τοπικη εκπαιδευση Κοζανης

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ ΕΩΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ

Τοπική Ιστορία Γ' Γυμνασίου 1ο Γυμνάσιο Κοζάνης

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΟΖΑΝΗ ΑΠΟ ΤΟ 17ο ΕΩΣ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ

Τα χρόνια που προηγήθηκαν του 1668 δεν υπήρχε επίσημα αναγνωρισμένο σχολείο και μάλιστα πηγές κάνουν λόγο για τη στοιχειώδη γνώση που λάμβαναν μόνο εύποροι στα σπίτια τους από εξειδικευμένους οικοδιδασκάλους.

Από το 1668 θα ιδρυθούν στην Κοζάνη οι πρώτες σχολές, όρος που χρησιμοποιείται για τα πρώτα σχολεία της Κοζάνης.

Οι σχολές που μαρτυρούνται στην πόλη της Κοζάνης είναι οι ακόλουθες:

ΣΧΟΛΕΣ ΚΟΖΑΝΗΣΕλληνική Σχολή Κοζάνης (1668-1743) με πρώτο δάσκαλο το

Γεώργιο Κονταρή

Στοά/ Σχολή Κοζάνης (1745/7-1772) με πρώτο δάσκαλο τον Ευγένιο Βούλγαρη

Σχολή της Κομπανίας (1768-1772)

Σχολή του Δημητρίου Παγούνη/ Μουσείο (1777-1783)

Αλληλοδιδακτική Σχολή (1832)

Ελληνικό σχολείο / Ημιγυμνάσιο

Το 1813 λειτουργεί ο Οίκος Βελτιώσεως ( Κοβεντάρειος Δημοτική Βιβλιοθήκη)

Ίδρυση των συλλόγων Φοίνιξ (1873), Μορφωτική Αδελφότης Πανδώρα (1902),Εθνικός Σύλλογος (1908).

Ο Ευγένιος Βούλγαρης (1716-1806) υπήρξε πρωτοπόρος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Δίδαξε στη Στοά Κοζάνης από το 1745-1752.

ΙΔΡΥΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ-ΣΥΝΘΗΚΕΣ

Το πρωτόκολλο της 3ης Φεβρουαρίου 1830 αποτέλεσε την πρώτη διεθνή διπλωματική πράξη που αναγνώριζε την Ελλάδα ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος. Η συνθήκη της Κωνσταντινούπολης του 1832 όριζε τα σύνορα της Ελλάδας νότια της γραμμής των κόλπων Αμβρακικού και Παγασητικού. Παρά την προσάρτηση των Επτανήσων το 1864 και της Θεσσαλίας το 1881 πολλά εδάφη του σημερινού νεοελληνικού κράτους, όπως η Δυτική Μακεδονία παρέμεναν αλύτρωτα μέχρι τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13.

Η ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους

Η Ελλάδα την παραμονή των Βαλκανικών πολέμων

Οι μεταρρυθμίσεις του Χάτι-Χουμαγιούν(1856)διασφαλίζουν την ισότητα των υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ανεξαρτήτως φυλής ή θρησκεύματος.Στα πλαίσια αυτών των μεταρρυθμίσεων το Οικουμενικό Πατριαρχείο συντάσσει τους Γενικούς Κανονισμούς που προβλέπουν την κατά τόπους αντιμετώπιση των εκπαιδευτικών θεμάτων.

Ο σουλτάνος Αμπντούλ Μετζίτ Α΄ διακηρύσσει τις μεταρρυθμίσεις Χάτι Χουμαγιούν ενώπιον των εκπροσώπων των θρησκευτικών κοινοτήτων.

ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΦΟΡΕΙΑ Με την εφαρμογή των Γενικών Κανονισμών του Οικουμενικού

Πατριαρχείου τίθενται οι βάσεις για τη διοίκηση των σχολείων. Η κοινότητα Κοζάνης συνέταξε τον πρώτο κανονισμό λειτου- ργίας των σωματείων και φορέων της πόλης στις 17 Απριλίου 1895, που ίσχυσε έως το 1911,όταν και αναθεωρήθηκε ένα χρόνο πριν την απελευθέρωση.

