Το προσφυγικό δράμα

AΦIEPΩMA

KYPIAKH 18 IOYNIOY 1995

2-32 AΦIEPΩMA� T� πρ�σ�υγικ� δρά-μα. 23 εκατ�μμύρια άν-θρωπ�ι σ’ ένα διαρκή α-γώνα επι�ίωσης.� Διεθνής ν�μ�θεσία α-σύλ�υ.� Aρμένι�ι: T� δράμασυνε�ί�εται.� T� κ�υρδικ� πρ��λη-μα.� Σ�μαλ�ί: Oμηρ�ι τηςπείνας και της �ίας. T�διπλ� δράμα της Xαλι-μά.� H τραγωδία της P�υ-άντα.� Kαμπ�τ�η και Bιετ-νάμ: H μεγάλη έ"�δ�ς!H ιστ�ρία τ�υ Nαρίν.� Παλαιστίνι�ι: Xωρίςπατρίδα.� Mει�ν�τητα �ι Θι�ε-τιαν�ί στην ίδια τ�υς τη�ώρα.� O παραλ�γισμ�ς τ�υεμ�υλί�υ στην πρώηνΓι�υγκ�σλα�ία.� Mικρασιατικ�ς Eλλη-νισμ�ς και Eλλάδα.� Oι π�λιτικ�ί πρ�σ�υ-γες τ�υ Eλληνικ�ύ Eμ-�υλί�υ.� Kωνσταντιν�ύπ�ληκαι Iμ�ρ�ς, Tένεδ�ς.� Kύπρ�ς: 21 �ρ�νια με-τά...� Oι Eλληνες στ� μέσ�ντων π�λέμων τ�υ Kαυ-κάσ�υ.� Xρ�ν�λ�γι� της π�-ντιακής πρ�σ�υγιάς.� Oι 8.000 πρ�σ�υγεςστη σημερινή Eλλάδα.� Mέτρα ��ηθείας υπέρτων πρ�σ�ύγων.� Kέντρ� Π�λιτικώνΠρ�σ�ύγων Λαυρί�υ.� Θύματα �ασανιστη-ρίων.� T� πρ��λημα των λα-θρ�μεταναστών.� Συνε�είς διώ"εις τωνEλλήνων στη B�ρει�Hπειρ�.

Φωτ�γραία ε�ωύλλ�υ: Oι άμα��ικαι κυρίως τα παιδιά είναι τα θύματατων διπλωματικών παι�νιδιών και τ�υεμύλι�υ π�λέμ�υ στην πρώην Γι�υ-γκ�σλα�ία. (ωτ. P�ιτερ).

Yπεύθυν�ς «Eπτά Hμερών»:

BHΣ. ΣTAYPAKAΣ

2 H KAΘHMEPINH - KYPIAKH 18 IOYNIOY 1995

T� πρ�σ�υγικ� δράμα23 εκατ�μμύρια άνθρωπ�ι σ’ ένα διαρκή αγώνα επι�ίωσης

�ηρασία στ Mαλί. T τεράστι αυτ� πρ��λημα επιδεινώνει τις δύσκλες συνθήκες δια�ίωσης των α�ρικανικών λαών, ε�α-ναγκά�ντας σε μετακινήσεις σημαντικύς τυς πληθυσμύς.

TO 1994 μέσα σε τέσσερεις ημέρες, πάνω απ� ένα εκατ�μμύ-ρι� πρ�σ�υγες απ� τη P�υάντα πέρασαν τα σύν�ρα τ�υZαΐρ, κ�ντά στην π�λη Γκ�μα. Hταν η μεγαλύτερη έ��δ�ςπρ�σ�ύγων στα σύγ�ρ�να �ρ�νικά και τ� �άρ�ς κλήθηκε νασηκώσει μια άλλη �τω�ή �ώρα, ανέτ�ιμη να τ�υς δε�τεί, λ�-γω ελλείψεως υπ�δ�μών υγιεινής, εγκαταστάσεων, κ.α. Σεσυνθήκες ανείπωτης �ρίκης, �ωρίς νερ� και τρ��ή, �τυπημέ-ν�ι απ� ��λέρα και δυσεντερία, �ιλιάδες άνθρωπ�ι πέθαινανμπρ�στά στις κάμερες των τηλε�πτικώνσυνεργείων �λ�υ τ�υ κ�σμ�υ π�υ έσπευ-σαν να καλύψ�υν τ� γεγ�ν�ς. Xιλι�με-τρα μακριά, αυτή τη ��ρά στην Eυρώπη,3,7 εκ. κάτ�ικ�ι της πρώην Γι�υγκ�σλα-�ίας, εγκατέλειψαν τα σπίτια τ�υς, θύ-ματα εν�ς παράλ�γ�υ π�λέμ�υ π�υ έ�ει στ� στ��αστρ� τ�υτ�ν άμα�� πληθυσμ�.

Aσύλληπτ� είναι για τ�υς π�λίτες των ανεπτυγμένων �ω-ρών τ� δράμα π�υ �ιών�υν ή μ�ιρά$�νται εκατ�μμύρια κά-τ�ικ�ι των υπανάπτυκτων περι��ών. Aυτήν τη στιγμή υπάρ-

��υν στ�ν κ�σμ�, 23 εκ. πρ�σ�υγες. Πάνω απ� τ� 80% είναιγυναικ�παιδα, στ�ι�αγμένα σε στρατ�πεδα και πρ��ειρ�υςκαταυλισμ�ύς γειτ�νικών τ�υς �ωρών. Eίναι γεγ�ν�ς. T��ρτί� της πρ�σ�υγιάς τ� σηκών�υν κυρίως �ι �τω�ές �ώρεςπ�υ �ρίσκ�νται δίπλα στις εστίες συγκρ�ύσεων, τ�σ� στηνA�ρική �σ� και στις άλλες ηπείρ�υς.

Στις σελίδες π�υ ακ�λ�υθ�ύν �ι «Eπτά Hμέρες» παρ�υσιά-$�υν τα πρ��λήματα των πρ�σ�ύγων και τα μέτρα αρωγής

π�υ λαμ�άν�υν � OHE και άλλ�ι διεθνείς�ργανισμ�ί. Σημειών�υμε �μως �τι τερά-στια πρ��λήματα αντιμετωπί$�υν και άλ-λες �μάδες ανθρώπων π�υ δεν περιλαμ-�άν�νται στην κατηγ�ρία αυτή, αλλά �ρή-$�υν της μέριμνας της Διεθν�ύς K�ιν�τη-

τας, π�υ στην περίπτωσή τ�υς είναι απ� περι�ρισμένη έως α-νύπαρκτη. Πρ�κειται για τα 26 εκ. εκτ�πισμένων μέσα στα �-ρια της ιδίας της �ώρας τ�υς και τ�υς αναρίθμητ�υς πληθυ-σμ�ύς π�υ αναγκά$�νται να εγκαταλείψ�υν τις εστίες τ�υς,λ�γω �τώ�ειας, �ηρασίας, �υσικών καταστρ��ών, κ.α.

Eπιμέλεια α�ιερώματ�ς:

EΛEYΘEPIA TPAΪOY

KYPIAKH 18 IOYNIOY 1995 - H KAΘHMEPINH 3

T�υ Δημήτρη Kαστριώτη

TO 1947, δύ� �ρ�νια μετά τ� τέλ�ςτ�υ Δευτέρ�υ Παγκ�σμί�υ Π�λέμ�υ,� Oργανισμ�ς Hνωμένων Eθνών π�υεκλήθη να πάρει τη σκυτάλη απ� τηνK�ινωνία των Eθνών, εί�ε να παλέ-ψει με τη γιγαντιαία πρ�κληση της α-π�κατάστασης των 21 εκατ�μμυρίωνπρ�σ�ύγων και εκτ�πισμένων π�υ!ρίσκ�νταν διασκ�ρπισμέν�ι ανάτην Eυρώπη -θύματα διώ"εων, απε-λάσεων, αι�μαλωσιών ή �ικει�θε-λ�ύς �υγής απ� τ�π�υς �π�υ η πα-ραμ�νή τ�υς θα συνεπαγ�ταν λιμ�-κτ�νία ή ε"�ντωση.

H επ��ή ήταν !έ!αια π�λύ δια��-ρετική απ� τη σημερινή. H μεταπ�-λεμική �μαλ�π�ίηση στις �ώρεςπρ�έλευσης, αλλά και η δραστηρι�-τητα της ανασυγκρ�τησης, επέτρε-ψε την επιστρ��ή των περισσ�τε-ρων πρ�σ�ύγων ή, σε κάπ�ιες περι-πτώσεις, ακ�μη και την εγκατάστασή

τ�υς στις �ώρες π�υ εί�αν κατα�ύ-γει. Kαι �ι μεταπ�λεμικές συνθήκεςυπήρ"αν για μεγάλ� διάστημα τέτ�ι-ες ώστε η τύ�η των πρ�σ�ύγων ναμην απ�τελεί μεί#�ν πρ�!λημα γιατ�ν πλανήτη: είναι ενδεικτικ� �τι τ�1970 � συν�λικ�ς αριθμ�ς των πρ�-σ�ύγων ανά τ�ν κ�σμ� εκτιμάτ� σεπερίπ�υ 2,5 εκατ�μμύρια άτ�μα.Eνας αριθμ�ς περι�ρισμέν�ς, αντι-μετωπίσιμ�ς απ� τις διεθνείς �ργα-νώσεις, απ�ρρ��ήσιμ�ς απ� τις ανα-πτυγμένες �ώρες, έστω και αν σε �-ρισμένες περιπτώσεις αντιμετωπί#�-νταν !ρα�υπρ�θεσμες δυσ�έρειες.

Eκρη�η

H κατάσταση αυτή άλλα"ε τ�σ�, ώ-στε � αριθμ�ς των πρ�σ�ύγων να υ-περ!αίνει σήμερα κατά π�λύ, σε �λ�!έ!αια τ�ν κ�σμ�, τ� μεταπ�λεμικ�δράμα τ�υ 1947. Oι υπηρεσίες τ�υOHE μιλ�ύν για 23-24 εκατ�μμύριαανά τ�ν K�σμ�, �ταν μ�λις πριν ένα�ρ�ν�, τ� 1993, �ι πρ�σ�υγες δεν"επερν�ύσαν τα δεκα�κτώ εκατ�μ-μύρια και πριν δέκα �ρ�νια, τ� 1983,τα έντεκα. K�ντά σ’ αυτά τα 23-24 ε-κατ�μμύρια πρ�σ�ύγων, � OHE κά-νει λ�γ� για περισσ�τερ�υς απ� 26εκατ�μμύρια εκτ�πισμέν�υς, για αν-θρώπ�υς π�υ, αν και συ�ν�τατα μέ-σα στα �ρια των πατρίδων τ�υς, έ-��υν διω�θεί απ� τις εστίες και τις�π�ιες περι�υσίες τ�υς.

Για να αντιλη�θεί κανείς τη σημε-ρινή έκταση τ�υ πρ�!λήματ�ς αρκείνα θυμηθεί �τι μέσα στ� 1994 η αν-θρωπ�τητα έ#ησε �,τι θεωρήθηκε ημεγαλύτερη έ"�δ�ς πρ�σ�ύγων στα

σύγ�ρ�να �ρ�νικά: �ι –κατά την επι-εικέστερη εκτίμηση– εκατ�ντάδες�ιλιάδες π�υ εγκατέλειψαν μέσα σεμία ημέρα τη P�υάντα δια!αίν�νταςτη μεθ�ρι� πρ�ς τ� Zαΐρ ήταν ταπρ�σωπα εν�ς δράματ�ς ασύλλη-πτ�υ για την αντίληψη και τα δεδ�-μένα των π�λιτών των ανεπτυγμέ-νων �ωρών, π�υ κατά μεγάλ� π�σ�-στ� δεν εί�αν αντιλη�θεί και ίσως α-κ�μη δεν θέλ�υν να αντιλη�θ�ύν τ�μέγεθ�ς τ�υ �άσματ�ς μετα"ύ τ�υ

!ι�μη�ανικ�ύ κ�σμ�υ και των λεγ�-μενων «υπ� ανάπτυ"η» περι��ών.

Aν τ� δράμα στη P�υάντα, �πωςπρ�ηγ�υμένως στη Σ�μαλία, α�ύ-πνισε κάπ�ιες συνειδήσεις, είναι πά-ντως δεδ�μέν� –και άλλωστε δεν "ε-νί#ει– �τι η ευαισθησία των ανεπτυγ-μένων απέναντι στα πρ�σ�υγικά κύ-ματα τ�υ σήμερα πρ�σδι�ρί#εται καιπερι�ρί#εται απ� τ�ν πρωταρ�ικ�σκ�π� να διατηρήσ�υν την ευημερίατ�υς. H δι�γκωση τ�υ αριθμ�ύ των

πρ�σ�ύγων, διαπιστώνει � OHE, πιέ-#ει τ� �π�ι� σύστημα πρ�στασίας εί-�ε μέ�ρι πρ�σ�ατα γίνει απ�δεκτ�,ακ�μη και αν αυτ� συνδε�ταν με !α-σικές π�λιτικές επιδιώ"εις των �ω-ρών π�υ τ� εί�αν θεσπίσει.

T� νέ� «Tεί��ς»

Mε την κατάρρευση τ�υ υπαρκτ�ύσ�σιαλισμ�ύ, τ� πρώτ� παράδειγμα

Σ�μαλή πρ�σ�υγας στην Aιθι�πία: «Oι άνδρες είναι ελεύθερ�ι να μετακιν�ύνται. Eάν υπάρ�ει κάπ�ι� πρ��λημα μέσα στ�στρατ�πεδ� μπ�ρ�ύν να τρέ��υν. Eμείς �ι γυναίκες περπατάμε μα�ί με τα παιδιά. Δεν μπ�ρ�ύμε να μετακινηθ�ύμε, νατρέ��υμε».

Πρ�σ�υγας είναι:Σύμ�ωνα με τη Διεθνή Σύμ�ασητης Γενεύης (1951) και τ� Πρω-τ�κ�λλ� της Nέας Y�ρκης (1967)πρ�σ�υγας είναι «κάθε πρ�σω-π� π�υ λ�γω δικαι�λ�γημέν�υ��υ δίω!ης για λ�γ�υς �υ-λής, θρησκείας, εθνικ�τητας,π�λιτικών πεπ�ιθήσεων ή συμ-μετ�#ής σε �ρισμένη κ�ινωνική�μάδα, �ρίσκεται έ!ω απ� τη #ώ-ρα υπηκ��τητάς τ�υ, και δενμπ�ρεί ή, ε!αιτίας αυτ�ύ τ�υ ��-��υ, δε θέλει να πρ�σ�ύγει στηνπρ�στασία της #ώρας αυτής».

Συνέ!εια στην 4η σελίδα


αυτής της τάσης κατεγρά�η ασ�α-λώς στη Γερμανία, στη �ώρα π�υ εί-�ε αναγάγει την υπ�δ��ή των πρ�-σ�ύγων σε συνταγματική αρ�ή καιγια λ�γ�υς ιστ�ρικών τύψεων, αλλάκυρίως για λ�γ�υς πρ�!�λής δημ�-κρατικ�ύ πρ�σώπ�υ πρ�ς τ�υς υπ�τ�ν κ�μμ�υνισμ� «�ειμα#�μέν�υς»,αδελ��ύς και μη. O �γκ�ς των πρ�-σ�ύγων, ιδίως των �ικ�ν�μικών, ώ-θησε τη Γερμανία να εισαγάγει ν�-μ�θετικ�ύς περι�ρισμ�ύς τέτ�ιας έ-κτασης, ώστε στην πλει�ψη�ία τωνπεριπτώσεων �ι αιτ�ύμεν�ι ��ρήγη-ση ασύλ�υ να μην έ��υν καν τη �ρ�-νική και διαδικαστική ευ�έρεια να α-π�δεί"�υν �τι �ντως διώκ�νται και�ρειά#�νται πρ�στασία.

Aνάλ�γη ε"έλι"η κατεγρά�η καιστις Hνωμένες Π�λιτείες. Mετά τηναπειλή ακ�μη και ναυτικ�ύ απ�κλει-σμ�ύ της Aϊτής για να εμπ�δισθεί τ�κύμα των πρ�σ�ύγων με τα πλ�ιάριακαι τις σ�εδίες, η Oυάσινγκτ�ν έ-�θασε �έτ�ς τ� καλ�καίρι να ανα-τρέψει την πάγια αρ�ή της να υπ�δέ-�εται τ�υς πρ�σ�υγες απ� την K�ύ-!α. Oι αντιδράσεις στη Φλ�ριντα καιάλλες περι��ές υπ�δ��ής πέτυ�αντη μετα!�λή μιας π�λιτικής δεκαε-τιών, π�υ ήταν ρι#ωμένη σε ισ�υρ�-τατες π�λιτικές επιδιώ"εις αλλά και,�πως καυστικά έγραψαν Aμερικαν�ίαρθρ�γρά��ι, σε έντ�να ψυ��λ�γι-κά απωθημένα.

Oι ειδικ�ί τ�υ OHE, π�υ καταγρά-��υν τα σ�ετικά �αιν�μενα σε διάρ-κεια �ρ�ν�υ, συμ�ων�ύν εν πρ�κει-μένω με τ�υς δημ�σι�γρα�ικ�ύς α-

ναλυτές �τι η επιδείνωση της υπ�-δ��ής των πρ�σ�ύγων απ�τελεί πά-για τάση, ακ�μη και �ταν δεν δικαι�-λ�γείται απ� τ�υς αριθμ�ύς. H αντί-δραση των π�λιτών κάπ�ιας ανε-πτυγμένης �ώρας στις πληρ��ρίες�τι η επικράτειά τ�υς απειλείται απ�κύμα πρ�σ�ύγων υπερ!αίνει σε έ-νταση την πραγματική διάσταση τ�υπρ�!λήματ�ς, με απ�τέλεσμα να ε-κτρέ��νται "εν��!ικές τάσεις καινα ενισ�ύεται � λ�γ�ς των ε"τρεμι-στικών ακρ�δε"ιών παρατά"εων, α-κ�μη και να καταγρά��νται επιθέ-σεις εναντί�ν αλλ�δαπών. Aν η Γερ-μανία είναι τυπικ� παράδειγμα τηςτελευταίας περίπτωσης, μπ�ρεί ναυπενθυμίσει ακ�μη κανείς τ�ν Λεπένστη Γαλλία, την πρ�σ�ατη άν�δ� τηςακρ�δε"ιάς στ� Bέλγι�, αλλά και τηνεπιτυ�ία τ�υ Aυστριακ�ύ ακρ�δε"ι-�ύ Xάιντερ να αναγάγει τ� 1992 τημετανάστευση απ� την Aνατ�λικήEυρώπη σε !ασικ� πρ�!λημα της�ώρας, παρ�τι τα �ικ�ν�μικά μεγέθηέδει�ναν �τι τ� �αιν�μεν� δεν εί�επρ�σλά!ει διάσταση απειλής για τηνAυστρία.

T� �αιν�μεν� είναι ενδια�έρ�ν �-σ� και επικίνδυν�. T� πρ�!λημα τωνπρ�σ�ύγων είναι ασ�αλώς υπαρκτ�·η π�λιτική εκμετάλλευσή τ�υ �μωςκαι η δύναμη π�υ απ�κ�μί#�υν �άρησ’ αυτήν �ι ακρ�δε"ιές παρατά"εις��!ί#ει τ�ν παραδ�σιακ� π�λιτικ�κ�σμ�, τ�σ� ώστε σπεύδει να «σώσειτις εντυπώσεις» εισάγ�ντας ιδίαπρωτ�!�υλία περι�ρισμ�ύς στ� πρ�-σ�υγικ� άσυλ�, κάτι π�υ απ�τελεί σεένα !αθμ� απ�δ��ής της ε"τρεμιστι-

Συνέ!εια απ� την 3η σελίδα

Eντ�ν� πρ�σ�υγικ� πρ��λημα δημι�υργήθηκε στην Kεντρική Aμερική, στις πρ�ηγ�ύμενες δεκαετίες. Πρ�σ�υγες απ� τη Nικαράγ�υα σε στρατ�πεδ� της Oνδ�ύρας,τ� 1986 (πάνω). Πρ�σ�υγες απ� τη Γ�υατεμάλα σε στρατ�πεδ� τ�υ Mε�ικ�ύ, τ� 1984 (κάτω).

κής λ�γικής. H πρ�σ�υγική έκρη"ηστ�ν πλανήτη λειτ�υργεί εμμέσωςως α��ρμή να ανατραπ�ύν θεμελιώ-δεις παραδ��ές των δυτικών δημ�-κρατιών...

Aντιμετώπιση «επί τ�π�υ»

O OHE αλλά και �ι υπ�λ�ιπες αν-θρωπιστικές υπηρεσίες συνειδητ�-π�ι�ύν �τι η αντίδραση αυτή δεν εί-ναι εύκ�λ� να καμ�θεί. T�νί#�υν έ-τσι �τι η πρ�σ��ή της διεθν�ύς κ�ι-ν�τητας πρέπει να εστιασθεί στην ε-πέμ!αση και την παρ��ή !�ήθειας«επί τ�π�υ», στις περι��ές δηλαδή�π�υ ανα�έρεται �υγή πληθυσμών,με στ�� την περιστ�λή τ�υ πρ�-σ�υγικ�ύ κύματ�ς· μια τέτ�ια επέμ-!αση σε άλλες περιπτώσεις σημαίνειπαρ��ή ανθρωπιστικής !�ήθειας (�-πως σε περι��ές π�υ μαστί#�νται α-π� "ηρασία ή παντελή έλλειψη τρ�-�ίμων), ενώ σε άλλες εντ�πί#εταιμάλλ�ν σε π�λιτική παρέμ!αση, �-πως �ταν αιτία των μετακινήσεωντ�υ πληθυσμ�ύ είναι �ι διώ"εις εν�ςαυταρ�ικ�ύ καθεστώτ�ς (η στρατιω-τική δικτατ�ρία της Aϊτής υπήρ"ε τυ-πική τέτ�ια περίπτωση).

Δεν �ρειά#εται ιδιαίτερη σκέψη γιανα αντιλη�θεί κανείς π�σ� δυσ�ερέςείναι να περάσει απ� τα λ�για στηνπρά"η για την ε�αρμ�γή αυτής τηςαρ�ής. H ίδια η π�ικιλία των πρ�σ�υ-γικών κυμάτων αρκεί για να υπ�δεί-"ει τις δυσ�έρειες: στ�ν απ�η�� τ�υπ�λέμ�υ τ�υ Περσικ�ύ υπ�λ�γί#εται�τι περισσ�τερ�ι απ� 1,8 εκατ�μμύ-ρι� Iρακιν�ί K�ύρδ�ι εγκατέλειψαντις εστίες τ�υς για να κατα�ύγ�υνστη μεθ�ρι� με την T�υρκία ή στ� ι-ρανικ� έδα��ς· η Kένυα δέ�θηκε τ�!άρ�ς περισσ�τερων απ� 400.000πρ�σ�ύγων π�υ πρ�σπαθ�ύσαν ναγλιτώσ�υν απ� την αναρ�ία στη Σ�-μαλία, τ�ν εμ�ύλι� π�λεμ� στ� Σ�υ-δάν ή την ανασ�άλεια και την πενίατης ν�τιας Aιθι�πίας. Aπ� τ� Mιαν-μάρ τ�υλά�ιστ�ν 500.000 μ�υσ�υλ-μάν�ι ανα#ήτησαν κατα�ύγι� στ�Mπανγκλαντές, μια �ώρα π�υ η πε-

νία της εκμηδενί#ει τη δυνατ�τητάτης να θρέψει (και) πρ�σ�υγες.

Aκ�μη και στην Eυρώπη �ι λεγ�με-ν�ι «�ικ�ν�μικ�ί πρ�σ�υγες» απ�την Aνατ�λική Eυρώπη υπήρ"αν μι-κρ�τερ� πρ�!λημα απ� τ� 1,2 εκα-

τ�μμύρι� κατ�ίκων της πρώην Γι�υ-γκ�σλα!ίας π�υ εγκατέλειψαν τιςκατ�ικίες τ�υς λ�γω τ�υ π�λέμ�υκαι κατέ�υγαν στη Σερ!ία, τ� Mαυ-ρ�!�ύνι�, την Kρ�ατία, τη Σλ�!ενίαή και στα Σκ�πια.

Για να αντιμετωπίσει κανείς τέτ�ια�αιν�μενα «επί τ�π�υ», έστω περι�-ρί#�ντας την έκταση μετακίνησηςτων πληθυσμών, θα πρέπει α�εν�ςνα υπερ!εί τα πρ�σκ�μματα π�υ πα-


Πρ�σ�υγες απ� την Aιθι�πία μετα�έρ�υν �,τι �ρίσκ�υν για να �τιά��υν την καλύ�α τ�υς σε καταυλισμ� της Kένυας.

KAI MONO απ� τη �ύση τ�υς, �ιπρ�σ�υγες είναι �υσικ� να μηνπρ�σδ�κ�ύν την πρ�στασία της�ώρας τ�υς, �ύτε –συνήθως– κά-π�ι�υ άλλ�υ κράτ�υς. Aπ� την ά-π�ψη αυτή ήταν εύλ�γ� να επιδιω-�θεί η πρ�στασία τ�υς απ� υπερε-θνικ�ύς �ργανισμ�ύς.

H α�ετηρία της τάσης αυτής τ�-π�θετείται στην K�ινωνία τωνEθνών, η �π�ία μετά τ�ν Πρώτ�Παγκ�σμι� Π�λεμ� εκλήθη να λά-!ει μέτρα για την πρ�στασία τωνπρ�σ�ύγων π�υ πρ�κάλεσε η επα-νάσταση των μπ�λσε!ίκων στη Pω-σία, αλλά και η κατάρρευση τηςOθωμανικής Aυτ�κρατ�ρίας.

Ως πρ�σ�υγες αντιμετωπίστη-καν εκείν�ι π�υ αντιμετώπι#αν κίν-δυν� σε περίπτωση επιστρ��ήςστην πατρίδα τ�υς, και τ� πρώτ�συγκεκριμέν� μέτρ� ελή�θη τ�1921, �ταν η K�ινωνία των Eθνώνδημι�ύργησε την Yπατη Aρμ�στείαγια τ�υς Pώσ�υς πρ�σ�υγες.

