سرک او د سرک ډیزاین

High way ConstructionAnd

MaterialIntroduction) مقدمه (:

دسياسي اجتماعي ، صنعتي ، اقتصادي او فرهنگي او ضاع د انكشاف په خاطر د هر مملكت د پاره دښهموجوديت ډير مهم دي . سركونو

انتقاالت معموال دښه سركونو ، ريل خطونو ، د انكشاف مند شوو بحري او هوايي الرو پواسJJطه سJJرتهرسيږي .

بحري او هوايي الري دانتقاالتو دوسعت دپاره كمJJك كJJوي ،مگردغJJه انتقJJاالتي مسJJيرونو څخJJه پJJه خاصJJو كاراخستل كJJيږي . دريJJل خطونJJو او سJJركونو څخJJه مونږكJJوالي شJJو چJJه د انتقJJاالتو لپJJارهشرايطو كي

دممالكوتر منځ او دملك په داخل كي ترينه استفاده وكړو . توليد شوي صنعتي شJJيان ښJJارونو او مختلفJJو ښه انتقال كيږي . مملكتو ته پواسطه ديونوع ددغو انتقالي وسايلو

دخلكوانتقال كول وظيفوته او زراعتي محصوالت ماركيتونو ته ددغه انتقJJاالتي وسJJايلو پواسJJطه ښJJه تJJرسره كيږي .

مور انتقاالتي وسايل دمحصوالتو قيمت راټيټوي . بنJJا مJJونږويالي شJJو چJJه سJJرك يJJو فJJوق العJJاده مهمJJهوسيله د بشر په اقتصادي حيات كي گڼل كيږي.

د موثره استفادي په خاطر بايد سرك په ښه وجه طرحه ،ساختمان ، حفظ او مراقبت يي وشي . عالوه پر دي چه سرك د انتقاالتولپJJاره پJJه كJJاروړل كJJيږي وسJJيله د اقتصJJادي كلتJJوري انكشJJاف او نJJورو ضروري حياتي امكاناتو ده او حتي د يو ملك ددفJJاعي موضJJوعاتو لپJJاره د يومناسJJب سJرك درلJJودل مهم گڼل كيږي ، په افغانستان كي د موټرروه سركونو نشتوالي د ترانسپورتي مشكل باعث گرځيدلي دي . او د ښارونو وصل كول يي د كليو سره محدود كړيدي ، او بزگران نشي كوالي چه خپل محصوالت پJJه معين

وخت ښارونو ته ورسJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJوي، ( اټكJJل شJJوي24000kmد سركونو مجموعي اوږدوالي د افغانستان د اشJJغال څخJJه مخكي پJJه حJJدود د )

وو ،چه فعال يوه ډيره اندازه يي تخريب او يوه كمه اندازه يي ترميم ته اړتيا درلوده .

Different moods of transportation د انتقاالتو مختلف وسايل

څلور نوع دانتقاالتووسايل فعال د بشر په خدمت كي دي. Road wayسرك - 1 Rail way – ريل خطونه 2

Water way – بحري الري 3 Air way – هوايي الري 4

(Road way) – سرك 1 دهغه وخت څخه چه سركونه د ځمكي په سر جوړشويدي انتقاالت نظر و نورو انواعو د انتقاالتو ته ښJJه

او اقتصJJادي شJJوي دي ، سJJركونه لJJيري منطقي او ښJJارونه سJJره وصJJل كJJوي ، نظJJر نJJورو مسJJيرونو د انتقاالتوته يي ښه والي دادي چه د عمومي سركونو نه كوچني فرعي نور سJJركونه مJJاركيټونو ، فJJابريكو،

او كوچنيو ښارونو ته مسير وركول كيږي ، او كوالي شو چه په خپل زړه انتقاالت وكړو.

(Rail way – ريل خطونه )2 Page 1

د ريل خطونه يوه بهترينه وسيله د انتقJJاالتو لپJJاره د خلكJJو او مJJوادو د يJJوي منطقي نJJه وبلي منطقي تJJه

دريل خطونه دي ، او انتقاالت د ريل خطونو پواسطه سره ډيرارزانه تماميږي .

(Water way – بحري الري )3 لJJري او انتقJJاالت پJJه اوبJJوديم څخه رواج يو قديم ترينه وسيله د انتقاالتو لپاره د اوبو خطوط دي چه د ق

كي د كښتيو پواسطه نسبتا بطي صورت نيسي ، ضمنا په بعضJJو ځJJايو كي چJJه بحJJر تJJه نJJژدي وي ددغJJهوسيلي څخه استفاده كيږي .

او هغه ځايو نه چه د بحر څخه ليري واقع وي ددي وسيلي څخه استفاده نشي كوالي خو بنا دغه انتقJJاالتد اوبو پوري محدود دي .

(Air way – هوايي الري )4 انتقاالت د هوايي خطوطو پواسطه په سرعت سره صورت نيسي ، مگر نظر نورو وسايلو د انتقاالتو تJJه

غير اقتصادي تماميږي ، او اكثره د هوايي خطوطو څخه د نظامي اهدافو لپاره كاراخستل كيږي .

Classification of Road in Afghanistanد سركونو صنف بندي په افغانستان كي

National)- عمومي شاهراگاني چJJه د غټJJو ښJJارونو تJJر منځ وصJJل وركJJوي. 1 High way)

Major )– دښJJارونو او ولسJJواليو تJJر منځ سJJركونه چJJه النJJدي انJJواع لJJري. 2 district roads)

Class A , Class B , Class C

دښJJJارونو داخلي سJJركونه )-3Urban roads)

عمومي سركونه يا شاهراه گاني :- دغه سJJركونه مركزونJJه د ښJJارونواويا مملكتونJJه سJJره وصJJل-1Twoكوي، شاهراه گاني اقال ددوه ترافيكي خطونو درلودونكي وي ، ) way trafficرضJJا و ع ، )

( ولري .Shoulder( اضافي فاصله يا د سرك )3m(او هر طرف ته )7.2mيي اقال )دښارونو او ولسواليو تر منځ سركونه :- دغه نوع سركونه ښارونه او ولسوالي سره وصل كوي . -2

ClassA( 7 :- د دوه ولسواليو تر منځ سركونه چه عرض ييm. او جغل اندازي شوي وي )ClassB( دJJرض يي بايJJوي او عJJل كJJره وصJJهغه سركونه چه ولسوالي د مربوطه عالقه داري س -:

6m. وي اوبايدجغل اندازي شوي وي)ClassC( دJJ5 :- هغه سركونه چه كلي سره وصل كوي او عرض يي بايmټيJJطحه يي د خJJوي او س )

سره جغل مخلوط كيږي او فرش كيږي. دښارونو داخلي سركونه :- هغه سJJركونه چJJه د ښJJارونو پJJه داخJJل كي جJJوړيږي ددغJJه دوه نوعJJو-3

سركونو سره فJJرق لJري او عمJومي اساسJات يي لكJه د اول ا ودوهم غونJJدي دي ، قJJيرريزي او عرض ددغه نوعه سركونو دمملكت په اقتصاد پوري اړه لري ، او نفوس ، تعداد دوسايطو بايد پJJه

نظر كي ونيول شي . ( په نوم هم ياديږي . Level3 او ) ( Level1( ، )Level2پورته دوهمه شماره سركونه د )

Objective of high way engineering

)دسرك جوړوني انجنيري هدف( سJرك سJازي عبJJارت دي لJه طJرح ريJJزي شJJوي سJاختمانونو ددايمي حفJظ او مJJراقبت څخJJه ده چJJه د ټولوسركونو انواع پكي شامل وي ، چه سركونه كوالي شو په همواروساحوكي په غونډيو او غرنيو منطقو

كي چي په مختلفو ډولونو باندي په افقي او عمودي منحني گانو باندي جوړكړو. Page 2

انجنيري سركونه د الندي ساحوشامل دي - اداره او سرمايه گزاري د سرك د اعمار يا جوړوني لپاره ۱- دسرك اقتصادي مطالعات .۲- هغه مواد چه سرك د هغي څخه جوړيږي او دهغي امتحان كول ۳- دترافيكي حجم سروي ۴- دسرك ساختمان ۵- پالن او براورد دسرك۶

History development of road)دسركونو دتكامل تاريخچه(

په پخوا زمانه كي كلJJه چJJه مJJوټر نJJه وواخJJتراع شJJوي انتقJJاالت او رفت و امJJد ديJJوي منطقي څخJJه بلي منطقي ته ليري اويا نژدي په پياده ډول ترسره كيده اوهمدارنگه په هغه وخت كي د الرو عرض ډير كم او كله چه كراچي )الس گاډي( او هغه گاډي چه دحيواناتو پواسطه كش كJJيږي ، خلJJك مجبورشJJول چJJه

ددي لپاره داسي الري جوړي كړي چه زيات عرض ولري او همواري وي . د سرك سازي فن دلمړي ځل لپاره په روم كي اختراع شو . چه دروم خلكوپJJه سJJرك سJJازي كي خJJاص مهارت درلود ، هغه وخت چه عراده جات په زيات سرعت سJJره پJJه وچJJو او خJJاكي سJJركونو تيريJJدل نJJو

زيات گردوغبار به توليد كيده او همدارنگه د باران په وخت كي به دغه ډول سركونو كي زيJJاتي خJJټي جوړيJJدي او د مJJوټرو د نJJه تيريJJدو

باعث گرځيدل پس د وخت په تيريدلوسره خلك ددي په لټه كي شول چه داسي سركونه جوړكړي چه سخته او محكمJJه سJJطح

Bituminousولري نو ددي په نتيجه كي قJJير سJركونه ) road( ركونهJانگريټي سJJاو ك )Concert roads) اختراع شول چه نن ورځ يي زيات وسعت پيداكړيدي .

قديمي سركونه په الندي ډول سره جوړيدل :1 -Roman road construction 2 -Tresuaguet road construction

3 -Macadam road construction 4 -Tel fords road construction

پورته څلورقسمه سركونه په ترتيب سره تشريح كوو .

Roman Road Construction رومن سرك جوړول

( كاله مخكي په روم كي جوړشويدي او اوس هم موجوددي دغه سركونه چJJه2000رومن سركونه چه ) پJJدي طريقJJه جJJوړيږي ډيJJر قJJوي او د زيJJات ضJJخامت لJJرونكي دي چJJه پJJدي سJJركونو كي زيJJات مJJواد استعماليږي چه دا نوع سركونه غير اقتصادي تماميږي چه درومن سركونو عمJJده خJJواص پJJه النJJدي ډول

دي. A-رونكي ويJJخامت لJJات ضJJخامت د دانوع سركونه د ډيرزيJJوعي ضJJددي مجم(75cm JJ)ه ترJJڅخ(

120cm).پوري رسيږي B- اJJرك يJJل د سJJدانوع سركونه مستقيم دي او پدي كي عرضاني مي(Camber)ديJJر كي نJJه نظJJپ

نيول شوي. C- دانوع سركونه د نرمي خاوري د پاسه نه جوړيږي بلكه ټوله سسته خاوره(Loose soil J)د سرك

د عرض په اندازه كندن كاري كيږي كلJJه چJJه سJJختي ځمكي تJJه ورسJJيږي بيJJا پJJدي بانJJدي سJJركجوړيږي چه داد اساس نه قوي جوړيږي.

درومن سركونو جوړيدو طريقه پالندي ډول ده :

Page 3

- نرمه خاوره دځمكي څخه ليري كJJول يعJJني كنJJدن كJJاري كJJول او هغJJه مJJواد د سJJرك څخJJه لJJيري1 مسJاوي پJه عJرض(Trench J)غورځول چه سختي طبقي تJه ورسJيږي او عJرض د كنJدن كJJاري يJJا

شي. ( Carriage way)دسرك يا - د كندن كاري په اخري قسمت كي يJJوه يJJا دوه طبقي د سJJنگ كJJاري د چJJوني د مصJJالح سJJره پJJه2

استفاده كيږي .(20cm)( څخه تر10cmضخامت د ) چه د چوني او ډبرو توټي ورسره مخلوط(Lime concrete )- ددي طبقي دپاسه د چوني كانگريټ3

پوري استعماليږي .( 40cm) څخه تر(25cm)شوي وي په ضخامت د چه په هغي كي د ډبرو كوچني (Lime concrete)- ددي طبقي د پاسه بيا هم د چوني كانگريټ 4

پوري استعماليږي .(40cmتر ) څخه (25cm)ټوټي مخلوط وي په ضخامت د Wearing)- پدغه طبقه باندي فJJرش دسJJرك 5 coat JJ) خامت د هغي دJJه ضJJچ(10cm) هJJر ) څخJJت

15cm). پوري وي دډبرو بالكونه دچوني سره استعماليږي پالندي ډول دي. (Sectionسركونو )ددي نوع

A (10-15)

(0.75-1.2) (25-40) (24-40)

F )10-20( C E D

Kerb stone

A - دډبروبالكونه د چوني د مصالح سره په ضخامت( 15-10دcm.)B( دچوني كانگريټ -Lime concrete(په ضخامت د )40-25cm )C( 40-25- كوچني ډبره د چوني د مصالح سره په ضخامت دcm)Dد تهداب او طبقي دډبرو د چوني د مصالح سره -Eدكندن كاري خخه وروسته د خاوروسخته طبقه -

F- Kerb stoneسخته او په اسانه نه ماتيدونكي ډبره

Traisaguit road construction د ټرزاكويت سرك جوړول

دټرايزاكويټ سركونو جوړول چه عمومي امرد سرك سازي په فرانسه كي وو چه د ساختماني سJJركونو طريقو ته يي انكشاف وركړ چه داسJJي يJJوه طريقJJه يي پالس راوړه چJJه مجمJJوعي ضJJخامت ددغJJه ډول

په الندي ډول دي .(Sectionسركونو )( وي چه ددي ډول 30cm)سرك

Page 4

A دډبرو تهداب په ضخامت – ( 17دcm) B( 8 – د ډبرو كوچني ټوټي په ضخامت دcm)

C( 5 – كوچني جغل فرش شوي سطح چه ضخامت يي ترcmپوري وي )D( ابرويا لښتي – Drainage)

ددي نوع سركونو جوړولو طريقه په الندي ډول ده .JSubۍددي ډول سركونو د جوړولو لپاره الندن برخه د سرك grade)هJJدډبرو تهداب چه د لويو ډبرو څخ

جوړيږي او خاليگا وي د ډبرو د تهداب په كوچني جغل سره ډكيږي چه ددي تهداب دپاسه يو طبقJJه جغJJل فرش(8cmد )په ضخامت

( كيږي .Compactionكيږي او وروسته ) كيږي چه دا طبقهCompaction فرش كيږي او(5cm)وروسته ددي د پاسه كوچني جغل په ضخامت د

1:45(Camber J) په نوم ياديږي چه ددي سركونو عرضاني ميل Wearing surfaceد سرك د فرش وي

Macadam road construction دميكاډم سرك جوړولو طريقه

م كي يو لندني عالم د ميكاډم په نامه يو ه نوي طريقه د سرك جوړولJJو اخJJتراع كJJړه چJJه1827په كال تراوسه ورڅخه استفاده كيږي .

ددي قسم سركونو جوړولوطريقه په الندي ډول ده :Sub- النديني طبقه د 1 grade ارالندي 1:36 چه عرضي ميل ييJJر فشJJوي جوړيږي او ت Compact

كيږي . غلبيل څخه تيرشوي وي او په5cm جغل چه د 10cm په طبقه په ضخامت د Sub grade- وروسته د 2

3.75cm غلبيل كي پاته شوي وي همواريږي او تر فشار الندي Compact. كيږي 3.75cm څخJJه تJJر 1,9cmاو د جغل قطJJريي د 10cm- وروسته مايله طبقه د جغل چه ضخامت يي 3

كيږي . Compactپوري وي په وروستني طبقه كي همواريږي او فJJرش كJJيږي چJJه دغJJه طبقJJه د5cm غلبيل څخه تير شي په ضJJخامت د 19mmهغه جغل چه د -4

دي او مقطع ددغه نوع سJJرك پJJه1:36سرك دفرش په نامه ياديږي . عرضاني ميل ددغه طبقي الندي شكل كي ښودل شويده .

Typical cross section of macadam road construction )1827 AD(

Page 5

A 5- دسرك فرش په ضخامت دcm 1.9 هغه جغل چه قطرييcm 1.9 څخه كم وي يعني دcmلJJغلبي 3.75cm وي د هغه جغJJل نJJه چJJه قطJJريي د 10cm- هغه طبقه چه ضخامت يي Bڅخه تير شوي وي.

څخه كم وي .C 10- هغه طبقه چه ضخامت ييcm 5 او هغه جغل چه قطريي دcm.څخه كم نه وي D د سرك د -Foundation دي.1:36 برخه ده چه ميل يي

E د - Side drainage of road .دي

Telford road construction د تيل فورډ دسرك جوړوني طريقه

نوميده اولني بنيادگرد د(Thomas Telford) قرن كي په لندن كي يوعالم چه د تماس تيل فورډ 19په انجنيري سركونو وو په لندن كي چه د ساختماني سركونو طريقه يي په الندي ډول تشريح او توضيح كړه

. تعين او خط اندازي شوه .9m د عرض په اندازه د Sub grade- د 1 پوري وه يعني په دي طبقه كي بايد د22cmڅخه تر17cm د طبقي ضخامت به د Sub grade- چه د 2

او همدارنگJJه دمركJJز17cmغټو ډبرو څخه استفاده وشي چه ارتفJJاع ددي طبقي پJJه بغلونJJو د سJJرك كي Center)وخواپه زيJJات شJJي چJJه پJJه line) 22 كيcmه ددي طبقيJJيږي چJJه ورسJJت

خاليگاوي د جغل پواسطه پركاري كيږي . رخJJدار جغJJل فJJرش يJJا همJJوار او10cm څخJJه تJJر 7cm- وروسJJته پJJدي طبقJJه بانJJدي پJJه ضJJخامت د 3

Compact. شي Wearing پJJه فJJرش يJJا ميده جغل د سرك4cm- ددي طبقي د پاسه په ضخامت د 4 surfaceولJJاچ

وي .1:45 څخهCamberد كيږي چه عرضاني ميل ددي قسم سركونو شJJي . چJJهCompact په ضخامت واچول شJJي او هغJJه 5cm- د پورتني طبقه څخه الندي ميده جغل د 5

په الندي شكل كي ښودل شويدي .Sectionددي ډول سركونو

Typical cross section of Tell ford road construction )1803AD(

Page 6

A د سرك فرش يا -Wearing surface 4 په ضخامت دcmB 5- په ضخامت دcm 4 رخدارجغل چه قطرييcm C 7- په ضخامت دcm 10 څخه ترcmپوري وي رخدارجغل چه د ډبرو څخه جوړشوي وي په قطر د

7cm D 17- تهداب دډبرو چه ضخامت يي دcm-22cm پوري وي A- Kerb moarter ميده جغل د چوني د مصالح سره

( Road construction) سرك جوړونه

يا ساختمان ده چه په هغه كي طريقه د سروي ، پالن ، ډيزاين جوړښت Civel Engineeringيوه برخه د ۍاو وروستني ساتنه او پالنه دسرك ترڅيړني الندي نيسي. په دي خاطرچه مسJJافرين پJJه كم وخت اوارام

سره خپل استو گنځي ته ورسيږ ي او د عراده جاتو څخه په محفوظ او كم مصرف گټه واخستل شي . د اقتصادي او محفوظ سركونو جوړولو لپاره احساس كيږي ترڅو انتقاالت پJه ښJه ، بهJJتر او اسJان شJكل

صورت ونيسي . هغه سرك چه په هغه باندي د نقليه وسايطو انتقاالت ادامه ولري دارنگه تعريف كيږي .

سرك عبارت د هغه ساختمان څخه دي چه د خلكو او موادو لپاره انتقال په هوسا ډول د يJJو ځJJاي نJJه بJJلځاي ته استعماليږي او د عراده جاتو او حيواناتو كاروانونه ورباندي حركت وكړي .

حجم د ترافيكو : د عراده جاتو د تلو او راتلو تعداد په يو سرك باندي عبJJارت د تJJرافيكي حجم څخJJه دي . ارزښت ديو سرك په يو مملكت كي لكه ارزښت درگونو په بدن د يو انسJJان كي لكJJه څرنگJJه چJJه رگونJJه

ټول بدن ته وينه انتقال كوي سرك هم انتقاالت په مملكت كي د يو ځاي څخه وبل ځاي ته اسانه كوي .د سرك اساسي برخي په الندي ډول دي :

Basic definition اساسي تعريفات 1 -Formation widthد سرك بدنه (: په د سرك په بدنه كي ټول عناصر د سرك شامل وي يعني د (

څخه راسته او چپه طره ته ټولي ساحي تر بحث او څيړني الندي نيسي . Center lineسرك د 2 -Road way -:)عبورگاه( Road wayد سرك هغه برخي ته ويل كيږي چه صرف موټر پري حركت

. كي شامل دي Road way هم په Shoulder كوي 3 -Carriage way -:اغيزمند عرض د سرك( Carriage wayعبارت د هغه ساحي څخه دي چه صرف

Carriage . يعني بيدون د پياده روڅخه په موټرپري حركت كوي way كي Shoulder دايJJشامل كي برخJJه چJJه د عJJراده جJJاتو د عبJJور او مرورلپJJاره قJJيرريزي كJJيږي د نه شي . يا په بل عبارت د سرك هغه

Carriage way. په نوم ياديږي 4 - Shoulder شولډر ته جناح يا شانه هم ويل كيږي او موټر په -: Shoulder هJJباندي د ضرورت پ

كوالي شي ، شولډر د سرك د تخريب څخه مخنيوي كوي . شولډر د سJJرك دواړو خJJواووخت كي حركتته په يو معينه اندازه يعني

Page 7

(1,25-2m)هJJه نامJJولډر پJه د شJاره چJو لپJوټرو د جوړولJJرونكي مJپه نظر كي نيول كيږي د عوارض ل ياديږي چه دا نظر دسرك ارزښت په دوه يا دري نوعه پخته كاري كيږي )خښت كاري ، كانگريټ ريزي،او

خامه شولډرونه (. پياده او دزياتوالي د جانبي اتكا لپاره چه اصل عرض د سرك له تخريب او سوليدو لپاره په نظر كي نيJJول

همدارنگه د پيJJاده تلJJو او راتلJJو لپJJاره او بايسJJكلو لپJJاره هم مناسJJب دي ، او كوچJJني عJJرض دكيږي ،او Shoulder.څلورفټه دي

5 - Camber كيمبر يا عرضي ميالن د سرك د مركزي خط -: (Center lineڅخه راسته او چپه خوا ) ويل كيږي.( Slopeته ميالن ته )

6 -Crown د سرك په -: Center line كي لوړه نقطه د Crown. په نامه ياديږي 7 -Road capacityد سرك ظرفيت عبارت د مجازاعظمي حد د ترافيكو په يو ساعت كي په يو خط -:

د سرك دي . د سرك ظرفيت د تعينولو لپاره داسي محاسبه كJJيږي چJه ترافيJJك بيJدون لJه كJJومي شكسJJتگي عبJJور او

مرور وكړي ، په يو

مناسب سرك كي كوښښ كيږي ترڅو كوچJJني محدوديتونJJه د ډيريJJدو لپJJاره پJJه نظJJركي ونيJJول سJJي ، دسرك ظرفيت په تعين د عرض د سرك تعداد د لينو د سرك شعاع او گواليي د سرك مستقيم تاثير لري .

Necessity of high way planning

دسرك د پالن جوړوني ضرورت په دغه عصر كي پالن جوړونه يوضJJرروري امJJردي مخكي لJJه اقJJدام كولJJو د هرانكشJJافي پروگJJرام څخJJه خصوصا په انجنيري كارونو كي د نوي پروژي لپاره پالن جوړونه او د وروسJJتنيو پJJروژو انكشJJاف ضJJروري

دي .فلهذا د سرك سازي پالن جوړونه ضروري ده. خصوصا چه بوديجه محدوده وي او احتياجات زيات وي چه دغه مشكل په انكشاف كونكيJJو ممJJالكو كي

زياد منځ ته راځي .او بهتره داده چه پالن په سستماتيك شكل جوړشي چه ضروري كارونه په لمړي قJJدمكي او متباقي كارونه په وروستني قدم كي وشي .

دسرك سازي د پالن جوړوني موضوعات په دغه ډول شرح كيږي . - پالن كول ديو موثر او محفوظ سرك لپاره د ترافيكو پJJه كم قيمت سJJره د جJJوروني قيمت ، حفJJظ او1

مراقبت ، نوي قيرريزي او استمالك دوسايلو بايد په نظر كي ونيول شي- پالن كول د سرك اعظمي استفادي لپاره 2- د مخكني سرك د انكشاف لپاره د وخت تعين 3- پالن كول د اينده احتياجاتو او انكشاف د موجوده سركونو 4- ترتيب كول د مالي بوديجي 5

Page 8

Highway survey and planningدسركونو سروي او پالن

A-Planningه مخكيJJدام څخJJپالن(:- د عملي اق( plan افيJJو انكشJJه د يJJرورت دي چJJړني ضJJو لمJJي شي. تر څو يوي خوا د مملكت بوديجه او اقتصاد او دبلي خوا د هغه ضرورت اوپروگرام د پاره بايد طرح

اهميت له مخي جه هغه مملكت يي لJري مطJرح شJي. البتJه د پالن طJرح د هJر څJه د مخJJه د يJو كJار دمقدماتي ضرورتونو د پاره يو حياتي اقدام دي چه په عمومي توگه د الندي مقاصدو د پاره اجر اكيږي .

- د مملكت د بو ديجي او مالي توان په تناسب د سرك نو عيت او اعظمي طول په پام كي نيو ل كيږي1 . - د پيشبيني شوي ضرورت له مخي د سركونو ساختمان د جديد الحدث سركونو جوړونه او يا د پخوانيو2

سركونو انكشاف او څارنه . - كه چيري په اوسني بوديجه باندي ضروري سركونه اجداث شي نو دبل سرك د پJJاره بايJJد ا نكشJJافي3

مرحله په پام كي ونيول شي. - پالن د سركونو د سJاختمان د پJJاره هغJه مهم ضJرورت دي چJه كJJه چJJيري سJرك جوړشJي ممكن پJJه4

راتلونكي كي څو چنده مصارف ايجاب كړي . چه په اينده كي د مملكت بوديجي ته جدي تاوان پيښوي . - پالن د سركونو د مالي سيستم د تمركز او تنظيم د پاره او ياد اضJJافي مصJJا رفJJو مخJJنيوي او كنJJټرول5

ښه وسيله ده .B- SurveyركJJي. د سJJرا شJJاني اجJJروي گJJو سJJسروي(:- مخكي د سرك د مسير د تعين څخه بايد څ(

سروي په څلورو مرحلو كي صورت نيسي ، او لنيو دري سروي گانو كي ممكنه الري پJJه نظJJر كي نيJJو لكيږي او په څلورمه مرحله كي )مفصله سروي( كي د سرك انتخاب كيږي.

سروي گاني په الندي ډول دي . ( Map study )- د نقشي مطالعه 1(Reconnaissance survey- مشاهداتي سروي )2(Preliminary survey- مقدماتي )ابتديي( سروي )3(Detail survey- مفصله سروي )4

پورته څلورقسمه سروي گاني په ترتيب سره تشريح كوو.

(Map study )- د نقشي مطالعه 1 توپو گرافي نقشه په دفتر كي مطالعه كيږي او څومسيره په هغه كي په نظركي نيسو ، د سJJاحي نمJJا او هغه نقاط چه سرك په هغي وصل كيږي دنقشي او سروي په كمك هغه نښJJاني كJJوو، څوسJJروي گJJاني د مسير د پاره په نظر كي نيسو چه تر څو د نقشې په مطالعه كي خپل اطمينJJان حاصJJل كJJړو چJJه طرحJJه

شوي سرك د قانوني ميالن څخه تجاوزونكړي.

