Клима Србије

KKlimalima Srbije Srbije

KKlimalima SrbijeSrbije

UUmereno-kontinentalnamereno-kontinentalna klima klima sa manje ili više izraženim sa manje ili više izraženim lokalnim karakteristikamalokalnim karakteristikama

GGeografskeografskee odrednic odrednicee koje karakterišu bitne sinoptičke situacije koje karakterišu bitne sinoptičke situacije značajne za vreme i klimu Srbijeznačajne za vreme i klimu Srbije: : AlpAlpii, Sredozemno more i , Sredozemno more i Đenovski zaliv, PanonskĐenovski zaliv, Panonskaa nizij nizijaa i dolin i dolinaa Morave, Karpat Morave, Karpatii i Rodopske i Rodopske planine kao i brdovito planinski deo sa kotlinama i visoravnimplanine kao i brdovito planinski deo sa kotlinama i visoravnim

Prema Kepenovoj klasifikacijiPrema Kepenovoj klasifikaciji: : C i D tip klimeC i D tip klime

Tri uzroka koja najviše doprinose razlikama u temperaturnimTri uzroka koja najviše doprinose razlikama u temperaturnim karakteristikama Srbije su:karakteristikama Srbije su: rrazlike u geografkoj širini i dužini, azlike u geografkoj širini i dužini, nadmorskoj visini i udaljenosti od mora pojedinih oblastinadmorskoj visini i udaljenosti od mora pojedinih oblasti

Prizemna vazdušna strujanja su u velikoj meri uslovljena Prizemna vazdušna strujanja su u velikoj meri uslovljena orografijom. U toplijem delu godine preovlađuju vetrovi sa orografijom. U toplijem delu godine preovlađuju vetrovi sa severozapada i zapadaseverozapada i zapada. Tokom hladnijeg dela godine dominira . Tokom hladnijeg dela godine dominira istočni i jugoistočni vetar–istočni i jugoistočni vetar–košavakošava. U planinskim oblastima na . U planinskim oblastima na jugozapadu Srbije preovlađuju vetrovi sa jugozapadu Srbije preovlađuju vetrovi sa jugozapadajugozapada. .

Karakteristični veKarakteristični vettrovi u Srbiji su: Košava i severozapadni vetarrovi u Srbiji su: Košava i severozapadni vetar


Temperaturni region u Srbiji koji ima srednju godišnju temperaturu između 11oC i 12 oC su: ravnica na severu i severoistoku, Kosovo, Pomoravlje i oblasti sa nadmorskom visinom manjom od 500 m.

Prosečna godišnja amplituda kolebanja temperature u istočnoj i severoistočnoj Srbiji je 23-24°C.

Godišnje sume trajanja sijanja Sunca kreću se u intervalu od 1500 do 2200 sati godišnje


Prosečna godišnja temperatura vazduha za period 1961–1990. za Prosečna godišnja temperatura vazduha za period 1961–1990. za područja sa nadmorskompodručja sa nadmorskom visinomvisinom:: do 300 m do 300 m →→10.910.9 oC oC od 300 do 500 m od 300 do 500 m →→ 10.010.0 oCoC preko 1000 m preko 1000 m →→ oko 6.0o oko 6.0o CC



Padavinski rePadavinski režimžim: kontinentalni i podunavski. : kontinentalni i podunavski.

Kontinentalni režim padavinaKontinentalni režim padavina: veća količina padavina u toplijoj polovini : veća količina padavina u toplijoj polovini godine (izuzev jugozapadnih krajeva gde se najviše padavina izmeri u godine (izuzev jugozapadnih krajeva gde se najviše padavina izmeri u jesen).jesen).

Najkišovitiji Najkišovitiji je juni (pozno proleće), kada u proseku padne 12 do 13% od je juni (pozno proleće), kada u proseku padne 12 do 13% od ukupne godišnje sume padavina, a najmanje padavina imaju meseci ukupne godišnje sume padavina, a najmanje padavina imaju meseci februar i oktobar. februar i oktobar.

