ТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫН НОРМ, НОРМАТИВЫН ТУХАЙ

ТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫН НОРМ, НОРМАТИВЫН ТУХАЙ

Стандарт, нэгжийн зардлыг төсөвлөлтөнд оновчтойгоор ашиглах нь

ДБ-ны MSTAP төслийн зөвлөх

Б.НАНЗАДДОРЖ

2012.04.02

Төсвийн тухай хуулийн 11.1.3-д “төсвийн зарлагын норм, норматив болон төсвийн байгууллагын бүтцийн болон орон тооны жишиг хязгаар тогтоох”–ыг Сангийн сайдын бүрэн эрхэд оруулсан нь норм, нормативын чухлыг харуулсан хэрэг юм.

• Төсвийн зарлагын норм, норматив гэдэг нь үндсэн үзүүлэлтийн нэгжид ногдох төсвийн зарлагын төлөвлөлт, төсвийн хязгаар тогтооход мөрдөх зардал /өртөг/ санхүүжилтийн дундаж хэмжээ юм.

• Төсвийн зарлагын норм гэдэг нь нэгж үзүүлэлтэд ногдох төсвийн зарлагын нэг зүйлийн зардлын хэмжээ.

• Төсвийн зарлагын норматив гэдэг нь нэлээд өргөн утгаар хэрэглэгдэнэ. Төсвийн зарлагын эдийн засгийн ангилалаас нэлээдийг багтаасан нэгж үзүүлэлтэд ногдох зардлын хэмжээ юм. Энэ үзүүлэлтийг мөн орон тооны хязгаар тогтооход хэрэглэдэг.

Төсвийн зарлагын норм, норматив гэж юу вэ

Нормыг дотор нь хэд хэд ангилан үздэг:• Нэгжийн норм• Томсгосон норм• Технологийн норм• Хөдөлмөрийн норм • Хэрэглээний норм• Илчлэгийн стандартЭдгээр нормууд нь төсвийн байгууллагын зарлагын

төсвийг төлөвлөхөд ашиглагдаж байна. Норм, нормативыг тогтоохдоо маш ойлгомжтой, тооцоолоход хялбар байхаар тогтоох шаардлагатай.

Норм, нормативын төрлүүд

• Хөрөнгийг үр ашигтай хуваарилахад норматив тусалдаггүй

• Норматив нь дундаж өртөг учраас дүн шинжилгээнд ашиглагдах боломжгүй

• Оновчтой тогтоогоогүй нормативын улмаас төсвийн санхүүжилтийн гажуудал гарах

• Төсвийн эрх захирагчидын удирдлагын бодлого, стратеги буюу үр ашигтай байдалд тавих хяналт сулардаг

• Эдийн засгийн ангилал бүрт зарлагын норм тогтоовол байгууллагын эрх хэмжээ хэт явцуу болгодог

Норм, нормативын сул талууд

Норм, норматив нь шинэчлэгдэх шаардлагатай.Дараах хүчин зүйлүүд нөлөөлнө. Үүнд: • Зах зээлийн үнийн өсөлт• Үндсэн үзүүлэлтүүдийн өөрчлөлт• Гарцыг бий болгодог үйл ажиллагаануудын гүйцэтгэл (удирдлагын

стратеги, түүний биелэлт) • Тусгайлсан үйлчилгээ буюу үйл ажиллагааны бүтэц• Санхүүгийн бус хүчин зүйл / улс төрийн шийдэл/• Нэгж үзүүлэлтэд ногдох зардлын норм, нормативыг шинэчлэн

чанарын үзүүлэлтэд ногдох хэлбэрээр тогтоох• Норм, нормативыг шинэчлэхэд эдийн засгийн ангилал хооронд

шилжүүлэн зарцуулах эрхийг мөрдөх зарчим баримтлах

Норм, нормативыг боловсронгуй болгоход нөлөөлөх хүчин зүйл

Төсвийн тухай хуулийн 56.4-д заасан орон нутгийн төсвийн суурь зарлагыг тооцох аргачлал, төсвийн нормативыг тогтоох заалтын дагуу орон нутгийн төсвийн суурь зарлагын норматив тогтоох талаар ажиллаж байна.