Mε την πρ��δ� των ετών η K�ι-νωνία των Eθνών ανέλα!ε την

πρ�στασία και άλλων πρ�σ�ύγων –Aσσυρίων, T�ύρκων, Eλλήνων, αλ-λά και E!ραίων απ� την Aυστρίακαι τη Γερμανία. Kαι μετά τ�ν Δεύ-τερ� Παγκ�σμι� Π�λεμ�, � Oργανι-σμ�ς Hνωμένων Eθνών πλέ�ν συ-γκρ�τησε τ�ν Διεθνή Oργανισμ�Πρ�σ�ύγων (IRO) π�υ εκλήθη νααντιμετωπίσει τα 21 εκατ�μμύριαατ�μων π�υ !ρέθηκαν διασκ�ρπι-σμένα ανά την Eυρώπη, σε �ώρεςπ�υ δεν ήσαν �ι πατρίδες τ�υς.

O αρ�ικ�ς πρ��ρισμ�ς τ�υ IROήταν � επαναπατρισμ�ς των πρ�-σ�ύγων. Oι μεταπ�λεμικές π�λιτι-κές ε"ελί"εις �μως και η διαίρεσητ�υ κ�σμ�υ δημι�ύργησαν #ήτημα�ιλιάδων ατ�μων π�υ επικαλ�ύ-νταν σ�!αρ�ύς λ�γ�υς π�υ εμπ�-δι#αν την επιστρ��ή τ�υς στην πα-τρίδα τ�υς.

T� 1951, �ταν πλέ�ν η πρ�στασίατων πρ�σ�ύγων εί�ε εμπεδωθείως ανθρωπιστική αρ�ή, � IRO

αντικαταστάθηκε απ� την YπατηAρμ�στεία για τ�υς Πρ�σ�υγες(με απ��αση της γενικής συνέλευ-σης των Hνωμένων Eθνών τ� Δε-κέμ!ρι� τ�υ 1950) και, παράλληλα,καταρτίσθηκε η Διεθνής Σύμ!ασηγια την Kατάσταση των Πρ�σ�ύ-γων, ιστ�ρική και για τη ν�μική δε-σμευτική �ύση της αλλά και για τ�γεγ�ν�ς �τι αναγνώρισε ως αρ�ήπως �υδείς μπ�ρεί να υπ��ρεωθεί,παρά τη θέλησή τ�υ, να επιστρέψεισε μια επικράτεια �π�υ μπ�ρεί ναεκτεθεί σε παράν�μες διώ"εις.

H Σύμ!αση απέ!λεπε στην πρ�-στασία πρ�σ�ύγων π�υ εί�αν εγκα-ταλείψει τις πατρίδες τ�υς πριν α-π� τ� 1951. Tα �ρ�νια π�υ ακ�λ�ύ-θησαν έδει"αν �τι τ� πρ�σ�υγικ�#ήτημα δεν ήταν περι�ρισμέν� στα�ρ�νια τ�υ Δεύτερ�υ Παγκ�σμί�υΠ�λέμ�υ και τ�υ απ�ή��υ τ�υ, τ�συγκεκριμέν� �μως �ρ�νικ� �ρι�π�υ έθετε η Σύμ!αση δεν καταργή-

θηκε παρά μ�ν� τ� 1967 με σ�ετικ�Πρωτ�κ�λλ�· μ’ αυτ� η Σύμ!αση έ-γινε πραγματικά γενικής ε�αρμ�-γής και μέ�ρι τ� 1993 την εί�αν υ-π�γράψει 111 κράτη.

Oι αρ�ές της Σύμ!ασης συνέ!α-λαν απ��ασιστικά στην πρ�ώθησηιδιαίτερων περι�ερειακών πρωτ�-!�υλιών, �πως στη Σύμ!αση τ�υ1969 για τ� #ήτημα των πρ�σ�ύ-γων στην A�ρική ή και στη Δήλωσητης Kαρθαγένης τ�υ 1984 για τ�υςπρ�σ�υγες στην Kεντρική Aμερι-κή, π�υ πάντως δεν πρ�σέλα!εμ�ρ�ή ν�μικά δεσμευτική αλλά α-π�τέλεσε απλώς επισημ�π�ίησηαρ�ών και κατευθύνσεων.

Oπως !έ!αια δεί�ν�υν τα παρα-δείγματα της P�υάντας, της Σ�μα-λίας, της B�σνίας, της K�ύ!ας, τηςAϊτής και π�λλά άλλα, �ι κατευθύν-σεις και τα επίσημα κείμενα δενσημαίν�υν και αυτ�ματη υπέρ!ασητων δυσ�ερειών· �ύτε καν εκδή-λωση στην πρά"η των δηλώσεωνπ�υ διακηρύσσ�νται στα συμ!ατι-κά κείμενα.

Διεθνής ν�μ�θεσία ασύλ�υ

Συνέ!εια στην 6η σελίδα

Συνέ!εια απ� την 5η σελίδα


Yπάρ!�υν λ�γιών στρατ�πεδα πρ�σ�ύγων. Oρισμένα απ�τελ�ύ-νται απ� σκηνές, άλλα απ� καλύ�ες καμωμένες απ� �ύλα, καλά-μια, κανα�άτσ� ή κ�μμάτια απ� πλαστικ�. Στη �ωτ�γρα�ία, τ�στρατ�πεδ� Nτ�μντ�ύμια στ� Mπαγκλαντές στεγά�ει πρ�σ�υγεςαπ� τ� Mιανμάρ (αριστερά). Mία απ� τις μεγαλύτερες συγκρ�ύ-σεις στ� έδα��ς της πρώην EΣΣΔ, ήταν εκείνη π�υ �έσπασε τ�1992 στ� Tατ�ικιστάν. Eκτ�τε, τα πράγματα �ελτιώθηκαν. O εικ�νι-��μεν�ς γέρ�ντας απ� τ� Tατ�ικιστάν με την εγγ�νή τ�υ, ήτανπρ�σ�υγες στ� A�γανιστάν. Tώρα επέστρεψαν (πάνω). Oικ�γέ-νεια Iρακινών πρ�σ�ύγων �εύγ�υν κυνηγημέν�ι στ� Iράν (κάτω).

ρεμ!άλλ�υν �ι κατά τ�π�υς κυ!ερ-νήσεις και αρ�ές, αλλά και να αναλώ-σει τεράστι�υς π�ρ�υς. Aκ�μη δυ-σ�ερέστερ� απ�δεικνύεται τ� εγ�εί-ρημα στην περίπτωση των καθαρώς�ικ�ν�μικών πρ�σ�ύγων, εκείνωνδηλαδή π�υ εγκαταλείπ�υν τις ε-στίες τ�υς λ�γω της πενίας.

Eκεί η μακρ�πρ�θεσμη αντιμετώ-πιση τ�υ θέματ�ς μπ�ρεί να είναι α-π�τελεσματική μ�ν� με παρεμ!ά-σεις π�υ θα δρ�μ�λ�γήσ�υν στ�ι�ει-ώδη ανάπτυ"η στις πληττ�μενες απ�την πενία περι��ές· κάτι π�υ απαιτείδιάθεση σημαντικ�τατων κε�αλαίωναπ� την πλευρά των ανεπτυγμένων�ωρών, αλλά και εγγί#ει τ�ν πυρήνα��ι απλώς των �ικ�ν�μικών πρ�σ�υ-γικών κυμάτων, αλλά της �λης ανι-σ�τητας B�ρρά - N�τ�υ.

Tην ώρα π�υ �ι ανεπτυγμένες�ώρες κλείν�υν τα σύν�ρά τ�υςπρ� μερικών δεκάδων �ιλιάδωνπρ�σ�ύγων, δεν αναμένει κανείςνα διαθέσ�υν για την ανάπτυ"η των�τω��τερων τ�υ πλανήτη π�σά ι-κανά να περι�ρίσ�υν τη δική τ�υςευημερία...


Aρμένι�ι πρ�σ�υγες απ� τ� Nαγκ�ρν� Kαραμπά� περιμέν�υν τ� ελικ�πτερ� π�υ θα τ�υς μετα�έρει μακριά απ� τ�ν π�λεμ�.

Oι έν�πλες συγκρ�ύσεις για τ� Nα-γκρν� Kαραμπά�, την περι��ή αυτήπ�υ �ρίσκεται στ� έδα��ς τ�υ A�ερ-μπαϊτ�άν και κατ�ικείται κυρίως απAρμενί�υς, έ�ει πρ�καλέσει τη μεγαλύ-τερη αιμ�ρραγία πρ�σ�ύγων στην πρώ-ην Σ��ιετική Eνωση. Mέ�ρι τ�ν I�ύνι�τ�υ 1993, 200.000 A�έρ�ι εί�αν �ύγει α-π την Aρμενία στ� A�ερμπαϊτ�άν ενώ300.000 περίπ�υ Aρμένι�ι μετακινήθη-καν πρ�ς την αντίθετη κατεύθυνση.

Σήμερα, �ι Aρμένι�ι κρατ�ύν υπ τ�νέλεγ� τ�υς τ� Nαγκρν� Kαραμπά�και επιπλέ�ν μια λωρίδα στ� έδα��ςτ�υ A�ερμπαϊτ�άν π�υ συνδέει τ�ν θύ-λακα με τη Δημ�κρατία της Aρμενίας.Ωστσ�, τ� πρ�λημα των πρ�σ�ύγωνστη Δημ�κρατία της Aρμενίας, π�υ η �ι-κ�ν�μία της έ�ει υπ�στεί τις σ��αρέςσυνέπειες ενς καταστρ��ικ�ύ σεισμ�ύκαι τ�υ εμπάργκ� απ τη γειτ�νική της�ώρα, είναι π�λύ δύσκ�λ� να αντιμετω-πιστεί. Παραθέτ�υμε μια σύντ�μη πα-ρ�υσίαση τ�υ πρ��λήματ�ς και των ι-στ�ρικών τ�υ κατα��λών, απ ανακ�ί-νωση Tύπ�υ της Aρμενικής Πρεσ�είαςστην Aθήνα.

T�ν Φε�ρ�υάρι� τ�υ 1988 �ιδιωγμ�ί κατά των Aρμενίων στ�Σ�υμγκάιτ τ�υ A!ερμπαϊτ!άν πήρανδιαστάσεις π�γκρ�μ και έγιναν �-ρ�σημ� μετα��λής της έως τ�τεσυγκαλυμμένης π�λιτικής για εκ-δίω�η των Aρμενίων, σε αν�ι�τή εκ-στρατεία εκτ�πισμ�ύ, π�υ συνε�ί-στηκε στ� Kιρ��αμπάντ και στ�Mπακ�ύ. Aργ�τερα, η ίδια εκστρα-

τεία διωγμών εαρμ�στηκε και στ�Nαγκ�ρν�-Kαραμπά�. Mε απ�τέλε-σμα πάνω απ� 425.000 Aρμέν�ι νααναγκαστ�ύν να εγκαταλείψ�υν τιςεστίες τ�υς στ� A!ερμπαϊτ!άν καιστ� Nαγκ�ρν� Kαραμπά�· απ� αυ-τ�ύς γύρω στις 300.000 κατέυγαν

στη Δημ�κρατία της Aρμενίας.Aκ�μη και πριν απ� τ� 1988, τ�

A!ερμπαϊτ!άν ακ�λ�υθ�ύσε π�λιτικήεκδίω�ης των Aρμενίων. Σ’ �λη τηδιάρκεια αυτ�ύ τ�υ αιώνα, �ι Aρμένι-�ι τ�υ A!ερμπαϊτ!άν υπέστησαν απ�διά�ρα καθεστώτα σαγές, εκτ�πι-

σμ�ύς, π�λιτικές διώ�εις, �ικ�ν�μι-κές και κ�ινωνικές διακρίσεις –πριναπ� τ� 1988, συν�λικά 100.000 Aρμέ-νι�ι σκ�τώθηκαν και 500.000 υπ�-�ρεώθηκαν να ύγ�υν απ� τη �ώρα.Eπιπλέ�ν, �πως είναι γνωστ�, πάνωαπ� 1,5 εκατ�μμύρι� Aρμένι�ι σα-γιάστηκαν στην Oθωμανική Aυτ�-κρατ�ρία κατά τη Γεν�κτ�νία τ�υ1915 και �ι επι!ήσαντες σκ�ρπισανσε �λ� τ�ν κ�σμ�. Eτσι, η σημερινήκρίση πρ�σύγων στη Δημ�κρατίατης Aρμενίας έ�ει ρί!ες στην ιστ�ρίατων αντιαρμενικών διωγμών στ�A!ερμπαϊτ!άν και στην T�υρκία.

H κατεστραμμένη �ικ�ν�μία τηςΔημ�κρατίας της Aρμενίας έρειτώρα τ� �ρτί� συν�λικά 418.000πρ�σύγων και εσωτερικά μετατ�πι-σμένων ανθρώπων, π�υ απ�τελ�ύντ� 12% τ�υ πληθυσμ�ύ.

H κακή κατάσταση της �ικ�ν�μίας�είλεται σε δύ� λ�γ�υς: πρώτ�ν,στ�ν ενεργειακ� και επικ�ινωνιακ�απ�κλεισμ� π�υ έ�ει επι�άλει τ�A!ερμπαϊτ!άν και δεύτερ�ν στ� με-γάλ� σεισμ� τ�υ ’88 π�υ άησε700.000 άστεγ�υς και κατέστρεψε τ�μεγάλ� μέρ�ς τ�υ �ι�μη�ανικ�ύ καιαγρ�τικ�ύ δυναμικ�ύ της �ώρας.Mέσα σ’ αυτές τις συνθήκες, �ι πρ�-συγες αντιμετωπί!�υν επείγ�νταπρ��λήματα στέγασης, απασ��λη-σης και κ�ινωνικής πρ�στασίας.Πρ�σθετ� επι�αρυντικ� στ�ι�εί� εί-ναι τ� γεγ�ν�ς �τι μεγάλ� μέρ�ς τωνπρ�σύγων είναι ανήλικα παιδιά καιηλικιωμέν�ι.

Aρμένι�ι: T� δράμα συνε�ί�εται

Oι συγκρ�ύσεις για τ� Nαγκ�ρν� Kαραμπά� δημι�ύργησαν τ� μεγαλύτερ� κύμαπρ�σ�ύγων στην πρώην EΣΣΔ. 425.000 Aρμένι�ι αναγκάστηκαν να εγκαταλεί-ψ�υν τις εστίες τ�υς στ� A"ερμπαϊτ"άν και στ� Nαγκ�ρν� Kαραμπά�. Aντιστ�ί�ως200.000 A"έρ�ι εγκατέλειψαν την Aρμενία ενώ άλλ�ι τ�σ�ι ε$αναγκάσθηκαν σε ε-σωτερική μετακίνηση στ� ίδι� τ� A"ερμπαϊτ"άν.


M�σ�α, 14-6-1994. K�ύρδ�ι πρ�σ�υγες απ� τ� Iράκ έ�ω απ� τα γρα�εία τ�υ OHE στη M�σ�α, σε απεργία πείνας με αίτημα τη ��ρήγηση #ί�ας για κάπ�ια δυτικ�ευ-ρωπαϊκή �ώρα. H �ωτ�γρα�ία είναι απ� την 16η μέρα της απεργίας τ�υς κατά την �π�ία δήλωναν απ��ασισμέν�ι να συνε�ίσ�υν μέ�ρι θανάτ�υ, σε περίπτωση άρνη-σης. (Φωτ.: P�ιτερ)

T�υ Zι�υμπέιρ Aϊντάρ

Πρ�έδρ�υ τ�υ Eκτελεστικ�ύ Συμ��υλί�υ τ�υ E��-ριστ�υ K�ιν��υλί�υ τ�υ K�υρδιστάν.

TO KOYPΔIΣTAN εκτείνεται σε μιαπερι��ή 550.000 �λμ. στ� ν�τι�ανα-τ�λικ� τμήμα της T�υρκίας, τ� ν�-τι�δυτικ� τμήμα τ�υ Iράν και τις ν�-τιες περι��ές τ�υ Iράκ και της Συ-ρίας. T� K�υρδιστάν είναι π�λύπλ�ύσι� σε υπέδα��ς και σε �υσι-κ�ύς π�ρ�υς. Oι K�ύρδ�ι είναι αυ-τ��θ�νες στην περι��ή της MέσηςAνατ�λής. Παρά τις σ�αγές, τις ει-σ%�λές και τις ε�αναγκαστικές με-ταναστεύσεις, τ� 65% των K�ύρδωνπαραμέν�υν στ� K�υρδιστάν. Oι πε-ρισσ�τερ�ι ��υν στις μεγάλες τ�υρ-κικές π�λεις. Oι υπ�λ�ιπ�ι δια%ι�ύνστις πρωτεύ�υσες τ�υ Iράκ, Iράν,Συρία, στην πρώην Σ�%ιετική Eνωσηκαι στις δυτικ�ευρωπαϊκές �ώρες.

Oι K�ύρδ�ι π�τέ δεν εγκατέλει-ψαν τ� K�υρδιστάν με τη θέλησήτ�υς. H τακτική της μετανάστευσήςτ�υς επι%λήθηκε και συνε�ί�ει νατ�υς επι%άλλεται. Eίτε με την ανα-γκαστική μετανάστευση σε άλλεςπερι��ές, είτε με τις λεηλασίες, τηνκαταστρ��ή κάθε πρ�σπάθειας �ι-κ�ν�μικής δραστηρι�τητας και τ�υς%�μ%αρδισμ�ύς των �ωριών �π�υ �ικάτ�ικ�ι αντιμετωπί��υν σ�%αρά%ι�τικά πρ�%λήματα. H μέθ�δ�ς αυ-τή πρωτ�ε�αρμ�στηκε απ� τ�υςOθωμαν�ύς και τ�υς Πέρσες �ι �-π�ί�ι πρ�σπάθησαν να αντιμετωπί-σ�υν τ�υς �εσηκωμ�ύς των K�ύρ-δων τ�ν 17� αιώνα. Aπ�τέλεσμα �-

λων αυτών των ενεργειών είναι να��υν σήμερα εκατ�μμύρια K�ύρδ�ιστην περι��ή της κεντρικής T�υρ-κίας και στ� X�ρασάν π�υ %ρίσκεταιστ� %�ρει�δυτικ� Iράν. T� τ�υρκικ�κράτ�ς π�υ διαδέ�θηκε την �θωμα-νική αυτ�κρατ�ρία ακ�λ�υθεί την ί-

δια π�λιτική. H π�λιτική αυτή υι�θε-τήθηκε και ε�αρμ�στηκε επίσης α-π� τ� Iράν, τ� Iράκ και τη Συρία. Eί-ναι γνωστή σε �λ�υς η καταπίεσητ�υ Σαντάμ. Oι K�ύρδ�ι π�υ ��υνστη Σ�%ιετική Eνωση έ��υν υπ��έ-ρει π�λύ ε�αιτίας της αναγκαστικής

εγκατάστασης. O Στάλιν έδωσε τέ-λ�ς στην αυτ�ν�μία της κ�υρδικήςδι�ίκησης τ�υ Λάτσιν, π�υ %ρίσκε-ται μετα�ύ της Aρμενίας και τ�υA�ερμπαϊτ�άν, ε��ρί��ντας τ�υςK�ύρδ�υς στην κεντρική Aσία.

Aνθρώπινες απώλειες

Kατά τη διάρκεια της �υγής τ�υςπερισσ�τερ�ι απ� τ�υς μισ�ύςσκ�τώθηκαν ή πέθαναν απ� τηνπείνα, τ� κρύ� και τις ασθένειες.Δεκάδες �ιλιάδες ανθρώπων ανα-γκάστηκαν να μεταναστεύσ�υν στ�μέσ� τ�υ �ειμώνα με απ�τέλεσμανα πεθάν�υν απ� τ� ψύ��ς στα%�υνά τ�υ Tαύρ�υ. Tα πτώματάτ�υς εγκαταλεί�θηκαν εκεί π�υ έ-πεσαν. Aπ� τ�υς 467 ανθρώπ�υςπ�υ ε��ρίστηκαν απ� τ� Nτιγιαρ-μπακίρ μετά την ε�έγερση τ�υ Σε�Σεντ μ�ν� 83 κατ�ρθωσαν να �τά-σ�υν στ� Eλα�ίγ. Aυτ� είναι μ�ν� έ-να παράδειγμα.

H T�υρκία συνειδητά κράτησε τ�K�υρδιστάν μακριά απ� �π�ιαδήπ�-τε �ικ�ν�μική ε�έλι�η. Π�λλ�ίK�ύρδ�ι αναγκάστηκαν να εγκατα-λείψ�υν την πατρίδα τ�υς ε�αιτίαςτης ανεργίας και της καταπιεστικήςπ�λιτικής. *εκίνησε η περί�δ�ς τηςπ�λιτικής μετανάστευσης μετά τηστρατιωτική ��ύντα τ�υ 1980 π�υσυν�δευ�ταν απ� καταπίεση και%ασανιστήρια. Aπ� τ� 1984 και έπει-τα �ιλιάδες K�ύρδ�ι ε��ρίστηκαν, ηπερι��ή τ�υς καταστρά�ηκε απ�τ�υς %�μ%αρδισμ�ύς, �ι καλλιεργή-

T� κ�υρδικ� πρ��λημα

K�ύρδ�ς γέρ�ντας στην πρ�σ�υγιά. Oι αναγκαστικές μετακινήσεις των K�ύρδωνσυνε�ί��νται απ� τ�ν 17� αιώνα, �ταν �ι Oθωμαν�ί και �ι Πέρσες επι�είρησαν νακαταστείλ�υν τις ε�εγέρσεις τ�υς.


Γυναίκες απ� τ� ιρακιν� K�υρδιστάν θρην�ύν πάνω απ� τ�υς τά��υς συγγενών τ�υς π�υ σκ�τώθηκαν κατά την πρ�σ�ατηεισ#�λή τ�υρκικών στρατευμάτων στ� ν�τι� K�υρδιστάν. (Φωτ.: P�ιτερ)

Σκηνή απ� την καθημερινή �ωή των K�ύρδων πρ�σ�ύγων. O α�ανισμ�ς κάθε �ικ�ν�μικής δραστηρι�τητας, �ι λεηλασίες και�ι #�μ#αρδισμ�ί των �ωριών, ε�αναγκά��υν τ�υς K�ύρδ�υς να εγκαταλείψ�υν τις πρ�γ�νικές τ�υς εστίες.

σιμες εκτάσεις πυρπ�λήθηκαν και�ιλιάδες �ωριά ε�α�ανίστηκαν απ�τ� �άρτη. Σήμερα η πρακτική αυτήε�ακ�λ�υθεί να συνε�ί�εται και ναεντείνεται. H πλει�ψη�ία των ε��-ριστων �ει σε παράγκες αντιμετωπί-��ντας σ�%αρά �ικ�ν�μικά πρ�%λή-ματα, �ωρίς ευκαιρίες μ�ρ�ωσηςκαι παρ��ές υγείας. Γύρω στ�υς30.000 K�ύρδ�υς τ�υ %�ρει�υK�υρδιστάν ��ύνε σε σκηνές τωνHνωμένων Eθνών στ� ν�τι� K�υρ-διστάν (ιρακ�κρατ�ύμεν�). Oι πρ�-σ�υγες αυτ�ί ήταν � κύρι�ς στ��ςτης πρ�σ�ατης εισ%�λής τ�υρκι-κών στρατευμάτων στ� ν�τι� K�υρ-διστάν. Mερικ�ί απ� αυτ�ύς συνε-λή�θησαν και εκτελέστηκαν, άλλ�ι�ιλ��εν�ύνται σε στρατ�πεδα τωνHνωμένων Eθνών και π�λλών η μ�ί-ρα είναι άγνωστη.

Στην Eυρώπη

Oι περισσ�τερ�ι K�ύρδ�ι π�υ��υν στη Δυτική Eυρώπη απ�τε-λ�ύν τα �αμηλ�τερα στρώματα, κά-ν�υν τις �ειρ�τερες εργασίες, αντι-μετωπί��υν πρ�%λήματα μάθησηςτης μητρικής τ�υς γλώσσας και α-νάπτυ�ης τ�υ π�λιτισμ�ύ τ�υς. Oιευρωπαϊκές �ώρες %λέπ�υν τ�υςK�ύρδ�υς της T�υρκίας σαν T�ύρ-κ�υς, τ�υς K�ύρδ�υς τ�υ Iράν σανΠέρσες και αυτ�ύς της Συρίας καιτ�υ Iράκ σαν Aρα%ες. Eτσι λ�ιπ�ν �ιK�ύρδ�ι στην Eυρώπη είναι θύματαδιπλής α��μ�ίωσης. Aντιμετωπί-��υν πρ�%λήματα ως πρ�ς την έ-ντα�ή τ�υς στην κ�ινωνία. Παρ’ �λααυτά π�λλ�ί K�ύρδ�ι πιστεύ�υν �τιη Eυρώπη είναι η �ώρα της ελευθε-ρίας. Mε την αν��ή τ�υ τ�υρκικ�ύκράτ�υς δημι�υργ�ύνται δίκτυα τα�π�ία διαρκώς μετα�έρ�υν τ�υςK�ύρδ�υς στην Eυρώπη αντί π�λ-λών �ρημάτων. Mε αυτ� τ�ν τρ�π�κάθε �ρ�ν� δεκάδες �ιλιάδες K�ύρ-δων πηγαίν�υν στην Eυρώπη.

Π�λλές τραγωδίες δημι�υργ�ύ-νται έτσι. Για παράδειγμα τ�ν Σε-πτέμ%ρι� 1992 μια %άρκα %υθίστηκεκ�ντά στα τ�υρκικά παράλια και 39άτ�μα πνίγηκαν. Aπ� αυτ�ύς �ι 25ήταν K�ύρδ�ι και �ι υπ�λ�ιπ�ι A�ρι-καν�ί. Aν δεν %ρεθεί λύση στ� πρ�-%λημα των K�ύρδων σύντ�μα �ι ευ-ρωπαϊκές �ώρες θα υπ��ρεωθ�ύννα δημι�υργήσ�υν μεγαλύτεραστρατ�πεδα συγκέντρωσης απ� αυ-τά π�υ υπάρ��υν σήμερα.

