نێو بۆ مادده یه ک بچووکه که باڵو بکاته وه . ئه و مادده یه له سه ر دوایــی سللوولی پێش له ده مــارانــه ی ئــه و هه ن، ده نیشن و به م شێوه یه داواکارییه که ڕاده گه یه ندرێ. له سیسته می عه سه بی دا زور جۆری ئه م مادده یه ی تێدایه که هه رکامیان ــه . دۆپــامــیــن ــه ی ــان ه ــۆی تــایــبــه تــمــه نــدیــی خ وسرۆتۆنین دوو جۆر له م ماده یه ن که به زیاد هۆی ده بێته شیشه له که ڵکوه رگرتن باڵو بوونه وه ی ئه م مادده یه له مێشک دا، که زێده ره وییه ک یان که مبوونه وه ی له ڕاده ی پێویست ده بێته هۆی نه خۆشیی مێشک. ئه و
که ڵکوه رگرتن ده که نه ڕوو که که سانه ی له شیشه له خۆشییه ک ده گه ڕێن که دوای دا له مێشک ئــه ومــادده یــه بــاڵوبــوونــه وه ی ده بــێ. چونکه هــه رواش که ده بێته وه باڵو له که ڵکوه رگرتن ده کاته که سه ی ڕوو ئه و شیشه یه که م جار ده بێته هۆی که یفخۆشی. هێزی بیرکردنه وه و له خۆڕادیوی زۆر به خێرایی ڕوو له زیاد بوون ده کات و پێی وایه که خۆی یه که پاڵه وانه و پێی وایه که که س کاته ش دا له م هه ر بــدات. ــازاری ئ ناتوانێ ــه ده ر ڕاده ب له ده بــێ و خه ڵک زیاترهۆگری ماوه یه ک تا ده بێ، خۆرێکخه ر مێهره بان و خه ریک که م کاتێکی نه یده توانی له مه وبه ر خوێندنه وه )سه عی کردن( بێ، به اڵم ئه مجار هه ر له سه ری شه و تا به یانی بێوچان ده رس قوتابییه که که سێک هه ربۆیه ده خوێنێت و دا خوێندن له بواری یه که م مانگی ڕه نگه نه ی دوێنێ هه تا ئه گه ر و بێت باش زۆر ڕابگری دا له مێشکی شێعر دێرێک توانیبا هه ر ده ڵــێــت. شێعر شاعیر و ده بێته ئــه وه له م کاته دا کاتی ده بینێ هیچ شتێک تا ئه و ڕاده یه که یفخۆشی ناکات ئه وه سه ر له نوێ که ڵکی لێ وه ردگرێته وه، جا ئه و جار زوو به زوو دووپاتی ده کاته وه . دوا جار که ئه و هه مووه خۆشییه تێری ناکات ئه وجار حه ز ده کات که هه موو کات سه رخۆش بێت، هه ر بۆیه ش ده بێ زیاتری به کار بێنێ. به م جۆره
خۆی ماڵویرانکه رانه ی کاری شیشه ئه وه ته ڕه شوحی به هۆی که سه ئه و و ده کــات واته )نۆرۆترانسمیتیر(ه کان له ڕاده به ده ری هه ر ئه و مادده یه ی له نێوان سللوله کان ساز کاری نا توانێ مێشک ئه نجام دا له ده بــوو، کاته یه ئــه و ــدات. ب ئه نجام به باشی خــۆی له شیشه له که ڵکوه رگرتن کاریگه ریی که ئه و که سه ش دا خۆ وه ده رده خـــات و له ش ترسی له ده کــات و بــه وه هه ست به جوانی عه واریزه که ی درێژه به که ڵکوه رگرتنه که ی خۆشییه ی ئه و ورده ورده بــه اڵم ده دات. جــارانــی نــابــێ. جــا ئــه م جــار کــه م هۆشی، کێشه ی ناحه ز و ئاکاری بــوون و شه ڕانی دڵ هه ڵده دات وکوتانی ســه ر مێشک دڵ و له که سه ی ئه و بۆیه هه ر ده بێ. نائاسایی شیشه که ڵک وه رده گرێ به ته واو مانا تێک ده چێ و زوو هه ڵ ده چێت و هه موو کارێکی دڵه ڕاوکه ،گێژی، ده کــرێــت. ــاوه روان چـ لێ دڵگرتن ــه رو سـ جــه ســتــه ، ــه رزۆکــبــوونــی لکه ڵکوه رگرتن هــۆکــاره کــانــی لــه ــێ ــوان ده تزانیاریی کــه مــبــوونــه وه ی بێت. شیشه لــه گوێ و دیتن هیزی مێشک وکه مبوونه وه ی دیکه ی نه خۆشییه کانی له زۆر و لێبوون ــه ون دواجــاریــش ــ ده مــاره کــان لێی ده رده ک
تووشی راوه ستانی دڵ و مردن ده بێت.ــه و ئـ داخــــــــــه وه بــــه زۆر ئــــه مــــرۆ که سانێکی الیـــه ن لــه بــه اڵمــالــویــرانــکــه ره ــاو مــــرۆڤ ده کـــرێـــت و ــ ــــی و بـــه ن ــۆوالت خــــان داوتــــــه بـــه رپـــه المـــاری ــیـ ــتـ ــه رده شـ سـنییه روون دیکه . کیمیایی بۆمبارانێکی ــه کــه مــان ده کــه نــه ــام شـــاری واڵت ســبــه ی ک
بێ خه ڵکی خــۆیــان و ــه المــاری پ ئامانجی که س هێندێک الی قوربانی. ده که نه تاوان کاتێک مرۆڤایه تی ده مرێ، ویست و داخوازو وه ده ست بو و پاره ده بێته ته نیا ئامانجی ده کــه ن شتێک هــه مــوو لــه ڕوو هێنانی ته نانه ت ئه گه ر کاول کردنی ماڵی دۆست و پووڵپه ره ستی بێت و هاوواڵتانیش خــزم دایه بــارودۆخــێــک لــه وه هــا ئامانج. ده بێته ده بێ و تێپه ر گریان له کار بڵێم ده بی که
رووداوه که ده بێته تراژێدی.ــاری ســـه رده شـــت ئـــه گـــه ر ڕاو لـــه شــنه کرێته وه گرفته ئه م بو باش ته کبیرێکی ئه وه سه رده شت به ره و قه یرانێکی گه وره و هه رهێشتا ده چــێــت. دیکه ئه فغانستانێکی پێشینیان ماسی به وته ی نه بووه و دره نگ خه ڵکی تــازه یــه . بگری ئاوێی له هــه رکــات به رپرسان و ئه گه ر ســه رده شــت بـــه وره ی بکه ن، هاوکاریی بیانه وێ و کاربه ده ستان ماڵوێرانکه ره دێوه زمه ئه م پێشی ده توانن کوردستانی نــاوچــه کــانــی گشت تــا بــگــرن نـــه گـــرتـــۆتـــه وه. هـــه روه هـــا بــه رپــرســان و ــی هــه رێــمــی ــی حــکــوومــه ت ــان ــه ده ســت ــارب کــه و ــتـــان چـــاودێـــریـــی زیـــاتـــری ئ کـــوردسـلێ ساز شیشه یشى کــه بکه ن ده رمــانــانــه له هه رێمی کوردستانه وه ده چێته ده کرێ و روژهه اڵتی کوردستان. به م جۆره ده بێ له زۆر الوه به ربه ره کانییه کی جیددی له گه ڵ ئه وه ی بۆ بکرێ پڕمه ترسییه دیــارده ئه م خه لکی سه رده شت و ناوچه کانی دیکه چیتر
نه بنه قوربانێی ئه م به اڵ ماڵویرانکه ره .
درێژەی: سه رده شت و بۆمب بارانێکی تر به مه وادی کیمیایی
دڵنشین و پاک ژینگه یه کی کوردستان ئه منییه ت و بۆ کوردستان ژیــان، بۆ نیه ئارامی سه رنجڕاکێش نیه ، مادام »من« ی بدرێم و خه ڵتانی خوێن ئازار تێدا »ژن‹ی
بکرێم.... ،93 جـــۆزه ردانـــی 9ی هه ینی رۆژی هه اڵڵه ــاوی ن تــه مــه ن 22 ســاڵ بــه ژنێكی محه مه دی له سه رده شت خوی هه ڵواسی و گیانی له خۆی سه ند. هه ر له و حه وتوویه دا ئه وه دووهه م رووداوی خۆکوژی بوو له دا. حه وتووی روویان شاری سه رده شت. پێش ئه وه ش له شاری که نگاوه ری سه ربه ســاڵــه ی 1٨ کچێکی ــاشــان ــرم ک ــاری شــده درێته به ر باوکییه وه الیه ن له خوێندکار هه مان هه ر لێ ده سه ندرێ، گیانی چه قۆ و كچێکی سنه ــاوای ئ حه سه ن له حــه وتــوو دیکه به ده ستی باوکی ده کوژرێ .... هه ر باشووری که له کچی له حه وتوویه دا له و ساڵه 15 ته مه ن کچۆڵه یه کی کوردستان ــه ر بــه ده ســتــی »هـــاوســـه ر!«ه کـــه ی وه بـده سڕێژی گوڵله ده درێ و جه سته شلک و ناسکه که ی هه الهه ال ده کرێ. ئه مانه هه واڵی به رده وامی تۆره کۆمه اڵیه تییه کان و ماڵپه ر و
ڕاگه یه نه کانی کوردستانن.ته عبیر له کۆمه ڵ دا ئه م دڕنده ییه بڵێی گولله و ده ســڕێــژی لــه جگه بکا؟ چــی لــه زۆر رۆژانـــه وه بــه رچــه قــۆدان، خنکاندن و رووداوی تاڵ و دڵته زێنی دیکه له نێو ماڵه کان، له م کــۆاڵنــه کــان، شــه قــام و قوتابخانه کان، واڵته ی ئێمه ، رووده دن . هه ر ژنه چیرۆکی له به هه شته دا! واڵته ئه م له نێو ژیان تاڵی نێو سنگی دا هه ڵگرتوه . قسه پێ گوتن، لێدان و له هێندنه گرتن، به تانه وتوانج، ئـــازاردان، ژنانن ژیانی ــه ی رۆژان ئاساییه کانی شته له چاو بن که میش رەفتارانە ئەم ره نگه و کوژران و فڕێدانی جه سته له توپه تکراوه کان
له چۆڵه وانییه کان. ئایا ئه مه که لتووری چ جه نگه ڵستانێکه به دڵ ئاوااڵیی ئــاوا »به نامووس« کــوردی وه ری گرتوه ؟! یان ره نگه هه ر هی خۆشمان
بێ!! ــان ــ ــاره ی ژن ــ ــت ــوشــ ــ ــوو ک ــ ــه م ــ ئـــــه م هله ئێستاش قه ناعه ته ی ئه و ده مانگه یه نێته کوردستان له م سه ده ی ئازادیی نه ته وه کان و جیهانییه کانی جاڕنامه که دیموکراسییه دا، گوێی نه ته وه یه کگرتووه کان مرۆڤی مافی به رینه ی پان و جیهانه ئه م تاکێکی هه موو پڕ کردوه ، کۆیله یی مرۆڤ به ده ستی مرۆڤ هه ر به رده وامه . ئه مه نه گه وره کردنه وه یه ، نه قسه یه کی بێ بنه مایه . ئه م هه موو کوشتن و به سن کوردستان، له ژنــان خۆکوژییه ی نیه هه واڵی ئیدیعایه . رۆژ ئه م بۆ راستیی داماننه چڵه کێنێ، ژنێک خۆکوژی کوژران و
بــه داخــه وه دامانچڵه کێنێ! ئه گه ر هه ڵبه ت خۆسووتاندن و ــوژران، )ک رووداوانـــه ئه و بوونه ته وه ــاره دووب ئه ونده سووتاندن!(، ئینسانییه ت که ئــه وانــه ی بۆ ته نانه ت که له سه ره وه ی هه موو پیرۆزییه کانه، خه ریکه
نرخی مرۆڤایه تییه كان به ها هه موو خۆیان له ده ست داوه
کوشتن له سه ر »بێ ڕه وشتی«ــه ی لــه ــانـ ــچـ ئـــایـــا ئـــــه و ژنــــــان و کـالیـــــه ن کـــه ســـوکـــاریـــانـــه وه بـــه نـــاوی هه موویان ده کوژرێن، »نامووس پارێزی« ده چێته ئایا چ کردارێک »به دره وشتن«؟
خـــانـــه ی بـــه دڕه وشـــتـــیـــیـــه وه و، پــێــنــاســه ی واڵتی له قانوون ئایا چیه ؟ به دڕه وشتی ئێمه دا له پێوه ندی له گه ڵ ئه خالق و ڕه وشتی تاکه کان له کۆمه ڵگه دا چ رۆڵێکی هه یه ؟ کێ له کۆمه ڵگه یه ؟ تاک و ره وشتی به رپرسی هه مووی گرنگتر کێ به رپرسی ئه م هه موو
کوشتاره یه له کوردستان؟ شنۆ. ــه ر، ــب دڵ ــدا ، شــه ی فریشته ، ئــایــا فاتیمه ، هه اڵله کان ، هێشوو، به ناز، دۆعــا، ن، ش. م، س. و شــه وبــۆ عاتیفه ، دنــیــا، وا بوون بێڕه وشت هه موویان و....و....و... کــوردەوە »به غیره تی!« پیاوانی الیه ن له ئه م پرسیارانه و هه موو لێسه ندرا؟ گیانیان واڵمی بابه ته له م دیکه ی پرسیاری ده یان جیدی و شه فافیان ده وێ که بۆ پسپۆران و قانوون و کۆمه ڵناسی و ماف و شاره زایانی به جێ دێڵم! به اڵم هه مووکه سیش ئه و مافه ی
هه یه روانگه ی خۆی له مباره یه وه بڵێ. دابونه ریت و ئایینه کان بوونه ته چه کێک »نامووس« کۆمه ڵگه وه . پیاوانی به ده ست له ئه ویان له جه سته ی ژن و به شێک بۆته بێبه ش ژیــان ئازادییه کانی زۆر به شێکی
خۆی بوونی ئینسان له ئه ویان ــردوه و کخاڵی کردۆته وه . هه ر ئه وه شه وای کردوه ، جینایه تێک پیاوانێکه وه الیه ن له هه ررۆژه به ناوی »سڕینه وه ی په ڵه ی شه رم له داوێنی که سیش رووده دا و واڵتــه دا له م بنه ماڵه « مرۆڤه ژن بڵێ هه ڵنه برێ و ده نگ ناوێرێ نه ک »نامووسی پیاو«! له م واڵته دا که پڕه له یاساناس، دادوه ر، رۆژنامه نووس، چاالکی که رێکخراوانه هه موو ئه م مرۆڤ و مافی کۆمه ڵگه ی رێکخراوه کانی لێ نراوه ناویان کۆمه اڵیه تی، چاالکه هه موو ئه م مه ده نی و تێکۆشانیان به ناو فه رهه نگی و... سیاسی، که ناکه ن له وه قسه واڵته که یان، بۆ هه یه له کۆمه ڵگه دا پیاوساالرییه ی بونیادی ئه م ریشه ی داکوتاوه ، ریفۆرمی ریشه یی ده وێ. بتوانێ ــه ت ده وڵ ته نیا نیه شتێک ریفۆرم به تایبه تی توێژێک چین و هه موو بیکات، ــی کــۆمــه ڵــگــه ی ــان ــخــراوه ک ــک ــی رێ ــان چــاالکسیاسی و.... فه رهه نگی، چاالکانی مه ده نی،
ده بێ رۆڵی کارای تێدا بگێرن.