Үүний тулд:• Орон нутгийн шинж чанараар аймгуудыг бүсчилэх• Нийслэлээс алслагдсан байдлыг нормативт оруулах• Төрийн үйлчилгээг хүн амд хүргэх учраас хүн амын тоотой

уялдуулах• Одоо мөрдөж байгаа технологийн нормыг хэвээр мөрдөх• Орон нутгийн төрийн захиргааны байгууллагын орон тооны

норматив тогтоох

Цаашид хийх ажлын талаар баримтлах зарчим

• Баруун 5 аймагт: Баян-Өлгий, Увс, Ховд, Завхан, Говь-Алтай орно. Бүсийн төв нь Ховд аймаг.

• Эдгээр аймгууд Улаанбаатараас 1023-1700 км хол, эрчим хүчний хангамж ойролцоо, хүйтний улирал ижил, өндөр уулын бүсийн аймгууд

• Шатахуун зарцуулалтын нэмэгдэлд хамрагддаг• Цаашид алслагдсан бүсэд хамрагдах магадлал өндөр

байдлыг харгалзан Ховд аймгийн онцлогоор тооцож судалгааг хийж байна

• Эдгээр аймгийн сумдын ЗДТГ-ын орон тоог Мөнххайрхан, Дөргөн сумын жишгээр тогтоохоор судалгааны ажил хийгдэж байна.

Аймгуудыг бүсчлэх нь: Нэгдүгээр бүс

• Төвийн бүсэд хамрагдах Хөвсгөл, Архангай, Баянхонгор, Булган, Өвөрхангай, Төв, Сэлэнгэ, Дархан-уул, Орхон, Хэнтий аймгууд хамрагдана.

• Төвийн эрчим хүчний системд холбогдсон,алслалтын хэмжээ ойролцоо, халаалтын хугацаа адилхан, зам, тээвэр сайн хөгжсөн,хүн амын суурьшил ойролцоо, үнийн түвшин ойролцоо зэргийг харгалзсан.

• Судалгаанд Сэлэнгийг хамруулсан нь томоохон суурин олонтой, хүн амын нягтаршил ихтэйг харгалзан Зүүнхараа, Шаамар сумын ЗДТГ-ын орон тооны жишгийг харгалзахаар тооцож байна.

• Гэхдээ аймаг бүрийн онцлог, нутаг дэвсгэр, хүн амын тоог харгалзан үзнэ.

Хоёрдугаар бүс

• Говийн болон хээрийн бүсийн Өмнөговь, Дундговь, Дорноговь, Сүхбаатар, Дорнод аймаг хамрагдана.

• Хүйтний улирлын хугацаа адилхан, алслалт ойролцоо, хүн амын нягтаршил ойролцоо, цахилгаан, дулааны эрчим хүчний хангамж нь зарим аймгууд цахилгаан станцаас хангагддаг.

• Эдгээр аймгийн жишиг болгон Өмнөговь аймаг ба Хүрмэн, Номгон сумыг жишиг болгон тооцоо хийгдэж байна.

• Гэхдээ аймаг бүрийн онцлог, нутаг дэвсгэр, хүн амын тоог харгалзан үзнэ.

Гуравдугаар бүс

• Улаанбаатар, дүүргүүдийн төсвийн суурь зарлагын нормативыг тусад нь тогтоох шаардлагатай.

• Хүн ам ихээр суурьшсан, алслалтын дүүрэгтэй, үнийн түвшин бага, нэгж байгууллага, агентлагууд олон байдаг, Цахилгаан дулааны эрчим хүчний хангамж жигд зэрэг байдлыг харгалзана.

Дөрөвдүгээр бүс

• Уурын зуух, ердийн пийшинд хүйтний улиралд хэрэглэх түлшний нормыг үнийн түвшингээр үржүүлж тооцох.

• 100км-д зарцуулах шатахууны нормыг машины марк бүрээр хэрэглэх шатахууны хэмжээг нэг литер шатахууны үнээр, явах км-ийн хэмжээг тооцохдоо гүйцэтгэлийг үндэслэх.

• Цалингийн санг орон тооны тогтоосон нормативыг мөрдөж буй цалингийн сүлжээгээр.