Godišnje sume padavina u proseku rastu sa nadmorskom visinomGodišnje sume padavina u proseku rastu sa nadmorskom visinom. . U nižim predelima godišnja visina padavina se kreće u intervalu od 540 do U nižim predelima godišnja visina padavina se kreće u intervalu od 540 do 820 mm. Područja sa nadmorskom visinom preko 1000 m prosečno 820 mm. Područja sa nadmorskom visinom preko 1000 m prosečno imaju 700 do 1000 mm padavina, a neki planinski vrhovi na jugozapadu imaju 700 do 1000 mm padavina, a neki planinski vrhovi na jugozapadu Srbije Srbije karakterikarakterišušu obilnije padavine obilnije padavine - - do 1500 mm. do 1500 mm.

Količinu padavina do 600 mmKoličinu padavina do 600 mm imaju sledeći regioni: d imaju sledeći regioni: donji tok Velike onji tok Velike Morave, dolina Južne Morave i centralni deo KosovaMorave, dolina Južne Morave i centralni deo KosovaKoličinu padavina od 600 mmKoličinu padavina od 600 mm do 1000 mm do 1000 mm imaju sledeći regioni: imaju sledeći regioni: Vojvodina, delovi centralne Srbije i KosovaVojvodina, delovi centralne Srbije i KosovaKoličinu padavina od 1000 mmKoličinu padavina od 1000 mm i više moguće je registrovati samo u uskom i više moguće je registrovati samo u uskom pojasu uz granicu sa Albanijom.pojasu uz granicu sa Albanijom.


KKlimalima VojvodineVojvodine

Nalazi se u oblasti umereno kontinentalne klimeNalazi se u oblasti umereno kontinentalne klime Razmak između najsevernije i najjužnije tačke je manji od 2 Razmak između najsevernije i najjužnije tačke je manji od 2 oo g.š. g.š. Visinska ujednačenost terenaVisinska ujednačenost terenaOpkoljena je planinskim masivima i relativno otvorena Opkoljena je planinskim masivima i relativno otvorena prema severu i severozapaduprema severu i severozapaduVelika godišnja kolebanja temperature vazduha - Velika godišnja kolebanja temperature vazduha - kontinentalna klimakontinentalna klimaJesen toplija od proleća, temperaturni prelaz od zime ka Jesen toplija od proleća, temperaturni prelaz od zime ka letu izraženiji od prelaza od leta ka zimi, tendencija letu izraženiji od prelaza od leta ka zimi, tendencija pomeranja temperaturnog minimuma ka februaru, a pomeranja temperaturnog minimuma ka februaru, a maksimuma ka avgustu – umereno kontinentalnamaksimuma ka avgustu – umereno kontinentalnaLeti: Azorski anticiklon, zimi: ciklon sa Atlantskog okeana i Leti: Azorski anticiklon, zimi: ciklon sa Atlantskog okeana i Sredozemnog mora i Sibirski anticiklonSredozemnog mora i Sibirski anticiklon


Prema Kepenovoj klasifikaciji: C i D tip klime. Prema Kepenovoj klasifikaciji: C i D tip klime.

Kepenova formula za Vojvodinu glasi Cfwax”:Kepenova formula za Vojvodinu glasi Cfwax”:

C-umereno-topla kišna;C-umereno-topla kišna;

f- bez suvog perioda; w-suvi period u zimu; f- bez suvog perioda; w-suvi period u zimu;

a- sa veoma toplim letima, Tm najhladnijeg meseca ≥ -38a- sa veoma toplim letima, Tm najhladnijeg meseca ≥ -38°C, °C, Tm najtoplijeg meseca Tm najtoplijeg meseca >22>22°C, a period sa temperaturom Tm °C, a period sa temperaturom Tm ≥ 10≥ 10°C traje duže od 4 meseca godišnje;°C traje duže od 4 meseca godišnje;