پیرۆزیان به رگی هه ڵه كان تێڕوانینه له به ر کراوه
ژن دا جه سته ی له پێناسه ی شه ره ف یه کێکه له و تێڕوانیه هه اڵنه ی که مێژوویه کی دوور و درێژی له کۆمه ڵگه دا هه یه ، ته نانه ت بــووه ، ئینسانه کان نــاخــی تــێــکــه اڵوی وا ــه و پێناسه ل ــار کـــردن زه حــمــه تــه خــۆرزگ
داسه پاوه دا، به اڵم مه حاڵ نیه . بـــۆ کــۆتــایــی هــێــنــان بـــه جــیــنــایــه تــی تێڕوانینی به پێویستمان »ناموسپارێزی« نوێ هه یه . دیاره قسه کردن ئاسانه ، به اڵم زه حمه ت ئه وه یه چۆن ئه و بیرکردنه وه یه له بیروزه ینی مرۆڤه کانی ئه م واڵته داماڵدرێ. سڕینه وه ی پێناوی له کردن کار بێگومان ــیــاوســاالری و دیـــارده دزێــوه کــانــی دژی پ - ئیسالمی کۆمه ڵگه یه کی له نێو ــان، ژنـدژواره ، ئــاڵــۆز و پرۆسه یه کی نــه ریــتــی دا، خۆی واڵتــه کــه ده ســه اڵتــی کــه به تایبه تی به ناوی بــێ و پــیــاوســاالر ئیسقان تــاســه ر له زۆر پـــیـــرۆزیـــیـــه کـــان، ســـــــه روه ری و
کاتێک ژنێک ده کوژرێ، هه ربه م تێڕوانیه نه نامووسی« »کێشه ی ده گــوتــرێ هــه ڵــه وه نیشان مه سه له که قه بێحی واتــه ــووه ! بـناده ن، وه ک ئه وه ی به رژه وه ندییان له وه دا
بێ قسه ی لێ نه که ن. لــه کــوردســتــان بــێ نــرخ کــردنــی ژن قسه که به اڵم خۆی، ئه وپه ڕی گه یشتۆته ــان ــه ژن ل تــه نــیــا روو ــه چـــاره ســـه ر دێ، لــێ بــۆخــۆیــان چــاره ســه ر ــرێ کــه ده بـ ــ ده کله جگه ئه مه ببیننه وه . کێشه کانیان بــۆ ئه رکێکی له خۆدزینه وه خۆده ربازکردن و کردنە بــەرژەوەنــدی و، خۆڵ یــاری گرنگ، حیزبێکی هیچ ئێستا تا خەڵکیشه . چاوی رای نه گه یاندوه ڕاشکاوی به کوردستانی ئینسانه . بێ، چونکه »نامووس« نابێ ژن روانینی »نامووس« به م پێناسه یه ی ئێستا
کۆمه اڵیه تی دا به ره وپێشچوونێک به خۆیه وه پرۆسه ی له سه ر کارکردن دیــاره نه بینێ. کــه لــتــووری سه ره تا یــاســایــی و ریــفــۆرمــی ئه گه ر ده ســه اڵت بــه اڵم ئه رکی ده ســه اڵتــه ، کۆماری )وه ک بوو، ریفۆرم دژی خۆی
ئیسالمی( ده بێ چ بکرێ؟
پاراستنی ناوی ژێر له ژنان كوشتنی نابێ مرۆڤانییه و دژی تاوانێكی نامووس، لـێ بكرێ. چاوپۆشیی ئاسانی به هــه روا ــژی ــی ــدوت ــون ــوو الیـــــه ک ده زانـــــــن ت ــه مـ هـنێگه تیڤی کاریگه رییه کی چ ژنــان له سه ر هه یه. به گشتی کۆمه ڵگه هــه مــوو لــه ســه ر توندوتیژی تـــاوان و له پڕ کۆمه ڵگه یه کی ژنان ته نیا ناکرێ بۆیه دێــتــه وه . به رهه م پرسانه ئـــه م ــاره ســـه ری چـ بــه بــه رپــرســی رێکخراو ه سیاسییه کان، حیزب و بــزانــن. ئه نجومه ن و ئین جی ئۆکانی مافی مرۆڤ، ژنان، الوان، که سایه تییه کاریگه ره کانی نێو پرسی ئاست له ده توانن هتد، کۆمه ڵگه و له گه ڵ هه ماهه نگ ژنان ، دژی توندوتیژیی ــه اڵت. ــۆســه ر ده ســ ب فــشــار ببنه یــه کــتــر و که لتووری، ریفورمی پێناو له کــارکــردن ده کرێ. هه مووالیه ک به یاسایی ئایینی و نیشتمان دایه غه می لــه کــه الیه نێک هــه ر به به رپرسیاریه تیه وه هه ست بــه و ــێ ده بئازاره کانی نیشتمانیش کار بۆ سڕینه وه ی له و یه کێکه ژنــان کوشتنی ــوژران و ک بکا. ئازارانه ی نیشتمان که هه رگیز واڵت رووی مادام نابینێ به خۆیه وه ئارامی ئه منییه ت و ژنان ئه وه چاره نووسیان بێ . ئه گه ر پرسی نه ته وه یی مینبه رێکه له مینبه ره کانی کورد تا داوا و مافه کانی به رجه سته بکاته وه ، ده کرێ رێنوێنی و روونــی به زۆر مینبه ره وه له و خه ڵکی بخرێته پێش ئینسانییش رێکاری له ئاستی داو کردن گێل خۆ نه ک واڵته که، سپاردنی به به شێک له ئه ندامانی کۆمه ڵ، که ئه مه ده بێته هۆی هێشتنه وه و ره وایی دان به توندوتیژی و به ناوی که لتووری »کوردی«.له هه رێمی کوردستان و ئه وه ی ئه مڕۆ ژنــه وه نیسبه ت به به گشتی، کوردستان رووده دا و دواتر شاردنه وه و پاساوهێنانه وه له دژی ئینسانییه کانی که بۆ کردوه دژی زیانی دڵنیاییه وه به به رووده ده ن، ژنان
هه موو کورد ده شکێته وه . غه می نــه تــه وه و پرسی ناتوانێ کــه س که بفرۆشێته وه خه ڵکانێک بــه نیشتمان نیشتمان جــه ســتــه ی ــه وێ ــانـ ده یـ ــڕۆ ــه م ئبگه ڕین. ئازاره کانی ده رد و له و هه ڵکۆڵن له هیچی کوشتن ژن بۆ پاساوهێنانه وه که متر نــه تــه وه به نیشتمان و به خیانه ت نیه . چونکه ژن کوشتن به داخه وه خه ریکه ده بێته پێناسه ی کورد. به دڵنیایه وه مێژوو ئه م رووداوانه له سه ر کورد تۆمار ده کا و
که سیش ناتوانێ مێژوو بسڕێته وه .
شه رم له خوێنی ڕژاوتان ده که ین!
ــت و ئــایــیــنــه کــان ــه ریـ ــونـ دابـپیاوانی به ده ست چه کێک بوونه ته کۆمه ڵگه وه . »نامووس« بۆته به شێک له جه سته ی ژن و ئه ویان له به شێکی زۆر ئازادییه کانی ژیان بێبه ش کردوه و ئه ویان له ئینسان بوونی خۆی خاڵی کردۆته وه . هه ر ئه وه شه وای کردوه ، ــه ن پــیــاوانــێــکــه وه ــه الیـ ــه ررۆژه ل ــ هـ»ســڕیــنــه وه ی بــه نــاوی جینایه تێک بنه ماڵه « داوێنی له شه رم په ڵه ی
له م واڵته دا رووده دا
ــه س نـــاتـــوانـــێ پــرســی ــ کـنه ته وه و غه می نیشتمان به خه ڵکانێک ده یــانــه وێ ئــه مــڕۆ کــه بفرۆشێته وه جه سته ی نیشتمان هه ڵکۆڵن و له ده رد و ئازاره کانی بگه ڕین. پاساوهێنانه وه بۆ ژن کوشتن هیچی له خیانه ت به نیه . که متر نــه تــه وه به نیشتمان و چونکه ژن کوشتن به داخه وه خه ریکه ده بێته پێناسه ی کورد. به دڵنیایه وه کورد له سه ر رووداوانــه ئه م مێژوو تۆمار ده کا و که سیش ناتوانێ مێژوو
لە سیاسی چاودێریی هەروەها و ئەو دروستی و راستی لێدوانێکدا دەلــێــت: و دەسەلمێنێت بەڵگەیە وه ک ئیسالمی کۆماری »رێژێمی به رهه می سیاسی، پێکهاته یه کی به که رادیکاڵه، ئایینی گوتارێکی هۆی خومه ینی یه وه پراکتیزه کراوه، ئه م رێژیمه جیهان دابه ش ده کا به دوو به شی حه ق و باتڵ و هه ر به م ده کــات ــه ش داب مرۆڤه کان پێیه ش الیه نگرانی ده سته ی دوو سه ر به حه ق و الیه نگرانی باتڵ، ئه م رێژیمه ئــه وان که بــاوه ره یــیــه ئــه م له سه ر الیه نی حه قن و الیه نگرانی وان وه ک
وه، ئه ژمار دێنه حه ق الیه نگرانی له به رامبه ریش دا جیهانی به رانبه ری پێناسه بــاتــڵ جیهانی وه ک وان ده کرێت و هه ر که سیش له گه ڵ ئه م ده خرێته ئیتر نه بێ ئایینیه نیزامه ئه ندێشه له باتڵ، الیه نگرانی پــاڵ جیهان نیزامه دا ئــه م بووچونی و نێوان تێکهه ڵچونی مه کۆی شه ر و له ئاکامدا به ره ی باتڵه که حه ق و حه ق به سه ر باتڵ دا سه ر ده که وێ و باتڵ له ناو ده بات، ئه م پێکهاته یه
مه شرووعییه تی که ئه وه هۆی به ئایینی بۆ خۆی بــه ڕه وا ده زانــێ و پێی وایه که نوێنه ری ئیمامی زه مانه که ئه میش جێگری پێغه مبه ره و به پـــه روه ردگـــاره، ــردراوی ــێ ن گشتی له ناو بــۆ بیکات کــه کــارێــک هــه ر
بردنی باتڵ ره وایه«ــژەدا ــ درێ ــە ل حوسێنی شــاهــۆ دەڵێت: » له ئه ندێشه ی ئه م رژێمه دا هیچ بیرو باوه رێکی جیاواز به هۆی ئه وه که ئه م نیزامه مه شرووعییه تی نییه، بوونی مــه ودای هه یه ئیالهی چونکه هه ر جۆره دژایه تێک له گه ڵ ئه مر له گه ل دژایــه تــی نیزامه ئــه م بۆیه هـــه ر فــه رمــانــی خـــودایـــه، و توندترین شێوه به دژبــه ران ده بێ ئیمام رژێمه دا له م ببردرێن، له ناو و رێـــبـــه ری هـــه ر ده وره یــــــه ک به ئیمامی جێگره وه ی ئه وه که هــۆی ــی زه مــانــه، ده تــوانــێ بــه ده رکــردنــه ر بــه ره کــانــی لــه گــه ڵ ــوا بــۆ بـ ــت فــه ره ی ــی بـ ــران ــگ ــه ن ــاران و الی ــه یـ نـکــرده وه یــه ک جــۆره هه موو کوفر بــێــنــن، بــۆیــه وه ک یــه کــه م ــار ــه ک بنامه یه ئـــه م پــێــمــوایــه ــن م ــل ــی ده لده توانێ راست بێ، ده لیلی دووهه م به خشاندنێک چاو به که ئه وه یه نامه که ده رده کــه وێ که ئه ده بییاتی باوی ئه ده بییاتی ئه ده بییاته ، ئه م سه ره تایی ساڵه کانی ســه رده مــی ده رکردنی و شۆرش سه رکه وتنی کاتی له هه روه ها نامیلکه یه یه، ئه م خوێنه ر نامیلکه که، خوێندنه وه ی له گه ڵ نووسراوه یه کی یه ک ده ست له هه مان ــه وه، ــت ــێ ده ب رووبـــــه روو کاتیشدا وه رگرتنی فتوا له خومه ینی رێــبــه ری شــۆرش و جێگری وه ک جینایه تی زۆر بۆ زه مــان ئیمامی به کۆمه ڵه کانی کوشتنه وه ک تری ره وتێکی 67 هه تا 60 ساڵه کانی ــوه، بۆیه بـ ــه رده وام ــ بـ ئــاســایــی و به باوه ری من ئه م نامیلکه یه ده توانێ ــاوه ر ب سه نه دێکی و بێت راســـت رادده ی نیشاندانی بۆ بێ، پێکراو ئه م بوونی جینایه تکار و دڕنده یی
رێژیمه.«ــە ــەن پــێــویــســتــە حـــیـــزب و الیسیاسییەکان و کوڕ و کۆمەڵەکانی بەرگریکار لە مافەکانی مرۆڤ کار دیوە و بکەن بەڵگەیە ئەو لەسەر شاراوەکانی جینایەتەکانی کۆماری ئیسالمی دەرحەق بە گەلی کورد بۆ
ــی ــ ــان ــ ــاره ک ــه شــ ــ ــه کـــێـــک لـ ــ یـســـه رســـنـــوور کـــه دانــیــشــتــووانــی کوردن و سه ربه پارێزگای ورمێیه و له له گه ڵ هه رێمی کوردستانی عێراق ــاری ســه رده شــتــه. ــه، شـ ــی دراوســێزمــانــن و کـــورد ــه وشــاره ئ خه ڵکی زاراوه ی )بن سۆرانی ــه زاراوه ی بموکریانی( قسه ده که ن. هه روه ها له له سه ره ووی میتری 1500 به رزایی ده ریا هه ڵکه وتوه . شاری سه رده شت له باشووره وه 90 کیلۆمیتر مه ودای باکووره وه له پیرانشار و گه ڵ له 60کــیــلــومــیــتــر مــــــه ودای لـــه گــه ڵ له باکووری رۆژئــاواوه 120 بانه و مه هاباد گه ڵ له مــه ودای کیلومیتر هــه یــه. شــاری ســه رده شــت لــه الی
رۆژئاوا له گه ڵ هه رێمی کوردستان سنووری کیلۆمیترله دراوسێیه ،30 9٦ دووره و هــــه رێــــم ــی ــ ــاک خــله هــاوبــه شــی کیلۆمیترسنووری ــه ڵ هــه رێــمــی کــوردســتــان هه یه . گشــارانــه لــه و یه کێک ســه رده شــت بوو که به داخه وه له شه ڕی عێراق و شه ر قووربانیی به بوو ئــێــران دا وه ک ــه وره ی ــ گ ژینۆسایدێکی و رێژیمی هـــۆی ــه ب کــیــمــیــایــیــبــاران سه دام حوسێنه وه ی تێدا رووی دا. فرۆکه شه ڕکه ره کانی عێراق له ٧ی پووشپه ڕی 13٦٦ به که ڵکوه رگرتن له بۆمبی کیمیایی له چوار شوێنی جینایه تیان ئــه وشــاره قه ره باڵغی باڵوکراوه کانی به پێی که خوڵقاند ئه و کاته 110 که س بوونه قوربانی و ٨000 که سیش تووشی ئازاره کانی ئه و ماده یه بوون و ئێستاش 27ساڵ زۆرێــک له خه ڵکی ئه و شــاره به ئه و ئاسه واره کانی ئــازار و ده ست
بۆمبارانه وه ده ناڵێنن.هـــــــه روه ک ئــــامــــاژه م پــێــکــرد له یه کێک ســه رده شــت بۆمبارانی هۆی به کۆمه ڵکوژی گه وره ترین گازی کیمیایییه وه بوو که ئێستاش
ئاسه واره که ی هه رماوه ، سه ره رای ئه وه ی جمهووریی ئیسالمیی ئێران ئه و هێرشه ی شه رمه زار کردو وه ک برد و نــاوی مــرۆڤ دژه جینایه تی یه که م وه ک ســه رده شــتــی شــاری شاری قوربانیی چه کی کۆمه ڵکوژی کیمیایی له جیهان دوای هیرۆشیما ناو برد، کۆمه ڵگه ی جیهانی به هۆی پشتگیری کردن له سه دام حوسێن ــچ هــه ڵــوێــســتــێــکــی ئــه وتــۆیــان ــی هله خۆیان نیشان نه دا. به اڵم پێشتر له خاکه لێوه ی 1365 )19٨٦( ئه ندامانی ــیــیــه تــی نـــه تـــه وه ــووڕای ئــه مــن ــ ــ شـ یه کگرتووه کان له هه ڵوێستێک دا دژ به جینایه تی ڕوونی سه دام حوسێن بڕیارنامه یه کیان له په یوه ندی له گه ڵ کیمیایی چه کی له که ڵکوه رگرتن تــاوتــوێ کــرد کــه لــه کــۆتــایــی دا له ئامریکا به ره نگاربوونه وه ی گــه ڵ پــاش ئێستا و ــۆوه. ــ ب رووبـــــه روو نزیکه ی دوو ده یه ونیو، سه رده شت ــه بـــــــــه ره وڕووی ــکـ ــکـــی دیـ ــارێـ جـبۆته وه دیکه کیمیایی بۆمبارانێکی که له درێژه ی ئه م وتاره دا، باسی
ده که ین.**
ئێستا کــه گــــه وره گــرفــتــێــکــی ــانـــی ــه وه زۆربـــــــه ی واڵتـ ــ ــه داخـ ــ بـخۆمان ــی واڵت به تایبه ت جیهان و کێشه ی ــه وه، ــۆتـ بـ بـــــــه ره ورووی تووشبوون به مادده سڕکه ره کان و ماێرانکه ره یه. ئــه ومــادده قاچاغی ــی ــوجــاره ت ت دوای ڕاســـتـــی دا لـــه قاچاغی چه ک وته قه مه نی، نــه وت و ــان ئــه مــڕۆکــه پر ــه ره ک ــادده ســڕک مله جیهان توجاره ت ده سکه وتترین
به ئه ژمار دێت.دژواربــێ کردنی بــاوه ر ڕه نگه ــادده م جیهانیی ڕۆژی لــه بـــه اڵم نه ته وه ڕێکخراوی سڕکه ره کان دا که گــه یــانــد رای یــه کــگــرتــووه کــان واڵتێکی له مــه واده ئه و بازرگانیی ماوه ی له ته نیا ئه فغانستان وه ک دۆاڵر ۴میلیارد له دا ســاڵ چــوار دۆاڵر میلیارد 61 گه یشتووه ته ڕوو هه ر به داخه وه که ســاڵ دا له تا که سرنجه جێی زیادبوونه. له ئه فغانستان لــه مــه وبــه ر مــاوه یــه ک ئه و به رهه مهێنه ری روڵـــی ته نیا ئه مرۆکه ــه اڵم ب هــه بــوو مـــه واده ی زیاتر له یه ک میلۆن که سی موعتاد ڕێژه یه ئــه و بــه داخــه وه که تێدایه
ڕۆژ له ڕۆژ به ره و زیادبوونه.کوردستان رۆژهه اڵتی ئه مڕۆ بــه داخــه وه ســه رده شــت، به تایبه ت ــکــی تـــایـــبـــه تـــی لـــــه و بـــه اڵ ــشــکــێ پبزانین با پــێ بــڕاوه . ماڵوێرانکه ره ــاغ و تـــووشـــبـــوون و هــۆگــری ــاچـ قـــه شــاری ــه مــاده ســڕکــه ره کــان ل بســـه رده شـــت چــۆنــه؟ســه رده شــت خۆی خاوه نی سروشتێکی جوان و ــات دا تا ڕازاوه یــــه و لــه هــه مــان کـچــه نــد ساڵێک لــه مــه وبــه رهــه ر به موعتادی ده ســت قامکه کانی قــه را ناسراو بۆ خه ڵکی شار که هه بوو شاره یان ئه و یان هه ربۆیه بوون، که سانه ی ــه و ئ ــان ی جێ ده هێشت قۆڵیان ئه وه بوون له ده وروبه ریان تا ده ماڵی و هه ڵ چاره سه ریان له په ره گرتنی، له گه ڵ گونجابا بۆیان
به ربه ره کانیان ده کرد.لـــه و دوو ســێ ســاڵــه ی ــه اڵم بـڕابـــــــــــردوودا هــــاوکــــات لـــه گـــه ڵ که لوپه لی ده رمان و درووستبوونی ماده درووستکردنی بۆ پێویست بــه تــایــبــه تــی شیشه ســڕکــه ره کــان هه مووشتێک گۆڕاى به سه رداهاتوه . ماده یه ئــه و بوونی ــاد زی بـــه دوای بـــووه. ئاماری ــاد داخــوازیــشــی زیــاره بــه ڕاده یــه کــی مــوعــتــاد لــه و شـــه رێ. ســرنــجــڕاکــێــش چـــووه تـــه ســـه ری ــ خــانــووه بــاغــه کــانــی ده ورووبـــه بــنــکــه ی ــه تـ ــوونـ ســــه رده شــــت بـ
مــادده ســڕکــه ره کــان دروستکردنی به تایبه تی شیشه و هه روه ها پێگه ی قاچاخچییه کان. نرخی زه وی و باغ و به ڕاده یه کی سه رسوڕهێنه ر خانوو گران بووه و دروستکردن و قاچاغی هۆی به بووه سڕکه ره کان مــادده هه تیو بنه ماڵه کان و ماڵوێرانکردنی خستنی مندااڵنی خه ڵک. تووشبوون که سی زۆر ــانــی ژی ــه ــادده ی ــه وم بــه ره و تـــارمـــایـــی و لــه نــێــوچــوون ــ بـــه ر جــــاران قــاچــاغــی ــه گ ــردوه. ئ ــ بـمه شرووباتی ئه ڵکۆڵی جه ماعه تیکی زۆری به خۆیه وه خه ریک کردبوو ئه مڕۆکه بازرگانیی مادده ی شیشه هــاتــۆتــه جــێــی کــه بــه پــێــی ئــامــاری ــی ــان ــه ره ک ــاده ســڕک دژه م پۆلیسی ــای ورمـــــــێ، تـــه نـــیـــا لــه ــ ــزگ ــ ــارێ ــ پ1٦ی ڕه شـــه مـــمـــه ی1392تـــا 2٧ی کیلۆگه ڕه م 211 خاکه لیوه ی1393، ــان لــه ــ ــه مـــــــادده ســــڕکــــه ره کـ ــ لــان پــۆلــیــســه وه ــه الیـ نـــــــه ورۆزدا لـله چاو که به سه رداگیراوه ده ستی ــه وه هــاکــاتــێــک ــی ڕابـــــردوو ل ســاڵکـــردوه. ــادی ــ زی ــه ســه د ل 392 دا ــه م پــه یــوه نــدیــیــه دا 2٨کــه س هــه رلکــه س 21٨ قــاچــاغــچــیــیــه کــان، لـــه له وانه ی باڵوکه ره وه ی ئه م مادده یه لـــه وانـــه ی کــه ســیــش و25 بــــوون 2٧1 له سه ریه ک ــوون و ب هه ڵگری
خوێنی الوانی کورد لە شووشەی زوحاکانی کۆماری ئیسالمی دا
ــه نـــاوی حیزبی بـ ــاش! ــ ب ــان ــه ت ــات ک ـــه م ئرۆژی به بۆنه ی کوردستانه وه دێموکراتی مناڵه لــه پــیــرۆزبــایــی ــه وه ــدااڵن مــن جیهانیی که به ڕێزانه ئه و هه موو له و چاوگه شه کان پـــه روه رده کردن پیرۆزی و قــورس ئه رکی – شانه له سه ر منداڵه کانیان پێگه یاندنی و ده کــه م. مامۆستایان- و بــاوکــان و دایــکــان ــدی ــاوه ن ــه ن ده ســتــخــۆشــی و ســوپــاســیــش لمنداڵپارێزیی رۆژهه اڵتی کوردستان ده که م بۆ
به ڕێوه بردنی ئه و رێوڕه سمه جوانه.جه ژنی جیهانیی مندااڵن که هه موو ساڵێک به ڕێوه ده چێ، کاتی له رۆژی 1ی ژووئه ندا باو سۆسیالیستیدا واڵتانی له زۆرتــر خۆی له چین کونسولی ریوایه تێک به پێی ــوو. بدا بــڕیــاری ]1925 ]ســاڵــی سانفرانسیسکۆ کۆمه ڵێک منداڵی بێسه رپه رستی چینی وه عۆده به ڕێوه بۆ که رنه ڤاڵێکی ئه وه دوای و بگرێ بردن که هاوکات بوو له گه ڵ کۆنفڕانسێک که هه ر ئه و رۆژه له ژنێڤ سه باره ت به مافه کانی نه ریتێک وه ک دواتر ده چوو. به ڕێوه منااڵن مــنــااڵن. جیهانیی رۆژی بـــووه رۆژه ئــه م یه كگرتووه کانیش نه ته وه رێکخراوی دیــاره په سند رۆژی کــه نۆڤامبری 20ی رۆژی مافه کانی نێونه ته وه یی په یماننامه ی کردنی منااڵن مافه کانی جیهانیی رۆژی به مناڵه دیاری کردووه؛ هه ر له م مانگه دا رۆژی 12ی ژوئه نیش به دژی کارکردنی منااڵن دانراوه و وا بزانم له پێوه ندی له گه ڵ منااڵنی چه كداریشدا
رۆژێکی تایبه تی هه یه. منااڵنی کــه ئــه وه یــه گرینگ بــه هــه رحــاڵ ده ژین تایبه تیدا بارودۆخێكی له که ئێمه ش و بکه ن شــادی دنیا منااڵنی له گه ڵ هاوکات ئه و رۆژه بکه نه ده رفه تێک بۆ که یف و خۆشی و ده رخستنی تواناکانیان، هه م وه ک مناڵ، و جلوبه رگی به هه تا کــورد مناڵی وه ک هــه م ببه ن به ڕێوه هونه ری ئاهه نگی کوردییه وه هه ڵپه ڕکێی و و شانۆ گۆرانی و ســروود و
کوردی پێشکه ش بکه ن.ــاســی بـــارودۆخـــی تــایــبــه تــیــی مــنــااڵنــی بمنااڵنی شۆڕشن. ئێمه منااڵنی کرد. خۆمانم نێو کۆشی ده کــه ونــه ده بــن له دایک که هــه ر خه بات بۆ رزگاریی نه ته وه که یان. هه ربۆیه ش مــه تــرســی و بــێــبــه شــی زۆر رووبـــــــه ڕووی ــه اڵم لــه ســایــه ی هــه وڵــی خۆیان ده بـــنـــه وه. بـو بــه رپــرس باوکانی و دایــکــان هیممه تی و به ڕێوه خه باته ئــه و وا ئــه وانــه ی مــشــووری منااڵنه ئه و که ده بینین به خۆشییه وه ده به ن، که سانی نموونه یان لێ ده رده چێ؛ له قوتابخانه و به ڕه وشتن کۆمه ڵگادا له یه که مه کانن، له بێ خۆیان میلله تی مه سه له ی به به رامبه ر
ته فاوه ت نین و لێی حاڵین.ئه و خه باته که ئه و مندااڵنه ی تێدا په روه رده ده بن به دژی سیستمێک وه ڕێ خراوه که ته نیا به ڵکوو ناکا، زه وت گه له که مان له ئـــازادی چین هه موو که مرۆییشه دژه سیستمێکی توێژه کانی کۆمه ڵگا ده چه وسێنێته وه و بێ و مافیان ده کا، به تایبه ت منااڵن که هه ستیارترین دێنن. پێک کۆمه ڵگا توێخی ناسکترین و حه شیمه تی نــیــوه ی بــه نزیک کــه له حاڵێکدا مناڵ مــافــه کــانــی په یمانی پێناسه ی ــێــران ئساڵی هه تا ئیسالمی کۆماری ده یگرێته وه، 1373 ئه و په یمانه ی په سند نه کرد و ته قریبه ن گه ڵ چووه که بوو جیهان ده وڵه تی ئاخرین ئه و په یمانه. ئێستا رێکخراوی یوونیسێف له ئیسالمی کۆماری و هه ن، ئۆفیسی ئێرانیش له مندااڵندا مافی لــه بــواری که ده کــا ئیدیعا و نموونه یه نێوه ڕاستدا رۆژهه اڵتی هه موو ئه گه ر کێشه یه کیش هه بێ ئه وه زۆرتر کێشه ی
مناڵه کۆچبه ره ئه فغانییه کانه )هه روه ک ئه وه ی په نابه ر منااڵنی به به رامبه ر که وابــێ پێی
هیچی ئه رک و ئیلزامێکی له سه ر نیه(. مــه ســه لــه کــه شتێکی واقــعــیــیــه تــی بـــه اڵم په یمانه دا ئه و په سندکردنی کاتی له دیکه یه. به و کــه ــانــدووه ــگــه ی رای ئیسالمی کــۆمــاری به نده کانی که ده كــا ئیمزا په یمانه که مه رجه پێوه ره و نێوخۆیی یاسای له گه ڵ دژایه تیی به هۆی که تێبینییه ک نه بێ. ئیسالمییه کان ئه وه ی زۆر گشتی و ناڕوونه و به پێچه وانه ی جێگای په یمانه که شه، ئامانجی و مه به ست کارنامه ی له چاوێکیش ئه گه ر نیه. قبووڵ پــاراســتــن و بـــواری ــه ل ــاری ئیسالمی ــۆم کده بینین بکه ین مندااڵندا مافه کانی په ره پێدانی ــردی رێژیم ــارک ــه م ک ــانــوون و ه ــه م ق کــه ه
نێوه رۆکی لــه گــه ڵ ــه واوی ــه ت ب ــواره دا ــ ب ــه و لپه یماننامه که دا ناته بایه:
بــوون بــاڵــغ تــه مــه نــی که سێتیدا ــه بــاری لــی ئــێــرانــدا ــی ــه ده ن ــزدواج لــه یــاســای م ــیـ و ئـ)له خــوارێــیــه لــه زۆر کــچــان بــۆ به تایبه تی بــه ده یــان هــه زار نموونه ی 9 تا 13 ســاڵ( و هه یه. ئێراندا له منااڵنمان ته اڵقی و ئیزدواج ئێران له جیناییش به رپرسیارێتیی ته مه نی جــار نــزمــه و زۆر هــه مــان شــێــوه زۆر ــه بهه بووه که سانێک به هۆی تاوانێک که ره نگه دابێ، ئه نجامیان ساڵی هــه ژده ته مه نی پێش ئێعدام کراون. ئه مڕۆ زۆر باسی منااڵنی کار ده کــرێ. ئێراندا له شه قام ســه ر منااڵنی یا ئه گه ر له ئاماره کانی رێکخراوی نێونه ته وه یی نێوخۆی لــه پــێــوه نــدیــداره کــان بنیاته و کــار گرینگی رێژه یه کی ده بینین بڕوانین، واڵت تا 3 )له نێوان ئێران کــارکــه ری حه شیمه تی پێک منااڵن له له ڕاستیدا کــه س( میلیۆن 5له رێگای بۆخۆی قانوون که شتێک هاتووه، کارگه ی و ناوماڵ کارکردنی وه ک چه مکی بۆ رێــگــای مێرمنداڵ کــرێــکــاری و بــچــووک سه ر منااڵنی به سه باره ت کــردووه. خۆش بیست ــاران ت له ته نیا که ده گــوتــرێ شه قام