• Үйлчилгээний ажилтын хөдөлмөрийн нормыг хэвээр мөрдөж орон тоог тогтооно.

• НДШ-ийн хэмжээг хуулинд заасан хувиар.• Цахилгаан, дулааны эрчим хүчний болон усны хэрэгцээг

Төсвийн бодлогын газрын сүлжээнд байгаа хэрэглээний хэмжээг аймаг бүрийн үнийн түвшингээр тооцох.

Норм, нормативыг тооцох

• Албан томилолтын зардлын хэмжээг орон нутгийн алслалт, төсвийн гүйцэтгэлийн хэмжээг харгалзан норм тогтооно.

• Эм, хоолны зардлын хэмжээг хүүхдийн цэцэрлэг, дотуур байр, эмнэлгийн байгууллагын ангилалаар шинэчлэн тогтооно.

• Хүүхдийн хоолны илчлэгийн хэмжээг хэвээр мөрдөж үзүүлсэн үйлчилгээний үндсэн үзүүлэлтийн төлөвлөгөөг харгалзан нийт зардлыг тогтооно.

• Эмнэлэг, сургуулийн дотоор байр, цэцэрлэгийн хүүхдийн цагаан хэрэглэл, зөөлөн эдлэлийн хэрэглээний одоо тогтоосон нэр төрлийн хагсаалтыг хэвээр мөрдөж, зах зээлийн үнийн дүнгээр тооцож төлөвлөх.

...үргэлжлэл

• Дээр дурьдсанаас бусад зардлын хэмжээг төрийн захиргааны байгууллагын хувьд тухайн оны 7 дугаар сарын 1-д байгаа хүн амын тоог үндэслэн нэг төрийн албан хаагчид ногдох хүн амын тоог харгалзан тогтоох.

• Жишээлбэл Баянхонгор аймаг 19 сумтай сум бүрт 12 төрийн албан хаагч, аймгийн төвд 65 төрийн албан хаагч байгаа гэвэл 293 төрийн албан хаагч байна. Аймаг нийт 86753 хүн амтай гэвэл нэг төрийн албан хаагчид 296 хүн ногдож байна. Тэгвэл бусад зардлын дүнг 296 хүнд ногдуулж тогтоох санал оруулж байна.

Төрийн захиргааны байгууллагад норматив тогтоох зарчим

• Төсвийн норм, норматив тогтоох асуудал зөвхөн урсгал зардлын хэмжээнд хийгдэх болно.

• Жишээ авч үзье: Төсвийн суурь зарлага• 86753:296=293 зардал

4200464.5мянтөг:293=14336.1• 87753:296=296

296*14336,1=4243485.6• 87753:280=313

313*14336.1=4487199.3• 87753:306=286

286*14336.1=4100124.6• Энэ бол энгийн бөгөөд хялбар, ойлгомжтой юм

гэж үзлээ

Тооцоололын механизм ба хөшүүрэг

• Эрүүл мэндийн салбарын гол үзүүлэлт болон нэг эмчлүүлэгчид ногдох бусад зардлын норматив гэж тогтоох саналтай байна.

• Үүний тулд Эрүүл мэндийн салбарын эмнэлгийн шатлал, үйлчилгээний хүрээний асуудлыг статистик мэдээнд оруулж гаргадаг ба төлөвлөж сурах хэрэгтэй байна.

• Урьдчилан сэргийлэх тарилгын асуудал нь хүн амын нас, тоотой уялдаж төлөвлөдөг учраас тусдаа төлөвлөгдөх ёстой.

Эрүүл мэндийн салбарын норматив тогтоох зарчим

• Дээр дурьдсанаас бусад зардлын хэмжээг нэг бүлэгт ногдох зардлын хэмжээгээр тогтоох

• Боловсролын салбарын хичээлийн жил, төсвийн жилээс өөр байдаг учраас сурагчдын дундаж тоог үнэн зөв тогтоох /батлагдсан томъёо бий/

• Багшийн ажлын ачаалал, танхимын хүрэлцээг харгалзан тогтоосон анги дүүргэлтийн хэмжээ байгааг үндэслэх

• Хамгийн чухал нь боловсролын байгууллагын статистик мэдээллийг сайжруулах шаардлагатай

Боловсролын салбарт норматив тогтоох зарчим

• Энэ удаагийн төсвийн норм, норматив тогтоох асуудал зөвхөн урсгал зардлын хэмжээнд хийгдэх болно.