xx”- sekundarni maksimum padavina u jesen”- sekundarni maksimum padavina u jesen


Temperaturni režimTemperaturni režim

Srednja godišnja temperatura vazduha u Vojvodini Srednja godišnja temperatura vazduha u Vojvodini → 11,0 oC→ 11,0 oCNajveću srednju godišnju temperaturu ima jugoistočni deo Najveću srednju godišnju temperaturu ima jugoistočni deo VojvodineVojvodineGradijent srednje godišnje temperature raste od severozapada Gradijent srednje godišnje temperature raste od severozapada (Palić (Palić → 10,7 oC→ 10,7 oC) ka jugoistoku (Vršac ) ka jugoistoku (Vršac → 11,7 oC→ 11,7 oC ) sa izuzetkom ) sa izuzetkom Fruške gore (10 oC)Fruške gore (10 oC)Srednja januarska temperatura vazduha Srednja januarska temperatura vazduha → -1,3 oC→ -1,3 oCSrednja julska temperatura vazduha Srednja julska temperatura vazduha → 21,4 oC→ 21,4 oCProsečne godišnje temperature uProsečne godišnje temperature u

Sremu Sremu → 10,8 oC→ 10,8 oC Bačkoj Bačkoj → 10,9 oC→ 10,9 oC Banatu Banatu → 11,2 oC→ 11,2 oC


Temperaturni režim u Vojvodini u perioduTemperaturni režim u Vojvodini u periodu


Trend maksimalne godiTrend maksimalne godiššnje temperature nje temperature vazduhavazduha

0 . 0 0

0 . 1 0

0 . 2 0

0 . 3 0

0 . 4 0

0 . 5 0

0 . 6 0

0 . 7 0

0 . 8 0

0 . 9 0

1 . 0 0

1948-20061948-2006 1996-20061996-2006

0 . 0 0

0 . 1 0

0 . 2 0

0 . 3 0

0 . 4 0

0 . 5 0

0 . 6 0

0 . 7 0

0 . 8 0

0 . 9 0

1 . 0 0


0 . 0 0

0 . 1 0

0 . 2 0

0 . 3 0

0 . 4 0

0 . 5 0

0 . 6 0

0 . 7 0

0 . 8 0

0 . 9 0

1 . 0 0


Trend mTrend minimalneinimalne godi godiššnje temperature nje temperature vazduhavazduha

1948-20061948-2006 1996-20061996-2006

0 . 0 0

0 . 1 0

0 . 2 0

0 . 3 0

0 . 4 0

0 . 5 0

0 . 6 0

0 . 7 0

0 . 8 0

0 . 9 0

1 . 0 0


0 . 0 0

0 . 1 0

0 . 2 0

0 . 3 0

0 . 4 0

0 . 5 0

0 . 6 0

0 . 7 0

0 . 8 0

0 . 9 0

1 . 0 0


Trend Trend srednjesrednje godi godiššnje temperature nje temperature vazduhavazduha

1948-20061948-2006 1996-20061996-2006

0 . 0 0

0 . 1 0

0 . 2 0

0 . 3 0

0 . 4 0

0 . 5 0

0 . 6 0

0 . 7 0

0 . 8 0

0 . 9 0

1 . 0 0

Temperaturni režimTemperaturni režim

Godišnja amplituda kolebanja temperature vazduha u Godišnja amplituda kolebanja temperature vazduha u Vojvodini je 22,7°CVojvodini je 22,7°CApsulutni maksimum Tmax =41,2 °C – Bački Petrovac.Apsulutni maksimum Tmax =41,2 °C – Bački Petrovac.(podaci do 1999. godine) (podaci do 1999. godine) Apsulutni minimum TminApsulutni minimum Tmin = -32,6 = -32,6 °C Vrbas i Vršac. °C Vrbas i Vršac.Srednja temperatura vazduha u Vojvodini u vegetacionom Srednja temperatura vazduha u Vojvodini u vegetacionom periodu je 17,9 °C.periodu je 17,9 °C.Prosečan broj dana sa mrazom u Vojvodini je 87,9 danaProsečan broj dana sa mrazom u Vojvodini je 87,9 dana Prosečan broj toplih dana (TmaxProsečan broj toplih dana (Tmax≥25≥25°C) u Vojvodini 92 dana°C) u Vojvodini 92 dana Prosečan broj vrelih dana (TmaxProsečan broj vrelih dana (Tmax≥30≥30°C) u Vojvodini 28,9 °C) u Vojvodini 28,9 danadana