H μει�ψη�ία π�υ �ει στ� K�υρδι-στάν έ�ει υπ��έρει π�λύ απ� τηνπ�λιτική της καταπίεσης �λων αυ-τών των ετών. Aπ�τέλεσμα τωνσ�αγών και της μετανάστευσης ή-ταν να απ�μείν�υν π�λλ�ί λίγ�ιAρμένι�ι και Aσσύρι�ι στ� K�υρδι-στάν. T� τ�υρκικ� κράτ�ς επέ%αλετην ίδια π�λιτική κατά των Eλλήνων.Eίναι σήμερα αδύνατ� να %ρει κα-νείς Eλληνα στις περι��ές τ�υ Π�-ντ�υ και της Aνατ�λίας. T� ίδι� επι-διώκει να ε�αρμ�σει η T�υρκία καιεναντί�ν των K�ύρδων.

Aναγκάστηκα και εγώ να εγκατα-λείψω τ� K�υρδιστάν τ� 1981, αντι-στάθηκα �μως και επέστρεψα τ�1989. Tώρα για δεύτερη ��ρά %ρί-σκ�μαι μακριά απ� τ� K�υρδιστάν.Eίμαι στην Eυρώπη. T� �ωρι� μ�υκάηκε τ� 1993 και η �ικ�γένειά μ�υαναγκάστηκε να εγκαταλείψει τ�K�υρδιστάν.


Σ�μαλ�ί: �μηρ�ι της πείνας και της �ίας

Πρ�σ�υγες απ� τη Σ�μαλία στην ανατ. Σ�μαλία �π�υ τα στρατ�πεδα πρ�σ�ύγων �ρίσκ�νται σε άγ�νες και α�ιλ�$ενες περι��ές. Oπως �αίνεται απ� τη �ωτ�γρα�ίαη πλει�ψη�ία των πρ�σ�ύγων είναι γυναικ�παιδα. Aυτ� ισ�ύει σε �λες τις περιπτώσεις, α��ύ τ� 80% απ� τα 23 εκατ. πρ�σ�υγες και τα 26 εκατ. εκτ�πισμένων στ�νκ�σμ� είναι γυναικ�παιδα. Aπελπιστική είναι η κατάσταση των γυναικών. Περπατάνε �ιλι�μετρα για να μα"έψ�υν μερικά κλαδιά ώστε να �ράσ�υν λίγ� �αγητ�, κάν�υν�υρά για να γεμίσ�υν λίγα μπιτ�νια νερ� π�υ κ�υ�αλάνε για �ιλι�μετρα έως τ� κατα�ύγι� τ�υς, αγρυπνάνε για τα άρρωστα παιδιά τ�υς, κ.ά. Σαν να μην έ�ταναν �λααυτά συ�νά πέ�τ�υν θύματα �ιασμ�ύ απ� στρατιώτες, ληστές ή ακ�μα και τ�υς �ύλακες των πρ�σ�υγικών στρατ�πέδων.

T�υ Δημήτρη Kαστριώτη

AN � αυταρ�ισμ�ς των �λ�κληρωτι-κών καθεστώτων απ�τελεί μια απ�τις συνήθεις αιτίες κυμάτων π�λιτι-κών πρ�σύγων, η περίπτωση τηςΣ�μαλίας πρ�δίδει �τι η ανυπαρ�ίασταθερ�ύ καθεστώτ�ς, έστω αυταρ-�ικ�ύ, και η κατάρρευση της ένν�-μης τά�ης μπ�ρ�ύν να πυρ�δ�τή-σ�υν ακ�μη μεγαλύτερες πρ�συγι-κές ε��δ�υς.

H Σ�μαλία επλήγη ταυτ��ρ�νως α-π� πρωτ�ανή �ηρασία, �σ� και απ�κατάρρευση τ�υ κράτ�υς και της δι-�ίκησης. H ε��υσία πέρασε στα �έ-ρια αντιμα��μένων εν�πλων �μάδων(συμμ�ριών, θα έλεγε κανείς ακρι�έ-στερα), π�υ έλεγ�αν η καθεμία συ-γκεκριμένα τμήματα της �ώρας και«δι�ικ�ύσαν» εν μέσω �ργί�υ �ίαςκαι αυθαιρεσίας.

Oμηρ�ι της πείνας και της �ίας, �ιΣ�μαλ�ί εγκατέλειπαν τη �ώρα τ�υςκατά κύματα πρ�ς την Aιθι�πία καιτην Kένυα, ενώ άλλ�ι ε�αναγκά!�-νταν σε «εσωτερική» μετανάστευσηγια να απ�ύγ�υν τις περι��ές �π�υκυρίως μαίν�νταν �ι συγκρ�ύσειςμετα�ύ των αντιπάλων συμμ�ριών.Yπ�λ�γί!εται �τι μέσα στ� 1992 πε-ρισσ�τερ�ι απ� 285.000 Σ�μαλ�ί α-να!ήτησαν καταύγι� στην Kένυα.Στην ίδια τη Σ�μαλία �ι συμμ�ρίεςλεηλατ�ύσαν τη διεθνή ανθρωπιστι-

κή ��ήθεια, καταδικά!�ντας τ�νπληθυσμ� στη λιμ�κτ�νία: μ�ν� τ�Σεπτέμ�ρι� τ�υ 1992 �ι ειδικ�ί τ�υOHE ανέεραν �τι �ιλιάδες Σ�μαλ�ίπέθαναν απ� πείνα.

T�ν Δεκέμ�ρι� 1992 μετά την απ�-

αση 794 τ�υ Συμ��υλί�υ Aσαλεί-ας απ��ι�άσθηκε στη Σ�μαλία διε-θνής έν�πλη δύναμη, � κ�ρμ�ς της�π�ίας απ�τελείτ� απ� 28.000 Aμε-ρικαν�ύς πε!�ναύτες και πε!ικάρι-�υς. Oι Aμερικαν�ί έδωσαν την άν�ι-

�η τ�υ 1994 τη θέση τ�υς σε δύναμητ�υ OHE, π�υ τελικώς απ��ώρησεαπ� τη �ώρα έτ�ς, στα τέλη Φε-�ρ�υαρί�υ.

T� απ�τέλεσμα της επέμ�ασης αυ-τής είναι γνωστ�. H διεθνής δύναμηπέτυ�ε να περι�ρίσει τη λιμ�κτ�νία,��ι �μως και να συμ�άλει στην απ�-κατάσταση π�λιτικής σταθερ�τηταςστη �ώρα. Πρ� τ�υ κεν�ύ ε��υσίαςκαι της πλήρ�υς διάλυσης τ�υ κρά-τ�υς, � OHE επι�είρησε να συμ�ι�ά-σει τις �ργανώσεις τ�υ Aϊντίντ καιτ�υ Mα�ντί, επικεαλής των δύ� με-γαλύτερων συμμ�ριών.

«Πώς �μως μπ�ρεί να υπάρ�εισυμωνία μετα�ύ εγκληματιών καιδ�λ��νων;», αναρωτήθηκε στ� άρ-θρ� της της 1.3.1995 η γαλλική «Λι-μπερασι�ν» - και εί�ε δίκι�. Oι υπεύ-θυν�ι της σ�μαλικής τραγωδίας έ-μειναν κυρίαρ��ι στη �ώρα και μετάτην απ��ώρηση της διεθν�ύς δύνα-μης. H ανυπαρ�ία π�λιτικ�ύ συστή-ματ�ς και εναλλακτικής ηγεσίας(τ�υλά�ιστ�ν στην Aϊτή υπήρ�ε � ε-κλεγμέν�ς Aριστίντ) �δήγησε σε α-διέ��δ� τη διεθνή επέμ�αση· η μ�νηεναλλακτική λύση θα ήταν να τεθεί ηΣ�μαλία υπ�... αλλ�δαπή δι�ίκηση,ένα είδ�ς εισαγ�μενης «μετα�ατι-κής» δικτατ�ρίας. Π�ια �ένη κυ�έρ-νηση θα τ�λμ�ύσε να την πρ�τείνει,π�λλώ μάλλ�ν να αναλά�ει τ� κ�-στ�ς της επι��λής της;...

TIΣ περισσ�τερες �ρές πρ�συγας είναι μια γυναίκα. Mια γυναίκα μ�νηκαι ��ισμένη. Oι αριθμ�ί μιλ�ύν απ� μ�ν�ι τ�υς. Yπάρ��υν αυτή τηστιγμή στ�ν κ�σμ� 23 εκατ. πρ�συγες και άλλα 26 εκατ. εκτ�πισμένωνανθρώπων, εκ των �π�ίων πάνω απ� τ� 80% είναι γυναίκες και παιδιά.

Oι γυναίκες πρ�συγες είναι εκτεθειμένες στη �ία σε �λα τα στάδιατης υγής τ�υς. Aπ� τη στιγμή π�υ θα εγκαταλείψ�υν μια εμπ�λεμη !ώ-νη, αήν�ντας πίσω πατέρες, συ!ύγ�υς και αδελ�ύς, κινδυνεύ�υν να�ιαστ�ύν ή να κακ�π�ιηθ�ύν. Mε την άι�ή τ�υς σε ένα στρατ�πεδ�πρ�σύγων �π�υ τα πρ��λήματά τ�υς είναι άπειρα και �ι επιλ�γές σ�ε-δ�ν ανύπαρκτες (ανα!ήτηση τρ�ής για τα πεινασμένα παιδιά, αρρώ-στιες κ.ά.), π�λλές �ρές �ιά!�νται ή κακ�π�ι�ύνται και εκεί.

Σε �ρισμένες περιπτώσεις τα θύματα, εκτ�ς απ� τ� τραύμα τ�υ �ια-σμ�ύ, αντιμετωπί!�υν την κατακραυγή της �ικ�γένειας ή της κ�ιν�τη-τας. T� διπλ� αυτ� δράμα έ!ησε η Σ�μαλή πρ�συγας Xαλιμά.

«Mετά τ� �ιασμ και ταν συνειδητ�π�ίησα τι ήμ�υν έγκυ�ς, αρρώστησα.H �ικ�γένειά μ�υ με απέρριψε και � κσμ�ς με κακ�μετα�ειρι�ταν. Eλεγαν,“ένας ληστής σε ά�ησε έγκυ�, πιες κάπ�ι� �άρμακ� για να απ��άλεις αυτ τ�παιδί”.

Xρειά��μαι ��ήθεια. Δεν μπ�ρώ να επιστρέψω στη Σ�μαλία, διτι λ�ι σ�ιμε γνώρι�αν, "έρ�υν τι έ�υγα �ωρίς μωρ. Δεν μπ�ρώ να επιστρέψω μ’ αυττ� μωρ, αλλά δεν μπ�ρώ να μείνω και εδώ. Nαι, αισθάν�μαι �� κάθε ��ράπ�υ θυμάμαι τι μ�υ συνέ�η. Kλαίω λη μέρα. Mένω μέσα στη σκηνή μ�υ. Aκ-μα και �ι άλλες γυναίκες με κ�υτσ�μπ�λεύ�υν».

T� διπλ� δράμα της Xαλιμά


Πρ�σ�υγες απ� τη P�υάντα στην Tαν�ανία. O εμ�ύλι�ς σπαραγμ�ς στη P�υάντα, μετα�ύ των �υλών X�ύτ�υ και T�ύτσι δημι�ύργησε τη μα�ικ�τερη έ��δ� πρ�σ�ύ-γων στα μεταπ�λεμικά �ρ�νια. 500.000 άνθρωπ�ι σ�αγιάσθηκαν, ενώ 3 εκατ. πήραν τ� δρ�μ� της πρ�σ�υγιάς.

H τραγωδία της P�υάνταH KPIΣH π�υ �έσπασε στη P�υάντα

ήταν η α��ρμή για τη μα�ικ�τερη έ-��δ� πρ�σ�ύγων στα μεταπ�λεμικά�ρ�νια, π�υ αι�νιδίασε τη διεθνήκ�ιν�τητα.

Περισσ�τερ�ι απ� 500.000 άνθρω-π�ι σ�αγιάστηκαν σ’ έναν εμ�ύλι�σπαραγμ� π�υ πήρε διαστάσεις γε-ν�κτ�νίας. Aλλ�ι περίπ�υ 3 εκατ.άνθρωπ�ι εγκατέλειψαν τη P�υά-ντα για να σωθ�ύν απ� τις σ�αγές.M�ν� σε 24 ώρες, 250.000 άνθρωπ�ιπέρασαν τα σύν�ρα της P�υάντακαι κατέ�υγαν στην Tαν�ανία. Hτανη μεγαλύτερη και πι� �α�νική εισ-ρ�ή πρ�σ�ύγων π�υ εί�ε γίνει π�τέ.Aλλά και αυτή �επεράστηκε μερι-κ�ύς μήνες αργ�τερα �ταν μέσα σε4-5 μέρες ένα εκατ. άνθρωπ�ι πέρα-σαν τα ανατ�λικά σύν�ρα τ�υ Zαΐρκ�ντά στη π�λη Γκ�μα. H π�λη αυτήήταν παντελώς ανέτ�ιμη να τ�υςδε�θεί λ�γω ελλείψεως στ�ι�ειώ-δ�υς υπ�δ�μής υγιεινής, υπηρε-σιών και εγκαταστάσεων.

Σε συνθήκες ανείπωτης �ρίκης,π�υ �ι λέ�εις είναι �τω�ές να απ�-δώσ�υν, �ι άνθρωπ�ι αυτ�ί διωγμέ-ν�ι απ� τα σπίτια τ�υς, στ�ι%αγμέ-ν�ι σε πρ��ειρ�υς καταυλισμ�ύς,�ωρίς νερ� και τρ��ή, �τυπημέν�ιαπ� επιδημίες ��λέρας και δυσε-ντερίας, κυρι�λεκτικά α%�ήθητ�ιπέθαιναν μπρ�στά στις κάμερες τη-λε�πτικών συνεργείων απ� �λ� τ�νκ�σμ�, π�υ έσπευσαν να καλύψ�υντ� γεγ�ν�ς.

Mπ�ρεί να μη μάθ�υμε π�τέ τ�νακρι%ή απ�λ�γισμ� τ�υ π�λιτικά υ-

π�κιν�ύμεν�υ �υλετικ�ύ μίσ�υςστη P�υάντα. Πάντως, σε λιγ�τερ�απ� πέντε μήνες, σ�εδ�ν τα δύ�τρίτα τ�υ πληθυσμ�ύ της είτε κατέ-�υγαν πρ�σ�υγες σε γειτ�νικές�ώρες είτε εκτ�πίσθηκαν μέσα στηP�υάντα είτε πέθαναν. Kαι η ειρήνηστη P�υάντα είναι ακ�μη μακριά. Oπ�λεμ�ς δεν τελείωσε για τ�υς αν-θρώπ�υς αυτ�ύς.

Kαι είναι π�λύ πρ�σ�ατη η σ�αγήδύ� και πλέ�ν �ιλιάδων πρ�σ�ύγωνπ�υ δέ�θηκαν τ�ν περασμέν� Aπρί-λι� επίθεση απ� δυνάμεις εν�πλωνκυ%ερνητικών π�λιτ��υλάκων καιστρατιωτών.

Σήμερα η Y.A. παρέ�ει %�ήθεια σε2 εκατ. πρ�σ�υγες στα κέντρα πρ�-σ�ύγων τ�υ Zαΐρ, της Tαν�ανίας,τ�υ Mπ�υρ�ύντι και της Oυγκάνταςσε συνθήκες ασ�αλείας ε�αιρετικάδύσκ�λες καθώς �ι διαμά�ες συνε-�ί��νται και σε π�λλ�ύς πρ�σ�υγι-κ�ύς καταυλισμ�ύς.

H τραγωδία της P�υάντα δεν ά-�ησε ασυγκίνητη την Eλλάδα. Mε-τα�ύ των άλλων, η πρωτ�%�υλία τ�υΔευτέρ�υ Πρ�γράμματ�ς της Eλλη-νικής Pαδι��ωνίας για συλλ�γή π�-ρων για τα πρ�γράμματα της Y.A.στην περι��ή, %ρήκε θερμή ανταπ�-κριση. Aνώνυμ�ι και επώνυμ�ι π�λί-τες δήλωσαν τη συμπαράστασήτ�υς με �π�ι� τρ�π� μπ�ρ�ύσαν.

T� π�σ� π�υ συγκεντρώθηκε καιμετα%ι%άστηκε �επέρασε τα 25 ε-κατ. δρα�μές. Σ�εδ�ν τα μισά πρ�-έρ��νται απ� ανώνυμ�υς δωρητές.

Πηγή: Yπατη Aρμστεία τυ OHE

Πρ�σ�υγ�π�υλ� απ� τη P�υάντα στην Tαν�ανία. Φτω�ές �ώρες της A�ρικής, �-πως τ� Mπ�υρ�ύντι, η Kένυα, η Tαν�ανία, η Oυγκάντα και τ� Zαΐρ σηκών�υν τ�#άρ�ς τ�υ πρ�σ�υγικ�ύ κύματ�ς απ� τη P�υάντα. Aναπ��ευκτα �ι πρ�σ�υγες��υν στ�ι#αγμέν�ι σε πρ��ειρ�υς καταυλισμ�ύς, �ωρίς νερ� και τρ��ή, �τυπη-μέν�ι απ� επιδημίες ��λέρας και δυσεντερίας.


Kαμπ�τ�η και Bιετνάμ! H μεγάλη έ��δ�ς!T�υ Δημήτρη Kαστριώτη

H KATAPPEYΣH τ�υ καθεστώτ�ςτης Σαϊγκ�ν και � π�λυετής εμ�ύ-λι�ς π�λεμ�ς στην Kαμπ�τ�η πρ�-κάλεσαν τεράστια κύματα πρ�σ�ύ-γων στην Iνδ�κίνα, π�υ πρ�σέλα�αντέτ�ια διάσταση ώστε να συγκλη-θ�ύν δύ� διεθνείς διασκέψεις –ηπρώτη τ� 1979 και η δεύτερη δέκα"ρ�νια αργ�τερα– για την αντιμετώ-πιση τ�υ πρ��λήματ�ς.

H πρώτη μεγάλη έ#�δ�ς απ� τ�Bιετνάμ έμεινε διεθνώς γνωστή ωςκύμα των «boat people», κατά τ�ναγγλικ� �ρ� π�υ επικράτησε: με�άρκες και επισ�αλή πλε�ύμενα, ε-κατ�ντάδες "ιλιάδες Bιετναμέ�ωνεγκατέλειψαν τη "ώρα κατά την τε-τραετία 1976-1979, ενώ τ� 1986 καιεπί τρία περίπ�υ "ρ�νια εκδηλώθη-κε δεύτερ� κύμα ε#�δ�υ απ� τ�Bιετνάμ· αυτή τη ��ρά επρ�κειτ�για �ικ�ν�μικ�ύς κυρίως πρ�σ�υ-γες. Eνδεικτικ� της έντασης τ�υπρ��λήματ�ς είναι �τι απ� τ� 1976μέ"ρι και τ� 1992 εκτιμάται �τι ε-γκατέλειψαν τ� Bιετνάμ περίπ�υ 1,2εκατ�μμύρι� άτ�μα, εκ των �π�ίωνπάνω απ� 790.000 με πρ�"ειρεςσ"εδίες και �άρκες και περίπ�υ440.000 με ν�μιμη, �ργανωμένη δια-δικασία.

Στην Kαμπ�τ�η, η �αναυσ�τητακαι η μακρά διάρκεια τ�υ π�λέμ�υπρ�κάλεσαν ανάλ�γα �αιν�μενα.Eκατ�ντάδες "ιλιάδες άτ�μα εγκα-τέλειψαν τη "ώρα και εγκαταστάθη-καν σε πρ�"ειρ�υς καταυλισμ�ύςπρ�σ�ύγων στ� έδα��ς της Tαϊ-λάνδης· �ι περισσ�τερ�ι απ� αυ-τ�ύς τ�υς καταυλισμ�ύς δι�ικ�ύ-νταν απ� τις εμπ�λεμες καμπ�τ�ια-νές παρατά#εις.

Oι διαπραγματεύσεις συμ�ιλίω-σης στην Kαμπ�τ�η απ� τ� 1988 καιμετά άν�ι#αν τ� δρ�μ� για τ�ν επα-ναπατρισμ� των πρ�σ�ύγων, παράτ� γεγ�ν�ς �τι η �μαλ�τητα στη "ώ-ρα δεν έ"ει ακ�μη απ�κατασταθεί.H Yπατη Aρμ�στεία τ�υ OHE ανέλα-�ε τ� 1992 μία απ� τις μεγαλύτερεςστα διεθνή "ρ�νικά επι"ειρήσεις ε-παναπατρισμ�ύ: απ� τα τέλη Mαρτί-�υ 1992 και μέ"ρι τ� τέλ�ς Aπριλί�υτης επ�μένης "ρ�νιάς εί"αν επανα-πατρισθεί πάνω απ� 365.000 πρ�-σ�υγες - μ�ν� τ� καλ�καίρι τ�υ1992 �ι επαναπατρι��μεν�ι έ�θα-σαν τ�υς 30.000 τ�ν μήνα.

Aν στην Kαμπ�τ�η κατεγρά�η μιατιτάνια πρ�σπάθεια επαναπατρι-σμ�ύ, �ι «boat people» τ�υ Bιετνάμαπ�τέλεσαν μια απ� τις σπάνιες πε-ριπτώσεις διεθν�ύς πρ�σπάθειας ε-πανεγκατάστασης πρ�σ�ύγων σετρίτες "ώρες, άλλες απ� αυτές στις�π�ίες εί"αν αρ"ικώς κατα�ύγει.Περισσ�τερ�ι απ� 700.000 Bιετνα-μέ��ι πρ�σ�υγες έγιναν δεκτ�ί απ�τρίτες "ώρες - κυρίως απ� δυτικάκράτη. Hταν μια εντυπωσιακή ε#αί-ρεση στην κατά καν�να άρνηση τωντρίτων "ωρών να δέ"�νται μετεγκα-τάσταση πρ�σ�ύγων στ� έδα��ςτ�υς: τ� 1992, για παράδειγμα, �«καν�νας» ίσ"υσε αμείλικτ�ς, α-��ύ, επί συν�λ�υ 18,2 εκατ. πρ�-σ�ύγων στ�ν κ�σμ�, μ�ν� 34.000 έ-γινα δεκτ�ί πρ�ς μετεγκατάστασησε τρίτες "ώρες.

Eπαναπατρισμ ς στην Kαμπ τ�η. O π�λυετής εμ�ύλι�ς π λεμ�ς στην Kαμπ τ�η ε�ανάγκασε σε εκπατρισμ εκατ�ντάδες �ι-λιάδες κατ�ίκ�υς. Oι περισσ τερ�ι έ�ησαν 10 με 14 �ρ νια σε πρ �ειρ�υς καταυλισμ�ύς στην Tαϊλάνδη. T� 1988, �ι δια-πραγματεύσεις συμ�ιλίωσης στην Kαμπ τ�η άν�ι�αν τ� δρ μ� για τ�ν επαναπατρισμ π�υ θεωρείται η πρ�τιμ τερη λύσηγια τ�υς πρ σ�υγες.

A�ι�η μικρ�ύ σκά��υς με 162 Bιετναμέ��υς πρ σ�υγες στη Mαλαισία. 1978. T�διάστημα 1976-1992 εγκατέλειψαν τ� Bιετνάμ περίπ�υ 1,2 εκ. άτ�μα, εκ των �-π�ίων πάνω απ 790.000 με #άρκες και επισ�αλή πλε�ύμενα.

H ιστ�ρία τ�υ NαρίνΓIA TA περισσ�τερα απ� τα 13 μ�υ"ρ�νια, η Kαμπ�τ�η ήταν μία πατρίδαπ�υ ή#ερα μ�ν� απ� τις ιστ�ρίες π�υάκ�υγα. Aυτ� π�υ άκ�υγα ήταν �τι ηKαμπ�τ�η ήταν μια "ώρα π�υ �ρισκ�-ταν σε π�λεμ�. Mια "ώρα �π�υ �ι άν-θρωπ�ι πέθαιναν. Mια "ώρα �π�υ �ιάνθρωπ�ι γίν�νταν πρ�σ�υγες �πωςεγώ.

Για τ� μεγαλύτερ� μέρ�ς της �ωήςμ�υ, τ� σπίτι μ�υ ήταν � T�μέας 2, έ-νας μεγάλ�ς πρ�σ�υγικ�ς καταυλι-σμ�ς στην Tαϊλάνδη. Δεν είμαι σίγ�υ-ρ�ς αν γεννήθηκα στ�ν T�μέα 2. O α-δελ��ς και η αδελ�ή μ�υ γεννήθηκανεκεί και εκεί μας ά�ησαν �ι γ�νείς μ�υ.Aλλά στ�ν T�μέα 2 δεν ήταν τ�σ� ά-σ"ημα.

Z�ύσαμε καλά μέ"ρι π�υ έπιασαν τ�νπατέρα μ�υ πριν απ� πέντε "ρ�νια.Hμ�υν πρώτ�ς στην τά#η. Mελετ�ύσαπ�λύ σκληρά, γιατί η εκπαίδευση �δη-γεί σε μια καλή δ�υλειά.

Oταν έ�αλαν τ�ν πατέρα μ�υ �υλα-κή, η μητέρα μ�υ π�ύλησε �λα τα κ�υ-π�νια �αγητ�ύ της �ικ�γένειας για ναπληρώσει να τ�ν α�ήσ�υν ελεύθερ�.Aργ�τερα, π�ύλησε την αδελ�ή μ�υσε ένα �ευγάρι π�υ δεν εί"ε παιδιά, γιανα μπ�ρέσει να πληρώσει για τ� �αγη-τ� μας. Oταν � πατέρας μ�υ �γήκε απ�


Mετά εννέα μήνες ε��ρία και παραμ�νή σε πρ�σ�υγικ καταυλισμ στ� Λί#αν�, 181 Παλαιστίνι�ι κατευθύν�νται στα σύν�ρα με τ� Iσραήλ, στην πρ�σπάθειά τ�υς ναεπιστρέψ�υν στα σπίτια τ�υς. (�ωτ.: P ιτερ)

Παλαιστίνι�ι: �ωρίς πατρίδαT�υ Δημήτρη Kαστριώτη

OI ΠAΛAIΣTINIOI επλήγησαν απ�τις διώ#εις και τ�ν #ερι�ωμ� πε-ρισσ�τερ� απ� κάθε άλλη εθνική�μάδα αναλ�γ�υ μεγέθ�υς, τ�υ-λά"ιστ�ν απ� άπ�ψη "ρ�νικήςδιάρκειας. Aπ� τ�ν αρα��ϊσραηλι-ν� π�λεμ� τ�υ 1948 και την ίδρυ-ση τ�υ κράτ�υς τ�υ Iσραήλ άρ"ι-σε μια διαδικασία συγκρ�ύσεωνκαι διώ#εων, π�υ εί"ε ως απ�τέ-λεσμα �ρισμένες παλαιστινιακές�ικ�γένειες να πάρ�υν τ� δρ�μ�της πρ�σ�υγιάς ακ�μη και τρεις ήτέσσερις ��ρές.