• Төрийн захиргааны байгууллагын орон тооны нормативын хувьд “Монгол улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай” хууль болон Удирдлыг академиас хийж байгаа үнэлгээ, төрийн албан хаагчийн ажлын давхардлыг багасгах, хүн амын тоог харгалзан шинэчлэн тогтоох зарчим баримталж байна.

Бусад асуудал

Үнэтэй санал гаргана гэдэгт найдаж байна...

АЙМГУУДЫН НЭГЖИЙН ҮНИЙН СУДАЛГАА / 2012 оны байдлаар/

/төгрөгөөр/

№ Аймгийн нэр Буудлын 1 тн 1 м куб 1 квт Халаалт Цэвэр Бохир Шатахуун хүнсний бүтээгдэхүүн

хөлс нүүрс мод цахил м куб ус ус А-80 А-92 Дизел мах төмс ногоо будаа гурил

1 Архангай 30000 120000 33300 97 1703 1574 1574 1410 1720 1740 4300 800 1050 1700 680

2 Баян-Өлгий 15000 70000 55000 99 1430 1650 2310 1600 2000 2000 5500 600 1200 1800 540

3 Баянхонгор 25000 52000 55000 97 1650 1400 1100 1610 1890 1940 5300 700 1200 1600 850

4 Булган 15000 70000 31000 97 990 3223 1700 1470 1770 1810 6000 850 1200 1800 850

5 Говь-Алтай 50000 127000 110000 108 1980 2750 2750 1800 2100 2060 5200 700 1200 1800 900

6 Дорнод 25000 12000 50000 88 527 1700 1700 1560 1840 1900 6500 500 1500 1200 680

7 Дорноговь 35000 66000 120000 97 957 790 790 1524 1716 1891 5600 1000 2500 1600 900

8 Дундговь 15000 30000 0 97 1235 6600 5600 1490 1810 1970 4700 1000 900 1730 850

9 Завхан 60000 90000 80000 80 400 1000 1000 1670 1920 1920 5500 900 1410 1600 800

10 Өвөрхангай 20000 22000 60000 97 931 1650 715 1580 1870 1900 5700 800 850 1700 800

11 Өмнөговь 25000 16000 95000 103 726 3000 3000 1620 1850 1870 5500 1200 1300 1800 1100

12 Сүхбаатар 25000 14400 66000 80 1200 4800 4400 1600 1920 1960 4500 900 1000 1600 900

13 Сэлэнгэ 40000 45000 40000 97 1302 1890 3340 1490 1790 1840 6500 600 800 1700 700

14 Төв 20000 85000 90000 97 1485 2090 1672 1330 1630 1650 4500 792 925 1774 783

15 Увс 35500 90100 59000 99 1430 2650 3034 1650 2050 1950 6500 800 900 1850 1100

16 Ховд 30000 100000 100000 90 1350 548 876 1705 2065 2055 4800 550 700 1700 600

17 Хөвсгөл 14000 64200 17100 98 1430 2214 2214 1724 2061 2068 4340 1067 1420 2010 744

18 Хэнтий 20000 21000 55000 97 1100 3600 2600 1500 1850 1950 5500 900 900 1700 750

19 Дархан 15000 62500 47000 97 1155 1247 1430 1514 1795 1743 2281 1563 800 1800 738

20 Орхон 35000 55000 38000 97 380 1128 363 1450 1700 1800 6200 900 1200 1700 1000

21 Улаанбаатар 23100 61900 33400 95 679 1314 547 1430 1680 1780 6100 1051 1000 1930 903

22 Говьсүмбэр 15000 17200 40000 88 950 850 705 1460 1770 1810 4700 900 900 1700 850

  587600 1291300 1274800 2095 24990 47668 43420 34187 40797 41607 1E+05 19073 24855 37794 18018

улсын дундаж 26709 58695 57945 95.2 1136 2167 1974 1554 1854 1891 5260 867 1130 1718 819