(Reconnaissance survey)- مشاهداتي سروي 2 وروسته د نقشي د مطالعي څخه داډول سروي په ټولو طرحه شوي مسيرونو باندي اجراكJJيږي، پJJه دغJJه ډول سروي كي تقريبا ډيرپراخه ساحي او ځمكي په ټولو طرحه شويومسيرونو بانJJدي مطالعJه كJيږي پJJه

JJبي ډاټJJو تقريJJيږي . ترڅJJا )دغه سروي كي ليول ، ترانزيت ،فيتي او نوروسامان االتو څخه كار اخستل كData).او قيمتونه په الس راشي

a. ميالن:- د افقي گواليي شعاع او دسرك دنوروبرخو ميالنونه په نظركي نيول -bهJJد غرونو ،لوړوتپو،جهلونو،حوضونو ، دريابونو، دښتو،ابي ځمكي ، ابادي منطقي او هغه ساختمانونه چ -

په نقشه كي دي بايد مارك او نښاني شي.c معبرونو )- د اعظمي سيالبو سطح او د طبعي ځمكي او دCase way)دJJتعداد دسرك په طول كي باي

ياداشت شي.d.د سرك په ټول طول كي بايد د خاوري نوعيت پيداشي -eي او دJJد هغه ډبرو او ساختماني موادو معدنونه چه د هغه څخه په سرك كي استفاده كيږي په نښه ش -

اوبو موجوديت يا كاريز مشخص شي.fوJJمونه د تپJJرو قسJJاختمانونه دډبJJوجيكي سJJه جيولJJات لكJJافي معلومJJد اضJJو كي بايJJو منطقJJه غرنيJJپ -

ميالن ،باران اندازه او د اسي نور په نظركي ونيول شي. Page 9

gاهداتيJJي ، دمشJJراورد شJJد بJJاري بايJJر كJJا پJJد كارونو اعظمي مقدارپه ځمكه كي لكه كندن كاري او ي - سروي په اخركي امكان لري چه انتخاب شوي مسير په كلي صورت سره تغير وكړي.

راځي كه چيري ساحه ډيره پراخJJه او وخت الس تهData په اساس يوه بله Dataد پورته راټول شوي كم وي كيداي شي داډول سروي د هوايي الري څخه اجراكړو. د مقدماتي سروي گانو په اسJJاس د ټولJJه الرو قيمتونه پالس راځي هغه مسير چه ددغه سروي گانو په نتيجJJه كي پالس راځي هغJJه مسJير انتخJJابوو

چه ډير لنډ او كم مصرفه وي د اخرني مسير په حيثيي انتخابوو.

(Preliminary surveyمقدماتي سروي )

داسروي د ټولو طرحه شويو سركونو لپاره وروسJJته ترمشJJاهداتي سJJروي صJJورت نيسJJي او داسJJروي دالندي هدفونو لپاره اجراكيږي.

- دداډول سروي اجرا پالن ټيبل ، ليولنگ په هغه طرحه شويو سJJركونو بانJJدي وروسJJته تJJر مشJJاهداتي1،distance( ، دديدفاصJJله )gradationجزئيJJات )سJJروي صJJورت نيسJJي پJJه دي سJJروي كي د ميالن J)

خاوري نوعيت په ټول طول د سرك كي شامل دي .( او دcurveګواليي )- دټولو ځمكنيو كارونو مقدار او ساختماني مواد په ټول طرحه شوي سرك كي .2 - د مختلفو سركونو په مقايسه او نظرپه سJJاختماني قيمت حفJJظ او مJJراقبت او همدارنگJJه د ضJJرورت3

مطابق د يوښه مسير او بهترين مسير انتخاب كول د مقدماتي سروي كوالي شو د سروي په وسايلو لكه همدارنگه په نورو سايلو او د هوايي عكاسي پواسطه سره سرته رسيږي. اوplan table ، levelفيته ،

پورته سروي په دوه طريقو اجرا كيږي. a . دوسايلو پواسطه -b.د هوايي عكاسي پواسطه -a( ورسJJوړل او تريJJبرونو جJJدم د معJJروي كي اولين قJJدماتي سJJه مقJJروي:- پJJطه سJJايلو پواسJJدوس -

Traversچه په مخكني سروي كي انتخاب شوي وي د سرك مسير عبارت د هغه( د هغه مسيرونو لپاره DeflectionزاويJJه )خالص تريورس څخه دي چJJه هيڅ بJJدلون وروسJJته پJJه هغJJه اثرنلJJري نJJو د انحJJراف

Angle ). بايد د تيد واليت او يا ترانزيت پواسطه دقيقه اندازه شي زاويه .I - IIلكه

B D I C II A )دسرك دمسيرشكل (

دمقدماتي سروي دوهم قدم عبارت د توپوگرافي څخه په ټول طول د سرك كي په هغه پراخه مسJJاحتو

د ځمكوكي د هغه ځمكي عرض دي سروي كيږي بايد طرحه شوي سرك د ځمكي د عرض څخJJه كم نJJه وي بلكه د امكان په صورت كي بايد عرض زيات سروي شJJي. او هايJJدرولوژيكي ډاټJJا يJJا تخمين د ويJJالو

DrainageيJJت شJJد ياداشJJير كي بايJJجمع شي او موجوده ميالنونه په ټول طول د سرك كي په هر مس ليول كاري د عرضي او طوالني مقطع د الس ته راوړلو لپاره اجراشي دغه ليول كJJاري امكJJان لJJري چJJه ډيره دقيقه نه وي دا صرف د معلوماتو د ځمكنيو كارونو د محاسبي لپاره اجراكJJيږي د مقJJدماتي سJروي

،Road ،Bridge،DrainageمناسJJبوالي په اخركي خاوره ديوالزمي جJJز پJJه شJJكل حسJJابيږي د خJJاوري gradationاو Earth work كوالي شو دخاوري د سروي څخه يي معلوم كړو. صرف

bه وي او وخت كم ويJJره پراخJJاحه ډيJJه سJJورت كي چJJه صJJدهوايي عكاسي پواسطه سروي:- په هغ - الري څخه د عكسوپواسطه صورت نيسJJي ددي لپJJاره چJJه داډول سJJروي كم وختداډول سروي دهوا له

پسJJينيسي ددي ساحي عكسونه د طياري څخه اخستل كيږي او د عكس اخستل د هواڅخه يJJو پJJه بJJل Upper، Over،Side lap سروي څخه بايد الندي مقدماتي معلومات جمع كړو. د مقدماتي

Page 10

- د هغه مسير څخه چه مونږانتخاب كړيدي بايد يو په نظركي ونيسو او يا داشت يي كړو.1- ميل اعظمي او اصغري د هريو مسير څخه په نظركي ونيسو.2- د خاوري نوعيت او تركيب د هرمسير څخه ياداشت كړو.3- د كندن كاري او پركاري حجم اندازه د سرك د مسير څخه اندازه كړو او يا داشت يي كړو.45- Bridges او Culvertsد سرك په مسير باندي او نور ټول ضروري معلومات ياداشت كړو. تعداد - دساختماني مواوپيداكول، صحي كارگر،اوبه په هره ساحه كي ددغه مسيرو څخه ياداشت كړو.6- ټولي فايدي د سرك د مسير لكه تعليم او تربيه ،زراعت، صنعت بايد ياداشت كړو.7

وروسJJته د غJJه ټJJول طرحJJه شJJوي مسJJيرونه يJJو د بJJل سJJره مقايسJJه كJJوواو وروسJJته اقتصJJادي تJJرين ، مصونترين ،لنډترين مسير انتخابوو ترڅو دغه مسير وكوالي شJو چJه ټJJولي غوښJتني د خلكJو ځJJواب او د

استفادي او د خلكو مشكالت رفع كړو.

Detail survey مفصله سروي داډول سروي د موقعيت د سروي په نامه هم ياديږي . ددي لپJاره چJJه وروسJته تJJر مقJدماتي سJروي پJJه انتخاب شوي مسير باندي انتخاب اواجرا كيږي . او دسJJاحي څخJJه مفصJJل معلومJJات جمJJع كJJوو پJJه دغJJه

Centerسروي كي د سرك مركزي خط ) lineارك اوJJطه مJJو پواسJJاحه كي د عالمJJپه س ) د كي ميخونه ودروو. د فيتي يا تيدواليت څخه استفاده كوو مگر په گواليي كي 30mهر نښاني كوو او په

30m څخه كم فاصله كي ميخونه ودروو. همدارنگه په مفصله سروي كيB.Mتر كيJJو مJJر نيم كلJJپه ه تعينوو وروسته دقيقه ليول كاري شروع كيږي چه داډول ليول كاري ډيره دقيقه وي د ا په دي خJJاطر چJJه

دي .والړهكندن كاري او پركاري او دسرك د ابروونو او نورو د جزئياتو د سرك په دغه ليول كاري بانJJدي طوالني مقطع په لنډه فاصلو كي په نظركي نيJول كJيږي او همدارنگJJه د مقطJع تغJير هم پJJهعرضاني او

Cross) نظركي ونيسو او اضافي sectionوJJركي ونيسJJه نظJJه پJJافي ځمكJJلپاره هم اض ) د ريل خطونه او داسي نور چه پJJهترڅو ټولي توپو گرافي نماوي لكه رودونه ،ځمكي ،ښهرونه ، دښتي او

فيته يا پالن ټيبل سروي كيږي . د پورته توضحاتو په اساس بياهم پJJه سJJاحه كي د مكملي سJJروي او د حقيقي معلومJJاتو د راغونJJډولو پJJه

منظور الندي مطالعات صورت نيسي .

Economical studies- اقتصادي مطالعه 1 Financial studies- مالي مطالعات 2Engineering studies- انجنيري مطالعات 3Trafical studies - ترافيكي مطالعات 4 Economical studies - اقتصادي مطالعات 1

په دي برخه كي الندي مطالبوته ځاي وركول كيږي :a مطالعه - په يوه منطقه كي دنفوسو Population studies of the area bبنيJJد ترافيكو حجم په هغه منطقه كي د نفوسو د زياتوالي له پلوه همدارنگه د انكشافي پالنونو د پيش -

اثرات په هغه منطقه كيcپه هغه منطقه كي د زراعتي پر مختيا داولني ا و راتلونكي حالت دپاره پاملرنه -dپه هغه منتقه كي موجوده صنايع او د هغي راتلونكي انكشافي حالت -eددي منطقي څخه كلني عايد -fونكي كي دهغيJJه راتلJJه اوپJJارتي پروگرامونJJالتي،اوتجJJوا صJJريحي،تعليمي،مJJموجوده اسانتياوي لكه تف -

پرمختيااحتمالي Financial studiesمطالعات - مالي 2

داډول مطالعه په سركونو كي د مالي تاثيراتو تخميني اټكل چه الندي مطالب پكښي شامل دي :a. د خلكو د ژوند معيارونه چه د هغوي د سهولت دپاره د سرك اهميت اټكل كيږي -b د مركزاو والياتو څخه دعايداتو منبع دوسايطو، ترافيكو او نورو لوازم سهولتونه -c زياتوالي د اينده عايداتي منابعو او دخلكو د ژوندمعياري مسايل -

Page 11

Traffical studies - ترافيكي مطالعات 3 په دي مطالعه كي د ترافيكو موجوده جزيات او د هغوي د جريان او حجم خصوصJJيات پJJه ټولJJو سJJاحو او

ول په الندي مواردو كي ښودل كيږي ، بايد په نظركي ونيول شي.الرو كي په خاص ډaوJJوي او د ترافيكJJتفاده كJJه اسJJرك څخJJد ترافيكو احجام: - ددي عنوان الندي د وسايطو تعداد چه د س -

اعظمي استفاده په يو ساعت كي چه په دي توگه د ترافيكو كلني حجم ښه معلوميدالي شيbده تللي اوJJله طي كړيJJومره فاصJJايلو څJJه وسJJيږي چJJودل كJJه كي ښJJمنزل او فاصله: - په دي مطالع -

راغلي او ټول تعداد څومره ټنه ته رسيږيcد ترافيكو د جريان نمونه: - په دي برخه كي په خدماتي اړخ كي الزمي اسانتياوي او دسركونو څخه په -

الزمه توگه استفادهdوخت: - په كم وخت كي ډيره فاصله -eويJJه واردشJJاحي څخJJاتوگراف اوددي نJJالت دواقعJJزيكي حJJرك فJJه كي دسJJه دي برخJJه:-پJJټكرون -

خساري)مالي اوځاني تلفات(

Engineering - انجنJJJJيري مطالعJJJJات 4studies

دسJJJاحي توپJJJوگرافي مطالعJJJه ،دخJJJاوري نJJJوعيت،دسJJJاختماني موادوډولونJJJه،دسJJJاختمان حفJJJظاومراقبت،داوبواوباران مشكالت ترمطالعي الندي نيسي چه الندي مطالب احتواكوي.

a رويJJJوگرافي سJJJدتوپ -( Topographical survey of the area)

bرويJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJاوري سJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJدخ - (Soil survey of the area)c( وJJل خطونJJركونو او ريJJايي دسJJاوس -

Facilities of road and Rail way) d( وهJJJه پلJJJاح لJJJافات د افتتJJJق انكشJJJددي الري مطل -Anticlapted development due to

introduction of proposed high way)eرك د عمرمطالعهJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJدس - (Toad life studies)f. په ساختمان او حفظ اومراقبت كي مشكالت او د معبرونو څخه پيداشوي ستونزي -gد سرك د ساختمان په اړوند ټول جزئيات راغونډول او الزمه مطالب په يو كامل جدول كي ښودل -

او د پالن الندي ساحوكي د نقشJJوترتيبول ، راټJJول شJوي معلومJJات بايJJد داسJي پJJه نقشJJه كي د پالنمطابق درج شي چه مناسب ترين انكشافي پروگرام د سرك په هغه كي شكل بندي شوي وي.

Preparation of plan دپالن ترتيب او تهيه كول د نقشو او د چارتونو د پاسه درج او شامل شي او دا بيا په عمJJومي( بايدDataمطالب )راټول شوي

توگه په الندي نقشو كي ترتيب شي .

Topographical Mapتوپوگرافي نقشه داپالن د منطقي ټوله نما واضح كوي ، ټولي الري ، كانالونه ، ويJJالي، كلي ، ښJJارونه، مقJJدس ځايونJJه )زيارتونه او مسجدونه ( ، صنعتي مراكJJز ، فJJابريكي او نظJJامي تاسيسJJات پJJه دي نقشJJه كي ښJJودل كيږي ، ټولي زراعتي ځمكي او ساحي ټولي قريي او سركونه د نفوسو په تعJJداد سJJره پJJه دي نقشJJه

كي ښودل كيږي .

Population Map دنفوسواو احصايي نقشه Page 12

دانقشJJه د نفوسJJو تيتJJوالي راښJJي د نفوسJJو تJJراكم دالزم ترسJJيم سJJره يوځJJايي ښJJودل كJJيږي . دتوپوگرافي مهمي منطقي لكه كلي،ښارونه،دنفوسJوله مخي صJنف بنJدي او دنقشJي پJJه مخ ښJودل

كيږي.

Agricultural and industrial map زراعتي اوصنعتي نقشه دانقشي زراعتي مهم مركزونه د كلني عايداتوسره يوځاي او همدارنگه هغه سJJاحي څخJJه چJJه هلتJJه

t) صنعتي مركزونه موجودوي ښودل كيږي او دامكان پJJه صJJورت كي دا محصJJوالت بايJJد پJJه m2) . تخمين شي

Master plan ماسټرپالن ساحي سرك په انكشافي طرح شوي پالن كي شامل وي ،دي پالن ته دكار دپالن په ساحه كي ځJJاي وركJJول كيږي چه دي ډول پالنونوته ماسټر پالن ويل كيږي . ددي پالنونوپه اساس د متعددوسركونو او يJJا ښJJه والي په سرك كي د اولني حالت په مقايسه په دي پالن كي طرح كيږي . پJJه دي هJJرډول طJJرح كي د

نفوسو شميراو دهري منطقي توليدات د ترافيكو NationalپالننJJگ )جريJJان او داسJJي نJJور پJJه نظJJركي يي نيJJول كJJيږي. او يJJا دواړو طرحJJو د ملي

planningاو( تعين

NationalشJوي تثبيت شوي وي په حيث د يو رهنمJJا پJJه نهJJايي پالن كي بايJJد مطلوبJJه طJJول ددرج planه اوJJړكونو مقايسJJتم د سJJد سيسJJڅخه تجاوز ونكړي . وروسته له تكميل كولو دزياتو طرحو باي

بهترين د هغو د جملي څخه د جوړولو د پاره انتخاب شي. a-دسرك اهميت او وركړل شروي احصايه دپالن داداري لخواb-دسركونوصنف بنديc-دتجارت په خاطر دهغوي څخه استفاده او دفاعd- دسرك په وصليدوكي دهغي اهميتe- تركومه حده دساحي او منطقي دخلكو احتياج رفع كوالي شي

البتJJه دسJJرك انتخJJاب دهغJJه د جوړيدولJJه مخي ډيJJر مشJJكل كJJاروي ، نوپJJه همJJدي وجJJه ددارنگJJهSituationتصاميمونيول System .يJJچه معموال په امريكا كي مروج دي كيداي شي استفاده وش

PhasingدسJJرك تJJدريجي پروگJJرام programارت ديJJه پالن عبJJو چJJه ويالي شJJه كلي توگJJه پJJچ ددرست او كامل هدف دترتيب او تنظيم دپاره ديوي مناسبي او معقولي طرحي عملي اجرادپJJاره پJJه

: همدي وجه ديوي پروژي طرح دالندي اجزاو څخه تركيب موندالي شيaهJJه پJJدوپوري همدارنگJJتعين دټولوكارونو چه دپروژي داجرا دپاره دكارد شروع څخه دپروژي ترختمي -

دي برخه كي دټولو الزموفعاليتونوتمركز او هم اهنگي .bارونوJJJه دكJJJله البتJJJاخير مسJJJدم او تJJJارونوكي دتقJJJه كJJJط او پJJJانگړي روابJJJارونوترمنځ ځJJJدك -

دځانكړوخصوصياتو له مخي.cه كليJJه پJJرتيب. البتJJت تJJواو گرافونودرسJJدمختلفو موادو تشخيص او داطالعاتوپه بنياد،اودوكتورون -

ډول پJJه پJJروژي كي دكJJار هركوچJJني واحJJد دوخت او بJJوديجي دتقاضJJا پJJه تناسJJب پرمختJJگ وكJJړي ، ديوپروژي كنټرول په مجموعي ډول هغه فعاليتونه په نظركي نيسي ترڅJJو دكنJJټرول مفهJJوم پJJه ځJJاي

شي.

Traffic volume دترافيكو حجم حجم دترافيكو عبارت دهغه تعداد نقليه وسايطو څخه دي چه ديوي مشخصي نقطي څخه په يJJو معين

وخت كي تيرشي دغه وخت ممكن چه كال ،مياشت ،ورځ او يا ساعت وي .

Average daily traffic دورځني ترافيكواوسط عمومي واحد دترافيكو داندازه گيري لپاره په يو سرك كي عبارت دروزانJJه اوسJط دترافيكJJو پJJه كJJال

ودل كيږي اوهغه عبارت دي له تعداددنقليه وسايطو په كال كي تقسيم پJJه سره ښADTكي دي او په Page 13

ورځو يا اوسط حجم د ترافيكوپه ورځ كي دي . دورځني ترافيكJو اوسJط كJJوالي شJو پJه سJاده 365 طريقي سره د حسJJاب كJJونكي او دوامJJداره دسJJتگاه تعين كJJړو د كJJال پJJه بعضJJو ورځJJو كي مقJJدار دورځني ترافيكو نظرنورو ورځو ته تغJJير كJJوي او پJJه بعضJJو الرو كي دغJJه اوسJJط دوه برابJJره دنJJورو ورځوته كيږي ،بنا هغه سركونه چه نظرد روزانه اوسJJط دترافيكJJو تJJه ډيJJزاين كJJيږي دكJJال پJJه بعضJJو

ورځوكي دغه حجم زياد دډيزاين شوي حجم څخه گنجايش لري .

Peack hour traffic حداكثر دساعتي ترافيكو دترافيكواندازه گيري دحجم دوخت په كوچني فاصJJله دورځ دترافيكJJو لپJJاره مهمJJه ده . پJJه كلي ډول ترافيك دورځي په مختلفJJو سJJاعتو كي متفJJاوت دي او معمJJوال كJJوالي شJJوهغه سJJاعتونه پJJه ورځ كي

داقتصاد له نظJJره درسJJت پيداكړو چه حداكثر ترافيك ولري چه دغه حداكثر ته ساعتي ترافيك وايي. نه ده چه د الري په اساس حداكثر دساعتي ترافيكو په كJJال كي ډيJJزاين شJJي او همدارنگJJه دسJJاعتي ترافيكو اوسط جواب وركونكي دغه مسله ته ندي . مهمترين رهنماد ساعتي ترافيكو تعين كولو لپاره دالري په ډيزاين كي د هغه گراف څخه دي . چه ساعتي ترافيك تغيرات په كال كي راشي . دسJJاعتي

30تJJرافيكي حجم لJJه رويJJه چJJه پJJه ډيJJزاين كي پJJه كJJاروړل كJJيږي عبJJارت دزيJJادترين سJاعتي حجم نامه ياديږي .په30hrد )ديرشم( ساعت دي . چه

%15م سJاعت برابJر دي پJJه 30كي مقJدار دحجم دښاردباندي سJركونو كي پJJه متوسJطه تلوراتلJو اوپه تفريحي سJJركونوكي پJJه%8( او په ښاري سركونوكي په حدودد ADTورځني او سط حجم )

و دي . اوسط حجم دورځني ترافيك%35حدود د

Projection of traffic پيشبيني دترافيكو نوي جوړونه دسركونو يابعضي قسمت د هغه سركونو چه پراخه كيږي بايد د اوسJJني حجم د ترافيكJJو

25 كالو ،پلونه په حJدود د 50په اساس د حجم د ترافيكو چه په حدود د په اساس ډيزاين نشي . بايد . كالو عمر لري30څخه تر10رك په حدود د سطح د س كالو ،او100 څخه تر

كالو سره برابردي .20 د سټنډرډ ډيزاين په اساس دغه عمر AASHTOد

كالو كي عبارت دي له : 20ع په تعين كونكي عوامل دترافيكي وضExisting and attracted traffic شوي ترافيك - موجوده او جذب1 Normal growth traffic- طبعي رشد دترافيكو 2 Development traffic- توسعه دترافيكو په اساس دتوسعه د مجاورو ځمكو 3Traffic projection factor- توليد شوي ترافيك په اساس دجوړوني د تاسيساتو 4

Existing and attracted traffic موجوده او جذب شوي ترافيك موجوده ترافيك عبارت د هغه حجم د ترافيكو څخه دي چه نقليه وسايط وروسته د جوړشوي نوي سJJرك

څخه استفاده كوي . كله چه يوسرك توسعه پيداكوي موجوده ترافيك يي عبارت دي له حجم د ترافيكو چه مخكي د توسعي نه يي استفاده كوله او د اضافه حجم د جذب شوو ترافيكو د نقJJاطو

او اطرافوڅخه.

Normal growth traffic طبعي رشد د ترافيكو په كلي شكل سره نقليه وسايط تعداد نظر د جمعيت زياتوالي او مصرف كونكيوته زياتيږي اوهركال پJJه

كي وي . بنا ضرورت د نقليه وسايطو هم زياديږي . حالت د زيادوالي

Development traffic دترافيكو وسعت

Page 14

د ترافيكو وسعت چه مربوط په وسعت د ځمكو چه د سرك په اطراف كي پرتي دي . معمJJوال د ترافيكJJو وسعت په هغه منطقو كي احساس كيږي چه مخكي سرك د هغي منطقي څخه نJJه وي تJJير شJJوي . دغJJه

وسعت د ترافيكو په راتلونكو كالو كي كله چه نوي سرك جوړيږي سرته رسيږي .

Traffic projection factor ترافيكو پيش بيني فكتور د پيشبيني فكتور عبارت دي له نسبت د اينده ترافيكو په او سني ترافيكو .

د ترافيكو د پيشبيني فكتور پJJه دغJJه ډول پJJه الس راځي چJJه مجموعJJه د فيصJJدي د هJJر قسJJم دزيJJادوالي او يو ورسره جمع كJJوو او اينJJده ترافيJJك د حاصJJل ضJJرب د حاضJJرو كوو100په دترافيكو د رشد تقسيم

ترافيكو او همدغه فكتور څخه په الس راځي .

م

كJJالو د پJJاره ډيJJزاين شJJويدي12 يوجغل اندازي شوي سرك د ښار څخJJه بJJيرون جJJوړيږي چJJه د مثال:-غواړو چه قيرريزي كړو

نقليه وسJJايط پJJه ورځ كي دوهمJJه جJJاده360( په سرك كي عبارت دي له ADTځني اوسط دترافيكو)ور د هغه جذب ددوهم سJJرك كJJيږي طبعي%50وسايط په ورځ كي تخمين كيږي چه نقليه100چه تقريبا

حJJدود د كي د ډيزاين په نظركي نيول شويدي توليد شJJوي ترافيJJك پJJه په كال%45زيادوالي په حدود د دترافيكJJو ورځJJني اوسJJط پJJه اينJJده كي دي البتJJه توسJJعه پJJه په ورځ كي تخمين شوي مطلوب مو25%

مجاورو ځمكو كي ناچيزه ده بنا صرف نظرشويدي.

100 50 X= 100v/day *50100v/day X =50v/day

100

ADT in 2006 =

360 +50=410v/day فيصدي 70%=0%+25%+45%=

كالوكي12دزياتوالي په

ر =دترافيكودپيش بيني فكتو1.7=70/100+1Average daily traffic after 12years ADT )2018( =410*1.7=700v/day

Page 15

كال كي په2006كالو دپاره ډيزاين كوو چه حاضر ترافيك په 20 يوشاهراه ښارته نژدي د دوهم مثال:- او%68كJJالو20 په نظركي نيول شويدي چه طبعي رشد دترافيكو وروسته د ADT=24000اوسط ډول

پJJه اسJJاس د توسJJعه د%18توليدشJJوي ترافيJJك پJJه اسJJاس دمخكJJني تجربJJو پJJه هغJJه منطقJJه كي برابر كالو محاسJJبه20 وروسته ترADT كالو دي 20مسافرتونه په ورځ كي وروسته تر 8200مجاوروشاهراو

كړي ؟حل:- =طبعي 68%

رشددترافيكو

=8200v after 20year/day توليدشوي ترافيك J=8200/24000*100=34% توسعه

كالو 20دترافيكووروسته د J=68%+ 18%=34%=120% عمومي

رشدفيصدي =F=

دپيش بيني فكتور2.2=120/100+1ADT )2026( = ADT )2006(*F 24000*2.2= 52800v/day

Design of highway geometric partsدسرك دهندسې اجزاو ډيزاين

دسرك هندسي اجزاوي عبارت د هغه اجزاو څخه دي چه هريو بايد مخكي د سرك د جوړولو څخه وڅيړل شي او هريو يي بايد د سرك د قوانينو مطابق جوړشي لكه دسرك طوالني ميل ،سوپرايلويشJJن ،دسJJرك

او داسي نور.Sight distance( ،دسرك عرض افقي او عمودي گواليي ، Camberعرضاني ميل)په مجموعي ډول د سرك هندسي اجزاوي په دريو برخو تقسيم شويدي.

Section- دعرضاني مقطJJع ميJJل اوسوپرايلويشJJن 1 of camber and super elevation

- دديJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJداو توقJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJف سJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJاحه2Stopping sight distance

- افقي اوعمJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJودي گJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJواليي3Horizontal and vertical curve

چه په اوله كټګوري كي دسرك مجموعي عرض،دسرك داوږدو عرض، دسرك دقيردبرخي عرض، دسJJرك( مطالعه كيږي. Camber(، اودسرك عرضاني ميل )Right wayحريم )

په دوهمه كټګوري كي دديد ساحه چه ډرايوروتوانيږي چه دگواليي گانو او متقاطعو برخوڅخه په محفJJوظډول تيرشي.

په دريمه كټگوري كي دسرك افقي او عمودي ګواليي ګاني ډيزاين په هغه صورت كي چه دسرك مسJJيرتغير كوي او په هغه صورت كي چه لوړي او ژوري ولري په نظركي نيول كيږي.

Design controls and criteria for high way

دسرك دهندسي اجزاو دډيزاين بعضي مهم فكتورونه په الندي ډول دي ( Design speedيزاين )- دسرعت ډ1(Design vehicle- دعراده جاتو فزيكي طرح )2(Classification of road way- دسرك موقعيت او نوعيت )3 ( Topography area ) - توپوګرافي ساحه 4(Design hourly volume ) - دترافيكوحجم په هرفي ساعت كي5(Environmental factor ) - محيطي شرايط 6

Page 16

Design speedيزاين - سرعت ډ1 دسرك سرعت ډيزاين يو د مهم فكتورو څخه دي چه د سJرك پJJه هندسJي اجJJزاو كي مهم او عمJده رول لJJري د سJJرك اكJJثره هندسJJي اجJJزاوي مربJJوط پJJه سJJرعت دي مثال دسJJرك دسJJطح طرحJJه دسJJرك عرض ،دليدلوساحه، افقي او عمJودي ګJJواليي ګJاني،سوپرايلويشJJن او داسJJي نJJور د سJرعت پJJه اسJاس

ډيزاين كوو.

Design vehicleطرح - دعراده جاتو فزيكي 2 په دغه فكتور كي د عراده جاتو وزن چه په سرك كي دهغي څخه استفاده كيږي په نظJJركي نيJJول كJJيږي

دسرك عرض،سوپرايلويشن ،او دسرك فرش چه دغه ټول فكتورونه مربوط د عراده جاتو په وزن دي.