H ��ήθεια πρ�ς τ�υς Παλαιστί-νι�υς πρ�σ�υγες αναλή�θηκεαρ"ικά απ� την UNRWA, την �ρ-γάνωση τ�υ OHE π�υ μεριμνά γιατη "�ρήγηση ανθρωπιστικής ��ή-θειας. H έκταση των δεινών τωνΠαλαιστινίων πρ�δίδεται απ� τηνε#έλι#η των αριθμών: τ� 1949 υ-πήρ"ε ανάγκη μέριμνας για700.000 Παλαιστίνι�υς πρ�σ�υ-γες· τ� 1993 � αριθμ�ς αυτ�ς εί"ε#επεράσει τα 2,7 εκατ�μμύρια, �κύρι�ς �γκ�ς των �π�ίων εί"ε α-να�ητήσει κατα�ύγι� στα κατε"�-μενα απ� τ� Iσραήλ εδά�η (τη Δυ-τική O"θη και τη Λωρίδα της Γά-�ας), την I�ρδανία, τη Συρία και τ�Λί�αν�.

H απ�πειρα πρ�στασίας των Πα-λαιστινίων απ�τελεί παράδειγμα

και των π�λιτικών αντιδράσεωνπ�υ παρακωλύ�υν τις διεθνείς ε-πεμ�άσεις και περιστέλλ�υν τηναπ�τελεσματικ�τητά τ�υς.

H UNWRA περι�ρί�εται σε αν-θρωπιστική ��ήθεια και μ�ν�ν, ηδε Yπατη Aρμ�στεία τ�υ OHE π�υέ"ει και στ�"� απ�κατάστασης καιεπαναπατρισμ�ύ των πρ�σ�ύγωνδεν ασ"�λήθηκε με τ�υς Παλαι-στινί�υς π�υ �ρ�ντισε η UNWRA,α��ύ �ι ενδια�ερ�μενες –ή μάλ-λ�ν εν�"λ�ύμενες– κυ�ερνήσειςεί"αν εκ πρ��ιμί�υ επι�υλα"θείστη Σύμ�αση τ�υ 1951.

H μ�νη ε#έλι#η ήταν η ανάληψηαπ� την UNWRA και κάπ�ιας πρ�-σθετης δραστηρι�τητας πέρα απ�την ανθρωπιστική ��ήθεια. Eναςαπ� τ�υς τ�μείς της ήταν π.". ηπαρ�"ή κάπ�ιας ν�μικής πρ�στα-σίας στ�υς Παλαιστινί�υς των κα-τε"�μένων εδα�ών, κάτι �μωςπ�υ δεν απέτρεψε τις σε �άρ�ςτ�υς διώ#εις και κατα"ρήσεις ε-#�υσίας.

Tα πρώτα �ήματα πρ�ς την απ�-κατάσταση συνδέθηκαν έτσι με τησυμ�ωνία Iσραήλ - OAΠ, ίσωςπρ�ς απ�δει#η τ�υ �τι τ� πρ��λη-μα των πρ�σ�ύγων δεν αντιμετω-πί�εται �σ� δεν λύεται τ� υπ�κεί-μεν� �ήτημα, εν πρ�κειμένω τ�δίκαι� αίτημα των Παλαιστινίωννα απ�κτήσ�υν κράτ�ς.

τη �υλακή, μας είπε �τι έπρεπε ναπάει στην Kαμπ�τ�η, να κερδίσει "ρή-ματα για να ε#αγ�ράσει τα κ�υπ�νιατ�υ �αγητ�ύ μας. Aλλά δεν γύρισεπ�τέ πίσω.

Eτσι, αντί να πηγαίνω στ� σ"�λεί� ήνα παί�ω έ#ω, �γήκα να δ�υλέψω. Mε-ρικές ��ρές πήγαινα σε ένα νεκρ�τα-�εί� να μα�έψω μέντα για να την π�υ-λήσ�υμε ή να την ανταλλά#�υμε με�ά"αρη, π�υ στη συνέ"εια ανταλλάσ-σαμε με ρύ�ι.

Eκείν� τ�ν καιρ�, η μητέρα μ�υ ή-ταν τ�σ� λυπημένη π�υ συνε"ώς έπι-νε. Aγ�ρα�ε π�τά με τα "ρήματα π�υκερδί�αμε για �αγητ�.

Mια μέρα δεν εί"αμε �αγητ� και ημητέρα μ�υ εί"ε πιει. Eτσι, μας πή-ραν, τ�ν αδελ�� μ�υ και εμένα, σε έ-να �ρ�αν�τρ��εί�. T� �ρ�αν�τρ�-

�εί� ρώτησε τ�ν άντρα και τη γυναί-κα π�υ εί"ε αγ�ράσει την αδελ�ήμ�υ, αν θα την ά�ηναν να γυρίσει πί-σω σε μας ή αν θα έπαιρναν και εμάςμα�ί. Aρνήθηκαν. Eμαθα �τι η μητέραμ�υ εί"ε πάει να �ήσει με έναν άλλ�άντρα.

Eπειδή μ�υ έλειπε πάρα π�λύ η α-δελ�ή μ�υ, πήγα εκεί π�υ ��ύσε.Mπήκα μέσα, �ήτησα ένα π�τήρι νερ�και είδα τ� πρ�σωπ� της. Δεν είπαστ� �ευγάρι �τι ήταν αδελ�ή μ�υπαρ’ �λ� π�υ ήμ�υν π�λύ λυπημέν�ς.

Σήμερα �ρίσκ�μαι στην Kαμπ�τ�η:�ω με τ�ν αδελ�� μ�υ σε ένα �ρ�α-ν�τρ��εί� στην περι�"ή Tακμά�υ,περίπ�υ 7 "ιλι�μετρα έ#ω απ� τηνΠν�μ-Πεν". Z�ύμε καλά στ� �ρ�αν�-τρ��εί�, αλλά πάντα εύ"�μαι να μ�υδώσ�υν πίσω την αδελ�ή μ�υ.

O δεκατριά�ρ�ν�ς Nαρίν έ-

�ησε τα περισσ τερα �ρ νια

της �ωής τ�υ σε έναν πρ�-

σ�υγικ καταυλισμ στην

Tαϊλάνδη. Eκεί � πατέρας

τ�υ ε�α�ανίστηκε, η αδελ�ή

τ�υ π�υλήθηκε και η μητέρα

τ�υ εγκατέλειψε αυτ ν και

τ�ν αδελ� τ�υ. Mετά τ�ν ε-

παναπατρισμ τ�υς στην Kα-

μπ τ�η τα δύ� παιδιά ��υν

κ�ντά στην Πν�μ-Πεν� σε έ-

να �ρ�αν�τρ��εί� π�υ συ-

γκεντρώθηκαν π�λλές �ιλιά-

δες παιδιά π�υ #ρίσκ�νται

σε παρ μ�ια κατάσταση.


Mει�ν�τητα �ι Θι�ετιαν�ίστην ίδια τ�υς τη �ώραTης Eλευθερίας Tράι�υ

«EAN σήμερα γιν�ταν δημ�ψή�ι-σμα στ� κατε��μεν� απ� την KίναΘι%έτ, τ� απ�τέλεσμα θα ήταν υ-πέρ των Kινέ�ων, α��ύ �ι Θι%ετια-ν�ί είναι πλέ�ν μει�ν�τητα μέσαστην ίδια τη �ώρα τ�υς». Aυτά ταλ�για �ρησιμ�π�ίησε � κ. KelsangGyaltak, αντιπρ�σωπ�ς τ�υ ΔαλάιΛάμα στην Eυρώπη,κατά την πε-ρυσινή ανεπίσημη επίσκεψή τ�υστην Aθήνα, για να δώσει τ� μέγε-θ�ς τ�υ απ�λ�γισμ�ύ της κινε�ι-κής κυριαρ�ίας στ� Θι%έτ. Σαρά-ντα πέντε �ρ�νια μετά την κινε�ι-κή εισ%�λή, τ� Θι%έτ θρηνεί 1,2 εκ.νεκρ�ύς απ� μη �υσικ� θάνατ� (ε-κτελέσεις, %ασανιστήρια, κ.ά.), ε-νώ περίπ�υ 200.000 Θι%ετιαν�ί έ-��υν δια�ύγει στην Iνδία, στ� Nε-πάλ, στ� Mπ�υτάν, στην Eλ%ετία,στις HΠA, κ.ά.

«H δικαι�λ�γία της Kίνας για τηνκατ��ή τ�υ Θι%έτ έγκειται στ�ν ι-σ�υρισμ� �τι, ιστ�ρικά, τ� Θι%έτ α-π�τελεί τμήμα της Kίνας. T� Θι%έτκαι η Kίνα ενώθηκαν π�λιτικά υπ�την κυριαρ�ία των M�γγ�λων κατάτ�ν 13� αιώνα και υπ� την κυριαρ-�ία της Mατ��υρίας κατά τ� 18�και 19� αιώνα. Ωστ�σ�, πριν απ�την κινέ�ικη εισ%�λή τ�υ 1950, τ�Θι%έτ ήταν απ�λύτως ανε�άρτητ�κράτ�ς με δικ� τ�υ ν�μισμα, στρα-τ�, τα�υδρ�μικ� σύστημα, με δικήτ�υ ε�ωτερική π�λιτική. Γενικά,κάλυπτε πλήρως τα κριτήρια π�υθέτει για ένα κράτ�ς τ� διεθνέςδίκαι�», υπ�γραμμί�ει � ελληνικήςκαταγωγής Γερμαν�ς ευρω%�υ-λευτής κ. Γιάννης Σακελλαρί�υ,στην έκθεση π�υ τ�υ ανέθεσε νασυντά�ει τ� Eυρωπαϊκ� K�ιν�%�ύ-λι�, τ� 1992, για την κατάστασηστ� Θι%έτ.

Δημ�γρα�ική αλλ�ίωση

H Kίνα συνε�ί�ει τη μετα��ράπληθυσμών και την π�λιτική ελέγ-��υ των γεννήσεων (υπ��ρεωτι-κές αμ%λώσεις, στειρώσεις κ.ά.),π�υ αλλ�ιών�υν τη δημ�γρα�ικήδ�μή τ�υ Θι%έτ, επισημαίνει τ�Eυρωπαϊκ� K�ιν�%�ύλι�, καταγ-γέλλ�ντας τις πρακτικές εκ��%ι-σμ�ύ εναντί�ν των Θι%ετιανώνπ�υ �ητ�ύν την απελευθέρωσητ�υ λα�ύ τ�υς. Tην παρα%ίασητων θεμελιωδών ανθρωπίνων δι-καιωμάτων τ�υ θι%ετιαν�ύ λα�ύ,την καταστρ��ή της π�λιτιστικήςτ�υ κληρ�ν�μιάς και την κατάργη-ση των θρησκευτικών τ�υ ελευθε-ριών έ�ει καταγγείλει και � OHE,π�υ αναγνώρισε με ψή�ισμά τ�υτ� δικαίωμα αυτ�διάθεσης τ�υ θι-%ετιαν�ύ λα�ύ.

Σημειών�υμε �τι στ� �ιλήσυ��Θι%έτ, στη διακυ%έρνηση τ�υ �-π�ί�υ καθ�ριστικ� ρ�λ� έπαι�αν �ιΛάμα (α�ιωματ�ύ��ι και %αθιάμ�ρ�ωμέν�ι μ�να��ί), �ι Kινέ��ιέ��υν καταστρέψει τα 5.800 απ�τα 6.000 μ�ναστήρια. Eπίσημηγλώσσα της �ώρας είναι η κινε�ι-κή, η �π�ία υπερέ�ει στην εκπαί-

δευση της θι%ετιανής, ενώ � πλη-θυσμ�ς αριθμεί 6 εκατ. Θι%ετια-ν�ύς έναντι 7,5 εκ. Kινέ�ων π�υ έ-��υν μετα�ερθεί εκεί απ� την Kί-να. Oι τελευταί�ι καταλαμ%άν�υντις περισσ�τερες θέσεις εργα-σίας, με απ�τέλεσμα �ι Θι%ετιαν�ίτων π�λεων να αντιμετωπί��υν �-�ύ πρ�%λημα ανεργίας, ενώ �ι α-γρ�τες (αλλά και �ι ν�μάδες) π�υαγν��ύσαν την πείνα ��υν σε ε�α-θλιωτικές συνθήκες, λ�γω των α-π�τυ�ημένων αγρ�τικών μεταρ-ρυθμίσεων.

Eπίλ�γ�ς τ�υ θλι%ερ�ύ αυτ�ύ α-π�λ�γισμ�ύ είναι η �ρησιμ�π�ίησητ�υ Θι%έτ για την παραγωγή πυρη-νικών �πλων (στ� υπέδα��ς τ�υ%ρίσκεται τ� ήμισι των απ�θεμά-των τ�υ πλανήτη σε �υράνι�) και ηεναπ�θεση εκεί πυρηνικών απ�-%λήτων.

Bίαια καταστ�λή

Tη διαιώνιση της κατάστασηςαυτής ε�ασ�αλί�ει η %ίαια κατα-στ�λή κάθε μ�ρ�ής αντίδρασης.Oπως μας ενημερώνει η ΔιεθνήςAμνηστεία, «�ι Θι%ετιαν�ί π�υ α-ντιτίθενται στην κυ%έρνηση συλ-λαμ%άν�νται αυθαίρετα και συ�νά%ασανί��νται, καθώς �ι αρ�ές τηςΛαϊκής Δημ�κρατίας της Kίνας συ-νε�ί��υν να απαγ�ρεύ�υν κάθεμ�ρ�ή αντιπ�λίτευσης. Aνάμεσαστα θύματα υπάρ��υν π�λλ�ί %�υ-διστές μ�να��ί και καλ�γριες π�υκαταδικάστηκαν, δι�τι έλα%αν μέ-ρ�ς σε ειρηνικές διαδηλώσεις. Oισυλλη�θέντες τίθενται σε κράτη-ση �ωρίς να τ�υς απαγγέλλεταικατηγ�ρία για μήνες ή για �ρ�νιακαι τα %ασανιστήρια είναι συνηθι-σμέν� �αιν�μεν�.

Yπάρ��υν ανα��ρές για �υλακι-σμέν�υς (ακ�μα και για παιδιά 14ετών) π�υ υπέστησαν ηλεκτρ�σ�κκρεμασμέν�ι στ� τα%άνι, έμεινανδεμέν�ι �ειρ�π�δαρα ή κρεμασμέ-ν�ι για π�λύ καιρ�, υπέστησαν σε-��υαλική κακ�π�ίηση, κ.ά. T� τί-μημα αυτής της κατάστασης τ�πληρών�υν συ�νά �ι κρατ�ύμεν�ισυνείδησης, άνθρωπ�ι δηλαδήπ�υ δεν θα έπρεπε καν να έ��υνσυλλη�θεί».

H κατάσταση αυτή ε�ανάγκασε�ιλιάδες Θι%ετιαν�ύς να δια�ύ-γ�υν στ� ε�ωτερικ� και κυρίωςστην Nταραμσάλα της Iνδίας �π�υεδρεύει η ε��ριστη θι%ετιανή κυ-%έρνηση.

Eπικε�αλής είναι � πνευματικ�ςηγέτης τ�υ Θι%έτ Δαλάι Λάμα, π�υ%ρα%εύτηκε με τ� N�μπελ Eιρήνης1989. Στ�ν αγώνα για την ανε�αρ-τησία της �ώρας τ�υ, � Δαλάι Λάμαπαραμένει υπέρμα��ς της π�λιτι-κής της μη - %ίας έναντι των Kινέ-�ων και εργά�εται για την ευαισθη-τ�π�ίηση της παγκ�σμιας κ�ινήςγνώμης. Στ� έργ� αυτ� συμμετέ-��υν �ι εκπρ�σωπ�ί τ�υ π�υ επαν-δρών�υν τα γρα�εία της ε��ρι-στης θι%ετιανής κυ%έρνησης σεδυτικές �ώρες. Aνάμεσά τ�υς, � κ.Kelsang Gyaltang π�υ επισκέ�θη-

κε πέρυσι τη �ώρα μας. Tις πρ�-σπάθειές τ�υ υπ�στήρι�ε � ευρω-%�υλευτής κ. Aλέ�ανδρ�ς Aλα%ά-ν�ς, καταθέτ�ντας την ακ�λ�υθηερώτηση στην Eπιτρ�πή Eυρωπαϊ-κών K�ιν�τήτων: «Tι μέτρα έ�ειλά%ει, πρ�κειμέν�υ να πιέσει τηνKίνα να συμμ�ρ�ωθεί με τ�υς διε-θνείς καν�νες. Aν η παρ��ή %�ή-

θειας στην Kίνα έ�ει ε�αρτηθεί α-π� τ�ν σε%ασμ� των ανθρωπίνωνδικαιωμάτων στ� Θι%έτ, �πως έ�ει�ητήσει τ� Eυρωπαϊκ� K�ιν�%�ύ-λι�. Tι πρ�σθετα, �ικ�ν�μικά καιπ�λιτικά μέτρα πρ�κειται να λά%ειπρ�κειμέν�υ να γίν�υν σε%αστά ταανθρώπινα και π�λιτικά δικαιώμα-τα στ� Θι%έτ».

H δεκαεπτά�ρ�νηNτ�λμα και η δεκαεν-νιά�ρ�νη N�νίμα (πά-νω), υπέστησαν #α-σανιστήρια στ� Θι-#έτ, απ’ �π�υ κατά-�εραν να δια�ύγ�υντ� 1988. Kατά τηδιάρκεια της �υλάκι-σής τ�υς, �ι Kινέ��ιέπαιρναν συ�νά μια�ιάλη αίμα απ� τηνκάθε μία, και τις ανά-γκα�αν να στέκ�νται�ρθιες με δεμένα τα�έρια και τα π�δια,πάνω σε παγωμέν�τσιμέντ�, τρεις ώρεςτην ημέρα. Tα δά�τυ-λά τ�υς έ��υν παρα-λύσει ενώ απ� τα�τυπήματα έσπασαντα πλευρά τ�υς. (Kά-τω) Παιδικ� παράπ�-ν� και απ�γνωση. Oμικρ�ς πρ�σ�υγας#ρίσκεται στην Iνδία�π�υ κατέ�υγε ηπλει�ψη�ία των περί-π�υ 200.000 Θι#ετια-νών π�υ διέ�υγαν α-π� τ� υπ� κινέ�ικηκατ��ή Θι#έτ.


O Bεντράν Σμαΐλ�ικ παί�ει �ιλντσέλ σε νεκρτα�εί τυ Σεράγε�, για να διαμαρτυρηθεί εναντίν τυ πλέμυ στη Bσνία-Eρ�εγ�ίνη �πυ κύρις στ��ς εί-ναι άμα�ς πληθυσμ�ς. Eως σήμερα αριθμ�ς των πρσ�ύγων και των εκτπισμένων στην πρώην Γιυγκσλα�ία ανέρ�εται σε 3,7 εκατ. και αριθμ�ς τυς αυ�ά-νεται καθημερινά.

O παραλ�γισμς τ�υ εμ�υλί�υ στην πρώην Γι�υγκ�σλα�ίαAPXIKA στην Kρ�ατία και μετάστη B�σνία � εμ�ύλι�ς π�λεμ�ςδημι�ύργησε τ� μεγαλύτερ� πρ�-σ�υγικ� ρεύμα π�υ γνώρισε η Eυ-ρώπη μετά τ� Δεύτερ� Παγκ�σμι�Π�λεμ�. Kανείς δεν μπ�ρ�ύσε να�ανταστεί �τι η Eυρώπη, μετά τιςπληγές π�υ δημι�ύργησε � τελευ-ταί�ς π�λεμ�ς, θα γνώρι�ε μια α-κ�μη τραγωδία, �τι � παραλ�γι-σμ�ς της �ίας και της εθνικιστικήςέ�αρσης θα έ�ρισκε πρ�σ��ρ� έ-δα��ς να αναπτυ�θεί μέσα στηνκαρδιά της.

Kαι �ταν � π�λεμ�ς �έσπασε,καθημεριν�ί άνθρωπ�ι �ι �π�ί�ιμέ�ρι πριν απ� λίγ� καιρ� συμ�ίω-ναν αρμ�νικά μετα�ύ τ�υς, απ� τημια στιγμή στην άλλη έγιναν ε-�θρ�ί. Kαθ�λικ�ί, μ�υσ�υλμάν�ικαι �ρθ�δ��ι, Kρ�άτες, Σέρ��ι,B�σνι�ι �ρθ�δ��ι, B�σνι�ι μ�υ-σ�υλμάν�ι. Δια��ρετικές εθν�τη-τες και δια��ρετικές θρησκευτι-κές �μάδες σε έναν π�λεμ� αδι-ευκρίνιστ�. Φανατισμ�ς και τυ�λή�ία στ� απ�κ�ρύ�ωμα τ�υ παρα-λ�γισμ�ύ. Σκ�τωμ�ί, �ιασμ�ί, διώ-�εις πληθυσμών. Xιλιάδες εγκατέ-λειψαν τα σπίτια τ�υς, διωγμέν�ιαπ� γείτ�νες π�υ μέ�ρι πριν λίγ�καιρ� ��ύσαν μα�ί, διασκέδα�ανμα�ί, μ�ιρά��νταν τις �αρ�ύμενεςκαι τις άσ�ημες στιγμές της �ωής.

Aπ� τ�ν Aπρίλι� τ�υ 1992, �ταν

�έσπασε � π�λεμ�ς στη B�σνία-Eρ�εγ��ίνη, σε μια περι��ή �π�υ�ιλ��ενεί ένα μωσαϊκ� εθν�τή-των (48% μ�υσ�υλμάν�ι, 35%Σέρ��ι και 18% Kρ�άτες) � αριθ-μ�ς των πρ�σ�ύγων μέσα σετρεις μήνες έ�τασε τα 2,6 εκατ.

T�ν I�ύλι� τ�υ επ�μέν�υ έτ�υς� συν�λικ�ς αριθμ�ς των πρ�-

σ�ύγων �επέρασε τα 3 εκατ. Eιδι-κ�τερα στην περι��ή της B�σ-νίας αν υπ�λ�γιστεί � αριθμ�ς �-σων �ρήκαν κατα�ύγι� έ�ω απ�τα σύν�ρα της πρώην Γι�υγκ�-σλα�ίας, τ�τε πρ�κύπτει �τι τα2/3 των κατ�ίκων της B�σνίας α-ναγκάστηκαν να εγκαταλείψ�υντις εστίες τ�υς.

Σε �λη την πρώην Γι�υγκ�σλα-�ία μέ�ρι σήμερα � αριθμ�ς τωνπρ�σ�ύγων και των εκτ�πισμέ-νων ανέρ�εται σε 3,7 εκατ. και �αριθμ�ς τ�υς αυ�άνεται καθημε-ρινά. Oι συγκρ�ύσεις συνε�ί��-νται, �ι ελεύθερ�ι σκ�πευτές ε-�ακ�λ�υθ�ύν να σπέρν�υν τ� θά-νατ�.

Kάτικι τυBύκ�αρτρέπνται σε�υγή κατάτην ανακω�ήτων εμπλέ-μων, τν N-έμ�ρι τυ1991.


Mικρασιατικ�ς Eλληνισμ�ς και Eλλάδα

Mε την κατάρρευση τ�υ Mικρασιατικ�ύ Mετώπ�υ, πρ�σ�υγες απ� τ� εσωτερικ� της M. Aσίας και Σμυρνι�ί περιμέν�υν στην πρ�κυμαία της Σμύρνης για επι�ί�αση.Eγκαταλείπ�υν τις πρ�γ�νικές εστίες.

1922. Eικ�να απ� τις πρώτες πρ��ειρες εγκαταστάσεις στην ελληνική ύπαιθρ�.

T�υ Kώστα Φωτιάδη

Aν. Kαθηγητή Aριστ�τελεί�υ Πανεπιστημί�υΘεσσαλ�νίκης

TO TEΛOΣ των Bαλκανικών Π�λέ-μων, � καθ�ρισμ�ς των συν�ρωνκαι η υπ�γρα�ή της Συνθήκης τ�υB�υκ�υρεστί�υ εί�αν ως απ�τέλε-σμα την εθν�λ�γική ανακατάτα�ητων �αλκανικών λαών και τη δημι-�υργία τ�υ πρ�σ�υγικ�ύ #ητήμα-τ�ς. H απελευθέρωση της Mακεδ�-νίας απ� τ�υς Nε�τ�υρκ�υς και α-π� τις επεκτατικές �λέψεις τηςB�υλγαρίας πρ�κάλεσε ισ�υρ�ρεύμα μετακίνησης ελληνικών πλη-θυσμών απ� τα εδά�η της Oθωμα-νικής αυτ�κρατ�ρίας και της B�υλ-γαρίας στα νε�απ�κτηθέντα ελλη-νικά εδά�η.

34.112 Eλληνες απ� τη B�υλγα-ρία και τη ��υλγαρ�κρατ�ύμενη α-κ�μη Δυτική Θράκη αναγκάστηκαννα κατα�ύγ�υν στη Mακεδ�νία στατέλη τ�υ 1913 και στις αρ�ές τ�υ1914. Tην ίδια περί�δ�, �ι Nε�τ�υρ-κ�ι, θεωρώντας την Eλλάδα κυρίωςυπεύθυνη για τη συρρίκνωση των�θωμανικών εδα�ών και τη δημι-�υργία τ�υ μεταναστευτικ�ύ ρεύ-ματ�ς των μ�υσ�υλμάνων πρ�ς τηMικρά Aσία, θέλησαν να την εκδικη-θ�ύν, εγκαθιστώντας �λ�υς τ�υςπρ�σ�υγες στα ελληνικά �ωριά τ�υμικρασιατικ�ύ ελληνισμ�ύ. Mε α-��ρμή τ� πρ�σ�υγικ� πρ��λημαπ�υ δημι�υργήθηκε με τ�υς μ�υ-σ�υλμάν�υς των Bαλκανίων, �ι Nε-�τ�υρκ�ι πρ��ώρησαν στ� άρισταπρ�σ�εδιασμέν� πρ�γραμμα ε��-ντωσης των �ριστιανικών εθν�τή-

των της Mικράς Aσίας. Διωγμ�ί, ε-κτ�πισμ�ί, �ικ�ν�μικ� μπ�ϊκ�τά#,ψυ��λ�γική τρ�μ�κρατία, λεηλα-σίες, δ�λ��νίες και άλλα μέτραπρ�ετ�ίμα#αν τ� κλίμα της αναγκα-στικής �υγής στην Eλλάδα.

80.176 Eλληνες απ� την Aνατ�λι-κή Θράκη και τη Mικρά Aσία εγκα-τέλειψαν ως τ� Σεπτέμ�ρι� τ�υ1914 τα σπίτια και τις περι�υσίεςτ�υς και ήρθαν στη Mακεδ�νία.Στ�ν αριθμ� αυτ� δεν συμπεριλαμ-�άν�νταν �ι 30.000 εύπ�ρ�ι πρ�-σ�υγες, π�υ δεν �ρειάστηκαν την�ικ�ν�μική ��ήθεια της Eπιτρ�πήςΠεριθάλψεως. Tην περί�δ� 1912-1914 μετακινήθηκαν ανάμεσα στα�αλκανικά κράτη και τη Mικρά Aσίαπερίπ�υ 890.000 άτ�μα. Aπ� τηνEλλάδα μετακινήθηκαν πρ�ς τη Mι-κρά Aσία 115.000 μ�υσ�υλμάν�ι, ε-νώ στη Mακεδ�νία ήρθαν περίπ�υ120.000 Eλληνες απ� τη Θράκη καιτη Mικρά Aσία.

Mικρασιατικήκαταστρή

Πριν πρ��τάσει τ� ελληνικ� κρά-τ�ς να επ�υλώσει τις πρ�σ�υγικέςπληγές τ�υ 1914, νέ� κύμα πρ�σ�υ-γιάς άρ�ισε να κατα�θάνει στηνEλλάδα, αυτή τη ��ρά απ� τ�ν Π�-ντ�, τ�ν Kαύκασ� και την εμ�υλι�-κρατ�ύμενη Pωσία. Aπ� τ� 1913 έωςτ� 1920 η Eλλάδα πρ�σπαθ�ύσε νααντιμετωπίσει τ� πρ�σ�υγικ� πρ�-�λημα. Δύ� �ρ�νια αργ�τερα, δέ-�τηκε τ� τελειωτικ� �τύπημα με τηντραγική ε�έλι�η π�υ εί�ε η συμμετ�-


Oμάδα Π�ντίων πρ�σ�ύγων στην Kέρκυρα, 20-1-1923.

Σκηνές πρ�σ�ύγων απ� τη M. Aσία έ"ω απ� τ� Θησεί�. (Φωτ.: National Geographic).

�ή της στη μικρασιατική περιπέτεια.H εθνική συμ��ρά τ�υ 1922 εί�ε

ως συνέπεια τ� �ερί#ωμα τ�υ Eλλη-νισμ�ύ της Mικράς Aσίας. Πάνω απ�1.300.000 Eλληνες αναγκάστηκαν ναεκπατρισθ�ύν �ίαια, τερματί#�νταςτην τρισ�ιλι��ρ�νη δημι�υργική πα-ρ�υσία τ�υς εκεί.

H ε�αντλημένη ηθικά, π�λιτικ�κ�ι-νωνικά, δημ�γρα�ικά και �ικ�ν�μικάEλλάδα, απ� τ� συνε�ή δεκαετή π�-λεμ�, αναγκάστηκε να δε�θεί στ�υςκ�λπ�υς της εκατ�ντάδες �ιλιάδεςπρ�σ�υγες �ωρίς συγκεκριμέν�σ�έδι� υπ�δ��ής.

H συντριπτική πλει�ν�τητα τ�υ

πρ�σ�υγικ�ύ πληθυσμ�ύ, δηλαδή638.253 άτ�μα, π�σ�στ� 53% εγκα-ταστάθηκε στη Mακεδ�νία, αρ�ικάκυρίως στις περι��ές π�υ εγκατέ-λειψαν �ι ανταλλά�ιμ�ι μ�υσ�υλ-μάν�ι.

Tα κύρια πρ��λήματα π�υ αντιμε-τώπισε τ� κράτ�ς την πρώτη περί�-δ� ήταν η επισκευή των εγκαταλει-�θέντων �ικισμών απ� τ�υς τ�υρκι-κ�ύς και ��υλγαρικ�ύς πληθυ-σμ�ύς, η ανέγερση νέων �ικιών και�ικισμών, η κατασκευή συγκ�ινω-νιακών έργων, η διαν�μή γεωργικώνκλήρων στ�υς γεωργ�ύς πρ�σ�υ-γες και � ε��διασμ�ς τ�υς με τα

στ�ι�ειώδη εργαλεία και τ�υς γεωρ-γικ�ύς σπ�ρ�υς για την καλλιέργειατων κτημάτων.

Στ�ν αγώνα της απ�καταστάσεωςτων πρ�σ�ύγων τ� ελληνικ� κράτ�ς�ρήκε π�λύτιμ� ��ηθ� την K�ινωνίατων Eθνών π�υ συνέ�αλε στην ίδρυ-ση τ�υ διεθν�ύς �ργανισμ�ύ τηςEAΠ (Eπιτρ�πής Aπ�κατάστασηςΠρ�σ�ύγων).

T� ελληνικ� δημ�σι� παρα�ώρησεαρ�ικά στην EAΠ έκταση 5.000.000στρεμμάτων, για την πραγματ�π�ίη-ση τ�υ έργ�υ της απ�καταστάσεως.Στην επιτυ�ία τ�υ πρ�γράμματ�ςαυτ�ύ συνετέλεσαν �ι ίδι�ι �ι πρ�-

σ�υγες π�υ αναδεί�θηκαν, μέσα σελίγα �ρ�νια, �ι συντελεστές της α-ναγέννησης, της πρ��δ�υ και τηςευημερίας της Eλλάδας. Σημειών�υ-με επίσης �τι � ερ��μ�ς τ�υς ��ή-θησε την Eλλάδα να �αναπ�κτήσειτη �αμένη εθν�λ�γική της �μ�ι�γέ-νεια. T� 1912 η Mακεδ�νία εί�ε513.000 Eλληνες π�υ αντιπρ�σώ-πευαν τ� 42,6% τ�υ �λικ�ύ πληθυ-σμ�ύ. T� 1926 π�υ εί�ε σ�εδ�ν �λ�-κληρωθεί η ανταλλαγή των πληθυ-σμών, η Mακεδ�νία π�υ δέ�θηκε τ�μεγαλύτερ� τμήμα της πρ�σ�υγιάς,εί�ε ελληνικ� πληθυσμ� 1.341.000, �

Συνέ�εια στην 20ή σελίδα

�π�ί�ς αντιστ�ι��ύσε σε π�σ�στ�88,8%.

Tα 2/3 των ε��δων της EAΠ δαπα-νήθηκαν στη Mακεδ�νία, με απ�τέ-λεσμα τη ρι#ική αλλαγή της περι�-�ής. Oικ�ν�μικά, τ� ελληνικ� κρά-τ�ς διέθεσε 11 δισεκατ�μμύρια πε-ρίπ�υ για καταναλωτικά και παραγω-γικά έργα τη δεκαετία 1922-1932.Oλες �ι δαπάνες επέστρεψαν σταταμεία τ�υ ελληνικ�ύ δημ�σί�υ, τηνπρώτη κι�λας δεκαετία της μετε-γκατάστασης, απ� τις εισπρά�ειςτων αγρ�τικών �ρεών και την κατα-��λή ��ρων και πάσης �ύσεως δα-σμών π�υ πλήρωσαν �ι πρ�σ�υγεςστ� διάστημα αυτ�.

Στ� τέλ�ς της πρώτης δεκαετίας,�ι καλλιεργ�ύμενες εκτάσεις αυ�ή-θηκαν κατά 55% και η γεωργική πα-ραγωγή τετραπλασιάστηκε. Eί�ε δί-κι� � πρώτ�ς πρ�εδρ�ς της EAΠ, �Aμερικαν�ς H. Morgenthau π�υ τ�-νι#ε συνε�ώς: «Oι πρ�σ�υγες απ�-δεικνύ�υν �τι είναι ευλ�γία διά τηνEλλάδα».

T� συγκεκριμέν� ελληνικ� θαύμαδεν θα μπ�ρ�ύσε να πραγματ�π�ιη-θεί αν δεν συνέπραττε και η επανα-στατική κυ�έρνηση τ�υ Πλαστήρα

με τη δυναμική απ��αση π�υ πήρεστις 14 Φε�ρ�υαρί�υ τ�υ 1923 (αρ.πρωτ. 3473) να απ�καταστήσει τ�υςπρ�σ�υγες και τ�υς γηγενείς ακτή-μ�νες, απαλλ�τριών�ντας τα μεγά-λα τσι�λίκια.

Eνα άλλ� επαναστατικ� μέτρ� π�υπήρε η κυ�έρνηση τ�υ E. Bενι#έλ�υ(1928-1932) ήταν η πραγματ�π�ίησητων απ��ηραντικών έργων στη Mα-κεδ�νία. Mέσα σε μια τριετία (1928-1931) άλλα�ε ρι#ικά η εδα�ική μ�ρ-��λ�γία της Mακεδ�νίας.

Στεγαστικ�

Στις ακραίες περι��ές της Aθή-νας τ� κράτ�ς κατασκεύασε 9.000πρ��ειρες κατ�ικίες. Xρειά#�νταν�μως άλλες 15.000 για να ��λευ-τ�ύν �ι άστεγ�ι πρ�σ�υγες της π�-λης. Σ’ αυτ�ύς δεν συμπεριλαμ�ά-ν�νταν �σ�ι με δικά τ�υς �ρήματαμπ�ρεσαν να αυτ�στεγασθ�ύν. ΣτηΘεσσαλ�νίκη τ� στεγαστικ� πρ�-�λημα ήταν ��ύτερ�, γιατί η π�ληεί�ε πληγεί τ� 1917 απ� την κατα-στρ��ική πυρκαγιά.

Συν�λικά δαπανήθηκαν απ� τηνEAΠ 2.422.961 λίρες Aγγλίας για τηστέγαση 165.000 περίπ�υ αστών

πρ�σ�ύγων. T� 50% τ�υ αστικ�ύπληθυσμ�ύ συγκεντρώθηκε στηνAθήνα και τη Θεσσαλ�νίκη. Σημαντι-κά αυ�ήθηκαν και άλλα αστικά κέ-ντρα της Mακεδ�νίας, �πως η Kα�ά-λα κατά 118%, �ι Σέρρες (104,6%), η;άνθη (103%), η Δράμα (92%), η Bέ-ρ�ια, τα Γιαννιτσά, η Πτ�λεμαΐδα, ηAριδαία κ.ά.

Παρά τις �ιλ�τιμές πρ�σπάθειεςτης π�λιτείας και της EAΠ, �ιλιάδεςαστ�ί πρ�σ�υγες συνέ�ι#αν να #�υνκάτω απ� πανάθλιες συνθήκες μέσασε τσίγκινες αυτ�σ�έδιες παράγκες.T� στεγαστικ� πρ��λημα ανάγκασετην κυ�έρνηση να επιτά�ει και ευ-ρύ�ωρα σπίτια, π�υ κατ�ικ�ύνταν α-π� λίγα άτ�μα. H πρ��ληματική συμ-�ίωση, �μως, πήρε τη μ�ρ�ή ε�θρ�-τητας. H εικ�να τ�υ πρ�σ�υγα, γρά-�ει η Bίκα Δ. Γκι#έλη, ήταν στη συ-νείδηση τ�υ ντ�πι�υ εικ�να μισητή.

A�αρακτήριστη ήταν επίσης η συ-μπερι��ρά μερίδας τ�υ ελληνικ�ύλα�ύ, αλλά και τ�υ ίδι�υ τ�υ κρά-τ�υς, στ� θέμα της ανταλλά�ιμηςπερι�υσίας. Π�λλά κτήματα και ��-σκ�τ�πια, π�υ ανήκαν στην ανταλ-λά�ιμη περι�υσία, τα �ικει�π�ιήθκανδιά��ρ�ι επιτήδει�ι μη πρ�σ�υγες,ενώ τ� μεγαλύτερ� μέρ�ς της περι-

�υσίας τ� σ�ετερίστηκε τ� ίδι� τ�κράτ�ς.

ΠρσράO αστικ�ς πρ�σ�υγικ�ς πληθυ-

σμ�ς με τα μικρά δάνεια π�υ μπ�ρε-σε να πάρει απ� την Tράπε#α τωνΠρ�σ�ύγων, για επαγγελματική α-π�κατάσταση, κατ�ρθωσε να #ω-ντανέψει τις μακεδ�νίτικες π�λειςκαι να συμ�άλει στην εκ�ι�μη�άνι-ση της Mακεδ�νίας, η �π�ία ώς τ�τεήταν κυρίως αγρ�τική περι��ή. Eπίπλέ�ν, π�λλ�ί πρ�σ�υγες π�υ εί�ανστις πατρίδες τ�υς σημαντικές θέ-σεις στη �ι�μη�ανία, τ� εμπ�ρι� καιτ�ν �ρηματιστικ� τ�μέα, έ�ερανμα#ί τ�υς τις επι�ειρηματικές τ�υςικαν�τητες και τις �ικ�ν�μίες τ�υς,τις �π�ίες επένδυσαν σε διά��ρ�υςαναπτυ�ιακ�ύς τ�μείς. Στη δεκαε-τία 1922-1932 � αριθμ�ς των �ι�μη-�ανιών υπερδιπλασιάστηκε, η απα-σ��ληση εργατικ�ύ δυναμικ�ύ αυ-�ήθηκε κατά 175%. Xάρη στ�υςπρ�σ�υγες, π�υ απ�τέλεσαν �την�εργατικ� δυναμικ�, δημι�υργήθη-καν νέες �ι�μη�ανικές μ�νάδες, ά-γνωστες ως τ�τε στην Eλλάδα: τα-πητ�υργίας, μετα��υργίας, �υρσ�-δεψίας, πλαστικών υλών, επε�εργα-σίας τ�υ �αλκ�ύ, αγγει�πλαστικήςκ.ά. Tα έσ�δα τ�υ κράτ�υς απ� τη��ρ�λ�γία των π�λιτών μέσα σε μιατετραετία τετραπλασιάστηκαν. Aπ�319 εκατ�μμύρια τ� 1923 ανέ�ηκανσε 1 δισεκατ�μμύρι� 237 εκατ�μ-μύρια τ� 1927.

Για να λά��υμε μια ιδέα της πρ�-σ��ράς των πρ�σ�ύγων ανα�έρ�υ-με �τι στη Διεθνή Eκθεση της Θεσ-σαλ�νίκης τ� 1927, επί συν�λ�υ 336Eλλήνων εκθετών, �ι 193 ήταν πρ�-σ�υγες εγκατεστημέν�ι στη Mακε-δ�νία.

Πέρασαν 75 �ρ�νια. Σήμερα ηEλλάδα είναι περή�ανη για τ� αδι-κημέν� κ�μμάτι τ�υ Eλληνισμ�ύπ�υ δέ�θηκε στ�υς κ�λπ�υς της.

H πικρία και η αγανάκτηση μπ�ρείνα καθυστέρησαν την α��μ�ίωση,αλλά δεν την εμπ�δισαν. T� πά-ντρεμα τ�υ νέ�υ, π�υ �έρανε �ι Mι-κρασιάτες, με τ� παλι�, γέννησε τ�καιν�ύρι� π�υ είναι η σύγ�ρ�νηEλλάδα.


Συνέ�εια απ� την 19η σελίδα

$ύλινες παράγκες στ�ν πρ�σ�υγικ� συν�ικισμ� Kαλαμαριάς Θεσσαλ�νίκης. Δεκαετία 1950. (Oι �ωτ�γρα�ίες είναι απ� τ��ι�λί� «Πρ�σ�υγική Eλλάδα», εκδ. Kέντρ� Mικρασιατικών Σπ�υδών και Iδρυμα A. Γ. Λε�έντη, Aθήνα 1992).

Aριστερά: H Σ��ία Nα�ρ�*�γλ�υ απ� τ� �ωρι� Tσατ (περι�έρεια Kαισαρείας), πρ�σ�υγας στη Mπά�ρα Iωαννίνων. 1960. Δε"ιά: Eνα «τ�λ» π�υ �ρησίμευε για κατ�ικίαστη Nέα Mαλακ�πή της Θεσσαλ�νίκης �π�υ εγκαταστάθηκαν Kαππαδ�κες απ� την Mαλακ�πή (περι�έρεια Nίγδης) και Θρακιώτες 1952.


Oι π�λιτικ�ί πρσ�υγες τ�υ ελληνικ�ύ εμ�υλί�υT�υ Περικλή Pδάκη

Iστ�ρικ�ύ - συγγρα�έα

META την ήττα τ�υ EAMικ�ύ Kινή-ματ�ς Eθνικής Aντίστασης τ�ν Δε-κέμ�ρι� τ�υ 1944 και την παράδ�σημε τη συμ�ωνία της Bάρκι�ας (12-2-1945), στη �ώρα μας άρ�ισαν συνε-�είς διώ�εις κατά της Aριστεράς,τ�σ� απ� τ�ν κρατικ� μη�ανισμ�(Aστυν�μία, �ωρ��υλακή και στρα-τ�) �σ� και απ� τ� παρακράτ�ς π�υπρ��αλε παντ�ύ με την �ργάνωσηκαι τ�ν ε��πλισμ� των Aγγλων.

T� KKE, π�υ απ� νωρίς (καλ�καί-ρι τ�υ 1945) πρ�σ�λέπει σε νέ� α-ντάρτικ�, κατευθύνει τ�υς διωκ�-μεν�υς πρ�ς τ�υς ��ρει�υς γείτ�-νες π�υ τ�τε εί�αν καθεστώς Λαϊ-κής Δημ�κρατίας. Eτσι κατέ�υγανπρ�ς τ�υ ��ρει�υς γείτ�νες π�λλ�ίαπ� την B. Eλλάδα π�υ εί�αν γίνειστ��ς τ�υ παρακράτ�υς. Tαυτ�-�ρ�να τ� ίδι� τ� KKE κατευθύνειπρ�ς τα ’κει τ�υς παράν�μ�υς απ��λη σ�εδ�ν την Eλλάδα.

Στη Γι�υγκ�σλα�ία τ� KKE �ρ�-ντισε να δημι�υργηθεί ένα ειδικ�στρατ�πεδ� Eλλήνων, στ� Mπ�ύλ-κες. Eκεί κατέ�υγαν περισσ�τερ�ιαπ� 6.000. T� στρατ�πεδ� τ�υMπ�ύλκες �ργανώθηκε στρατιωτι-κά απ� τ� KKE, ενώ η γι�υγκ�σλα-�ική κυ�έρνηση παρεί�ε στ�υς π�-λιτικ�ύς ε��ριστ�υς τ�υ Mπ�ύλκεςδυνατ�τητες εργασίας.

Oι Eλληνες τ�υ Mπ�ύλκες εργά-��νται ως στρατιωτικ�ί σ�ηματισμ�ί(λ��ι, τάγματα, συντάγματα, τα-�ιαρ�ίες) στα δημ�σια έργα της Γι-�υγκ�σλα�ίας. H �ωή στ� στρατ�-πεδ� ήταν �μάδα συμ�ίωσης π�υδεν παρέλειπε και την στρατιωτικήεκπαίδευση.

Eμειναν εκεί λιγ�τερ� απ� �ρ�ν�,γιατί στην Eλλάδα άρ�ισε Eμ�ύλι�ςΠ�λεμ�ς (1946-1949) και �ι π�λιτι-κ�ί πρ�σ�υγες τ�υ Mπ�ύλκες θαπεράσ�υν και πάλι στην Eλλάδα γιανα εντα�θ�ύν στ� λεγ�μεν� «Δη-μ�κρατικ� στρατ�». Στ� στρατ�πε-δ� τ�υ Mπ�ύλκες η συμ�ίωση τωνEλλήνων δεν στάθηκε αρμ�νική.Δημι�υργήθηκαν πρ��λήματα με-τα�ύ των πρ�σ�ύγων π�υ �δήγη-σαν σε συγκρ�ύσεις, εκτελέσεις,�ασανιστήρια και τελικά στην εκ-δίω�η π�λλών αντιτιθέμενων στηγραμμή της ηγεσίας.

H ήττα

T� πρώτ� δεκαπενθήμερ� τ�υAυγ�ύστ�υ 1949 � Δημ�κρατικ�ςΣτρατ�ς ηττήθηκε και στ� Γράμμ�και στ� Bίτσι. Δεν εί�ε καμία δυνα-τ�τητα ανασύντα�ης. Kαι παράλλη-λα δεν υπήρ�ε καμία περίπτωση πα-ράδ�σής τ�υ. Eτσι απ��ασί�εται ηέ��δ�ς απ� την Eλλάδα. T�υς α-ντάρτες θα ακ�λ�υθήσ�υν π�λίτεςπ�υ δεν μπ�ρ�ύν να μείν�υν στ�ελληνικ� έδα��ς. Yπ�λ�γί��νται25% των μα�ητών.

H απ��ώρηση τ�υ Δημ�κρατικ�ύΣτρατ�ύ γίνεται σε συντεταγμένεςμ�νάδες. Aπ��ωρ�ύν νύ�τα (30πρ�ς 31 Aυγ�ύστ�υ). H ηγεσία έ�ειρυθμίσει κι�λας τ� πρ��λημα αυτ�με την Aλ�ανία και B�υλγαρία. Kά-

πως δια��ρετικά είναι με τη Γι�υ-γκ�σλα�ία επειδή εί�ε καταγγελθεί� Tίτ� ως πράκτ�ρας τ�υ Iμπεριαλι-σμ�ύ και � γραμματέας τ�υ KKE N.Zα�αριάδης απέδωσε την ήττα τ�υΔημ�κρατικ�ύ Στρατ�ύ στ�ν Tίτ�.Στη Γι�υγκ�σλα�ία πέρασαν περίτις 60.000 συν�λικά και εγκαταστά-θηκαν στην περι��ή των Σκ�πίων.Eκτ�ς απ� 6.000 π�υ έ�υγαν αργ�-τερα για την Tσε��σλ��ακία καιOυγγαρία, �ι άλλ�ι έμειναν σταΣκ�πια.

Στην πρσ�υγιά

Στις 29 πρ�ς 30-8-1949 σε καν�-νική συγκρ�τηση τα τμήματα τ�υΔημ�κρατικ�ύ Στρατ�ύ περνάνεστ� Γράμμ� τα σύν�ρα της Aλ�α-νίας, �π�υ αμέσως α��πλί��νται.Kατευθύν�νται πρ�ς τ� στρατ�πε-δ� τ�υ Mπ�υρελι�ύ και στ� Eλ�α-σάν. Tμήματα τ�υ Δημ�κρατικ�ύΣτρατ�ύ ε�ακ�λ�υθ�ύν να περνά-νε τα αλ�ανικά σύν�ρα �λ� τ�ν Σε-πτέμ�ρι� 1949. Στη B�υλγαρία έ-�τασαν στην Mπερκ��ιτσα �π�υκαι α��πλίστηκαν.

Στ� Mπ�υρέλι-Eλ�ασάν έγινε η6η �λ�μέλεια τ�υ KKE και πάρθη-καν απ��άσεις για τ� π�ύ και πώςθα πήγαιναν τώρα, γιατί κανέναςδεν επρ�κειτ� να μείνει στην Aλ�α-νία, ενώ λίγ�ι θα έμεναν στη B�υλ-γαρία. Kαθ�ρίστηκε επίσης π�σ�ιθα πήγαιναν στ� κάθε μέρ�ς.

Aπ��ασίστηκε λ�ιπ�ν 13.500 ναμετακινηθ�ύν στην Tσε��σλ��ακία(αργ�τερα πήγαν και απ� τη Γι�υ-γκ�σλα�ία απ� τις 6.000 π�υ έ�υ-

γαν), στην Π�λωνία 9.000 (εδώ αρ-γ�τερα έ�τασαν στις 12.000), στηB�υλγαρία έμειναν 8.800, στη P�υ-μανία πήγαν 5.600 και πρ�στέθηκανκαι άλλ�ι 1.000, στην Oυγγαρία4.000 και αργ�τερα πρ�στέθηκανάλλ�ι 2.000, στην A. Γερμανία 2.200(απ� τ�υς �π�ί�υς 1.500 ήταν νέ�ι)και στη Σ��ιετική Eνωση (Tασκέν-δη) 16.500. Aργ�τερα θα πρ�στε-θ�ύν άλλ�ι 5.500 π�υ έ�τασαν τελι-κά τ�υς 22.000.

Σ’ �λες τις �ώρες εί�ε πρ�ετ�ιμα-στεί η ά�ι�ή τ�υς και υπήρ�αν κα-ταλύματα. E�υγαν κλεισμέν�ι σε α-μπάρια πλ�ίων για να μην γίν�υν α-ντιληπτ�ί. Oσ�ι έ�υγαν απ� τηνAλ�ανία για την Tασκένδη διέπλευ-σαν τ� Aιγαί�, πάντα κλεισμέν�ι σεαμπάρια. Oσ�ι κατευθύνθηκανστην Π�λωνία πέρασαν απ� τ� Γι-�ραλτάρ.

Στη Σ��ιετική Eνωση κατευθύν-θηκαν �λ�ι στην Tασκένδη �π�υ υ-πήρ�ε στρατ�πεδ� αι�μαλώτων π�-λέμ�υ (Γερμανών και Iαπώνων) ενώεί�ε αδειάσει και στ� Tσιρτσίκ. Aυ-τή τη ��ρά δεν έ��υνε στρατ�πεδακαι στρατιωτική εκπαίδευση.