АЙМГУУДЫН ХҮҮХДИЙН ЦЭЦЭРЛЭГ, ДОТУУР БАЙРНЫ ХООЛНЫ ЗАРДАЛ

№ Аймгийн нэр

Цэцэрлэгт хамрагдсан хүүхэд

Хүүхэд өдрийн тоо үүнээс хоолны зардалДотуур байранд суудаг

нийт хүүхэд үүнээс хоолны зардал

цэцэрлэгдотуур байр

2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2011 2011

1 Архангай 5501 5354 1242000 1343700 575957.8 575603.9 2798 2857 600138.5 977408.8 0.428 1.396

2Баян-Өлгий

3,835 3,890 664,930 681,280 715,802.7 712,135.0 4,575 4,917 952,118.2 1,588,286.0 1.045 1.318

3Баянхонгор

4,512 4,726 493,589 512,935 542,945.7 564,228.2 2,188 1,976 458,853.4 698,464.1 1.100 1.443

4Булган

2,244 2,376 385,850 400,610 380,313.1 411,698.1 1,873 1,778 378,406.2 613,733.8 1.028 1.409

5Говь-Алтай

2,428 2,687 409,316 489,405 450,247.1 538,345.7 2,283 2,096 456,630.0 708,663.0 1.100 1.380

6Дорнод

2,945 3,160 605,760 657,408 913,929.3 552,725.8 1,305 1,278 265,897.9 389,192.0 0.841 1.243

7Дорноговь

2,197 2,712 456,000 515,280 375,819.0 412,191.3 905 828 206,419.5 336,539.7 0.800 1.659

8Дундговь

3,225 3,351 323,953 395,876 353,979.8 391,725.4 1,009 1,001 254,425.0 371,260.9 0.990 1.514

9Завхан

3,089 5,186 578,270 980,154 622,372.2 773,356.3 1,714 1,624 384,576.9 499,461.5 0.789 1.255

10Өвөрхангай

5,936 6,095 573,056 570,914 630,361.8 628,005.4 2,813 2,408 588,377.0 925,002.8 1.100 1.568

11Өмнөговь

2,704 2,772 516,464 529,452 370,085.0 386,580.4 1,178 1,075 290,487.2 417,360.6 0.730 1.585

12Сүхбаатар

2,126 2,338 403,940 444,220 525,555.4 431,765.0 1,176 1,118 248,320.0 416,281.9 0.972 1.520

13Сэлэнгэ

6,653 7,031 728,801 783,283 749,430.3 874,420.0 1,361 1,254 308,018.8 475,733.5 1.116 1.548

14Төв

5,558 5,707 1,050,462 1,078,623 652,089.2 608,412.6 1,762 1,780 371,432.0 622,671.0 0.564 1.428

15Увс

3,001 5,654 540,180 1,017,720 615,795.3 577,342.0 3,429 3,252 641,829.7 1,204,121.6 0.567 1.511

16Ховд

3,317 3,321 630,225 625,571 717,054.4 696,104.0 2,115 2,295 429,405.8 671,335.3 1.113 1.194

17Хөвсгөл

8,515 8,725 1,160,367 1,245,559 951,491.9 964,720.2 4,338 3,934 963,066.4 1,458,558.5 0.775 1.513

18Хэнтий

4,112 5,048 426,805 552,806 590,298.1 622,449.6 1,422 1,348 256,224.9 496,229.4 1.126 1.503

19Дархан

3,178 3,572 625,200 655,004 687,720.1 720,504.8 579 528 92,487.7 136,241.5 1.100 1.053

20Орхон 4780 5170 497120 539370 647372.8 700192.0 127 154 39071.0 42970.3 1.298 1.139

21Улаанбаатар 46974 52999 6635317 7981719 6564791.3 7720916.4 495 701 78203.4 163422.7 0.967 0.952

22Говьсүмбэр 550 585 99000 105300 119433.6 112464 130 155 20190.5 50063.2 1.068 1.318

 ДҮН 127380 142459 19046605 22106190 18752846 19975886 39574.9 38357 8284579.98 13263002.01 0.904 1.411

АЙМГУУДЫН ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЛБАРЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ

№ Аймгийн нэр

Урьдчилан сэргийлэх тарилгад хамрагдагсад

эмнэлэгт хэвтэгсдийн тоо нийт ор хоног Үүнээс эмийн зардал хоолны зардал

эм хоол

2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2010 2011 2011 2011

1 Архангай 25520 25845 22645 21199 175923 165481 481984.1 538161.2 209545.4 177299.7 3.252 1.071

2 Баян-Өлгий 25131 23553 20151 19139 168507 148436 613761.1 843731.3 266925.6 266924.9 5.684 1.798

3 Баянхонгор 7040 8228 6941 6915 53520 52266 206339.4 214350.7 89217.7 88738.0 4.101 1.698

4 Булган 93 97 13110 13090 107069 104876 407475.2 502934.8 163233.9 163239.5 4.796 1.557

5 Говь-Алтай 8669 13326 12537 12627 97999 99093 159109.1 204451.2 164210.5 657340.6 2.063 6.634

6 Дорнод 19680 20473 15317 16543 127093 136038 619551.1 746989.4 215875.5 240106.5 5.491 1.765

7 Дорноговь 5669 8790 12095 11717 89721 86778 334266.2 446396.5 150152.5 163852.5 5.144 1.888

8 Дундговь 7639 7290 9694 9129 78599 75611 361293.6 368414.8 122120.3 124879.3 4.873 1.652

9 Завхан 10844 10523 15859 14312 134448 121783 597488.2 667248.4 219362.0 229343.3 5.479 1.883

10 Өвөрхангай 19010 18266 20220 18396 160976 150000 686200.8 1047577.6 264627.8 264627.8 6.984 1.764

11 Өмнөговь 9967 11203 9169 9346 64827 64965 305659.0 389368.1 122899.4 115075.9 5.994 1.771

12 Сүхбаатар 1192 1195 11985 12123 101253 99464 152810.2 410922.3 57782.1 80359.1 4.131 0.808

13 Сэлэнгэ 15524 17732 10786 10346 76967 74065 305592.4 350141.2 137967.0 126344.3 4.727 1.706

14 Төв 6685 5932 15258 15034 122785 123377 404011.0 538687.2 175979.7 210579.7 4.366 1.707

15 Увс 6774 7524 18070 18581 126162 132823 509462.9 643010.8 211061.5 201071.4 4.841 1.514

16 Ховд 23055 27437 19314 19033 148541 138557 724760.5 847595.0 157401.8 173876.1 6.117 1.255

17 Хөвсгөл 14417 14552 22920 22120 158237 150193 616778.1 838539.2 244267.9 245467.4 5.583 1.634

18 Хэнтий 11349 10257 15171 14995 119484 115585 579086.4 678877.7 220025.2 237486.1 5.873 2.055

19 Дархан 46139 43970 41238 41227 323787 316003 887965.0 963146.6 154299.2 186605.4 3.048 0.591

20 Орхон 13269 53686 17146 17934 142973 148475 1218618.3 1001648.1 198771.7 198771.7 6.746 1.339

21 Улаанбаатар 173358 134970 77957 79337 543948 612924 3643614.0 4656441.0 827557.0 1071231.0 7.597 1.748

22 Говьсүмбэр 4014 6943 4699 4519 37639 36090 142574.0 173066.0 48903.0 48903.0 4.795 1.355

  ДҮН 455038 ##### 412282 407662 ####### ######## 13958400.6 17071699.1 4422186.7 5272123.2 5.415 1.672

МОНГОЛ УЛСЫН АВТО ЗАМЫН СҮЛЖЭЭНИЙ АТЛАС ҮНДЭСЛЭН УЛСЫН ХЭМЖЭЭНИЙ СУМЫН ДУНДАЖ БА АЙМГИЙН

ДУНДАЖ КИЛОМЕТРИЙН ХЭМЖЭЭНИЙ ТООЦОО

Аймгийн нэр                                                      Км  Сумын   дундаж УБ--аас

        Аймгийн төвөөс сумдын алслалтыг авто замын сүлжээгээр тооцвол / км/               дүн   тоо     км  аймаг