Classification of road way - دسرك موقعيت او نوعيت3 دسرك سرعت مربوط دسرك په ډولودي ،ملي ،واليتي، ولسوالي،كليوالي، دسرك دلينو تعJداد او دسJرك

ټوله توپوگرافي ساحه په الندي جدول كي د ساحي د نوعيت مطابق سرعت ذكرشويدي.

دسJJJJJJJJJJرك دنJJJJJJJJJJوعيت ډول پJJJJJJJJJJه همJJJJJJJJJJواره سJJJJJJJJJJاحه كيپه كوهستاني ساحه كي

80km/hrملي سJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJركونه 50km/hr

80km/hrواليJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJتي سJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJركونه

50km/hr

60km/hrولسJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJواليو سJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJركونه 40km/hr

40km/hrكليJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJوالي سJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJركونه 21km/hr

Topography area - توپوګرافي ساحه 4دسرك طرحي پJJه وخت كي د سJJرك طJJوالني ميJJل عمJJودي او افقي عJJرض دسJJرك ، ابرونJJه د سJJرك )

Drainage.دغه ټول فكتورونه مربوط په توپوګرافي ساحه كي طرحه او ډيزاين كيږي، )Design hourly volume - دترافيكو حجم په هرفي ساعت كي 5

دسركونو په ډيزاين كي نوعيت دعراده جاتو ،تعداد دعراده جاتو په في ساعت كي چه دسرك په عبوركي ډيرتاثير لري په دي خاطر چه دسرك عرض ،نوعيت دسرك تعداد دلينو او حجم دترافيكJJو مطJابق طرحJJه

.او ډيزاين كويEnvironmental factor- محيطي شرايط 6

الندي فكتورونه دسرك په ساختمانونو كي نظر محيطي شرايطوته خاص اهميت لري ، Heavy ورښJJت: پJJه هغJJه منطقJJو كي چJJه زيJJات ورښJJت ولJJري )-1 rainfallل دJJاني ميJJوي عرض )

camberك بايد دسر ( زياتوي او په هغه صورت كي چه ورښت كم ويLight rainfallوي )ميل يي كم نيول كيږي.

Page 17

دحرارت درجه : دحرارت درجه دقيرو په مارك او په تعين د قيرد انواع كي عمده رول لري چه نظرپه-2حرارت درجه د قير دنوعيت تعينوو.

3 JJ-و ژوروالي دځمكنيو اوبوژوروالي: په هغهJJسيمو كي چه ځمكني اوبه دځمكي سطح ته نژدي وي داوب دډيزاين په وخت كي په نظركي نيول كيږي.

Highway cross sectional elements دسرك دمقطعي اجزاوي

Pavement surface characteristic friction)دسرك دسطحي د استحكاك خواص(

Subتهداب دسرك سطحه دقيرريزي په موادو مربوط ده چه ذكر شوي مواد د ترافيكو د حجم سرك په gradeط ، اقلمي شرايClimatic condition او ساختماني سهولتونه Construction facilitiesاو د

د( او انكسJJارRoughness( ،زيJJږوالي)FrictionاصJJطحكاك )رك د سJJطحي حجم خJJواص عبJJارت د سروښنايي دي.

Frictionاصطحكاك اصطحكاك د عراده جاتو د ټايرونو او د سرك د سطحي يو د هغه فكتور څخه دي چه د سرعت او توقJJف

Stoppingپه فاصله ) distanceات( كيJپه نظر كي نيول كيږي. كوم وخت چه عراده ج ( او دمركز څخه د فرارقوهLateral frictionد افقي گواليي د ساحي څخه تيريږي عرضاني اصطحكاك )

(Center fugal force).څخه پدي ځاي كي په عراده عمل كوي الندي فكتورونه د اصطحكاك په ضريب كي ډير موثر رول لري. خاوره . كانگريت (W.B.M..Bitumenousفرش نوع )-د سرك د سطح د 1

لشم ،خاوره،رطوبت ،وچوالي.( ،زيږوالي،Pavement- دسرك د سطح شرايط )2- د عراده جاتو د ټايرونو شرايط ) مستعمل،نوي( .3- د بريك موثريت .4- د عرادي د ټايروفشار.5- د عرادي وزن په ټايرباندي.6 - دټاير او قير د حرارت درجه ،رطوبت او لشموالي د سرك د سطحي، زيات فشار د ټاير د اصJJطحكاك7

ضريب كموي، مگر وچوالي او زيږوالي د سرك د سطحي د حرارت درجي ټيټوالي ، د ټاير كم فشJJار د ا صطحكاك ضريب زياتوي. همدارنگه مستعمل ټايرونه په وچه اوښJJويه سJJطح د لJJږ ا صJJطحكاك لJJرونكي

Stopping )دي.د توقف فاصلي distance) ( ريبJJ0.4د محاسبو د پاره د ا صطحكاك طوالني ض) وي د افقي گJوواليي پJJه سJاحه كي د3.93m/sec2قبول شويدي .پداسي حال كي چه د عرادي تعجيل

دي .0.15( Coefficient factorجانبي اصطحكاك ضريب )

Road camberكيمبر دسرك د سرك كيمبر عبارت د سرك عرضاني ميل څخه دي چه په مركزي برخه كي د يوي لوړي برخي لرونكي

دسرك دوو جانبي ميلJJو د تقJJاطع څخJJهCrown( په نامه ياديږي . Crownد )دي . چه دالوړ ترينه نقطه گJواليي كي د مركJزي وي ، پJه افقيJ:n 1 څخهCrownد دوه طرفJو منځ ته راغلي دي .چه داميل په

Super elevation او Camberبرخي په عوض دسرك بهرني قسمت لوړجوړيږي چه پدي صورت كي جوړولJJود بJJاران د اوبJJو خارجيJJدل د د Camber دبل سره مساوي دي . اصلي هدف په سرك كي ديو

سرك څخه دي.ترڅو دسرك په طبقو كي نفوذ ونكړي چه د اوبو نفوذ د سرك په طبقو كي د قوي كميدو د برداشت باعث گرځي ،او همدارنگه د اوبوودريدل دسرك په سطح بانJJدي د مJJوټرو د سJJرعت د كميJJدو

د( مربJJوطCamberميJل )باعث كيږي، و بعضي او قات د ښJويدو بJاعث هم كJيږي، د سJرك عرضJاني هغه ساحه كي چه پهCamberباران په شدت په هغه منطقه كي چه په نظركي نيول شويدي چه داډول

باران زيات وريږي په نظر كي نيول كيږي. Page 18

دريو شكلوسره جوړيږي. په النديCamberدسرك د سطح

Straightمستقيم - 1Parabolic - پارابول 2 Straight and Parabolic- مركب د پارابول او مستقيم خط )مختلط( 3

عرضاني ميل د سرك د كيمبر د هغه سركونو د پاره چه نرم او د جذب قابليت ولري پالنJJدي ډول ذكرشويدي:

د سرك د سطحي نوع د باران اندازه پJJه سJJاحه كي

(Heavyزيات ) (lightكم )

%1:50 كJJJJJJJJJJJJJJانگريت ،قJJJJJJJJJJJJJJيرريزي سJJJJJJJJJJJJJJطح 1:60—1:70%

2% %1:40قJJJJJJJJJJJJيرريزي سJJJJJJJJJJJJړك پJJJJJJJJJJJJه كم ضJJJJJJJJJJJJخامت

1:50 2.5%

2%

1:33 جغJJJJل اتJJJJدازي سJJJJرك1:40

3% 2.5%

Page 19

1:25خJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJاكي سJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJرك 1:33

4% 3%

د هغه سركونو د سطحي د پاره چه غير قابل جذب وي د كيمبر ميل پالندي ډول دي.

(جدول2) دباران اندازه په

ساحه كي د سJJJJJJJJJJJJJرك نJJJJJJJJJJJJJوع كم بJJJJJJJJJJJJJاران

زيات باران in25 1سJJJJJJJJJJJرك خJJJJJJJJJJJاورين

1 in 20 in 1جغJJJJJJJJل فJJJJJJJJرش سJJJJJJJJرك 30

1in 25 in 1مكJJJJJJJJJاډم سJJJJJJJJJرك 28

1 in 30 in 1سJJJJJJJJركونه قJJJJJJJJير شJJJJJJJJوي 60

1 in 48 in 1كJJJJJJJJJJJJانگريټي سJJJJJJJJJJJJړكونه 70

1 in 60

Check of road camber in the site )د سرك عرضاني ميل امتحان كول په ساحه كي (

امتحان كړو ددي كار دپاره د لرگي تخته په معين شكل باندي تهيه كوو او دغJJهCamber ددي د پاره چهتختي پواسطه يي امتحان كوو، دغه پارابوليك تخته د الندي فورمول په اساس جوړوو.

y = x2/a , a = n.w/2 , y = 2x2/n.w

w د قير شوي ساحي عرض په ساحه كي دي -1:nعرضاني ميل دي -x د - افقي فاصله د سرك د مركز څخه تر هغه نقطي پوري چهCamberمو مطلب وي ارتفاع y د سرك د څنډو څخه مختلف ارتفاعات دي -

ولري په هغه ساحه كي جJJوړيږي چJJه كم بJJاران عرض 3.8m( سرك چه Bituminousمثال :- يو قير ) ولري د كرون ارتفاع يي محاسبه كړي ؟

دي .1:50 د قير سركونو Camber slopeحل :- نظر د اول جدول په اساس د y = 2x2/nw

y = 2)1.9(2 /50x3.8 = 7.22/190 = 0.038m = 3.8cm

Page 20

د تختو ارتفاع تر دغو شرايطو الند ي تهيه كړي ؟Camberدوهم مثال:- د

a 7- د هغه كانگريټي سرك د پاره چه عرض د هغيmهJJه هغJJاو مستقيم عرضاني ميل لرونكي وي پ ساحه كي چي شديد باران ولري جوړيږي .

b 7 – دغه قير سرك چه لرونكي دm عرض وي عرضاني ميل د پارابوليك په ډول په هغه ساحه كي چه كم باران ولري جوړيږي.

Camberحل :- نظر د دوهم جدول په اسJJاس كJJانگريټي سJJركونه چJJه شJJديد ورښJJت ولJJري فيصJJدي د ده .1:60

(a -:حل )Tang Ө = y/3.5 = 1/60

y = 3.5/60 = 0.0583m = 5.83cm

(b)رJJبر نظJJل د كيمJJب ميJJع دي مناسJJحل :- څرنگه چه سرك په هغه ساحه كي چه كم ورښت لري واق

. دي1:60 دوهم جدول ته =w/2n = 7x100/2x60 = 5.83cm دكرون ارتفاعد سرك

بغلوته

ارتفاع د هري نقطي پيدا كوالي شو.y = 2x2/nw نظردي معادلي ته

Ordinate 7/8 m from center = 2)7/8(2/60x7 = 0.365 – 5.83 = 5.46cm

Ordinate 7/4 m from center = 2)7/4(2/60x7 = 1.46 – 5.83 = 4.37cm Ordinate 21/8m from center = 2)21/8(2/60x7 = 3.3 – 5.83 = 2.53cm

Ordinate 7/2m from center = 2)7/2(2/60x7 = 5.83cm

Carriage way width دسرك او موټرو عرض

دترافيكوپه حجم او تعداد دلينو د سرك دي. الين عبارت( مربوطCarriage way widthعرض )د سرك د سرك د هغه قسمت د عرض څخه دي چه عراده جات تنها په يو جهت باند ي په محفوظانه ډول حركت

په نظركي نيول شويدي . او فاصJJله د عJJراده2.44mكوالي شي. اعظمي عرض يا سور د عراده جاتو

Page 21

نظركي نيول شويده پدي صورت كي د يو سرك عJJرض د يJJو په0.68mځ جاتو او د سرك د شولډروترمنلين پالندي ډول محاسبه كوو:

W = 0.68 + 2.44 + 0.68 = 3.8m :او د دوه لينه سرك عرض پالندي ډول محاسبه كوو

W = 0.53 + 2.44 + 1.06 + 2.44+

دعرض جدولCarriage wayد دسJJJJJرك نJJJJJوع د

carriage wayعرض په متر يولينه دولينه بيله

دهرڅولينهعرضكرب دوهلينه دكرب سره

m 3.8 7m ( National highwayملي سركونه )7.5m 3.5m

3.8m 7m(State highway Jشاهراوي )7.5m 3.5m

( - Major district road J)3.8mواليتي سركونه - - ( - Other district road J)3.8mولسواليو سركونه - -

- 3.8m(Village road Jدكليو سركونه )- -

Width of road wayدسرك عرض Formation دسرك عرض عبارت د هغه قير سوي ساحي او شولډر څخه دي چه د widthهJJپه نام

هم ياديږي . د سرك عرض د هند دسرك سازي د اداري لخوا په الندي ډول قبول شويدي:

 عرني د

سركونو عرض په متر  

د همواروسركونو عJJرض

په متر دسرك ډولونه

دوه لينه يو لينه دوه لينه يو لينه  

8.8 6.25 12 12 ملي سركونه

8.8 6.25 12 12 ايالتي سركونه

4.75 4.75 9 9 واليتي سركونه

Page 22

4.75 4.75 9 7.5 ولسواليوسركونه

4 4 7.5 7.5 كليوالي سركونه

Shoulderدسرك اوږي نظJJركي عJJرض پJJه پوري2mڅخه تر1.25mبرخي څخه د هر سرك په دواړو طرفو كي د قير شوي

پنامJه يJاديږي. چJه پJه اطJرافيShoulderنيول كيږي چه د سJرك د حفJاظت دپJاره جJوړيږي او د Carriageسركونو كي ددغه ساحي څخه د پياده رو په حيث استفاده كيږي ،چه څو سJJانتي مJJتره د

wayوJJرك د مختلفJJت د سJJوعيت او ارزښJJه نJJڅخه لوړجويږي او په صحيح ډول تخته كيږي او نظر پ ړيږي . )جغJJل پواسJJطه فJJرش، خښJJت كJJاري،كJJانگريټي خښJJتو څخJJه او دموادو څخJJه يي سJJطح جو

صJJورت كي چJJهكانگريټو څخه جوړيږي ( ددغه ساحي څخه د پياده رو په ډول اسپفاده كيږي په هغJJه موسسي د طرفJJه دغJJه سJJاحهIRC دي مگر د 4,5mساحه د سرك محدوده نه وي د شولډر عرض

2,5m 1 قبول شويده او اصغري حدييm.دي Right of way دسرك حدود

په نامه ياRight of wayحريم يا هغه ساحه چه د سرك په مسير كي هغي ته ضرورت دي د سرك په نامه ياديږي . دسرك ددغه قسمت عرض په قير شوي Land road ديږي . د دغه ساحي عرض د

گJJوالييميل ، د كندن كاري ارتفJJاع ، د اصJJغري ديJJد سJJاحه ، افقي ، د كندن كاري او پركاري ساحي او د هغي اندازه ده. سيستم Drainage گاني ، د

په ټولو هغه مملكتونو كي چه مخ پرانكشJJاف روان دي د سJJركونو جوړولJJو دپJJاره دغJJه سJJاحه نظJJرد سرك اينده ته په نظر كي نيول كيږي . دغه اراضي په هغه وخت كي چJJه سJJرك جJJوړيږي كJJه چJJيري شخصي ځمكه وي د هغي د مالكينوڅخه بايدخريداري شي او وروسته د سرك د جوړيJJدو څخJJه د غJه

وي په نJJژدي سJJاحه كيكي نيو سوي اضافه ساح په نظرساحه د سرك دايمي حريم دي . كه چيري دولتي يا غير دولتي ساختمانونه جوړنه شJي ،ځكJJه چJه داوروسJته د نړيJدو پJJه وختكي غJير اقتصJJادي

ددغه ساحي عرض پالندي ډول قبول كړيدي: موسسيIRCي. د تماميږ

      دسJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJرك عJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJرض

Right of way

  صJJJJنعتي او داخJJJJل د ښJJJJهروسJJJJJJJJJJJJJJJJJا حJJJJJJJJJJJJJJJJJه

open country

مطلوب عرضmپه mاصغري عرض په

مطلJJJJJJJوبmعرض په mاصغري عرض په

24,4-61 24,4 30,5-61

24,4--61 24,4 30,5-61

12,2--18,3 12.2 24,4-30,5

22--15,3 12,2 12,2-24,4

22--15,3 9,2 12,2-18,8

د مختلفو سركونو عرض په مترباندي پالندي ډول پيشنهاد شويدي:

  كوهستاني ياغرني ساحJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJه   ساحJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJهصنعتي ساحه ازاده ساحه ساحه صنعتي

حدود عادي حالت حدود عادي حالت Page 23

20m 24m45--

60m 30m 60m

15m 18m15--

25m 20m 30m

12m 15m15--

20m 15m 25m

9m 9m10--

15m 10m 18m

(KerbكJJJJJJJJJJJJرب ) د شJJولډرو ،دسJJركPavementكرب عبارت د يو كوچني ساختمان څخه دي چJJه قJJير شJJوي سJJاحه

څخه جدا كوي.Carriage wayڅخه جداكوي ، او همدارنگه پياده رو، پاركنگ د

كرب په دريو گروپونو تقسيم شويدي:

)!(( - Low or mountable kerb) و كيJJداډول كرب په مايل شكل دواړه قير شويو طرف -:

په ارتفاع بندي جوړيږي او عراده جات كوالي شJJي چJJه پJJه اسJJاني سJJره د9cm-7ښودل كيږي . د په سيسJJتم كي د سJJرك پJJهdrainageسرك د ساحي څخه دغه ساحي ته پورته شي. داډول كرب د

طول كي گټور دي يعني د باران اوبه كوالي شو چه د سرك په طول موازي په كJJرب بانJJدي جريJJانوكړي . او يو معلوم ځاي ته داډول كرب په هغه ځاي كي چه سرك پركاري شويانتقال سو . معموال

وي جوړيږي . په نظركي بايد ولرو چه د باران اوبJJه دسJJرك شJJولډران تخريبJJوي بايJJد داډول كJJربجوړكړو د كانگريتو څخه او دباران اوبه په يو مناسب ځاي كي يو كانال ته انتقال كړو .

(Medium kerb – متوسط كرب )(2) پوري ده او عراده جاتو ته د پورته كيدو اجازه نه وركوي چه پورتJJه20cm-15ددي ډول كرب ارتفاع

شي ، مگر په عاجلو حاالتو كي عراده جات كوالي شي چه په مشكل باندي پورته شي. او د پيJJاده روپه ساحه كي ودريږي .

(High kerb – لوړ كرب )(3) دي او پJJه عمJJودي شJJكل بانJJدي جJJوړيږي1:4 پوري ارتفاع لري ميJJل JJ-45cm 23داډول كربونه چه

معموال داډول كربونه په پلونو او غرنيJJو سJJيمو كي جJJوريږي ، پJJه كليJJوالي سJJركونو كي داډول كJJرب صرف د سرك د شولډرانو د حفاظت د پاره خصوصا په هغه ځايو كي چه سJJرك هلتJJه پركJاري شJوي

په مايل شكل جوړيږي .30cm-20وي جوړيږي ، د اوبو د انتقال په خاطر په مناسب ځاي كي Sight distance د ليدلو ساحه

د ډرائيور مخي ته د ليدلو توانايي د موټر د زغلولو په وخت كي د سرك د پاسJJه ډيJJر د اهميت وړدي ، ډرائيور بايد په ازادانه ډول باندي خپل مخ ته الروويني ترڅJJو وكJJوالي شJJو چJJه خپJJل سJJرعت كنJJترول

وي ترڅو ډرائيور وكوالي شيبايد په ازادهكړي ، په گواليي كي د ليدلو ساحه د موټرچلوونكي د پاره چه په محفوظي طريقي سره د گوالئي څخه تير شي چه محفوظ ترينه عمليه د موټر چلولو د سJJرك د پاسه د ليدلو د ساحي پوري مربوطه ده ، چه هميشه موټر چلوونكي د ټكر د خطراتو څخه محفJJوظ ساتي،نود ليدلوساحه پالندي ډول سره تعريفوو: هغJJه فاصJJله چJJه چه چلونكي خپلي مخي ته د موټر چلولو په وخت كي ليدلي شJJي د ليJJدلو سJJاحي پJJه نامJJه يJJاديږي (

د ليدلو پوره ساحه بايد په افقي او عمودي گواليي گانو كي او په چارراهي كي بايد موجودوي .

Page 24

Stopping sight distance

دتو قف په حالت كي د ليدلو فاصله دليدلو اصغري فاصله په هغه سرك كي چه ډرائيور وكوالي شي موټر د شيانو د ليدلو په وخت كي پJJه

سرك باند ي بغير د ټكر څخه ودروي د ليدلو د فاصلي په نامه ياديږي. دده د1.2mيا په بل عبارت سره هغه فاصله چه پ هغه كي يJJو ډرائيJJور د سJJرك د سJJطحي څخJJه د

وي ليJدلي شJي او وكJوالي شJو چJJه مخكي د0.15mخه لوړوي هغه جسم چJJه ارتفJاع يي سترگو څ تصادم څخه خپل موټر ودروي نو پدي حالت كي د جسم په منځ كي فاصله او د ډرائيJJور د مJJوقعيت د

توقف د فاصلي په نامه ياديږي.د ډرائيور د ليدلو فاصله په دريو الندي فكتورونو پوري اړه لري:

- د اجسامو شكل چه د چلوونكي په مخ كي د سرك په اوږدوكي ښكاري1- د ډرائيور د سترگو ارتفاع د سرك د سطحي څخه2د جسم ارتفاع د سرك دسطحي څخه3-

Page 25

هغه فاصله چه ډرائيور وكوالي شي ودريږي پالندي فكتورونو پوري ارتباط لري (Total reaction time هغه وخت چه يو ډرائيور يو جسم وويني بريك ونيسي )1-(Speed vehicle- د موټر سرعت )2(Efficiency of brakes- د بريك موثريت )3Frictional–داستحكاك مقاومت د ټايرونو او دسرك د سطحي تJJرمنځ. )4 resistance between

the road and tires)(Slope of the road surface- د سرك ميل )5

Total reaction time:كوالي شو چه په دوه حصوتقسيم كړو 1-Perception time 2-Brake reaction time

Perception timeد هغه وخت څخه عبارت دي چه ډرائيور داسي احساس وكړي چه د هغه په مخ كي خطر واقع دي.

Brake reaction timeد هغه وخت څخه عبارت دي چه ډرائيور خطر وويني او احساس وكړي او بريك عمل اجراكړي.

Reaction time،د موټر په سرعت پوري مربوط دي او ددي وخت د هرساعت د پاره متفاوت دي : كيږي سفارش مطابق تشريح پورته د جدول الندي

80 65 50 km/hrدعرادي سرعت په 2.5 2.75 3 reaction timeثانيه په

Stopping distance analysisد توقف د فاصلي تحليل

د توقف فاصله دوه قسمه فاصلو څخه جوړه شويده: په نامهLog distance په دوران كي اجرا كيږي او دغه فاصله د Reaction time- هغه فاصله چه د 1

ياديږي. پهBrake distance- هغه فاصله چه د بريك نيولو په وخت كي د دريدلو ترځايه پوري موټراجراكوي د 2

نوم ياديږي.محاسبات :

(Calculation of lag distance) :دreaction time كي موټر خپل سرعت ثابت ساتي. په وختV= design speed in m/sec

t = reaction time . V = design speed in km/hr

Lag distance = V x t )where V is in m/sec( .Lag distance = V x t )where V is in km/hr( .

Lag distance = V x t x 1000/60x60 )where V is in lm/hr( = 0,278 V x t meters.

Calculation of brakingد بريك د فاصلي محاسبه distance

څخه د عJJرادي څخJJه دد معارايپه همواره سطح د سرك كي د بريك فاصله كوالي شو د كړل شوي كار عرادي پواسطه پالس راوړو.

W = f x d = f x w x d )f = f x w( كړل شوي كار =.

E = ½ m v2 )m = w/g( E = ½ w/g .v2

Page 26

f x w x d = ½ .w/g. v2دحركي انرژي د معادلي څخه لرو.

d = v2/2gf = v2/19,62f fد اصطحكاك قوه ده -

wد عراده جاتو وزن دي – dد بريك فاصله په متر -fد اصطحكاك ضريب -v سرعت -m/sec

d وي فاصJله د بريJJك مسJJاوي ده km/hپه هغJه صJورت كي چJه سJرعت = v/254fويJه طي شJJك milسJJرعت پJJه /h.ويJJوره كJJه غJJكل ځانتJJدي شJJه النJJني معادلJJورت كي پورتJJه صJJه هغJJوي پ

d = v2/30fV ميل في ساعت – mil/hd په فټ –

كه سرك ميل ولري د بريك فا صله د الندي معادلي پواسطه محاسبه كوو. n .عبارت د طوالني ميل د سرك څخه دي ، چه په فيصدي سره ښودل كيږي -d = v2/30)f+_n(.IRC قيمتونه د fد شويدي سفارش داسي خوا له اداري د

100 80 65 60 50 40 20-30 mil/hسرعت

0.35 0.35 0.36 0.36 0.37 0.38 0.4 fضريب د

د فاصلي سره مسJJاوي ده نJJو فلهJJذا ليكالي شJوlogنو دتوقف فاصله د بريك د فاصلي د مجموعي او د چه

V2/2gf + V x t = د توقف فاصله په متر V2/2 x 9.81 x f + V x t = V2/ 19.62f + V x t = دتوقف فاصله په متر

په پورتني معادله كي وضع كړونو km/hكه سرعت په (S.O) فاصله د توقف = V2/254f + 0.278 V.t

په ثانيه سره اندازه كيږي .t او km/hپه پورتني معادله كي سرعت كه چيري د توقف فاصله په مايله فاصله باندي په نظركي ونيسو د توقف د فاصلي معادله داسJJي ليكالي

شو: 0.28V2/2g)f ± n/100( + 0.28 V.t = دتوقف فاصله په مايله سطح

سره ښودل شويدي .Sec په t د سرك ميل او km/h ، n سرعت په Vپه پورته معادله كي

Design مثال :- په هغه صورت كي چJJه د ډيJJزاين سJJرعت speed ارهJJرك د پJJو سJJ50 د يkm/m او Reaction time 2.5 ييsecوي د ديد فاصله په الندي حاالتو كي محاسبه كړي؟

a-. دوه لينه سرك چه په دواړو لينو كي ترافيك موجود ويb- .يو لينه سرك چه په دواړو لينو كي ترافيك موجود وي

S.D = V2/254f + 0.278 V x tحل :- د توقف د معادلي څخه لرو چه a -:جز حل –

S.D = 0.278 x 50km/h x2.5sec + )50km/h(2/254 x 0.37 = 61.4m

د عمومي معادلي څخه استفاده وكړو نو لروچه:S.Dكه چيري د S.D = Vxt + V2/2gf V = 50km/h = 13.9m/sec

S.D = 13.9 x 2.5 + )13.9(2/2x9.8x0.37 = 34.8 + 26.6 = 61.4m bاويJJله مسJJجز حل:- د يو لينه سرك د پاره چه دواړه خواوو ته ترافيك موجود وي د توقف دديد فاص –

ده په :S.D = 2 S.D = 2 x 61.4m = 122.8m

Page 27

دوهم مثال:- دديJJد اصJJغري فاصJJله چJJه ددوه مخJJالف الجهتJJه عJJرادو د تصJJادم څخJJه جلوگJJيري كJJوي پJJه

90km/h هJJړي چJJسرعت سره دي محاسبه كيږي، فرض ك Perception time او Reaction time 2.5 sec وي ؟%50 او د بر يك موثريت 0.7 وي او د اصطحكاك ضريب

حل:- د توقف د معادلي څخه لرو چه:

t = 2.5 sec V = 90km/h = 25m/sec

S.D = Vxt + V2/2gf S.D = 25x 2.5 + )25(2/2x9.81x0.7x0.5 = 62.5 + 91.1 = 153.6m

وكوالي شي د ټكر څخه مخنيوي وكړي مساوي دي په :د ليدو فاصله چه دوه موټران S.D = 2SD + 2x153.6 = 307.2m

او د عJJراده جJJاتو سJJرعتونه%2-فاصJJله د يJJو سJJرك د پJJاره چJJه د هغي ميJJل دريم مثال:- دديد د توقف 80km/hوي پيداكړي؟

Total reaction time = 2.5sec F = 0.35

n = -2% = 0.02 V = 80km/h = 22.3m/sec

دتوقف د معادلي څخه لرو چه: :S.D = V.t + V2/2g)f ± n(

S.D = 22.2x2.5 + )22.2(2/2x9.81)0.35-0.02( = 55.5 + 76.2 = 131.7m S,D = 131.7m

Overtaking sight distance دديد فاصله د سبقت دپاره كه چيري ټول نقليه وسايط دډيزاين په سرعت حركت وكړي سJبقت تJJه ضJرورت نJJه پيښJJيږي بلكJJه پJJه حقيقت كي داسي نده ځيني وسايط تيز او ځيني په قرار ډول حركت كوي داهم د امكاناتو څخه ليري ده چه سبقت كونكو وسايطو د پاره جJJدا لين جJJوړ كJJړو مگJJر سJJبقت پJJه محافظJJه انJJدازه پJJه يJJو موقتJJه او

محدوده فاصله كي امكان لرال يشي. هغه اصغري فاصله چه ډرائيور يي مقابل خواته په نظركي نيسي د خپلي مخكي واسطي )موټر(څخه پJJه

وروډول سبقت وكړي. )هغه اصغري فاصله چه ډرائيور د ترافيك په مقابل كي په نظركي نيولي وي او د موټر څخه اهسJته خپJJل

Safe passing( يا محافظتي فاصلي)Overtaking sight distanceفاصلي )مخ ته مخكي شي دديد sight distanceياديږي(( په نامه

فاصلي څخه دي چه د مركزي خط په امتدادپJJه هJJغ صJJورت د هغه ( عبارتO.S.Dفاصله )د سبقت دديد د سرك د سطحي څخJJه مJJوقعيت ولJJري، او د مقابJJل جسJJم ارتفJJاع يي1.07mكي چه ډرائيور سترگي

1.3mودل كيږي: د سرك د سطحي څخه قرارولري ليدلي شي اندازه كيږي چه په الندي شكل كي ښ

Page 28

Analysis of overtaking sight distance د سبقت دپاره دديد د فاصلي تحليل

واسJJطهA واسطي په يJJوه الين كي پJJه حJJركت كي دي او دBاو Aپه الندي شكل كي ليدل كيږي چه د واسطه په مقابل طرف كي په حJJركت كي ده . پسC د واسطي څخه سبقت وكړي او د Bغواړي چه د

كJJه چJJيريd1,d2,d3پدي ځاي كي دديد سبقت شوي فاصله عبارت ددري فاصلو له مجموعي څخJJه دي. d1,d2سرك يوالينه وي نو سبقت شوي فاصله ددوه فاصلو له مجموعي څخه عبارت ده

Vb( د عرادي سرعت په مترفي ثانيه =m/sec ، )t د عكس العمل وخت = t = 2secفرض شويدي V( د سرعت ډيزاين په متر في ثانيه = m/sec )d1 = Vbxt

Vb = V – 4.5 S = )0,7 Vb + 6( meters Empirical formula

b = Vb x T 2S = aT2/2 , T = 4S/a

d 2 = b + 2S , d2 = VbT + ½ aT2

a تعجيل په - m/sec2Sفاصله په متر -T وخت پ يانيه د سبقت په وخت كي -V( د ډيزاين سرعت متر في ثانيه -m/sec)

d 3 = VT OSD = d1+d2 + d3

OSD = Vbt + VbT + 2S + VT تبديل كړو نو ليكالي شو چه :Km/h كه چيري سرعت په

O.S.D + 0.28Vbt + 0.28VbT + 2S + 0.28VT Vb د سبقت كونكي عرادي سرعت -Vb = V-16 )km/h(

V د سبقت كونكي عرادي سرعت يا د سرعت ډيزاين –S . دوسايطو ترمنځ فاصله -S = )0.2Vb + 6(a د واسطي تعجيل –km/h/sec

د سJJبقت كJJونكي عJJرادي تعجيJJل قيمت چJJه د واسJJطي د وزن تJJابع دي او پالنJJدي جJJدول كي د مختلفJJوسرعتونو د پاره تعجيل وركړل شويدي.