هه زار مناڵی ده ستفرۆش هه یه. ئه و منااڵنه ی ده بێ بۆ وه ده ستهێنانی بژیوی خانه واده کانیان بێنن قوتابخانه ش له واز ناچارن بکه ن، کار شتێک بن. بێبه ش خوێندن له جــۆرە به م و به تایبه تی بــه رچــاوه زۆر گونده کاندا له که منااڵنی دیــارده ی ئێستاش که کوردستان له منااڵن ئێران له بــه رده وامــه. هه ر کوره خانه هه روه ها له بواری ته ندروستیشدا زۆر بێنازن. و بــه دخــۆراکــی ره سمییه کان ئــامــاره به پێی پێنج ئێران چوار له رێژه ی مردنی ساواکان پێشکه وتوویه. واڵتــانــی نێونجی ئــه وه نــده ی له پڕ کۆمه ڵگایه کی له نێو ئێران له منااڵن توندوتیژییه ئه و ده بــن. گــه وره توندوتیژیدا ئه گه ر سه رده مێک له به سیج کردنی منااڵن و ده نواند، به ره کانی شه ڕدا خۆی بۆ ناردنیان ئه مڕۆ له به شداریی منااڵن له مه ڕاسیمه کانی وه سه رمین یــان گشتیدا مه یدانی له ئێعدام وه ک سنوورییه کانی نــاوچــه لــه په ڕینیان النیکه مه که ی یا ده رده خا، خۆی کوردستاندا ئه وه یه که منااڵن له کۆمه ڵگایه کدا ده ژین که تێدایه. په تای وه ک مه وادی موخه دیری زۆر ئه و ژینگه نه گونجاو و پڕ کێشه و گرژی یه که منااڵنی تێدا هه ڵ ده ده ن نه ک هه ر هه ڕه شه له جه سته ی منااڵن ده کا، به ڵکوو زیانی گه وره به
سه المه تیی ده روونیشیان ده گه یه نێ.پره نسیپێکی باسی خۆشه پێم لــێــره دا ئێمه ی بۆ که بکه م مناڵ مافه کانی په یمانی بوونی قه ده غه ئه ویش گرینگه، زۆر کــورد له سه ره وه ی تبعیض(ه که )عدم هــه اڵواردن
له ــراوه. ــه ن راگــه ی په یمانه دا ئــه و به نده کانی ئه و هه موو به هۆی منااڵن ده کــرێ ئێراندا یا ــه ڕه وڕوون ــ ب له گه ڵی ــان ژن بێ مافییانه ی ته نیا له به ر ئه وه که دایکیان شووی به پیاوێک مافانه ی له و له زۆر نیه ئێرانی که کــردووه له و په یمانه دا هاتوون بێبه ش بکرێن به تایبه تی و سه رپه رستی و هاوواڵتیبوون لــه بــواری میراتگریدا. منااڵن هه روه ها به هۆی ئه وه که دایک و باوکیان چاالکی سیاسی و مه ده نییه بن. به شدار زیندانیش دا سووچی له ده بــێ ئه و مناڵه ساوایانه ی چه نده زۆرن نموونه ی بــه هــۆی بـــیـــروبـــاوه ڕی ســیــاســیــی دایــکــیــان نێو مه ترسییه کانی به ر که وتوونه ئه وانیش له چــوون. تێدا ته نانه ت و زیندان گۆشه ی هه مووشی گرینگتر بۆ ئێمه وه ک کورد ئه وه یه پێویسته مناڵ، مافه كانی په یمانی به پێی که منااڵن به زمان و فه رهه نگی دایک و باوکیان مناڵی وه ك مافه کانیان له و بکرێن ئاشنا سه ر به »که مایه تییه کان« سوود مه ند بن که ساده ترین و سه ره کیترینیان مافی خوێندن به
زمانی دایکه که ده زانین له ئێراندا قه ده غه.مۆدێله ئــه و بڵێم ــه وێ ده مـ کۆتاییدا لــه و بۆ جێگه روانین له و مناڵ پێگه یاندنی له
باوه ڕمان ئێمه که کۆمه ڵگادا له مناڵ پێگه ی پێیه و ده بێ خه باتی بۆ بکه ین دروست دژه مۆدێل و پێچه وانه ی ئه و شته یه که له کۆماری پــه روه رده یــی سیستمی له بــاوه. ئیسالمیدا مــنــااڵن ده درێ هـــه وڵ ئــیــســالمــیــدا ئــێــرانــی به تایبه تی منااڵنی کچ ملکه چ بار بێن، »ئاقڵ« دانیشن، و ته نانه ت پرسیاریش نه که ن. ئه وان شه رمێون و بێده نگ منااڵن ده یانه وێ بۆیه وایان هاوواڵتیی دواڕۆژدا له هه تا بێنن بار و نه گرن ره خنه و بترسن که ده ربچێ لێ بــاوه ڕی له به پێچه وانه وه، نه بن. سه ربزێو ئازا و بــیــرفــراوان مــنــدااڵن پێویسته ئێمه دا مرۆییه کانی مــافــه بــه و بکرێن پــــه روه رده خۆیان گۆش بکرێن. ره نگه بۆ زۆرتان سه یر مــرۆڤ -وه ک مافانه ی لــه و بــه اڵم زۆر بــێ، راده ربڕین و ئازادیی بیرکردنه وه و ئازادیی به گشتی هه قی هه ڵبژاردن- که ره نگه پێمان له به ڕوونی باڵغن، مرۆڤی مافی ته نیا وابێ چونکه هــاتــوون منداڵدا مافه کانی په یمانی ئامانجی په روه رده کردنی مناڵ ئاماده کردنی به ڕێوه بردنی و ژیــانــدا لــه ســه رکــه وتــن بــۆ کاتێک ئـــه وه ش و دوارۆژدایــــه لــه کۆمه ڵگا ده كرێ که –وه ک له په یمانه که دا هاتووه- هه ر
له سه ره تاوه شه خسییه ت به منداڵ بدرێ. ــی مــنــااڵن ــــێ ده ســت بــێــگــومــان ئــێــمــه ده برابردووی خۆمان بکه ین، رێنوێنییان بگرین، فێری بگێڕێنه وه، بۆ خۆمانیان میلله تی و به تایبه تی بکه ین به رزه کانیان و جوان به ها له بواری ره وشت و رێزگرتن له گه وره تر له
خۆیان و دڵفراوانی و یه کتر قبووڵ کردن و دیکه ی منااڵنی له گه ڵ هاوپێوه ندی هه ستی منااڵندا جیهانیی لۆگۆی له هــه روه ک دنیادا، ئــه و کۆمه ڵه مناڵه لـــه ودا کــه ده رده کــــه وێ بچووکه ی به ده وری زه ویدا ده ستی یه كتریان شکڵێکی و ره نــگ له کامه یان هه ر گرتووه، سوریه منااڵنی له بیر ئێستا هه ر جیاوازن. ده که مه وه که له دوو سێ ساڵی رابردوودا رێک به هاوده ستیی کۆماری ئیسالمیی ئێران شێوه یه کی به زۆریـــان چه نده ژمــاره یــه کــی
چه نده وه حشیانه بوونه قوربانی. ــه وه ش بــه خــۆمــان بڵێین که بـــه اڵم بــا ئـمناڵیش مناڵه کانمان گه ڕێین لــێ پێویسته ده ورانی له چێژ و بجووڵێنه وه مندااڵنه بن، منداڵییان وه ربگرن. ئه و کاته یه که منااڵن باشتر هۆگری و خه لالقییه ته کانیان وه ده رده خه ن و له ژیانی ئاینده شیاندا که سانی به خۆوه ژیو و کاتی و رۆژ ده رده چــێ. لێ متمانه به خۆیان دیکه جارێکی منداڵه کانه. خۆشیی و شادی مناڵه هه موو له پیرۆزبایی بۆنه یه وه بــه م و خــۆمــان خۆشه ویسته كانی و خنجیالنه
رۆژی 1ی ژووئه نی 2014، ناوه ندی منداڵپارێزیی رۆژهه اڵتی کوردستان به بۆنه ی رۆژی جیهانیی مندااڵنه وه رێوڕه سمێکی به به شداریی سکرتێری گشتیی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان و سه دان که س له مندااڵن و بنه ماڵه کانی حیزبی دێموکڕات به ڕێوه برد. له و رێوڕه سمه دا د. ئاسۆی حه سه ن زاده له الیه ن حیزبی دێموکڕاتی کوردستانه وه وته یه کی
پێشکه ش کرد. ئه مه ی خواره وه ده قی داڕێژراوه ی قسه کانی ناوبراو له و ڕێوڕه سمه دایه:
له هه مووشی گرینگتر بۆ ئێمه وه ک کورد ئه وه یه که به پێی په یمانی مافه كانی مناڵ، پێویسته منااڵن به زمان و فه رهه نگی دایک و باوکیان ئاشنا بکرێن و له مافه کانیان وه ك مناڵی سه ر به »که مایه تییه کان« ئێراندا له ده زانین که دایکه زمانی به مافی خوێندن و سه ره کیترینیان بن که ساده ترین سوود مه ند
قه ده غه.
خەڵکی خوێناویی تێکهەڵچوونی زیاتر کوژراوێک و کە بێوەن باینگان و لە 60برینداری لێکەوتەوە، پێکهەڵپڕژانی ترکەشی لە بنەماڵە دوو پڕتێچووی بە کــەســی 4 ــی ــوژران ک کــە پیرانشار بوون. نموونانە لەو دوو بوو، دواوە هەر لەم بەهارە دا چەند حاڵەت کوشتنی جیاوازەکانی ناوچە لە ئەنقەست بە داوە. روویــان کوردستان ڕۆژهەاڵتی یا تایفە دوو نێوان شــەڕی پێشتریش لە ناوچەیەک گوندی دوو دانیشتوانی لەوەڕگە زەوی و ــاو و ئ کێشەی ســەر ــردن و ــەی دوایــــی دا م ــەم ســااڵن ــەر ل ه
بەرچاوی ژمارەیەکی برینداربوونی بۆ پــەنــابــردن لــێــکــەوتــۆتــەوە. خەلکی بــوونــەوەی بـــەرەوڕوو و توندوتیژی زۆر ڕێگای بە ناکۆکییەکان کێشە و ــە چــەکــی ســـارد و و کــەلــکــوەرگــرتــن لخوێنڕشتن و لە سڵنەکردنەوە گــەرم و زۆر شوێن و زۆر لە هێشتا کوشتن، کۆمەڵێک مــاوە! بــرەوی دا، هەلومەرج ــی ــی ــەت ــەاڵی ــۆم ک کـــێـــشـــەی ــاوان و ــ ــ تـئەم بەردەوامیی شانبەشانی دیکەش، دەبینرێن. دا کۆمەڵ لە توند وتیژیانە، لە هەموویان پڕمەترسیتر بەرهەمهێنان سڕکەرەکان و ماددە باڵوکردنەوەی و نقوومبوونی ڕۆژبەڕۆژ زیاتری الوانی ــاددە سڕەرەکان م لە زەڵــکــاوی کــورد
دایە.ــن ئـــەو ڕوخــســارە ــی ــوان چـــۆن دەتــیــانــەی ئــیــنــســانــی، ئــەمــڕۆیــی و مــەدەنڕۆژهەاڵتی کوردستان بەرینتر، قووڵترو گشتیتر بکەینەوە؟ چ بکەین بۆ ئەوەی پاشەکشە هــیــوا، تــرووســکــانــەی بــەم ناشارستانی و تــاریــک، روخــســارە بــە کۆمەڵگەی بکەین؟ توند وتیژخوازەکە کوردستان و ــی رۆژهــەاڵت لــە مــەدەنــی کە سیاسییەکان ڕێکخراوە و حیزب خەڵک قسەیان لێ دەبیسن، دەتوانن کار لە سەر ئەو ناتەبایییە بکەن و هەوڵی بە هەڵسوکەوتی بیرکردنەوە و هیزکردنی مەدەنیانە و الواز کردنی الیەنە دزێوەکە
بدەن.
درێژەی:
ڕۆژهەاڵتی کوردستان،
دوو ڕوخساری دژ بەیەک!
پێگەیشتوویی فکری و فەرهەنگی و گەشەکردنی ڕوانین و بیرکردنەوە ی
» کوردستان« هه موو ژماره یه ک هه ڵبژارده یه ک له و راپۆرت و هه وااڵنه ی له الیه ن ئه ندامان و الیه نگرانی حیزب، یان خوێنه رانی ئه م رۆژنامه یه به راگه یه نه کانی حیزب ده که ن له م الپه ڕه یه دا باڵو ده کاته وه . داوا له
خوێنه ران ده که ین له گه ڵ راپۆرت و هه واڵه کانیان دا وێنه ی پێوه ندیدار به بابه ته که ش بنێرن.