Архангай35 26 123 221 160 122 157 218 207 161 59 124 96 162 83 25 40 222                   2241 18 125 477

Баян-Өлгий 78 164 281 85 45 27 68 108 50 6 86 105 70                             1173 13 90 1709

Баянхонгор 29 24 239 276 269 214 236 181 141 102 122 80 237 183 224 93 17 244 158                 3069 19 162 639

Булган 136 223 109 42 101 22 68 137 126 76 139 170 136 96 60 85 210                     1936 17 114 336

Говь-Алтай 224 190 93 195 108 88 135 333 191 141 202 196 214 145 79 47 83 86                   2750 18 153 1037

Дорнод 113 193 167 64 134 181 240 55 345 322 145 48 126 10                           2143 14 153 661

Дорноговь 93 166 82 158 162 230 134 56 100 136 126 151 212 46                           1852 14 132 450

Дундговь 114 213 72 107 143 71 182 42 52 81 134 96 85 150                           1542 14 110 275

Завхан 233 230 181 216 164 167 271 258 210 228 185 79 124 58 126 133 92 40 148 226 158 108 30         3665 23 159 1023

Өвөрхангай 201 101 174 134 73 58 34 98 46 137 86 130 94 109 87 74 92 89                   1817 18 101 431

Өмнөговь 211 96 55 25 249 158 108 234 210 328 95 104 141 126                           2140 14 153 575

Сүхбаатар 63 139 105 171 202 167 131 77 142 43 203 48                               1491 12 124 565

Сэлэнгэ 170 229 17 49 129 212 167 197 80 24 102 150 61 118 88 62 154 186 147 246               2588 20 129 321

Төв 81 246 192 51 261 231 175 183 131 226 199 222 138 206 171 144 111 122 194 108 83 113 14 76 141 112 131 4062 27 150 43

Увс 174 135 161 357 139 99 82 61 30 163 266 109 36 155 177 113 226 193                   2676 18 149 1417

Ховд 213 86 61 32 61 36 144 340 187 383 318 146 23 98 146 233                       2507 16 157 1487

Хөвсгөл 103 134 177 68 123 46 63 115 158 166 220 47 107 187 141 59 125 199 130 63 260 148 278         3117 23 136 779

Хэнтий 124 142 98 27 101 189 176 152 105 201 258 131 21 130 143 99                       2097 16 131 338

Дархан                                                       0     223

Орхон                                                       0     373

Улаанбаатар                                                       0      

Говьсүмбэр 24 34                                                   58 2 29 223

Дүн                                                       42924 316 136 637

СУРГАЛТЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХЭД ШААРДАГДАХ БАГШ

Анги 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11дундаж

Долоо хоногт заах цаг 22 22 22 24 25 30 33 35 35 35 35 318

Хичээллэх 7 хоног 32 34 34 34 34 35 35 35 35 35 35 34

Шаардлагатай багш 1.16 1.16 1.16 1.26 1.32 1.58 1.74 1.84 1.84 1.84 1.84 1.52

Нийт бүлэг 1687 1716 2125 1862 1729 0 1660 2415 1769 1358 1198 17519

Шаардлагатай нийт багш 1957 1991 2465 2346 2282 0 2888 4444 3255 2499 2204 26331

22*32=704

19*32=608

704:608= 1.16

318*34=10812

19*11=209

209*34=7106

10812:7106=1.52

Сумын эмнэлгийн стандарт мөрдөлт

  эмнэлгийн эмчийн стандарт стандарт стандартаас

Зэрэглэл тоо тоо   түвшинд доогуур

1-р зэрэг 28 4 7 3 25

2-р зэрэг 68 2 3 25 43

3-р зэрэг 178 2 1 178 

сум дунд 37 5 8 2 35

СУМДЫН ҮНДСЭН ҮЗҮҮЛЭЛТ АЙМГААР /2012оны 3 сарын байдлаар/

№ Аймгийн нэр Аймгаас Сумын Хүн Малын ИТХ -ын ЗДТГ-ын үүнээс Багийн Суудлын Аймгаас алс Нэг ТАХ-д