Στην Tασκένδη

Oι �ώρες π�υ δέ�θηκαν να �ιλ�-�ενήσ�υν τ�υς π�λιτικ�ύς πρ�-σ�υγες τ�υ Δημ�κρατικ�ύ Στρα-τ�ύ �ρ�ντισαν να τ�υς ε�ασ�αλί-σ�υν εργασία στα μέτρα και στιςδυνατ�τητές τ�υς. Στις ευρωπαϊ-κές �ώρες η εγκατάστασή τ�υς έ-γινε κατά μικρές �μάδες π�υ κατάκάπ�ι� τρ�π� ενσωματώθηκαν

στην κ�ινωνία. Eτσι δεν δημι�υρ-γήθηκαν πρ��λήματα μετα�ύ τωνπρ�σ�ύγων. Oι πρ�σ�υγες �μωςτης Tασκένδης ε�ακ�λ�ύθησαν να��υν ως �ε�ωριστή κ�ινωνία μέσαστην π�λη. T� στρατ�πεδ� �ωρί-στηκε σε μικρ�τερα μέρη π�υ τα �-ν�μασαν π�λιτείες. Kάθε π�λιτείαεί�ε τη δική της δι�ίκηση και τ�σύν�λ� των 16.500 π�υ έ�τασανστην Tασκένδη �ωρίστηκαν σε 13π�λιτει�ύλες. Γρήγ�ρα δημι�υρ-γήθηκαν πρ��λήματα π�υ �δήγη-σαν τ� 1955 σε αν�ικτή σύγκρ�υσηανάμεσα στην ηγεσία τ�υ KKE π�υεπέ�αλλε τη γραμμή και την π�λι-τική (δηλαδή τη Zα�αριαδική π�λι-τική ηγεσία) και στα στελέ�η της�άσης.

Oι πρ�σ�υγες πρ�σπάθησαν απ�την αρ�ή να επιστρέψ�υν στηνEλλάδα αλλά δεν τ�υς δέ��νταν.Mετά τ� 1955 τ� ελληνικ� κράτ�ςάρ�ισε να ε�ετά�ει μεμ�νωμένεςπεριπτώσεις για να ��ρηγήσει ά-δεια επιστρ��ής, αλλά ελά�ιστεςενέκρινε. Aκ�μη και με την κυ�έρ-νηση τ�υ Γ. Παπανδρέ�υ ελά�ι-στες άδειες εγκρίθηκαν. M�ν� με-τά τ�ν παραμερισμ� της ��ύνταςάν�ι�ε � δρ�μ�ς για επαναπατρι-σμ�, �π�τε άρ�ισε η �μαδική επι-στρ��ή.

Aρκετ�ί έμειναν και ε�ακ�λ�υ-θ�ύν να ��υν στ�υς τ�π�υς π�υτ�υς �ιλ��ένησαν. T� σύν�λ� τηςπρ�σ�υγιάς υπ�λ�γί�εται σε80.000, συν τις 60.000 π�υ πέρα-σαν στα Σκ�πια και τα 15.000 παι-διά με τις μανάδες π�υ έ�υγαν λί-γ� πριν.

Mε τη λή�η τυ εμ�υλίυ, Eλληνες πρ�σ�υγες κατέ�υγαν σε Aνατλικές �ώρες, στα �ρια των πίων έγιναν εκ νέυ μετα-κινήσεις. T σύνλ των πλιτικών πρσ�ύγων απ� τν εμ�ύλι π�λεμ, υπλγί�εται γύρω στις 100.000 (�ωτ. απ� τ �ι-�λί: «Aπ� τν Γράμμ στην πλιτική πρσ�υγιά», τυ Θωμά Δρίτσιυ, εκδ. «Δωρικ�ς», 1983).


Kωνσταντιν�ύπ�λη και Iμ�ρ�ς, Tένεδ�ςT�υ Aλέ�η Aλε�ανδρή

Διδάκτ�ρ�ς Διεθνών Σ�έσεων

META τη μικρασιατική καταστρ�-�ή � ακμαί�ς Eλληνισμ�ς τηςKωνσταντιν�ύπ�λης, π�υ αριθ-μ�ύσε 350.000 τ� 1920, συρρικνώ-θηκε σημαντικά και σύμ�ωνα μετις πρ�ν�ιες της Συνθήκης τηςΛω$άννης τ�υ 1923 περι�ρίστηκεστ�υς 103.000. Eτσι, 73.000 �μ�γε-νείς με τ�υρκική ιθαγένεια και άλ-λ�ι 30.000 Eλληνες υπήκ��ι, μ�νι-μ�ι κάτ�ικ�ι της Π�λης, απ�τέλε-σαν την επίσημη ελληνική μει�ν�-τητα της Kωνσταντιν�ύπ�λης. Σεαυτ�ύς πρέπει να πρ�στεθ�ύν και�ι 8.300 Eλληνες των μαρτυρικώννησιών της Iμ!ρ�υ και της Tενέ-δ�υ �ι �π�ί�ι, �πως πρ�έ!λεπε ηΣυνθήκη της Λω$άννης, θα απ�-λάμ!αναν καθεστώς τ�πικής αυ-τ�δι�ίκησης. T� ανα�αίρετ� δικαί-ωμα της μει�ν�τητας αυτής να πα-ραμείνει στη γενέτειρά τ�υ διατη-ρώντας τ�ν ελλην�ρθ�δ�� αρα-κτήρα της επι!ε!αιώθηκε και ενι-σ�ύθηκε με τη συμ�ωνία Bενι$έ-λ�υ - Aτατ�ύρκ τ�υ 1930. Kάτω α-π� αυτές τις συνθήκες τ� ελλη-ν�ρθ�δ�� στ�ι�εί� της T�υρκίαςαυ�ήθηκε στ�υς 125.046 τ� 1935.

Ωστ�σ�, η �ριστιανική αυτή ε-θν�θρησκευτική �μάδα, με τ�νδυτικ� και κ�σμ�π�λίτικ� της πρ�-σανατ�λισμ�, θεωρ�ύνταν πάνταως �έν� σώμα στην εθνικιστική καιαυταρ�ική κεμαλική T�υρκία. Tαέντ�να �αρακτηριστικά �εν��-!ίας ήλθαν στην επι�άνεια �ταντ� 1941 η τ�υρκική κυ!έρνηση, ε-πηρεασμένη απ� τις ρατσιστικές ι-δέες της να$ιστικής Γερμανίας, ε-κτ�πισε σε στρατ�πεδα συγκε-ντρώσεως, στις στέπες της ανατ�-λικής T�υρκίας, �λ�υς τ�υ μημ�υσ�υλμάν�υς μει�ν�τικ�ύς με-τα�ύ 20-45 ετών. Tην ίδια επ��ή ε-κτ�πίστηκαν στην Aνατ�λία καιδύ� σημαίν�ντες Mητρ�π�λίτεςτ�υ Oικ�υμενικ�ύ Πατριαρ�εί�υ,τ� �π�ί� συνέ�ισε να ασκεί τιςπνευματικές και εκκλησιαστικέςτ�υ αρμ�δι�τητες και μετά τ�1923, αλλά κάτω απ� τ�ν συνε�ήέλεγ�� και τ�υς ασ�υκτικ�ύς πε-ρι�ρισμ�ύς π�υ έθεσε τ� κεμαλικ�καθεστώς. Eνα �ρ�ν� αργ�τερα,τ� N�έμ!ρι� τ�υ 1942, η Aγκυρα έ-θεσε σε ε�αρμ�γή έναν έκτακτ��ρ� κε�αλαί�υ, τ� !αρλίκ !ερ-γκισί, π�υ στην πρά�η στ��ευε α-π�κλειστικά στ�υς μη μ�υσ�υλμά-ν�υς της T�υρκίας.

H περί�δ�ς κρίσης για την �μ�-γένεια της T�υρκίας ήρθε στα μέ-σα της δεκαετίας τ�υ 1950 κατάτην ελλην�τ�υρκική διπλωματικήαναμέτρηση για την Kύπρ�, �ταντη νύ�τα της 6-7 Σεπτεμ!ρί�υ1955 έλα!αν �ώρα �ι καταστρ��ι-κές ανθελληνικές ταρα�ές στηνKωνσταντιν�ύπ�λη και τη Σμύρνη,κατά τις �π�ίες έ�ασαν τη $ωήτ�υς 16 �μ�γενείς, ενώ 200 γυναί-κες και νεανίδες έπεσαν θύματα!ιασμ�ύ.

Oι πι� �τυπητές παρα!ιάσειςτων ανθρωπίνων δικαιωμάτων καιτων �ρων της Συνθήκης της Λω-

$άννης έλα!αν �ώρα κατά τη διάρ-κεια της δεύτερης κυπριακής κρί-σης τ� 1964 - 1967, �ταν η Aγκυρα�ρησιμ�π�ίησε τ�ν ελληνισμ� της

T�υρκίας ως διαπραγματευτικ��αρτί στην ελλην�τ�υρκική σκα-κιέρα. H ε�αρμ�γή τ�υ τ�υρκικ�ύ«σ�εδί�υ διάλυσης» στην Iμ!ρ�

και Tένεδ�, με τη μα$ική απαλλ�-τρίωση σ�εδ�ν �λης της καλλιερ-γήσιμης γης, τη μετα��ρά επ�ί-κων απ� την ηπειρωτική T�υρκίακαι την κατάργηση της ελλην�ρ-θ�δ��ης παιδείας, ώθησε τ�νAγαι�πελαγίτικ� ελληνικ� πληθυ-σμ� στ� να εγκαταλείψει τα νησιάαυτά. Στην Kωνσταντιν�ύπ�λη, �-ρ�σημ� στ� �εκλήρισμα της �μ�-γένειας απ�τέλεσε η μα$ική καιαυθαίρετη απέλαση 12.592 Eλλή-νων υπηκ�ων τ� 1964 - 1965 και ηταυτ��ρ�νη δέσμευση των περι-�υσιακών τ�υς στ�ι�είων.

Aπ�τέλεσμα της κατάστασηςαυτής ήταν η ραγδαία μείωση τ�υελληνικ�ύ πληθυσμ�ύ στην T�υρ-κία, � �π�ί�ς τ� 1965 ήταν 76.122,τ� 1978 7.822, ενώ σήμερα δεν �ε-περνά τις 3.000. Στην Iμ!ρ� καιτην Tένεδ� η εικ�να είναι ακ�μηπι� δραματική, καθώς έ��υν πα-ραμείνει μ�ν� λίγ�ι γέρ�ντες.

H μα$ική έ��δ�ς των Eλλήνωντης T�υρκίας ��είλεται απ�κλει-στικά στις απ�πνικτικές συνθήκεςκάτω απ� τις �π�ίες �ι T�ύρκ�ι α-νάγκασαν την �μ�γένεια να $ήσει,ειδικά κατά την περί�δ� 1955-1975. Σήμερα περίπ�υ 90.000 Kων-σταντιν�υπ�λίτες, Iμ!ρι�ι και Tε-νέδι�ι έ��υν !ρει κατα�ύγι� στηνEλλάδα, ενώ άλλ�ι 30.000 �μ�γε-νείς πρ�σ�υγες έ��υν κατα�ύγειστην Aμερική, τ�ν Kαναδά, τηνAυστραλία και τη Δυτική Eυρώπη.

Eπειτα απ� περίπ�υ τριάντα�ρ�νια πρ�σ�υγιάς �ι εκ T�υρκίας�μ�γενείς πρ�σπαθ�ύν ακ�μη ναπείσ�υν τ� ελληνικ� κράτ�ς νατ�υς αναγνωρίσει επισήμως ωςπρ�σ�υγες.

Aπελαθέντες Eλληνες απ� την Kωνσταντιν�ύπ�λη διασ�ί"�υν τα σύν�ρα στ�ν E�ρ�, 26.10.1964. (Aρ�εί� Δημητρί�υ Kα-λ�ύμεν�υ)

Δυσ�άστα�τη πίκρα στα μάτια εν�ς απ� τ�υς τελευταί�υς Eλληνες της Iμ�ρ�υ. T�1912, τ� αμιγώς ελληνικ� νησί εί�ε 9.207 κατ�ίκ�υς. Σήμερα αριθμεί 300 ψυ�ές,γέρ�ντες στη συντριπτική πλει�ψη�ία.


H �άρ�αρη τ�υρκική στρατιωτική εισ��λή της 20ής I�υλί�υ 1974, μετέτρεψε 200 περίπ�υ �ιλιάδες Eλλην�κύπρι�υς σε πρ�σ�υγες μέσα στην ίδια τ�υς την πατρίδα. T�τεράστι� πρ��λημα στέγασης των εκτ�πισμένων π�υ αρ�ικά έμεναν σε πρ�σ�υγικ�ύς συν�ικισμ�ύς με αντίσκηνα, λύθηκε έπειτα απ� μερικά �ρ�νια. Παραμένει �μωςαν�ικτ� τ� θέμα των αγν��υμένων και η απελευθέρωση των τ�υρκ�κρατ�υμένων εδα�ών.

T�υ Λά"αρ�υ A. Mαύρ�υ

«EΘNOΣ πρ�σύγων» κατέστη στησύγ�ρ�νη τραυματική διαδρ�μή τ�υτ� ελληνικ� έθν�ς, στ� ��ερ� συ-ναπάντημά τ�υ με τ�ν τ�υρκικ� κε-μαλισμ� και απ� την εθνική τ�ύτηκαταδίκη δεν ευτύ�ησε να ε�αιρεθεί� κυπριακ�ς ελληνισμ�ς.

H �άρ�αρη τ�υρκική στρατιωτικήεισ��λή της 20ής I�υλί�υ 1974, π�υακ�λ�ύθησε τ� ��υντικ� πρα�ικ�πη-μα στην Kύπρ� εήρμ�σε μεθ�δικάκαι σ�εδιασμένα, �,τι �ν�μάστηκεστ�ν πρ�σατ� και συνε�ι!�μεν�π�λεμ� στην πρώην Γι�υγκ�σλα�ία,«εθνική εκκαθάριση»: Mα!ικ�ς, �ίαι-�ς, εκτ�πισμ�ς των γηγενών Eλλή-νων Kυπρίων απ� τις ��ρειες περι�-�ές τ�υ νησι�ύ, π�υ κατελήθησαναπ� τ�ν τ�υρκικ� Aττίλα, τα τ�υρκι-κά στρατεύματα εισ��λής.

Mα!ικ�ς �ίαι�ς εκτ�πισμ�ς, απ�τις π�λεις και τα �ωριά τ�υς, τα σπί-τια και τις περι�υσίες τ�υς, στην κα-τε��μενη Kερύνεια, Aμμ��ωστ�,M�ρ�υ, Kαρπασία.

Θύματα τ�υ τ�υρκικ�ύ εκτ�πι-

σμ�ύ, �ίαια πρ�συγ�π�ιηθέντεςστις ν�τιες, τις ελεύθερες περι��έςτης Kύπρ�υ, απ� τ�ν I�ύλι� και Aύ-γ�υστ� τ�υ ’74, τ� ένα τρίτ� περίπ�υτ�υ συν�λικ�ύ πληθυσμ�ύ της Mε-γαλ�νήσ�υ. Διακ�σιες περίπ�υ �ι-λιάδες πρ�σωπα, Eλληνες Kύπρι�ιστη μεγίστη πλει�ψηία τ�υς, μετα-τράπηκαν εν μια νυκτί τ� καλ�καίριτ�υ 1974 σε πρ�συγες μέσα στην ί-δια τ�υς την πατρίδα.

Στ��ς τ�υ τ�υρκικ�ύ σ�εδί�υ ε-θνικής εκκαθάρισης, �,τι και στη Mι-κρασία, την Iμ�ρ�, την Tένεδ�, ηπλήρης τ�υρκ�π�ίηση των κατε��-μένων περι��ών, � παράν�μ�ς επ�ι-κισμ�ς τ�υς απ� τ�υρκικ�ύς πληθυ-σμ�ύς συστηματικά μεταερ�με-ν�υς απ� την T�υρκία, η αλλαγή τ�υδημ�γραικ�ύ �αρακτήρα της Kύ-πρ�υ. T� τ�υρκικ� σ�έδι� υλ�π�ιεί-ται ανεν��λητα, επί 21 ήδη �ρ�νια.Πρ�ς επι�ε�αίωση τ�ύτ�υ, τ� τ�υρ-κικ� κατ��ικ� ψευδ�κράτ�ς Nτεν-κτάς έ�ει απ� �ρ�νια �αρά�ει στις

ν�τιες πλαγιές της κατε��μενης �-ρ�σειράς τ�υ Πενταδακτύλ�υ, δύ�τεράστιες τ�υρκικές σημαίες και τ�κεμαλικ� σύνθημα της εθνικής εκκα-θάρισης: «είναι ευτυ�ία να λες �τι εί-σαι T�ύρκ�ς». Σε μέγεθ�ς και τρ�π�π�υ να είναι διαρκώς �ρατ� απ�τ�υς διαμέν�ντες στις ελεύθερεςπερι��ές της Λευκωσίας.

Mερικές εκατ�ντάδες EλληνεςKύπρι�ι, κυρίως γέρ�ντες, π�υ απέ-μειναν σκλα�ωμέν�ι στην κατε��με-νη περι��ή της Kαρπασίας, πιέ!�νταισυστηματικά απ� τ� κατ��ικ� ψευ-δ�κράτ�ς να ακ�λ�υθήσ�υν τ� δρ�-μ� τ�υ εκτ�πισμ�ύ στις ελεύθερεςπερι��ές, για να επανενωθ�ύν με τιςδιαμελισμένες �ικ�γένειές τ�υς.

T� τεράστι� πρ��λημα στέγασηςτων 200 �ιλιάδων εκτ�πισμένων, π�υεί�ε να αντιμετωπίσει τ� 1974 η κα-θημαγμένη απ� την τ�υρκική εισ��-λή Kυπριακή Δημ�κρατία, κράτησεμερικά �ρ�νια. Oι πρ�συγικ�ί κα-ταυλισμ�ί των θλι�ερών αντισκήνων,

άρ�ισαν σιγά-σιγά να αντικαθίστα-νται απ� τ�υς πρ�συγικ�ύς συν�ι-κισμ�ύς π�υ �ικ�δ�μήθηκαν γύρω α-π� τις ελεύθερες π�λεις τ�υ νησι�ύ,με ε�ωτερική κυρίως �ικ�ν�μική��ήθεια. Aμερικανική κατά, κύρι�λ�γ�. Λ�γω των αμερικανικών «τύ-ψεων» της κισιγκερικής συμμετ��ήςστ� έγκλημα π�υ υπέστη η Kύπρ�ς,είπαν μερικ�ί.

Aλλ�ι έκριναν �τι τ� σ�έδι� τηςλεγ�μενης «άνετης πρ�σωριν�τη-τας» ήθελεν να απ�τρέψει τη γέννη-ση �ίαι�υ ρι!�σπαστισμ�ύ μέσα σταάθλια αντίσκηνα των πρ�συγικώνκαταυλισμών. Kαι ακ�λ�ύθησε η ρα-γδαία �ικ�ν�μική ανάκαμψη...

Tώρα πλέ�ν η διεκδίκηση της απε-λευθέρωσης των τ�υρκ�κρατ�ύμε-νων εδαών και η επιστρ�ή, δεν α-�ρά απλώς και μ�ν� την απ�κατά-σταση των 200 �ιλιάδων εκτ�πισθέ-ντων τ�υ 1974 και των ήδη ενηλικιω-μένων υιών και θυγατέρων τ�υς, δενείναι απλώς η ��ύληση επιστρ�ήςστα τ�υρκ�πατημένα σπίτια και τιςπερι�υσίες τ�υς, είναι πάνω απ’ �λαη διεκδίκηση της ελευθερίας.

Kύπρ�ς: 21 �ρ�νια μετά…


Eλληνες πρ�σ�υγες απ� τ� Σ��ύμι της Aμπ�α"ίας π�υ έ��υν κατα�ύγει στ� ελλην�π�ντιακ� �ωρι� της Γεωργίας T"εγκισ�άρι. (Φωτ.: Στ. Mατσάγγ�ς)

Oι Eλληνες στ� μέσ�ντων π�λέμων τ�υ Kαυκάσ�υT�υ Bλάση Aγτ"ίδη

Iστ�ρικ�ύ

ENA απ� τα πλέ�ν ενδια�έρ�ντα�αιν�μενα π�υ �αρακτηρί$�υν τ�νελληνισμ� είναι η εμπλ�κή τ�υ στιςτραγικές ε�ελί�εις στην πρώην Σ�-!ιετική Eνωση, με την παρ�υσίατων π�λυάριθμων ελληνικών κ�ιν�-τήτων στις $ώνες κρίσης π�υ έ��υνενεργ�π�ιηθεί και πάλι. O Kαύκα-σ�ς ε�ελίσσεται με ε�αιρετικά γ�ρ-γ�ύς ρυθμ�ύς σε ένα απ� τα «καυ-τά σημεία» τ�υ πλανήτη μας. Δεκά-δες εθν�τητες μά��νται η μία κατάτης άλλης σε ένα αιματηρ� παι�νίδιε�ασ�άλισης $ωτικ�ύ �ώρ�υ. O δυ-τικ�ς π�λίτης στέκεται έκπληκτ�ςμπρ�στά στη !ιαι�τητα των συ-γκρ�ύσεων, αδυνατώντας να κατα-ν�ήσει τη ν�μ�τέλεια των ρή�εων.Γιατί εδώ και μερικά �ρ�νια έ�ειμπει σε κίνηση μια διαδικασία δημι-�υργίας εθνικών κρατών, η �π�ίαστη δύση έ�ει περατωθεί τ�ν πρ�η-γ�ύμεν� αιώνα και για μας τ� τραγι-κ� 1922. H κατάρρευση της Σ�!ιετι-κής Eνωσης ά�ησε ένα μεγάλ� π�-λιτικ� κεν�. O κεντρικ�ς εγγυητήςτων ισ�ρρ�πιών π�υ δημι�υργήθη-καν με διαδικασίες δεκαετιών έπα-ψε να υπάρ�ει. H διάλυση τ�υ γρα-�ει�κρατικ�ύ μη�ανισμ�ύ, π�υ μετην τέ�νη τ�υ τρ�μ�υ υπ��ρέωνε

τα έθνη και τ�υς λα�ύς να ακ�λ�υ-θ�ύν υπ�ταγμέν�ι τ�υς πειραματι-σμ�ύς των επαγγελματιών «επανα-στατών», ά�ησε ελεύθερες τιςπραγματικές αντιθέσεις να εκ�ρα-στ�ύν και τις �υγ�κεντρες τάσειςνα επικρατήσ�υν.

Mέσα σ’ �λη αυτή την κ�σμ�γ�-νία !ρίσκ�νται �ι ελληνικές μει�ν�-τητες. Πεντακ�σιες �ιλιάδες Eλλη-νες (η πλει�ν�τητα των �π�ίων εί-ναι Mικρασιάτες πρ�ερ��μεν�ι απ�τ�ν Mικρασιατικ� Π�ντ�) !ρίσκ�-νται στη δίνη των γεγ�ν�των καιτων μεγάλων αλλαγών. O �ώρ�ςτ�υ Kαυκάσ�υ είναι ιδιαίτερα σημα-ντικ�ς για τ�υς Eλληνες, ε�’ �σ�νστα μαυρ�θαλασσίτικα παράλιά τ�υκαι στ�ν μικρασιατικ� Π�ντ� υπήρ-�ε τ� δεύτερ� μεγάλ� κέντρ� τ�υελληνισμ�ύ, π�υ για τρεις �ιλιάδες�ρ�νια εί�ε μια έντ�νη και σημαντι-κή παρ�υσία.

Nαγκ�ρν� Kαραμπά�,Aμπ�α�ία

και Tσετσενία

Oι πρώτ�ι Eλληνες π�υ !ρέθη-καν στ� μέσ�ν των συγκρ�ύσεωνήταν �ι 500 Eλληνες τ�υ Nαγκ�ρν�Kαραμπά�. T�ν Aπρίλι� τ�υ 1992καταστρά�ηκε τ� μ�ναδικ� αμιγές

ελληνικ� �ωρι� τ�υ Nαγκ�ρν� Kα-ραμπά�.

Λίγ� αργ�τερα �έσπασαν �ι αιμα-τηρές συγκρ�ύσεις στην Aμπ�α$ία,αυτ�ν�μη περι��ή της Γεωργίας,μετα�ύ Aμπ�ά$ιων και ρωσ��ωνωναυτ�ν�μιστών και Γεωργιανών.Στην Aμπ�α$ία, με πρωτεύ�υσα τ�Σ��ύμι (αρ�αία ελληνική Δι�σκ�υ-ριάς) κατ�ικ�ύσαν 15.000 Eλληνες,�ι �π�ί�ι εί�αν �αναεπιστρέψειστην περι��ή απ� την KεντρικήAσία �π�υ τ�υς ε��ρισε � Στάλιν τ�

1949. T� μεγαλύτερ� μέρ�ς τωνEλλήνων της Aμπ�α$ίας κατά�ερενα δια�ύγει ως πρ�σ�υγας στηνEλλάδα και στην υπ�λ�ιπη πρώηνΣ�!ιετική Eνωση (κυρίως Pωσία). Oιεγκλω!ισμέν�ι στην περι��ή ελέγ-��υ των Γεωργιανών στ� Σ��ύμικαι στην περι�έρεια (τ� 1/5 τηςAμπ�α$ίας) μετα�έρθηκαν στηνEλλάδα με την επι�είρηση «Xρυσ�-μαλλ� Δέρας». O π�λεμ�ς στ�ί�ισεπερίπ�υ 150-200 νεκρ�ύς στην ελ-ληνική κ�ιν�τητα. Oι αιτίες των θα-

H επικίνδυνη "ώνη τ�υ Kαυκάσ�υ. Mε μπλε παρίστανται �ι ελληνικές εγκαταστά-σεις. Tα �έλη δεί�ν�υν την ανα�ώρηση των Eλλήνων απ� τις εμπ�λεμες περι��ές.


νάτων ήταν �ι !�μ!αρδισμ�ί, �ι δ�-λ��νημέν�ι απ� συμμ�ρίες παρα-κρατικών και �ι μά�ες.

Aλλη εστία π�λέμ�υ ήταν η Tσε-τσενία. Mέ�ρι την έναρ�η των συ-γκρ�ύσεων $�ύσαν στην περι��ήαυτή 1.000-1.500 Eλληνες. Oι πε-ρισσ�τερ�ι έ��ντας πρ�!λέψει τηντραγική συνέ�εια, κατέ�υγαν μετάτ� 1992 στη ν�τι� Pωσία και στηνEλλάδα. Tην περί�δ� π�υ εμ�ανί-στηκε � ρωσικ�ς στρατ�ς και άρ�ι-σαν �ι συγκρ�ύσεις, έμεναν περί-π�υ 250 Eλληνες στην περι��ή. Aπ�αυτ�ύς, άλλ�ι κατέ�υγαν στ� Bλα-δικαυκάς της B�ρειας Oσετίας �-π�υ κατ�ικ�ύν 5.000 Eλληνες καιείναι �ργανωμέν�ι στ�ν «Eλληνικ�Σύλλ�γ� Φ�ίνι�», άλλ�ι κατέ�υγανστην Mα�ατσκαλά, πρωτεύ�υσατ�υ Nταγεστάν π�υ !ρίσκεται στηνKασπία Θάλασσα �ιλ��εν�ύμεν�ιαπ� τ�υς συγγενείς τ�υς ή άλλ�υς�μ�γενείς.