Στην τουρκοκρατούμενη Ελλάδα οι κατά τόπους επίσκοποι έχουν την φροντίδα για την ίδρυση, συντήρηση και λειτουργία των σχολείων κάθε βαθμίδας, το διορισμό και την απόλυση των δασκάλων,τα προγράμματα διδασκαλίας και την γενικότερη εποπτεία των εκπαιδευτικών θεμάτων.Ο επίσκοπος ως πρόεδρος και οι επίτροποι ως μέλη αποτελούν τη σχολική εφορεία. Η Εφορεία της πόλης είναι πενταμελής και εκλέγεται από τη Γενική Αντιπροσωπεία της κοινότητας κάθε δύο χρόνια.Η ψηφο- φορία είναι μυστική και τη συναπαρτίζουν ο μητροπολίτης, ο γραμματέας, ο ταμίας και δύο μέλη.

ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ

Η σχολική Εφορεία:

αναθέτει στους διευθυντές τη σύνταξη των ωρολογίων και αναλυτικών προγραμμάτων κρίνει την καταλληλότητα του εκπαιδευτικού προσωπικού συχνά και με επισκέψεις στο χώρο των σχολείων καταβάλλει τους μισθούς στο προσωπικό των σχολείων απονέμει τιμές στους δωρητές και ευεργέτες υποβάλλει ετήσιο απολογισμό του έργου της στη Γενική Αντι- προσωπεία.

Οι οικονομικοί πόροι για τη λειτουργία και τη συντήρηση των σχολείων προέρχονται απ'ο το ταμείο της κοινότητας, κυρίως από εράνους των κατοίκων και εμβάσματα των απόδημων Κοζανιτών καθώς και από δωρεές, κληροδοτήματα ή ενοικίαση εκκλησιαστικών κτημάτων.

ΔΩΡΗΤΕΣ-ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ

Ο εκπαιδευτικός ζήλος των Κοζανιτών παραμένει άσβεστος σ΄ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας.Αξίζει στο σημείο αυτό να μνημονεύσουμε τα ονόματα δωρητών /ευεργετών,των οποίων η φιλοπατρία και η φιλομάθεια συνετέλεσαν στην ίδρυση σχο- λείων στην πόλη της Κοζάνης.

Ο Δημήτριος Τακιατζής και τα αδέρφια του Γεώργιος και Νικό- λαος, ο Χαρίσιος Μούκας, ο Γεώργιος Τιόλης,οι Λάμπρος και Βασίλειος Βαλταδώρος,ο Παύλος Χαρίσης, ο Κωνσταντίνος Δρίζης και πολλοί άλλοι υπήρξαν αυτοί που χάρη στη γενναιοδωρία τους ιδρύθηκαν σχολεία.

Λάμπρος Βαλταδώρος

Κωνσταντίνος Δρίζης

Βασίλειος Βαλταδώρος

ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ

Τα σχολεία της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που λειτουργούν στην Κοζάνη στις αρχές του 20ου αιώνα είναι:• Α Αστική/ Κεντρική Σχολή Κοζάνης (1ο Δημοτικό Κοζάνης-Γεώργιος Κονταρής)• Β Αστική Σχολή Κοζάνης (2ο Δημοτικό Κοζάνης)•Γ Αστική Σχολή Προφήτου Ηλίου( 5ο Δημοτικό Κοζάνης) • Παρθεναγωγείο ( 3ο- 4ο Δημοτικά, Χαρισίου Μούκα)•Στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση λειτουργούν: Ανώτερο Αστικό Παρθεναγωγείο • Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Παράλληλα αναφέρεται η λειτουργία :• Διδασκαλείου Δημοτικής Εκπαίδευσης ( 5ο Δημοτικό)• Σχολών Γεωργικής, Τεχνικής και Εμπορικής

Στατιστική του σχολικού έτους 1894-1895 δείχνει τον αριθμό των εκπαιδευόμενων αγοριών και κοριτσιών. Tετρατάξιο ημιγυμνάσιο 35 Εξατάξιος Αστική Σχολή (δημοτικό αρρένων) 372Εξατάξιο Παρθεναγωγείο (δημοτικό θηλέων) 150 Νηπιαγωγείο 320 Σύνολο: 877

Αντίστοιχη στατιστική του 1908-1909 επιβεβαιώνει τη φοίτηση του ακόλουθου αριθμού μαθητών στα σχολεία της Κοζάνης.Γυμνάσιο 130A Αστική Σχολή ( δημοτικό σχολείο αρρένων) 329Β Αστική σχολή (δημοτικό σχολείο αρρένων) 230 Παρθεναγωγείο (δημοτικό θηλέων) 247 Νηπιαγωγείο 240 Σύνολο:1176

ΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΡΡΕΝΩΝ (1893-1914)

Η Ελληνική Σχολή Κοζάνης,το πρώτο σχολείο της Κοζάνης εμφανίζεται αργότερα με την επωνυμία Αστική Σχολή.Ίσως ο λόγος αλλαγής του ονόματος να σχετίζεται με την Οθωμανική εξουσία.

Η λειτουργία των σχολείων την περίοδο αυτή υπάγεται στην Εφορεία των Σχολείων με πρόεδρο τον εκάστοτε μητροπολίτη. Η πληρωμή των μισθών των δασκάλων γίνεται από το ταμείο της κοινότητας της Κοζάνης.

Η Αστική Σχολή στεγαζόταν αρχικά σε κτίριο απέναντι από τον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου, στη θέση του σημερινού Μπλιούρειου εκκλησιαστικού ιδρύματος.

Α΄ Αστική Σχολή Αρρένων 1ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΟΖΑΝΗΣ

Το 1905 λόγω του αυξανόμενου αριθμού των μαθητών ο σύλλογος των διδασκόντων υποβάλλει στην Εφορεία των σχολείων πρόταση για τη διαίρεση του σχολείου. Αποφασίζεται λοιπόν η διαίρεση της Αστικής Σχολής σε δύο τμήματα, από τα οποία το πρώτο στεγάστηκε στο κάτω όροφο του Βαλταδώρειου Γυμνάσιου ως Κεντρική Σχολή ενώ το δεύτερο τμήμα παρέμεινε στο παλιό κτίριο ως Αστική Σχολή και αργότερα ως 2ο Δημοτικό Σχολείο Κοζάνης.

Γ ΑΣΤΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

Ιδρύθηκε από την ελληνορθόδοξη κοινότητα Κοζάνης ένα μόλις χρόνο πριν την απελευθέρωση το Σεπτέμβριο του 1911 ως παράρτημα των δύο Αστικών Σχολών Αρρένων.Στις τέσσερις τάξεις του δημοτικού φοιτούσαν το πρώτο έτος 137 μαθητές.Με την απελευθέρωση της Κοζάνης στις 11 Οκτωβρίου 1912 διακόπτεται η λειτουργία του για τις ανάγκες στέγασης των υπηρεσιών του ελληνικού στρατού,όπως και στα υπόλοιπα σχολεία της Κοζάνης. Στα μέσα του 1913 μετονομάζεται σε Γ Δημοτικό Σχολείο Αρρένων. Αρχικά στεγάστηκε σε ιδιωτική οικία, ιδιοκτησίας Κων.Γκάγκαλη στη συνοικία του Προφήτη Ηλία,με ενοίκιο 80 δραχμές το μήνα.Από το 1921 στεγάστηκε στο σημερινό διδακτήριο του 5ου Δημοτικού σχολείου,το οποίο κτίστηκε με τη δωρεά οικοπέδου του Γεωργίου Τιόλη,η ανέγερση του οποίου άρχισε τον Οκτώβριο του1913.Στον επάνω όροφο στέγασε αρχικά Διδασκαλείο Αρρένων και από το 1937 Γυμνάσιο Θηλέων.

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΡΙΤΣΙΩΝ-ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΑ

Οι κάτοικοι της Κοζάνης ενδιαφέρθηκαν πολύ νωρίς για την εκπαίδευση των κοριτσιών.Αν και η κουλτούρα της επο- χής είχε ως πρότυπο την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση που προετοίμαζε τη γυναίκα ώστε να γίνει καλή νοικοκυρά και μητέρα η εισροή νεωτεριστικών ιδεών μέσω του εμπορίου με το εξωτερικό θα οδηγήσει στη δημιουργία του πρώτου σχολείου για κορίτσια το 1775.

Το Κατώτερο Παρθεναγωγείο αρχικά λειτουργεί με 54 μαθήτριες και διευθύντρια τη Σοφία Στρατηγοπούλου.Το Παρθεναγωγείο άγεται και φέρεται καθώς στεγάζεται σε διαφορετικά οικήματα,όπως των αδερφών Γ.Γκορτσούλη, Ηλ.Βαμβακά.

ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΑΝΕΓΕΡΣΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟΥ

Στο γενικότερο σχεδιασμό των σχολικών εφόρων της Κοζάνης για την ανέγερση σχολικών κτιρίων το 1900 πραγματοποιείται η αγορά της παλιάς οικίας του Καρατζέτζου για να κτιστεί το Παρθεναγωγείο.

Την ίδια όμως περίοδο κτίζεται το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο και λόγω των τεράστιων χρηματικών δαπανών μετατοπίζεται χρονικά η ανοικοδόμηση του Παρθεναγωγείου.

Ο μεγάλος δωρητής και ευεργέτης Χαρίσιος Μούκας, έμπορος κληροδοτεί με τη διαθήκη του στα σχολεία της Κοζάνης δύο σπίτια αξίας χιλίων εικοσαφράγκων.

Η Εφορεία εξασφαλίζοντας με την πώληση των οικιών το απαιτούμενο χρηματικό βοήθημα και με παράλληλη ενίσχυση από το κηροπωλείο και τη δεκάτη αποφασίζει στη συνεδρίαση της 21ης -12-1911:

Κατώτερο Παρθεναγωγείο3ο - 4ο Δημοτικά Σχολεία Κοζάνης

''Συζητήσεως γενομένης περί της χρησιμοποιήσεωςτων εκ της πωλήσεως του κήπου του Αγίου Δημητρίου και του φούρνου των Αγίων Αναργύρων ληφθησομένων χρημάτων, απεφασίσθη να διατεθώσι ταύτα δια το οικοδομηθησόμενον Παρθεναγωγείον και το παράρτημα Αρρεναγωγείον''.

Η ανέγερση του Παρθεναγωγείου αρχί- ζει τον Αύγουστο του 1911 με σουλτα- νικό φιρμάνι στο όνομα του Στάμκου Αναστάσιου,καθώς απαγορευόταν η α- νοικοδόμηση μεγαλοπρεπών /διώροφων σχολείων, με την επίβλεψη του αρχιτέ- κτονα Ξεν. Παιωνίδη.

Οι εργασίες ολοκληρώνονται μετά την απελευθέρωση της Κοζάνης και αρχίζει η λειτουργία του το 1914.Θα λειτουργή- σει στη συνέχεια ως Α Δημοτικό Σχο- λειο θηλέων στον επάνω όροφο και Β Δημοτικό Θηλέων στον κάτω όροφο και το 1929 ως μικτά 3ο και 4ο Δημοτικά.

ΑΝΩΤΕΡΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ Λειτουργεί ήδη στην Κοζάνη το 1915 μονοτάξιο, που στη συ-

νέχεια γίνεται τετρατάξιο Ανώτερο Αστικό Παρθεναγωγείο, γυ- μνασιακού επιπέδου.Στεγαζόταν σε ιδιόκτητο οίκημα στη θέση της νέας πτέρυγας του Ιστορικού –Λαογραφικού Μουσείου Κοζάνης. Οι μαθήτριες του Παρθεναγωγείου διδάσκονταν μαθήματα μεταξύ των οποίων ,Οικιακή Οικονομία, Καλλιγραφία, Γαλλι- κά και καλούς τρόπους ώστε να ανταποκριθούν στο ρόλο συ- ζύγου και μητέρας. Οι απόφοιτες είχαν τη δυνατότητα να σπουδάσουν στο Διδα- σκαλείο δημοτικής εκπαίδευσης ή στη Σχολή νηπιαγωγών. Το Ανώτερο Παρθεναγωγείο λειτούργησε έως το 1936. Αντικαταστάθηκε από Γυμνάσιο θηλέων στο οποίο φοιτούσαν οι μαθήτριες του Ανώτερου Παρθεναγωγείου αλλά και οι μαθήτριες του Βαλταδώρειου Γυμνάσιου.

ΒΑΛΤΑΔΩΡΕΙΟΒΑΛΤΑΔΩΡΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟΓΥΜΝΑΣΙΟ

Όπως προαναφέρθηκε πριν την ίδρυση του Βαλταδώρειου Γυμνάσιου λειτουργούσε Ημιγυμνάσιο ως κατώτερη βαθμίδα της Μέσης Εκπαίδευσης,στην οποία φοιτούσαν μόνο αγόρια.Οι απόφοιτοι που επιθυμούσαν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους σε εξατάξιο γυμνάσιο φοιτούσαν σε γυμνάσια, όπως του Τσοτυλίου ή της Σιάτιστας.

Το Βαλταδώρειο Γυμνάσιο Κοζάνης, κόσμημα της πόλης ιδρύθηκε με τη δωρεά του Λάμπρου και του Βασίλειου Βαλταδώρου. Ο θεμέλιος λίθος της οικοδομής του σημερινού 1ου Γυμνασίου Κοζάνης τέθηκε στις 7 Ιουνίου 1899 σε λαμπρή τελετή με την παρουσία των αρχών της πόλης και πλήθους λαού. Στις 30 Ιανουαρίου 1901 τελούνται τα επίσημα εγκαίνια στον ιερό ναό του Αγίου Νικολάου.

ΒΑΛΤΑΔΩΡΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ

Στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου εγγράφονται οι μαθητές από τις Αστικές Σχολές και το Παρθεναγωγείο ύστερα από εξετάσεις. Η Α Αστική σχολή στεγάζεται στον κάτω όροφο του διδακτηρίου και το Γυμνάσιο στον επάνω όροφο. Το σχολικό έτος 1936-37 το μεικτό Βαλταδώρειο Γυμνάσιο χωρίζεται σε δύο Γυμνάσια αρρένων και θηλέων. Το Γυμνάσιο αρρένων παραμένει στο χώρο του Βαλταδώρειου,ενώ το Γυμνάσιο θηλέων λειτουργεί στο δεύτερο όροφο του 5ου Δημοτικού σχολείου, όπου λειτουργούσε μέχρι τότε Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής επιτάσσεται και χρησιμοποιείται ως διοικητήριο. Με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1959 δημιουργούνται τμήματα θεωρητικής και κλασικής κατεύθυνσης στις τρεις ανώτερες τάξεις για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Από το 1964 παύει να λειτουργεί ως εξατάξιο καθώς το γυμνάσιο γίνεται τριτάξιο και δημιουργείται αντίστοιχα λύκειο.Λόγω του αριθμού των μαθητών θα ιδρυθεί νέο Γυμνάσιο, το 2ο, που αρχικά θα στεγαστεί σε οίκημα επί της οδού Φον Κοζάνη.

Πρώτος γυμνασιάρχης διατέλεσε ο Παναγιώτης Ν.Λιούφης, άτομο με πλούσια εκπαιδευτική εμπειρία.Ο Γεώργιος Μικρού τον διαδέχτηκε στη δεκαετία του 1920 και από το 1933 αναλαμβάνει τη διεύθυνση του σχολείου ο Ιωάννης Σταματέλλος.

Το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου,τους οποίους δεν είναι δυνατόν να απαριθμήσουμε συνέβαλλε με κάθε τρόπο στην εύρυθμη οργάνωση και λειτουργία του σχολείου.

Οι κτητορικές επιγραφές στις εισόδους του γυμνασίου αποτυπώ- νουν τις αρχές για τις οποίες εργάστηκαν οι εκπαιδευτικοί του Βαλταδώρειου αλλά και των άλλων σχολείων της περιόδου.

“Παιδεία, σοφία, σύνεση και ευσέβεια για τη γενιά των νεοτέρων”.

ΣΧΟΛΙΚΗ ΖΩΗ

Πολύτιμες πληροφορίες για τη σχολική ζωή των αρχών του

20ου αιώνα αντλούμε από τα Πρακτικά των σχολείων, τις απο-φάσεις των συλλόγων διδασκόντων, τα πρωτόκολλα αλληλο- γραφίας, τις αποφάσεις της Σχολικής Εφορείας Κοζάνης και τα ποινολόγια.

Τα μαθήματα που διδάσκονται στις εξατάξιες αστικές σχολές αρρένων της Κοζάνης το 1900 ενδεικτικά είναι: Ιερά, Ελληνικά, Ιστορία,Πατριδογνωσία, Φυσικά, Πρακτική Αριθμητική και Γεω- μετρία, Σωματολογία, Καλλιγραφία,Ιχνογραφία και Ωδική.

Από τα απολυτήρια του Ελληνικού Γυμνασίου Κοζάνης μαρτυ- ρείται το 1905 η διδασκαλία των μαθημάτων: Ιερά, Ελληνικά, Λατινικά, Γαλλικά, Τουρκικά, Μαθηματικά, Φυσικά, Φιλοσοφι- κά και Ιστορία.

Η Κοζάνη απελευθερώνεται στις 11 Οκτωβρίου 1912 μετά την ιστορική μάχη του Σαρανταπόρου. Παρά την απελευθέρωση της πόλης δεν υφίστανται αλλαγές στο εκπαιδευτικό καθεστώς πριν το 1914. Από το έτος, όμως αυτό την χρηματοδότηση και την εποπτεία των σχολείων αναλαμβάνει το Υπουργείο Παιδείας. Η Κοζάνη ορίζεται ως έδρα της Γενικής Επιθεώρησης της ΙΑ εκπαιδευτικής περιφέρειας εποπτεύοντας τα γυμνάσια των νο- μών Κοζάνης, Γρεβενών,Καστοριάς,Φλώρινας και Πέλλας,κα- θώς και τα Διδασκαλεία δημοτικής εκπαίδευσης και τις Σχολές νηπιαγωγών των νομών αυτών.

Αποκαλυπτική για την αυστηρότητα της σχολικής ζωής και των κανονισμών που τη διέπουν αποτελούν οι κανονισμοί λειτουργίας των σχολείων της περιόδου. Παραθέτουμε κάποιους από αυτούς ώστε να παρουσιάσουμε την εικόνα των σχολείων.

1. Οι μαθητές οφείλουν να προσέρχονται μετά την κρούση του μεγάλου κώδωνος.Οι βραδυπορούντες αποκλείονται των μαθημάτων. 2. Πάντες οι μαθητές πρέπει να είναι καθαροί, να κόβουν τους όνυχες και να μην προκαλούν θόρυβο κατά την είσοδο και έξοδο από το σχολείο. 3.Οι μαθητές άνευ διακρίσεως κοινωνικής τάξης καταλαμβάνουν ορισμένη θέση στην τάξη.Οφείλουν να μην ψιθυρίζουν στη διάρκεια της διδασκαλίας. 4.Οι μαθητές οφείλουν να δείχνουν σεβασμό στον εκπαιδευτικό. Εισέρχονται στην τάξη συνοδευόμενοι από τον οριζόμενο κοσμή- τορα.Ο παιδονόμος,ορισμένος από τους εκπαιδευτικούς και την Εφορεία προσέχει τη συμπεριφορά των μαθητών εντός και εκτός σχολείου και επιτηρεί τους τιμωρημένους μετά τη λήξη των μαθημάτων.

5. Η συμπεριφορά των μαθητών πρέπει να είναι κόσμια και εκτός του σχολικού χώρου.Σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του Βαλταδώρειου Γυμνάσιου και τη μεταγενέστερη πράξη του συλλόγου καθηγητων 11/16 Απριλίου 1942 ορίζονται τα εξής: Υποχρεούνται να βαδίζουν κοσμίως και σεμνοπρεπώς, η εν γένει δε εμφάνισις αυτών να είναι αξιοπρεπής και αρμόζουσα εις μαθητάς και καλοανατρεμμένους ανθρώπους. Οφείλουν να χαιρετούν τον κ. Νομάρχιν, το Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην, τον κ. Γενικόν Επιθεωρητήν και τους κ.καθηγητάς πάντων των εν Κοζάνη σχολείων της Μέσης Εκπαιδεύσεως. Απαγορεύεται η φοίτησις εις τα καφενεία,τον κινηματογράφον, τα θέατρα, αίθουσες δημοσίων θεαμάτων και συγκεντρώσεων. Επειδή μαθηταί τινές δυστροπούν εις την εκτέλεση της διαταγής περί κοπής των μαλλιών αποφασίζεται όπως μη γίνονται ούτοι δεκτοί εις το σχολείον εάν δεν έχουν κομμένα αυτά. Τη σχολική ζωή συμπληρώνουν οι γιορτές, οι εκδρομές, οι γυμναστικές επιδείξεις και οι ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες.

Η σύντομη ιστορική αναδρομή στην εκπαίδευση της πόλης της Κοζάνης καταδεικνύει με σαφήνεια τον εκπαιδευτικό ζήλο των αρχών και των πολιτών της σ' όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Αυτοί με τη συμβολή μεγάλων δωρητών ανέδειξαν τα σχολεί της σε προμαχώνες του ελληνισμού σε δύσκολες ιστορικά για την Ελλάδα περιόδους, πριν αλλά και μετά την απελευθέρωση της Κοζάνης.