خالید محه مه دزاده
ــیــه ك ــه زیـــــاد لـــه مــه تــرســی ــرۆكـ ــه مـ ئـئــێــران ــه ل ئــێــمــه ی كــۆمــەڵــگــای ده وره ی دانــانــی لــه هــه ر مه ترسییانه ئــه و داوه ، هه ڵته كاندنی بــۆ درێـــژمـــه ودا بــه رنــامــه ی سیاسی و كه لتووری و ئابووری ، ژێرخانی ئه م گۆچكردنی تــا بــگــره كــۆمــه اڵیــه تــی ڕا شــیــرازه ی هــه ڵــوه شــانــه وه ی كۆمه ڵگایه و بۆ پاڵپێوه نانی دواجــار له كه كۆمه اڵیه تی بوونی نابه رپرسیار بــوون و بێ ته فاوه ت
نه وه كانی به رامبه ر به خۆی .ئه مرۆكه له ژیر سه رپه رشتی سیستمی ــه هێزێك و ل ــاد ئــیــســالمــی دا زیـ ــاری ــۆم كسه ر ــه ل كــار سیستمیشه وه ــودی خـ بــه كه ــه ن، ــ ده ك ئێمه كۆمەڵگای ســڕكــردنــی باڵوكردنه وه ی جۆره كانی ماده ی هۆشبه ر یه كێك له رێكاره كانی لێدانه له م كۆمه لگایه ، له هــێــنــدێــک ــه ل ئێستا ــه ك ــك ــه جــورێ بشاره كانی كوردستان وه ك سه رده شت كه له جوانی سروشت دا به بووكی كوردستان به نێو بانگه، ده بن به شوێنی به رهه مهێنان و
ترانزیتی ماده ی هوشبه ر.حــكــوومــه ت لــه ئــێــران كـــاری لــه سه ر ــی كــۆمــه اڵیــه تــی و ــرخــان هــه ڵــتــه كــانــدنــی ژێــی كــــــــردوه و ــاســ ــ ــی ــووری و ســ ــ ــ ــت ــ ــ ــه ل ــ ــ كبه رنامه ڕێژی ئه مه بــه ره نــگــاروبــونــه وه ی كه لتووری و سیاسی میدیایی و به رفراوانی ده وێن . جیاوازی حكوومه تی ئێران له گه ل عیراق سووریا و توركیا و حكوومه ته كانی ئه م كه ئه وه یه فریوداوه ، كه سی زۆر كه له كار نــه رم به سه بكی شــه ڕی سیستمه خــه ون و ــه و ئ هــه مــوو هه ڵته كاندنی ســه ر ئاره زووانه ده كات كه ده كرێت له داهاتوو دا ئه گه ر بنرێت. بونیاد ســه ر لــه واڵتێكی
حكوومه تی عیراق له سه رخان دا 5 هه زار كــوردی ــه زار هـ 1٨2 هه ڵه بجه و مــرۆڤــی زیاتر زۆر ئێران حكوومه تی كرد، ئه نفال هه ڵته كاندووه و ناخه وه له كــوردی لــه وه هه موو كردونه ته وه ، خاڵی كوردبوون له ئه وانه شی نه فه سێكی له كوردبوونیانی تێدا بووه یا راوی ناون و كوشتونی یا قیبله ی
جووڵه یانی پێ گواستوه ته وه بۆ شوینی تر.ته نیا هۆشبه ر مــاده ی باڵوكردنه وه ی دواجــاردا له كه هه ڵمه ته یه ئه م روویه كی
كاره ساتی گه وره ی به دوای خوی هێناوه . دیــوێــكــی ئـــه م تــراژیــدایــه بــێــده نــگــبــوون و نیشتمانییه به رنامه یه كی نه بوونی الڵبون و ــه وه و پــاكــكــردنــه وه ی ــون ــاروب ــگ ــه ره ن ــۆ ب بئاسایی ئاستی تا حاڵه ته ، له م كوردستان
سه یركردنی دیارده كه یه .زۆرترین رواڵــه ت له ئێمه الی راسته قسه له سه ر مه ترسییه كانی ئه م كاره ساته كردار و به نه بوون هیچیان به اڵم كــراوه ، به رنامه یه كی نیشتمانی بۆ به ره نگاربوونه وه .
بووه كه كاره ساته ئه م به ره نگاربونه وه ی كوردی ، كومه ڵگای سیمای له به شێك به كورت مه ترسییه كانی پیشاندانی به ته نیا ناكرێته وه، به ڵكوو ده بێت هه نگاوی جیدی و رۆشنبیری ، ئاستی ســه ر لــه پراكتیكی بۆ كۆمه اڵیه تی و... كه لتووری و میدیایی و بۆ نیشتمانی هه ڵمه تێكی وه رێ بــخــرێــت و
به ره نگاربونه وه ی پێویسته .كۆمه ڵگای ــه وه ی ئ نه چیت بیرمان له كوردی له گه ڵ كۆمه ڵگا كوردییه كانی تر له
به شه كانی دیكه ی كوردستان جیا ده كاته وه ، كه لتوروی و ده ركه وته ی كۆمه لێك له جیا سیاسی و... بوونی رێژه یه كی زۆری خه ڵكی توشبووه به ماده هۆشبه ره كان به جورێك قووڵتر جیاوازییه كانی ئــه وه نــده ی تــر كه
بكرێت و سه یر ئاسایی به پرسه ئه م كه پیشان كۆمه اڵیه تی نه خۆشییه كی وه ك گشتی ئاستی ســه ر له بــێ ئــه وه ی بدرێت
كارێك بكرێت.ئه گه ر ئه مه نه خۆشییه كی كۆمه اڵیه تییه، ده بێت به رپرسیاره تی كۆمه اڵیه تی به دوای خوی بێنێ و ئه و راستییه قه بووڵ بكه ین كه ناخاته ئه خالقی به رپرسیاره تی ته نیا ئه مه به ڵكوو توشبوان، تاكه كه س و شانی سه ر به رپرسیاره تی گشتی و غه می گشتی ده وێ .
به بكرێت پرسه ئه م گرنگه له ئێستادا ناوبازار و پرسی به بكرێت پرسی گشتی ، گــه وره دیالۆگی ــااڵن و م ــۆالن و ك كوچه و بنه ماڵه و ئاستی ســه ر له بكات دروســت ــی كــۆمــه ڵــگــای ــان ــخــراوه ك ــك ــگــا، رێ كــۆمــه ڵئه و واڵت و هه ڵكه وته ی نوخبه و مه ده نی ، ناوه نده له كار كه رۆشنبیرییه ی نوخبه ــووری و ــت ــه ل ــی و مــیــدیــایــی و ك ــه ت ــه اڵی ــۆم كله جیدیی به ده بێت ده كــه ن سیاسییه كان ببنه وه و ــه روو رووبـ كاره ساته ئــه م گــه ل
وه ك غه مێكی نیشتمانی سه یر بكرێت.ئه وه ی له پشت ئه م كاره ساته وه یه ته نیا به ڵكوو نیه، كه سێك چه ند موعتادكردنی سڕكردنی كۆمه لگایه كه كه خه ونی جیاواز و پێیه ــه وره ی گ نایه كی جــیــاوازو خواستی
به رامبه ر به ناعه دا ڵه تی سیاسی له واڵت.ــای كـــــــوردی لــه ــگـ ــه لـ ــۆمـ ئـــــــه وه ی كـبه شه كانی دیكه ی ئێران جیاده كاته وه ته نیا »نا«گه وره یه ئه و به ڵكوو نیه ، كوردبوون له ناجارێك جار هه ر كۆمه لگایه ئه م كه له كــار پــیــشــانــده دات و سیستمیش خــوی ده كــات و یاغیبونه ئــه م خه فه كردنی ســه ر له یه كێك هۆشبه ریش مــاده ی جۆره كانی رێگاكانی دابه زینی ئه م ده نگه له ناره زایی
بوونه .به رپرسیاره كانی هیزه ئێمه و مرۆڤی ــی ســـه یـــری ئــه م ــاســای ئــیــمــه نــابــێــت بـــه ئفره نه ته وه یی خه باتێكی بكه ن و دیارده یه ره هــه نــدی ده وێــت هــه م بۆ دانــی بێداری و ئاگابوون به بۆ نه ته وه یی هوشیاریه كی
هه م بۆ به ره نگاربوونه وه .ــه م كــاره ســاتــه ــگــاروبــونــه وه ی ئ بــه ره نكاردانه وه و خه باتی گشتگیری هه ڵویست و نه ته وه یی ده وێ ، ئه و كاته ی ئێمه ده توانین نه ته وه یی گشتگیری خه باتێكی لــه بــاس بكه ین كه كۆمه ڵگایه كی ساغله مان هه بێت و رۆشنبیری و كۆمه اڵیه تی و ته ندروستی فه رهه نگی به ردی بناغه ی نه ته وه یی بوون
له داهاتووی ئیمه بونیاد ده نێن . له ئێستاكه هێزه كانی كۆمه ڵگای ئێمه و بــه رده م لــه كۆمه ڵگا ــنــدووی زی ویــژدانــی تــاقــیــكــردنــه وه ی مــێــژویــیــدان و ده بــێــت به هه موو شێوه یه ك كار بۆ ریشه كێشكردنی ئه م دیارده یه بكرێت و ئه و راستیه ساده یه سه ر له ئیمه واڵتی داهاتووی كه بزانین نانرێت، بونیاد ســركــراو كۆمه ڵگایه كی به ڵكوو له سه ر كۆمه ڵگایه كی ته ندروست و ــه خــه ونــی ســه ركــێــش بــونــیــاد ده نــرێــت ك
بـــەهـــرە، شەکیال خــــاوەن مــنــداڵــی ــوان ــری ــێ ب ــەدی و ــمـ ــەحـ ئـ حـــاجـــی تابڵۆیه کی هــەروەهــا رۆســتــەمــی و هونەریی کۆری هەڵپەرکێی جوانی یەکیەتی الوان، رازابۆوەو لە کۆتایی سەر بــە خــەاڵت دا سمینارەکەش
هەموو منداڵەکان دا دابەش کرا.
دێموکڕاتی حیزبی کــانــادای ــاوای ڕۆژئـ کۆمیته ی بۆ ڤانکوێردا له ماڵی کورد له سمینارێکی کوردستان
باس له سه ر پرسی کورد به شداری کرد.له و سمیناره دا که ڕۆژی یه کشه ممه، 1٨ی مانگی کوردانی له بــه رچــاو ژماره یکی به شداریی به مــه ی هه موو به شه کانی کوردستان به رێوه چوو، خاتوو لۆری فره یزه ر، نوسه ری ناسراوی کانادایی که کتێبێکی له سه ر نووسیوه نه گوتراوه کان« »وشه ناونیشانی به کورد جۆرج زانکۆیی مامۆستای هۆما، ئاڤا خاتوو له گه ڵ
براون له ئانتاریۆ باسه کانیان پێشکێش کرد.ماڵی په یامی دا ئه و سمیناره دیکه ی بڕگه یه کی له کوردله الیه ن خه لیل ئه شکانی، به رپرسی پێوه ندییه کانی
کاناداوه ــاوای ڕۆژئ له کوردستان دێموکراتی حیزبی خوێندرایه وه که له ودا باس له به ربه ست و رێگرییه کانی کۆماری ئیسالمی له سه ر چاالکیی ڕۆژنامه نووسان به کوردستان ڕۆژهــه اڵتــی له رۆژنامه نووسان گشتی و
کرابوو.له و په یامه دا به ئاماژه به تێچووی زۆری چاالکیی مافه کانی بــواری له هــه ڵــســووڕان ڕۆژنــامــه نــووســی و عه دنان به ئاماژه کوردستان ڕۆژهــه اڵتــی له مــرۆڤ حه سه نپور و خوسره وو مه سعود کوردپور کرابوو که له سه ر ئه و چاالکییانه له الیه ن ده زگای قه زایی ڕێژیمه وه سزای زۆر قورسی زیندان و دوورخراوه ییان به سه ردا
سه پاوه .
به شداریی کۆمیته ی کانادای حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له سمینارێکی ماڵی کورددا
کوردی کۆڕێک له ژێر ناوی ــازادی ــ ئ ــازادی ڕامــــان و ــ ئـ «ــۆ نـــووســـه ر و ــن » بـ ــ ــڕیـ ــ راده ربـــی ــاســی تـــوورکـــی دۆســت ــن کــۆمــه ڵنێزیکی کورد، »ئیسماعیل بێشکچی ــه هــه یــئــه تــێــکــی ــ ــات ک ــ » پـــێـــک هـبه کوردستان دێموکراتی حیزبی باڵه کی، عومه ر کاک سه رپه رستیی حیزب سیاسی ده فــتــه ری ئه ندامی
به شداریان تێدا کرد.ئیسماعیل بێشکچی له باسه که ی چه ند ســه ر خسته تیشکی خــۆیــدا هه تا چــۆن که گرینگ پرسیارێکی میلیۆن 40 ــه کــی ــه وه ی ــه ت ن ئێستا بڕیار ناتوانێ کــورد وه ک که سیی لــه ســه ر چــاره نــووســی خــۆی بــداو حوکمی سیاسیی خۆی به ده سته وه کیانی سیاسیی خۆی بێ و خاوه نی
بێ.ئه و خه سارناسیی بۆ نــاوبــراو بابه ته ئاوڕی له رووداوه کانی دوای یه که می جیهانی و رووخانی شه ڕی
ئیمپراتووڕی عوسمانی دایه و گوتی: هه ر ئه و کات و دوای دروستبوونی سه ر لــه واڵت ــه ت و ــ ده وڵ چه ندین عوسمانی ئیمپراتۆریی په یکه ره ی له جۆرێک نێوده وڵه تیدا ئاستی له له و و هه بوو کورد ئانتی تێئۆریی سه رده مه دا له به ر ئه وه ی کوردیش خۆی وه ک پێویست له مه یدانه که دا ــه وه ی ــ ــردن ــ ــک ــه شــ ــ ــه داب ــ نــــه بــــوه، لدووبــاره ی نه قشه ی جیهاندا کورد هه ر ئێستاش ــراو، خـ ــز ــه ڕاوێ پ لــه کاتێک له دنیای ده ره وه کوردستان له سه ر قسه زلهێز ده وڵه تانی له و کوردو مه سه له که ی ده کرێ، زۆر به ئاسانی ئه و واڵمه وه رده گرینه وه که کورد له سه ر نه قشه ی جیهاندا نییه .