19 4 5 19 5 5 19 6 5 19 7 5 19 8 5 19 9 5 20 0 5

V re m e (g od in a )

1 0

1 2

1 4

1 6

1 8

2 0

2 2

2 4

2 6

2 8

3 0

3 2

Sre

dnja

mak

sim

alna

/min

imal

nate

mpe

ratu

ra v

azdu

ha (

o C)

K I K IN D A

N O V I S A D

S O M B O R

S .M IT R O V I C A

Z R E N J A N I N

L E T O

a )

M A K S IM A L N A

M IN IM A L N A

19 4 5 19 5 5 19 6 5 19 7 5 19 8 5 19 9 5 20 0 5

V re m e (g o d in a )

-1 4

-1 2

-1 0

-8

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

1 0

Sre

dnja

mak

sim

alna

/min

imal

nate

mpe

ratu

ra v

azdu

ha (

o C)

K IK IN D A

N O V I S A D

S O M B O R

S .M IT R O V IC A

Z R E N JA N IN

Z IM A

b )

M A K S IM A L N A

M IN IM A L N A

Slika 2. Promene letnjih i zimskih ekstremnih temperatura vazduha

u Vojvodini u periodu 1948-2003. godina.


-0.009

-0.007

-0.005

-0.003

-0.001

0.001

0.003

0.005

0.007

0.092

0.096

0.100

0.104

0.108

0.112

0.116

Distribucija trenda maksimalnih letnjih (a) i minimalnih zimskih (b) temperatura vazduha u Vojvodini u

periodu 1974-2003. godina.


Uvidom u podatke prikupljene tokom poslednjih 55 Uvidom u podatke prikupljene tokom poslednjih 55 godina merenja temperature vazduha u Vojvodini mogodina merenja temperature vazduha u Vojvodini može že da se uoči da su najtoplija leta bila 1952. i 2003. godine, da se uoči da su najtoplija leta bila 1952. i 2003. godine, dok su najhladnije zime bile 1954. i 1985. godine. dok su najhladnije zime bile 1954. i 1985. godine. Poređenjem vremenskih serija ekstremnih temperatura Poređenjem vremenskih serija ekstremnih temperatura vazduha zaključeno je sledeće:vazduha zaključeno je sledeće:

maksimalne temperature tokom leta beleže značajan maksimalne temperature tokom leta beleže značajan pozitivan trend u svim krajevima Vojvodine;pozitivan trend u svim krajevima Vojvodine;

porast maksimalne temperature je mnogo veći od porasta porast maksimalne temperature je mnogo veći od porasta minimalne temperature;minimalne temperature;

ekstremne temperature tokom zime veoma malo ekstremne temperature tokom zime veoma malo odstupaju od višegodišnjeg proseka.odstupaju od višegodišnjeg proseka.


Oblačnost, osunčavanjeOblačnost, osunčavanje

NNajmanja oblačnost u Vojvodini ajmanja oblačnost u Vojvodini je u avgustu i iznosi 37%je u avgustu i iznosi 37% NNajajvećaveća oblačnost u Vojvodini oblačnost u Vojvodini je u decembru i iznosi 75%je u decembru i iznosi 75% Prosečna godišnja suma osunčavanja je 2069 časovaProsečna godišnja suma osunčavanja je 2069 časova U južnom Banatu, južnoj Bačkoj i oko predela Fruške U južnom Banatu, južnoj Bačkoj i oko predela Fruške

Gore je najveći broj sunčanih sati tokom godineGore je najveći broj sunčanih sati tokom godine

Padavinski režimPadavinski režim

U Vojvodini vlada podunavski padavinski režim (pluviometrijski U Vojvodini vlada podunavski padavinski režim (pluviometrijski režim) koji je modifikovan tako da se sekundarni maksimum javlja režim) koji je modifikovan tako da se sekundarni maksimum javlja u decembru, a ne u oktobru, a minimum u martu a ne u januaru ili u decembru, a ne u oktobru, a minimum u martu a ne u januaru ili februarufebruaru

Godišnja srednja količina padavina u VojvodiniGodišnja srednja količina padavina u Vojvodini iznosi 611 mm iznosi 611 mm U junu mesecu je najveća srednja količina padavina u Vojvodini U junu mesecu je najveća srednja količina padavina u Vojvodini

(od 93 mm u Pančevu do 65 mm na Paliću)(od 93 mm u Pančevu do 65 mm na Paliću) U martu i oktobru mesecu je najmanja srednja količina padavina u U martu i oktobru mesecu je najmanja srednja količina padavina u

Vojvodini (od 41 mm u Pančevu do 27 mm na Paliću)Vojvodini (od 41 mm u Pančevu do 27 mm na Paliću)

Severni Srem, Jugoistočni Banat i oblast Fruške Gore (670 mm) Severni Srem, Jugoistočni Banat i oblast Fruške Gore (670 mm) imaju najveću srednju količinu padavinaimaju najveću srednju količinu padavina

Godišnja količina padavina u VojvodiniGodišnja količina padavina u Vojvodini variravarira o od 1202 mm u d 1202 mm u HHrtkovcimartkovcima do 244 mm u Hajdučici do 244 mm u Hajdučici

SSrednja količina padavina tokom vegetacionog perioda u Vojvodinirednja količina padavina tokom vegetacionog perioda u Vojvodini iznosi 341 mm

Sa stanovišta poljoprivrede, za usvajanje vode od strane zemljištaSa stanovišta poljoprivrede, za usvajanje vode od strane zemljišta najefikasnije su padavine malog intenziteta (do 1 mm/h)


Padavinski režim u Vojvodini u perioduPadavinski režim u Vojvodini u periodu


1 6

2 0

2 4

2 8

3 2

3 6

4 0

7 0

7 5

8 0

8 5

9 0

9 5

1 0 0

1 0 5

1 1 0

1 1 5

4 0

5 0

6 0

7 0

8 0

9 0

1 0 0

1 1 0

5 8

6 2

6 6

7 0

7 4

7 8

8 2

8 6

9 0

Figure 1 Monthly rainfall maps (March – June 2004, Vojvodina (Serbia)).

Padavinski režim u Vojvodini u perioduPadavinski režim u Vojvodini u periodu

- 2 0

- 1 6

- 1 2

- 8

- 4

0

4

8

1 2

1 6

2 0


Trend Trend srednjesrednje godi godiššnje nje količine padavinakoličine padavina

1948-20061948-2006 1996-20061996-2006

- 1 6 0

- 1 4 0

- 1 2 0

- 1 0 0

- 8 0

- 6 0

- 4 0

- 2 0

0

2 0

4 0

6 0

8 0

Faktori koji opredeljujuFaktori koji opredeljuju klimu nekog područja klimu nekog područja

Temperatura Temperatura PadavinePadavine

Rimski Šančevi

Sremska MitrovicaBečejPalić

Srednje godišnje temperature za period 1990.-1999.Srednje godišnje temperature za period 1990.-1999.

1 9 9 0 1 9 9 1 1 9 9 2 1 9 9 3 1 9 9 4 1 9 9 5 1 9 9 6 1 9 9 7 1 9 9 8 1 9 9 9G o d in a

1 0

1 1

1 2

1 3

Sre

dnja

god

isnj

a te

mpe

ratu

ra, t

(o C

)

R im sk i S a n c ev iS re m sk a M itro v icaB e ce jP a lic

R im sk i S a n c ev iS re m sk a M itro v ica

P a licB e ce j

Godišnja količina padavina za period 1990.-1999.Godišnja količina padavina za period 1990.-1999.

