Click here to load reader
11-4 դասարան
ՀԱՅՈՑՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ
Հայոց Ցեղասպանություն կամ Մեծ Եղեռն ( . թուրք ՝ Ermeni Soykırımı, . անգլ ՝Armenian Genocide) Թուրքիայի կառավարող շրջանների կողմից կազմակերպված
, 1892-1923 . ցեղասպանություն որի արդյունքում թթ զանգվածային տեղահանության է , ենթարկվել և բնաջնջվել Արևմտյան Հայաստանի Կիլիկիայի և Օսմանյան կայսրության
նահանգների հայ բնակչությունը։ Պայմանականորեն Ցեղասպանության սկիզբն է համարվում1915 . 24- , 600 թ ապրիլի ը երբ Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեց հայազգի մտավորական։
Մեծ Եղեռնը հրեական Հոլոքոստի հետ մեկտեղ աշխարհում ամենաշատ ուսումնասիրված ցեղասպանությունն է:
, Այն ցեղասպանություն էր քանի որ պետական մակարդակով ծրագրված էր մի ամբողջ ազգի՝ , XX հայ ժողովրդի բնաջնջում ֆիզիկական ոչնչացում։ Այն դարի առաջին ցեղասպանությունն, , էր աննախադեպ իրադարձություն որը տեղի ունեցավ հայերի հետ։ Այս անհերքելի փաստը
համառորեն չի ընդունում Թուրքիայի կառավարությունը։ Վերջինին հետևելով՝ անտեսման քաղաքականություն է վարում նաև աշխարհի պետությունների մեծամասնությունը։
Առաջին աշխարհամարտը հնարավորություն է ընձեռում Երիտթուրքերին հաշվեհարդար
` լինել կայսրության հպատակ հայերի հետ 1911 . իրականացնելով դեռևս թ Սալոնիկ
քաղաքում տեղի ունեցած գաղտնի ժողովի , որոշումը։ Այն նախատեսում էր որ
կայսրության տարածքում բնակվող , մահմեդականները պետք է թուրքացվեն իսկ
քրիստոնյաները՝ բնաջնջվեն։ Ծրագրի ( հեղինակներն էին Թալեաթ փաշան ներքին
), գործերի նախարար էնվեր փաշան( ), ռազմական գործերի նախարար Ջեմալ
( փաշան Պաղեստինյան ճակատի), հրամանատար Բեհաեդդին Շաքիր բեյը
( երիտթուրքական կենտրոնական կոմիտեի) անդամ և ուրիշներ։
1908 թվականին երիտթուրքերը Թուրքիայում կատարեցին
, հեղաշրջում որին իրենց աջակցությունը ցույց տվեցին նաև
հայկական կուսակցությունները։ Սակայն այդ ժամանակ թուրքական
քաղաքականության մեջ արմատավորվեց պանթուրքիզմի
գաղափարախոսությունը։ Այն ենթադրում էր բոլոր թուրքալեզու
ազգերի միավորումը մեկ պետության մեջ և ճանապարհին ընկած այլ
1909 ազգերի բնաջնջումը։ 1- 14- թվականի ապրիլի ից ը տեղի
ունեցավ երիտթուրքական առաջին զանգվածային կոտորածը։ Եղեռնը
կատարվեց Ադանայի վիլայեթում և 30 000 խլեց մոտ հայերի կյանք։
Ադանայի կոտորածից հետո հայերի հալածանքներն է՛լ ավելի
սաստկացան:
3 Երիտթուրքական պարագլուխները որոշեցին բնաջնջումն իրականացել փուլով։ 15-45 Առաջին փուլում բանակ զորակոչվեցին տարեկան բոլոր հայ տղամարդիկ։
50-100- Նրանց զինաթափեցին և հոգանոց խմբերով կոտորեցին։ Բռնգրավվեց նաև հայերի սակավաթիվ զենքն ու զինամթերքը։ Ծրագրի երկրորդ փուլով սկսվեց հայ
, մտավորականության՝ քաղաքական մշակութային և ռազմական գործիչների 1915 . 24- 235 ոչնչացումը։ թ ապրիլի ին Կոստանդնուպոլսում ձերբակալվեցին
, 29- 800- մտավորականներ իսկ ապրիլի ին նրանց թիվը գերազանցեց ը։ Սրանք բոլորն այնուհետև աննկարագրելի տանջանքների ենթարկվեցին ևսպանվեցին։
[ ]փա՞ստ , Թուրքական սրի զոհը դարձան այնպիսի հայորդիներ ինչպիսիք են, , , Սիամանթոն Գրիգոր Զոհրապը Ռուբեն Սևակը Դանիել Վարուժանը և այլ
առաջադեմ մտածողներ։ Երրորդ փուլով թուրք ջարդարարները սկսեցին կոտորել , անպաշտպան մնացած հայ բնակչությանը՝ գերազանցապես կանանց ծերունիներին
և երեխաներին:
Գաղթական դարձավ և աշխարհով մեկ 1 000 000 սփռվեց ավելի քան հայ։ Ահռելի էին նաև նյութական
կորուստները։ Վիճակագրական , տվյալների համաձայն Հայաստանում
66 կոտորվեց քաղաքների և մոտ2500 գյուղերի
հայբնակչությունը։Թալանվեց և 2350 քանդվեց եկեղեցի ու վանք։
1500 Ոչնչացվեց դպրոց ու վարժարան։ Հայությանը հասցվեց
14,5 միլիարդ ֆրանկի վնաս։ Իսկ 1915-1916 , ահա թվականներին ըստ
, տարբեր աղբյուրների նահատակվեց500 000 - 1 500 000 հայ։ Ըստ
վերջին երկու տասնամյակների, հետազոտությունների զոհերի թիվը
1 200 000կազմել է մոտ :