  تغجيل   سرعت

m/sec2 km/h/sec km/h m/sec

1.41 6 6.94 25

1.3 4.8 8.35 30

Page 29

1.24 4.45 11.1 40

1.11 4 13.8 50

0.92 3.28 18 65

0.72 2.56 22.22 80

0.53 1.92 27.8 100

وي او د سبقت شوي واسطي70km/hمثال:- په هغه صورت كي ه چه د سبقت كونكي موټر سرعت 3.6km/h/sec وي په دوه لينه سرك كي كه چيري د سبقت كJJونكي واسJJطي تعجيJJل 40km/hسرعت

محاسبه كړي؟Save Over taking sight distance وي د سبقت دديد محفوطه فاصله O.S.D = d1 + d2 + d3 د سبقت دديد فاصله

x 1000/3600 = 19.6m/sec 70 يا 70km/h = د سبقت كونكي واسطي سرعتV = 19.6 m/sec

Vb = 40/3.6 = 11.2m/sec a = 3.6km/h/sec or a = 3.6/3.6 = 1m/sec/sec تعجيل

d 1 = Vbxt مناسب دي t =) 2sec( d 1 = 11.2 x 2 = 22.4m

d2 = VbxT + 2S S = )0.2Vb + 6( = )o,2x11,2 + 6( = 8.24m

T = 4S/a = 4 x 8,24/1 = 5.74sec d 2 = 11.2x5.74 + 2x8.24 =80.8m

d3 = VT 19.6x5.74 = 112.5m

OSD = d1 + d2 + d3 = د سبقت دديد فاصله =22.4 + 80.8 + 112.5 = 215.7m

96km/hدوهم مثال:- د سبقت دديد محفوظه فاصله پيداكړي په هغه صورت كي چه د ډيJJزاين سJJرعت وي او نور مناسب ارقام يي فرض ونيسي؟

د سبقت دديد فاصله .OSD = d1 + d2د يو طرفه سرك د پاره t = 2sec حل :- فرض كړي چه سړك يو طرفه دي .

Vb = V-16 = 80km/h a = 2.5km/h/sec

d1 = 0.28Vb.t = 0,28 x80 x2 = 44.8m = 45m d2 = 0.28VbT + 2S

S = )0.2Vb + 6( = 0.2x80 + 6 = 22m

T = 14.4S/a = 14.4x22/2.5 = 11.3

d 2 = 0.28x80x11.3 + 2x22 = 297m Page 30

O.S.D = d1 +d2 + = 45m + 297m = 342m

)تمرين سوالونه( كالJJه20اول سوال:- د پيش بيني فكتور په يو سرك كي چه سطح يي قيرريزي ده او د ډيزاين عمJJر يي

4x0ښودل شويدي په هغه صورت كي د ترافيكو حجم پيداكړي چه د وروسJJتني ترافيكJJو حجم v/dayاو سJJره يي وضJJع 10 يوضريب د ترافيكو د حجم دي او مساوي پJJه x وي چه 4x2 v/dayاوسني ترافيك

كوو؟

220دوهم سوال:- يو كانگريټي سرك چه څو كاله موټر ورباندي جريJJان لJJري ورځJJني اوسJJط د ترافيكJJو v/dayنيJJه ورځJي چJذب شJړك جJه سJك د همدغJه ترافيJو او د هغJدي كه يو بل سړك وروسته جوړش

او%65 وي ، او طبعي رشJJد د ترافيكJJو v/year 108000اوسط د ترافيكو يي پJJه كJJال كي د رشJJدچنJJده د طبعي رشJJد د ترافيكJJو وي او توسJJعه د ترافيكJJو عبJJارت وي 0.6توليJJد شJJوي ترافيJJك

كالو څخه وروسته پيداكړي؟15 او توليد شوي ترافيكو څخه تعداد دنقليه وسايطو په ورځ كي دمجموعي

شاهراه چJJه ښJJارته نJJژدي جJJوړيږي چJJه پJJه هغJJه كي حاضJJر او سJJط د روزانJJه ترافيكJJودريم سوال:- يو 144000 v/yearه16دډيزاين كال يي وي ، اوJJو پJJعه د ترافيكJJوي وي ،توسJJكاله په نظركي نيول ش

پيداكړي؟% كالو وروسته په 16 دي ،توسعه د ترافيكو د v/day 126 كاله كي 16

وي او د1.04 جJJوړيږي د پيش بيJJني فكتJJور يي چه په داخJJل د ښJJار كيڅلورم مثال:- يو اسفلټ سرك v/day ورځي په نظركي نيول شوي وي تعداد د نقليJJه وسJJايطو پJJه 6570ډيزاين وخت د سرك د پاره

149650 ورځو په هغه صورت كي پيداكړي چJJه تعJJداد د وسJJايطو پJJه لمJJړي كJJال كي 6570وروسته له v /yearsوي ؟

پنځم سوال:- كه د يو قير سرك كيمبر د متقاطع مستقيم خطونو په شكل وي د كرون ارتفاع يي په هغه درجيJ= 1.3oӨ 2 او 1.3oӨ= 1صورت كي پيداكړي چه عرضاني ميالن دواړو خواته د افقي سطح سره

په نظركي نيول شوي وي د شكل سره يي اوضح كړي؟7mزاويه جوړه كړي او همدارنگه د سرك سور

SlopeچJJه شپږم سوال:- په كانگريټي سرك كي = وي او د هغي كيمJJبر د مسJJتقيم خطونJJو پJJه1:50 او همدارنگه پJJه شJكل كي7mيي په هغه صورت كي پيداكړي چه د سرك سور كرون ارتفاع شكل وي د

يي واضح كړي؟

افقي فاصله تر مطلوب نقطي پوري پJJه هغJJه صJJورتxاوم سوال:- يو سرك چه پارابوليك كيمبر لري د X او 7cm پJJه مطلJJوب نقطي كي ارتفJJاع 9m وي او د سرك عرض1:5ي كي پيداكړي چه سلوپ ي =

4.5mواضح كړي؟ وي او همدارنگه په شكل كي يي

او7.5mاتم سوال:- يو كانګريټي سJرك چJJه كيمJJبر يي د پارابوليJك پJJه شJكل جJوړيږي د سJرك عJرض Slope = 1:60 3.75m =X وي د كرون ارتفاع يي پيداكړي؟

Page 31

0.875m ارتفاع د مركزڅخه پJJه افقي فاصJJله د yنهم سوال:- يو خامه سرك چه پارابوليك كيمبر لري د

وي ؟1:70 وي او سلوپ يي دواړو خواو ته 7mپه هغه صورت كي پيداكړي چه د سرك سور

1:50 ده او د كيمبر سJJلوپ يي 0.07mلسم سوال:- يو جغل اندازي شوي سرك چه د كرون ارتفاع يي كړي په هغه صورت كي چه د سرك كيمبر پارابوليك وي ؟وي د سرك سورپيدا

يولسم سوال:- يو اسفلټ سرك چه كيمبر يي په مختلط شكل جوړشوي وي چه د مركز څخJJه پارابوليJJك واقJJع وي د سJJرك1.75m او د شولډرونو مستقيم قسمت په افقي فاصله 1.75mسمت افقي فاصله ق

1:70 او د پارابوليك قسJJمت 1:50 په نظركي نيول شويدي د مستقيم قسمت د كيمبر ميالن 7mسور وي د كرون ارتفاع د پارابوليك او د مستقيم قسمتونو پيداكړي؟

دولسم سوال :- يو كانگريټي سرك چه كيمبر يي په مختلط شكل جوړشويدي او پارابو ليك قسJJمت ي د فاصله واقع دي او د سرك2m او مستقيم قسمت يي د شولډر څخه په 2mمركز څخه په افقي فاصله

افقي فاصله په پارابوليك قسمت كي چJJهX دي د 1:70 او د پارابوليك قسمت د پاره سلوپ 8mسلوپ افقي فاصله په مستقيم كيمبر كي چهX كي واقع دي د كرون ارتفاع يي پيداكړي او 1.5mد مركز څخه

فاصله كي واقع دي پيدا كړي او په شكل كي وښياست؟1.75mد شولډر څخه په

lag دي 3sec ييReaction time دي او 80m/secديارلسم سوال:- يو سرك چه د موټر سرعت ييdistanceيي پيداكړي؟

وي Reaction time = 2.75sec دي او 70km/hڅوارلسم سوال:- يو سرك كي چه د موټر سرعت lag distanceيي پيداكړي؟

20m/secپنڅلسم سوال:- په يوه همواره سطح د سرك كي د بريك فاصله پيداكړي چه د موټر سJJرعت وي ؟0.4وي او د اصطحكاك ضريب

شپاړسم سوال:- په يو سرك بانJJدي د بريJJك فاصJJله پJJه هغJJه صJJورت كي پيJJداكړي چJJه د مJJوټر سJJرعت40km/h وي ؟0.38 وي او د اصطحكاك ضريب

lagاولسم سوال:- د يو موټر د توقف فاصله په يو قير سJJرك كي پJJه داسJJي حJJال كي پيJJداكړي چJJه پJJه distance 20 كي سرعتm/sec او Reaction time = 3secرعتJJوي او د بريك په فاصله كي س 10m/sec وي؟0.36 او د اصطحكاك ضريب

lag distanceاتلسم سوال:- په يو كانگريټي سرك كي د توقف فاصله پداسي حال كي پيداكړي چه په وي20km/h وي او د بريك په فاصله كي سرعت Reaction time = 3sec او 40km/hكي سرعت

وي؟0.38او د اصطحكاك ضريب

(Center fugal forceد مركز څخه د فرار قوه ) كله چه موټر د سرك په امتداد كي د افقي گواليي څخه تJJيريږي د مركJJز څخJJه د فJJرار قJJوه پJJه نومJJوړي واسطي تاثير كوي او واسطه د گواليي د مركز څخه خارج ته وباسJJي ، پJJدي وخت كي نومJJوړي واسJJطه

د ا مقJJدار د النJJديخپل تعادل د السه وركوي او د خپل اصلي مسير )سرك( څخه خJJارجيږي چJJه د قJJوي فورمول پواسطه محاسبه كيږي:

P = Wv2/gRP( د مركز د فرارقوه په كيلو گرام -kg)w( د ورسطي وزن په كيلو گرام -kg)R( دافقي گواليي شعاع په متر -m)

Page 32

v( د واسطي سرعت په متر في ثانيه -m/sec2)g( د ځمكي تعجيل په مترفي ثاني مربع -m/sec2 )

P/w ته د فرار نسبت يا Center fugal ratioارجيJJطه د خJJويل كيږي ، د مركز څخه د فرار قوه واس Pxhعربي )ټير( وخواته چپه كوي هغه مومنټ چه د واسJطي د چپJJه كيJJدو سJبب گJJرځي عبJJارت دي لJه

پواسطه خنثي كيږي.wxb/2څخه چه د مقاوم مومنټ h دسرك د سطح څخه د جاذبي د قوي ارتفاع -(Center of gravity about road surface)ده نو

ويلي شو چي د واسطي د تعادل شرط په يوه گواليي كي عبارت دي له:Ph = w.b/2 P/w = b/2h

P/w = b2h = V2/gR

نوويلي شو چه كله چه واسطه دگواليي په مسير كي په حركت كي وي ددوه قوو الندي واقع كيږي يوه د مركزڅخه د فرارقوه اوبل د واسطي وزن دي ، كه چيري د مركزڅخJJه د فJJرار قJJوه پJJه افقي ډول عمJJل وكړي او د حد څخه زياته شي واسطه دگواليي څخه خارجيږي نو ددي مشJJكل د بيالنس د پJJاره د گJJواليي

خارجي برخه نسبت داخل طرف ته لوړه جوړه شي كه چيري د مركز څخه د فرارقوه لويه د سرك د سطح سره د ټاير د اصJJطحكاك څخJJه وي پJJدي صJJورت

كي هم د چپه كيدو

سبب گرځي ددي دواړو قوو د تعادل شرايط عبارت دي له :FA + FB w = RA + RB = داصطحكاك قوه

P = Fw = F)RA + RB( داصطحكاك ضريب دي يعني = FRAاو RB عبارت دي د AاوBپه نقطه كي د عكس العمل څخه چه د غه مجموعه د واسطي د وزن سره

مساوي ديCenterنوددي دپاره چه واسطه په مطمين ډول د افقي گواليي څخه تيره شي نو د فرارنسJJبت fugal

ratio P/w لږ د b/2h او يا F څخه P/w < F يا P/w < b/2h خوكه چيري b/2hڅخه وي واسطه د ( وكړي .Skid څخه وي واسطه به لغزش )b/2h >Fگواليي خارج خواته چپه كيږي كه چيري

Page 33

Super elevationسوپر ايلويشن

ددي د پاره چه د مركز څخه د فرار قوه او د اصطحكاك قوه چه د سJJرك د سJJطحي څخJJه د واسJJطي د انحراف سبب گرځي له منځه الړه شي نو په افقي گوال يي كي د سرك خارجي قسJJمت نسJJبت و داخJJل ته لوړ جوړشي يعني سJرك پJJه عرضJJي ميJJل سJره جJJوړ شJي چJJه داد سJوپر ايلويشJJن پJه نJJوم يJJاديږي

e = NL/ML = tagӨe = tag Ө = Sin Ө /Cos Ө = NL/MN = E/B

وي . د واسJJطي د1/10 او پJJه غJJرني سJJيمه كي 1/15معمJJوال سوپرايلويشJJن پJJه همJJواره سJJطح كي

سوپرايلويشن ارتفاع مستقيما متناسبه ده د سرعت د ډيزاين سJJره او معكوسJJا متناسJJبه ده د گJJواليي دE = 0.0007V2Dشعاع سره ، سوپر ايلويشن د الندي معادلي پواسطه پيداكيږي:

V سرعت په = mil /hr D ، د گواليي زاويه = Eسوپرايلويشن په انچ سره = .

Analysis of super elevationتحليل دسوپر ايلويشن هغه واسطي چه د سوپرايلويشن په افقي گواليي كي ليدل كيږي الندي قوي د گواليي څخJJه د تيريJJدو پJJه

وخت كي وارديږي. د مركز څخه د فرارقوه چه په افقي طرف د واسطي د پاسJه عمJل كJوي او هغJه د خپJل مسJير1-

څخه خارجوي.- دواسطي وزن چه عمودا عمل كوي.2

Page 34

- د اصطحكاك عرضي قوه چه د سرك او ټاير ترمنځ موجوده وي او دگواليي د مركJJز وخواتJJه عمJJل3 = FA قوي په ترتيب سره په داخلي او خارجي ټايرونو كي د اصطحكاك قوي دي ، FBاو FAكوي د

FRA او FB = FRB:چه د افقي قوو الجبري مجموعه د تعادل په حالت كي ليكلي شو

∑Fx = 0

PcosӨ = wsinӨ +FA + FB P cosӨ =w sinӨ + F)RA + RB(

P cosӨ = w sinӨ + F )wcosӨ + PsinӨ( PcosӨ = wsinӨ + F.wcosӨ + F.PsinӨ

P cosӨ - F.PsinӨ = wsinӨ + F.wcosӨ P)cosӨ - F.sinӨ( = wsinӨ + F.wcosӨ / ÷ wcosӨ

P/w )1- F. tagӨ( = wsinӨ/wcosӨ + F.wcosӨ/wcosӨ P/w )1 – f.tagӨ( = tagӨ + F P/w = tagӨ + F/1 – F.tag

1/15 قيمت تقريبJJا tagӨ دي او د 0.15په هغه صورت كي چه د اصطحكاك عرضي ضريب مساوي په قيمت مساوي دي په :F.tagӨدي نو د

0.15 x 1/15 = 0.01 1 – F.tagӨ = 0.99

پس دا قيمت تقريبا يو دي نو ليكلي شو چه :

P/w = tagӨ + f = e + f P/w = V2 / gR = e + f , P = WV2/gR

V2/gR = e + f F 0.15= د عرضي اصطحكاك ضريب ديV د واسطي سرعت په متر =(m)g د ځمكي تعجيل = (9.8m/sce2)R د افقي گواليي شعاع په متر =(m)

Page 35

تبديل كړو نو ليكلي شو چه :km/hكه چيري د واسطي سرعت په

e + f = )0.278V(2/9.81R = V2/127R e + f = V2 /127R

دي km/h سرعت په Vپه پورته فورمول كي R د افقي گواليي شعاع په m ده

په هغه صورت كي چه اصطحكاك مساوي په صفر وي نو ليكلي شو چه : F = 0

e = V2 /127R

كه چيري ساحوي شرايط ناممكن وي چه سوپرايلويشن جوړشي نو په هغه صورت كي د سوپرايلويشJJنeقيمت مسJJاوي پJJه صJJفر نيسJJو او د واسJطي سJJرعت پJJه افقي گJJواليي كي نظJJر = محاسJJبه او 0

كنټروليږي.e = 0

f = V2/127R or V = 127.F.R

)75كه چيري مختلف ترافيك په نظركي ونيسو نو د سوپرايلويشJJن د ډيJJزاين سJJرعت پJJه J%m/sec—km/h) .يږيJJJرف نظركJJJه هم صJJJريب څخJJJطحكاك د ضJJJيږي او د اصJJJبه كJJJمحاس e =

)0.75V(2/127R = V2/225R e>e څخه كم وي نو پJJه همJJدي قيمت سوپرايلويشJJن جJJوړو او كJJه چJJيري 0.07 قيمت د eكه چيري د

max :څخه شي په هغه صورت كي د اصطحكاك ضريب د الندي معادلي څخه په الس راځي F = V2 / 127R – 0.07

څخJJه كم پJJه الس راشJJي نJJو د مربوطJJه سJJرعت د(0.15) قيمت د پورتني معادلي څخه د Fكه چيري د وي نو د ډيزاين د سرت قيمت د النJJدي محاسJJبيF>0.15پاره داسوپرايلويشن مناسب دي ، كه چيري

د مخي كيږي:fmax = 0.15 , emax = 0.07 , e + f = V 2/127R = 0.07 + 0.15 =

0.22V2 = 127Rx0.22

V = 27.94R سره دي په انگليسي سيستم كيkm/h د سرعت ډيزاين په V د گواليي شعاع او Rپه پورته معادله كي

سوپرايلويشن دارنگه محاسبه كولي شو:e + f = 0.067V2/R = V2/15R

e = 0.067V2/R – f دي.f = 0.16 قيمت fپه پورته معادله كي د

e سوپرايلويشن په =ft/ftV سرعت =mil /hrR د گواليي شعاع په = ftf .د سرك د سطحي او ټاير تر منځ د اصطحكاك ضريب =

دي په داسي حال كي80km/h عرض لري او د ډيزاين سرعت يي 7.5m يو دوه لينه سرك چه مثال:- ده د سوپرايلويشJن نسJبت480mچه د سرك پر مخ مختلف ترافيJك چلنJد وكJړي چJه د گJواليي شJعاع

محاسبه كړي او هم محاسبه كړي چه د گواليي خارجي قسمت د سرك د مركزڅخه په كومه اندازه لوړهجوړشي؟

په نظركي نيول كيږي.%75حل:- ددوه مختلفو ترافيكو د شرايطو د پاره د ډيزاين سرعت e = V2/225R = )80(2/225)480( = 0.059

قيمت مناسب دي .e =0.059 د پاره e څخه كم دي نو د 0.07داچه سوپرايلويشن د Page 36

B = 7.5m دسړك عرض B/2 x e = 7.5/2 ) 0.059( = 0.22

سره ده .0.22دگواليي د خارجي قسمت ارتفاع نظر ومركزته مساوي په

او د50km/h ده پداسJJي حJJال كي چي د ډيJJزاين سJJرعت 100m د يوي افقي گJJواليي شJJعاع مثال:- وي محاسبه كړي چه:0.15 اصطحكاك عرضي ضريب

aد سوپرايلويشن قيمت د اصطحكاك د ضريب په نظر كي نيولو سره محاسبه كړي؟ – bومJكه چيري د ساحوي شرايطو په نظركي نيولو سره د سوپرايلويشن ساختمان ممكن نه وي نو په ك -

سرعت سره وسايط د گواليي څخه تير شي؟c ار – دسوپرايلويشن د تعادل حالت محاسبه كړي په داسي حال كي چي د ټايرونو داخلي او خارجيJJفش

يو د پل سره مساوي وي ؟d 4 – كه چيري د سرك عرضmومرهJه څJJمت تJJرو داخلي قسJJوي د سرك د خارجي قسمت ارتفاع نظ

دي؟

:- دسوپرايلويشن د معادلي څخه لروچه: aحل:- e + f = V2/127R = )50(2/127)100( = 0.197

e = 0.197 – f e = 0.197 – 0. 15 = 0.047

( دى. 1:21.2 يا )1/21.2پس د سوپرايلويشن نسبت b په هغه صورت كي چي . Super elevation ضرور نه وي e=0 .

e + f = V2 / 127 R f = )50(2/ 127)100( = 0.197

f= 0.197> fmax = 0.15 f= V2/127 R

V= = 43.64 km/hr≈44 km/hrSuper وي نJJو پJJه ګواليJJانو كي 44km/hr سJJرعت designنو ويالى شو چي كJJه چJJيري د elevation

.ضرورنه نه دىc كه چيري دټايرو داخلي او خارجي فشار سره مساوي و ي . f=0

e= V2/127R = )50(2/ )127( )100(= 0.197 e= 0.197 ( سره دى . 1:5.1 يا )1/5.1نو دسوپر ايلوېشن نسبت

d داچي د سوپرايلېوېشن قېمت په . a جز كي پيداشوى دى e=0.047 دى نو 1:21.2 يعني E= e.B=0.047x 4 = 19cm

Super د مث���ال: elevationداكړ پداسيJJJعاع ۍ پيJJJواليي شJJJال كي چي دګJJJ500 حmرعتJJJاو س

100km/hr وي؟ حل:- د مختلفو ترافيكو د پاره لرو چه :

e = V2/225R e = )100(2/225)500( = 0,089

څخه زيات محاسبه شJوى دى نJو بايJJد e= 0.07داچه دسوپرايلويشن قيمت نسبت اعظمي قېمت ته ( چك اوf په اندازه تهيه شي. نو پدې حالت كي بايد داصطكاك ضريب ) 0.07حقيقي سوپرايلوېشن

كنټرول كړو. f= V2/127 R – 0.07

f= )100(2/127)500( – 0.07 = 0.157-0.07=0.087 f= 0.087< f max =0.15

شي. Design دپاره بايد سرك e= 0.07 څخه دى نو د f< f maxدا چي

Super وي نJJو 200m او د ګواليي شعاع 80km/hr سرعت Design: كه چيري ديو سرك د مثال elevation؟ ۍ محاسبه كړ

Page 37

په نظركي ونيسو نو لرو چه :%75حل :- كه دډيزاين سرعت e = V2 /225R

e = V2/225R= )80(2/225)200( = 0.142 > emax = 0.07 f = V2/127R – 0.07

f = 0.18 > fmax = 0.15 دا چه د گواليي شعاع زياتوالي نشو نو سرعت بايد كم كړو.

e + f = V2/127R 0.07 + 0.15 = V2/127)200(

V = 74.75km/hr ≈ 75km/h څخه زيات نشي.75km/hپس دنوموړي گواليي مجاز سرعت د

High way Curve (Horizontal Curve) افقي گواليي

افقي گJJواليي عبJJارت لJJه هغJJه گJJواليي څJJه ده چJJه د افقي مسJJير څخJJه يي جهت تفJJير خJJوړولي وي اوددوومستقيمو خطونو ترمنځ جوړيږي.

او د گواليي مختلفي انواع په الندي ډول دي:1- Single circular curve .ساده دايروي گواليي2- Double circular curve .ډبل دايروي گواليي3- Compound circular curve.مركبي دايروي گواليي

Lay out simple circular curve by deflection angle method .

))د نقاطو د نامگذاري تعريفات(( (B.c )Beginning of Curve دگواليي د شروع نقطه(p.c ) point of curve (T )Tangentg/Back tangent/forward tantant.

Page 38

د سرك مخكيني او وروستني مسير (E.c )End of curve دگواليي اخري نقطه (P,T )point of tangency دمماس نقطه (L.c )Length of curve د گواليي د قوس طول (L.c )Long chord د نقطو ترمنځ مستقيم خط P.T او p.c د (PI )Point of Intersection د تقاطع نقطه (P.c.c )Point of compound curve د مركبي گواليي نقطه R1/R2 Radios of crve د گواليي شعاع I , ∆1, Ө = Deflection angle .د انحراف زاويي Ix/∆1/∆2 = Interior angle نقطه O1 داخلي زاويه ( د Lx )Deflection angle( .په جدول كي د انحراف زاويي (D.M.S )Degree ,Minut, second درجه ،دقيقه اوثانيه (P.R.C )Point of reversed curve دگواليي د شا نقطه1 -Single circular curveروي :- ساده دايروي گوالييJه دايJساده دايروي گواليي عبارت له هغ

قوس څخه ده چه دوه افقي مختلف الجهته مسيرونه يو د بل سره وصل كوي د مثال په ډول :

:- عبارت له هغه گواليي څخه ده چه دوه دايروي( Double circular curveډبل دايروي گواليي )- 2 قوسونه چه مساوي الشعاع او يامختلف الشJJعاع وي او ددواړو طرفونJJود مركزونJJو خJJط يي د سJJرك پJJه

مسير واقع شوي وي .دمثال په ډول:-

Page 39

3 -Compound circular curve هJJمركبي دايروي گواليي( : مركبي دايروي گوالياني عبارت له هغ( گواليانو څخه دي چه د څو ساده گواليانو څخه تشكيل شوي وي او يو مشترك تانجنټ ولJري . د مثJال پJJه

ډول :

د گواليي په ډيزاين كي د الندي رابطو څخه استفاده كولي شو. Lc/I =2πR/3600

Lc = 2πR)I(/3600 ……. 1I1/D1 = 3600/2πR

I1 =360)D1(/2πR ……. 2

Page 40

T = R . tag I/2 ……….. 3Or R = T/tagI/2

دافقي گواليي د شعاع او سرعت په مابين كي درابطي )جدول(

Radioues

of curve in

)m( په متر دگواليي شعاع

Design speed

  تپJJJJJJJJJه زاري

ساحي   هموادي

ساحي inاصغري اوسط اصغري اوسط km/h

    370 500 100     244 335 80    152 244 64 91 122 91 152 48

61 91 61 115 4046 61 46 91 3230 46 30 61 24

R څخه كمJJه وه پJJه هغJJه صJJورت كي 300اويا په لنډ ډول كه چيري د انحراف زاويه د = 200MهJJاو ك فرض كوو.R = 280M زياته وه نو300چيري تر

پس زاويه راڅر خول كJJيږي او نقJJاط تثJJبيت كJJيږي. كلJJه چJJه د اصJJطهكاك20mچه پدي شكل سره هر د الندي فورمول په ذريعه هم محاسبهR قيمت ولرو په هغه صور ت كي Super elevationقيمت او د كولي شو.

Rmin = V2 /127)emax + f( R = Radius.شعاع په متر ده

V = Velosity سرعت په km/h،دي e = Super elevation دي چه د (S.E) اعظمي قيمت (emax)په هندوستان او ځني نورو ملكونو كي

emax يا 7% = emax دي او په انگلستان ، شمالي امريكJJا ، جنJJوبي امريكJJا او كانJJاډا كي 0.07 = دي.0.06

Fmax = 0.15 چهf د frictionمطلب دي او داقيمتونه د جدول څخه اخلو. څخه وي دV = 80km/h دايو ثابت قيمت دي په پورته فورمول كي. نو پلهذا په هغه صورت كي چه 127=

گواليي شعاع په الندي شكل محاسبه كيږي:R = V2 /127)e + f( = )80(2/127)0.07 + 0.15( = 230m

Vپه امريكايي سيستم كي كله چه سرعت = mil/hديJJه النJJوي نو په هغه صورت كي شعاع په فټ پ شكل محاسبه كوالي شومثال:

Page 41

V = 60mil/hRmin = V2 /15)emax + f ( = 602/15)0.07 + 0.15( = 1090.9ft = 332.6m

مخكي ددي چه د گواليي ډيزاين شروع كړو يوسJJاده گJJواليي پJJه سJJاده شJJكل داسJJي هم تعينJJولي شJJو ، شكل دي.Emperecal خوالبته دايو تجربوي يا

Example : Design of single circular curve.

د شكل يوه نمونهTraverseد

0 + 000 ê 40Az = 2820 22êBrg = N 770 37 20(R1, R2 )Edge point of culvert abutment.

د تثبيت په خاطر كوو.station 000 + 0داكار د

Page 42

Calculation of Pc & PT T/R = tag )I/2( T = R.tag )I/2(

T = 200 x tag )270 57 10(/2 = 49.778m Lc/I = 2πR/2600 , Lc = 2πR )I(/3600

Lc = 2 x 200 x π x 270 57 10 / 3600 = 97,6m

Pc = 102 – 49,778 Pc = 0 + 052,222

PT = 52,222 + 97,6 PT = 149,8m

Station Chord Ix)Int gngle( Lx)Deflection,ang( D.M.sP.c

0+052,222

D1= 7,778 2,228,232,865 1,114,116,433 10 6 50

0+060

D2 = 20 5,729,577,950 3,979 30 58 440+080

D3 = 20 5,729,577,950 6,844 60 50 370+100

D4 = 20 5,729,577,950 9,708,481 90 42 300+120

Page 43

D5 = 20 5,729,577,950 12,572,723 120 34 210+140

D6 = 9,8 2,807,493,200 13,976,388,890 130 58 35P.T 0+149,8 ∑Ix = 26 57 10 checking Ix/2

Ok Ok checking

( Hill roads)غرني سركونه يا پوري وي غرنيزي منطقي ورته ويل كJJيږي%60 څخه تر%25عموميات :- هغه ځمكي چه د هغي ميل د

څخه زيات ميل ولري په هغه صورت كي ډير لوړوالي او ژوروالي تشكيل كوي. %60كه چيري د څخJJه وي او پJه هغJه ځJاي كي سJركونه جوړشJي نJو هغJه د%25په هغه ساحو كي چه ميل يي زيات د

غرني يا كوهستاني سركونو په نوم ياديږي.

دځمكي ډول عرضاني ميل په فيصد 1 -Plain 9. 9څخه تر 0 يا همواره د2 -Hill9. 24 څخه تر 10 يا غونډي ډوله د 3 -Mountain heavy 60څخه تر25 د څخه زيات .60( د Steep- زياتي ژوري لرونكي غرنيزي سيمي )4

خط اندازي او د سركونو ساختمان په غرنJيزو منطقJو كي او د هغJوي سJاتنه او څارنJJه د زيJJاتو مشJكالتو لرونكي دي، په غرنيزو منطقو كي سركونه پJJه زيJJات لگښJJت او مصJJرف سJJره جJJوړيږي او همدارنگJJه د Page 44

زيات خطر او د ټكر د پيښو سره مخامخ كيږي . گواليي جوړول په بعضو برخوكي زيJJات مشJJكل لJJري او

يJJا لښJJتي ده او همدارنگJJه پJJه بJJاراني موسJJم كيDrainageپه غرنيو سJJركونو كي اساسJJي موضJJوع د خوځيدنه او ښويدنه د ترافيكو د بندش سJJبب گJJرځي ددي مشJJكالتو پJJه نظJJر كي نيولJJو سJJره بيJJا هم پJJه

غرنيزو منطقو كي د ضرورت له مخي سركونه جوړيږي .

Alignment of hill roadدغرنيو سركونو مسير ټولي هغه نقطي چه په مسير او سروي پوري مربوط دي پJJه تJJيرو درسJونو كي ووئيJJل شJول ، د غرنيJJو سركونو د پاره هم صدق كوي او د هغي څخه عالوه يو څو نوري نقطي د مسير او غرنيو سJJركونو دپJJاره

بايد په نظر كي ونيول شي: - د امكان په صورت كي يو غرني سرك په بشپړه توگه كندن كاري كي واقع شي ځكه چه پر كJJاري1

كي زيات لغزش او خوځښت موجودوي. - كله چه د يو غرني سرك د جوړولو پJJه وخت كي د ډيJJري زيJJاتي كنJJدنكاري سJJره مخJJامخ شJJو پJJه2

كي كندنكاري ناممكن او غير اقصادي تماميږي نو د هغي پر ځاي بايد تونلونه جوړشي.داسي حال - په غرنيو سركونو كي د ترافيكو د خونJJديتوب د پJJاره د سJJرك خJJارج طJJرف تJJه محJJافظوي ديJJوال3

څخJJه تر45cm پJJوري او عJJرض يي د90cm څخJJه تر 75cmجوړيږي چه د نوموړي ديوال ارتفاع د 60cm پوري وي چه دغه ديوالونه د محافظوي ديوالونو يا Protection wall.په نوم ياديږي

- سرك بايد د غونډي په هغه خوا كي جوړشي چه مJJواديي سJJالم بي عيب او مسJJتحكم يعJJني قJJوي4 په ويلي كيدو كي سرك ته گټور او اقتصادي تماميږي.وي.

Surface- د 5 drainageاتJه ډول ترتيبJيا د جاري اوبو د زيم ايستلو په خاطر د غره د پاسه په ښ ونيول شي.

- كه چيري امكان ولري د سرك مسير بايد داسي وي چه سرك په بشپړه توگه كنJدنكاري وي يعJني6 داسي نه وي چه نيمه كندن كاري او نيمه پركاري شي ځكه چه د پركاري برخه امكان لري كښيني يJJا

نشست وكړي. - دسرك مسير بايد عموما داسي جوړشي چه د ژمي په موسم كي مخ د لمر وخواته وي چه دغJJه7

كار د واوري په ويلي كيدو كي سرك ته گټور او اقتصادي تماميږي .- سرك بايد د غره په هغه برخه كي جوړشي چه د باد د جهت مخالف وي .8 - هغه ډبري چه زيات وخت په اوبو او يا د سرك په تهداب كي كارول شوي وي بايد استفاده ورڅخه9

ونشي.- د گواليي شعاع حداقل بايد دومره وي چه يو اوږد موټر په اساني سره راتاو شي.10 - د سرك په ټولو نقطو كي چه د ليدلو د كوچني خط فاصله په اندازه د مصJJئو نJJه فاصJJله د ليJJدلو11

(Stopping Sight distance. وي ) - دسرك عرض اكثرا په بعضي ځايو كي سورور وي د موټرانو او عراده جJJاتو د پJJارك يJJا ودريJJدو د12

سهولت په خاطر.- سرك بايد په داسي ځاي كي جوړشي چه لږتعداد پلونه ولري.13

په غرنيو سركونو كي د گواليي ډولونه

Salient)محدبه گواليي 1- curve)واكيJJر خJJه بهJJپي پJJعبارت د افقي گواليي څخه ده چه د محدبي ت ConvexهJJه خواتJJرك دننJJه د سJJكي وي او په دي ډول گواليانوكي عرضاني ميل د سرك د بهر د خوا څخ

وركول كيږي.Re)- مقعرگواليي 2 entrant curve)لJJډي د داخJJدبي غونJJه د محJJه ده چJJعبارت د هغه گواليي څخ

خواڅخه د مقعري غونډي بهر خواته وي ، په دي ډول گواليانو كي عرضاني ميل د گواليي خارج خواتهوركول كيږي.

دغه گواليي معموال په درو كي وجودلري. پورته موضوع په الندي شكل كي ښودل شويده .

Page 45

پورته شكل دمحدبواومقعروگواليانو دي .

Corner- كارنرگواليي )3 bend ( :- عبارت د هغه گواليي څخJJه دي چJJه د سJرك جهت پكښJJي تقريبJJا درجي تغير كړي وي.1800

(Survey of hill road)دغرني سرك د مسير سروي دهموارو ځمكو په شان د كوهستاني طبقو د نقشو مطالعات هم ضJJروري گڼJJل كJJيږي. توپJJو گJJرافي نقشي ،جيولوژيكي نقشي او د امكان په صJJورت كي بايJJد هJJوايي نقشJJي هم تهيJJه شJJي . پJJه هJJوايي نقشو كي عمومي مسير عالمه گذاري كيږي او وروسته ترعالمJJه گJJذاري د عمJJومي مسJJيرپه نقشJJه كي مقدماتي معلومات او جزيJJات د سJرك او مسJير طJرح ريJزي كJيږي . او وروسJته تJJر ختميJدو د

اخري نتيجه د مقدماتي سروي پر مخ د ځمكي پالن كيږي او پJJر مخهوايي سروي او مقدماتي سروي د كاغذ يي رسموو.

رسمول د جزياتو او مقطعو پر مخ د كاغذكاراسانه كوي او د وروستي سروي د پاره سهولت پيداكوي اخيري انجام شوي سروي پJJه سJاحه كي پJJر مخ د طرحJJه شJوي مسJJير تطJJبيق كJJيږي او طJوالني او

عرضاني مقطع رسم كيږي.Centerمركزي خط د سرك يا lineدو دJJر ختميJJته تJJد نښانو پواسطه عالمه گذاري كيږي او وروس

اخري سروي او عالمه گذاري ټول راپورونJJه د سJJاحي رسJJم شJJوي نقشJJي او د ډيJJزاين دراپJJور تهيJJهكيږي.

د مالك د خوا د پروژي تر منظوري وروسته د سرك ساختمان شروع كJJيږي پJJه سJJاختمان كي ترټولJJو د لرگي په ميخونو د ځمكي پرمخ نښاني كيږي.Center lineاول مركزي خط يا

Geometries of hill roadsدغرني سركونو هندسي ډيزاين

Page 46

دټول سټنډرډونه ،سوپرايلويشن ،طوالني ميل، د گواليي شعاع او نور چه د همJJوار سJJرك د گJJواليي

پاره مخكي تشريح شويدي په غرني سرك كي قابل د تطJJبيق نJJدي او علت يي د سJJاحي توپJJوگرافيده.

دغرني سرك هندسي اجزاوي په الندي ډول تشريح شويدي: د اداري د خوا په الندي ډول سفارش شويدي:I.R.C يا غرني سرك د سرعت ډيزاين د Hill roadد

كليJJJJJJJJJواليسركونه

ولسJJJJJJJJواليوسركونه

واليJJJJJJJJJتيسركونو

مليسركونه km/hr

25 30 40 50 اصغري

35 40 50 60 اعظمي

د اداري د خواپهI.R.C عرض د Pavementدفارميشن عرض،دشولډرعرض او د دسرك عرض:- ذكرشوي دي .الندي ډول

عرض د كرجJJوي پJJهمتر

عرض د فارميشن پهمتر  

د سJJرك د سJJاحي

عرض دسركونو نوع(m) (m) استثنايي نارمل  

7m 8.80m 18m 24m دوه لينه واليتي سركونه3.75m 6.25m ___ ____ يولينه واليتي سركونه3.75m 4.75m 15m 18m واليتي سركونه3.75m 4.75m 12m 15m ولسوالي سركونه

3m 4m 9m 9m كليوالي سركونه

0.4mپه هغه صورت كي چه سختي ډبري په مسير كي موجودي وي هJJر طJJرف تJJه د عJJرض انJJدازه كميږي او په دوه لينه سرك نظر په پورته جدول اخيستل كيږي. په هغه صورت كي چه سرك يو لينJJه

په اندازه كم په نظر كي نيول كيږي . 0.2mوي په هرطرف كي عرض د

(Camber )كيمبر ( په غرني سركونو كي په الندي جدول كي ښودل شويدي:Camberعرضاني ميل يا )

د كيمبر ميل په فيصد دسرك د سطحي نوع

3__4 خاورينه سطحه يا خاكي سطحه

2.5___3 جغلي فرش سطحه

2.5 قير ريزي سطحه

2 كانكريټي سطحه

څخه زيات وي كيمبر په هموارشكل پJJه نظJJركي1/20په هغه صورت كي چه طوالني ميل د سرك د نيول كيږي.

Sight distanceساحه دليدو Page 47

د اداري د خوا په الندي جدول كي وركړل شوي :IRCمصئونه ساحه د ليدو په مختلفو سركونو كي د

50 40 30 25 20 km/hسرعت په

70 50 35 30 20 (mمصونه ساحه د ليدو په ) مصونه ساحه د ليدو په غرني سركونو كي د الندي فورمول پواسطه محاسبه كيږي:

S.S.D = )Safe Sight Distance( S.S.D = Vt + V2/2gf )m/sec(

S.S.D = 0,278 Vt + V2/254f )km/h( V= Design speed يا د سرعت ډيزاين په km/h

t = Reaction time in sec normal 3sec( ثاني.3 د عكس العمل وخت معموال )f = Friction فرض شويدي.0.4 د اصطحكاك ضريب چه

Overtaking sight distanceفاصله د سبقت )دمخته كيدو فاصله ( يا په غرني سرك كي د سبقت فاصله د الندي فورمول پواسطه محاسبه كيږي.

O.S.D = 0.556 Vb + 2S + 0.278Tvb +0.278VT V = Speed of overtaking vehicle in km/h د موټر د سبقت كولو سرعت

sec t = Overtaking time taken as دسبقت وخت A = acceleration in km/hr/sec تعجيل

Vb = speed of overtakin vehicle = )v-16( km/h S = Vehicle spacing = )0.2Vb + 6( meter

4.72 4.45 يا تعجيل قيمتونه په ترتيب سره A كيلومتر پرساعت سرعت د پاره د 50 او40,30د تعين شويدي.4او د پاره اصغري قيمتونه پا الندي جدول كي سفارش شويدي:Overtaking sight distanceد

50 40 30 km/hسرعت په 210 145 90 O.S.Dدسبقت فاصله په متر

د افقي گواليي د شعاع اصغري قيمت په غرنيو سركونو كي د الندي فورمJJولد افقي گواليي شعاع:- پواسطه محاسبه كيږي:

Rmin = V2/ 127)e + f( = 0.008V2/e + f اصغري شعاع په متر e = Super elevation سوپر ايلويشن f = friction د اصطحكاك ضريب فرض شويدي. 0.15 (اصطحكاك

V = Velocity km/hr سرعت په كيلو متر في ساعتReverse curves 30 يا معكوسي گوالياني پهmاصغري شعاع باندي ډيزاين كيږي او په مستقيم طول

ته هم رسيږي .22.5m باندي وصل كيږي او په بعضي استثنايي حاالتو كي د گواليي شعاع 9mپه اصغري شعاع په غرنيو سركونو كي په الندي جدول كي ښودل شوي:

      (mاصغري شJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJعاع په متر ) دسرك نوع

  د ميJJJJJJJJل اعظمي

ساحه   غرني ساحه

ساحه بيله واوري د واوري ساحه د واوري

ساحه ساحه بيله واوري

33 30 60 50 ملي سJJركونه او

شاهراوي Page 48

15 14 33 30 واليتي سركونه

15 14 23 20 ولسJJJJJJJJJJJوالي

سركونه 15 14 15 14 كليوالي سركونه

(Super elevation )سوپر ايلويشن ښودل شويدي مگر قيمت د سوپر ايلويشJJن%10په غرنيو سركونو كي اعظمي قيمت د سوپر ايلويشن

و كي د الندي معادلي پواسطه پيداكيږي:په غرنيو سركونe = V2/225R = 0.0044V2/R

V سرعت په كيلو متر في ثانيه =km/secR( د گواليي شعاع په متر = m)

(Widening at curve)د گواليي په ساحه كي د سرك پلنوالي په افقي گواليي كي د سرك اضافي عرض په همواره ساحه كي د الندي فورمول پواسطه محاسبه كيږي

=nl2/2R + V/ 9.5 √ R We مگر په غرنيو سيمو كي د سرك اضافي عرض د الندي فورمول پواسطه محاسبه كيږي:

We = 18n/R + 0.1V/ √ R د سرك د لينو تعداد دي .nپه پورته فورمول كي

R د گواليي شعاع دي او V .سرعت دي. 0.5mد سرك د كرجوي په دواړه طرفونو باندي كمترين قيمت د شولډرونو د سركونو د شويدي توصيه

. شويدي ښودل كي جدول الندي په كي سركونو لينه دوه او لينه يو د قيمتونه عرض اضافي څخJJJJJJJه150د

زيات 60__150 30__60 20__30 14__20 (mد گواليي شعاع په )__ 0.6 0.9 1.2 1.5 د يولينه سرك د پاره اضافي عرض په متر څخJJJJJJJه150د

زيات 100__150 60__100 40__60 30__40 د گواليي شعاع په متر__ 0.6 0.9 1.2 1.5 ددوه لينه سرك د پاره اضافي عرض په متر

(Transition curveگواليي )انتقالي د انتقالي گواليي طول د الندي فورمول پواسطه محاسبه كيږي.

Ls = 0.0215V3/CR C = 80 / V + 75 دي . 0.75څخه كم سرعت د پاره اعظمي قيمت 30km/hد

V = Design speed in km/hR(د گواليي شعاع په متر = m)

Ls (د انتقالي گواليي طول په متر = m)/40km د اداري لخJJوا د IRCد گJJواليي اصJJغري طJJول د h ارهJJرعت د پJJ10 سm 50-40 اوkm/h

شويدي. توصيه20mسرعت د پاره

Page 49

%7-6 وي د 3000mميل د هغه غرونو دپاره چه ارتفاع يي طوالني :J (Gradients)طوالني ميل پJJوري%8نيول كيږي او په استثنايي حاالتو كي د غرني سرك طJJوالني ميJJل تJJر فيصده پوري په نظركي

مجاز دي . د افقي گواليي طوالني ميل په غرني سركونو كي د ال ندي فورمول پواسطه محاسبه كيږي .R/R + 30 = طوالني ميل

R( د گواليي شعاع په = m ) څخه . 75m/Rد افقي گواليي په ساحو كي اعظمي طوالني ميل عبارت دي له

(Cut slope) -:ركي دكندن كاري ميلJJه نظJJاوري پJاره د خJJد كندن كاري ميل د غرني سركونو د پ نيولو سره په الندي جدول كي ښودل شويدي.

ميالن ساحي د كاري كندن جانبي د كي سركونو غرني پهد سرك جانبي ميالن )عمودي په افقي( دخاوري نوع

معمولي خاوره 1:1 څخه تر 1/2 1 ماتي شوي ډبري 1:1/2 څخه تر 3/4 1:1/4 څخه تر 7/8 نرمي ډبري او سيل

1/1: 1 2څخه تر 1/16 متوسطي ډبري m 7.5تقريبا عمود )يا تونل وي په هغه صورت كي چه ارتفاع يي

وي ( سختي ډبري

ډيزاين د غرني سركونو چه د غرونو د بغل څخه تيريږي نظرد هندسJي اجJJزاو پJJه سJJتنډرډونو بانJJدي پJJه غرني سركونو كي مشكل اويا بعضي اوقات ناممكن وي .

Valley curves or Hair pin bendگوالياني دره يي Hair pin bend عبارت له لنډو گواليانو څخه دي چه د غرو د بغل څخه تيريږي چه بايد د رلودونكي د

اصغري ميل او فوق العاده استحكام وي. دغه گوالياني عموما په هغه ځايو كي په نظركي نيول كيږي چه د گواليي شعاع د ساحي د تنگيدو په سبب د ستنډرډ اندازي څخه په كمه اندازه جوړيږي يا پدي خاطر چه د گواليي پراخول د كندن كاري قيمت ډير زياتوي نو بنا ددي قسم مشكالتو د جلJJو گJJيري پJJه خJJاطر دغJJه نوع گوالياني په نظركي نيول كيږي چه د سJرك مسJير خJJارجي طJرف تJه وركJJړل شJوي وي او خJارجي

قسمت پركاري او مستحكم كيږي. Hair pin bendرهJJواليي سJJد دايروي گواليي په شكل ډيزاين كيږي چه د هغي دوه انجامه د انتقالي گ

Hair د اداري لخوا د IRCوصل كيږي چه بعضي ستنډرډونه د pin bendيهJJدي ډول توصJJد پاره په الن كيږي .

a له دJJددوه گواليانو په مينځ كي مستقيمه فاص -Hair pin bendغريJJد اصJJي بايJJه پسJJپرل 60mوي

b 20- اصغري سرعت دډيزاينkm/hويc 14- د گواليي داخلي اصغري شعاع بايدm وي d 15- د انتقالي گواليي طول بايدm وي البته اصغري طول د هغي e وي1/40 او اعظمي طوالني ميل 1/200- اصغري طوالني ميل

Page 50

a. 40دm څخه زيات نه وي %5 طول د پاره ميل بايد تر b. اصغري عرض دCarriage way 11.5 په ترتيب سرهm9 اوm د يولينه او دو لينه ملي

7.5mاو ايالتي سركونو د پاره دي . د ولسوالي او كليوالي سركونو اصغري عرض بايJJد د څخه كم نه وي.

c.بهJدو مناسJJداخلي قسمت ددغه قسم گواليانو بايد خالي د ونو او موانعو څخه وي چه د لي فاصله په الس راشي

Passing place ساحه د عبور بعضي كليوالي غرني سركونه درلودونكي د كم عرض وي چه نقليه وسJJايط يJJو د بJJل پJJه خJJوا

Passing تيريدلي نو بنJJا پJJه غJJرني قسJJمتو كي اكJJثرا پJJه هركيلومJJتر كي دوه ځلJJه كي نشي placeرادهJJه عJJړي او بلJJف وكJJپه نظركي ونيول شي ترڅو يو عراده په دغه قسمت كي توق

ورڅخه تيره شي.د تيريدو د ساحي اندازي په الندي ډول دي:

30m دداخلي بغل طول =15mد خارجي بغل طول =

3.75m عرض =

Vertical clearanceارتفاع د تونل په نظركي نيول كيږي ذكرشوي5mپه غرني سركونو كي مجاز كمترينه ارتفاع په تونلونو كي د نقطي يا دCrown كي د Camberارتفاع د سرك د عرض د لوړترين قسمت څخه يعني په

سJJرك د بغJJل د سوپرايلويشJJن څخJJه پJJه نظJJركي نيJJول كJJيږي پJJدي خJJاطر چJJه د زيJJاتباروړونكوعراده جاتو د بنديدو سبپ ونگرځي.

Page 51

په غرني سركونو كي تونل

Constriction of hill road

د غرني سركونو ساختمان كنJJدن كJJاري دهد غرني سركونو په جوړولو كي اساسي او عمده كار د ډبرو قطع كول او

مطلوب عرض د سرك په الس راشي. كه چيري احجار كندن كاري كيږي سالم ،جامدچه او بيله شكستگي وي او درلودونكي د زيات تند ميJل وي نJو پJه دغJه صJورت كي د سJرك تونل په نيمه شكل جوړيږي نود غټو ډبرو ماتول د منفجره موادو پواسطه باندي جوازلري

. ډبري د برمي پواسطه سوري كيږي او وروسته د مواد منفجره څخه ډك كيږي او انفجاروركول كيږي په هغه صورت كي چJJه ډبJJري نJJرمي

وي او قابل د اطمينان نه وي چه هرخوانه ميل د ځمكي زيات وي بيا هم نيمه تونل جايز ندي پدي خاطر چه د لوړوطبقو د رالويدو خطر موجود دي.

په هغه صورت كي چه ساحه د پورته قسمت څخه په يو مناسب ميل او جايزډول قطع شي چJJه مطلJJوبعرض په الس راشي.

كندن كاري د غرني سركونو په نرمه ساحه كي په الندي شكل كي ښودل شويدي:

Page 52

Protective wall for hill roads پاره محافظوي د د غرني سركونو ديوالونه

پدي خاطر چه د غرني سJJركونو پايJJداري او مقJJاومت د اطمينJJان وړوي او د ترافيكJJو د پJJاره مطمين وي كي چJJه ضJJرورت ورتJJه احسJJاس كJJيږيالندي دري قسمه ديوالونه په غرني سركونو كي په هغه قسمت

بايد جوړ شي.( Parapet walls- محافظوي ديوالونه )1

(Retaining walls- استنادي ديوالونه )2(Breast walls- بريست ديوالونه )3

دي او هغJJه بيJJا هJJره يJJوه پJJه خپJJل وار سJJره پJJورهاوس راځو د سرك طبقو ته چه د سرك طبقي څلJJور تشريح او توضيح كوو:

1-Sub grade.2-Sub base.3-Base course.4-Asphalt / wearing course / surfacing.