Σε εστία έντασης κατ�ικ�ύν σή-μερα 9.000 Eλληνες της Kριμαίας,�ι �π�ί�ι επέστρεψαν στη γενέθλιαγη απ� τη Σι!ηρία και τ� Oυ$μπεκι-στάν �π�υ τ�υς εί�ε εκτ�πίσει �Στάλιν τ� 1944. Στην περι��ή υπάρ-�ει έντ�ν�ς ανταγωνισμ�ς μετα�ύOυκρανίας, στην �π�ία υπάγεται δι-�ικητικά, και Pωσίας, η �π�ία τηδιεκδικεί. Eνταση, παράλληλα, δη-μι�υργεί η μα$ική εγκατάσταση τωνTατάρων και η τ�υρκική διείσδυση.

Eπίλ�γ�ς

O ελληνισμ�ς για άλλη μια ��ρά!ρίσκεται στ� μάτι τ�υ κυκλώνα, α-π�δεικνύ�ντας με αυτ�ν τ� δραμα-τικ� τρ�π� �τι η συμμετ��ή μαςστις τρ�μακτικές αλλαγές π�υ δια-δραματί$�νται είναι άμεση.

H εμ�άνιση τ�υ ελληνικ�ύ πρ�-σ�υγικ�ύ πρ�!λήματ�ς και σήμεραδεν είναι μ�ν� μια τραγική εμπειρίαγια τ� ελληνικ� έθν�ς, αλλά και μιααπ�δει�η �τι ε�ακ�λ�υθεί να παρα-μένει στ�υς σημαντικ�ύς �ώρ�υςτης Mαύρης Θάλασσας –μέσω τωνεκεί ελληνικών μει�ν�τήτων– διεκ-δικώντας μια θέση στις νέες ισ�ρ-ρ�πίες π�υ διαμ�ρ�ών�νται.

T� μικρ� Eλλην�π�υλ� της Aμπ�α"ίας,πρ�σ�υγας στ� λιμάνι τ�υ Σ��ύμι,σηκώνει τα �άρη της νέας ελληνικήςπρ�σ�υγιάς.

1897 Eλληνικές ικγένειες απ� τρωσκρατύμεν Kαρς τυ

Kαυκάσυ κατα�εύγυν στην απε-λευθερωμένη Θεσσαλία.

1914 Πλλί Π�ντιι κατα�εύγυνστην μ�λις απελευθερωμένη

Mακεδνία, πιε��μενι απ� τν τυρ-κικ� �ανατισμ� πυ άρ�ισε να εκδηλώ-νεται εναντίν τυς λίγα �ρ�νια πριν, ε-�αιτίας τυ Kρητικύ Zητήματς.

1918 150.000 Eλληνες κατα�εύγυναπ� τν Π�ντ στη Pωσία, με-

τά τη συνθήκη τυ Mπρεστ Λιτ��σκ,�#ύμενι τις τυρκικές διώ�εις.

1919 Φεύγυν ι �ιλιάδες Eλληνεςαστί απ� τη Pωσία ε�αιτίας

τυ εμ�υλίυ πλέμυ και της επι-κράτησης των μπλσε#ίκων (μ�ν α-π� την Oδησσ� �εύγυν 20.000). Xι-λιάδες Eλληνες πρ�σ�υγες επιστρέ-�υν στν Π�ντ ελπί�ντας στη δη-μιυργία ανε�άρτητυ πντιακύκράτυς.

1923 Mικρασιατική ήττα και ανταλ-λαγή των πληθυσμών με τη

Συνθήκη της Λω�άννης. Oσι επέ�η-σαν της τρμακτικής γενκτνίας πυέκαναν ι Tύρκι, �τάνυν στηνEλλάδα. Παράλληλα �εύγυν απ� τηPωσία δεκάδες �ιλιάδες Eλληνες πρ�-σ�υγες. T κύμα αυτ�, πυ �τάνει τις400.000 άτμα, είναι τ μεγαλύτερ.

1928 O Bενι�έλς απαγρεύει τημετακίνηση Eλλήνων απ� την

πρώην EΣΣΔ στην Eλλάδα. Xιλιά-δες Mικρασιάτες Π�ντιι εγκλω#ί-�νται εκεί.

1939 Aρ�ί�υν ι σταλινικές διώ�ειςκατά τυ ελληνικύ πληθυ-

σμύ. Περίπυ 30.000 γυναικ�παιδαεκτελεσμένων ή ε�ρισμένων σε στρα-τ�πεδα συγκέντρωσης Eλλήνων απε-λαύννται απ� τις σ#ιετικές αρ�έςστην Eλλάδα.

1948 Eλληνες υπήκι, εκτπισμέ-νι στ Oυ�μπεκιστάν �τά-

νυν στην Eλλάδα.

1955 Λίγες �ιλιάδες Eλληνες υπήκ-ι εκτπισμένι στην κεντρική

Aσία �τάνυν στην Eλλάδα. Tα δύτελευταία κύματα έγιναν σε αντάλ-λαγμα της μετακίνησης Aρμενίων τηςEλλάδας πρς τη σσιαλιστική Aρμε-νία.

1965 Στ πλαίσι της #ελτίωσης τωνσ�έσεων Eλλάδας - EΣΣΔ επι-

τρέπεται η μετακίνηση πλλών Π-ντίων στην Eλλάδα, μετα�ύ των πί-ων πλλί επι�ήσαντες απ� τα στρα-τ�πεδα συγκέντρωσης. T�τε αρ�ί�ει ηεγκατάσταση στ Mενίδι, Aσπρ�πυρ-γ κ.λπ.

1976 Mετά την κατάρρευση της δι-κτατρίας αρ�ί�ει και πάλι η

μετακίνηση των εκτπισμένων Eλλή-νων, απ� την κεντρική Aσία πρς τηνEλλάδα.

1989 E�αιτίας της περεστρ�ικα καιτης επερ��μενης διάλυσης της

EΣΣΔ εμ�ανί�εται μεγάλ κύμα μετα-κινυμένων Eλλήνων απ� κεντρικήAσία και Kαύκασ πρς Eλλάδα. Mέ-�ρι σήμερα έ�υν α�ι�θεί, με ν�μι-μυς και παράνμυς τρ�πυς, περισ-σ�τερα απ� 150.000 άτμα.

1992 Eμ�ανί�εται ελληνικ� πρ-σ�υγικ� πρ�#λημα στις εστίες

πλέμυ τυ Kαυκάσυ. Aπ� τ Nα-γκ�ρν Kαραμπά�, την Aμπ�α�ία,την Tσετσενία και την Oσετία περισ-σ�τερι απ� 20.000 Eλληνες πρ�σ�υ-γες πλέμυ μετακινήθηκαν πρς τηνEλλάδα και τη Pωσία.

Kάτ�ικ�ι τ�υ ελληνικ�ύ �ωρι�ύ Γιαγτάν της Aρμενίας. T� 1992 δέ�θηκε Eλληνεςπρ�σ�υγες απ� τ� μ�ναδικ� ελληνικ� �ωρι� τ�υ Nαγκ�ρν� Kαραμπά� π�υ κατα-στρά�ηκε κατά τη διάρκεια συγκρ�ύσεων μετα�ύ A"έρων και Aρμενίων. (Φωτ.: Στ.Mατσάγγ�ς)

Δάκρυα συγκίνησης κατά την απ��ί�αση στην Eλλάδα. Aπ� την ά�ι�η των 1.000περίπ�υ �μ�γενών μας π�υ μετα�έρθηκαν τ� 1899 με πλ�ί�, απ� τ� Σ��ύμι τηςΓεωργίας στην Aλε�ανδρ�ύπ�λη, �ταν �ι συγκρ�ύσεις των Γεωργιανών με τ�υςAμπ�ά"ι�υς ε�ανάγκασαν τ�υς Eλληνες της περι��ής σε εκπατρισμ�.

Xρ�ν�λ�γι�της π�ντιακής πρ�σ�υγιάς


Σε αναμ�νή συνέντευ�ης για ε�έταση τ�υ αιτήματ�ς αναγνώρισης της πρ�σ�υγικής ιδι�τητας. Π�ι�ι θα είναι �ι τυ�ερ�ί; Aρμ�δι� για την παρα�ώρηση ασύλ�υ είναιτ� υπ�υργεί� Δημ�σιας Tά�ης. T� 1994 κατατέθηκαν 1.287 αιτήσεις. Tην πρ�σ�υγική ιδι�τητα έλα!αν 170.

Oι 8.000 πρ�σ�υγες στη σημερινή EλλάδαTης Kαίτης Kε�αγι�γλ�υ

Yπεύθυνης ενημέρωσης τ�υ Γρα�εί�υ Πρ�σ�ύγωντης Yπατης Aρμ�στείας τ�υ OHE στην Eλλάδα

H EΛΛAΔA ήταν μια απ� τις πρώτες�ώρες π�υ επεκύρωσαν την Σύμ�α-ση της Γενεύης τ�υ 1951 και τ�Πρωτ�κ�λλ� της Nέας Y�ρκης τ�υ1967 π�υ �ρί��υν τ� καθεστώς τωνπρ�σ!ύγων. T� γρα!εί� της Yπα-της Aρμ�στείας τ�υ OHE για τ�υςΠρ�σ!υγες στην Aθήνα άν�ι$ε τ�Mάρτι� τ�υ 1952. Oμως τριάντα�ρ�νια νωρίτερα � πρώτ�ς Yπατ�ςAρμ�στής για τ�υς Πρ�σ!υγες, �N�ρ�ηγ�ς ε$ερευνητής Δρ. Φρί-ντ��! Nάνσεν εί�ε ήδη αρ�ίσει μιαμεγάλη επι�είρηση για την απ�κα-τάσταση των πλέ�ν τ�υ εν�ς εκατ.πρ�σ!ύγων απ� τη Mικρά Aσία, υπ�την αιγίδα της K�ινωνίας τωνEθνών.

Kατά τη διάρκεια της δεκαετίαςτ�υ 1950 εί�αν καταγρα!εί στηνEλλάδα περίπ�υ 20.000 πρ�σ!υγεςAρμένι�ι, Λευκ�ρώσ�ι, P�υμάν�ι,Aλ�αν�ί, B�ύλγαρ�ι και Γι�υγκ�-σλά��ι. T� 1955 η ελληνική κυ�έρ-νηση και η Yπατη Aρμ�στεία $εκίνη-σαν την ε!αρμ�γή εν�ς πρ�γράμ-ματ�ς για την απ�κατάσταση τωνπρ�σ!ύγων, τ� �π�ί� συνε�ίστηκεμε επιτυ�ία και στη δεκαετία τ�υ1960. Σπίτια και διαμερίσματαα απ�

τη Mακεδ�νία μέ�ρι την Kρήτη, γέ-μισαν με πρ�σ!υγες στ�υς �π�ί�υςδ�θηκε η δυνατ�τητα να �ήσ�υναυτ�δύναμ�ι, με α$ι�πρέπεια και�ωρίς την αγωνία για επι�ίωση.

Στη δεκαετία τ�υ 1970 τ� γρα!εί�της Aθήνας ασ��λείτ� κάθε �ρ�ν�με αρκετές εκατ�ντάδες πρ�σ!ύ-γων π�υ έ!θαναν απ� την Aνατ�λι-κή Eυρώπη. Oι περισσ�τερ�ι απ’ αυ-τ�ύς έγιναν αργ�τερα δεκτ�ί απ�«παραδ�σιακές» �ώρες μετανά-στευσης, �πως η Aυστραλία, �ι HΠAκαι � Kαναδάς.

T� 1976 περίπ�υ 3.000 Iρακιν�ίXριστιαν�ί, Aσυριακής καταγωγής,μετα!έρθηκαν στην Eλλάδα και τ�Λί�αν�. Aργ�τερα έγιναν και αυτ�ίδεκτ�ί απ� τρίτες �ώρες. Πρ�ς τ�τέλ�ς της δεκαετίας τ�υ 1970 άρ�ι-σε να !θάνει ένας μικρ�ς αριθμ�ςAιθι�πων π�υ εγκατέλειπαν τη �ώ-ρα τ�υς μετά την αλλαγή τ�υ καθε-στώτ�ς.

Tην ίδια περί�δ� η πτώση τ�υ κα-θεστώτ�ς της Σαϊγκ�ν τ� 1975 εί�εως απ�τέλεσμα τη μα�ική έ$�δ�Bιετναμέ�ων πρ�σ!ύγων π�υ διέ-σ�ι�αν τις επικίνδυνες θάλασσεςτης N. A. Aσίας. T�ν I�ύλι� τ�υ 1979περισσ�τερ�ι απ� 200.000 Bιετνα-μέ��ι, «άνθρωπ�ι των πλ�ιαρίων»,�πως τ�υς απεκάλεσαν, μαρά�ωνανσε πρ�σ!υγικά κέντρα γειτ�νικών

�ωρών. T�τε, σε μια Διεθνή Συνδιά-σκεψη στη Γενεύη, η Eλλάδα δέ�τη-κε 200 Bιετναμέ��υς πρ�σ!υγες γιαμ�νιμη εγκατάσταση. Σήμερα ��υνστην Aθήνα και στη P�δ�.

Στα μέσα της δεκαετίας τ�υ 1980παρατηρήθηκε μια αύ$ηση των ατ�-μων π�υ �ητ�ύσαν άσυλ� απ� τηMέση Aνατ�λή, την T�υρκία, τηνΠ�λωνία και την Aιθι�πία.

T� τέλ�ς τ�υ ψυ�ρ�ύ π�λέμ�υ καιη ρευστ�τητα π�υ ακ�λ�ύθησε δη-

μι�ύργησαν νέα πρ�σ!υγικά κύμα-τα. Στην Eλλάδα τ� τέλ�ς τ�υ 1990και �ι πρώτ�ι μήνες τ�υ 1991 σημα-δεύτηκαν απ� τη μα�ική ά!ι$ηAλ�ανών. Παρ’ �λ� π�υ �ι περισσ�-τερ�ι δεν ήταν πρ�σ!υγες σύμ!ω-να με τη Σύμ�αση τ�υ 1951, η YπατηAρμ�στεία παρεί�ε τε�νική ��ήθειαμέσα στα πλαίσια της πρ�σ!�ράςκαλών υπηρεσιών. T�υς παρασ�έ-θηκε διαμ�νή απ� τις ελληνικές αρ-�ές, κυρίως σε Kέντρα Yπ�δ��ήςστη B�ρει� Eλλάδα. Mετά τις εκλ�-γές στην Aλ�ανία, τ� Mάρτι� τ�υ1992, τα Kέντρα έκλεισαν.

Mε τ� τέλ�ς τ�υ Π�λέμ�υ στ�Περσικ� K�λπ�, παρατηρήθηκε μιααύ$ηση τ�υ αριθμ�ύ των Iρακινών–Xριστιανών και K�ύρδων– π�υ έ-!θαναν μέσω T�υρκίας. Kατά την ί-δια περί�δ� έ��υμε και α!ί$εις απ�την πρώην Γι�υγκ�σλα�ία.

Σήμερα � συν�λικ�ς αριθμ�ς τωνπρ�σ!ύγων στην Eλλάδα είναι περί-π�υ 8.000. Πρ�έρ��νται κυρίως απ�τ� Iράκ, τ� Iράν, την T�υρκία και λι-γ�τερ� απ� την πρώην Γι�υγκ�σλα-�ία, τη Συρία, τη Σ�μαλία, τ� Σ�υ-δάν και τη Σρι Λάνκα. H YπατηAρμ�στεία �ρηματ�δ�τεί τρεις μηκυ�ερνητικές �ργανώσεις, τ� Iδρυ-μα K�ινωνικής Eργασίας, τ� Eλληνι-κ� Συμ��ύλι� για τ�υς Πρ�σ!υγεςκαι τη Διεθνή K�ινωνική Yπηρεσία,


Oι π�λυμελείς �ικ�γένειες των K�ύρδων π�υ κατα�εύγ�υν στην Eλλάδα έ��υν συ�νά πρ�!λημα εύρεσης κατ�ικίας. Στη �ωτ�γρα�ία, άστεγ�ι K�ύρδ�ι έ�ω απ� τ� ελ-ληνικ� K�ιν�!�ύλι� αιτ�ύνται της μέριμνας της �ώρας μας. 1991.

Aρμένι�ι πρ�σ�υγες απ� τ� Iράν στην Aθήνα, 1988. Στ�υς πρ�σ�υγες π�υ ανα#ητ�ύν κατα�ύγι� στη �ώρα μας, τ� κράτ�ςπαρέ�ει δωρεάν ιατρ��αρμακευτική περίθαλψη και εκπαίδευση. B�ήθεια ν�μική, κ�ινωνική και �ικ�ν�μική, !άσει των ανα-γκών τ�υς, παρέ�εται απ� μη κυ!ερνητικές �ργανώσεις (�ιλανθρωπικ�ύ, μη κερδ�σκ�πικ�ύ �αρακτήρα).

για την υλ�π�ίηση πρ�γραμμάτωνπαρ��ής κ�ινωνικών υπηρεσιών, �ι-κ�ν�μικής ��ήθειας και ν�μικής υ-π�στήρι$ης στ�υς αιτ�ύντες άσυλ�και στ�υς πρ�σ!υγες. H ελληνικήκυ�έρνηση παρέ�ει διαμ�νή σε πε-ρίπ�υ 300 πρ�σ!υγες στ� Kέντρ�Πρ�σ!ύγων τ�υ Λαυρί�υ καθώς καιδωρεάν εκπαίδευση και ν�σ�κ�μει-ακή περίθαλψη σε δημ�σια ιδρύμα-τα της �ώρας.

Aναμένεται �τι �ι περισσ�τερ�ι α-π� τ�υς 8.000 πρ�σ!υγες θα θελή-σ�υν να παραμείν�υν στην Eλλάδαπρ�σ�λέπ�ντας στ�ν επαναπατρι-σμ�, �ταν ε$αλει!θ�ύν στις �ώρεςτ�υς �ι αιτίες π�υ τ�υς ανάγκασαννα !ύγ�υν. O εθελ�ντικ�ς επανα-πατρισμ�ς θεωρείται απ� την YπατηAρμ�στεία ως η καλύτερη λύση γιατ�υς πρ�σ!υγες και τ� 1994 τ� Γρα-!εί� της Aθήνας ��ήθησε τ�ν επα-ναπατρισμ� απ� την Eλλάδα Aιθι�-πων, Σ�μαλών και Παλαιστινίωνπρ�σ!ύγων.

Σήμερα, �ι α!ί$εις λαθρ�μετανα-στών πρ�καλ�ύν ανησυ�ία στηνEλλάδα και άλλες ευρωπαϊκές �ώ-ρες. H Yπατη Aρμ�στεία πιστεύει �-τι η λύση πρέπει να ανα�ητηθεί στηδημι�υργία ρεαλιστικών μετανα-στευτικών πρ�γραμμάτων καθώςκαι στην παρ��ή αναπτυ$ιακής ��ή-θειας στις �ώρες καταγωγής, ώστεη δημι�υργία νέων θέσεων εργα-σίας να συγκρατήσει τ�υς λαθρ�με-τανάστες στις �ώρες τ�υς.


Mέτρα ��ηθείας υπέρ των πρ�σ�ύγων

Πρ�σ�υγας στην Eλλάδα: «Oταν παίρνεις τ� δρ�μ� της �ενητειάς, ν�ιώθεις σα να ’σαι στ�ν αέρα, �ωρίς θεμέλια στα π�διασ�υ και �ωρίς τίπ�τε για να στηρι�τείς». (Φωτ: M. Oικ�ν�μ�υ)

Tων: Xρυσ�ύλας Παπαδ�π�ύλ�υ

K�ινωνικής λειτ�υργ�ύ στ� Eλληνικ� Συμ��ύλι�για τ�υς πρ�σ�υγες

Pίκας T�εράν

K�ινωνικής λειτ�υργ�ύ στ� Iδρυμα K�ινωνικήςEργασίας

ΣTHN EΛΛAΔA �πυ κατέ�υγε πρ�σ�υγας, �ητάει να κάνει ένα και-νύργι �εκίνημα �ωής, �ωρίς τ�� τυ διωγμύ και την ανασ�ά-λεια πυ τν ανάγκασαν να �ύγει α-π� τν τ�π τυ. Kαι �ρίσκεται, τώ-ρα, αντιμέτωπς με μια αλυσίδα απ�κινές, ανθρώπινες ανάγκες πυ ηέγκαιρη και σωστή κάλυψή τυςπρδιαγρά�ει τ είδς και την πι�-τητα της καινύργιας �ωής τυ. OιKινωνικές Yπηρεσίες τυ Eλληνι-κύ Συμ�υλίυ για τυς Πρ�σ�υ-γες (EΣΠ), απ� τ 1989 και τυ Iδρύ-ματς Kινωνικής Eργασίας (IKE) α-π� τ 1983, εργά�νται πρς αυτέςτις κατευθύνσεις, συνεργα��μενεςμε μεγάλ αριθμ� πρσ�ύγων. Eί-ναι ελληνικές, μη κερδσκπικέςκινωνικές ργανώσεις.

Tα πργράμματα ε�υπηρέτησηςπρσ�ύγων των δύ ργανώσεωνδημιυργήθηκαν μετά απ� πρ�τασητυ γρα�είυ τυ υπάτυ αρμ-στύ τυ OHE για τυς πρ�σ�υγεςπυ εδρεύει στην Aθήνα και �ρημα-τδτύνται, της μεν πρώτης, κατάένα μεγάλ μέρς, της δε δεύτε-ρης, ε� λκλήρυ. H νμική υπηρε-σία τυ EΣΠ συνδράμει τν πρ�-σ�υγα, πυ κατα�εύγει σε μία απ�τις ργανώσεις, κατά τη διαδικασίααναγνώρισης της πρσ�υγικής τυιδι�τητας και «παρέ�ει την ανα-γκαία νμική �ήθεια �ταν δημι-υργύνται καταστάσεις πυ έ�υνσ�έση με τα πρ�λήματα και τις δυ-σ�έρειες πυ πρκαλεί η πρσ�υγι-κή περιπέτεια». Eως σήμερα, ι δύργανώσεις έ�υν ε�υπηρετήσει,

συνλικά, 20.000 περίπυ περιπτώ-σεις πρσ�ύγων πυ πρέρ�νταιαπ� διά�ρες �ώρες της Aσίας, τηςMέσης Aνατλής, της A�ρικής, τηςAνατλικής Eυρώπης και λ�γω τωντελευταίων ε�ελί�εων, απ� την Kε-ντρική Aμερική και την πρώην Γιυ-γκσλα�ία.

Tελευταία στην Eλλάδα με τ ν.1957/91 και τα δύ πρεδρικά δια-τάγματα α. για την ε�έταση τυ ασύ-λυ με �άση τη Διεθνή Σύμ�αση γιατ καθεστώς τν πρσ�ύγων και �.για την παρ�ή αδειών εργασίας σεαναγνωρισμένυς πρ�σ�υγες, έ�ειγίνει πρσπάθεια να λη�θύν ειδικάμέτρα για αυτύς. Kάθε αναγνωρι-σμένς πρ�σ�υγας μπρεί να �ητή-σει άδεια παραμνής και άδεια εργα-σίας, αλλά αυτ� σημαίνει και σκλη-ρ�τερ ανταγωνισμ� στην αγρά ερ-γασίας. Σημαίνει, ακ�μη, κινητπίη-ση �λων των αρμ�διων �ρέων γιαπρσαρμγή της νμθεσίας, ώστε αναγνωρισμένς πρ�σ�υγας να έ�ειδικαίωμα στις �ασικές παρ�ές (υ-γεία, παιδεία, Eργασία) πυ δίνει ηΠλιτεία, σύμ�ωνα με �σα πρ�λέ-πει η Διεθνής Σύμ�αση της Γενεύηςτην πία έ�ει κυρώσει η Eλλάδα μα-�ί με άλλες 122 �ώρες.

Aνάγκη ένταης

Eπιτακτική είναι η ανάγκη σωστήςπρετιμασίας, πληρ��ρησης καικατεύθυνσης τυ πρ�σ�υγα, ώστενα κινητπιηθεί, να αγωνιστεί γιανα απκτήσει μια θέση ανάμεσαστυς άλλυς. Δεν είναι εύκλ.

O ίδις �ει μέσα σε ένα κ�σμ ιδε-ών και συνηθειών πυ έ�ερε μα�ίτυ απ� την πατρίδα. Xρειά�εται, ε-�άλλυ, να αναγνωρίσει �τι η υσια-στική παρυσία τυ στην κιν�τητα�πυ κατικεί, ίσως, εργά�εται καιψυ�αγωγείται, απαιτεί τη δική τυπρσαρμγή στυς καν�νες �ωής

της κιν�τητας. Aλλά και η τελευ-ταία είναι ανάγκη να συμπρά�ειστην έντα�η των πρσ�ύγων πυκατικύν στ δικ� της �ώρ. Γι’αυτ� θα πρέπει να γνωρίσει καλύτε-ρα τυς πρ�σ�υγες, τις ανάγκεςτυς, τις συνήθειές τυς, τις απ�-ψεις τυς για τη �ωή, πυ ίσως νατυς δια�ρπιύν ως μάδα καινα δημιυργύν αντιδράσεις.

Mέ�ρι σήμερα δεν εί�αμε ακραίαπεριστατικά παραγκωνισμύ ή επί-δει�ης �ίας εναντίν πρσ�ύγων.Aντίθετα, μάλιστα, έ�υμε τ παρά-δειγμα �ευγαριύ Eλλήνων πυ μεπρωτ�υλία τυς, ανέλα�αν ναπληρώσυν τα δίδακτρα για να μά-θυν τα παιδιά πρσ�υγικής ικγέ-νειας �ένη γλώσσα. Aλλη ελληνικήικγένεια �ιλ�ένησε πρσ�υγ�-πυλα για να περάσυν διακπές μα-�ί με τα δικά της παιδιά. EργάτριεςBιτε�νίας εργάστηκαν υπερωρία,�ωρίς αμι�ή, για να ράψυν τις α-θλητικές ��ρμες πυ δώρησαν σεπρσ�υγπύλες. Eθελντές, μετα-�ύ τυς και �ιτητές, πρσ�έρνταιγια να διδά�υν την ελληνική γλώσ-σα. Δήμι, �πυ διαμένυν αρκετίπρ�σ�υγες, έδει�αν πρθυμία νασυνεργαστύν με τις ργανώσειςμας για την λειτυργία κιντικώνπργραμμάτων.

Oι Kινωνικές Yπηρεσίες τυ EΣΠκαι τυ IKE, στελε�ωμένες με κινω-νικύς λειτυργύς πυ �ρίσκνταισε συνε�ή επα�ή με τυς νμικύςτυ EΣΠ, με ε�ωτερικύς ειδικύςσυνεργάτες και εθελντές, επιδιώ-κυν να καλύψυν τ ευρύ �άσματων αναγκών, πυ δεν είναι μ�ν υ-λικές, των πρσ�ύγων. Tα πργράμ-ματα �ήθειας σ�εδιά�νται με στ�-� την ενίσ�υση της αυτάρκειάςτυς και την ανάπτυ�η σ�έσεων με-τα�ύ των πρσ�ύγων και της κιν�-τητάς τυς, με σκπ� την μαλή έ-ντα�ή τυς.

Kέντρ� Πρ�σ�ύγων Λαυρί�υ, 1959. O Λ�υκάς Δαμι τ�υς Nάντια, για να απ��ύγει διώ�εις λ�γω των αντ #ρι� τ�υ 1959, μετανάστευσε στη Γαλλία.

Kέντρ� Π�λιτικών ΛAYPIO και Mακρ�νησς απτε-λύν μία μεταπλεμική και �αθιάστην μνήμη σελίδα της ελληνικήςιστρίας. Στην καρδιά τυ πρώτυγρά�εται απ� τ Mάι τυ 1947,μια άλλη ιστρία: εκείνη των αλ-λδαπών πλιτικών πρσ�ύγωνπυ ανα�ήτησαν κατα�ύγι στη�ώρα μας.

T Kέντρ Aλλδαπών Πλιτι-κών Πρσ�ύγων Λαυρίυ συγκρ-τήθηκε για την εγκατάσταση �υ-γάδων μ�ρων κρατών. Φιλ�ενείένα μωσαϊκ� εθντήτων, τυ πί-υ η σύνθεση μετα�άλλεται, κα-θώς ένπλες συγκρύσεις ή πλι-τικές αλλαγές δημιυργύν νέακύματα πρσ�ύγων στν κ�σμ.Συγκεκριμένα, τις δύ πρώτες δε-καετίες, τ Kέντρ �ιλ�ενύσεπρ�σ�υγες απ� τις Aνατλικές�ώρες. Στα τέλη της δεκαετίας τυ’70 άρ�ισε να δέ�εται μικρά κύμα-τα πρσ�ύγων απ� τη Mέση Aνα-τλή (Iρακινύς, Πέρσες).

T 1981 έ�θασαν ι πρώτι πρ�-σ�υγες απ� Tυρκία και ένα μεγά-λ κύμα Kύρδων πρσ�ύγων απ�τ Iράκ, τν Iράν και την Περσίαπυ συμπλήρωσε τ μωσαϊκ� τωνεθνικών μειντήτων. Oι τελευταί-ι απτελύν σήμερα την πλειψη-�ία των �ιλ�ενυμένων.


άν�#ιτς εγκατέλειψε τη Γι�υγκ�σλα#ία τ� 1957 με τη σύ�υγ� τ�υ Mαρία και την 6�ρ�νη κ�ρη ικαθεστωτικών τ�υ πεπ�ιθήσεων. T�υ παρα�ωρήθηκε π�λιτικ� άσυλ� στην Eλλάδα. T�ν Oκτώ-

Πρ�σ�ύγων Λαυρί�υOι εγκαταστάσεις τυ Kέντρυ

περιλαμ�άνυν τρία κτίρια: T θέ-ρετρ τυ Oθωνα με παρακείμε-νυς στά�λυς, και ένα νεώτερκτίρι πυ κατασκευάστηκε τ1975. Oι δυνατ�τητες �ιλ�ενίαςανέρ�νται σε 300 με 350 άτμα,τα πία δικαιύνται στέγη, τρ�ήκαι υγεινμική περίθαλψη. T�σγια τα παιδιά πυ αντιπρσωπεύ-υν τ 30% τυ πληθυσμύ �σκαι για τυς ενήλικες πυ τ επι-θυμύν, λειτυργύν εκπαιδευτι-κά πργράμματα.

O �ρ�νς παραμνής των πρ-σ�ύγων πικίλλει ανάλγα με τηνεθνική τυς πρέλευση και τις δυ-νατ�τητες μετανάστευσης σε άλ-λη �ώρα. Eάν η μετανάστευση δενείναι ε�ικτή, κατάσταση πυ πα-γιώνεται τα τελευταία �ρ�νια λ�γωτης απελπιστικής αύ�ησης τωνπρσ�ύγων στν κ�σμ, η διάρ-κεια παραμνής στ Kέντρ παρα-τείνεται.

T Kέντρ εππτεύεται και �ρη-ματδτείται απ� τ υπυργείΔημ�σιας Tά�ης, τη δια�είριση έ-�ει αναλά�ει Eρυθρ�ς Σταυρ�ςκαι η Διεθνής Kινωνική Yπηρεσίαείναι υπεύθυνη της παρ�ής κι-νωνικών υπηρεσιών. Oπως μαςπληρ�ρεί η Πρϊσταμένη κι-

νωνική λειτυργ�ς τυ Kέντρυκ. Δανάη Xριστ�ρίδυ «H K�ι-νωνική Yπηρεσία αναλαμ�άνει τ�λεπτ� ρ�λ� τ�υ ρυθμιστή π�υ �-�είλει να πρ��λέπει και να μερι-μνά εγκαίρως για τις ανάγκες ε-ν�ς �ώρ�υ �π�υ �ι εθν�τητες εί-ναι συ�νά αντιθέτων ιδε�λ�γιώνκαι αλληλ�συγκρ�υ�μενων απαι-τήσεων ως πρ�ς την κάλυψη τωναναγκών. Δεν ήταν λίγες �ι ��ρέςπ�υ δημι�υργήθηκαν έκρυθμεςκαταστάσεις, �ι �π�ίες ανεστάλη-σαν �άρη στη συνεργασία των ��-ρέων».

Oι ισρρπίες είναι ιδιαίτεραλεπτές στ Kέντρ, για την κατά-σταση τυ πίυ (συνθήκες δια-�ίωσης, κ.ά.) ι γνώμες διίστανται.Iκανπιητικές τις �ρίσκυν ιαρμ�διι σε θέματα πρσ�υγικώνκαταυλισμών (επισκέπτες τυOHE, κ.ά.). «Δεν είναι τ�σ καλά»,παραπνύνται πρ�σ�υγες πυ�υν ή πέρασαν απ� εκεί. Kατα-νητή πικρία απ� ανθρώπυς πυαναγκά�νται σε συμ�ίωση σε μια�ένη �ώρα, μέσα στην ανασ�ά-λεια, τη �τώ�εια, τις στερήσεις,�ωρίς ευίωνες πρπτικές για τμέλλν και θύματα συ�νά κινωνι-κών διακρίσεων εκ μέρυς της πε-ριρρέυσας ελληνικής κινωνίας.

Tης Eυγενίας Aνδρέ�υ – K�κκέ#η

K�ινωνικής λειτ�υργ�ύ στ� Iατρικ� Kέντρ�Aπ�κατάστασης Θυμάτων Bασανιστηρίων Aθήνας

H ΠIO BAPBAPH μρ�ή καταπίε-σης πυ υ�ίστανται ι άνθρωπι,ι πίι στη συνέ�εια γίννταιπρ�σ�υγες, είναι τα σωματικάκαι ψυ�λγικά �ασανιστήρια.Oρισμένα απ� τα θύματα δεν συ-νέρ�νται πτέ λκληρωτικά, ε-νώ η έκταση της πρακτικής αυτήςστν πλανήτη, είναι απκαρδιω-τική. Σύμ�ωνα με σ�ετική έκθεσητης Διεθνύς Aμνηστίας για τ έ-τς 1990, �ασανιστήρια παρατη-ρύνται σε 156 �ώρες, δια�ρε-τικών καθεστώτων, συνήθως αυ-ταρ�ικών.

Για την πρ�ληψη των �ασανι-στηρίων, την απκατάσταση τωνθυμάτων και την ενημέρωση τυκινύ, μία μάδα γιατρών τηςΔιεθνύς Aμνη-στίας ίδρυσε τ1984 στην K-πεγ�άγη, τπρώτ Iατρικ�Kέντρ Aπκα-τάστασης Θυμά-των Bασανιστη-ρίων. Eί�ε πρη-γηθεί έρευνα α-π� την ίδια μά-δα, με αντικείμε-ν Eλληνες πυεί�αν υπστεί� α σ α ν ι σ τ ή ρ ι ακατά τη διάρκειατης Δικτατρίαςστην Eλλάδα.

Aπ� τ�τε έωςσήμερα δημιυ-ργήθηκαν 60 πα-ρ�μια κέντρα,γεγν�ς καθ�-λυ αισι�δ� για τν πλανήτη.Aνάμεσά τυς, τ Iατρικ� KέντρAπκατάστασης Θυμάτων Bασα-νιστηρίων της Aθήνας, πυ ιδρύ-θηκε τ 1989 και είναι επανδρω-μέν με ειδικ� επιστημνικ� πρ-σωπικ� και δύ μάδες εθελ-ντών.

Tν τελευταί �ρ�ν ασ�ληθή-καμε με 50 περίπυ περιστατικάπρερ��μενα απ� τη Mέση Aνατ-λή, κυρίως απ� την ευρύτερη πε-ρι�ή τυ Kυρδιστάν, τ Iράν, τIράκ και την Tυρκία. Tα μισά απ�τα θύματα ήταν �ευγάρια και πλ-λά εί�αν δύ με τρία παιδιά. Tα πε-ρισσ�τερα απ� τα περιστατικά μας�ρειάστηκαν ιατρική ή ψυ�θερα-πευτική παρακλύθηση και κι-νωνική �ρντίδα, πυ συνε�ί�-νται έως σήμερα.

H απκατάσταση τυ ανθρώπυπυ έ�ει �ασανιστεί σωματικά καιψυ�ικά απ� συνάνθρωπ� τυ, στε-ρύμενς ταυτ��ρνα την πι �α-σική α�ία, την ανθρώπινη α�ιπρέ-πεια, είναι μια πλύπλκη διαδικα-σία. Tα σωματικά �ασανιστήρια α-�ήνυν �αθιές πληγές και αναπη-ρίες, ενώ τα σε�υαλικά και ψυ�-λγικά �ασανιστήρια πρκαλύνψυ�ικές αναπηρίες με απτέλεσμα

τα θύματα να πιστεύυν στην α-πώλεια κάθε ανθρώπινης επα�ής,σ�έσης και ανθρωπιάς. Σύμ�ωναμε τυς ψυ�ιάτρυς, τα ψυ�ικάπρ�λήματα με κυρι�τερη έκ�ρα-ση την επανα�ίωση τυ τραυματι-κύ γεγν�τς, εκ�ρά�νται σε �-λη την κλίμακα της κινωνικής �ω-ής των θυμάτων. Tα πρ�λήματάτυς, παλαι�τερα και νέα, μεγεθύ-ννται και ι ίδιι εμ�ανί�υν δυ-σκλία αναδιργάνωσης και θέσε-ως πρτεραιτήτων. Δυσεπίλυταπρ�λήματα αντιμετωπί�υν καιτα παιδιά, α�ύ, εκτ�ς απ� τ �ω-ρισμ� απ� αγαπημένα πρ�σωπακαι μέρη, θα πρέπει να �επερά-συν και τις εμπειρίες των γνιώντυς, τις πίες αναγκαστικά μι-ρά�νται.

Tην τραγική εικ�να αυτών τωνανθρώπων, συμπληρώνει η ιδι�τη-τα τυ πρ�σ�υγα. Tαλαιπωρημέ-νι απ� τα �ασανιστήρια στην πα-

τρίδα τυς, καιτ τα�ίδι έως τη�ώρα υπδ�ής,υ�ίστανται στησυνέ�εια τιςπρ�λεπ�μενεςδιαδικασίες γιατην αναγνώρισητης ιδι�τηταςτυ πρ�σ�υγα.Στ διάστηματης αναμνήςγια την �πια α-πάντηση της Π-λιτείας, αντιμε-τωπίυν πρ-�λήματα πυ�ρή�υν άμεσηςαντιμετώπισης(ιατρική �ρντί-δα, στέγαση, ι-κνμικ�, σ�έ-σεις με τ κι-

νωνικ� περι�άλλν, ανασ�άλειακ.ά.). Kαι είναι απερίγραπτα απ-γητευτική η κατάσταση εκείνωνστυς πίυς δεν αγνωρί�εταιτελικά η ιδι�τητα τυ πρ�σ�υγα.

H απκατάσταση των θυμάτων�ασανιστηρίων δεν πρϋπθέτειμ�ν ιατρική �ρντίδα αλλά και μίαελά�ιστη, έστω, κινωνική, κάλυ-ψη. Για τ λ�γ αυτ� παράλληλα μετ έργ μας (ψυ�λγική στήρι�η,�υσιθεραπεία, κ.ά.), ανα�ητύμελύσεις για τα καθημερινά πρ�λή-ματα επι�ίωσης, κυρίως των ικ-γενειών πυ δεν καλύπτνται απ�άλλη ργάνωση. H συνεργασία κυ-�ερνήσεων και μη κυ�ερνητικώνργανώσεων για την καλύτερη α-�ιπίηση παρ�ών και ικνμι-κών π�ρων και η ύπαρ�η εν�ς κρα-τικύ πλαισίυ ικανύ να δώσει λύ-σεις, είναι �ασικές πρϋπθέσειςγια την απκατάσταση των πρ-σ�ύγων πυ έ�υν υπστεί �ασανι-στήρια. Στην Eλλάδα, την απυσίαμιας �εκάθαρης κρατικής πλιτικήςκαι πρακτικής στ θέμα, συνε�ί�εινα την αντικαθιστά η ργάνωση καιη ηθική της ελληνικής κινωνίας.Στ τέλς τυ 20ύ αιώνα, τα περι-θώρια ανα�λής αντιμετώπισηςτυ πρ�λήματς έκλεισαν.

Θύματα �ασανιστηρίων


Aλ�αν�ί στην πλατεία Oμ�ν�ίας, στην Aθήνα. Oι λαθρ�μετανάστες απ� τη γείτ�-να �ώρα αντιπρ�σωπεύ�υν τ� ήμισυ των αλλ�δαπών στην Eλλάδα. Eκτιμάται, �τιμ�ν� τ� 1992 � αριθμ�ς των απελαθέντων Aλ�ανών έ�θασε τις 380.000.

T� πρ��λημα των λαθρ�μεταναστώνTO 1991 τ� υπ�υργεί� Δημ�σιας Tά-�ης εκτιμ�ύσε �τι στην Eλλάδα υ-πήρ�αν 250.000 αλλ�δαπ�ί, εκ των �-π�ίων κατεγραμμέν�ι και ν�μιμα δια-μέν�ντες στη �ώρα μ�ν� 70.000. Tηνίδια επ��ή, η τ�τε υ�υπ�υργ�ς E�ω-τερικών κ. B. Tσ�υδερ�ύ μιλ�ύσε γιαπερισσ�τερα απ� 350.000 άτ�μα. Σή-μερα εκτιμάται �τι ισ�π�σ�ς και πι-θαν�ν μεγαλύτερ�ς είναι � αριθμ�ςτων λαθρ�μεταναστών στη �ώρα.Eνδει�η απ�τελεί � αριθμ�ς τωνAλ!ανών π�υ απελάθηκαν με συν�-πτικές διαδικασίες, τ� 1992. Σύμ�ω-να με τ� υπ�υργεί� Δημ�σιας Tά�ης,ήταν περίπ�υ 370.000 άτ�μα.

Eίναι γεγ�ν�ς �τι η Eλλάδα απ��ώρα μεταναστών πρ�ς την Eυρώπη,τη B. Aμερική και την Aυστραλία, έ-�ει μεταμ�ρ�ωθεί σε �ώρα υπ�δ�-�ής μεταναστών. T� �αιν�μεν� αυτ�έλα!ε σημαντικές διαστάσεις με τηνκατάρρευση των καθεστώτων στις�ώρες της Aνατ�λικής και KεντρικήςEυρώπης. Oπως δεί�ν�υν �ι αριθμ�ί,στη σημερινή Eλλάδα, περίπ�υ 4στ�υς 100 κατ�ίκ�υς είναι αλλ�δα-π�ί και κυρίως Aλ!αν�ί. Oι τελευταί-

�ι αντιπρ�σωπεύ�υν τ� ήμισυ τ�υ-λά�ιστ�ν των αλλ�δαπών της �ώρας,�π�υ !ρίσκ�νται επίσης δεκάδες �ι-λιάδες Π�λων�ί. Aκ�λ�υθ�ύν �ι Aι-γύπτι�ι, �ι Φιλιπιννέ$�ι (κυρίως γυ-ναίκες), �ι Iρακιν�ί, αλλά και άλλες ε-θν�τητες απ� Aσία και A�ρική.

Oι άνθρωπ�ι αυτ�ί δεν ανήκ�υνστην κατηγ�ρία των πρ�σ�ύγων ήτων εκτ�πισμένων. Aντιμετωπί$�υν�μως μεγάλα πρ�!λήματα, καθώς τ�μέγεθ�ς των μεταναστευτικών κυ-μάτων λ�γω �τώ�ειας, πρ�!ληματί-$ει τις δυτικές �ώρες. Π�λλ�ί απ�αυτ�ύς $�υν σε ε�αθλιωτικές συνθή-κες, �πως �ι Aλ!αν�ί στη �ώρα μας,π�υ συ�νά κ�ιμ�ύνται σε γιαπιά, ήστην ύπαιθρ�. T� πρ�!λημα τ�υς θαδιαιωνί$εται, �πως �λων των λαθρ�-μεταναστών, �σ� �ι �ώρες τ�υς πα-ραμέν�υν �τω�ές. Oδηγώντας σεδύσκ�λα μ�ν�πάτια τις ανεπτυγμέ-νες �ώρες, �πως αυτές της Eυρω-παϊκής K�ιν�τητας π�υ άρ�ισε ναμελετά μέτρα �ικ�ν�μικής ενίσ�υ-σης για την ανάπτυ�η των �ωρώνπ�υ «παράγ�υν» μετανάστες. E.T.

Xωρίς απ�τέλεσμα ήταν η πρ�σπάθεια εισ�δ�υ στην Eλλάδα, των 226 λαθρ�μεταναστών π�υ τα�ίδεψαν στ� αμπάρι πλ�ί�υ πρ�ερ��μεν�υ απ� τη Bηρυτ�. T� πλ�ί� ε-ντ�πίστηκε αν�ικτά τ�υ Σ�υνί�υ, τ�ν I�ύλι� τ�υ 1990.


Συνε�είς διώ�εις των Eλλήνων στη B�ρει� Hπειρ�

Eνας B�ρει�ηπειρώτης ιερέας και μέλη της �ικ�γένειάς τ�υ διασ�ί"�υν τα ελλην�αλ�ανικά σύν�ρα στις 30 I�υνί�υ τ�υ 1993, έπειτα απ� συγκρ�ύσεις μετα$ύ B�ρει-�ηπειρωτών και της αλ�ανική αστυν�μίας στ� Aργυρ�καστρ�. Tα επεισ�δια πρ�κλήθηκαν λ�γω της απέλασης εν�ς Eλληνα αρ�ιμανδρίτη απ� την Aλ�ανία. Λίγες μέ-ρες νωρίτερα �ι ελληνικές αρ�ές εί�αν �δηγήσει στα σύν�ρα 13.000 Aλ�αν�ύς λαθρ�μετανάστες. (Φωτ.: P�ιτερ)

OI BOPEIOHΠEIPΩTEΣ είναι μία α-κ�μα �μάδα �μ�γενών μας π�υ !ή-τησαν άσυλ� στη μητρ�π�λη λ�γωδιακρίσεων ή απρ�κάλυπτων διώ�ε-ων. H πρώτη μεγάλη υγή έλα�ε �ώ-ρα τ� 1916, �ταν � ιταλικ�ς και �γαλλικ�ς στρατ�ς κατέλα�αν: TηνB. Hπειρ� και άλλες περι��ές τηςHπείρ�υ � πρώτ�ς, την K�ρυτσά καιτην περι��ή της, � δεύτερ�ς. Aκ�-λ�ύθησε η υγή της περι�δ�υ 1921-1922, η �π�ία ήταν απ�τέλεσμα τωνπιέσεων π�υ δέ�θηκαν �ι Eλληνες,�ταν η B. Hπειρ�ς δ�θηκε στηνAλ�ανία, �άσει τ�υ Πρωτ�κ�λλ�υτης Φλωρεντίας.

Λίγα �ρ�νια αργ�τερα, �ι Aλ�αν�ίεάρμ�σαν ένα συστηματικ� πρ�-γραμμα αελληνισμ�ύ, μειών�νταςτ�ν αριθμ� των ελληνικών σ��λείων(απ� 78 τ� 1925 σε 10 τ� 1932). Πα-ράλληλα, δι�ρισαν για πρώτη �ράδασκάλ�υς μ�υσ�υλμάν�υς να δι-δά��υν την αλ�ανική στα ελληνικάσ��λεία τ�υ ν�μ�ύ Aργυρ�κάστρ�υ.T� 1933 έκλεισαν τα ελληνικά σ��-λεία. H υπ�θεση έθασε στ� Διε-θνές Δικαστήρι� στης Xάγης �π�υ ηEλλάδα δικαιώθηκε και �ι Aλ�αν�ί α-ναγκάστηκαν να �αναν�ί��υν τα ελ-ληνικά σ��λεία. Eγιναν �μως διώ-�εις δασκάλων, γ�νέων μαθητών,κ.ά., γεγ�ν�ς π�υ ε�ανάγκασε π�λ-λ�ύς �μ�γενείς μας σε εκπατρισμ�.

H επ�μενη υγή σημειώθηκε στ�ν

Eλλην�ϊταλικ� Π�λεμ�. T� 1941, μετην υπ��ώρηση τ�υ ελληνικ�ύστρατ�ύ, έυγαν αρκετ�ί B�ρει�η-πειρώτες. Kατά τη διάρκεια τ�υ B΄Παγκ�σμί�υ Π�λέμ�υ μεγάλ�ς αριθ-μ�ς πρ�σωπικ�τήτων απ� �λες τιςπερι��ές της B. Hπείρ�υ υλακίστη-κε και ε��ρίστηκε για να τρ�μ�κρα-τηθεί � ελληνικ�ς πληθυσμ�ς. Oι

Eλληνες διώ�θηκαν απ� τ�υς συ-νεργάτες των Iταλών και Γερμανώνκαι εν συνε�εία απ� τ�υς κ�μμ�υνι-στές, π�υ κατέλα�αν την ε��υσία τ�N�έμ�ρι� τ�υ 1944, έπειτα απ� τηναπ��ώρηση των Γερμανών.

T� κλίμα τρ�μ�κρατίας εντάθηκεμε την εγκαθίδρυση τ�υ νέ�υ καθε-στώτ�ς. H ανθελληνική στάση τ�υ

Eν�έρ X�τ!α, �ι πιέσεις π�υ ασκή-θηκαν κατά των B�ρει�ηπειρωτώνκαι τ� �ικ�ν�μικ� πρ��λημα π�υ δη-μι�υργήθηκε απ� τις κρατικ�π�ιή-σεις, ανάγκασαν μέρ�ς τ�υ ελληνι-κ�ύ πληθυσμ�ύ να εγκαταλείψει τηB. Hπειρ�. H υγή περι�ρίστηκε σελίγες εκατ�ντάδες μετά τ� 1950, �-π�τε άρ�ισε η �ργάνωση των συν�-ρων (ηλεκτρ��ρα σύρματα) π�υ �-λ�κληρώθηκε τ� 1958.

H κατάσταση αυτή άλλα�ε τα Xρι-στ�ύγεννα τ�υ 1990, με τ� άν�ιγματων συν�ρων. Oι B�ρει�ηπειρώτεςέρ��νται στην Eλλάδα, κυρίως για�ικ�ν�μικ�ύς λ�γ�υς και απ�λαμ�ά-ν�υν των πρ�ν�μίων π�υ παρα�ω-ρ�ύνται σε �λ�υς τ�υς �μ�γενείς:(άδεια παραμ�νής και εργασίας).Σύμωνα με εκτιμήσεις, � αριθμ�ςτων Eλλήνων π�υ εγκατέλειψαν τηB. Hπειρ� απ� τ� 1916 έως σήμεραανέρ�εται σε 100 με 120 �ιλιάδες. T�40% μετανάστευσε κυρίως στηνAμερική, την Aυστραλία και τ�ν Kα-ναδά. Oι υπ�λ�ιπ�ι έ��υν διασπαρείσε �λη την Eλλάδα.

Φιλιάτες Θεσπρωτίας, 1990. H Xριστίνα Πάντ�υ απ� τ�υς Aγί�υς Σαράντα δίνει λί-γ� γάλα στ� μωρ� της. H απρ�θυμία της ελληνικής κυ�έρνησης να α�ήσει τις πύ-λες �ρθάν�ι�τες στ�υς B�ρει�ηπειρώτες, ανακ�πτει τη δυναμική της αυ$ημένης–τα τελευταία πέντε �ρ�νια– εισρ�ής τ�υς στην Eλλάδα.

Eυ�αριστύμε τ γρα�εί της YπατηςAρμ�στείας τ�υ OHE για τυς πρ�-σ�υγες στην Aθήνα, πυ μας παρα�ώ-ρησε τ �ωτγρα�ικ� υλικ�. Eπίσηςτις κ. Kαίτη Kε αγι�γλ�υ, MαρίναΦράγκ�υ και Mιτσ�ύκ� Σκ�υρτέληγια τη συνδρμή τυς στ α�ιέρωμα.

Το προσφυγικό δράμα

Education