ــراو لــه بــاســه کــه یــدا چه ند ــاوب ن
ده ستنیشان ڕێــکــار وه ک خاڵێکی کرد بۆ ئه وه ی کورد له و بارودۆخه که ــرده وه کـ جه ختی ده رێ و بێته ده بێ خوێندنه وه یه کی زانستیانه بۆ بۆ که بکرێ 1920 دوای مێژووی کورد ئانتی نێوده وڵه تیی سیستمی ــه وڵ بــدا له ــێ ه ــورد ده ب بـــووه و، کئااڵی به جیهانیه کاندا ئۆڵه مپیاده ــه وه ی ــێ، بــۆ ئ ــه شــدار ب ــه وه ب خــۆینه ته وه و ده وڵه ته کانی دیکه زیاتر و
زیاتری بناسن .شایانی باسه له کۆتایی کۆره که دا تێبینی و ــج و ســه رن ــه ب بـــه شـــداران پرسیار به شداریان له باسه که دا کرد وه اڵمی بێشکچی یه وه له دواتــر که
پرسیاری به شداران درایه وه .
به شداریی هه یئه تێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان له کۆرێکی ئیسماعیل بێشکچی دا له هەولێر
هاوبه شی کۆبوونه وه یه کی له دانمارکی کۆمیته ی شاندێکی نێوان حیزبی دێموکراتی کوردستان له گه ڵ پەیوەندییه ەنێونەتەوەیەکانی به شی یـــەکـــیـــه تـــیـــی الوانـــــــی ســۆســیــال ــه دا پرسی ــ ئـــه و واڵتـ دیــمــۆکــراتــی کۆمه اڵیه تیی سیاسی و بارودۆخی ــی کــوردســتــان ــه اڵتـ ئــێــران و ڕۆژهـ
تاوتوێ کرا.لـــه و کــۆبــوونــه وه یــه دا شــانــدی ــه ســیــمــۆن رێـــدار ــاوی ب حــیــزب چـپەیوەندییە بــەرپــرســی تــۆمــســۆن، الوانی یه کیه تیی نیونەتەوەییەکانی ــارک و ــم ســۆســیــال دیــمــۆکــراتــی دان
کوردستان و ڕۆژهــه اڵتــی له کــورد ــێــرۆر و ــه ری ســیــاســه تــی ت ــه ب ــن گــرتسه رکه وتی دوو رێژیمی پاشایه تی و ــه ق به ــ کـــۆمـــاری ئــیــســالمــی ده رحـ
داخوازی کورد کرد.باسه کانی دیکەی تەوەرێکی لە تێکەاڵویی لە باس دانیشتنەدا ئه و سیستەمی ــەڵ ــەگ ل کـــورد ــی ــ الوانواڵتانی ئوروپایی بە گشتی و واڵتی شاندی کــراو تایبەتی بە دانــمــارک خانه خوێ پێشنیاری کرد بۆ باشتر سیستمی ــە ل الوان تــێــکــەڵــبــوونــی کەڵک ــارکـــی داو ــمـ دانـ کــۆمــەلــگــەی ــەوان ــن لــە وزە و تــۆانــا ئ وەرگــرت
زیاتر هاوکاری یەکتر بکەن. داخوازیی پرسی باسه شایانی مافی دێموکراسی و نێوان له کورد ــووس ــاره نـ ــی چـ ــاف ــی و م ــه وه یـ ــه تـ نـبوو دانیشتنه ئه و دیکه ی بابه تێکی ــه وه به ــازی ی کــه لــه الیــه ن رەشــیــد قکورتی قسه ی له سه ر کراو دواتر له الیه ن هه یئه تی حیزبه وه پرۆتۆکێلێک ــوو و ــ ــات ــ ــەکــانــی داه ــن ــیــشــت ــۆ دان بـنیوان سۆسیال لە زیاتر هاوکاریی دێموکرات و حیزبی دیمۆکراتەکان و الیەنی پێشکەشی الوان یه کیه تیی له الیه ن ئه وانه وه خانەخوێ کرا که
له گه ڵ به شی پەیوەندییه نێونەتەوەیەکانی یەکیه تیی الوانی سۆسیال دیمۆکرات
دێموکراتی حیزبی شاندێکی کوردستان سه ردانی سه رکردایه تیی پارێزگای هه ولێری پارتی دێموکڕاتی کوردستانی کرد و له گه ڵ به رپرسانی له و کوردستان دێموکڕاتی پارتی
پارێزگایه کۆبوونه وه .ی 31 ــه ، ــم چــوارشــه م ڕۆژی حیزبی هه یئه تێکی 93 بانه مه ری پێکهاتوو کــوردســتــان دێمۆکراتی حسن وکــاک کریمی کمال کاک له ــه ری ــت ــدامــانــی ده ف ــه ن ـــادرزاده ، ئ ــ ــ قنوێنه ری زێوه یی ئیبراهیم سیاسی، حیزب له هه ولێرو ئه حمه د سادق پور به رپرسی ناوه ندی 3 ی کوردستان، سه ردانی ئه نجومه نی سه رکردایه تی ــای هـــه ولـــێـــری پـــارتـــی ــ ــزگ ــ ــارێ ــ پدێــمــۆکــراتــی کــوردســتــانــیــان کــردو ئه نجومه نه ئه و شاندێکی الیه ن له نه جار، کاکه مین سه رپه رستیی به ســه رۆکــی ئــه نــجــومــه ن و ئــه نــدامــی مــه کــتــه بــی ســیــاســی پــارتــی یــه وه ،
پێشوازییان لێ کرا .حیزبی شاندی دانیشتنه دا له و دێموکراتی کوردستان پێخۆشبوونی به کوردستانی دێمۆکراتی حیزبی بۆنه ی به ڕێوه چونی سه رکه وتوانه ی ــی ــانـ ــه کـ ــژاردنـ ــبـ ــه ڵـ ــه ی هـ ــ ــرۆسـ ــ پـئــه نــجــومــه نــی نــوێــنــه رانــی عــێــراق و هه رێمی پارێزگاکانی ئه نجومه نی کوردستان له حکومه تی هه رێمی به شاندی خانه خوێ، پارتی دێمۆکراتی کۆمه اڵنی ســه رجــه م کــوردســتــان و
خه ڵکی کورد له باشوری کوردستان ڕاگه یاند.
ــه و دیــــداره دا شــانــدی حیزبی لــی کــوردســتــان هــیــوای ــمــوکــڕات دێخواست که ئه م پرۆسه و ئه زموونه سه قامگیریی بــه یارمه تی زیــاتــر کــوردســتــان و هــه رێــمــی حکومه تی چــه ســپــانــدنــی ویــســت و داخــــوازی
کۆمه اڵنی خه ڵکی کوردستان بدا.
سه رۆکی ڕێکخراوی ئاشتیی خێرخوازی له هه رێمی حیزبی نوێنه رایه تیی ده فته ری سه ردانی کوردستان
دێموکڕاتی کوردستانی له شاری هه ولێر کرد.دلێر شێخ جـــــۆزه ردان ی 6 سێشه ممه رۆژی خێرخوازی ئاشتیی ڕێکخراوی سه رۆکی نه قشبه ندی، له هه رێمی کوردستان سه ردانی ده فته ری نوێنه رایه تیی حیزبی دێــمــۆکــراتــی کــوردســتــان لــه هــه ولــێــری کــردو سه رپه رستیی به حیزب نوێنه رایه تیی شاندی له الیه ن
کاک ئیبراهیم زێوه یی پێشوازیی لێ کرا.هێندێک ســـه ر ــه ل ــه ن ــ دووالیـ دا دانیشتنه لـــه و به ناوچه و کوردستان و هه رێمی به پێوه ندیدار پرسی تایبه ت چه مکه کانی ئاشتی، پاراستنی مافه کانی مرۆڤ، ئه م کردنی جێگیر چۆنیه تیی هه روه ها دێمۆکراسی و چه مکانه له کۆمه ڵگاو ئاشناکردنی تاکی کورد به په یڕه و کردنی ئوسول و پرێنسیپه کانی مافی مرۆڤ هاتنه به ر
باس و، ئاڵوگۆری بیروڕایان له سه ر کرا.
سه ردانی شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان له سه رکردایه تیی پارێزگای هه ولێری پارتی دێموکڕاتی کوردستان
سه ردانی ڕێکخراوی ئاشتی له ده فته ری نوێنه رایه تیی حیزب
نیشتمانیی یه کیه تیی تێکۆشه رانی بــه رپــرســان و لــه له دۆستایه تیی خــواســت هــیــوای کـــردو کــوردســتــان له نیشتمانی یه کیه تیی دێموکڕات و حیزبی مێژینه ی
داهاتووش دا ڕوو له پێشکه وتن و گه شه سه ندن بێ.پێشوازی و لــه گــه ڵ ــه ســه ردان ــه م ئ بــاســه شایانی خۆشحاڵیی به رپرسانی یه کیه تیی نیشتمانیی کوردستان
به ره وڕوو بوو.
سه ردانی کوردستان دێموکراتی حیزبی شاندێکی له کوردستانی نیشتمانیی یه کیه تیی 14ی مه ڵبه ندی
شاری کۆیه کرد.ڕۆژی چوارشه ممه ، 31 ی بانه مه ڕ شاندێکی حیزبی عومه ر کاک سه رپه رستیی به کوردستان دێموکڕاتی سه ردانی حیزب سیاسیی ده فــتــه ری ئه ندامی باڵکی، کوردستانی نیشتمانیی یه کیه تیی 14ی مه ڵبه ندی به خانه خوێ شاندی له الیه ن کــردو کۆیه شــاری له سه رپه رستیی کاک ڕه هبه ر سه ید برایم پێشوازییان لێ
کرا.له و سه ردانه دا شاندی حیزبی دێموکڕات به ئاماژه
به به ڕێوه چوونی سه رکه وتووانه ی هه ڵبژاردنه کانی ئه م پارێزگاکانی ئه نجوومه نی عێڕاق و پاڕلمانی دواییانه ی که ئاواتی خواست کوردستان هه رێمی له کوردستان ئه م هه ڵبژاردنانه زیاتر یارمه تی به سه قامگیری سیاسی به شه ی له و پێشکه وتنه کان کوردستان و هه رێمی له
کوردستان بکه ن.خسته تیشکیان کۆبوونه وه یه دا له و دووال شاندی سه ر هه ندێ پرس و بابه تی پێوه ندیدار به کوردستان و ــه نــاوچــه ی ــه ســه ر هــاوکــێــشــه نــوێــیــه کــان ل عــێــڕاق و لئاڵوگۆڕی عێڕاق تایبه ت به نێوه ڕاست ڕۆژهــه اڵتــی
گۆڕانه وه پێشوازییان لێکرا.دیداره دا کاک ئه و له سه ره تای ــوودی پــیــرۆزبــایــی ــه ولـ مــســتــه فــا مـبــه ڕێــوه چــوونــی ســه رکــه وتــووانــه ی پاڕلمانی هه ڵبژاردنه کانی پڕۆسه ی پارێزگاکانی ئه نجوومه نی عێڕاق و هه رێمی کوردستانی له بزووتنه وه ی باشووری خه ڵکی هه موو گــۆڕان و خواست هیوای کــردو کوردستان ــه نــوێــیــه ش پتر ــه زمــوون کــه ئـــه و ئیارمه تی به به ره وپێشچوونی دۆزی سیاسی و نه ته وه یی کورد له عێڕاق و له هێمنی ئاشتی و سه قامگیرکردنی پته وتربوونی هه رێمی کوردستان و؛
هێزه یه کگرتوویی ته بایی و ڕوحی باشووری له کــورد سیاسییه کانی
کوردستان بکا.ــمــه د حــاجــی، دوکـــتـــور مــحــه مپــێــوه نــدیــیــه ژووری ڕیـــکـــخـــه ری ــی بـــزووتـــنـــه وه ی ــان ــه ک ــی ــاســی ســیــدی ــانـ ــرخـ ــه رزنـ ــه بـ ــ گـــۆڕانـــیـــش بحیزبی ڕوانــگــه کــانــی هــه ڵــوێــســت و نیسبه ت به کوردستان دێموکراتی پــرســه ســیــاســیــیــه کــانــی هــه رێــمــی خسته سه ر تیشکی کــوردســتــان یه کگرتوویی تــه بــایــی و پێویستیی ــاشــووری هــێــزه ســیــاســیــیــه کــانــی بــی ــتـــان بـــــۆوه ی قــورســای کـــوردسـزیاتریان له به غدا هه بێ، به تایبه ت کێشه ی کۆمه لێک کــه کــاتــه دا ــه و لنێوان له چاره نووسساز جیددی و حکومه تی ــان و کــوردســت هــه رێــمــی هه ڵپه سێراوی به به غدادا ناوه ندیی
هه ڵوێست و قــســه کــانــیــدا ــژه ی ــ درێبه گۆڕانی بزووتنه وه ی ڕوانگه ی له به شه کانی نیسبه ت پرسی کورد ــرده وه و ک شی کوردستان دیکه ی جــه خــتــی لـــه وه کــــرده وه کــه هێزه له پارچه یه ک هــه ر سیاسییه کانی دیکه دا به شه کانی لــه کــوردســتــان نه ک ــن، ب یه کتر پشتیوانی ده بـــێ وه ربده نه ده ســت بیانه وێ ــه وه ی ئکاروباری خه باتی سیاسی و دۆزی
کورد له به شه کانی دیکه دا.پێگه ی سیاسیی کورد له ناوچه، بارودۆخی سیاسیی ئێران له دوای کۆماری، سه رۆک هه ڵبژاردنه کانی له نوێ ده وڵه تی پێکهێنانی پرسی دوو یه کگرتنه وه ی پرسی عیڕاق و ته وه رێکی چه ند دێموکرات الیه نی که بـــوون دانیشتنه ئـــه و ــکــه ی دیقسه و ــئــه تــه وه هــه ی دوو لـــه الیـــه ن
ئاڵوگوڕی بیروڕایان له سه ر کرا.