قسمونو سره كيداي شي .څلورطبقي د سرك دي چه داڅلورمه طبقه په ډيرو

اوCutting تJJه يعJJني اول بايJJد Filling او Cuttingمخكي ددي چJJه د سJJرك طبقي تشJJريح كJJړو راځJJو FillingوارهJJوشي يعني د سرك لوړځايونه :ښكته او :ښكته ځايونه بايد ډك شي ترڅو د سرك ساحه هم

د پاره هم نيول كيږي يعني په بعضيSub grad د Filling او Cuttingشي او ځيني ساحو كي همدغه Sub د filling او cutting وختو كي grade دي دJJدي بانJJه همJJپه طبقه فرض كيږي او وروسته پ Sub

base مواد اچول كيږي چه هري طبقي مواد په Crush plantكي جوړكړل شي رطوبت يي وسنجول California(C.B.R J شJي او د مJوادو ټسJټ د ) bearing ratioاوريJه د خJيږي چJره كJطه سJپواس

فيصدي او د جغل قطر د خپل نورم مطابق جوړشي.1 -Sub gradeد -: Sub grade طبقه دخاويي او جغل څخه جوړيږي چه دپدي طبقه كي د جغل

ده . چJJه دا نظJJرو ډيJJزاين تJJه تعينJJيږي او ددي طبقي ضJJخامت يJJا %45 او د خاوري اندازه %55اندازه Thickness 20 تقريبا دcm 30 څخه تر-cm خامتJJپوري كيداي شي خو په تقريبي ډول ددي طبقي ض

25cmديJJوبت فيصJJه كي د رطJJول%20 پوري وي او پدي طبقJJدازه د فورمJJوبت انJJه درطJJوري وي چJJپ پواسطه محاسبه كيږي چه وروسته به يي محاسبه كړو خو درطوبت انJJدازه پJJه سJJترگوهم معلومJJيږي او بله طريقه يي داده جه كي چيري يو موټي خاوره موږ په الس كي راواخلو او هغه تخته كړو گورو چه كJJه هغه يو كلك غونډاري شو نو موږپوهيږو چه ددي د رطوبت فيصدي پوره ده او كJJه چJJيري هغJJه د خJJاوري موټي ډير خټه شو يعني يو لوندغوندي غونډاري تريي جوړ شو نو پدي پو هيږو چه ددي د رطوبت فيصدي

پواسطه بيا تخته كاري شي ترڅو دغه د رطوبت فيصدي يي Graderزياته ده او دابايد بيا واړول شي د كمه شي او كه چيري دغه د خاوري موټي د خاوروپه شان بيرتJJه ځمكي تJJه وغورځيJJده نJJو پوهJJيږو چJJه د

رطوبت فيصدي يي كمه ده نو دي ته بايد نري اوبه وركړل شي ترڅو د رطوبت فيصدي يي پوره شي .Subاو همدارنگه د grade 5 په طبقه كي بايد دcmاJJڅخه لويه ډبره پاتي نشي ځكه چه داد ډينامكي ي Impacting ضربه يي لوډ يا loadريبJJپواسطه د خپل ځاي څخه بي ځايه كيږي او بالخره د سرك د تخ

Page 53

Subسبب گرځي او د grade په طبقه كي د Center line څخه د Shoulder ه دJJه تر%2 وخواتJJڅخ پوري عرضاني ميالن وركول كيږي چه دا فيصJدي د بJاران د اورښJت پJوري اړه لJري چJه پJه كومJه6%

منطقه كي د باران اورښت زيات وي هلته د عرضي ميالن فيصدي زياته وي او په كومو منطقو كي چJJه د light او HeavyبJJارن انJJدازه كمJJه وي هلتJJه د عرضJJاني ميالن فيصJJدي هم كمJJه وي دغJJه موضJJوع د

rainfall .په جدول پوري اړه لري وركول كيږي چه د باران اوبه په سرك پاتي نشي چه اوبه د سرك د تخريب سبب%3خوداميالن معموال

گرځي البته Shoulder هم د Sub grade د طبقي شامل دي او Sub grade په طبقه كي په Carriage way

Compaction كي د test په شاوخواكي وي او په %95 يا ټپك كاري فيصدي د Shoulderاده روJJيا پي (10 وزن ولJJري بايJJد )12tan په اندازه وي او پدي طبقه باندي هغه رولر يا لنگJJر چJJه %93 يا 92كي د

كيShoulderلس دفعي الړ او راشي ترڅو ددهغه كمپكشن فيصدي پوره كړي او همدارنگه د سرك په Shoulderعرض دارتفاع دوه چنده وي يعني كه چيري سرك د يومتر په اندازه لوړشJJي نJJو دوه مJJتره د

څخه جغل يوي او بلي خواته ځي چه دايو د ذوذنقي شكل غJJوره كJJوي او حجم يي هم دذوذنقي مسJJاحتضرب طول څخه پالس راځي چه الندي شكل ددي دپاره ښه وضاحت كيداي شي:

Subچه پدي شكل سره د gradeو اوJJاو بلكه د ټولو طبقو مواد په مساحت او حجم سره پيداكولي ش كه چيري د موټر حجم معلوم كړو او بيا د جغل ټول حجم د موټر پJJه حجم تقسJJيم كJJړو نJJو مJJوږ تJJه بJJه د موټرو تعداد راكوي او كه ټوله فاصله د موټرو په تعداد پقسيم كړو نو موږ ته د دووموټرانو ترمنځ فاصJJله

راكوي چه اوس ددي يو مثال حل كوو:

څخهAxL وي نو حجم يي عبارت دي له L = 5kmكه چيري طول د سرك Volume = AxL = 1.875m2 x 5000m = 9375m3

ديويټيلي حجم /مجموعي حجم = دموټرانو تعداد =9375m3/3m3 = 3125 ټيلي

د موټرانو تعداد / ټوله فاصله = ددوټيلوترمنځ فاصله =5000m/3125 = 1.6m

Page 54

30cm دي او ضJJخامت يي 6m اوږدوالي لري او د پاسني برخي عJJرض يي 2.5kmمثال:- يو سرك چه دي تاسي د سړك مقطع رسم كړي او هم د مقطع مساحت د سرك د موادو حجم د موټرانو تعJJداداو هم د مقطع مساحت د سرك د موادو حجم دموټرانوتعداد او هم ددووموټرانو ترمنځ فاصله په الس راوړي په

جغل راوړلي شي؟2.5m3هغه صورت كي چه يو موټر

Area = A = a + b/2 x h = 6m + 7.2m/2 x 0.3m = 1.98m2 = مساحت

Volume = V = AxL = 1.98m2 x2500m = 4950m3 = حجم

4950m3/2.5m3 = 1980V = د يوي ټيلي حجم /مجموعي حجم = د موټرانو تعداد2500m/1980 = 1.26m = د موټرانو تعداد / طول = ددووموټرانو ترمنځ فاصله

( د سبA = 1,98m2د پورته محاسبي څخه معلومه شوه چه د نوموړي مقطع لرونكي سرك مساحت ) ( او ددوه ټيلو ترمنځ د موادو فاصله په1980 د ټيلو يا موټرانو تعداد )V = 4950m3گريډ د موادو حجم

1.26m. په الس راغله او كه چيري د سرك د الندي طبقي عرض راكړل شي نو د سرك سJJطح يJJا لJJوړه ضJJلعي د محاسJJبي لJJه

وي نJJو د25cm وي او ضJJخامت يي 8.5mلوري هم پيداكولي شو لكJJه د سJJرك د النJJدي بJJرخي عJJرض پيداكوو. سرك لوړه برخه يعني پاسني ضلع دارنگه

(Sub grade)وJJه د يJJوم چJJر دي كJJپه ياد ولري چه سب گريډ هغه اساسي او بنټيز اليي طبقه يا قش -: سرك د ټوله ساختماني وزن او هم د ډول ډول عراده جاتو وزن او هغه ډيناميكي قوي كوم چJJه د عJJراده

دSub grade د طبقي پواسطه زغمل كيږي .Sub grade جاتو پواسطه په يو سرك باندي وارديږي د سرك په ساختمان كي د طبقاتو اخري طبقه ده د جوړولو د پاره ژيړ رنگه چسپناكه موادو څخه اسJJتفاده

Subوشي او همدغسي مواد انتخJJاب كJJړل شJي ځكJJه چJJه د gradeويJJار او جJو د فشJJواد د ترافيكJJم مواد د ترافيكو پواسطهSub gradeحالتونو ترتاثير الندي او ورسره مستقميي اړيكي لري. كه چيري د

Crownد ترليد شوي فشار او جوي حاالتو په مقاپل كي مقاومت ونلري نJJو د سJJرك ټJJولي طبقي چJJه د Carriage يا (CEP)څخه شروع او تر way Edge pointرهJJطه سJJپوري دي د نوموړي عواملو پواس

متاثره كيږي اود سرك د تخريب سبب

Page 55

Bearingگرځيدالي شي. هغه خJJاوره چJJه د هغي capacity وظرفيت( يي دJJارد زغملJJ5.5 )د فشt/m2

Subڅخه كم وي عموما د gradeبJJيږي . د سJJه كJJتفاده نJJه اسJJابيږي او ورڅخJJد موادو د پاره نه انتخ Bearingگريډ د طبقي په جوړولوكي كJJه چJJيري د پورتJJه معيJJار يعJJني capacity 5.5t/m2رونكيJJل

لرونكي خاوره كارو پدي شرطBearing capacityخاوري د پيداكيدو څخه عاجزشو نو ددي څخه كښته Sub د CompactionچJJه يJJوه زياتJJه انJJدازه كمپكشJJن وركJJړو چJJه زيJJات grade وادوJJد م Bearing

capacity ه دJJه هميشJJادولري چJJه يJJزياتوي پ Sub grade د دJJواد بايJJ4 م%( ه كمJJڅخ CBR ريJJونل ) California bearing ratio( كه چيري د خاوري CBR د )څخه كم شي دغه مواد د %4 Sub gradeد طبقي د پاره نه استعماليږي.

(Sub grade material)د سب گريډمواد Subد gradeني دJJاك وي يعJJد طبقي د پاره چه كوم مواد انتخابوو بايد د عضوي او نباتي موادو څخه پ

عضوي او نباتي موادو كوم ښكاره اثار ونلري لكه تيل،پJJارافين،فوسJJيلونه،نبJJاتي ريښJJي او سJJاقي چJJه دSub grade د طبقي په Compaction كي مانع گرځي او هغه ټاكلي Compaction چه دSub grade

د طبقي د پاره په البراتوار كښي د نړيوال سټنډرډ يا معيار سره سJJم تعين شJوي وي د عضJJوي او نبJJاتيSubمJوادو پJه موجJود يت كي نشJي پJJوره كJولي. د gradeدJواد بايJوي مJاب شJاره انتخJد طبقي د پ

%5 ترالبراتواري معايناتو او كتJJني وروسJJته د LiquidڅخJJه كم limit ه كم%20 او دJJڅخ Plasticity index .ولري

Liquid limit - : عبارت د هغه امتحان ياtestڅخه دي چه په موادو كي د مايعاتو حدوداو اندازه راښي يعني چه مواد د اوبو په درلودلو سره ترڅه وخته نه ماتيږي او د ځان څخه مقاومت ښي.

Plasticity index -:عبارت د هغه امتحان څخه دي چه د مواد د چسپش په اثر تركومه وخت نه ماتيږي او د ځان څخه مقاومت ښي .

Subبايد په ياد ولرو چه د gradeهJJر اوسJJه تJJواد چJJپناكه مJJه چسJJړ رنگJJاره ژيJJو د پJJد طبقي د جوړول Sub gradeورڅخه د سرك د كومي طبقي په جوړولو كي استفاده نه وي شوي انتخاب كړو ځكه چه د

مواد د ترافيكو د فشار او جوي حاالتو ترتاثير الندي وي او ورسره مستقيمي اړيكي لري. او بلكه د ټولو طبقو د رطوبت فيصدي په الندي ډول هم پيداكولي شو. Sub gradeد

x 100 د وچي خاوري وزن / د وچي خاوري وزن – د لمدي خاوري وزن = درطوبت فيصيدي Sub grade د موادو د رطوبت فيصدي په الس راوړي په هغه صورت كي چه د Sub gradeمثال:- د

ته راكم شي؟50kg او تر حرارت وركولو وروسته د همدي موادو وزن 60kgد لمدو موادو لمړني وزن x 100 د وچي خاوري وزن/دوچي خاوري وزن - د لمدي خاوري وزن =د رطوبت فيصدي

60kg – 50kg /50kg x 100 = 20%

Preparation of sub grade د يا د سب گريډ د موادو ترتيب او تهيه كول -:Sub grade څخه زيات د هوارولو د پاره اماده نشي البته پJJه يJJوه وخت كي500m څخه كم او د 100mفرش بايد د

مترو څخه زيات 100mبايد د Sub grade ته Curingيا ابپاشي ورنكړل شي په بعضي ځايو كي چير ته چه فكر كيږي چه د ځمكي

احتمال وي چه د سرك د جوړيدو وروسته كيداي شي چه د طبقاتو د وزنطبعي خاوره پسته ده او يا د ا او د عراده جاتو او د ډيناميكي بارونو په اثر به طبعي خاوره بي ځايه شي او سرك ته بJJه زيJJان ورسJJيږي

Sub په اندازه د سرك د سرڅخه پسته خاوره ليري كړل شي او پرځJJاي يي د 15cmنو ضروري ده چه د gradeمواد ولويږي چه داكار د Sub grade اJJان يJJد طبقي د كمپكشن د امتح testوړوي. دJJدي لJJفيص

sub grade ي او دJJمواد نه يوازي دا چه د كمپكشن د پاره وكتل ش Compaction testيJJدي وشJJوربان Sub امتحJJان يي هم وشJJي. د CBRبلكJJه بايJJد د grade ردJJار برابJJوال معيJJه نړيJJاره پJJد طبقي د پ

Compaction test په وخت كي بايد moisture contentهJJوړترين قيمت پJJه لJJدازه ( هغJJد رطوبت ان( د پاره انتخابيږيSub grade څخه عبارت دي او همدارنگه كوم مواد چه د %2محاسبه كي ونيسو چه د

وي .(California Bering Ratio>4%) څخه زيات وي يعني %4 په نتيجه كي د test د CBRبايد د

Page 56

Subاصالح شوي (Improved sub grade J )اصالح شوي سب گريډ gradeنيJJه منځJJهغ ځ كي قرارلري د اصالح شوي سب ګريډ په منSub base او Sub gradeاصلي قشر يا طبقه ده چه د

طبقي څخه هغه وخت استفاده كيږي چه د اصلي سب گريډ د طبقي مواد د ټاكلي معيار سJJره برابJJر نJJه صورت نه وي نيJJولي د اصJJالح شJJويCompactionمعياري وي ، د اصلي سب گريډ ټاكلي ضخامت او

سب گريډ طبقه اقتصادي تماميږي چه د يو مقدار خاوري او ري: د مخلوط كيدو څخه د يJJو معين انJJدازي تماميږي چه د يو مقدار خاوري او ريگ د مخلوطكيدو څخه د يو معين اندازي رطوبت په موجوديت كي د

په نظركي نيولو سره همJJواره طبقJJه منځتJJه راځي . داصJJالح شJJوي سJب Compactionټاكلي اندازي ( پوري وي . %10-8 نتيجه بايد د )test د CBRگريډ د طبقي د موادو د

لكه مخكي چه مووويل د اصالح شوي سب گريډ د موادو د هوارولو د پJJاره هم بايJJد پJJه يJJوه وخت كي د100mدJJڅخه كمه ساحه په نظركي ونه نيسو د اصالح شوي سب گريډ مواد د امكان ترحده بايد يو متح

الشكله او منظم عرض او ارتفاع ولري د اصالح شوي سب گريډ د ټيسټولو وروسته بايJJد د هغJه ميالن يJاSlope ارتفاع ،د طبقي ضخامت او ، Compaction.د اصالح شوي سب گريډ د طبقي اجراكړل شي

Compaction په وخت كي بايد د هغه موادو د رطوبت moistureفيصJJJدي يJJJا ) content هJJJدي طبقي څخJJJي د همJJJړل شJJJوره كJJJده پJJJه حJJJ98( ترالزم%

Compaction testو د 100 ترالسه شي او په هرJJخطي مترونو كي ي Compaction testتلJJواخيس صورت ونه نيسي څه وخت انتظار Compactionشي كه د همدي طبقي اوبه زياتي شي نو بايد د فعتا

وشي ترڅو چه مطلوب رطوبت د وخت په تيريدو سره منځته راشJي ښJه بJJه داوي چJه د اصJالح شJوي يعJJني گJJډmixسب گريډ د طبقي مواد يعني خاوره او جغل د سرك د سطحي څخه ليري شJJي او هغJJه

شي ترڅو د رطوبت فيصدي پوره كړي. Compactionكړل شي او بيا

Sub base د سرك دوهمه طبقه Subد grade او Sub baseخامتJJل د ضJJه د جغJJرف دلتJJپه موادو كي كوم د پام وړتغير نشته خو ص

Subاندازه بايد د gradeهJJي چJJد جغل د اندازي څخه كم وي او پدي كښي هم بايد غټي ډبري پاتي نش Impactingدادوخت په تيريدوسره د ضربه يي لوډ يا loadهJJه بي ځايJJاي څخJل ځJره د خپJپواسطه س

Subكيږي او په نتيجه كي د سرك د خرابيدو باعث گرځي او د baseدازه دJJل انJJپه طبقه كي هم د جغ 4cm 5 ياcm 45 څخه زيات نه وي او پدي طبقه كي هم د خاوري فيصدي د%

جغJJل او نيمCrush په اندازه ده البتJJه چJJه نيم بايJJد زاويJJه لJJرونكي يJJا %55په اندازه او د جغل فيصدي فيصJJده پJJه انJJدزه رطJJوبت وركJJړل شJJي او د %20 يا 18 طبعي ريگ او جغل وي او دي ته هم بايد د

Sub base. د كمپكشن فيصدي په الندي ډول دهCarriageپه way په شاوخوا او په %98 كي د Shoulder اوخواكي د %95 يا پياده رو كي دJJپه ش

Compaction test 12 فيصدي ولري. او په دي طبقه باندي همtanر الړ اوJJا لنگJJوزن لرونكي رولر ي دفعي والړ او راشي تر څو د هغه د كمپكشن فيصد ي پوره كړي. 10راشي يعني Sub base هغه دوهم تيتونكي پرش يا Pavment دي چه بايد د اصلي Sub gradeاو يا اصالح شوي

Sub grade د جوړولو څخه وروسته په بيړه سره هوار شي او Compaction شي د همدي طبقي په طبقي ته ډير هموار او صافSub grade )پرش( د پخواني ظبقي يا Pavementجوړولو سره د سرك

Subاو مسJJطح ښJJكاري پJJه عين وخت كي د base وانيJJه د پخJJطبق Sub grade او Base course چي دواړه يJJو ډول ميJJده مټ ډولJJه مJJواد دي د يومJJانع پJJهClay او Siltترمنځ د تيريدونكي موادو يعني

د سطح پر مخ ښكاره شي.Base course مواد د Clay او Siltحيث مخنيوي كوي او نه پريږدي چه Subد base ه دJJل چJJمواد د طبعي ريگ او جغل او زاويه لرونكي مات شوي جغ Crush plantهJJڅخ

راوړل شوي وي د مخلوط څخه عبارت دي. پورته ټول مواد د طبعي خاوري سره يو متجJJانس مخلJJوط Sub grade او يا د اصالح شوي Sub grade جوړوي او د يو مقاومت لرونكي طبقي په شكل د اصلي

د پاسه په معين ضخامت سره لويږي البته په پورته موادو كښي به د زاويه لJرونكي جغJJل او طبعي ريJJگ وي.%55او جغل اندازه

Sub د سرك د جوړولو د اداري د نJJورم سJJره برابJJر د IRCد base د دJJخامت بايJJ100 د طبقي ضmm Sub كيږي كم نه وي . په ځيJJني وختونJJو كښJJي د 10cmڅخه چه baseي دJJو كښJه جوړولJJد طبقي پ

خاوري ،سمنټ او اهاك د مخلوط څخه استفاده كيږي. Subد base ايزJJل سJJرونكي جغJJه لJJوادو كي د زاويJJه مJJ38 د طبقي پmm دي طبقي دJJدي د هم Sub

base د دJJه تر8 د پاسه هم بايJJ10 څخ tanويJJوط شJJه مخلJJه چJJي كلJر تيرشJJرونكي رولJوري وزن لJJپ Page 57

پواسطه سلوپ يا ميالن پكښي مراعات شي . د رولر تگ او راتJJگ بايJJد(Grader)موادهوار او د گريډر پدي ډول صورت ونيسي:

څخه شروع كړي كله چJJه زاويJJه لJJرونكي جغJJل دShoulder - رولر خپل حركت د سرك د څنډي يعني 1Compaction.وركولو پواسطه د سرك په شولډر كي ځان ټينگ كړي

د پاره واړول شي كله چه دواړه شJJولډره كمپكشJJنCompaction ته د Shoulder – رولر بايد دوهم 2شي.

Carriage- رولر بايد په ډير احتيJJاط د 3 way ور دJJه لJJ15 پcmلJJه خپJJاحه تJJوي سJJره نJJدازه سJJه انJJپ Center الندي كJړي او رولJر بايJد ډيJر اهسJته د مركJزي خJJط يJا )Cylinderاستواني يا lineورJه لJپ )

شي او همداCompactin تخته يا Carriage way او وروسته Shoulderوالړشي ترڅو لمړي د سرك Center)پروسه د مركزي خط يا line) ترتخته كيدو يا Compaction هJJداكړي چJJه پيJJوري ادامJJكيدو پ

Technicalهمداطريقه compaction.ږيJJا ديJJدي ډول په نامه يا د تخنيكي كمپكشن په نوم يJJه همJJپ Compaction كي هم د موادو د ضايعاتو څخه مخنيوي كيږي يعني د Sub baseمواد بي ځايه يوي او

سره د سرك ميالن په صحيح ډول مراعJات كJيږيCompactionبلي خواته نه پراخيږي او هم پدي ډول د هري طبقي د موادو د تخته كيدلو د مخه بايد رولر چيك شي د رولJJر د سJJلنډر پJJه سJJطح بايJJد هيڅ ډول

مواد نښتي نه وي ، رولر بايد كومه تخنيكي نيمگړتيا ونلري د كارد ساحي د تلو څخه مخكي بايد د رولر تخنيكي نيمگړتياوي پوره كړل

په وخت كي كه چيري د سرك پر سطح كJJوم ځJJاي پورتJJه پJJه نظرراشJJي يعJJني دCompactionشي. د همواري سطحي په نسبت اضافه مواد پراته وي دغه مواد بايد لJJيري كJJړل شJJي د سJرك سJJطح بايJJد پJJه

Sub كJJړل شJJي ، د Compactionتقريبي ډول سJJره همJJوار جJJوړ شJJي، او وروسJJته baseد طبقي د Baseورانيدلو يا خرابيدلو څخه بايد حفاظت او ساتنه د course ي دJJوري وشJJد قشر ترجوړيدو پ Sub

base 100 د طبقي ضخامت بايد په هرm ي د 3 كيJJځايونه د سوري يا كيندلو پواطه چيك كړل ش Sub base وص100 د قشر پهJJد د مخصJJمتره اوږدوالي كي باي Hummer,Range او Plate طهJJ3 پواس

Sub او ژوروالي يي د 6inسوري چه د هريJJو قطJJر base ني دJJدازه يعJJه انJJد طبقي پ Sub gradeد طبقي ترسطحي پوري ورسيږي وكيندل شي. او وروسJJته د يJJو خطكش پواسJJطه انJJدازه كJJړل شJJي پJJه همدي ډول د جوړشوي سب بيس ضخامت معلوم شي چه ايا د نوموړي طبقي ضخامت د ور كړل شوي

نورم سره برابر جوړشويدي او كه نه .

د هري طبقي او سطحي ضJخامت د هغي طبقي دمقطعي پJJه رسJم كي معلومJJيږي مگJJر ديا داشت:- Sub baseويJJړل شJJد د وركJJاع يي بايJJه ارتفJJني ترينJJوادو كوچJJني د مJJخامت يعJJغري ضJJد طبقي اص څخه كم نه وي.%95ضخامت د

مثال د هJJري طبقي د مJJوادو د پJJاره يJJو ټJJاكلي ضJJخامت د دفJJتر لخJJوا سJJپارش كJJيږي چJJه بايJJد د مJJوادو تركمپكشن كيدو وروسته د همدي طبقي د موادو ضخامت دومره وي چه سپارش شوي ضخامت د موادو

Subيي بولو. هغه اصغري ضخامت د base ه%95 د طبقي بايد د سپارش شوي ضخامت دJJڅخه لږن وي چه په الندي مثال كي يي ښه وضاحت كيداي شي.

سفارش شويدي د همدي موادو15cm د طبقي ضخامت د دفتر لخوا Sub baseد يوسرك د مثال:- ته ورسيدي تاسي معلوم كJJړي چJJه د سJJفارش13.5cm كيدو وروسته د طبقي خامت Compactionد

Sub د %95شوي ضخامت base په CompactionفارشJJه د سJJود دي او كJJوادو كي موجJJوي مJJش نه شي پوره كوالي؟% 95شوي ضخامت

13.5cmد طبقي موجوده ضخامت = دي.15cm د طبقي د پاره Sub baseسفارش شوي ضخامت د

x 15/100 = 14.25cm 95 = د سفارش شوي ضخامت95%Subمعلومه شوه چه د base خامتJJوي صJJفارش شJJوادو د سJJ95 د طبقي د م JJ% اJJ14.25تقريبcm

پJJوره%95 دي پوهJJيږو چJJه سJJپارش شJJوي ضJJخامت 13.5cmكيږي مگر د طبقي او سني ضخامت Subشوي ندي بايد د base يJJوار شJJطه هJJنورمواد راوړل شي او د سرك په سطحه د گريډر پواس

Slope او CompactionخامتJJوادو ضJJر د مJJدي قشJJو د همJJي ترڅJJراعت شJJره مJJرتيب سJJه تJJيي پ Page 58

0.75cm ضخامت منځته راشي چه%95 لوړشي ترڅو د دفتر لخوا د سپارش شوي ضخامت لږترلږه وزن لJJرونكي رولJر لس ځلJJه تJJير شJي ترڅJJو دغJJه د كمپكشJJنtan 12د همدي قشر په سطح هم بايد

فيصدي پوره كړل شي او د Sub base دموادو معلومول هم د CBRي او دا هم د ذوذنقيJJداي شJJان كيJJطه امتحJJد ماشين پواس

مخكي موپري بحث كړي دي او د حجم د پيداكيدو طريقه يي همدغه ده چJJه مخكيشكل غوره كوي چه څخJJه20cm او يJJا د 15cmتيره شوه البته د سرك هره طبقه بايد په دوه ځله كمپكشن شي ځكه چه د

زياته طبقه بايد په يو ځل سره كمپكشن نشي. مواد په ريگريشن كي بايد تهيه شي Base courseد (Base course-: Jد سرك دريمه طبقه )

وي او د%65 او د جغJJل فيصJJدي بايJJد %35او د جغل سايز يي بايد كوچني وي او د خاوري فيصدي بايد 25cm څخJJه تJJر 15cm پوري وي او ددي طبقي ضخامت تقريبا د JJ_%25% 20رطوبت فيصدي يي د

پوري وي . خوداد ډيزاين له مخي پيداكيږي او15cm – 27cmپوري وي او ددي طبقي ضخامت تقريبا د طJJول پواسJJطه هم پيداكيJJداي شJJي او ددي دxددي حجم لكه مخكي چه تير شويدي د ذوذنقي مساحت

Compaction test نيJJرك كي يعJابين د سJJپه م Carriage way ه %98 كيJJوي او پ ShoulderاJJي پوري بايد وي او ددي څخه كم نه وي . %95پياده رو كي د

Baseد courseهJJاومت او ښJJطبقه د يو سرك د پاره د بقا او پايښت اهميت لري د همدي طبقي د مق جوړيدلو په اثر يو سرك د خپل ځان څخه خودكفا بلل كيږي پدي معني چه د مJJوټرد وزن او بJJار پواسJJطه

د طبقي پواسطه سره زغمل كيږي او وروستهBase courseچه كوم فشار او ضربه وارديږي لمړي د طبقاتو ته رسول كيږي چه هميشهSub grade او Sub baseد همدي طبقي پواسطه په ترتيب سره د

وارد شوي فشار او ضربه په لمړي طبقه كي قوي او كرار كرار په وروستنيو طبقاتو كي خپل اثJJر كمJJوي Sub gradeيا په بل عبارت ويالي شو چه د بيس كورس د طبقي وظيفه د مختلفو قواو كنترولول او د

،وزني قوهImpacting load د طبقاتو ساتل دي د يوه نقليه وسيلي په اثر ضربوي قوه Sub baseاو (Load weight( او عرضي قوه ) Shear stressر دJJه اثJJد سرك په سطحه وارديږي د پورته قواو پ )

BaseسJJرك سJJطحه متJJاثره كJJيږي د Course ليJJام ،اصJJه ازدهJJو پJJخامت د ترافيكJJد طبقي ض Sub grade اصالحي شوي، Sub grade او د Sub base د طبقاتو د Bearing Capacityپوري اړه لري

baseمگر دومره بايد پوه شو چه د courseد دJJاع( بايJJغري ارتفJJخامت )اصJJرين ضJJني تJJد طبقي كوچ 15cm څخه كمه نه وي ، د Base course د طبقي د موادو د CBR د test وي%65 اصغري نتيجه بايد

( يا واټر بونډميكاډم هم كيداي شي. WBM مثال )Base courseد Baseد courseايز ييJJد طبقي په موادو كي بايد د ريگريشن څخه راوړل شوي زاويه لرونكي جغل س

%25د مخكيJJني طبقJJاتو د جغJJل څخJJه وړوكي وي د خJJاوري سJJره يJJو متجJJانس مخلJJوط جJJوړكړي او د رطوبت په درلودلو سره د گريډر پواسطه هوار او ميالن يي په نظركي ونيول شي ترهواريJJدو وروسJJته د

پوره كړي.Compaction 95% او په شولډرونو كي %98 كي Carriage wayرولرپواسطه په د همدي طبقي ضخامت بايد په دوه ځلJJه سJJره كمپكشJJن شJJي پJJه هغJJه صJJورت كي چJJه ضJJخامت يي د

15cm. څخه زيات وي

د واټربونډميكاډم تحت لفظي :-J (Water Bound Mecadam)(W.B.M J)واټربونډميكاډم په تيږو يا ډبرو پوښل شوي سرك ته(Mecadam J) حد او(Bound)( اوبه Waterمعني عبارت ده له )

سركونه ډيرپخواني او قديمي سركونه دي چه مات شوي زاويه لرونكي جغل منرالي پJJوډر )WBMوايي Ston dustاو د اوبو څخه تشكيل شويدي د همدي طبقي دوام او مقاومت د هغه د تيره څوكي لرونكي )

طبقJJه ورWBMجغل او د منرالي پوډرو د چسپش د قوي پJJه كميت او كيفيت پJJوري اړه لJJري كJJوم چJJه طبقه كي هغه جغل چه ډيري څنډي ولJJري پJJه كJJرش پالنټ كيWBMڅخه جوړيږي يعني كه چيري په

تقريبا په طوالني ډول قطع شJJوي وي او د مJJنرالي پJJوډرو چي د ډبJJرو د ماتيJJدو څخJJه پJJه الس راځي پJJهCarriageماعينه اندازه مخلوط كړل شي ترڅو د هواريدو وروسته په way ولډرونو%98 كيJJاو په ش

يوه مقاومت لJرونكي طبقJه بJه ورڅخJJه جJJوړهWBM د كمپكشن تر حا صل كيدو وروسته د %95كي د نوميدهJohn L.Macadam سرك د لمړي ځل د پاره د يو سكاټلنډي انجنير پواسطه چه WBMشي. د

معني د اوبو اصطالحWater bound طرحه شو د په شتوالي كي دډبرينو موادو يوځاي كيدل دي چه عبارت د اوبو په موجوديت كي د مات شوي جغل او

پJJوري تعين شJويدي چJه25cm-8 د طبقي ضJJخامت د WBMمنرالي پوډرو د يوځاي كيJJدو څخJJه دي . د پوري ضخامت په نظركي نيول كيږي په ځينو ځايونو كي د اقتصادي ضعيف واليJ– 18cm 15عموما د

Page 59

د طبقي څخه د اسفلټ طبقي كار اخيسJJتل كJJيږي . د بJJوديجي د نشJJتوالي لJJه كبلJJه دWBMپه خاطر د د طبقي په جوړيدو سره پاي ته رسJJيږي پداسJJي حJJاالتو كي بايJJد يJJو ډيJJرWBMسرك ساختماني كار د (Stone dust په اندازه د ډيرميده جغل او منرالي پوډرو )5cmنازك پوښونكي قشر د

د سرك سطح ورباندي وپوښل شي. دWBM كړل شي او د Compactionڅخه د همدي طبقي د پاسه WBM د دJJل او %75 د سرك په موادو كي بايJJرونكي جغJه لJJوي زاويJه راوړل شJJن څخJJ25 د ريگريش%

منرالي پوډر چه د نښلونكي مادي په حيث كارځيني اخيستل كيږي موجودوي د همJJدي سJJطحي د پJJاره دMoisture)رطوبت فيصدي يا content) 18%خامت دJJيري د طبقي ضJJه چJJټاكل شويدي ك

15cmوJJه دووبرخJJدي طبقي پJJخامت د همJJوعي ضJJد مجمJJو بايJJركي وي نJJه نظJJڅخه اضافه شي او يا پ وويشل شي چه نيم ضخامت يو ځل هموار او كمپكشن او باقي نورمواد وروسته هموار او كمپكشن شي

نو دابه په صحيح ډول كمكشن شي.