алслалт тоо ам тоо орон тоо орон тоо ТАХ орон тоо машин дундаж км ногдох хүн ам

1 Архангай 2369 19 91469 2805307 45 496 152 83 19 123.7 602

2 Баян-Өлгий 1226 14 89374 1302786 26 254 152 93 30 86.6 588

3 Баянхонгор 3238 20 81508 2237774 60 419 197 119 44 160.9 414

4 Булган 2081 17 58483 2293231 32 362 362 75 36 121.4 162

5 Говь-Алтай 2808 18 55490 1613335 36 320 274 101 37 155.0 203

6 Дорнод 1909 14 74051 1030653 31 350 234 86 37 135.4 316

7 Дорноговь 1802 14 60450 1207381 31 283 215 60 24 127.7 281

8 Дундговь 1674 15 45048 1348685 39 334 235 66 46 110.6 192

9 Завхан 4062 24 70843 2006120 49 428 208 120 48 168.3 341

10 Өвөрхангай 1893 19 112224 1126356 57 316 282 121 38 98.6 398

11 Өмнөговь 2124 15 53891 1223459 31 241 204 74 35 140.6 264

12 Сүхбаатар 1840 13 55028 2081404 28 192 113 67 28 140.5 487

13 Сэлэнгэ 2164 17 103913 1255794 39 334 235 134 64 126.3 442

14 Төв 3954 27 88277 2921140 54 485 311 100 62 145.4 284

15 Увс 2755 19 74448 1831833 39 380 288 111 41 144.0 259

16 Ховд 2507 17 82333 1771287 36 329 213 108 36 146.5 387

17 Хөвсгөл 3364 24 126515 3315515 49 463 387 126 44 139.2 327

18 Хэнтий 2770 22 73917 2378498 35 369 241 90 24 124.9 307

19 Дархан 154 4 93137 256810 12 93 88 67 9 37.5 1058

20 Орхон 30 2 89364 168336 10 133 51 77 8 14.0 1752

21 Улаанбаатар 285 9 1206610 278919 112 723 561 608 43 30.7 2151

22 Говьсүмбэр 63 3 15056 189651 6 56 45 17 6 20.0 335

  ДҮН 45072 346 2801429 34644274 857 7360 5048 2503 759 129.3 555

  ДУНДАЖ 130  8097 100128 2.5 21 15 7 2  555

АЙМАГ, СУМДЫГ ХҮН АМЫН ТООГООР АНГИЛСАН ХҮСНЭГТ

№ Аймгийн нэр  аймгийн төв  ангилал-1 ангилал-2 онцгой-1  онцгой-2

 хүн  ам        

1 Архангай 203382400-3100 3101-6000    

2 Баян-Өлгий 301972700-3800 3801-8000    

3 Баянхонгор 282191700-3100 3101-5000    

4 Булган 124501300-3100 3101-5000    

5 Говь-Алтай 179151800-3100      

6 Дорнод 416191700-3300      

7 Дорноговь 211751300-3500   Замын- үүд   14473 Замын- үүд   14473

8 Дундговь 134051500-3000   Эрдэнэдалай 6020  

9 Завхан 156691500-3100 3101-6000 Тосонцэнгэл 8494 Тосонцэнгэл 8494

10 Өвөрхангай 288382200-3400 3401-7000 Хархорин  12613 Хархорин  12613

11 Өмнөговь 193961300-3100 3101-4100    

12 Сүхбаатар 170371500-3100 3101-4600    

13 Сэлэнгэ 229581800-4300 4301-6400 Мандал 25379 Мандал 25379

14 Төв 152951200-3700 3701-7000    

15 Увс 250151700-2400 2401-4500    

16 Ховд 275382200-3200 3201-4500  Булган  9266  Булган  9266

17 Хөвсгөл 374711600-3200 3201-6000    

18 Хэнтий 195111000-3000 3001-3600 Бор-Өндөр 9228 Бор-Өндөр 9228

19 Дархан 75494 3400-5900 Шарынгол  8431 Шарынгол  8431

20 Орхон 86335 3000-3100    

21 Улаанбаатар   27100-33000 119000-283000 Багахангай 3727  

22 Говьсүмбэр 111021000-3100      

Анхаарал тавьсанд баярлалаа