«Κτίστε σχολειά» γράφει ο Κωστής Παλαμάς και εξυμνεί το αναγεννητικό πνεύμα της παιδείας « Πολεμάς να στυλώσεις, κυβερνήτη,

με τα καράβια και με τα φουσάτα της Πολιτείας το σαλεμένο σπίτι.

 Του κάκου ιδρώνεις, έμπα σ’ άλλη στράτα,

το νου μας πρώτα στύλωσε και χτίσε,

και πρώτ’ απ’ όλα αλφαβητάρι κράτα.

Δάσκαλος γίνε, αλήθεια αν ήρωας είσαι.

Σε μια Βαβέλ δεμένους μάς κρατάνε κακά στοιχειά· το μάγεμα τους λύσε.

 και στα χείλια οι καρδιές μας πάλε ας πάνε. 

Σύμμετρα υψώσου, πύργε της ζωής!

Τρανοί κι αν είναι οι τάφοι, τάφοι θα ’ναι. »

Σατιρικά Γυμνάσματα

Βιβλιογραφία

Παπαδόπουλος Παναγιώτης «Ιστορία του Βαλταδώρειου Γυμνάσιου»

Παπακωνσταντίνου Μιχ.«Μια βορειοελληνική πόλη στην Τουρκοκρατία».

Σιώζος Γ.« Ιστορία των δημοτικών σχολείων της Κοζάνης»

Αποστόλου Β. «1ο Δημοτικό σχολείο Κοζάνης »

Γάγαλης Ηλ.«5ο Δημοτικό σχολείο Κοζάνης»

Ημερολόγιο 1999 «3ο – 4ο Δημοτικά σχολεία Κοζάνης»

Ταβουλτζίδης Κ. «Εμπορική Σχολή Κοζάνης »

Διαδίκτυο: wwK.kathimerini.gr/kath/7days/1995

Ομάδες εργασίας

Σχολές Κοζάνης

Νιάκα Ελένη

Μπαϊράμι Νταϊάνα

Παπαβασιλείου Καλλιόπη

Παρχαρίδου Καλλιόπη

3ο – 4ο Δημοτικό Κοζάνης

Μήτρου Αναστασία

Πλεξίδα Μαρία

Πλιάκη Νίκη

Ρίζου Ελένη-Γεωργία

Ρουσοπούλου Βασιλική

Οίκος Βελτιώσεως/

Κοβεντάρειος

Δημ.Βιβλιοθήκη

Μπαντόλα Κατερίνα

Ραφαηλίδου Κων/να

Εμπορική Γεωργική Σχολή

Ζέρβα Νεφέλη

Κόλλια Ελένη

Κοκκίνου Βάσω

Κοντογιάννη Ευαγγέλια

Η εκπαίδευση στις αρχές του 20ου αιώνα

Μητράκας Θανάσης

Λαζαρίδης Φώτης

Κολτσίδας Θοδωρής

Κτενίδης Γιάννης

Ομάδες εργασίας

1ο Δημοτικό Κοζάνης

Ηλιαδέλης Δημήτρης

Κολτσικόγλου Παναγιώτης

Κουκουλόπουλος Νέστορας

Καραδήμος Αλέξανδρος

Η απελευθέρωση της Κοζάνης στη λογοτεχνία

Δουγαλής Βασίλης

Αραμπατζής Παναγιώτης

Ζάμκος Γιάννης

Ανθιμόπουλος Θεολόγης

ﾣ 1ο Γυμνάσιο

Γκουβίνα Δήμητρα

Δόδουρα Αναστασία

Δεμερτζίδου Μαρία

Γκλούμπου Ματίνα

Φωτογραφικό υλικό

Μαρκοπούλου Άννα

Κοεμτζή Ραφαέλλα

Κοντού Στέλλα

Ζάχου Στέλλα

Λογοθέτη Μαρία

5ο Δημ.Κοζάνης

Αποστόλου Ελευθερία

Βαρβέρης Μάρκος

ΑντωνιάδηςΑποστόλης

Ζάμκου Γεωργία

Φωτογραφικό υλικό

Μαρκοπούλου Άννα

Κοεμτζή Ραφαέλλα

Κοντού Στέλλα

Ζάχου Στέλλα

Λογοθέτη Μαρία

Επιμέλεια παρουσίασης

Παλαμάς Γιάννης

Μπαλτζής Νίκος

Ρουσοπούλου Βασιλική

Υπεύθυνη καθηγήτρια

Γεωργίου Αγγελική