Surfacing)د سرك څلورمه طبقه )سطح اغوستونكي يا پوښJونكي برخJه / wearing course) پوښونكي او سربيرني سطح په نامه هم ياديږي د همدي سطحي د پاسه د عJJراد جJJاتو حJJركت داطبقه د

حساس كJJيږي د اسJJطحه د تJJراقيكي بJJارونو عرضJJي قJJواو او ضJJربوي قJJواو سJJره اډير ارام او مستريحWearingمستقيما په تماس كي وي د courseيJJاتي نشJJپه سطحه بايد هيڅكله داسي مواد پ

د سطحي ضخامت او جوړښت Surface courseترڅوددي سطحي د سولولواو تخريب سبب وگرځي د ترافيكو په حجم )ازدهام( او د مملكت په اقتصاد پوري اړه لري.

د سطحي اساسي وطيفي په الندي ډول بيا نوو:Wearing courseد

- دسرك ټولو طبقاتوته د اوبو د نفوذكولواو تيريدو په مقابل كي الر او منفذونه بندول ځكه چه د سJJرك1 په تخريبو نكي عواملو كي او به هغه سريع او چابك تخريبونكي عامل دي چه د يو سرك پJJه ټولJJو طبقJJاتو

باندي ډير ژر منفي تاثير كوي. د طبقي د سولولو څخه مخنيوي كوي او همدارنگهBase course- د عراده جا تو د ټايرونو پواسطه د 2

او نورو موادو د راپورته كيدوClay, Silt تر سطحي الندي طبقاتو څخه د Wearing Courseد سره چه د سرك پر سطح باندي د گرد او غبار د پيداكيدو سبب گرځي مخنيوي كوي په حقيقت كي ټولي طبقي چه يو د بل د پاسه واقع دي د يو بل دپاره دمحافظت كJJونكي او ضJJربي كنJJټرولونكي اهميت لJJري

Baseيعني د course ه دJJطبق Sub base اره او دJJد پ Wearing course طح دJJس Base curseد . طبقي د پاره د محافظت كونكي ارزښت لري

په قير ريزي كيدونكي سركونو كي په مختلف ډولونو سره د سركونو سطحي قيرريزي كJJيږي چJJه دلتJJه يوڅو نموني ديادولووړدي.

1-Premixed carpeting.2-Premixed seal coat.3-Different types of surface dressing.4-Asphalt concrete surfacing.

Bituminous )دبيچو مين مواد materials )

دبيچومين مواد عبارت د هغJJه پJJټروليمي مJJوادو څخJJه دي چJJه د عضJJوي او نورومJJوادو عامJJه منشJJالري . پټروليم په طبعيت كي عمموما د عضوي او نوروموادو څخه منځته راځي چه يJJوه زياتJJه انJJدازه مشJJتقات

،ډيزل،لكه بنزين ،گاسولين،پټرول يوه سوځيدونكي ماده ده چه زيات استقامت لري . بيچومينBitumen خاورو تيل او داسي نورموادلري

د پټروليمي موادو اخري پاتي شوي توررنگه ماده ده چه عموما د سركونو په قير ريزي كولو كي ورڅخJJهاستفاده كيږي.

Page 60

يا په ساده ډول ويالي شو چه بيچJJو مين د ډول ډول عضJJوي مJJوادو څخJJه مJJركب شJJوي مJJاده د ه چJJه د سرك د طبقاتو او اوبو ترمنځ د يوعايق )اوبه نه تيريدونكي( مادي په حيث كاركوي . له بله طرفه د ټولو قواو يعني وزني قوه ،عرضي قوه او د ضربوي قواو په مقابل كي ډيJJر زيJJات مقJJاومت ښJJي او د عJJراده جاتو د ټايرونو پواسطه ژرنه تخربيږي . عضوي مJJواد كيJJداي شJJي چJJه هم پJJه طبعي ډول پيداشJJي او هم كيداي شي چه په مصنوعي ډول د كيمياوي موادو او پټروليمي موادو د محصوالتو څخه الس تJJه راشJJي . په نني عصر كي د جهان په زرهاو سركونو سطحي په بيچومين موادوسره پوښل كيږي د بيچومين مJJواد كوم چه د سركونو په ساختمانونو كي ورڅخه كار اخيسJJتل كJJيږي پJJه څرگنJJد او عمJJده ډول پJJه دوه لويJJو

برخوويشل شويدي چه :– Asphalt)اسفلټ( تاركول )تJJار(2

Tar – 1 :- تارهغه مواد دي چه د ډبرو د سكرو څخه د گيس د توليدولو په نتيجه كي منځته راځي (Tar)- تار 1

( توليديږي د تار ماده هم منځته راځي . نوهمداموادGas( د موادو څخه )Coalفابريكه كي د )كله چه په تاركول په نامه هم ياديږي . تار د بيچومين ډير زيات سريښناكه او چسJJپناكه مJJاده ده ځكJJه(Tarcoal)د

نو د سركونود سطحي د پوښلو د پاره زياته مناسبه بلل كيږي . تارمايع ډوله ماده ده چه د مشابه درجي ( يJJو زهرجنJJه مJJاده ده اوTarدرلودونكي اسفلټ په نسبت د حرارت په مقابل كي ډيره حساسJJه وي . )

لري . نن سبا په لويو الرو )شاهراو( كي د تار كول د مادي څخهCO2نسبت و اسفلټو ته يو زيات مقدار اخيستل كيږي . د غلظت او لزجيت د تعينولو په اسJJاس دد نښلونكي مادي په حيث په زياته پيمانه كارنه

Roadتارماده په پنځو درجو بانJJدي ويشJJل شJويدي چJJه د Tar1 هJJروع او پJJه شJJڅخ Road Tar5ديJJبان د خپلي درجي سره مستقيما متناسبي اړيكي لJJري . د تJJار دViscocityختميږي . د تار د مادي غلظت يا

مادي ددرجي په لوړيدو او ډيريدو سره د هغي مادي غلظت او لزجيت هم ډيريږي . بايد وويل شي چJJه دتارماده نسبت وبيچومين ته اقتصادي تماميږي .

:- هغه وروسته پاتي مواد چه د خامو نفتو د تصفي خJJانو اخJJري محصJJول(Asphaltټ )- اسفل2بلل كيږي د اسفلټ په نوم ياديږي . اسفلټ په دري لويو برخوباندي طبقه بندي كيږي چه :

1- Asphalt cement- ټ سيمنټاسفل2- Cut back aspalt- نرم اسفلټ يا ( پري شوي اسفلټ( 3-Emulsified asphalt- اسفلټ محلول

1 -Asphalt cement:ټرولوJJامو پJJني خJJوادو يعJJوي مJJاڼ شJJوچه او چJJرو سJJاسفلټ سيمينټ د ډي محصول دي . كله چه خام پټرول تصفيه كيږي اسفلټ سيمينټ ورڅخه پالس راځي. همدي امله اكثره په

مين مقJJاومت نظJJرددوي دډيJJره باكيفيتJJه او ښJJه مJJاهيت لJJرونكي سJJركونو كي اسJJتعماليږي . د بيچJJو ,120/180)اغيزمندوالي او نفوذ كولو په درجي پوري اړه لJJري چJJه دلتJJه يي څJJو مختلفي درجي يعJJني

د يادولو وړبلل كيږي . (60/70 , 80/100 Asphalt cement د Asphaltic bitumen او(60/70) او ساده بيچومين موادو په نامه هم ياديږي. د په طبقه كي په عمومي ډول سره(Wearing course) درجي نفوذكونكي اسفلټ سيمنټ د (80/100)

زياد كاريږي. د بيچو مين د كيفيت او څرنگJJوالي د معلومولJJو پJJه خJJاطر ډيJJر زيJJات ټسJJټونه بايJJد صJJورت Penetration test , Specific gravity , Solubility test , Lossونيسي چه د هغوي د جملي څخه

of heating . مهم بلل كيږي

1 -Pentration test: ددي لغوي معني نفوذ كول دي يعJني د بيچJومين مJوادو د نفJوذاو اغJيزمنوالي اندازه بيچومين د نفوذ كولو قابليت لري او موثر تماميږي.څرگندوي چه په كومه

2 -Losse of heatingرارتJJوادو كي د حJJومين مJJعبارت د هغه ټسټ يا امتحان څخه دي چه په بيچ : ددرجي كموالي رامنځته كيږي . د همدي ټسټ په مرسته يي عوامل ترڅيړني الندي نيول كيږي.

3 -Solubility testابليت دJJدو قJJوادو كي د ويلي كيJJعبارت د هغه ټسټ څخه دي چه په بيچو مين م : مختلفو عواملو په ذريعه منځته راځي د همدي ټسټ پواسطه ترڅيړني الندي نيول كيږي.

Page 61

4 -Specific gravity test عبارت د هغه ټسټ څخه دي چه د بيچو مين مواد د وزن د نقطي نظره : ددي موادو خاصيت او څرنگوالي ترڅيړني الندي نيسي.

مخصوصه د جاذبي قوه عبارت د هغه قوي څه ده چه د ځمكي د خوا د جسم په كتلJJه بانJJدي وارديJJږي او همداد جاذبي قوه د نوموړي جسم وزن بلل كيږي . البته د يو جسم وزن د ځمكي او فضاپه مختلفو برخو كي فرق كوي په ځيني ځايونو كي زيات او په ځيني ځايونو كي كم وزن لري اما دهر جسم كتلJJه د ځمكي او فضا په هره نقطه يا برخه كي ثابته ده . يعني د جسم كتله نه ډيريږي او نه كميږي د يادولو وړده چه د يو جسم كتله عبارت د هغه مقدار ذراتو او موادو څخه ده چه نوموړي جسJJم ورڅخJJه جوړشJJويدي . ټJJول جسمونه د ځمكي په مختلفو سطحو او د فضا په مختلفو ارتفا عاتو كي مختلف وزنونه لري چJJه د ځمكي د جاذبي قوي څخه عبارت دي . د ټولو جسمونو وزنو نه تقريبا صفر دي .بلكه د جسم كتله په خال كي هم ثابته ده . د البرت انيسټاين دوينا سره سم د يو جسم په كتلJJه كي هغJJه وخت تغJJير راځي يعJJني كتلJJه يي

دي يا د نور سرعت ته نژدي په يوkm/sec 300000كميږي كله چه نوموړي جسم د نورپه سرعت چه بل سرعت باندي حركت وكړي كتله يي كميږي.

2– Cut)نرم اسفلټ back asphalt) ه دJJوادو څخJJكه چيري يو جسم د الندي م : Asphalt cement سره يوځاي شي په نتيجه كي د Cut back asphaltهJJوړيږي چJJه جJJپه نامه يوه ماده ورڅخ

Cutهغه مواد عبارت دي له پJJټرول ، ډيJJزل، د خاوروتيJJل، گاسJJليټ او د ډبJJرو د سJJكرو د تيلJJو څخJJه . د back asphalt ماده د Bitumen او د Simple cut back اديږي . دJJپه نوم هم ي (Cut back) د

اصطالح څخه مطلب دادي چه همدا مواد دډيرژر د پورته موادو يJا روغنيJاتو تJJر مخلJوط كيJدو وروسJته د Cutاسفادي د پاره اماده كيږي. په عوض ددي چJه يJوه زياتJJه انJJدازه حJرارت او انJرژي مصJرف كJJړو د

back asphalt ه پالس راځي د(80/100) ډمبر دJJدرجي لرونكي بيچومين او گسليټ د منحل كيدو څخ ) پJJه وقفJJه يJJا 80:20 څخه تر40:60 او گاسليټو د يو ځاي كيدو نسبت بايد د Bitumenمنحل كيدونكي

Interval) ومين او د %80 څخه تر %40 كي وي يعني مونږكوالي شو چه دJJوري د بيچJJه تر%60 پJJڅخ بيچJJومين او%40 د گاسليټو فيصدي لوړه او كښته كJJړو چJJه پJJدي نسJJبت كي kerosene پوري د 20% جوړيږي.Cut back asphalt د خاورو تيل )گاسليټ ( دي . په نتيجه كي 60%

–J 900د بيچومين او گاسلټو د گډيدلو په وخت كي د بيچJو مين د حJرارت درجJJه بايJد د 1100Cه دJدرج سانتي گريډ په شاو خوا كي وي . د يادولو وړده چه د منحل كوونكي روغني مJJوادو لكJJه د ډبJJرود سJJكرو تيل )گاسليټ( ډيزل او پټرولو په گډولو سره د بيچومين لزجيت او غلظت كميږي . كلJJه چJJه همJJدامواد د

سرك په سطحه ولويږي ډير ژر د سرك د سطحي پواسطه جذبيږي . اوسخت كيږي.

3-Emulsified asphalt :)كله چه )مستحلب محلول اسفلټAsphalt cementهJJو پJJد اوب ( سره مخلوط كړل شي په نتيجه كيResinموجوديت كي د محلول كيدونكو موادو لكه صابن او كنډورو)

Emulsified asphaltجوړيږي . مستحلب ډمبر د مستحلب بيچومني او ساده مستحلب قير په نامه هم ياديږي . په مستحلب ډمبر كي محلول كيدونكي مواد د ډيرو كوچنيو ذراتو پJJه ډول د سJJترگونه غJJايبيږي . او په مستحلب ډمبر كي په سترگونه ليدل كيږي كله چه د مستحلب ډمبر څخه استفاده كوو هغه اوبه چه په مستحلب ډمبر كي شته د هوا او حرارت په اثر تبخيريږي يوازي محلول كيJJدونكي مJJواد او ډمJJبر پJJاتي كيږي. د مستحلب ډمبر د جوړولو كي په وخت كي اوبه د همدي ډمبر يو جز بلل كيږي په مستحلب ډمJJبر

–JJ 55كي پJJJه عمJJومي ډول سJJره د Asphalt پJJور75% c ه%3 اوJJواد لكJJدونكي مJJول كيJJمحل )صابن ،كنډوري( شته . د نوري فيصيدي توازن يي د اوبو پواسطه سره ساتل كيږي مطلب دادي چJJه پJJه

ده پداسي حال كي چه%75 او لويه فيصدي %55مستحلب ډمبر كي د اسفلټ سمينټ كوچني فيصدي وي . د مسJJتحلب%3د صابن ، كنډوري او يا دي ته ورته نور محلول كيJJدونكو مJJوادو انJJدازه بJJه يJJواځي

فيصده%50 65_ ډمبر د فيصدي پاته اندازه د اوبو پواسطه پوره كوالي شو . هغه مستحلب ډمبر چه د برخي پوري يي بيچومين تشكيل كړي په هر ډول اقليمي شرايطو كي د اسJJتعمال وړ بلJJل كJJيږي . پعJJني

50كه يو داسي مستحلب ډمبر ولرو چه د هغه په ټولو ساختماني موادو كي د هغه د بيچومين فيصJJدي د پوري وي نو همدامستحلب ډمبر په هرډول اقليمي شرايطو لرونكي منطقو كي كار كوالي شي ،65%–

هغه سركونه چه پر هغوي باندي زيات بارلرونكي او درانده عراده جJJات تJJيريږي د مسJJتحلب ډمJJبر څخJJه مناسب نه بلل كيږي.Emulsified asphaltبايد استفاره ونشي د هغوي د جوړولو د پاره بيا

:J (Road oils )دسرك روغنيات Cutد سرك روغنيJJات پJJه مختلفJJو مJJايع ډولونJJو او د back bitumenرك دJه د سJوم چJوددي. كJره موجJو سJه درلودلJJزل پJJدي ډيJاتي فيصJJپه مختلفو اشكالو د زي

Page 62

Baseسطحي څخه د گرد او غبار ليري كولJJو د پJJاره اسJJتعماليږي د سJJرك روغنيJJات پJJدي مقصJJد چJJه د course يا WBMورمي طبقي دJJه د دريمي او څلJJي چJJاتي نشJJاو اسفلټ يا بيچومين تر منځ كوم مانع پ

سطح نسبت پخوا ته كلكه شي په كار وړو ،WBMچسپش مخنيوي وكړي ، او هم چه د بيس كورس يا د سرك روغنيات د پورته دوو سطحو تر منځ د چسپش جJJزي مJJانع هم د منځJJه وړي او د سJJرك سJJطحه

Surfaceسختوي ځكه نو دا مواد د سرك د سطحي د عالج Tratment ايږيJJوم هم يJJپه ن . Surface tratementوادو اوJJنسبت اصال و هغه نازك پوښوونكي قشر ته كيږي چه ځيني وخت يواځي بيچومين م

او يا كله ددي څخه په زيات ضJJخامت(2.5cm)بعضي وخت هم د بيچومين موادو او منرالي جغل څخه د منځني,Tack coat ابتدايي پوښ Prime coat ښه مثالونه د Surface tratementسره جوړيږي. د

Otta او SBST ،DBSTپJJوښ ، surfacingه دJJطحي عالجونJJرك د سJJه د سJJه ټولJJطحي دي . پورتJJس Surface tratementرونكيJت لJو د كم ارزښJJه نJJاميږي ځكJJادي تمJابه او اقتصJJه مشJJل تJJو بJJتقريبا ي

سركونو په جوړولو كي ورڅخه كار اخيستل كيږي چه قيرريزي كيدونكو سJJركونو كي پJJه مختلفJJو ډولونJJو .سره د سركونو د سطحي قيررريزي كيږي چه دلته يي څو نموني د يادولووړدي

1-Premixed carpeting.2-Premixed seal coat.3-Different types of surface dressing.4-Asphalt concrete surfacing.5-Grouting.6-Semi grouting.7-Bituminous carpet.

(,)Semi grouting)چه ددي د جملي څخه د ښه سرك او مقاومت لرونكي سرك د جوړيدو په خاطر بايد Grouting).

Bitumenious carpet رونكي او نورو پوښونكو سطحو څخه كاراخلو د همديJاومت لJښه سرك او مق څخه زيات وي.25cmضخامت بايد د سرك د هرډول سطحي

Surfaceد يJJادولووړ ده چJJه tratementل كيJJه مقابJJارونو پJJده بJJام او درانJJات ازدهJJو د زيJJد ترافيك مقاومت نلري.

:J (Prime coat)ابتدايي پوښ تعريف: هغه لږ غليظJه او لزيجJه نښJلونكي مJاده چJه د حJرارت وركړل شوي اسفلټ سيمنټ ،كټ بك اسفلټ او يا مستحلب اسفلټ او روغنيJJاتو د مخلJJوط كيJJدو څخJJه

سرك باندي د اسفلټ كولJJو د پJJارهWBMپالس راځي او په يوه جذبونكي سطح لكه د جغلي سرك او يا د زميني برابولو په مقصد كارول كيږي د پرايم كوټ په نوم يJJاديږي. كJJوم بيچJJومين چJJه د پJJرايم كJJوټ د جوړولو د پاره كاروو بايد زيات نښلونكي خاصيت ولري. او د پرايم كوټ تر كJJارولو وروسJJته زيJJات وخت ته ضرورت شته چه تر څو نوموړي پرايم كوټ د سرك پرسطحه ټينگ شي پداسي وخت كي بايJJد سJJرك د ترافيكو پرمخ بندوي هيڅ ډول عراده جاتوته د تگ او راتگ اجازه ورنكړل شي . د پJJرايم كJJوټ د مJJوادو

عمومي وظايف په الندي ډول بيانوو: په سطحو كي نفوذكول او د نوموړو سطحو ټول منفذونه بندول.WBMد بيس كورس يا 1-Wearing - د پورته سطحو او 2 surfaceوړوJJاركول او د نومJJه حيث كJJادي پJJلونكي مJJترمنځ د نښ

سطحو ترمنځ د چسپش مانع د منځه وړل.Base- د 3 courseهJJطحي منځتJJبوطي سJJد سطحي سختول او په عمومي ډول د يو داسي مض

راوړل چه غير قابل نفوذ او د اسفلټ يا بيچومين د پاره اساس او تهداب بلل كيږي.

Prime coat material :ظ د پرايم كوټ موادJJږ غليJJاره لJJدو د پJJوټ د جوړيJJعموما د پرايم ك درجJJه لJJرونكي(60/70(,)80/100)شوي بيچو مين مواد كارو د پرايم كوټ د موادو د جوړلو پJJه خJJاطر

گاسليټ سره په يوه ماعينه فيصدي مخلوط كوو د پرايم كوټ د مخلوط د جوړيدوKerosene اسفلټ د بيچومين او%60 دي چه د هغي د جملي څخه بايد (60:40)دپاره د اسفلټ بيچيو مين او گاسلټو نسبت

گاسليټ مخلوط كړو ، كله چه د پورته موادو ترمنځ ماعينه فيصدي مراعات نشي او د پرايم كJJوټ40%د موغلظت ډير كم شي نو د ضرورت له مخي د پاك او وچ ريگ څخه د جذبونكي مادي په حيث كاراخلو .

Page 63

كه چيري باران وريږي يا د بران د وريدو امكان وي يا هوا طوفاني او گJJرد لJJرونكي ويجوي حاالت: -1 WBMد سرك په سطح د پرايم كوټ د مواو اچولو اجازه نJJه وركJJول كJJيږي. كلJJه چJJه د بيس كJJورس يJJا

طبقي مواد سست او ناهموار په نظرراشي پدي صورت كي هم بايد د پرايم كوټ د موادو د تيارولو څخهBaseمخنيوي وكړو ، لمړي بايد د courseوادJJوټ مJJسطح همواره او كمپكشن كړو وروسته د پرايم ك

جوړ كړو.

