Բեռլինի գրավումը

Բեռլինյան հարձակման ռազմավարական ծրագիրը՝խորհրդային զորքերի վերջին ռազմավարականծրագրերից մեկն էր, եվրոպական զինվորականգործողություններում: Որի ընթացքում Կարմիր բանակըգրավեց Գերմանիայի մայրաքաղաքը և Հաղթանակովավարտեց Հայրենական Մեծ պատերազմը և երկրրորդհամաշխարհային պատերազմը Եվորոպայում: Ծրագիրըտևեց 23 օր՝ 1945թ. ապրիլի 16-ից մինչև մայիսի 8-ը, որիընթացքում Խորհրդային զորքերը շարժվեցին դեպիարևմուտք 100-220 կմ, ռազմական գործողություններիդաշտի լայնությունը 300 կմ էր: Ծրագրի շրջանակներումկատարվեցին՝ «Շտետինսկ-Ռոստով, Զելովսկ-Բեռլին, Կոտբուս-Պոտսդամ, Շտրեմբերգ-Տորգաուսկ ևԲրանդենբուրսկ-Ռատենով» Ճակատայինհարձակումները:

Գերմանիա

Նացիստական ղեկավարությունը ձգտում էրերկարացնել պատերազմը, քանի որ նպատակը՝խաղաղության պայմանագիր կապելն էր Անգլիայի ևԱՄՆ-ի հետ և հակահիտլերային կոալիցիայպառկտումը:

Ռազմա-քաղաքական իրադրությունը, որը ստեղծվելէ 1945թ. Ապրիլին, ՝ սովետականհրամանատարությունից պահանջեց կարճժամանակահատվածում անցկացնել Բեռլինըգրավվելու և Էլբա գետի մոտ դուրս գալու ևդաշնակից ուժերին միանալու օպերացիա: Այսստրատեգիական առաջադրանքի հաջողկատարումը թույլ կտար խափանել նացիստականղեկավարության պատերազմը երկարացնելուծրագիրը:

Ապրիլի 25-ի կեսօրին Բեռլինը շրջապատեցին, երբ6-րդ գվարդիական մեխկորպուսը, 4-րդ տանկայինգվարդիական բանակը, հաղթահարեցին Հաֆելգետը և միավորվեցին 328-րդ դիվիզիայինՊերխորովիչի գլխավորությամբ, 47-րդ բանակի հետ: Այդ ընթացքում, ըստ Խորհրդային միությանկայազորի գնահատման, Բեռլինում համարակալվածէր 200 հազարից ոչ պակաս մարդ, 3 հազար զենք, 250 տանկ: Քաղաքի պաշտպանությունը շատ լավմտածված և կազմակերպված էր: Նրա հիմքումընկած էր ուժեղ կրակի համակարգը, ուժեղ կետերիև հանգույցների պաշտպանությունը:

Դեպի քաղաքի կենտրոն գնալով ավելի էրուժեղանում պաշտպանությունը: Հատուկուշադրություն էին դարձվել մասսայական քարեկառույցներին,որոնք ունեինմեծ հաստ պատեր: Վնասված դռները և պատուհանները վերածում էինռազմական հրակնատի, որպեսզի կառավարենկրակը: Փողոցները պաշտպանված էին 4 մետրխորություն ունեցող բարիկադներով: Քաղաքիպաշտպանականները ունեին մեծ քանակությամբֆաուստփամփուշտներ, որոնք ամբողջ պատերազմիընթացքում գլխավոր զենքերից էին տանկերի դեմ: Հակառակորդը բավականին մեծ ուշադրություն էրդարձրել ստորգետնյա կառույցներին, որոնք նաօգտագործում էր հարձակումներից ևռմբակոծություններից պաշտպանվելու նպատակով:

Ապրիլի 26-ի Բեռլինի գրոհմանը մասնակցել է 6 զորքԲելառուսական առաջին ճակատից (47-րդ, 3-րդ և 5-րդ հարվածայիններ, 8-րդ պահակազոր, 1-ին և 2-րդտանկային պահակազորի բանակ) և երեքՈՒկրանիական առաջին ճակատից (28-րդ, 3-րդ և 4-րդ տանկային պահակախմբերը):