'9 0 . '9 1 . '9 2 . '9 3 . '9 4 . '9 5 . '9 6 . '9 7 . '9 8 . '9 9 .0

1 0 0

2 0 0

3 0 0

4 0 0

5 0 0

6 0 0

7 0 0

8 0 0

9 0 0

1 0 0 0

God

isnj

a ko

lici

na p

adav

ina

(mm

)


G o d in a

S re m sk a M itro v icaR im sk i S a n c ev iB e ce jP a lic

Kišni faktor Langa Kišni faktor Langa za period 1990.-1999.za period 1990.-1999.

'9 0 . '9 1 . '9 2 . '9 3 . '9 4 . '9 5 . '9 6 . '9 7 . '9 8 . '9 9 .0

1 0

2 0

3 0

4 0

5 0

6 0

7 0

8 0

9 0

Kis

ni f

akto

r L

anga

, L (

mm

/o C)

A

reiz

am

E

ndor

eiza

m

End

orei

zam

ili

e

gzor

eiza

m


G o d in a

… … dakledakle

… porast temperature vazduha u odnosu na normalne vrednosti ...

… sa izuzetkom Palića gde je porast temperature manje izražen ...

… velike oscilacije godišnjih količina padavina u odnosu na višegodišnji prosek...

… izražena tendencija porasta u periodu 1995.-1999.

… … i pored oscilacija ...i pored oscilacija ...

… Kišni faktor Langa je ipak u intervalu od 20 do Kišni faktor Langa je ipak u intervalu od 20 do

6060 ...

… … drugim rečima...drugim rečima...

… u svim oblastima klima ima obeležja endoreizma što u svim oblastima klima ima obeležja endoreizma što podrazumeva da je moguće uspešno gajenje većine ratarskih i podrazumeva da je moguće uspešno gajenje većine ratarskih i

povrtarskih kultura ali da je upotreba sistema za navodnjavanje i povrtarskih kultura ali da je upotreba sistema za navodnjavanje i veštačko kišenje neminovnaveštačko kišenje neminovna

… … kako se ovo uklapa u pesimističke scenarije?kako se ovo uklapa u pesimističke scenarije?

Godina Srednja godišnjatemperatura (oC)

Srednja mesečna temperaturanajhladnijeg meseca (oC)

Srednja mesečna temperaturanajtoplijeg meseca (oC)

Godišnje kolebanjetemeperature (oC)

Godišnja sumapadavina (mm)

1948.-1999. 11,0 -0,6 (I) 21,4 (VII) 22,0 6101999. 11,45 0,8 (I) 21,2 (VII) 20,4 9882000. 12,90 -1,8 (I) 24,2 (VIII) 26,0 2982001. 12,19 -1,97 (XII) 23,83 (VIII) 25,8 867

Relativna vlažnost vazduha i isparavanjeRelativna vlažnost vazduha i isparavanje

Najmanja relativna vlažnost vazduha u Vojvodini je u periodu Najmanja relativna vlažnost vazduha u Vojvodini je u periodu jul-avgust, 69%jul-avgust, 69%

Najveća relativna vlažnost vazduha u Vojvodini je u decembru Najveća relativna vlažnost vazduha u Vojvodini je u decembru (89%)(89%)

Izračunato Penmanovom formulom najmanje isparavanje je u Izračunato Penmanovom formulom najmanje isparavanje je u decembru (0,3 mm)decembru (0,3 mm)

Izračunato Penmanovom formulom najveće isparavanje je u Izračunato Penmanovom formulom najveće isparavanje je u julu i iznosi 172 mmjulu i iznosi 172 mm

Godišnja suma isparavanja u Vojvodini 856 mm Godišnja suma isparavanja u Vojvodini 856 mm


Клима Србије

Education