Base course - 2 يا (WBM) :د پرايم د سطحي اماده كول د پرايم كړټ موادود پاره سطح د ماشينBase course يا (WBm)( ساعته مخكي بايد د 2كوټ د موادو د اچولو څخه دوه )

Machineجارو يا barroomهJJپواسطه سره پاكه او جارو كړو ترڅو د بيس كورس د سطحي څخ ټولي هغه جال شوي شگي ، خاوري او نور د اعتراض وړمواد د جارو پواسطه سره لJJيري كJJړو او يJJو داسي سطح منځته راشي چه د پرايم كوټ د موادو سره په ډيره اسJJانه او صJJحيح ډول ونښJJلي. د

Base course د دJJته بايJدو وروسJJسطح تر ماشيني جارو كي Comprasor machin وا دJJا د هJJي ماشين پواسطه پاكه كړو ترڅو د نوموړي سطحي ټول گرد او غبJJار د هJJواد د فشJJار پواسJJطه سJJره

ليري كړل شي. د سطحي ترماشين كيدو وروسته بايدBase course د – د پرايم كوټ د موادو استعمال: 3

ډير ژر د Cut back asphaltينJJي ترماشJJول شJJدي واچJJمايع مواد د سرك په سطح په ماعينه اندازه بان

جاروكولو وروسته د پرايم كوټ د موادو اچول پدي خاطر په بJJيړه سJJره اجراكJJيږي ځكJJه چJJه نJJور د چسپش مانع مواد د بيس كورس د سطحي پر مخ ځاي نيسي او يJJا خپلJJه د بيس كJJورس د سJJطحي څخه نوري خاوري يا شJJگي جالكJJيږي ، همJJدامواد د بيس كJJورس او پJJرايم كJJوټ د مJJوادو تJJر منځ د چسپش مانع كيږي كه چيري مونږ د سرك د شولډرونو د ډمبرولو نيت ولرو يعني غJJواړو چJJه سJJرك ټول د يو شولډر څخه تربل شولډر پوري ډمبر كړو نو بايد د يJJو شJJولډر څخJJه تربJJل شJJولډر پJJوري د پرايم كوټ مواد په ماعينه اندازه وپاشو او كله چه يواځي د كرجوي ډمبرول په نظركي نيJJول شJJوي

Carriageوي پJJدي صJJورت كي يJJواځي د سJJرك د wayوو دJJواد اچJJوټ مJJرايم كJJطحه پJJه سJJپ Carriage way تر ډمبريدو وروسته كه امكان وي د نوموړي سرك شولډرونه د Carriage way

پوري د بيس كورس په موادو ورسره ډكJJوو د مJJودو ترهوارولJJو او8cm-4ترسطحي پوري تقريبا د ممكنه ميالن وركولو وروسته بايد په شولډرونو كي د كمپكشن ممكنه

البته پدي ځاي كي د بيس كورس د مJJوادو راوړل ترشJJولډرونو پJJوري نومJJوړي .فيصدي پوره كړو مواد هوارول هغي

ته دامكان ترحده ميالن وركول د ضJرورت پJJه اسJاس بايJJد ټJول د د بشJري قJوي پواسJطه صJورت ونيسي. كه چيري مونږد عراده جاتو او د سرك د جوړولو د ماشين االتو څخه استفاده وكړو د ځاي د

Carriage د سرك د ډمبر شوي ټينگوالي په اثر كيداي شي چه wayينJJيږي او د ماشJJته زيان ورس د تخريب سبب وگرځي ، د يادولووړده چه د همدي ډول شولډرونو Carriage wayاالتو استعمال د

ټايررولر او يا ټپكSteel rollerد كمپكشن كولو په وخت كي كه امكان ولري د كوچني اوسپنيز رولر كونكي ماشين څخه استفاده وكړو ځكه چه كوچني رولر او ټپك كونكي ماشJين كJJوالي شJي پJJه ډيJJر

استواني په درلودلو سره مواد ترممكنه حده تخته كړي البته د كوچني رولJJر110cmتنگ ځاي كي د پواسطه تخته شوي مواد نسبت د لوي رولر پواسطه تخته شوي موادوتJJه د كمپكشJJن ټيټJJه فيصJJدي لري چه عمده علت يي د كوچني رولر د وزن كموالي دي مگر د ضرورت پJJه وخت كي د شJJولډرونو او پلچكانو د پاره په همJدي انJدازه فيصJدي د كمپكشJن كفJايت كJوي. مگJر ډيJر لJږ وختونJJه داسJي

Carriageپيښيږي چه يواځي د سJJرك د wayهJJاد پJJوي وي ، د اقتصJJول شJJركي نيJJه نظJJبرول پJJډم نظركي نه نيولو سJره د پJJرايم كJJوټ مJJواد د يJJو شJولډر څخJJه تربJJل شJولډر پJJوري اچJوي وروسJته ډيركوچني جغل د پرايم كوټ د موادو د پاسه اچو البته پJه شJولډرونو بانJدي د پJرايم كJوټ د مJوادو اچول د شولډرونو مقاومت او عمر زياتوي پدي كار سره د شولډرونو او د سړك د كرجوي د تخريب مخنيوي كيږي مگر داعمل ډير غير اقتصادي تماميږي او ډير محدود وخت دا عمل پيښJJيږي د پJJرايم

ساحه كي پاشJJل كJJيږي1m2 پوري په 1.5kg-1 پر سطحه د WBMكوټ مايع مواد د بيس كورس يا چه يو كلو گرام د پرايم كوټ مواد د يو ليټر سره مساوي دي يعني ليكو چه :

1 – 1.5kg / m2 = 1 –1.5liter / m2

Page 64

د يادولو وړده چه يو كيلو گرام وزن لرونكي مواد د يو ليټر موادو سره په وزن كي برابردي يعني يJJو كيلو گرام مواد د يو ليټر خوږو اوبو سره مساوي وزن لري مگر نوموړي مواد د بحر د اوبو د يو ليټر څخه سپك دي چه د دروندوالي عمده علت يي د بحر د اوبو سره دمJالگي يJو ځJJاي والي دي او وزن

يي نسبت خوږو اوبو ته دروند دي . البته كه ځير شو زيات وزن لرونكي بيړي په خوږو اوبو كي زياته فاصله نشي طي كولي مگر د بحJJر په تروو او بو كي د كيلومترونو او ميلونو څخه په زياته فاصJJله د اجناسJJواو لوازمJJو د انتقJJالولو تJJوان لري چه د هايدروليك له نطره د لته يي هم د نه ډوبيدلو د علتونو څخه يو اساسي علت د بحر د اوبو

خوږو اوبو څخه ډيردي ، د سرك پرسطحه د استعماتريواالي دي او د تريووالي په اساس يي وزن د –JJ 100لولو په وخت كي بايد د پرايم كوټ د موادو د حرارت درجه د 120C0رايمJJپوري پوي . د پ

كوټ د موادو اندازه پدي ډول معلوموو چه په يو متر مربع ساحه كي د 1– 1.5lit 1 پوري د پرايم كوټ مايع ماده اچوو يعني لمړيm2ساحه د فيتي پواسطه اندازه كوو

او وروسته د 1 – 1.5litپوري د پرايم كوټ مواد په نوموړي اندازه شوي سطحه باندي پاشو گورو چه په كومه

ساحه ككړوي، د پرايم كوت په موادو سره لړل شوي سJJاحه1m2 مواد د سرك 1.5litاندازه سره ته په ځير وگورو او تجربه حاصلوو پس د بيس كورس د طبقي ټول سطحه د پرايم كJJوټ پJJه همJJدي

مقدار موادوسره نښلوو. په ساحه كي د پرايم كوټ د موادو د اندازي د ټسJJټ كولJJو يJJوه بلJJه طريقJJه داده چJJه دلتJJه د پورتJJه

مساحت لرونكي پليټ د سرك پJJه هغJJه سJJطحه1m2طريقي معكوس عمل اجراكيږي يعني لمړي كي ځاي پرځاي كوو چيري چه د پرايم

كوټ مواد اچول كيږي ، او وروسته فني كسانو ته د پرايم كوټ د مJJوادو د اچولJJو اجJJازه وركJJول كيږي نوموړي كسان بايد په هغه اندازه د پرايم كوټ مواد په ايښودل شوي پليټ كي د خاص ابپاش

بيس كورس پر نورو سطحو پاشي . مقصد مودادي چه بايد دپواسطه اوپاشي كوم چه عموما يي د سطحه باندي يو ډول د پرايم كوټ مJJواد او پاشJJلفلزي پليټ په داخل كي او د بيس كورس په ټوله

1.5litشي داسي پيښه نشي چه د كارگرانو پواسطه د پليټ په داخJل كي د ټسJټ كولJو پJه خJاطر څخه كم مواد اچول شوي وي ، البته د پرايم كوټ د موادو د پاشلو په وخت كي ډيري توجه او كتJJني ته ضرورت شته په ياد بايد ولرو چه پورته دواړو طريقو ته هغه وخت زيات ضرورت شته چه د پرايم

پر سطحو باندي د بشري قوي پواسJJطه سJJره صJJورتWBMكوټ د موادو پاشل د بيس كورس او نيسي او عموما د بشر په مرسته د كاركونكو اجراكولو څه ناڅه نيمگړتياوي لري ، چه د پورتJJه دواړو

پJJوري دقيJJق%90طريقو په كارولو سره د طبقي پرسطحه د پرايم كوټ مواد په انJJدازه اچJJول تJJر بلل كيږي كه چيري د سرك پر سطحه باندي د پرايم كJJوټ د مJJوادو اچJJول د ځJJانگړي ماشJJين االتJJو

دقيقJJه%95پواسطه اجراكيږي كيداي شي چه د ماشين پواسطه د نوموړي مJJوادو د اچولJJو عمليJJه وي ، د ماشين پواسطه د پرايم كوټ د موادو په پاشلو باندي هم بايد د نوموړي موادو د اندازه كولو

1m2ټسټ لكه مخكي چه موولوست تر سره سي ترڅو چه معلومه كړي چه د ماشJJين پواسJJطه پر

سطحه په كومه اندازه نزموړي مواد اچول كيږي او اچول شوي مواد يا پاشل شوي مواد د ور كJJړل شوي نورم سره مطJJابقت لJJري او كJJه نJJه . د سJJرك پJJه سJJطحه د پJJرايم كJJوټ د مJJوادو ترخJJپرولو وروسته سطحه هيڅ ډول كمپكشن ته ضرورت نلري ، د پرايم كوټ د موادو د پاشJلو څخJJه وروسJته

ساعتونو د پاره بند كړل شي چه د پرايم كوټJ– 24hrs 16بايد سرك د ترافيكو پر مخ كم تركمه د ساعتونو څخه24hrsمواد د موټر انو د تيريدلو او بريك نيولو پواسطه له منځه الړ نشي،كه چيري د

مخكي موټران ورباندي حركت وكړي كيداي شي چJJه د پJJرايم كJJوټ د مJJوادو د چسJJپش او نښJJلولوخاصيت كم شي.

S.B.S.T )Single Bitumen Surface Treatment( تعريJJف :- عبJJارت د هغJJه تJJركيب شJJوي پوښJJونكي سJJطحي څخJJه ده چJJه پJJه جوړولJJو كي يي مJJايع

بيچومين مواد او دوه ډوله جامد ساختماني مواد كارول كيږي. Material مواد: د SBST( و كي دJJه80/100سركونو په جوړولJJومين څخJJونكي ددرجي بيچJJنفوذك )

د سطحي د جوړولو د پاره چه كوم جغل كاروو بايد مقاومت لJJرونكي ، پJJاكSBSTاستفاده كيږي. د مات شوي زاويه لرونكي جغل وي ، بايد نوموړي جغل د مالگينو مJJوادو ، خJJاورو، عضJJوي ، القلي او

جغل سطحه كي چهSBSTنباتي موادو څخه پاك وي او تقريبا مستطيل ډوله نماوي ولري، په كوم: شويدي ښودل خصوصيتونه او اندازي يي كي جدول الندي په استعماليږي

Page 65

خصوصيتونه سره mmد جغل نارمل اندازه په د سطحي د پوښولو دSBSTڅوارلس ملي متره جغل د

پاره 100 سوري لرونكي غلبيJJل څخJJه mm16%خوارلس ملي متره جغل د

تيريږي

  سوري لرونكي غلبيل كي پاته كيږي. mm 10او په

لس ملي متره جغل په راتلونكي سطحه كي استعماليږي 100 سوري لرونكي غلبيJJل څخJJه % mm 12.5لس ملي متره جغل د

تيريږي او

جغل د پاسه لويږي. 14mm كوم چه د سوري لرونكي غلبيل كي پاتي كيږي. mm 6.3نوموړي جغل په

د سطحي د جوړيدو د پاره راوړل شJJوي وي دSBSTخوا د ياداشت :- كوم جغل چه د قراردادي د كي بايد د دغه جغل يوه لږه اندازه د نومJJوړي وركJJړل شJJوي انJJدازي غلبيJJل څخJJهضرورت په وخت

مطابق راوړل شويدي او كه نه !Specificationتيره كړو ترڅو معلومه شي چه ايا جغل د د سطحه د جوړيدو طرزالعمل: SBSTد a د جوي حالتو پابندي : د – SBSTونكيJJع وركJJر جيJJب او تJJو مناسJJد سطحي د جوړيدو د پاره ترټول

او يJJا ددي څخJJه لJJوړه وي كJJه16C0وخت بلل كيږي كله چه د حرارت درجه په سJJايه كي وخت هغه د سطحي مواد رطوبت ولري په نوموړي سطح باندي هيڅ ډولBase course او يا WBMچيري د

د بيچو مين كار ته اجازه نه وركول كيږي. كله چه باران وريږي يJJا يي د اوريJJدو امكJJان وي او يJJا همهوا گرد لرونكي او خوفه وي پدي حاالتو كي هم بايد نوموړي كارته اجازه ورنكړل شي.

b د – WBM يا Base courseد سطحي اماده كول:- نوموړي سطحه بايد د پرايم كوټ د موادو د Wireاچولو څخه دوه ساعته مخكي پاكه شي سطحه بايد لومړي د burshطهJJرش پواسJJسيمي ب

او وروسته د نرم برش پواسطه جارو كړل شي او په اخر كي د فشاري ماشين د باد پواسطه سJJره ټول گرد او غبار ځني ليري شي. كه چيري داډول سرك وي چJJه پخJJوايي كرجJJوي پخJJه شJJوي وي او

ړو ددي سJJرك سJJطحه سطحه ورباندي جوړه كSBSTJJوروسته تخريب شوي وي او اوس غواړو چه هم بايد په پورته ډول د ريگ،خاورو او نوروخارجي موادو څخه پاكه كړو.

c په نوموړي پاكه شوي سطح باندي د پرايم كوټ د موادو اچول: كله چه نوموړي د – WBMسطحه بيچومين څخه جوړشوي مواد د پرايم كوټ ورباندي واچول شيCut backپاكه شوه وروسته بايد د

ساعتو پوري د ترافيكو پر مخ بند كړل شي.16 – 24او سرك د dدلوJJول او جذبيJوادو اچJJوټ د مJJرايم كJد بيس كورس په سطحه د بيچومين خپرول )اچول( : د پ –

څخه وروسته بايد د بيچومين نښلونكي ماده په نومJJوړي سJJطحه بانJJدي واچJJول شJJي د بيچJJومين د پوري وي .160C0 – 140اچولو په وخت كي بايد د بيچومين د حرارت درجه د

د سطحي د پاره د بيچومين او جغل مقدار په الندي جدول كي واضح شويدي:SBSTد

ساحه كي 2m10د جغل مقدار په سره mmد جغل نارمل سايز په سJJاحه2m10د بيچJJومين مقJJدار په

كي د سJJطحي دSBSTد څوارلس ملي مJJتره جغJJل د

پوښولود پاره 0.14 – 0.15m3 = 0.014m3 19.5 - 22kg لس ملي مJJJتر جغJJJل پJJه راتلJJJونكي سJJJطحي كي

استعماليږي 0.09– 0.11m3 9.8 – 12.2kg

  پاسه لويږي.mm14كوم چه د   ضخامت او د بيچومين مقدار د سطحيSBST څخه د Thickness specification chartپورته پس د

گرام داسي محاسبه كيږي:په كيلو = 20kg/10m2 = سJJاحه كي m2 جغJJل د پJJاره د بيچJJومين مقدارپJJه mm 14د 2kg/m2

…….. 1 0.15m3/10m2 = 0.015m x 100cm= جغل ضخامت 14mm د سطحي SBSTد

= 1.5cm ……. 2 ≈ 9.8kg/10m2 = 0.98kg/m2= ساحه كي m2 جغل د پاره د بيچومين مقدار په 10mm د

1kg/m2 …..3 Page 66

= 0.11m3/10m2= جغJJل ضJJخامت 10mm د سJJطحي د SBSTد 0.011m x 100cm = 1.1cm …..4

e د يا دولووړده چه په – SBSTلونكيJJد نښJJته بايJJه وروسJJسرك كي د پرايم كوت د موادو د اچولو څخ پJJه ضJJخامت د1.5cm جغJJل د 14mmبيچJJومين پJJه نومJJوړي سJJطح بانJJدي واچJJول شJJي ورپسJJي

Mechanical grader 1 ماشين پواسطه اچول كيږي او وروسته پهm2 1 ساحه كيkgولJJبيچومين اچ په ضJJخامت د نومJJوړي ماشJJين پواسJJطه اچJJول1.1cm جغل د 10mmكيږي د همدي بيچومين د پاسه

كيږي.f د – SBSTد سطحي كمپكشن: د پورته موادو د منظم ځاي پرځاي كولو وروسته بايد نوموړي سطحه د (6-8 )tan وزن لرونكي رولر پواسطه كمپكشن كړل شي د SBSTسطحه هم بايد په تخنيكي كمپكشن

سره تخته كړل شي يعني كمپكشن بايد لمړي د شولډرونو څخه شروع شJي او ورو ورو رولJر د سJرك دSuperسنټر الين په لور حركت وكړ ي او په elevationواليي دداخليJJر د گJJد رولJJيعني گواليي كي باي

Centerشولډر څخه كمپكشن شروع كړي او كرار كرار د line انJJه ځJJولډر تJJارجي شJJڅخه تير او خ carraiageورسوي ځكه چه په گواليي كي د سJJرك ټJJول ميالن د wayروع او دJJه شJJل څخJJدداخلي بغ

Carriage wayديJJواليي بانJJه گJJره پJJرعت سJJه سJJخارجي بغل پوري زياتيږي داځكه كله چه يو موټر پ دايروي حركت كوي نو موټر د گواليي خارجي طرف ته ميالن كوي او د چپه كيدو امكان يي ډير شته پس نو د عكس العمل قوي د گواليي دخارجي طرف ته نژدي كيدل د سرك د سJJطحي تJJدريجي لJJوړوالي دي

موضوع د ه Super elevation د عراده جاتو د چپه كيدلو څخه مخنيوي كوي چه داد Slopeنوموړي د فورمول پواسطه محاسبه كيږي چه داموضوع په تJJيروV2/225R او يا S.E% = 0.004B2/Rچه دا په

درسوكي په تفصيل سره واضح شوي ده . د سرك پرسطحه د رولر پواسطه كوم ځاي كي چه د موادو د لږوالي په اثJJر كښJJته شJJي بايJJد نوراضJJافه مواد واچول شي او كښته شوي ځاي د ټولي سطحي سره برابر كJJړل شJJي. د رولJر پواسJJطه كمپكشJJن بايد ترهغه وخته پوري صورت ونيسي ترڅو چJه ټJJول جامJد مJJواد پJه بيچJJومين مJوادو كي مضJبوط ځJان

په ياد بايد ولرو چه پدي سطحه باندي زيJJات رولJJرونيسي او يو متحدالشكله كلكه سطحه منځ ته راشي، تيرول د نوموړي استعمال شوي جغل د ماتيدو سبب گJJرځي بايJJد پJJه دي سJJطحه بانJJدي د زيJJات رولJJر د

تيريدو څخه مخنيوي وكړو.g د – SBST د سطحي هموارول: د SBSTد دJJو كي بايJJسطحه بايد ډيره همواره او د سرك په ټولو نقط

موادو ضخامت يو شان وي ، نوموړي سطحه بايد د ليول يا ټرانزيټ پواسطه د ټسټ كولو پJJه وخت كي څخه زيات دارتفاع تفاوت ونلري.6mm اوږدوالي كي د 3mبايد په

h د ترافيكو پر مخ د – SBST هJJسرك خالصول :- كه چيري د ضرورت په اساس وغوښتل شي چ SBST سطحه تركمپكشن كولو وروسته ډيرژر د ترافيكو پرمخ خالصه كړو نو بايد پJJه نومJJوړي سJJطحه بانJJدي د

پوري اجازه وركړل شي . كه چيري د نوموړي سرك د عاجJJل خالصJJولو16km/hعراده جاتو سرعت ته ضرورت نه وي نو بايد يو يا دوه ورځي

سJJرك د ترافيكJJو پJJرمخ پرانسJJتل شJJي ، د عJJراده جJJاتو د زيJJات سJJرعت مخJJنيوي دSBSTوروسJJته د يعني بنديز جوړولو پواسطه او يا هم دBreacked جمپ او Jumpځينوپرمختللو وسايلو پواسطه او يا د

Speed control post.يعني د سرعت د كنټرولولو د موقتي پوستي جوړولو پواسطه كولي شو Grouting پر يوه كلكه شوي سطحه باندي د نښلونكي مايع مادي داسي تعريفسركد گروټنگ :

نښلونكي ماده ټولJه سJطحه وپوښJي او پJJه ټولJJو منفJذونو كي نفJوذوكړي عبJJارت لJهپاشل چه نوموړي گروټينگ سطحي څخه دي .

ددي سطحي د پاره چه كوم جغل استعماليږي د تير درس په شان بايJJد د:سرك مواد Groutingد ) يJJا 1.5inchهرډول ضررناكه موادو څخه پاك وي هغه جغل چه لمړي هواريږي معيJJاري سJJايز يي بايJJد

38mm) 2 وي نوموړي جغل دinch 1 غلبيل څخه تيريږي او پهinدهJJه ميJJيږي ، او هغJJه كJJل كي پاتJغلبي وي12.5mm يJJا 0.5inجغل چه د پورتJJه سJJايزلرونكي جغJJل د پاسJJه هJJواريږي معيJJاري سJJايز يي بايJJد

غلبيل كي پاته كيږي، او كJJوم بيچJJومين چJJه د9.5mm غلبيل څخه تيريږي او په 19mmنوموړي جغل د د نفوذ او تاثير درجه ولري.100/100 او 80/100گروټينگ د سطحي د جوړولو دپاره استعماليږي بايد

د سطحي د جوړولوطريقه :Groutingد a -د WBMواره او ميالن يي ياJJه همJد ښJJطحه بايJJبيس كورس د سطحي اماده كول: د بيس كورس س

چيك شي، Page 67

b 5- لمړي بايد غټ جغل دcm وديت%7-10 په ضخامت د سرك پرسطحه هوار او دJJد رطوبت په موج ځJJل پJJوري9 څخJJه تر 7 وزن لJJرونكي اوسJJپنيزرولر د 10tanكي كمپكشن شي پردي جغل باندي بايJJد

حركت وكړي ترڅو چه سطحه ښه همواره او تخته شي.c هJJ1- كله چه پورته كلكه شوي سطحه ښه وچه شي وروسته بايد په نوموړي سطحه باندي پm2احهJJس

په شاوخواكي حرارت ولري.130C 0 پوري بيچومين وپاشل شي بيچومين بايد د 2.5lit-3litكي د dدهJJد ميJJره بايJJيړه سJJد ميده جغل هوارول: په نوموړي سطحه باندي د بيچومين ترپاشلو وروسته په ب -

ساحه كي هواركړل شي1m2 په 15kg يعني 15kg/m2جغل لكه څنگه چه يي سايز مخكي وويل شول په ضخامت سره واچول شي.2.5cmد

1 ____ 2200kg/m3

دجغل حجمي وزن X ____ 15kg/m2

X = 1x15kg/m2 / 2200kg/m3 x 100cm = 0.69cm ≈ 1cm Mechanical)نوموړي ميده جغل بايد د spreader)وارJJطحه هJJد ماشين پواسطه سره د سرك پر س

شي او وروسته د اوسپنيز رولر پواسطه تر هغه وخته كمپكشن شي ترڅو چه ميده جغل ټول د سرك پJJر سطحه كي ځان ونيسي او ميده جغل هغه وخت د سرك په سطحه كي قرار نيسي څو چه نوموړي رولر

ځله پوري د پاسه حركت وكړي. 9-6د e هJJدو څخJJار د تكميليJJد د كJJرك بايJگ سJJتل: د گروټينJJر مخ پرانسJJو پJJرك د ترافيكJگ سJJ24- د گروټينhr

24ساعتونه وروسته د ترافيكو پرمخ پرانستل شي او عراده جJJات وربانJJدي حJJركت وكJJړي ځكJJه چJJه د سطحه د ضرورت وړمقامت حاصلوي او د موټرانJJو د تلوراتلJJو د پJJارهGroutingساعتونو څخه وروسته

مناسب بلل كيږي. Specification formنوټ :- په ياد بايد ولرو چه د هري طبقي او هر ډول سرك د جوړولو مخكي د

په نامه يوه مهمه وضاحت پاڼه د جوړونكي مرجع لخوا و قراردادي او جJJوړونكي تJJه وركJJول كJJيږي چJJه د نوموړي وضاحت پاڼي سره مطJJابق سJJرك جJJوړيږي او د سJJرك د ټولJJو طبقJJاتو او سJJطحو ضJJخامت ا و نورساختماني كارونه نظرد موادو په كيفيت ، د ترافيكو پJJه ازدهJام،د ځمكي پJJه نJJوعيت ، ملي اقتصJاد او

مطابق د سركSpecification formنورومهمو معلوماتو په نظركي نيولو سره تعينيږي. او قراردادي د جوړولو كارپرمخ بيايي ، د وضاحت پاڼي په درلودلو سره د هرسرك د جوړولو كJJار منظم او پJJه ښJJه ډول

پر مخ ځي ، دوضاحت پاڼي له مخي د يو سرك لگښت )مصرف( هم سنجول كيږي.

D.B.S.T )Doubble bitumen surface treatment( درجي نفوذ كونكي بيچومين اسJتعمال شJي جغJل(80/100)پدي طبقه كي بايد : طبقي موادDBSTد

ضررناكه موادو څخه پاك او زاويه لرونكي وي .ډول بايد د هراندازه جغل وړ ضرورت د

د ساختمان ډول د جغل نارمل سايز خصوصيت 1st coa سJJJJJرك د DBSTد

دپاره 14mm 14mmجغل دmm16% هJJل څخJJغلبي

تير او 100

    په 10mmغلبيل كي پاته كيږي. د2ndcoat سJJJJرك د DBSTد

پاره 7mm(7mmل دJJجغ )10mm% هJJل څخJJغلبي

100

    غلبيJJل كي پاتJJه6,3mmتJJيريږي او پJJه

كيږي.

: سرك جوړولو طريقه(D.B.S.T)د _a پر لنده سطحه بايد دDBSTسرك جوړنكړو او ل بايد وچه شي او وروسته بايد د پرايم

او يJJا(16C0)وپاشل شي ددي سرك د جوړولو د پاره موسمي حرارت ښJJه درجJJه مواد كوټددي څخه يو څه لوړه درجه مناسب بلل كيږي.

Page 68

bرمJJه نJJته پJJرس او وروسJJيمي بJر سJJدتيرو درسونو په شان بايد د سرك سطحه لمړي پ _ پواسطه هغه گرد او غبار ليريComprisore machenبرس سره پاكه شي او په اخر كي د

كړل شي.cهJJومين څخJJك بيچJJد د كټ بJJته بايJJدو وروسJJطحي ترپاكيJJد پرايم كوټ د موادو پاشل د س _

ساعتونو پJJوري د ترافيكJJو پJJرمخ24 څخه تر 16جوړشوي پرايم كوټ وپاشل شي او سرك د بند كړل شي.

dپه نوموړي سطحه باندي د بيچومين خپرول د پرايم كوټ د موادو داچولو او جذبيدلو څخه _ په نوموړي سطح باندي واچول شي چه ددي بيچومين مودو د حرارت(First coat)وروسته

درجه بايد د (140C0 – 160C0).پوري وي e 14_ په پورته بيچومين سطحه باندي دmm. ملي جغل هوارول

(First coat) رهJJيړه سJJ14: تربيچومين خپرولو وروسته بايد په بmm ل دJJجغ Mechanical grater نوموړي هواريدونكي جغل او بيچومين موادو مقدار په الندي جدول كي ښJJودل پواسطه هوار كړل شي د

شويدي.

په سركونو كي ددغه جدول څخه زياته استفاده كيږي.DBSTد

د ساختمان ډول . د جغJJJل نارمJJJل

سايز m210د جغJJJل مقJJJدار پJJJه

ساحه كي m210دبيچJJJومين مقJJJدار پJJJه

ساحه كي 1st coat سJJرك د DBSTد

دپاره 14mm 0.14 __ 0.15m3 19.5 __ 22kg 2nd coat سJJرك دDBSTد

دپاره 7mm 0.09 __ 0.11m3 12.2 __ 14.6kg

Thicknessاوس د پورتJJه specification chart ه دJJڅخ DBST هJJخامت پJJطحي ضJJد س cmاو د بيچومين مقدار په

. كيلوگرام باندي دارنگه محاسبه كوو = 20kg / 10m2= ساحه كي 1m2جغل دپاره د بيچومين مقدار په 14mm د

2kg/m2 ……. 1 / 0.15m3 = بانJJدي cm جغل ضخامت په 14mm د سطحي دDBSTد 10m2 = 0.015m x

100cm = 1.5cm….2 a_ 14 دmmجغل تر هوارولو وروسته بايد تخنيكي كمپكشن د اوسپنيز Superرولر يا ټاير رولJJر پواسJJطه صJJورت ونيسJJي. او پJJه elevationنJJد كمپكشJJواليي كي بايJJگ

Centerدداخلي كښته شولډر څخه شروع شي او رولر كرار كرار د lineهJJرف تJJاو د سرك لوړ ط حركت وكړي د سطحي د كمپكشن كولو پJJه وخت كي بايJJد تش ځايونJJه د الس پواسJJطه د نومJJوړي موادو څخه ډك شي او وروسته بيا رولر ورباندي حJJركت وكJړي رولJر بايJJد تJر هغJه وختJJه پJJوري پJه

سطحه حركت وكړي ترڅو چه ټوله سطحه همواره او جغل په بيچومين كي قرارونيسي. : جوړول د سطحيSecond coat سرك د DBSTد

Secondد coatا د په نامه سطحه بايد د پورتهJJر ژر او يJ15 موادو تركمپكشن وروسته ډي سطحي تركمپكشJJن كولJJو وروسJJته بايJJد د بيچJJومينورځو په جريان كي جوړه شي ، د پورته

د جوړولو په خاطر پر نوموړي سطحه باندي واچول شي، دSecond coatنښلونكي ماده د پوري وي د140C0 – 160C0بيچومين د پاشلو په وخت كي بايد د بيچومين د حرارت درجه د

Second coat 7 په سطحه كي دmmهJJابق پJJدول مطJJه جJJدار د پورتJJومين مقJJجغل او بيچ الندي ډول محاسبه كوو:

14kg/10m = ساحه كي 1m2 جغل د پاره د بيچومين مقدار په 7mm. د2 = 1.4kg /m2 ……. 3

0.11m3/10m2 = 0.011m x 100cm= باندي cm جغل ضخامت په mm7 د سطحي DBSTد= 1.1 cm….…4

Page 69

سJJطحه كي1m2 بيچJJومين پJJه 1.4kg جغل د هوارولو مخكي بايد 7mm سطحه كي د 2nd coatپه په ضخامت د تخنيكي ماشين پواسطه هواركړل شJJي1.1cm جغل د 7mmوپاشو او د بيچومين د پاسه

او وروسته د اوسپنيزرولر او يا ټاير رولر پواسطه كمپكشن شي. h - د ترفيكو پر مخ دDBST سركونو خالصول :

سJطحه تJر كمپكشJن كولJو وروسJته ډيJر ژردDBSTكه چيري د ضرورت په اساس وغوښJتل شJي چJJه پJJوري اجJJازه 16km/hترافيكو پر مخ پرانيسو نو بايد پر نوموړي سطحه باندي د عراده جاتو سJJرعت تر

وركړل شي كه چيري د نوموړي سرك د عاجل پرانستلو ضرورت نه وي نو بايJJد يJJو څJJوورځي وروسJته دDBSTوJJو پرمختللJJنيوي د ځينJJرعت مخJJات سJJاتو د زيJJراده جJJي د عJJتل شJJسرك د ترافيكو پر مخ پرانس

د جوړولو پواسطه او يا هم د سرعت د كنJJټرولولو دBarricade بريك وسايلو پواسطه او يا د جمپ او موقتي پوستي د جوړولوپواسطه كولي شو.

Page 70