11ی ــه، ــم ــشــه م ــه ک ی ڕۆژی جۆزه ردان که ساڵڕۆژی دامه زرانی کوردستانه ، نیشتمانی یه کیه تیی ــی هــۆلــه نــد ــ ــک لــه واڵت ــوڕه ســمــێ رێمه کته بی هه یئەتێکی به به شداریی به نێشتمانی یه کیه تی سیاسیی ــیــار، ــه ال بــه خــت ــ ــی م ــی ــه رســت ســه رپــتـــه ی کــارگــێــڕیــی ــرســی ده سـ ــه رپ بله و به ڕێوه چوو. سیاسی مه کته بی کومیته ی به رپرسی ڕێــوڕه ســمــه دا ــمــوکــڕاتــی دێ ــزبــی حــی ده ره وه ی شڵماشی مسته فا کاک کوردستان، ڕه ســمــیــی بانگهێشتنی ســـه ر لـــه کوردستانییه کانی پێوه ندییه به شی نیشتمانی یــه کــیــه تــیــی ده ره وه ی
کوردستان به شداری کرد. ــاشــی ــم کـــــاک مـــســـتـــه فـــا شــەڵبروسکه یه کی ــه دا ــوڕه ســم ڕێ لــه و پــیــرۆزبــایــی حــیــزبــی دێــمــوکــڕاتــی ــه ش بــه ــکـ ــشـ ــێـ کــــوردســــتــــانــــی پـسه رکردایه تی، ئه ندامان و الیه نگرانی
به شدارانی نیشتمانی و یه کیه تیی مه ڕاسیمه که کرد.
ــه دا وێـــــڕای ــ ــه ک ــ ــک ــروســ ــ لــــه بله سه رکه وتن داوای پیرۆزبایی و پێناوی وه دیهاتنی ئامانجه ڕه واکانی گه لی کورد، داوا کرابوو که یه کیه تیی توانای وزه و کوردستان نیشتمانی پرسی به ره وپێشبردنی بــۆ خــۆی
پارچه کانی هــه مــوو لــه نــه تــه وه یــی هه میشه بۆ به کاربێنێ و کوردستان فــاکــتــه ری گــه شــه ی دێــمــوکــڕاســی و هه رێمی ئــه زمــونــی لــه بــێ ته بایی ــان و هــه مــوو ــوردســت بـــاشـــووری ک
به شه کانی دیکه ی کوردستان دا.
کۆبوونه وه ی هه یئه تێکی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان له گه ڵ بزووتنه وه ی گۆڕان سه ردانی شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان له
مه ڵبه ندی کۆیه ی یه کیه تیی نیشتمانیی کوردستان
سه ردانی شاندێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان له مه ڵبه ندی 14 ی یه کیه تیی نیشتمانیی کوردستان
کۆمه ڵه وه هه یئه تێکی الیــه ن له و کرد ئیلخانیزاده عــومــه ر سه رپه رستی بــه زه حمه تکێشانی کۆمه ڵه ی سکرتێری پێشوازییان گه رمی به کوردستانه وه
لێکرا .ــه دا هــه یــئــه تــی ــه وه یـ ــوونـ ــۆبـ لـــه و کـلێکدانه وه ی و باس وێــڕای هــه ردووال ــه اڵتـــی نــاوه ڕاســت ــارودۆخـــی رۆژهـ بـباسێکیان له ئاڵوگۆڕه کانی ئه م ناوچه یه له ته سه لیان باسێکی ــر دواتـ و کــرد بارودۆخی ئێستای ئێران و کوردستان
کرد.
هــه یــئــه تــی حــیــزبــی دیــمــوکــرات و کوردستان زه حمه تکێشانی کۆمه ڵه ی وێڕای هیوادار بوون به ئاسۆی خه باتی دیکتاتۆریی دژی بــه ــێــران ئ خه ڵکی خه باتی له باسیان ئیسالمی کۆماری ــورد له ــ ــه وه ی کـ ــ ــه ت ــ ــه ی ن ــران ــگــی ــل شــێوێڕای و کرد کوردستان رۆژهه اڵتی به رز نرخاندنی چاالکیی هه موو حیزب و ته بایی کــوردســتــان، الیه نه کانی و رۆژهه اڵتیان حیزبه کانی یه کگرتوویی به پێویستیی ئه م قۆناغه له خه بات زانی.
) بۆ ئاگاداریی بیروڕای گشتی و سەرجەم هێز و الیەن و تاکەکانی نەتەوەی کورد!(
وه زاره تی وته بێژی جێن ساکی، ده ره وه ی ئه مریکا گوتی یه کێک له و رێگه ی ده توانێ که فاکته رانه ی گه ڕانه وه ی ئێران بۆ نێو کۆمه ڵگه ی پاراستنی بکا، خۆش نێونه ته وه یی واڵته که ی دا و له مرۆڤه مافی رێزگرتن له قانوونی بنه ڕه تی خۆی و
بەڕێز خالیدی عەزیزی سکرتێری گشتیی حیزبی بۆنەیەوە بەم دا کرد. خۆی دێموکراتی کوردستان بەیاننامەیەکی بۆ ئاگاداریی بیروڕای گشتی و سەرجەم هێز و الیەن و تاکەکانی نەتەوەی کورد باڵو کردەوە کە دەقی بەیاننامەکە لە
الپەڕی ٢ دایە.
»کورد ده بێ هه وڵ بدا نێوماڵی خۆی ڕێک بخاته وه و پێش به پارچه پارچه بوونی زیاتری خۆی بگرێ و چیدیکه فریوی چه مکێک به ناوی برایه تیی ئۆممه تی ئیسالمی نه خوا، چونکه ئه و ده وڵه تانه ی شێوه یه ک به هه موویان کراوه دابه ش سه ردا به کوردستانیان
ده سه اڵتی ئیسالمین«. له کۆڕێک دا بە بەشداری هەیئەتێکی حیزبی دێموکراتی کوردستان که ئاکادیمیای کوردی رۆژی یه کشه ممه ، 11ی جۆزه ردان له هه ولێر بۆ رووناکبیری ناسراوی تورک و دۆستی به وه فای کورد ئیسماعیل کرده وه ئه وه سه ر له جه ختی بێشکچی هێنابوو. پێکی بێشکچی، که »کورد نابێ چیدیکه فریوی به ناو برایه تیی کوردو عه ڕه ب یان کوردو تورک یا کورد و فارس بخواو ده بێ له سه ر مافه کانی خۆی
سوورو پێداگر بێ.«سیاسه ته له باسێکی دا قسه کانی درێژه ی له بێشکچی باسی وه ها هه ر کرد و ئێران ئیسالمی کۆماری دژه کوردییه کانی
قاسملوو دوکتور کاتێک که کرد نێوده وڵه تییه کانی به رژه وه ندییه شه هید ئێران ئیتاڵعاتی پیاوانی ده ستی به وتووێژ مێزی سه ر له و گه وره مه سه له ئه و ئاست له ئۆتریش ده وڵه تی چۆن ده کرێ،
کاره ساته دا چاوی ده نوقێنێ. بێشکچی له لێدوان و قسه کانی سه فه ری ئه مجاره ی دا بۆ هه رێمی کوردستان، چه ند جار باسی سیاسه تی دژه کوردی کۆماری ئیسالمی و تیرۆری د.قاسملوو و د.شه ره فکه ندی، ڕێبه رانی حیزبی دیموکرات به ده ست رێژیمی کۆماری ئیسالمیی ئێرانی کرد. له م پێوه ندییه دا ده ربڕینی وێرای کوردستان دیموکراتی حیزبی گشتیی سکرتیری پشتیوانیی بێشکچی، قسه کانی به به رامبه ر پیزانین و سوپاس یەکگرتوویی و پێویستیی بارەی لە بەڕێزیان داوای لە حیزبه که ی ڕێژیمی سیاسەتەکانی ئاست لە کورد نەتەوەی یەکهەڵوێستیی
جێن ساکی: ئه مریکا نیگه رانه له به رزبوونه وه ی رێژه ی ئێعدامه کان له ئێران
رسواکردنی و ناساندن بۆ هەڵمەتە ئه م ماددە باڵوکردنەوەی و بەرهەمهێنان باندەکانی بووه و بکار ده ست ماوه یه که که سڕکەرەکانه زانیاری و رۆژانە فه یسبووک تۆری له سه ر جیاجیاکانی ناوچە و شار لە تایبەتی راپۆرتی کوردستانەوە و لە بارەی ئەو کەسانەی دەستیان لە بەرهەمهێنان و باڵوکردنەوەی ماددە سڕکەرەکان
دا هەیە باڵو ده کاته وه . به ڕێوه به رانی ئه م هه ڵمه ته داوا خه ڵک لە هەر له و زانیاری ده که ن، گوندێکن و ناوچە و شار پێوه ندییه دا بە تایبەتی وێنەی ئەو جۆرە کەسانەیان بناسێنین. گشتییان بیرورای به تا بنێرن بۆ هه روه ها داوا ده که ن له ناردنی زانیارییه کان دا ئەو پەڕی دیققەت و وردبینی بە کار بێنن بۆ ئەوەی بە ناحەق ناوی کەس یا که سانێک نەزڕێ و لە خۆڕا
تووشی بەد ناوی نەبن.ئەو »دواتر ده ڵێن: که مپه ین به ڕێوه به رانی زانیارییانە دەکەین بە بوڵتەن و بە زمانی جۆراوجۆر
و مرۆڤدۆستەکان ناوەندە و دەکەین ئامادەیان میدیاکانی جیهانیان لێ ئاگادار دەکەینەوە.
شەڕی گۆڕه پانی هەروا سووریە واڵتی حاڵێكدا لە بەڕێوەبردنی بە دەدا هەوڵ ئەسەد بەشار نێوخۆییە، خۆی پێگه ی واڵتەدا لەم سەركۆماری هەڵبژاردنەكانی پتەوتر بكا. هەڵبژاردنەكانی سەركۆماریی سووریە کۆتایی هات و به شار ئه سه د که له گه ڵ ٢ پاڵێوراو ی دیکه خۆیان پااڵوتبوو، له کۆتایی دا به ڕواڵه ت به سه رکه وتنی ئه سه د