Հաշվի առնելով խոշոր քաղաքների գրավման փորձը, կռիվների համար քաղաքներում ստեղծվեցինգրոհային ջոկատներ՝ հրաձգային գումարտակներիկամ վաշտերի կազմով, որոնք զորեղացված էինտանկերով, հրետանիով և սակրավորներով: Գրոհային ջոկատների գործողությունները առաջ էինտարվում կարճ, բայց հզոր գումարտակայինպատրաստություններով:

Գործողությունների արդյունքում ապրիլի 27-ին, Բեռլինիկենտրոն հասած երկու ճակատային զորքերը Բեռլինումնեղ գծով ձգվեցին արևելքից արևմուտք՝ 16 կմերկարությամբ և 2-3, որոշ տեղերում էլ 5 կմ լայնությամբ: Քաղաքում մարտերը չէին վերջանում՝ ոչ գիշեր ոչ ցերեկ: Խորհրդային զորքերը ներխուժում էին հակառակորդիբոլոր պաշտպանական թաղամասերը: ԱյսպիսովԱպրիլի 28-ի երեկոյան 3-րդ հարվածային զորքի խմբերըդուրս եկան Ռայխստագի շրջան: ԿապիտանՆեուստրոևի և ավագ լեյտենանտ Սամսոնովիհրամանատարությամբ առաջավոր գումարտակիգործողությունների շնորհիվ ապրիլի 29-ի գիշերըգրավեցին Մոլտկե կամուրջը: Լուսաբացին՝ ապրիլի 30-ին, ոչ այնքան քիչ կորուստների գնով գրավեցին ներքինգործերի նախարարության շենքը, պարլամենտի շենքիհարևանությամբ: Ճանապարհը դեպի Ռայխստագ բաց էր:

1945թ. Ապրիլի 30 ին, 21:30 սահմաններում գեներալ-մայորՎ. Շատիլովի հրամանատարության տակ գտնվող 150-րդհետևակային դիվիզիան և գնդապետ Ա. Նեգոդիհրամանատարության տակ գտնվող 171-րդ հետևակայինդիվիզիան գրոհեցին և տիրացան ռեյխստագի շենքիհիմնական մասին: Մնացած Հիտլերի զորքերը համառդիմադրություն ցուցաբերեցին: Պետք էր կռվել ամեն միսենյակի համար: Մայիսի 1-ին, վաղ առավոտյանռեյխստագի վրա բարձրացվեց 150-րդ հետևակայինդիվիզիայի հաղթանակի դրոշը, սակայն ռեյխստագիհամար ճակատամարտը շարունակվեց ամբողջ օրը, ևմիայն մայիսի 2-ի գիշերը ռեյխստագի կայազորըկապիտուլացվեց:

Մայիսի 1-ին գերմանացիների ձեռքում մնացել էրմիայն Տիրգարտենը և կառավարական թաղամասը: Այստեղ էր գտնվում կայսրական գրասենյակը, որիբակում էր գտնվում Հիտլերի բունկերը: Մայիսի 1-իգիշերը նախնական պայմանավորվածությամբ 8-րդգվարդիական բանակի շտաբ ժամանեցգերմանական ցամաքային զորքերի գլխավոր շտաբիպետ գեներալ Կրեբսը: Նա բանակին գլխավորողգեներալ Վ. Չույկովին հայտնեց Հիտլերիինքնասպանության մասին: Հաղորդագրությունընույն պահին փոխանցվեց Գ. Ժուկովին, որը հենցինքը զանգահարեց Մոսկվա: Ստալինը հաստատեցԲեռլինի հանձնվելու պահանջը: Մայիսի 1-ին ժամը18-ին Գերմանիայի նոր կառավարությունը մերժեցանվերապահ կապիտուլյացիայի պահանջը, ևսովետական զորքերը նոր ուժով վերսկսեցինհարձակումը:

Մայիսի 2-ին, ժամը 1-ին՝ 1-ին Բելառուսականճակատի ռադիկայանները ստացան ռուսերեն լեզվովգրված հաղորդագրություն. <<Խնդրում ենքդադարեցնել կրակը: Ուղարկում ենքխորհրդականներին Պոտսդամյան կամրջի մոտ: Նշանակված վայրը ժամանած գերմանական սպանԲեռլինի պաշտպանության հրամանատար գեներալՎեյդլինգի անունից հաղորդեց, որ Բեռլինի կայզորըպատրաստվում է դադարեցնել դիմակայությունը:

Մայիսի 2-ին, առավոտյան ժամը 6-ին հրետանու գեներալՎեյդլինգը երեք գերմանական գեներալների ուղեկցությամբանցավ ճակատային գիծ և գերի հանձնվեց: Մեկ ժամ անց, գտնվելով 8-րդ գվարդիական բանակի շտաբում, նահանձնվելու հրաման գրեց, որը տարածվել էր և բարձրախոսսարքերի ու ռադիոյի օգնությամբ հրամանը հասավ թշնամուտարածքներ, որոնք պաշտպանվում էին Բեռլինի կենտրոնում: Այդ հրամանը հասնելով թշնամուն, դիմադրությունը դադարեց: Օրվա վերջում 8-րդ գվարդիական բանակի զորքերը թշնամուցմաքրեցին քաղաքի կենտրոնական մասը: Առանձինզորամասերը, որոնք չուզեցան գերի հանձնվել, փորձեցինփաղչել արևմուտք, բայց ոչնչացվեցին կամ էլ ցրվեցին:

ԽՍՀՄ

16-ից մայիսի 8-ը սովետական զորքերը կորցրեցին352 475 մարդու, նրանցից 78 291-ը անվերադարձմնացին: Նույն ժամանակահատվածում լեհականզորքերի կորուստները կազմել են 8892 մարդ, որոնցից 2825 մարդ անվերադարձ է մնացել: Ռազմական տեխնիկայի կորուստները կազմել են1997 տանկ և САУ, 2108 զենք և ականանետ, 917 ռազմական ինքնաթիռ, 2156 հատ հրաձգային զենք:

Ռազմաճակատից եկած հաղորդակցություններիհամաձայն

1-ին Բելառուսական ճակատի զորքերը ապրիլի 16-իցմայիսի 13-ը ոչնչացրել են 232 726 մարդու, գերի ենվերցրել 250 675 մարդու:

1-ին Ուկրաինական ճակատի զորքերը ապրիլի 15-19 ոչնչացրել են 114 349 մարդու, գերի են վերցրել 55 080 մարդու:

2-րդ Բելառուսական ճակատի զորքերը ապրիլի 5-իցմայիսի 8-ը ոչնչացրել են 49 770 մարդու, գերի ենվերցրել 84 234 մարդու:

Այդպես ըստ սովետական հրամանատարությանզեկույցների գերմանական զորքերի կորուստը կազմել է400 000 մարդ զոհված, 380 000 գերի: Գերմանականզորքերի մի մասը հետ է մղվել դեպի Էլբա և հանձնվել:

Գերմանական զորքերի ամենահզոր խմբի ոչնչացումը, մայրաքաղաքի գրավումը և Գերմանիայի քաղաքականև բարձրագույն զինվորական գործիչների գերևարումը:

Բեռլինի անկումը և Գերմանիայի կառավարությանանկումը հանգեցրեցին, գերմանական զինված ուժերիկողմից կազմակերպված դիմադրության համարյա թեամբողջական դադարեցման:

Բեռլինյան ծրագիրը ցույց տվեց դաշնակիցներինԿարմիր բանակի բարձր մարտունակությունը ևպատճառներից մեկն էր, որ չեղյալ համարվեր«Աներևակայելի» օպերացիան՝ դաշնակիցներիռազմական ծրագիրը Խորհրդային միության դեմ: Սակայն հետագայում այդ որոշումը չազդեցզինված պայքարի զարգացման վրա և սառըպատերազմի սկզբին:

Գերմանական գերությունից ազատվեցին 100 հազարավոր մարդիկ, որոնց շարքերում կային 200 հազարից ոչ պակաս օտարերկյա քաղաքացիներ: Միայն բելառուսական 2-րդ ճակատի գծումապրիլի 5-ից մինչև մայիս 8-ը գերությունիցազատվեց 197523 մարդ, որոնցից 68467 դաշնակիցերկրների քաղաքացիներ:

Նյութը պատրաստեցին՝ ՀակոբյանՍարգիսը և Միդյան Արարատը:

Նյութի աղբյուրը՝ այստեղ: