угталцах хөдөлгөөн

БЗД – ийн 79 – р сургууль

Хөдөлгөөний хэлбэрүүд 

4 – р анги

Хөдөлгөөний бодлогыг дотор нь:      ­ угталцах хөдөлгөөний  ­ эсрэг зүгт хөдлөх хөдөлгөөний   ­ хөөцөлдөх хөдөлгөөний       бодлого гэж ангилна. 

Одоо бүгдээрээ угталцах хөдөлгөөний бодлогыг 

    бодож үзье. 

Угталцах хөдөлгөөний бодлогоE

Хоорондоо 99 км зайтай хоёр сумаас угталцан зэрэг гарсан хоёр морьтой хүний нэг нь цагт 15 км, нөгөө нь 18 км хурдтай явсан бол тэд хэдэн цагийн дараа уулзах вэ ?

   ­ Хоёр сумын хоорондох зай хэдэн км вэ ?                                                                                99 км

  ­ Хэд хэдэн км – ийн хурдтай явсан бэ ? Морьтой хүмүүс

                         15 км ба 18 км хурдтай явсан.                                         

Угталцах хөдөлгөөн

     15 км                     99 км                            18 км                             

 а. Цаг тутам хэдэн км – ээр ойртох вэ ?                          / Эсвэл хурдны нийлбэр нь хэд вэ ? /                                +                            =

                б. Хэдэн цагийн дараа уулзах вэ ?                                                                          :                           =

33 км18 км15 км

3 цаг 99 км 33 км

    Цаг тутам 65 км зам туулдаг хөнгөн тэрэг, 15 км явдаг морьтой хүн хоёр хотоос зэрэг угталцан гарч 2 цагийн дараа уулзав. Хоёр хотын хоорондох зайг ол. 

    Нөхцөл нь:Машин – 65 км хурдтай

Морьтой хүн – 15 км хурдтайУулзах – 2 цагийн дараа 

  Олох нь:  Хоёр хотын хоорондох зайг  

                Асуулт гарган бодоцгооё.

      65 км                                                   15 км  ­ Машин ба морьтой хүн нийлээд хэдэн км зам явсан бэ?                         +                       =

­ Хоёр хотын хоорондох зай нь хэд вэ?                           *                         =

65 км 80 км15 км

160 км2 80 км

   Хоорондоо 490 км зайтай хоёр хотоос хоёр машин угталцан зэрэг гарч 5 цагийн дараа уулзав. Нэг нь уулзатлаа 260 км зам туулсан бол нөгөө машины хурдыг ол. 

 Нөхцөл нь: Зай – 490 км

 I – 260 кмУулзсан – 5 цагийн дараа 

Олох нь :II машины хурдыг олох 

1 – р арга. а. Уулзах хүртлээ 2 – р машин хэдэн км зам туулсан бэ ?

                          260 км                                                           ? 

                                                       490 км           

                         490 км – 260 км = 230 км          б. 2 – р машины  хурдыг олъё.

2 – р аргаа. Хоёр машины хурдны нийлбэр хэд вэ ?                  490 кмб. 1 – р машины хурд хэд вэ ?           490 км – 260 км = 230 км            230 км : 5 = 46 км

Хүснэгтийн хоосон нүдийг бөглөөрэй.

Машины хурд

48 км  ? 50 км 42 км

Морьтой хүний хурд

13 км 12 км ? 14 км

Хугацаа 5 цаг 4 цаг 8 цаг ?Зам  ? 240 км 504 км 182 км

Хүснэгтэн дэх тооны хариу

 Машины хурд

48 км 48 км 50 км 42 км

Морьтой хүний хурд

13 км 12 км 13 км 14 км

Хугацаа 5 цаг 4 цаг 8 цаг 5 цагЗам  305 км 240 км 504 км 280  км

Бататган ярилцацгаая.   Угталцах хөдөлгөөний бодлогыг бодохдоо эхлээд бүх зай нь мэдэгдээд хурднууд нь мэдэгдэж байвал­ Зайг хурдны нийлбэрт  хуваахад явсан цаг 

нь гарна.Харин хурд болон хугацаа мэдэгдэж байвал хоорондын зайг нь олно. Ингэхдээ  

­  Хурдыг нэмээд хугацаагаар үржүүлж бодоход бүх зам гарна. 

    Бүх зай нь мэдэгдээд нэгнийх нь явсан зам  болон хугацаа  мэдэгдэж байвал нөгөө машины явсан зам  болон хурдыг яаж олох вэ ?

          ­ Энэ тохиолдолд бүх зайнаас мэдэгдэж байгаа зайг хасахад нөгөө машины явсан зам гарна.

         ­ Дараа нь гарсан хариуг хугацаанд хуваахад тухайн машины хурд гарна.  

Гэрийн даалгавар Өгөгдсөн зургийг ашиглан бодлого зохиож 

бодоорой. а. Хоёр хотоос угталцан зэрэг …........................…................................................................................…................................................................................…................................................................................. 

   Цагт 65 км                                           Цагт 18 км

                                                                                             5 цаг 

...........................................................б…..........................................................

…..........................................................

…..........................................................

цагт 65 км                                  цагт ? км

 Нийт зам – 417 км 

Хичээлдээ идэвхтэй сайн оролцсон та бүхэндээ 

баярлалаа.

Хүүхдүүд ээ ! Бүгдээрээ гэрийн даалгавраа сайн хийгээрэй.