قرآن و تحريف

فيتحرقرآن و

)سيةالفار للغةبا(

:فيتأل

فيمحمد عبدالرحمن الس

اجتهاد

1

فهرست مطالب مقدمه كتاب

م يفصل اول اهل سنت و قرآن كر م يعه و قرآن كريفصل دوم شكه به محرف و ناقص يعه، آن كسانيش ياوال علما

اند ح كردهيبودن قرآن تصر

يم قميبن ابراه يعل يريزانعمت اهللا ج

يض كاشانيمحمد ف ياحمد بن منصور طبرس

يمحمد باقر مجلس ) ديمف(محمد بن نعمان يابوالحسن عامل يسلطان خراسان يعدنان بحران

يوسف بحراني

قرآن و التحريف

2

يطبرس ينور يب اهللا هاشميحب يثم بحرانيم

اند ش را موثق قرار دادهيقر يصنم يكه دعا يعلما ينيعقوب كليمحمد بن

ياشيمحمد بن مسعود ع محمد بن حسن الصفار

يليالمقدس االردب يم كرمانيكر

يد دلدار عليس يالهند يكاشان يمحمد تق

ند يگو يعه ميش يبزرگان علما :ايثان ند يگو يعه ميبزرگ ش يعلما :ثالثا جماع دارند ف قرآن ايعه بر تحريش يعلما :رابعا

ف شده است يد قرآن تحريگو يچه م يعه برايخامسا ش عدم ذكر امامت در قرآن :اوال

اجتهاد

3

ن استيعه از اركان ديامامت نزد ش كه امامت را انكار كند ير كسيتكف افتن از تناقض ي ييبخاطر رها :ايثان ر صحابه يتكف ائمه در قرآن يعدم ذكر اسام :ثالثا

عه يفضائل ائمه نزد ش ارت قبر ائمه يفضائل ز ح را آشكار نكرد؟يقرآن صح يچه عل يبرا :سادسا ح كجاست؟ يقرآن صح :سابعاعه آن را يچه ش يف شده، براين قرآن تحرياگر ا :ثامنا

خواند؟ يم

ر يدر قرآن در لفظ و تفس يف و كميتحر :تاسعا . باشد يم

نيت و نوريوال دو سوره :عاشراف را يه تحريعه بخاطر تقيش ياز علما يبرخ :ازدهمي

انكار كرده است

قرآن و التحريف

4

م يو قرآن كر ينيم، كليو قرآن كر يخوئ :فصل سوم ان يدر كتابش الب يخوئ :اوال ينيعقوب كليا محمد بن يثان

اهل سنت وجود دارد يدر كتابها ياتيروا :فصل چهارم دهد يمورد استدالل قرار معه آنها را يكه ش

عه يش ياز علما ينامه برخ يفصل پنجم زندگ يعه درباره كتابهايش ياز علما ياوال نظر برخ

چهارگانه

عه ينزد ش ين علمايمكانت ا :دوم يمحمد باقر مجلس يرينعمت اهللا جزا

ابو جعفر محمد بن حسن الصفار يطبرس يابو منصور احمد بن عل

د يابو عبداهللا محمد بن محمد مف صدوق يه قميابن بابو

يابوالقاسم خوئ

اجتهاد

5

محمد صادق صدر يونس عامليبن يعل

يابو عمرو الكش يمحمد بن حسن حر عامل

يمان بحرانيهاشم بن سل يوسف بن احمد بحراني

يم قميبن ابراه يابوالحسن عل ينيت اهللا خميآ

يكاشان يمحمد بن مرتض يابوالحسن عامل

محمد رضا مظفر يآقا بزرگ تهران

ن كاشف الغطاء يمحمد حس ين موسوين شرف الديعبدالحس

يطبرس ين نوريالد ين محمد تقيحس ياشيمحمد بن مسعود ع

قرآن و التحريف

6

بن شهر آشوب يمحمد بن عل يابو جعفر محمد بن حسن طوس

ينيابو جعفر كل يثم بحرانين ميكمال الد

يعدنان بحران يكفعم يم بن علين ابراهيالد يتق

خاتمة كتاب مراجع و منابع اهل سنت

عه يش يكتابها

اجتهاد

7

ميبسم اهللا الرمحن الرح

مقدمه ، ينينا حممد خامت النبينب علىسلم أو يصلأ ونياحلمدهللا رب العامل

:ما بعدأ، نيمجعأن وصحبه ي الطاهرنيبيآله الط ىعل ونيمام املتقإوان است، ياست كه پروردگار جهان يخداوند ش مخصوص يستا

امبران، و يمان محمد خاتم پ امبريفرستم بر پ يو درود و سالم م .ارانشياش و جمله زهيزگاران، و بر آل پاك و پاكيپره يشوايپ

عه اثنا يش سازم هر فرد ياست كه متوجه م يامين پيهمانا اروشن يباز عقل يپاك و قلب يكه انتقاد سازنده را با روح يعشر

. رديپذ يم يارياست كه بس يقياز حقا يين كتاب، پرده كشايقت ايدر حق

ندارند، و آن اعتقاد يعه و اهل سنت از آن آگاهياز فرزندان شكه اكنون در نزد ين قرآنينكه ايبه ا يعه اثنا عشريش يعلما

باشد و همانا قرآن كامل نزد يو ناقص م ف شدهيرماست، تح . باشد يمنتظر م يمهد

ب خداوند يح، و تكذيكفر صر ين اعتقاديكه چن يو بدرست

قرآن و التحريف

8

كه اكنون در دست مردم است، همان كالم يرا قرآنيباشد، ز يمصلى اهللا عليه (اش محمد خداوند است، كه بر بنده و فرستاده

يو معنا ي، با الفاظ عرب)سالمعليه ال(ل يبواسطه جبرئ )وسلم . آشكارش نازل فرموده است

ل و حجت رسول اهللا است كه خداوند آن را يو آن معجزه و دلات آن يمردم قرار داده تا از هدا يبرا يو چراغ) دستور(ن يآئ

قرار داده كه بر آن را بروند، و آن يميرهنمون بشوند، و راه مستقبه آن اقتداء كنند، و آن محفوظ قرار داده تا يشوايرا امام و پ

مصحف، با سوره فاتحه آغاز، و به ) كتاب(ن دو جلد ياست ب يو شفاهو با نقل متواتر، بطور نوشته . سوره ناس ختم شده است

. ده استيل به ما رسير و تبدييچ گونه تغينسل از نسل بدون ه : ش خداونديطبق فرما

.1﴾إنا له لحافظونإنا نحن نزلنا الذكر و﴿

.»ميم و همانا ما نگهدار آنيما قرآن را نازل كرد« :يعني : و فرموده خداوند

_____________________________________________________________ . 9سوره حجر آيه -1

اجتهاد

9

.١﴾من خلفه باطل من بين يديه واليأتيه ال ال﴿

ش رو و نه از پشت ي، نه از پيچ گونه باطليه« :يعني .»ابدي يسر، به آن راه نم

امبرانش نازل كرده يبر پ ياريبس يند كتابهاو بدون شك خداوكه خودش خواسته است، حفظ و يبخاطر حكمت ياست، ول

آن واگذار يدار نشد، بلكه حفظ و نگهدار آن را عهده يدار نگهشان فرستاده است، خداوند ين كتابها برايكه ا ينمود، به كسان

:ديفرما يمدى ونور يحكم بها النبيون الذين إنا أنزلنا التوراة فيها ه﴿

أسلموا للذين هادوا والربانيون واألحبار بما استحفظوا من .٢﴾كتاب الله وكانوا عليه شهداء

كه در آن يم در حاليما تورات را نازل كرد« :يعنيامبران، كه در برابر فرمان خدا يپت و نور بود، و يهداكردند، و يهود حكم مي يم بودند با آن برايتسل

_____________________________________________________________ . 42سوره فصلت آيه -1 . 44سوره مائده، ايه -2

قرآن و التحريف

10

ن كتاب كه به آنها يعلماء و دانشمندان به ا) نيهمچن( .»كردند يسپرده شده و بر آن گواه بودند حكم م

م در صحابه و يكرقرآن يخداوند برا يدار و حفظه و نگه يها كه تالش يآنها. دان شين و اتباع آنها مجسم و نمايتابعآن يدار ن و حفظ نگهيقرآن، و تدو يآور جمع يبرا يعيوس

. نمودنددرست بودن قرآن، مان داشتن به يهمانا ا !عهيفرزندان ش ياك يباشد و كافر شدن به آن اگر چه به ين مياز اصول د ياصل

ياز اصول يحرف از حروفش باشد، كفر است به قرآن وبه اصلنداشتن به محفوظ و مصون ماندن قرآن، منجر به مانيو ا. نيد

است كه رسول اكرم يعتيانكار قرآن و كنار گذاشتن آن شرف در هر يل و تحرين صورت احتمال تبديرا در ايز. آورده است

هد داشت، و هر گاه احتمال واقع ات قرآن وجود خوايه از آيآ . كند يات را باطل ميمانيگردد اعتقادات و ا

مان خواهد بود، و با گمان و يا ينيقي ييزهايا چچون كه ب . مان وجود نخواهد داشتياحتمال ا

اجتهاد

11

! عهيفرزندان ش يان دسته علماء درست يا يا عذر آوردن، براياقتداء نمودن، و

ست، بلكه بر شما واجب است كه از آنان اعالن براءت و ين : بر شما مطابقت كند ينكه گفتار الهيد، تا ايبكن يزاريب

لا تجد قوما يؤمنون بالله واليوم الآخر يوادون من حاد الله ورسوله ﴿ولو كانوا آباءهم أو أبناءهم أو إخوانهم أو عشريتهم أولئك كتب في

نه ويدخلهم جنات تجري من تحتها الأنهار قلوبهم الإميان وأيدهم بروح مخالدين فيها رضي الله عنهم ورضوا عنه أولئك حزب الله ألا إن حزب الله

.١﴾هم المفلحونت مايمان به خدا و روز قيرا كه ا يچ قوميه«: يعني

يكه با دشمنان خدا و رسولش دوست يابي يدارند نما يا برادران يا فرزندان يكنند، هر چند پدران

هستند كه خدا يانشان باشند، آنان كسانشاونديخواز جانب يشان نوشته، و با روحيمان را در دلهايا

شان را به يو ا ،ت كرده استيخودش آنها را تقو

_____________________________________________________________ . 22سوره مجاله آيه -1

قرآن و التحريف

12

ها يها جور آنيگرداند، كه در ز يداخل م يبهشت يباغها .»مانند يروان است، و جاودانه در آنجا م

نان حزب يا. ز از خدا خشنودندينان نآخدا از آنان خوشنود و . روز و رستگار استيد كه حزب خدا پيخدا هستند و بدان

ب كننده خداوند، دفاع يتكذ ين علمايكه از ا يكسان يپس او يرو هو الدنبا دد مبايد، و بر حذر باشياز خدا بترس ديكن يم

د يكنند، و بگذار يد كه شما را از راه خدا گمراه ميهوس باشرا كه حق ياند، ز پدران و آنچه گفتند، اجداد و آنچه نوشته

د بخاطريشود، و احساس وحشت نكن يرويسزاورتر است كه پامبران يرا كه پياند، ز گفته ءن دسته از علمايكناره گرفتن از آنچه اكردند، و حق را واضح و آشكار يو دشمن با اقوامشان عداوت

. شما الگو و نمونه هستند يان كردند، پس آنان برايبحت كننده، و دلسوز شما يشما نص يمن برا !عهيفرزندان ش يا

.هستم : ديفرما يخداوند ميا أيها الذين آمنوا قوا أنفسكم وأهليكم نارا وقودها الناس ﴿

اجتهاد

13

.١﴾والحجارة

خود و خانواده ! ديا مان آوردهيكه ا يكسان يا« :يعنيزم آن انسانها و سنگهاست نگه يش را از آتش كه هيخو .»ديدار

ن موعظه آن است كه از يو همچنان كه گفته شده بهترشنونده با انصاف باشد پس بخدا سوگند يمخلص برا يا ندهيگو

! ديكن يد و انصاف ميشنو يما يهستم، آمن نسبت به شما مخلص . د دارمين امياز شما چن ياز كتابها يعه تقاضا دارم كه بعضيشر از فرزندان يو در اخ

از آنها يكند بخوانند، و برخ يكه درباره اعتقاداتشان صحبت مو يد است بدون هوين كتاب ذكر شده است، اميان ايدر پا

. ديهوس و دور از تعصبات بخوانشما ين كتابها برايا يدوارم كه حق را از رويد امو از خداون

. ان گرداندينمااز آن بشما بدهد و باطل را به شما نشان دهد، يرويق پيو توف

_____________________________________________________________ . 6سوره تحريم آيه -1

قرآن و التحريف

14

ن قادر يد، اوست كه بر ايت نمايشما عناه از آن ب يق دوريو توف . و تواناست

سر يمان مير آوردن آن را برايبود كه خداوند بتحر ين سخنانيا .ديگردان

. درود و سالم خداوند بر محمد و آل و اصحابش باد . پس گواه باش! پروردگارا. پروردگارا همانا من رساندم

كتاب سندهينو

فصل اول مياهل سنت و قرآن كر

نكه كتاب يمسلمانان اجماع دارند بر ا ياهل سنت و همگو با حفظ و .باشد ياده و نقص مصون ميف و زيخداوند از تحر

. باشد يخداوند محفوظ م يردا نگه :ديفرما يخداوند م .1﴾إنا نحن نزلنا الذكر وإنا له لحافظون﴿

_____________________________________________________________ . 9سوره حجر آيه -1

اجتهاد

15

.»ميم و همانا ما نگهدار آنيما قرآن را نازل كرد« :يعنيح هم وجود يت صحيك روايمعتمد اهل سنت يدر كتابها

در نزد ن اهل سنتين باشد، و مفسريندارد كه مخالف با ا : فرمودة خداوند :نوشته اند .﴾إنا نحن نزلنا الذكر وإنا له لحافظون﴿ا ي، و يم از هر گونه دگرگونيهمانا قرآن كر«: يعني

.»باشد يف مصون و محفوظ ميا تحريل و يتبدل يو مدارك التنز، يجامع احكام القرآن قرطب: د بهيرجوع كن

، و يضاويل بيانوار التنز ،رير ابن كثيالخازن، تفس ري، و تفسينسفق حسن خان و أضواء يان صديو فتح الب يآلوس يروح المعان

. ريگر تفاسيو د يطيان شنقيالب ياند كه اگر كس بزرگ اهل سنت با صراحت گفته يو علما

اده نقص وجود دارد بدون شك ياعتقاد داشته باشد كه در قرآن ز . گردد يمن اسالم خارج ياز د

ده كه يده در نزد اهل سنت بحد شهرت و تواتر رسين عقيو ا . باشد يان ادله نميببه اج ياثبات آن احت يبرا

قرآن و التحريف

16

. ديآ ين اعتقاد نزد مسلمانان از امور متواتر بحساب ميبلكه اق كه مسلمانان يو بتحق :1ديگو يم) رحمه اهللا( اضيع يقاض

ن يتمام گوشه و كنار زمكه در ياند كه همانا قرآن اتفاق كردهشود، و در كاغذها نوشته شده است، و در دست يخوانده م

باشد و آنچه دو جلد آن را در بر گرفته ازاول يمسلمانان مهمانا كالم ﴾قل أعوذ برب الناس﴿تا آخر ﴾الحمد لله رب العالمني﴿

صلى اهللا (مد امبرش محيمنزلش است كه بر پ يخداوند، و وحباشد حق يو آنچه كه در آن م. نموده استنازل )عليه وسلم

ا جابجا يقصد كم كند، ياز آن از رو ياست، و اگر شخص حرفكه يكه شامل آن مصحف يد در حاليافزايب يا در آن حرفيكند،

ن باشد آن از جمله ياجماع بر آن واقع شده نباشد، و اتفاق بر ا_____________________________________________________________

عياض بن موسي بن عمران اليحصبي ابو الفضل، دانشمند سرزمين مغرب، -1

الشفاء، مشارق االنوار، : زمان خودش، از تصنيفات ويو امام اهل حديث در هجري 544هجري متولد، و در سال 476در سال . باشد اإللماع و غيره مي

. در مراكش در گذشتص، (و تاريخ قضاه األندلس ) 437ص، (بقيه الملتمس : رجوع شود به

101 .(

اجتهاد

17

ن كار را بكند او كافر يقصد و عمد ا يست، و از رويقرآن ن .1گردد يم

كند كه او گفته ياض از ابو عثمان حداد نقل ميع يو قاضن اتفاق دارند كه يد هستند بر ايروان توحيكه پ يتمام كسان: است

.2باشد يك حرف از قرآن كفر ميانكار : 3ديگو يابن قدامه ماز يا حرفيو يا ا كلمهي يا هيا آياز قرآن يا سوره ياگر شخص

نكه او يوجود ندارد بر ا ين مسلمانان خالفيآن انكار كند، در ب

_____________________________________________________________ ). 1103-1102ص، (الشفاء -1 ).1103-1102ص، (الشفاء -2ابو عبداهللا موفق الدين عبداهللا بن احمد بن محمد بن قدامه مقدسي دمشقي، -3

باشد، داراي تصانيف بسياري مي از بزرگان ائمه سنت و از فقهاي امتيره، در جماعيل از و القدر و غ الصحابة،المغني، و فضائل : از جمله است،

دمشقهجري در 620در فلسطين متولد شد، و در سال روستاهاي نابلسواألعالم ) 47-45ص، ( احلنابلةمختصر طبقات : رجوع شود به .درگذشت

)4/191 -192 .(

قرآن و التحريف

18

.1باشد يكافر م : ديگو يم يبغداد

ن يكه چن را ر نموده آن گروه از رافضهياهل سنت تكفست بخاطر يت نيپندارند كه امروزه قرآن و سنت قابل حج يمر داده و يياز قرآن را تغ يصحابه بعض -طبق گفتار آنها - نكه يا

.2اند ف نمودهيگر را تحريد يبرخر داده نشده، و نه در ييو قرآن تغ: 3ديگو يم يعليابو يو قاضا نه به آن اضافه شده يجاد شده و نه از آن كاسته و يا يليآن تبد

ل ير، و تبدييند كه قرآن تغيگو ياست، بر خالف آنچه كه رافضه م . استب و نظمش دگرگون شده يشده و ترت داده

: ديگو يسپس م_____________________________________________________________

. 19قاد ص االعت ملعة -1 .بيروت ،فاقچاپ دار اآل 315الفرق بين الفرق ص، -2 محمد بن حسين بن محمد بن خلف بن فراء ابو يعلي، دانشمند اصول و -3

باشد، در سال م السلطانيه مياالحكا: فروع در عصر خودش، از تصانيف ويطبقات الحنابله . هجري وفات كرده است 458و در سال هجري متولد 380

). 6/331(عالم ، األ)230- 2/193(

اجتهاد

19

شده و بر آن اجماع يآور همانا قرآن در حضور صحابه جمعك از يچ ين را انكار نكرده و هآ يا چ انكار كنندهياند، و ه نموده

ر ييپس اگر تغ. در آن طعنه زد ياصحاب آن را رد ننمود و نه كساز اصحاب نقل يكيل در آن وجود داشت الزم بود كه از يو تبد

را كه مانند يب گرفته باشد، زيكه در آن طعنه زده و ع شده باشد . نبود كه كتمان بشود يزين چيا

واجب )رضي اهللا عنه( يل بود بر علير و تبدييو اگر در آن تغعموم مردم آشكار يان نموده و اصالح كند، و برايبود كه آن را بر داده شده درست ننموده است، پس ييآن چه تغ يسازد كه و

خوانده و يبلكه آن را م انجام نداده است، ين كاريچنهرگاه ل ير داده شده و نه تبديين دارد كه نه تغيگرفته داللت بر ا يبكار م

.1شده است :ديگو يم ابن حزم

جاد شده يل ايتبد) دو برگ(ن دو لوحه ينكه گفته شود كه بيا )صلى اهللا عليه وسلم(ب نمودن رسول اهللا يح و تكذيكفر صر

_____________________________________________________________ . 258المعتمد في أصول الدين ص -1

قرآن و التحريف

20

.1اشدب يم ﴾إنا نحن نزلنا الذكر وإنا له لحافظون﴿ه ير آيدر تفس يفخر راز

اده و يف و زيم از تحريدار يو همانا ما قرآن را نگه م: سدينو يما ي يكوشش كند كه حرف ياگر شخص: سدينو يمپس .يكم

ن ياا به او خواهند گفت ير دهد، تمام اهل دنيياز آن تغ يا نقطهخ ياگر ش يباشد، حت يكالم خداوند م ير و دگرگونييدروغ، و تغ

از قرآن اشتباه كنند كودكان يدر خواندن حرف يبزرگوارو درست يخ شما اشتباه كرديش يخردسال به او خواهند گفت ا

ن حفظ و يد دانست كه چنيبا. باشد ين مين چنين و اين چنيآن ارا كه هر ينبوده، ز يآسمان يچ كدام از كتابهايه يبرا يدار نگه

ا يار و يبس يف و دگرگونيف و تحريكدام از آنها دستخوش تصحانواع يده است و محفوظ و مصون مانند قرآن از تماميكم گرد

ينصار و هودين و ينكه ملحديبا وجود ا يف و دگرگونيتحر .2دشو ين معجزات شمرده مين بكنند از بزرگتريخواهند چن يم

_____________________________________________________________ .40الفصل في الملل و النحل -1 . 161-19/160مفاتيح الغيب -2

اجتهاد

21

روافض درباره به ادعاي ياب احتجاج نصارحزم در جو ابن : ديگو ين ميف قرآن چنيتحر

قرآن، يروافض در مورد دگرگون يو اما گفتارشان درباره ادعا .1نديآ يد گفت كه روافض از مسلمان بشمار نميبا

درباره يعنين يو همچن : ديگو يه ميميابن ت خ االسالم يو شن ات قرآياز آ يد كه بعضنينما يكه گمان م ير كسانيتكف بهحكم

يدارد و اعمال يل باطنينكه قرآن تاويا گمان ايكم و كتمان شده، نها قرامطه و يشود، ا يعت مقرر داشته از انسان ساقط ميكه شر

باشد، پس يز ميه نينها تناسخيو از ا. شوند ي، مهديه ناميباطن .2وجود ندارد يچ اختالفينها هيدرباره كفر ا

ده يث و عقير و علوم قرآن و حديتفس يدر كتابها نهيزم نيدر ا . وجود دارد ياريره، سخنان بسيو اصول و غ

* * * *

_____________________________________________________________ . 2/80الفصل -1 .بيروت ،پ دار الكتب العلميهچا 586الصارم المسلول ص -2

قرآن و التحريف

22

فصل دوم

م يعه و قرآن كريش

ف يقرآن تحر: نديگو يحا ميعه كه صريش يآن گروه از علما :اول .باشد يشده و ناقص م

يم قميبن ابراه يعل -1: ديگو يم) روتيب «لسروردار ا .ط 1/36ج (رش يدر مقدمه تفس

ف شده پس مانند يتحر يگريد ياما آنچه از حروف كه بجا : ش خداونديفرما

.٢﴾حجة إال الذين ظلموا منهم »١اهللا علی« لئال يكون للناس﴿

.»از آنها كه ستم كردند يآن كسان ينه برا«: يعني : فرموده خداوند

من إال * يخاف لدي المرسلون خف إني الت يا موسى ال﴿_____________________________________________________________

ولي ما همانطور كه در تفسير ) علي اهللا(آمده بجاي ) عليكم(در قرآن كريم -1

.ايم باشد نقل نموده قمي ميكه (تا اينكه مردم، جز ظالمان : ، معني آيه چنين است150سوره بقره آيه -2

. دليلي بر ضد شما نداشته باشند) دارند دست از لجاجت بر نمي

اجتهاد

23

.١﴾ظلم

.»كه ستم كند يو نه كس« :يعني : و فرمودة خداوند

.٢﴾وما كان لمؤمن أن يقتل مؤمنا إال خطئا﴿

.»خطا و اشتباه يو نه از رو«: يعني : و فرمان خداوند

.٣﴾هم الذي بنوا ريبة في قلوبهمال يزال بنيان﴿

.»شانينكه جدا شود دلهايتا ا«: يعني )روتيب ،دار السرور .ط 1/36ج (رش ين در تفسيهمچن

: ديگو يم

_____________________________________________________________ اي موسي نترس كه رسوالن در نزد من : ، يعني10سوره نمل آيه -1

...ترسند، مگر كسي كه ستم كند مينهيچ مومني را نسزد كه مومن ديگري را بكشد : يعني 92سورة نساء آيه -2

....مگر از روي خطا و اشتباه بنائي را كه آنها ساختند همواره به عنوان يك: ، يعني110سورة توبه آيه -3

ماند، مگر اينكه دلهايشان پاره پاره وسيله شك و ترديد در دلهايشان باقي مي .شود

قرآن و التحريف

24

كه مخالف است با آنچه كه خداوند نازل كرده يزيو اما آن چ : هيآ

ن بالمعروف وتنهون عن كنتم خير أمة أخرجت للناس تأمرو﴿ .١﴾المنكر وتؤمنون بالله

ريخ«: ه گفتندين آيبه تالوت كننده ا )عليه السالم(أبو عبداهللا معليه( ين بن علين و حسن و حسير المومنين است، اميبهتر »مةأ

پسر رسول اهللا يا: گفته شد يكشند؟ پس به و يرا م )السالم : شد لهمانا ناز :ل شده؟ آنگاه فرمودچگونه ناز ﴾خرجت للناسأ» ئمةأ«ر يكنتم خ﴿

: گر خداوند آنها را ستوده استيه ديدر آ ينگر يا نميآ

.﴾تأمرون بالمعروف وتنهون عن المنكر وتؤمنون بالله﴿ : هين آيو مانند النا من أزواجنا وذرياتنا قرة أعين والذين يقولون ربنا هب ﴿

.٢﴾واجعلنا للمتقني إماما_____________________________________________________________

آفريده شما بهترين امتي هستيد كه به سود انسانها 110سورة آل عمران آيه -1

. كنيد و به خدا ايمان داريد معروف و نهي از منكر مي ايد، مردم را امر به شدهپروردگارا از همسران و : گويند ني كه ميكسا: ، يعني74سورة فرقان آيه -2

اجتهاد

25

يبدرست: تالوت شد آنگاه فرمود )عليه السالم(بر ابو عبداهللا ينكه آنان را براياز خداوند خواستند و آن ا يبزرگ يزيكه چ .شوا قرار دهنديزگاران امام و پيپره

ول اهللا چگونه نازل شده؟ پسر رس يا: گفته شد يپس به و : فرمودند

: همانا نازل شد نيعأ ةاتنا قريذرزواجنا وأقولون ربنا هب لنا من ين يالذ﴿ .﴾إماما» نيمن المتق«جعل لنا وا

:هيو آ .١﴾له معقبات من بين يديه ومن خلفه يحفظونه من أمر الله﴿

از امر خداوند حفظ و نگه يزيچگونه چ: بو عبداهللا گفتاش او يش روياز پ) يماموران( يشود، و چگونه فرشتگان يم يدار

دارند؟ يرا نگه م

فرزندانمان ماية روشني چشم ما قرار ده، و ما را براي پرهيزگاران پيشوا .گردان

است كه پي ) فرشتگاني(براي انسان، ماموراني :، يعني11سورة رعد آيه -1 . كنند در پي، از پيش رو و از پشت سر او را بفرمان خدا حفظ مي

قرآن و التحريف

26

پس آن چگونه ! پسر رسول اهللا يا: گفته شد يآنگاه به و است؟ : همانا نازل شد :فرمود

مر أحفظونه بي هيدين يب من بيو رق له معقبات من خلفه﴿ .﴾اهللا

. باشند يار ميات بسين آيو مانند ا) روتيب ،ط دار السرور 1/37ج (رش ين در تفسيو همچن

: سدينو يم : هيف شد پس آن آيو اما آنچه كه تحر

أنزله بعلمه »يف علي« لـكن الله يشهد بما أنزل إليك﴿ .١﴾والمآلئكة يشهدون

: هيو آوإن لم » يف علي« يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك﴿

.٢﴾تفعل فما بلغت رسالته_____________________________________________________________

دهد به آنچه بر تو نازل ولي خداوند گواهي مي: ، يعني166ه سورة نساء آي -1

.دهند كرده، كه از علمش نازل كرده است، و فرشتگان نيز گواهي ميهر ) محمد صلي اهللا عليه وسلم(اي فرستاده خدا : ، يعني67سورة مائده آيه -2

اجتهاد

27

:هيو آلم يكن الله ليغفر »آل حممد حقهم« إن الذين كفروا وظلموا﴿ .١﴾لهم

:هيو آأي منقلب »آل حممد حقهم« ين ظلمواوسيعلم الذ﴿

.٢﴾ينقلبون

:هيو آفي غمرات »آل حممد حقهم« ولو ترى إذ الظالمون﴿

.*٣﴾الموت

آنچه از سوي پروردگارت بر تو نازل شده است، برسان، و اگر چنين نكني، . اي سالت خدا را نرساندهر

، بي شك كساني كه كافر شدند و ستم كردند، خداوند 168سورة نساء ايه -1 .بخشد ايشان را نمي

كنند خواهند دانست كه و كساني كه ستم مي :يعني 227سورة شعراء آيه -2 بازگشتشان به كجا و سرنوشتشان چگونه است؟

. 92 :سورة انعام -3ت االعلمي در بيروت، تفسير قمي تجديد چاپ نموده و انتشارا :توجه (*)

مقدمة كتاب كه از آن سيد طيب موسوي بوده حذف نموده است، زيرا كه

قرآن و التحريف

28

ف قرآنيو اعترافش به تحر يرينعمت اهللا جزا -2 : سدينو يم) 358- 2/357(» هياالنوار النعمان«در كتابش يريجزا

يهفتگانه، متواتر و از وح ينكه قرائتهايم نمودن ايتسلهمانا فرود آورده است، ) ليجبرئ(ن يروح االم را نهايو همه ا ياله

ت متواتر، يض بلكه روايت مستفيمنجر به كنار گذاشتن آن رواف در كلمات و يكه همة آنها داللت بر واقع شدن تحر شود يم

اران ما رضوان يو ن اصحابيمواد و اعراب قرآن دارند، و همچنق نمودن آنها اتفاق نظر يبر درست بودن و تصد يهم همگياهللا عل يخ طبريو صدوق و ش ين مسئله مرتضيبله، در ا .1دارند

ن كتاب ين دو جلد اياند كه آنچه كه ب اند و گفته مخالفت كردهف و ياست كه نازل شده است، و در آن تحر ياست همان قرآن

در مقدمه اسامي گروهي از علماي شيعه كه درباره تحريف شدن قرآن سخن . اند ذكر نموده است گفته

.نيستاز قرآن » آل محمد حقهم«و » في علي« :كلمه :برادر مسلمان(*) . يعني همگي آنها درست بودن روايت تحريف شدن قران را قبول دارند -1

اجتهاد

29

بخاطر 1ن قوليا ظاهرا يول. استده يل واقع نگرديتبدطعنه ار از آنان بروز كرده است، از جمله بستن دريبس يمصلحتها

ل شده پس چگونه يف و تبديبر آن است، كه اگر در قرآن تحربا وجود ممكن بودن . ز است به قواعد و احكامش عمل نموديجا .2ل در آنيف و تبديتحرد كه يگو يدهد و آنگاه م يمن ادامه يهمچن يريو نعمت اهللا جزا

ف نمودند، و يقرآن دراز شد و آن را تحر يدستان اصحاب بسوحذف نمودند سپس را لت ائمه داللت داشت آنيكه بر فض ياتيآ

: ديگو يم) 1/97ج (در همانا كه آنها بعد از 3تعجب نكن يات ساختگياز وجود روا

ل ير و تبدييغن تيدر د )صلى اهللا عليه وسلم(امبر اكرم يوفات پ

_____________________________________________________________ . يعني انكار تحريف قرآن -1مقصد جزايري اين است كه آنهاي كه مسئله تحريف شدن قرآن را انكار -2

. اند از روي اعتقاد نبوده بلكه بخاطر مصلحت بوده است كردهاره مناقب و فضائل اصحاب منظور احاديث و رواياتي است كه درب -3

. باشد مي

قرآن و التحريف

30

ف ير دادن قرآن و تحريين انجام دادند، مانند تغياز ابزرگتر ش آل رسول و ائمه يكلماتش و حذف نمودن آنچه دربارة ستا

باشد، يآنها م يهاين و اظهار بديها منافقين و رسوائيطاهر .1آمدح آن در نور القرآن خواهد يو توضان يهمچنانكه ب

زند، و يعه دف ميمشهور نزد ش يبر همان نوا يريجزا يو آقاي رض( يچ كس بجز عليكه نازل شد هينكه قران همانطوريآن ا

يح نزد مهديو همانا قرآن صح. نكرده است يآور جمع) اهللا عنهنكردند مگر يو دوست ينيامبر همنشيپباشد، و همانا صحابه با يم

. نآف نمودند قري، و تحرر دينشييبخاطر تغ ياريات و اخبار بسيدر روا) 362 - 360 / 2(د يگو يسپس م

يچ كسيكه نازل شده هيآمده است كه همانا قرآن همانطوربه )عليه السالم(ن ير المؤمنيننموده است مگر ام يآور جمعشان بعد از وفات يپس ا )صلى اهللا عليه وسلم(امبر اكرم يت پيوص

_____________________________________________________________ ، فصلي از فصلهاي كتاب »نور القرآن«همانا مقصود از : خوانندة عزيز -1

باشد، وليكن اين فصل در چاپهاي بعدي حذف گرديده مي» االنوار النعمانيه« . است

اجتهاد

31

يآن بودند، هنگام يآور رسول اهللا، مدت شش ماه مشغول جمعكه بعد از يكسان) نانيجانش(د آن تمام كرد بنز يآور جمعكه

: رسول اهللا بودند آورد و به آنها گفتآنگاه عمر بن . ن كتاب خدا است همچنانكه نازل شده استيا

م، يبه تو و نه به قرآن تو دار ياجيما نه احت: گفت يالخطاب به و . است كه عثمان نوشته است ينزد ما قرآند، يد ديهرگز بعد از امروز آن را نخواه: گفت به آنان يپس عل

)عليه السالم( يد تا فرزندم مهديآن را نخواهد د يچ احديو هف مصون ي، از تحر1ار استيظهور كند و در آن قرآن اضافات بس

. باشد يمده بودند عثمان را از كاتبان يكه رسول اهللا د يو بخاطر مصلحت ب نكنند همچنانكه يآن را تكذنكه قريقرار داده بود، و آن ا يوح

ن آن يل اميباشد و جبرئ ين قرآن دروغ و افتراء، ميكاشان گفتند ان بخاطر يو همچن –ن را گفتند يبلكه ا –اورده است يرا فرود نه را از كاتبان ين شش ماه قبل از وفاتشان معاويمانند ا يمصلحت

_____________________________________________________________ .باشد مقصودش قرآني است كه نزد مهدي مي -1

قرآن و التحريف

32

راه همشدند مگر يقرار داد و عثمان و امثال او حاضر نم يوحل در ينوشتند مگر آنچه جبرئ يگروه مسلمانان در مسجد پس نم

.آورد يمآنجا فرود نوشت يآورد نم يامبر در درون منزلش ميپ يو اما آنچه كه برا

وارد يرا كه او محرم بود براي، ز)عليه السالم(ن ير المؤمنيمگر امن يو ا ،نوشتند يآنها را م ييتنهاه شان بيپس ا ،رون شدنيو بو آن را . كه اكنون در دست مردم است، خط عثمان است يرآنق

. ر از آن سوزاندند و پنهان نمودنديدند و غيامام نامها نيو عثمان هنگام خالفتش آن قرآن را به شهرها و سرزم

كه قواعد خطش با قواعد و دستور ينيب ين سبب ميفرستاد، بد . رت دارديمغا يزبان عرب

عليه ( يرا نزد عل يخالفتش كس و عمر بن الخطاب زمانش ينموده برا يآور جمع يكه و يفرستاد كه قرآن اصل )السالم

دانست او قرآن را خواسته است يم )عليه السالم( يبفرستد، و علنكه نزد خود پنهان يا ايمانند قرآن ابن مسعود، و نكه بسوزاند يتا ااست كه يتابند، همان قرآن، آن همان كينكه مردم بگويتا ا. دينما

اجتهاد

33

. ريعثمان نوشته است ال غنفرستاد و هم اكنون آن قرآن نزد آن قرآن را نزدش يپس عل

گر يد يباشد، همراه با كتابها يم )عليه السالم( يما مهد يموال . مانده است يامبر به جاي، و آنچه كه از پيآسمان

بر مسند خالفت 1)عليه السالم(ن ير المؤمنيكه ام يو هنگامن قرآن را آشكار كنند، و آن را پنهان نمود يند نتوانستند انشست

يكسان ياست برا يو رسوا يآن زشترا كه در آشكار كردن يز ينه يشان نتوانستند از نماز ضحيبودند، همچنان ا يكه قبل از وند، متعه حج و متعه ين نتواستند دو متعه را نافذ نمايكنند، و همچننكه بدست قراء يماند تا ا يته بود باقكه عثمان نوش يزنان و قرآن

ين، در آن تصرفاتيساكنز با مد و ادغام و التقاء يد پس آنان نيرسارانش در آن نموده بودند و يكه عثمان و ينمودند مانند تصرفاتاند كه سرشت ات چنان تصرف كردهياز آ يهمانا آنان در برخ

_____________________________________________________________ اي كه است براي هر فرد شيعه اين سخن از دانشمند شيعه جزايري، پاسخي -1

هنگام خالفتش قرآن اصل را ) ضي اهللا عنهر( پرسد چرا علي از خودش مي . آشكار ننمود

قرآن و التحريف

34

ن نازل يچن نموده كه آن يانسان از آن نفرت كرده و عقل داور . نشده است : ديگو يم) 2/363ج، (ن در يو همچن

ن قرآن با وجود يز است خواندن ايچگونه جا يپس اگر بگوئ كه در آن بوجود آمده است؟ يراتيين تغيا

معليه(ات آمده است كه ائمه يكه در روا يم، بدرستيگو يمنماز ن مقدار موجود از قرآن درياند ا ان امر نمودهيعيبه ش )السالمما ينكه مواليند، تا ايره بخوانند و به احكامش عمل نمايو غ

ن قرآن از دست مردم گرفته شود و يصاحب الزمان ظهور كند و ا )عليه السالم(ن ير المومنيكه ام يسمان برده شود، و قرآنآبه

رون آورده شود پس خوانده شود و به ينموده ب يآور جمع .1احكامش عمل شود

)هـ 1091 يمتوف: (ينض كاشايف - 3

_____________________________________________________________ پرسد اين جواب دانشمند جزايري است براي هر فردستي يا شيعه كه مي -1

كند با وجوديكه محرف است؟ چرا شيعه اين قرآن را تالوت مي

اجتهاد

35

ف با صراحت گفته يكه درباره تحر يشان كسانيو از علما» يالصاف«ر يصاحب تفس يض كاشانيمفسر بزرگشان فاست،

ان ين بيآن چن ير علت نامگذارياو در مقدمه تفس .باشد يم : كنند يم

و ده شود بخاطر پاك ينام ير صافين تفسيسته است كه ايشا«اصاف و كدر، خسته كننده و سر گردان صاف بودن آن از آراء ن

.1»كننده عامه يرابكتابش دوازده مقدمه نوشته است مقدمة ششم را ياو برا

ن ين مقدمه چنيا يص داده است، و برايف قرآن تخصياثبات تحر : عنوان گذاشته

فش، و اضافه و يقرآن، و تحر يآور درباره جمع -مقدمه ششم« .2»ل آنيوأاش و ت يكم

_____________________________________________________________ مقصود ). 13، ص، 1ج، (تهران –در تفسير صافي چاپ كتاب فروشي ص -1

نامند و اهل سنت را باشند، شيعه خود را خاصه مي از عامه اهل سنت مي )مترجم. (عامه

. 40، ص، 1تفسير صافي ج -2

قرآن و التحريف

36

ف قرآن از آنان استدالل يتحر يكه برا ياتيز ذكر رواو بعد ان يچن –ن مصادر نزدشان است يتر و آن هم از موثق –كرده است

ت يق اهل بيگر از طريت و دين روايآنچه كه از ا«: رديگ يجه مينتكه ين است كه همانا قرآنيشود ا يبرداشت م )السالم معليه(

بر حضرت محمد ست، چنانكهياكنون نزد ماست، تمام آن ناز آن مخالف ييزهايبلكه چ. نازل شد )صلى اهللا عليه وسلم(

. است با آنچه خداوند نازل كرده است يزهايو همانا چ. ف شده استير و تحريياز آن تغ يو برخ

عليه ( يده است، از جمله نام علياز آن حذف گرد ياريبسى اهللا صل(» آل محمد«ن لفظ يار، و همچنيبس يدر جاها )السالم

يزهايش، و چين از جاهايكبار، و نام منافقيش از يب )عليه وسلمكه مورد رضا و پسند يبين قرآن بر ترتين ايگر از آن، و همچنيد

.1ستيباشد ن )موآله وسل عليه(خدا و رسول اهللا ف قرآن يكند كه اعتقاد داشتن به تحر ين ذكر ميسپس بعد از ا

: ديگو يباشد، م يه ميخ امامياز اعتقادات بزرگان مشا_____________________________________________________________

. و انتشارات صدر تهران. بيروت –انتشارات االعلمي ) 1/49(تفسير صافي -1

اجتهاد

37

االسالم محمد ثقة آنچه ازن باره، پس يخ ما در اياما اعتقاد مشاشان معتقد به ين است كه ايشود ا يظاهر م ينيعقوب كليبن ن يدر ا ياتيروا يرا كه ويف و كم شدن قرآن هستند زيتحرچ گونه طعنه و يكر نموده است و هذ يالكافنه در كتابش يزمشان در ين ايات وارد نساخته است، و با وجود ايب بر آن روايع

كند مورد يت مين كتاب رواياند كه آنچه در ا اول كتابشان نوشته، كه يم قميبن ابراه ين استادش عليو همچن. باشد ياعتمادش م يرو هادينه زين زميباشد، و در ا يات پر ميرش از روايهمانا تفس . ز كرده استيو غلو ن

، در كتاب يطالب طبرس يد بن ابخ احمين شيو همچن .1روش و سبك آنان عمل نموده است طبق االحتجاج

)هـ620: يمتوف(: يابو منصور احمد بن منصور طبرس - 4

) ي اهللا عنهرض( يبوذر غفارأدر كتاب االحتجاج از يطبرسصلى اهللا عليه (كه رسول اهللا يهنگام: كند كه فرمود يت ميروا

_____________________________________________________________ . تشارات صدر تهرانبيروت و ان –انتشارات اعلمي ) 1/52(تفسير صافي -1

قرآن و التحريف

38

كرد، يآور جمعقرآن را )عليه السالم( يوفات نمودند، عل )وسلمن و انصار آورد و بر آنان عرضه نمود بخاطر يو آن را نزد مهاجر

. ت نموده بودين كار وصين كه رسول اهللا او را به اياكه يا ن صفحهيكه ابوبكر آن را باز كرد، در اول يپس هنگام يا: د و گفتيد، آنگه عمر پريقوم را د يو رسوائ يباز كرد زشت

. ميندار يچ حاجتيما به آن ه ن را برگردانيا ،يعلد يآن را گرفت و برگشت، سپس آنان ز )عليه السالم( يپس عل

يپس عمر به و –قرآن بود ير شان قايو ا –بن ثابت را آوردند يو زشت يكه در آن رسوائآورد ينزد ما قرآن يهمانا عل: گفت يآور جمع را قرآن ايم كه آمدهباشد، و ما ين و انصار ميمهاجر

باشد ين و انصار ميو هتك مهاجر يم، و آنچه كه سبب رسوائيكنكه يرفت، سپس هنگامين را پذيد ايم، آنگاه زياز آن حذف نمائ

خواست كه آن قرآن را به آنان دهد يد از عليعمر به خالفت رس .1نديفش نماين خودشان تحريتا آن را در ب

كه همانا خداوند تبارك و : استن يچن يگمان باطل طبرس _____________________________________________________________

).155ص، 1ج، (بيروت –االحتجاج، طبرسي انتشارات اعلمي -1

اجتهاد

39

ذكر نموده، را ت و جرمهايداستان جناكه در قرآن يهنگام يتعالن نامها را يكن صحابه ايول. ز ذكر نموده استين را ن آنينام مرتكب

. مانده است يه باقين داستانها بصورت كناياند، پس ا حذف نموده : ديگو ياو م

م بزرگ از ين جرايرتكبه ذكر نمودن نام ميهمانا بصورت كنا ين از كارهايست بلكه ايم، كار خداوند نيدر قرآن كرن يمنافقكه قرآن را جدا جدا يباشد آن كسان يل دهندگان مير و تبدييتغ

ف الفاظ يبتحر يو طبرس 1ن جدا نمودنديا را از ديو دنكردند، را آن ينفسش معان ياز هوا يرويقرآن اكتفا نكرده، بلكه بخاطر پ

كند كه در قرآن رموز يال مين خيل كرده است، پس چنيز تأوين يباشد، و معنا ين ميمنافق يب و رسوائيوجود دارد كه در آن ع

آن يدانند، و اگر صحابه معنا يت ميل باهفقط ائمه را ن رموزيا يزهايكردند همراه با آن چ يرا حذف م آنها نهيدانستند هر آئ يم

.2كه از آن حذف نمودند_____________________________________________________________

. 1/249مأخذ سابق -1 1/253مأخذ سابق -2

قرآن و التحريف

40

درباره قرآن، و آنچه كه آشكار نموده يده طبرسياست عق نياد، و يآ يبحساب نم يزيپنهان نموده، چ ينسبت به آنچه كه طبرس

. باشد يه مين هم بخاطر تمسك جستن به اصل تقيا : ديگو يم

تو شرح و يل شده برايف و تبديو اگر هر آنچه حذف و تحربر حذر دارد آشكار هيگردد، و آنچه كه تق يم يان كنم، طوالنيب

.1گردد يب دشمنان، آشكار مياء و عيكردن آن از مناقب اولدارد يه بر حذر ميعه را از آشكار نمودن تقيگر شيد يو در جا

:ديگو يو مل يكه قرآن را تبد يكسان يست كه اساميه روا نياز لحاظ تق

اتش، بر آنچه ياد كردن در آيو نه ز. اند صراحتا ذكر شود نمودهت ينكه تقوياند بخاطر ا آنان از طرف خودشان در قرآن نوشته

گمراه و منحرف يل و كفر و ملتهايل اهل تعطيشدن حجت و دل ين بردن آن علم ظاهرياز ب نيهمچن و گردانند يروبر م هاز قبل

را كه اهل باطل در ياند، ز رفتهياست موافق و مخالف آن را پذ_____________________________________________________________

1/254مأخذ سابق -1

اجتهاد

41

.1شتر از آن حق هستنديم و االن بيقد

يمحمد باقر مجلس -5ف متواتر يات درباره تحريروا: ن است كهيا يو نظر مجلس

ف، يات تحريست و روايانكارش ن يبرا يچ راهيباشد و ه يم . كند يرا ساقط م –بر حسب گمانشان –ات متواتر امامت يروا

» ل الرسولآخبار أالعقول من شرح ةمرآ«: پس او در كتابش يبأث هشام بن سالم از يشرح حد ، در525جلد دوازدهم ص

عليه (ل يكه جبرئ يهمانا قران« :فرمود )عليه السالم(عبداهللا آورد هفده )صلى اهللا عليه وسلم(حضرت محمد يبرا )السالمموثق است، و در : ديگو يث مين حديدرباره ا .2ه بوديهزار آهارون بن سالم آمده يها از هشام بن سالم بجا نسخه يبعض

ت ين روايست كه اين يح است، مخفيت صحيس روااست، پح و واضح است در مورد، كم شدن يصر گر،يح ديات صحيروا

_____________________________________________________________ 1/249مرجع سابق -1 . دارالكتب اإلسالميه ايران) 525ص، 12ج، (مجلسي ،العقولة مرآ -2

قرآن و التحريف

42

نه از لحاظ معنا ين زميت در اير آن و نزد من رواييقرآن، و تغات موجب سلب ين روايباشد، و كنار گذاشتن همه ا يمتواتر م

ت در يگردد بلكه در گمان من روا يت مياعتماد كمتر از تمام روان را آست، پس چگونه يت درباره امامت نيروانه كمتر از ين زميا »كنند؟ يت ثابت ميبا روا) امامت(

كنند اگر كه يت امامت را ثابت ميچگونه با خبر و روا يعني ختند؟ يكنار گذاشتند و دور رف قرآن را يت تحرياخبار و روا ياضاف آيات يداند كه آن سر يد ميبع ين مجلسيو همچن

.1ر قرآن باشديتفسباب «: تحت عنوان يباب» نواربحار األ«: ن در كتابشيو همچن

كرده يارذنامگ 2»نزل اهللاأخالف ما يه يات التياآل يف فيالتحر .3.است

_____________________________________________________________ . مرجع سابق -1 . كه مخالف است با آنچه خداوند نازل كرده استتحريف در آياتي : باب -2 .... كتاب القرآن 66ص 89بحار االنوار ج -3

اجتهاد

43

ديخ محمد بن محمد نعمان ملقب به مفيش - 6ن مذهب شمرده يكه از مؤسس يآن كس –د يخ مفياما ش

ر يف قرآن و مخالفتشان با سايتحر اجماع و اتفاقشان بر –شود يمل ئأوا«در كتاب . ده نقل نموده استين عقيدر ا ياسالم يها فرقه

ياريه اتفاق دارند بر وجوب رجعت بسيامام: ديگو يم» المقاالت يامت، اگر چه در معنايا قبل از روز قيدن ياز مردگان بسو

. شان اختالف وجود دارد نيرجعت در ب، و اگر يطالق لفظ بداء در وصف اهللا تعالو اتفاق دارند بر ا

ان يشواي، و اتفاق دارند كه پياسياست نه ق ين سماعيچه اقرآن، و در يآور از جمع يارياند در بس كرده يفتهالمخا 1گمراه

يرو )صلى اهللا عليه وسلم(امبر يل و سنت پيآن بر حسب تنزاب ه و مرجئه و اصحيدياند، و معتزله و خوارج و ز گردانده

ه در تمام آنچه كه بر يف امامالث اجماع دارند بر خيحد .2ميشمرد

_____________________________________________________________ . باشد صحابه رضي اهللا عنهم مي دشمقصو -1 . دار الكتاب االسالمي بيروت 49-48اوائل المقاالت ص -2

قرآن و التحريف

44

: ديگو ين ميو همچناز آل محمد يده ض از ائمهيات و اخبار بطور مستفيهمانا روا

است درباره اختالف قرآن، و آنچه آمده )صلى اهللا عليه وسلم( .1اند از حذف و كم كردن كه ستمگران در آن انجام داده

ياز و 2»يةاملسائل السرور«: كه در كتابش ين هنگاميو همچن است يزيا آن چيست؟ آين چآده شده، گفتار شما درباره قريپرس

نكه آنچه كه خداوند بر يا ايباشد يكه اكنون در دست مردم من يا اين رفته است؟ و آياز آن از ب يزيامبرش نازل نموده، چيپ

نموده يآور جمع )لسالمعليه ا( ين علير المؤمنيهمان است كه ام نموده است؟ يآور ند عثمان جمعيگو ين ميا همچنانكه مخالفي

: در پاسخ گفته استباشد كالم اهللا ين دو جمله قرآن مين ايهمانا تمام آنچه كه ب

ز از سخنان بشر در آن يچ چيباشد، و ه يل او ميو تنز يتعالچه از قرآن كه ه آنيكه نازل شده و بق يزين تمام آن چيست، و اين

_____________________________________________________________ . 91مرجع سابق ص -1 . 81-78ص املسائل السرورية -2

اجتهاد

45

دار عت و امانتينازل نموده است نزد نگهدار شر يخداوند تعالع نشده اگر چه آنچه كه ياز آن ضا يزي، و چ1باشد ياحكام منكرده بخاطر يآور شده در آن جمع يآور ن دو جلد جمعيامروز باز يعدم شناخت بعض: كه اقتضا نموده است، از جمله ياسباب . آن

. نموده آنچه در آن شك - . هآنچه خودش عمدا انجام داد - . رون نمودهيآنچه عمدا آن را ب -

قرآن نازل شده را از )عليه السالم(ن ير المؤمنيكه ام يو بدرستآن يآور كه جمع ينمود و همانطور يآور اول تا آخرش جمع

را بر يات مكيكرد پس آ يآور قه جمعيواجب بود بر همان طرز از آن را در ير منسوخ مقدم نمود، و هر چ، و ناسخ را بيمدن

_____________________________________________________________ )مترجم. (باشد موعودشان مي مقصد امام غايب و مهدي -1

اهللا علي فاني ها آيت كنفرانس جهاني شيخ مفيد، و همچنين اين –از منشورات بيروت –چاپ دار الهادي – 133حول القرآن ص اصفهاني در كتابش آرا

. ذكر نموده است

قرآن و التحريف

46

ن خاطر جعفر بن محمد الصادق يو بد. خودش قرار داد يجا : ديفرما يم

كه نازل شد، خوانده شود هر يقسم بخدا اگر قرآن همانطورم همچنانكه نام برده يا د كه ما در آن نام برده شدهيافتي ينه ميآ

. كه قبل از ما بودند يكسان معليه(نكه خبر از ائمه ما يمگر ا: ديگو يه مك ييتا آنجا

اده و نقصان يباشد كه آنان به خواندن بدون ز يح ميصح )السالمكه ياند، تا زمان باشد امر نموده يم) قرآن(ن دو جلد يآنچه كه ب

ر يام كند و همانطور كه خدا نازل نموده و اميق )عليه السالم(قائم و ما را . كرده بر مردم بخواند يآور جمع )عليه السالم( نيالمومن

كه يات آمده از حروفيآنچه كه در روا ناند از خواند كرده ينهرا كه بصورت تواتر يباشد، ز يماضافه است بر آنچه در مصحف

نفر ك ي و چه بسا 1ت شده استيامده بلكه بصورت آحاد رواين يكه انسان ين وقتيكند اشتباه كند، و همچن يدر آنچه كه نقل م

_____________________________________________________________ توانند متواتر بودن قرآن را ثابت كنند، مگر بطريقه و نقل از ها نمي شيعه -1

. باشد نت، پس تمامي قرآن نزدشان آحاد مياهل س

اجتهاد

47

باشد بخواند سبب هالك ين دو جلد قرآن ميخالف آنچه در بمما را از قراءت )السالم معليه(شود، پس آنان ينمودن خودش م

.اند باشد منع نموده ين دو جلد ميقرآن بخالف آنچه در ب

يابو الحسن عامل -7 361ص : االنوار و مشكاه االسرار ةمرآ: ريدر مقدمه دوم تفس

: ديگو يمات و يست بنا به رواياز آن ن يزيچ راه گريكه ه ين حقبدان، آ

كه اكنون در ين قرآنيكه خواهد آمد، همانا ا ياخبار متواتردر آن )صلى اهللا عليه وسلم(دست ماست بعد از وفات رسول اهللا

كه آن را يبوجود آمده است، و كسان يراتييتغو يدگرگونرا ياريبس ياتيو آرسول اهللا، كلمات زنمودند بعد ا يآور جمع

_____________________________________________________________ دار الكتب العلميه باشد، چاپ بحراني مي» البرهان«ير اين تفسير مقدمة تفس -1

. ايران –قم –دارالهادي بيروت تفسير البرهان را مجددا به چاپ رسانده ولي اين : مالحظه

آن ذكر مقدمه ابوالحسن العاملي بخاطر اينكه در آن صراحتا تحريف قر . شده حذف نموده است

قرآن و التحريف

48

دند، و همانا آن قرآن كه از آنچه ذكر شد محفوظ يساقط گردانباشد، و موافق است با آنچه خداوند نازل كرده است، يمصون منموده يآور آن را جمع )عليه السالم( ياست كه عل يهمان قرآن

)عليه السالم(نكه به پسرش حسن يكرده تا ا يدار و آن را نگهد، و اكنون يرس )عليه السالم(نكه به قائم يطور تا ا نيد، و هميرس

. باشد يم ينزد وح يم كرد بطور صريكه ذكر خواه يثيو لهذا همچنانكه در حد

كه در علم كامل خداوند گذشته بود ييآمده است، كه از آنجاسر 1نين در دين مفسدياز ا يعين افعال زشت و شنيكه چن

انشان،يابند كه در آن زي يآگهكه يزيخواهد زد و آنان بر هر چباشند طاهرش هيو ذر )عليه السالم( ين علي شأاديو رفعت و زف نموده و ينكه تحريا ايكنند آن را ساقط كنند يكوشش م

. رش دهندييتغو از الطاف شامل او بود حفظ و يت كامل الهيو در مش

ليه صلى اهللا ع( يل نبيفضا يت، و نگهبانيامامت و وال يدار نگه_____________________________________________________________

. باشد مي) ي اهللا عنهمرض(مقصودش صحابه -1

اجتهاد

49

ف محفوظ بماند يع شدن و تحريكه از ضا يو ائمه بطور )وسلمبماند، و يف بر قرار است باقيكه تكل ياهل حق تا زمان يو برا

فش يح در كتاب شريخداوند اكتفا نكردند به آنچه كه به طور صرل قرار يانش را بطور باطن و بر منهج تأويشتر بيآمده ست، بلكه ب

ل بر آن داللت كند، و يان ظاهر تنزيب ند، و در ضمن آنچه كهددااشاره ض يق تجوز و تعرياز آن برهان و ادله بطر يبطرف برخ

نكه حجتش ير نموده است، تا ايه از آن تعبينموده و با رمز و تورآنچه كه ق تمام گردد اگر چه كه بعد از اسقاط يبر همه خال

. داد باشد يح برآن داللت ميصربا مالحظه نمودن چهار فصل ن مقاليو صدق ا يو راست . گردد يم، واضح و روشن ميكن ين احوال كه ذكر ميمشتمل بر ا

رد بر يفصل چهارم از مقدمه دوم را برا يابوالحسن عامل: كنند قرار داده و عنوانش است يف را انكار ميكه تحر يكسان

و باطل . ر قرآن و عدمشييما درباره تغ يان خالصه اقوال علمايب« : ديگو يم» ر را انكار كردييكه تغ ياستدالل كسكردن

طاب ينيعقوب كليبدانكه آنچه كه از ثقه االسالم محمد بن

قرآن و التحريف

50

ف و كم يشان معتقد به تحرين است كه ايشود ا يثراه، ظاهر منه در كتابش ين زميدر ا ياتيروا يرا كه ويز. شدن قرآن هستند

ح نموده كه يكه در اولش تصر يذكر نموده است، آن كتاب يالكافچ گونه يو ه كند مورد اعتمادش است يات ذكر ميآنچه كه از روا

ات يات وارد نساخته است و نه رواين روايب بر ايطعنه و ع . معارض آن را ذكر كرده است

ن يرش پر از ايكه تفس يم قميبن ابراه يخش علين شيو همچن يز كرده است، او رضين ياد رويغلو و ز يباشد حت يات ميروا

:ديگو يرش مياهللا عنه در تفساما آنچه كه در قرآن است بر خالف آنچه خداوند نازل

.باشد يم .١﴾كنتم خير أمة أخرجت للناس﴿: هيفرموده، پس آن آه را خواند ين آيكه ا يبه كس )عليه السالم(را كه صادق يز

معليه( ين بن عليو حس يعل) ن امتيبهتر( ﴾خير أمة﴿: فرمود كشند؟ يرا م )السالم

: آنگاه فرمود ؟گفته شد، پس چگونه نازل شده يپس به و_____________________________________________________________

. 110سوره آل عمران آيه -1

اجتهاد

51

: همانا نازل شده استكه خداوند در ينيب يا نميآ .)خرجت للناسأ أئمةريخ(

.يةاآل﴾ تأمرون بالمعروف﴿ :ه آنان را ستوده استيآخر آو سپس . كر نمودندذل ين قبياز ا ياريات بسيآ) رح( سپس

لكن الله يشهد ﴿ه يا آنچه كه از آن حذف شده پس آو ام :ديگو يمأنزله بعلمه ﴿ن نازل شد، يچن :فرمود .»يعل يف« .١﴾بما أنزل إليك

. ل ذكر نمودندين قبياز ا ياتيسپس آ .﴾والمالئكة يشهدونماه كه 4ه عدة زنان يات همانا آيم آيو اما تقد: ديگو يسپس م

و .باشد يكسال ميكه يم شد بر عدة منسوخيناسخ است، تقد : ن فرمان خداونديهمچن

أفمن كان على بينة من ربه ويتلوه شاهد منه ومن قبله كتاب ﴿ .٢﴾موسى إماما ورحمة

_____________________________________________________________ دهد به آنچه كه تو نازل كرده يعني خداوند گواهي مي 166سوره نساء آيه -1

.دهند در باره علي از روي عملش نازل كرده و فرشتگان گواهي مي. استكسي كه دليل آشكاري از پروردگار خويش ، آيا آن17سوره هود آيه -2

باشد، و پيش از آن كتاب موسي مي ودارد، و به دنبال آن شاهدي او سوي ا .... كه پيشوا و رحمت بود

قرآن و التحريف

52

.»من قبله کتاب موسیو ورمحة امامإهد منه تلوه شاي«: ن بودهيچن . ز ذكر نمودنديگر نيات ديسپس بعض از آ

يگريه و تمام آن در سورة ديكه بق ياتياما آ :آنگاه فرمود : باشد يم

قال أتستبدلون الذي هو أدنى بالذي هو خير اهبطوا مصرا ﴿ .١﴾مفإن لكم ما سألت

: ه در سورة مائده استين آيه ايو بققالوا يا موسى إن فيها قوما جبارين وإنا لن ندخلها حتى ﴿

.٢﴾يخرجوا منها فإن يخرجوا منها فإنا داخلون

گر در سوره مائده است، يه در سورة بقره و نصف دينصف آ . ل ذكر نمودندين قبين از ايگر همچنيد ياتيسپس آ

_____________________________________________________________ تر را به جاي غذاي بهتر غذاي پست آيا: گفت) موسي(« :61يه آسوره بقره -1

در آنجا براي كنيد، در شهري فرود آييد، زيرا كه هر چه خواستيد انتخاب مي . »شما هست

سرزمين گروهي ستمگرند، و اي موسي، در آن: گفتند«، 22سوره مائده آيه -2شويم، تا آنها از آن خارج شوند، اگر آنها از آن خارج ما هرگز وارد آن نمي

. شوند ما وارد خواهيم شد

اجتهاد

53

اران ياز ياند و جماعت ن گفتهيز چنيگر نيد ين كسانيو همچن، و ياشياند مانند، ع موافقت كرده ينيو كل يمفسر ما با قم

شتر ين مذهب بيگران، و ايم، و دي، و فرات بن ابراهينعمانخ ين گفتة شيباشد، و همچن يمحقق من ين از محدثيمتأخراست چنانكه كتاب يطالب طبرس يگوار احمد بن أببزر

ت يخ ما عالمه باقر علوم اهل البيو ش. زند ياد ميفر ياالحتجاج ون يشان در كتابش بحار االنوار ا اتيو خادم روا )السالم معليه(

نه سخن ين زميو نصرت داده و بطور گسترده در ا ياريگفتار را و نزد من بعد از ست،يبر آن ن يرو ادهينموده كه مجال ز

ن يا يآثار، و با وجود واضح و درست يات و بررسيروا يجستجوع يات مذهب تشياز ضرور يكين يتوان گفت كه ا يگفتار م

.1باشد يمپس . باشد يمفاسد غصب خالفت م نين از بزرگتريو همانا ا

_____________________________________________________________ ابن اعتراف يك عالم بزرگ شيعه است كه قول به تحريف قرآن از -1

. مذهب تشيع است ضروريات

قرآن و التحريف

54

ييآنجا ين مورد بدانيدر ا را 1تدبر كن تا اشتباه و وهم صدوقكه ين است كه قرآنياعتقاد ما ا: تش گفته استكه در اعتقادان دو جلد ين است كه بيامبرش نازل كرد، هميخداوند بر پ

ست، و همانا ين نيشتر از ايباشد كه در دست مردم است ب يمشتر است يم بييگو يكه قول بطرف ما منسوب كند كه ما م يكس

. پس او دروغگو است. باشد يادرست مقم است ن ينكه منظورش علمايه ايو توج

ين گفتار از غلو كنندگان است و ويم در ايبن ابراه يرا كه عليز . باشد يشان مياز ا

سات ين امر در جواب مسائل طرابليدر انكار ا يد مرتضيس ،بله يان از ويدر مجمع الب يطبرس يمبالغه كرده است، و ابو عل

پس بر اد در قرآن، ياما ز: چنانچه گفته است. نموده است يرويپدر يو اما نقصان و كم . باشد يباطل بودن آن اجماع و اتفاق م

_____________________________________________________________ باشد و او را مقصودش ابو جعفر محمد بن بابويه قمي ملقب بصدوق مي -1

. كند هنگامي كه تحريف قرآن را انكار نموده است به وهم و اشتباه متهم مي

اجتهاد

55

ات يروا 1ه عامهياز حشو ياران ما و گروهياز يآن، پس گروهح از يباشد، و صح يم يو كم ياند كه در قرآن دگرگون كرده

ياست كه مرتض ين رأيو ا .باشد ياران ما خالف آن ميمذهب در يخ او طوسيده و شو نصرت كر ياريقدس روحه آن را

: چنانچه گفته. است هنمود يرويپ يان از ويتبسته ياست كه شا يزيقرآن، پس چ ياده و كميو اما سخن در ز

اده در قرآن بر بطالن آن اجماع و اتفاق يرا كه زيست، زيآن ناز آن پس آنچه از مذهب مسلمانان آشكار ياست، و اما كم، از مذهب تر حيتر و صح ستهين شايباشد، و ا ين مياست خالف ا

ن يد كرده است، و اييآن را تأ يباشد همچنان كه مرتض يما ماز ياريات بسينكه روايشود، مگر ا يات آشكار مين از روايچن

ات قرآن، و يت شده درباره كم شدن آيجهت عامه و خاصه روانها از يكن همه ايگر، ليد يبه جا ياز جا يا هيجابجا شدن آ

. شود يباشد كه موجب علم نم يق آحاد ميطر_____________________________________________________________

باشد، و آنان از طعن و عيبجوي در قرآن كريم، هدف وي اهل سنت مي -1

. باشند بري مي

قرآن و التحريف

56

گرداند و از مشغول شدن ين است كه از آنها رويا يپس اولل آن ممكن بود، يبود تأو يح مينمود و اگر صح يداردبر آن خون دو جلد يب شود بر آنچه كه اكنون ينكه سبب طعن ميبخاطر ان معلوم است يح و درست بودن ايرا كه صحيز. باشد يموجود م

ما را به يات ما همگياز امت اعتراض ندارد و روا يچ كسيو هكند، و ما را امر يق ميتالوت آن و تمسك جستن به آن تشو

ت يكه در فروع روا يات مختلفينكه اخبار و روايكند به ا يمنچه با آن موافق بود به آن عمل آم پس يشود بر آن عرضه كن يم

م و به آن يكن يم و آنچه مخالفش بود از آن اجتناب و دورينمائآمده يتيروا )صلى اهللا عليه وسلم(م، و از رسول اهللا ينكن ياعتنا

ز يمن دو چ: دكه فرمو. ن را رد كندآتواند يچ كس نمياست كه هد هرگز يگذارم اگر به آن دو تمسك جست ين شما ميگرانبها در بگر ين دو از همديتم، و ايد شد كتاب اهللا و اهل بيگمراه نخواه

. نكه نزد حوض بر من وارد شوندياتا شوند يدا نمجرا كه ينكه در همه زمان خواهد بود، زين داللت دارد بر ايو ا

كه امكان يزيد به تمسك به چيست كه امت را امر نمايدرست ن

اجتهاد

57

كه يت و كسانيهمچنانكه اهل بتمسك جستن به آن نباشد، .همه اوقات هستند باشد، يشان واجب مياز گفتار ا يرويپ

آن يباشد بر صحت و درست يكه نزد ما م يزيپس هرگاه آن چان ير و بيسته است كه بتفسيشاباشد، پس ياجماع و اتفاق م

. گر را كنار گذاشتيد يزهايش پرداخته و چيمعانا يه يآ ياديز يعني، ياديآنان بر عدم ز 2ياما ادعا: 1ميگو يمان است كه كه از قرآن نباشد پس حق آنچن يزيات از آن چيآ

م كه بر يافتيرا ن يزيات معتبر خود چيرا كه ما در رواياند، ز گفتهق در فصل يت زندياز فقرات روا يخالفش باشد، مگر بعض

ن احتمال از يكه ا يم بطوريان كرديه آن را بيگذشته، و ما توج . ديآن بر طرف گرد

عليه (گذشت كه باقر ياشيت عيو در فصل اول و در روااز آن انداخته شده است ياديات زيهمانا قرآن آ: رمودف )السالم

_____________________________________________________________ كند بر رد نمودن بر صدوق، ي عالم شيعه شروع مياز اينجا ابوالحسن عامل -1

. سازد و عذرهاي كه صدوق براي عدم تحريف قرآن آورده است باطل مي . كند ادعاي كساني كه تحريف را انكار مي -2

قرآن و التحريف

58

سندگان يحروف كه نو يدر آن اضافه نشده، مگر بعض يزيو چ . اند در نوشتن غلط نوشته

مطلق، پس باطل بودنش بعد ير و كمييو اما كالمشان در تغل و ين است كه به دليتر از ا م واضحينكه گوش زد نموديآن از ا

امثال يدانستم چگونه برا يكاش م يا. باشداج داشته يان احتيبباشد، يات، عدم نقصان، ميرواست كه ادعا كند ظاهر روا 1خيش

م كه بر آن داللت يافتيت دست نيك رواينكه ما بر يبا وجود اار يست بسيكه واقع شد مخل ن يريينكه تغيداللتش بر ا ،بله. كند يذف اسامو آل محمد، و ح يحذف اسم عل: مانند: باشد يم

. نهايات و كتمانش و امثال اياز آ ين، و حذف بعضيمنافقباشد كالم خدا و حجت بر ما يو همانا آنچه كه بدست ما م

است همچنانكه از خبر طلحه، از فصل اول آشكار شد مسلم ار ين آنچه ادعا نموده است فرق بسين و بين ايكن بيباشد ول يمر ييكه داللت بر تغ ياتيروا همانا) رح(ن گفتارش يباشد همچن يم

. »ستيدارد از آحاد است كه موجب علم ن يو كم_____________________________________________________________

. باشد مقصود وي طوسي است، كه نزد شيعه ملقب به شيخ الطايفه مي -1

اجتهاد

59

يادحآ ياتينكه رواير ااطرسد، بخ يد بنظر ميخ بعيشاز امثال ش از آن استدالل نموده، و براساس آن عمل يخ در كتابهايكه ش

ار، از نظر سند يبس يده، در مسائل خالفيكردن بر آن واجب گردان يزهاين از چيست، و ايات و اخبار نين رواياز اتر يو داللت قو

باشد يات از نظر معنا متواتر مين روايواضح و روشن است كه اشود، به واقع شدن يكه موجب علم م يو همراه است با قرائن قو

. رييتغكرده اخ ادعين است كه شيآور ا ن از امور تعجبيو همچن

شد، و شما خواننده با ين اخبار ممكن ميل نمودن اياست كه تأو . ستنديه نينها قابل توجيشتر ايد كه بيمحترم دانست

. تا آخر.... ح شود ياگر صح: و اما قولش يرساند، بلكه بعض يبه ما نم يانياست كه ز يپس شامل امور

: ه ماياز آنها بنفع ماست نه بر علر و نقص، و ييات تغيروا ياز جمله آنها عدم الزم بودن، درست

نداشتن يباشد بمعنا ين مصحفها ميدن بر آنچه كه در اطعنه زن مكلف بودن به تمسك ير و بيين نوع تغين واقع شدن ايمنافات ب

قرآن و التحريف

60

ر داده شده، و عمل كردن به آنچه كه ييكه تغ يزيجستن به آن چو حرج و يگوناگون، مانند برداشتن سخت يباشد، بعلتها يدر آن م . از مترتب شدن فساد يريجلوگست، يبر ما ن يانيچ زيمسلم در نزد ما و در آن ه ين امريو ا

ت از ير و آنچه كه درباره اختالف رواييت تغين روايبلكه ما بعرضه كردن آن بر كتاب خدا و گرفتن آنچه كه موافق آن است،

ما ندارد بلكه يز ضرر برايده نماند كه آن نيو پوش. ميكن يجمع موجودش در هر زمانه، يست براا يرا كه كافيباشد، ز يبنفع ما م

گر، همچنانكه خداوند آن را مخصوصا در نزد يبودنش همراه همدن آن است و از آن جدا يكه همراه و قر يامام يعنيآن لاه . شود، نازل نموده است ينم

ه آن يم اگر چه بر بقياز داريكه ما به آن ن آنچه و وجود داشتنن ين است چنآگر يدكه ثقل يم همچنانكه اماميقادر نباش

را آنچه اكنون نزد ماست يبت، زيباشد، بخصوص در زمان غ يمكه قائم مقام آن هستند، و يتش و علما و دانشمندانياخبار و روا

.باشد يكسان مين مسئله ين در ايات است كه همانا ثقليهياز بد

اجتهاد

61

و نصرت ياري يذكر نموده برا يد مرتضيسپس آنچه كه سعلم بصحت نقل قرآن، مانند علم به همانااش، كه هينظر

مشهور، و اشعار نوشتة يبزرگ و كتابها يها نها، و حادثهيسرزم . باشد يعرب م

د بود و اسباب متوفر بود بر نقلش و حفظيت شديرا كه عنايز يم به پايد كه آنچه كه ما ذكر نموديرس يش، و به حديدار و نگه . ديآن نرس

و يمنبع و ماخذ علوم شرعرا كه قرآن معجزه نبوت و يزتش به ين در حفظ و حمايمسلم يباشد، و علما ين مياحكام د

از آن كه يزيكه شناختند هر چ يدند به حديرس يت و منتهيغااتش، يدر آن اختالف نمودن از اعرابش و قراءتش و حروف و آ

وجود باا كم باشد، ير داده شده باشد ييپس چگونه رواست كه تغ . ديو ضبط و مراعات شد يدرست و راستن اهتمام يچن

ل قرآن و يهمانا علم به تفص :ن ذكر نموده است كهيو همچن يابعاض آن، در درست بودن نقل آن مانند علم به تمام و جملگ

ن در زمره كتابها نوشته كه ضرورتا دانسته يباشد، و ا يآن م

قرآن و التحريف

62

:باشد، بطور مثال مانند يشود م يمن شأن يكه اهل ا يرا كه كسانيز، يه و مازنيبويكتاب س

و يدارند كه از جملگ يل آن همانطور آگاهيباشد از تفص يم يه بابيبويسمثال در كتاب يكه اگر شخص يتمام آن دارند بطور

شود و يدر نحو وارد سازد، كه از كتاب نباشد، شناخته م هست، بلكه بيشود كه از كتاب ن يگردد، و دانسته م يمشخص م . و اضافه شده استآن ملحق

تر و يو پر واضح است كه اهتمام به نقل و ضبط قرآن جدن يجوابش ا. وان شعراءيه و ديبويشتر بوده از اهتمام به كتاب سيب

آن در يدار اسباب و وسائل ضبط و نگه م كه يريپذ يما نم 1استا بوده، همچنان كه غفلت و يمه يآور صدر اول و قبل از جمع

ده ين است ديمتعلق به د ياديز يرا در كارهاآنان يتوجه يبامبر پنج بار در يكه پ يدر افعال نماز 2شان اختالفا يشود، آ يم

_____________________________________________________________ كه براي رد تحريف قرآن در اينجا ابوالحسن عاملي استدالالت مرتضي -1

. كند آورده بود رد مي . باشد مي) ي اهللا عنهمرض(هدفش صحابه -2

اجتهاد

63

ت و امثال آن يا به مسئله واليكرد؟ آ يشبانه روز با آنان تكرار م ؟ ينگر ينم

نقل يل برايهمچنان اسباب و وسا :مييگو يرفتن ميو بعد از پذر و ييهمچنان اسباب تغبود، ا ين مهيومنم يآن برا يسباناقرآن و پل كردند و خالفت يت را تبديكه وص 1نيمنافق يبرا يدگرگون

بود ينكه شامل اموريا و فراهم بود، بخاطر ايدگرگون نمودند مه ير و دگرگونييشان تضاد داشت و آن مهمتر بود، و تغيكه با آرا

واقع نها در آنيدر قرآن قبل از انتشار و پخش آن در سرزمد و محكم بعد از آن يشد يدار اما ضبط و نگه. ده استيگرد

. وجود ندارد يچ گونه منافاتيدو هن ين ايصورت گرفته و در ب يكه خدا ين همانا قرآن كه موافق است با آن اصليو همچن

ده يف گردير داده شده و نه تحرييپاك نازل نموده است نه تغباشد، و يلش محفوظ مكه بوده نزد اه ياست، بلكه همانطور

ف وجود ندارد همچنانكه يپس تحر 2دارند يشان به آن آگاهيا_____________________________________________________________

.باشد مي) ي اهللا عنهمرض(هدفش صحابه -1 . باشد گانه مي هدفش ائمه دوازده -2

قرآن و التحريف

64

ث در يم فرموده است، و آن حديث سليح در حديامام بطور صرر ييو همانا تغ. كتاب االحتجاج در فصل اول از مقدمة ما گذشت

ر دهندگانش و تلفظ نمودنشان واقع ييدر نوشتن تغ يو دگرگونر ندادند مگر هنگام نسخ نمودن ييكه آنان تغ رايده است، زيگرد

روان يپ يباشد كه برا يم يزيف شده، همانا آن چيتحر قرآن، پسآور است تعجب 1ديمانند س يخودشان آشكار نمودند، و از كسان

است در يالتيد، كه فقط تخيل تمسك بجوين قبياز ا يزهايبه چ . شه كنيات متواتر، پس انديمقابل رواش ذكر يأه و ريو نصرت نظر ياري ين از آنچه كه برايو همچن

شده بود به يآور نكه قرآن در زمان رسول اهللا جمعينموده و آن انكه در آن يو استدالل نموده بر ا، باشد ين صورت كه االن ميهم

از يكه گروه يشد، بطور يشد، و حفظ م يزمان قرآن تالوت م . شد يه و عرضه مدر خوانامبيكردند، و بر پ يصحابه آن را حفظ م

بن ياهللا بن مسعود و ابداز صحابه مانند عب يو همانا گروهن يامبر ختم نمودند با كمترين بار بر پيره قرآن را چنديكعب و غ

_____________________________________________________________ . »علم الهدي«سيد مرتضي -1

اجتهاد

65

يآور ن جمعآنكه قرينها داللت دارند بر ايشه و تفكر، همه اياند ن ذكر نموده است كهيشده بوده و جدا و پراكنده نبوده، و همچن

ه يه و حشوياند از امام نه مخالفت نمودهين زميكه در ا يكسان . ندارد يمخالفت آنان اعتبار

از ين مورد منسوب است به گروهيرا كه اختالف در ايزنكه ياند بگمان ا نقل كرده يفيات ضعيث كه رواياصحاب حد

يزيتوان دست از چ يت نمين روايباشد، پس بخاطر ا يح ميصح . باشد يبودن آن مقطوع و معلوم مح يبرداشت كه صح

1:جواب آنكه يا نحوهه شده بود ب يآور امبر جمعينكه قرآن در زمان پيا

يآور ست چگونه جمعيست، بلكه درست نيباشد، ثابت ن ياالن مشد، و تمام يجدا جدا و مرحله مرحله نازل م يشده بود در حال

كه همه يرستدن عمر رسول اهللا، و بديان رسيشد مگر به پا ينمده كه ين به گوشها رسير شده و در تمام سرزمشجا پخش و ن

)صلى اهللا عليه وسلم(امبر يپت وفابعد از )عليه السالم( يعل_____________________________________________________________

.كند بر سيد مرتضي بخاطر انكار تحريف در اينجا ابوالحسن عاملي رد مي -1

قرآن و التحريف

66

قرآن شدند، و يآور وقت در خانه نشستند و مشغول جمع يمدتاز آن يزيآن چ ،1همانا آنان ،اما خواندن و ختم كردن آن

. ه در نزد آنان بود نه همه آنكردند ك يو ختم م دخواندن يمن يد درباره اين است كه سيب ايآور و غر و از امور تعجب

ف كه ظاهر حال خالف آن است حكم نموده كه ياالت ضعيخبوده، و يرا كه موافق با خواسته ويباشد، ز يح ميقطعا صح

ن ما فوق يده و نزد ما و مخالفيما رسكه به يگريات ديروان يف قرار داده است و ايآنها را ضع. باشد ياستفاضه و شهرت م

باشد كه از صدها گذشته است، با وجود ياد مين قدر زيات ايرواكه در مقاله گذشته ياتيات قرآن و رواينكه موافق هست با آيا

ان يمان ب ن مقدمهيچنانكه ما در آخر فصل اول از ام يذكر نمودبا يمعتمد مانند كاف معتبر و ينكه در كتابهايم، و با وجود ايكرد

شان مانند ين نزدشان در صحاح ايو همچن. اسناد معتبر ذكر شدهح يكه همچنان خودشان تصر يو مسلم آن دو كتاب يح بخاريصحباشد، فقط يح بودن و اعتماد بعد از قرآن مياند در صح كرده

_____________________________________________________________ ). ي اهللا عنهمرض(يعني صحابه -1

اجتهاد

67

داناتر است به آنچه يباشد، و و ينكه خالف مقصود ميبمجرد ا . گفته است

كند از يف به آن استدالل مين تحريس آنچه كه منكرسپ :فرموده خداوند .١﴾ال يأتيه الباطل من بين يديه وال من خلفه﴿

:و فرموده خداوند .2﴾إنا نحن نزلنا الذكر وإنا له لحافظون﴿

ود آن داللت دارد، نكه بر مقصيا رفتن يبعد از پذ 3سپس جوابش م كه همانا اصل يان نموديظاهر و آشكار است از آنچه كه ما ب

قرآن بطور كامل و تمام همچنانكه نازل شده است نزد امام و شه كن، و يباشد پس اند يم )عليه السالم( يآن از عل يراث برايم

_____________________________________________________________ . 42سوره فصلت آيه -1 . 9سوره حجر آيه -2كند رد در اينجا ابوالحسن عاملي بر هر كسي كه تحريف قرآن را انكار مي -3

كند، و هدفش اين است كه اين دو آيه داللت بر حفظ قرآن تحريف مي . ندارد

قرآن و التحريف

68

.1دهد يت ميخداوند هدا

يدر خراسانيسلطان محمد بن ح -8

از ائمه اطهار درباره ياريت و اخبار بسيكه روابدان :ديگو يمف در قرآن وارد شده ير و تحريياده و نقص و تغيواقع شدن زن سخن از يدرباره صادر شدن چن يشك يكه جا ياست، بطور

ر در يياده و نقص و تغينكه زيل ايگذارد، و تأو ينم يآنان باقر الفاظ ده نه دياند واقع گرد آنچه كه از قرآن برداشت نموده

ست در مخاطب قرار دادن يامالن نعسته بزرگان و ين شايقرآن، ارا كه شخص كامل چنان مردم را مخاطب قرار يعامه مردم ز

. ده عام و خاص باشديدهد كه در آن فا يمظاهر آن بدون ين دور كردن و كنار زدن لفظ از معنايو همچن

اند صارف دهو آنچه كه گمان كروجود داشته باشد، يصارفنكه ياشده بوده و يآور امبر جمعينكه در زمان پيباشد، و آن ا يم

خواندند، و اصحاب اهتمام يكردند و م ياصحاب آن را حفظ م_____________________________________________________________

. 51،50،49ن عاملي ص، االسرار، ابوالحس ةمشكااالنوار و ةتفسير مرآ -1

اجتهاد

69

كه ين حديل تا اير و تبدييآن داشتند از تغ يدار به حفظ و نگهاند، پس شان را ضبط نموده تئقرا يو چگونگ نآقرائت قررا يست زيشده بود، مسلم ن يآور عكجا و جمينكه يا: 1جواب آن

شان بطور متفرق و يامبر تا آخر عمر ايكه قرآن در مدت رسالت پاز يآمده است كه بعض ياريات بسيجدا نازل شده است، و روا

ات در سال آخر نازل شده است، و آنچه ياز آ يو بعضها سوره يآور امبر آن را جمعيت شده كه آنان بعد از وفات پيروا

يآور در منزلش نشست ومشغول جمع ياند، و همانا عل نمودهنكه آنان يو ا. شتر از آن است كه بتوان انكارش نموديقرآن بود، ب

خواندند مسلم است، ولكن حفظ و يقرآن را حفظ كردند و مخواندن آنچه كه در دستشان بود، و اهتمام اصحاب بحفظش و

و يآور عقرائتشان، بعد از جم يو چگونگ آنقرت ئحفظ قراار بود، يش بسيبش بود، و همچنان كه اسباب حفظ و نگهداريترت

_____________________________________________________________ كند، و رد كنند رد مي در اينجا خراساني بر كساني كه تحريف را انكار مي -1

. باشد وي شبيه به رد عالم شيعي ابوالحسن عاملي مي

قرآن و التحريف

70

. ار بودير دادنش فراوان و بسييجهت تغ 1نيمنافق ين برايهمچن يبرا ياعتماد ين صورت جايشود كه در ا يو اما آنچه گفته م

امر شده به اعتماد كردن بر كه به ما يماند، در حالت ينم يما باقرفتن اوامر و ياتش، و پذيحكامش و تدبر در آاز ا يرويپ آن، وت بر آن، يحدودش و عرضه نمودن رواآن، و بر پا داشتن ينواهكند يكه داللت م يتين همه روايشود با وجود ا يبر آن نم داعتمان نوشته، و واجب بودن يرا اعتماد بر ايف، زير و تحرييبر تغ

پاداشتن حدود و آن و بر يرفتن اوامر و نواهياز آن و پذ يرويپداللت ياست كه بطور قطع ياريات بسياحكامش، بخاطر روا

يباشد همان كتاب يم) جلد(ن دو برگ ينكه آنچه بيكند بر ا يمنازل شده است، بدون )صلى اهللا عليه وسلم(است كه بر محمد

. ف شده باشدينكه در آن تحرياده و بدون ايو ز يكمو ياده و كميكه همانا زشود يت برداشت مين روايو از ا

آن يده باشد مخل به مقصود و باقير اگر در قرآن واقع گردييتغم مقصود مهم از كتاب، داللت بر عترت و يگوئ يباشد، بلكه م ينم

_____________________________________________________________ . باشد هدفش صحابه مي -1

اجتهاد

71

ت يل و حجتشان اهل بياز آن دل يتوسل به آنان بوده، و در باقآن از يرويت، اگر آنان امر به پيباشد، و بعد از توسل به اهل ب يم

ر داده شده ييگردد اگر چه كه تغ يم يما حجت قطع ينموده برام و يشان متوسل نشويباشد و مخل به مقصودش باشد، و اگر به ا

ن صورت توسل به آن و يآن نكنند در ا يروينكه امر به پيا ايش، و حدود و احكامش، ياحكامش و استنباط اوامر و نواه يرويپ

كه از آن ير بالرأياز جمله تفسن كار ياز طرف خودمان باشد، ا .1ر نداده شده باشدييشود اگر چه كه تغ يم شمرده ميا شده ينه

يد عدنان بحرانيحجت سعالمة - 9

د رف داللت دايبر تحر يكه بنظر و ياتيبعد از ذكر كردن رواار است و از حد يشود بس يكه شمارش نم ياتيروا: ديگو يم

باشد ينم ياديده زين آنها فاتواتر گذشته است و در نقل نمود

_____________________________________________________________ موسسه 20- 19، مجلد اول، ص ةفي مقامات العباد ةتفسير بيان السعاد -1

. بيروت –اعلمي

قرآن و التحريف

72

باشد، و يع ميشا 1نيقين فرير بييف و تغينكه قول به تحريبعد از اباشد، بلكه فرقه محقه ين ميو تابع مات نزد صحابهلاز جمله مس

ن مورد يباشد در ا يمذهبشان م 3اتيدارد و از ضرور 2اجماع .4باشد يار ميتشان بسيروا

يوسف بحرانيعالمة محدث - 10

ف قرآن داللت يكه بنظرش بر تحر ياتيبعد از ذكر كردن روا : ديگو يكند، م يم

باشد يات مين روايح و گفتار روشن در ايآنچه از داللت صرم و واضح بودن آنچه يا ار كردهيست، بر آنچه كه ما اختيده نيپوش

_____________________________________________________________ ند، و اين اين است كه همانا اهل سنت نيز قايل به تحريف هست مقصودش -1

. مراجعه شود كتاب به آراء علماي اهل سنت در اين باشد، دروغ و افترا ميكند كه شيعه كه در نظر وي فرقه محق هستند اني ذكر ميردر اين جا بح -2

.برتحريف قرآن اجماع دارندل بودن به تحريف قرآن از ضروريات كند كه قائ بحراني در اين جا ذكر مي -3

. باشد مذهب شيعه مي . 126نيه بحرين ص، ، از منشورات مكتبه عدنايةوس الدرمشارق الشم -4

اجتهاد

73

باز شود با وجود 1اتين روايم، و اگر راه طعنه زدن به ايا كه گفتهات يزدن به تمام روا نه طعنهيآن و منتشر شدنش، هرآ ياريبس . ممكن خواهد بود 2عتيشر

ن ياست، و همچن يكيست كه اصول يده نيچنانچه كه پوشباشد، بجانم يم يكيخ و نقل كنندگان يان و مشايراو طرق و

ل از گمان خوب به ائمه ير و تبدييسوگند، همانا قول به عدم تغانت يخ 4كه آنان در امانت بزرگنيشود، و ا يخارج نم 3جوركه 5يگريانتشان در امانت ديخ ناند، با وجود آشكار شد نكرده

.6باشد يشتر مين بيضررش بر دعه ين عالم بزرگ شيد كه ايتوجه فرمائ ،برادر مسلمان*

_____________________________________________________________ . زند يعني رواياتي كه در قرآن طعنه مي -1 . يعني شريعت مذهب شيعه -2 . باشد مي) ي اهللا عنهمرض(منظورش صحابه -3 . باشد هدفش قرآن كريم مي -4 . باشد مي) ي اهللا عنهرض(منظورش امامت علي -5حياء إلالدرر النجفيه، تاليف عالمه، محدث يوسف بحراني مؤسسه آل البيت -6

. 298ص، . التراث

قرآن و التحريف

74

ف يعه درباره اثبات تحريكه در كتب ش ياتيتواند در روا ينمطعنه زدن به آنها طعنه زدن را كه يوارد سازد ز يا قرآن آمده طعنه

. باشد يعه ميعت مذهب شيبه شر

فصل (و كتابش ( ه 1320 يمتوف( يطبرس ينور - 11 )الخطاب

شان گذشته يف در كتابهايعه درباره تحريت و گفتار شيروانكه يافتند، تا اي ينم يگاهآشتر مردم بر آن يپراكنده بود، و ب

يكه نور يهنگام ،دآنان بر همگان دا يخداوند اجازه رسوائدر شهر يهجر 1292بزرگشان در سال ياز علما يكي يطبرس

يباشد، كتاب بزرگ ين مير المومنيكه بارگاه ام ينجف در جا :ف نمود، و نام آن رايف قرآن تالياثبات تحر يبرا

د، و ينام )ربابف كتاب رب األيإثبات تحر يب فخطالفصل ا(ن كه يش درباره اياثبات دعوا يبرا ياريات بسين كتاب روايدر ا

ن مصادر يف است ذكر نموده است، و بر مهمتريقرآن تحراعتماد كرده و از آنها صدها ريث و تفسيحد ينزدشان از كتابها

رون آورده است، و يف بيات منسوب به ائمه درباره تحريروا

اجتهاد

75

يده علمايف قرآن، همان عقيدة تحريثابت كرده است كه عق . باشد يشان م گذشته :م نموده استين كتابش را به سه مقدمه و دو باب تقسيو ا

مقدمه اول يآور كه درباره جمع ياتيذكر روا: ن گذاشتهيعنوان آن چن

نكه در معرض يت شده است و اي، روايآور قرآن و سبب جمعنكه ي، و ايآور جمع يباشد، با توجه به چگونگ ينقص م

ن يمنؤف ميو تال يرآو ف آن مخالف با جمعيو تال يآور جمع . است

دوممقدمه :ن قرار دادهيعنوانش چن

كه واقع شدنش در قرآن ممكن است و يراتييان اقسام تغيدر ب .باشد ير ممكن ميكه غ يراتييتغ

مقدمه سومر و عدم آن در قرآن قرار يين درباره تغايشاذكر اقوال علم يبرا

قرآن و التحريف

76

آن ان كنندهيترها بين عنوانها و تيد كه ايو شا .1داده استباشد، از جرأت بر كتاب خدا بطور يباشد كه در آن م ياهزيچو ينقل كردن از مقدمه اولنشدن، يو بخاطر طوالن. يا سابقه يب

در يكنم نقل آنچه كه طبرس يكنم، و اكتفا م يصرف نظر م يدومكه يآن كسان ،شانيعلما يذكر نموده است از اسام يمقدمه سوم

در ( :ديگو يدر مقدمه سوم م. باشند يقرآن م ف دريبه تحر قائلپس بدان كه ) ر قرآن و عدمشييشان درباره تغيذكر اقوال علما

وجود دارد كه مشهور آن يارين باره گفتار بسيآنان در ا يبرا . باشد يدوتا م :نقصان در آن ر وييوقوع تغ -اول

خ يش – يم قميبن ابراه يخ بزرگوار علين مذهب شيو اح يرش تصريدر اول تفس يو. باشد يرش ميدر تفس – ينيكل

نكه يت پر كرده است با وجود اين رواينموده و كتابش را از ان كتاب، ذكر يشان در اول كتابش خود را ملزم نموده كه در ايا

. خش و افراد معتمد و ثقه در نزدشينكند مگر از مشا_____________________________________________________________

. 1فصل الخطاب ص، -1

اجتهاد

77

باشد، و يم) رح( ينيثقه االسالم كل يو مذهب شاگرد و . نه در كتابشين زميدر ا يحيار و صريت بسيبخاطر نقل روا

ن مذهب ثقه بزرگوار محمد بن حسن الصفار در كتاب يو با ا . شود يبصائر الدرجات دانسته م

ينيشاگرد كل يم نعمانيح ثقه محمد بن ابراهين مذهب صريو ا ي، آن كتاب)ر كوچكيتفس(، و در »بهيالغ«و صاحب كتاب مشهور

ات و اقسام آن، و در يكتفا نموده در آن بر ذكر انواع آكه فقط ام، يبن ابراه ير عليمقدمة تفس يقت به منزلة شرح برايحق . باشد يم

در كتاب يح ثقه بزرگوار سعد بن عبداهللا قميو مذهب صراز بحار آمده 19باشد چنانكه در جلد يناسخ القرآن و منسوخه م

ياتيف در آيباب تحر(نام منعقد نموده ب يباب ياست، همانا وكه خداوند نازل نموده است، از آنچه كه يزيكه خالف آن چ

ت يروا )السالم معليه(آل محمد يخ ما از علمايمشا .)اند كرده

ن يل دوازدهميكه در دل ذكر نموده، ياريت بسيسپس روا

قرآن و التحريف

78

. ديخواهد آمد پس مالحظه فرمائح يتصر» ثةبدع المحد«در كتاب يبن احمد كوف يد عليو س

. مين معنا ذكر كرديذكر نموده در ا ينموده و ما قبال آنچه وگوار خ بزريان شيشواين و پين قول ظاهر بزرگان مفسريو ا

، و ثقه يم كوفيخ فرات بن ابراهيو ش ياشيمحمد بن مسعود عرشان را از يشان تفاسيق ايبه تحق. باشد يار ميهمحمد بن عباس ما

كه ياند، و از كسان ن باره، پر نمودهير اح ديات صرياخبار و رواخ بزرگ ياند ش داده ياريو آن را اند ح نمودهين قول تصريبه ا

ها ين و جلودار نوبختيخ متكلميد، و شيمحمد بن محمد نعمان مفسهل بن نوبخت يبن اسحاق بن اب يل بن عليابو سهل اسماعكه » مةاالما يه فيكتاب التنب«ار كه از جمله آنها يصاحب كتب بس

ن يو همچن. باشد يكند، م يم از آن نقل ميصاحب صراط مستق، يلسوف ابو محمد حسن بن موسيخ متكلم و فياش ش خواهرزاده

كتاب الفرق «نان آده و خوب كه از جمله يصاحب مولفات پسند . باشد ياست، م» اناتيو الد

كتاب «م بن نوبخت صاحب يخ بزرگوار ابو اسحاق ابراهيو ش

اجتهاد

79

ف ي، كه عالمه آن را شرح داده در اولش آن را توص»تاقوي . عظم ماناخ اقدم ما و امام يش :اش نموده به گفته

عجل اهللا ( 1كه حجت يو از جمله آنان اسحاق الكاتب، آن كس . باشد يرا مشاهده نموده، م )فرجهگفته يبه معصوم بودن و كه چه بسا يخين طائفه شيس ايو رئ

ر سوم يسف يبحر نوبخت ين بن روح بن ابيالقاسم حس شده، ابو . )صلوات اهللا عليه(عه و حجت ين شيب

ف قرآن هستند دانشمند فاضل و يكه قائل به تحر يو از كساناض العلماء، ين در ريث بن سراج، چنيمتكلم حاجب بن الل

. آمده است يف ويتوصل فضل يخ جليف هستند، شيگر كه قائل به تحريد يو از كسان

ين از كسانيو همچن» ضاحياال«از كتاب ين، در جاهابن شاذال يخ جليف هستند شيبه تحر ئلكه از گذشتگان كه قا يگريد

ان عن ينهج الب« :ريصاحب كتاب تفس يبانيمحمد بن الحسن ش

_____________________________________________________________ ). مترجم(حجت يعني امام زمان نزد شيعه -1

قرآن و التحريف

80

. باشد يم 1»القرآن يكشف معانذكر يده برايباب اول را خاص گردان يطبرس :باب اولاما ر و نقصان در قرآن استدالل ييشدن تغ كه علما بر واقع يدالئل . اند نموده

له يل از آن ادله كه استدالل شده بوسين باب دوازده دليو در ال هر يف قرآن، و در ذياز تحرآنها بر آنچه كه گمان كرده است

كه همه دروغ و افتراه بر ائمه ياريات بسيها روا ن ادلهياز ا يليدل .2باشد ذكر نموده است يت ميآل ب

يرييند تغيگو يكه م يدر آن ادله كسان يطبرس :باب دوماما امده ذكر نموده سپس بطور مفصل بر آنان رد يدر قرآن بوجود ن

.3نموده است، - فصل الخطاب- از كتابش 211در ص، يطبرس ينور*

_____________________________________________________________ . 26-25فصل الخطاب ص، -1 . 35فصل الخطاب ص، -2، و نگاه كنيد، كتاب شيعه و تحريف قرآن، تاليف 357فصل الخطاب ص، -3

. محمد مال اهللا

اجتهاد

81

:ديگو ين مآدرباره صفات قرو به حد . ار استيبس) پاراگرافها(فقرات يفصاحتش در بعض

.گريد ي، بعضيفيو ضع يرسد، و سبك يم اعجازف ياثبات تحر يهمانا كتاب فصل الخطاب ف :مالحظه مهم *

چ دانشمند ي، بر حسب معلوماتم هيكتاب رب االرباب، طبرس .كند يعه آن را انكار نميش

عه كه در يسندگان شياز دانشمندان و نو يل برخيدر ذب، مولف آن اند كه كتاب فصل الخطا فاتشان ذكر نمودهيتال

:ذكر خواهم كرد ،است يطبرس يعالمه نورالقرن ينقباء البشر ف :در كتابش ،يعالمه آقا بزرگ تهران - 1

. يطبرس ينامه نوريالرابع عشر در زندگ، »النجم الثاقب« :در مقدمه كتاب ين موسوياسيد يس - 2

. يطبرس يف نوريتال

و القرآن وف أيالتحر بةأكذو :در كتابش ان،يرسول جعفر - 3 . »فيالتحر يدعاو

مةحقائق ها« :در كتابش :يعامل يد جعفر مرتضيعالمه س - 4

قرآن و التحريف

82

. »ميحول القرآن الكر

ينف يق فيالتحق« :در كتابش ،يالنين ميحس يد عليس - 5 . »فيالتحر

القرآن من نةايص«در كتابش :معرفه ياستاد محمد هاد - 6 . »فيالتحر

عه ص، يرحاب الش يف :در كتابش ،يف قرشيباقر شر - 759« .

يخوئ يب اهللا هاشميرزا حبيعالمه محقق حاج م -12

از يل كم شدن قرآن را بر شمرده، و ما برخين دانشمند داليا . ميكن يعه گفته است ذكر مين دانشمند شيها چنانكه ا ادله

.1تيكم شدن سورة وال - 1 .2نيكم شدن سورة نور - 2

_____________________________________________________________ المختار 2بيروت ج –موسسه وفاء – غةفي شرح نهج البال عةمنهاج البرا -1

. 214ص –االول . 217ماخذ سابق ص، -2

اجتهاد

83

.1اتيها از آ از كلمه يكم شدن بعض - 3

ه يفتش بخاطر تقدر عهد خال يم علهمانا اما: ديگو يسپس منكه در روز ين تا ايد، و همچنيح نماينتوانست قرآن را تصح

ر ييف كرده و تغيكه آن را تحر يباشد بر كسان يت حجتقيام .2اند داده

همانا ائمه بخاطر ترس از :ديگو يعه ميند شمن دانشيپس اشان، يكفر اصل يشان بسو ن مردم و بازگشتياختالف در ب

.3رون آورنديمردم ب يح را برايانستند قرآن صحنتو

يثم بحرانيم -13 : ديگو يم) ي اهللا عنهرض(درباره طعن به عثمان

ه يگردآورد، و بقد بن ثابت يهمانا او مردم را خاص بر قرائت ز يكه در آن شك يزهايها را سوزاند و باطل كردن آن چ قرآن

_____________________________________________________________ . 217ماخذ سابق ص، -1 . 219ماخذ سابق ص، -2 . 220ماخذ سابق ص، -3

قرآن و التحريف

84

.1ست كه از قرآن نازل شده بودين

_____________________________________________________________ . چاپ ايران 11ج، 1تاليف ميثم بحراني، ص، شرح نهج البالغه، -1

اجتهاد

85

م يد محسن حكيس )أ( -14 يد ابوالقاسم خوئيس) ب(

ينيروح اهللا خم) ج( ين شاهروديد محمود حسيحاج س) د(

يعتمداريد محمد كاظم شريحاج س( ه( يتقو يتق يد عليعالمه س) و(

دعا «د ييبا موثق قرار دادن و تااند زده نها در قرآن طعنيا . باشد يطعن بر قرآن م يكه حاو ي، آن دعا»شيقر يصنم

. ميكن يو ما مقدمة آن دعا را ذكر مهما يش وجبتيقر يحممد وآل حممد والعن صنم على هم صللال(

نکرا أمرک وأن خالفا يهما اللذيا وابنتمهيفکإا ومهيوطاغوت وحرفا ،نکيد قلباا رسولک، وينعامک وعصأک وجحدا يوص

. ٣)حرفوها ٢يةاللهم العنهم بکل آ .... ١کتابک

_____________________________________________________________ ابوبكر، و :اين سخن طعن است در قرآن كريم، و هدفشان در اين دعا -2 -1

. باشد مي) ي اهللا عنهمرض(عمر، و عايشه و حفصه

تاليف ) تحفه العوام مقبول( :تأئيد اين علما و دانشمندان مذكور در كتاب -3

. كر شده استذ 442و در ص، منظور حسين بزيان ارد

قرآن و التحريف

86

وردگار درود بفرست بر محمد و آل محمد، و پر« :يعنيش، و دو طاغوت و دو يلعنت كن دو بت قر

كه يشان، و دو دخترشان، آن دو كسانيدروغگوتو را انكار كردند و يمخالفت دستور تو كردند، و وص

امبرت يپ يكردند و نافرمان يتو را ناسپاس ينعمتها ن تو را دگرگون ساختند و كتابت راينمودند، و د

كه يا هيهر آ يپروردگارا در ازا.... ف نمودند يتحر .»اند آنان را لعن كن ف كردهيتحر

ينيعقوب كليمحمد بن -15

:ديگو يكه م )عليه السالم(دم ابو جعفر يشن :از جابر گفت - 1كه يتمام قرآن همانطور يآور جمع ياز مردم ادعا يچ كسيه

يآور ه جمعكينازل شده نكرده مگر شخص دروغگو، در حالنكرده و حفظش ننموده، همچنانكه خداوند بزرگ نازل كرده

ائمه يو بعد از و )عليه السالم(طالب يبن اب ياست مگر عل

اجتهاد

87

.1)السالم معليه( :گفت يهمانا و )عليه السالم(از جابر از ابو جعفر - 2كند كه تمام ين ادعايتواند چن يا نمير از اوصيغ يچ كسيه

.2است ينش نزد وقرآن ظاهر و باط :هينزد ابو عبداهللا آ يمرد - 3

.٣﴾وقل اعملوا فسيرى الله عملكم ورسوله والمؤمنون﴿ست، بلكه ين نين چنيا :شان فرمودنديرا تالوت نمود، پس ا :ن استيچن

.4ميهست) امانت داران آن(» مأمونون«پس ما » و المأمونون«ت است كه يروا )عليه السالم(ر از ابو عبداهللا يبو بصاز ا - 4

و تو :باشد يم )السالم اعليه(همانا نزد ما مصحف فاطمه :فرمود :ديگو يست؟ ميچ )السالم اعليه(كه مصحف فاطمه يا چه دانسته

_____________________________________________________________ . 284ص، 1اصول كافي كتاب الحجه ج، -1 . 285ماخذ سابق ص، -2 .105سوره توبه آيه -3 . 492ص، 1كتاب الحجه ج، –اصول كافي -4

قرآن و التحريف

88

ست؟ يچ )السالم اعليه(و مصحف فاطمه :گفتمشما، و مصحف فاطمه در آن است سه برابر مانند قرآن :فرمود

:ديگو يست مياز قرآن شما در آن ن يك حرفيقسم بخدا، در آن .1ن علم استيقسم بخدا ا :گفتم

همانا :فرمود )عليه السالم(از هشام بن سالم از ابو عبداهللا - 5 صلى اهللا عليه (محمد يبسو )عليه السالم(ل يكه جبرئ يقرآن

.2ه بوديآورده بود، هفده هزار آ )وسلمات پنجم با عدد يات در روايخوانندة محترم عدد آ :مالحظه

باشد، و يد كه آن شش هزار ميم مقارنه نمائيات قرآن كريآبا سه برابر يآن هستند تقر يعه مدعيكه ش يافت كه قرآني يخواه

ي اهللا رض(باشد، كه مقصود همان مصحف فاطمه ين قرآن ميا . ات چهارم گذاشتياست چنانكه در روا) عنها

ياشيمعروف به ع ،محمد بن مسعود -16

_____________________________________________________________ . 295ص، 1اصول كافي كتاب الحجه ج، -1 . 597ص، 2ج، –اصول كافي كتاب فضل القرآن -2

اجتهاد

89

:فرمود يكند كه همانا و يت مياز ابو عبداهللا روا ياشيع - 1افت كه يد ينه خواهياگر قرآن چنانكه نازل شده تالوت شود هر آ

.2 1 ميا ده شدهيما در آن نامشان گفتند، اگر يكند كه ا يت مين از ابو عبداهللا روايهمچن - 2اده و از آن كاسته نشده بود، حق يا زن نبود كه در كتاب خديچن

ام كند پس يماند، و اگر قائم ما ق يده نميپوش يچ خردمنديما بر ه .3كرد يق ميد قرآن او را تصديسخن بگو

ابو جعفر محمد بن حسن صفار -17

يكند كه همانا و يت ميصفار از ابو جعفر صادق روا - 1 يم قرآن همانطورتما يآور جمع ياز مردم ادعا يچ كسيه :فرمود

يآور كه جمعيكه نازل شده نكرده مگر شخص دروغگو، در حالطالب و يبن اب يو حفظش ننموده همچنانكه نازل شده، مگر عل

_____________________________________________________________ .ستيعني نام ائمه در قرآن دكر شده ا -١ .91بيروت چاپ –از منشورات اعلمي 25ص، 1تفسير عياش ج، -٢ . ماخذ سابق -3

قرآن و التحريف

90

.1يائمه بعد از ون از محمد بن سنان از عمار بن يصفار از محمد بن حس - 2

كه همانا )عليه السالم(مروان از منخل از جابر از ابو جعفر :فرمودند

ن ادعا كند كه تمام يتواند چن ياء نمير از اوصيچ كس غيه .2 نموده است يآور قرآن ظاهر و باطنش را جمع

يليعه مقدس اردبيدانشمند ش -18

نكه يهمانا عثمان، عبداهللا بن مسعود را كشت، بعد از ا :ديگو يمكه نزدش بود، و او يرا مجبور ساخت بر رها كردن مصحف يو

د بن ثابت آن را به يكه ز يد بر قرائت آن مصحفرا وادار نمواند كه گفته يو برخ. كرده بود يآور ب و جمعيترت يدستور و

اد بن سمره كاتبان يهمانا عثمان دستور داد به مروان بن حكم و زنكه از مصحف عبداهللا بن مسعود آنچه كه مورد پسندشان يتا ا يو

_____________________________________________________________ . تهران –منشورات اعلمي 213ص –صفار –بصائر الدرجات -1 . ماخذ سابق -2

اجتهاد

91

زدشان مورد پسند كه ن يزياست نقل كنند و حذف كنند از آن چ .1نديرا بشو يست، و باقين

ملقب به مرشد انام يم كرمانيحاج كر -19

:ديگو يمكند، سپس يبعد از ظهورش قرآن را تالوت م يهمانا مهد

است يقين همان قرآن حقيمسلمانان، قسم بخدا ا يا :ديگو يمف و يكه تحر يكه خداوند بر محمد نازل كرده بود، آن قرآن

.2ديگردل يتبد ت اهللا يبه آ ،ملقب يد دلدار عليس يمجتهد هند -20

نيالعالم يف :ديگو يم

_____________________________________________________________ ل از فارسي چاپ ايران، به نق 119- 118الشيعه، تاليف اردبيلي، ص يقةحد -1

. 114ص شيعه و سنت احسان الهي ظهير،فارسي چاپ ايران به نقل از كتاب شيعه و 3ج، 221ارشاد العوام ص -2

. 115سنت احسان الهي ظهير ص،

قرآن و التحريف

92

كه يدر قرآن يات همانا بطور كلين اخبار و روايا يبمقتض ياده و كميف صورت گرفته بطور زياكنون بدست ماست تحر

يب در بعضياز الفاظ، و در ترت ين در بعضيدر حروفش و همچندر بوقوع يشك ين اخبار جايرفتن اياز جاها، پس وجود پذ

.1 ماند ينم يف باقيوستن تحريپ

يكاشان يمال محمد تق -21 :ديگو يم

و از دشمنان يد بن ثابت كه از دوستان ويهمانا عثمان، به زد و مناقب آل ينما يآور بود، دستور داد كه قرآن را جمع يعلكه اكنون در يد، و قرآنينما حذف از آنت و ذم دشمنانشان را يب

يدست مردم است، و معروف به مصحف عثمان است، همان قرآن .2 شده است يآور است كه بدستور عثمان جمع

_____________________________________________________________ . 11ص، 1استقصاء االفحام ج، -1

.115چاپ ايران به نقل از كتاب شيعه و سنت ص، فارسي، بنقل از شيعه و سنت 1282چاپ ايران 368هدايه الطالبين ص، -2

اجتهاد

93

:نديگو يعه ميش يبزرگان علما :ايثانسازد متواتر يكه در قرآن طعن وارد م ياتيهمانا روا

باشد يض ميو مستف

ات از ائمهيهمانا اخبار و روا :ديگو يم ديخ مفيش - ۱درباره اختالف )صلى اهللا عليه وسلم(از آل محمد يهد

اند از قرآن، و آنچه كه ستمكاران در آن بوجود آورده .1 ض آمده استيحذف و نقصان بطور مستف

يكه از آن جا يبدان كه همانا حق :يابو الحسن عامل - ۲كه خواهد آمد، كه همانا يات متواتريست، بر حسب روايفرار ن

صلى اهللا (كنون در دست ماست بعد از رسول اهللا كه ا ين قرآنياكه يرات در آن بوجود آمده، و كسانيياز تغ يزيچ )عليه وسلمات را از ياز كلمات و آ يارياند بس نموده يآور جمع يبعد از و

.2اند آن ساقط گردانده

. 94احسان الهي ظهير ص، . 91اوائل المقاالت ص، -1و اين مقدمه نيز 26مقدمه دوم تفسير مرآه االنوار، و مشكاه االسرار ص، -2

قرآن و التحريف

94

نكه بصورت يرفتن ايهمانا پذ :يرينعمت اهللا جزا - ۳ن نازل يل امينها جبرئيهمه ااست و ياله يمتواتر بودن از وح

يمتواترض، بلكه يت مستفيكرده است، منجر به كنار گذاشتن روان دارد كه در كالم و ماده و يح داللت بر ايشود كه بطور صر يم

نكه اصحاب ما يبا وجود ا. ف واقع شده استياعراب قرآن تحر .1 اند ق به آن اتفاق كردهيبر صحت و تصد

هشام :ثيحد يشرحش برادر :يمجلس محمد باقر - ۴كه يهمانا قران :فرمود )عليه السالم(بن سالم از ابو عبداهللا

آورده )صلى اهللا عليه وسلم(محمد يبسو )عليه السالم(ل يجبرئ . ه بوديبود هفده هزار آ

:ث گفته استين حديدرباره اها از هشام به از نسخه يو در بعض. است) مورد اعتماد(موثق باشد، يح ميث صحيارون بن سالم است، پس حده يسالم بجا

يهاث ياز حد ياريو بس) ثيحد(ن خبر يده نماند كه ايپوش

. چاپ شده براي تفسير برهان تاليف بحراني . 357ص، 1ج، نيةاالنوار النعما -1

اجتهاد

95

ح ير در قرآن صرييوستن نقص و تغيگر، در بوقوع پيح ديصحمتواتر ين باب از لحاظ معنيباشد، و نزد من همانا اخبار در ا يم . باشد يم

از يعتماد كلن رفتن ايو كنار گذاشتن همه آنان باعث از بنه كمتر از ين زميگردد، بلكه بگمان من همانا اخبار در ا يت ميروا

آن را ثابت ) ثيحد(باشد پس چگونه با خبر ياخبار امامت نم 1 كنند؟ يم

ف قرآن، يتحر ات يدر صورت كنار گذاشتن اخبار و روا يعني كنند؟ يامامت را ثابت م) ثيحد(له خبر يچگونه بوس

بدان كه همانا اخبار :ديگو يم ،يانسلطان محمد خراس - ۵ ياد، و كميض از ائمه اطهار، درباره واقع شدن زيبصورت مستف

يباق يشك ير در قرآن، آمده است كه جاييف و تغيو تحر .2ماند ينم

ياخبار :ديگو يم :يد عدنان بحرانيعالمه حجت س -۶_____________________________________________________________

. 525العقول جزء دوازدهم ص، ةمرآ -1 . 19اعلمي ص، موسسه» ةفي مقامات العباد ةبيان السعاد«تفسير -2

قرآن و التحريف

96

باشد و از يار ميبس) ف قرآنياخبار تحر يعني(د يآ يكه بشمار نم .1 د تواتر گذشته استح

نديگو يعه ميبزرگ ش يعلما :ثالثاف و نقص قرآن از يل بودن به تحريقا كه همانا

باشد يعه ميات مذهب شيضرور

:ن علماءيو از اح ينزد من آشكار صح :ديگو يكه م :يابو الحسن عامل -1

اخبار و يريگ يبعد از پ» رشييف قرآن و تغيتحر« :ن قوليبودن اات يتوان حكم نمود كه از ضرور يكه م يآثار، بطور يجستجو

ن مفاسد غصب خالفت يباشد و همانا از بزرگتر يعه ميمذهب ش .2بود

نكه يو ا :ديگو يم :يد عدنان بحرانيعالمه حجت س -2باشد، يمات مذهبشان، يف قرآن از ضروريقول به تحر يعني

_____________________________________________________________ .126، منشورات مكتبه عدنانيه بحرين ص، يةمشارق الشموس الدر -1االسرار، و براي ةاالنوار و مشكا ةمقدمه دوم، فصل چهارم، براي تفسير مرآ -2

.مقدمه تفسير برهان بحراني نيز چاپ شده است

اجتهاد

97

.1)عهيمذهب ش يعني(

:نديگو يعه ميبزرگ ش يعلما :رابعاف شده ينكه قرآن تحريبر ادارند عه اجماع يهمانا ش

است :ن علماءيو از ا

:يد عدنان بحرانيعالمه حجت س -1ف داللت دارد يكه بنظرش بر تحر ياتيبعد از ذكر كردن روا

:ديگو يمشود بسار است و از حد تواتر گذشته يكه شمارش نم ياتيروا

نكه يباشد، بعد از ا ينم يدايز دهياست، و در نقل كردن آنها فاباشد، و از جمله يع ميشا 2نيقين فرير بييف و تغيقول به تحر

_____________________________________________________________ . بحرين –منشورات مكتبه عدنانيه 126مشارق الشموس الدريه ص، -1قصودش اين است كه همانا اهل سنت نيز قائل به تحريف هستند و اين م -2

باشد، به آراء علماي اهل سنت در اين كتاب مراجعه دروغ و افتراء، مي . شود

قرآن و التحريف

98

اجماع 1باشد، بلكه فرقه محقه ين ميمسلمات نزد صحابه و تابعاتشان ين مورد روايمذهبشان است و در ا 2اتيدارد و از ضرور

.3باشد يار ميبس يشاگرد كرك ييحيخ يش -2ز اهل قبله اجماع دارند كه همانا ا 5و عام 4خاص :ديگو يمست، و يباشد كل قرآن ن يكه اكنون در دست مردم م ين قرآنيا

.6ستين رفته كه در دست مردم نياز قرآن از ب يزهايهمانا چ :ديمحمد بن نعمان مف - 3

_____________________________________________________________ كه در نظر وي فرقه محقه هستند –كند كه شيعه بحراني در اين جا ذكر مي -1

.بر تحريف قرآن اجماع دارند –كند كه قائل بودن به تحريف قرآن از ضروريات يبحراني در اين جا ذكر م -2

. باشد مذهب شيعه مي . 126مشارق الشموس الدريه از منشورات مكتبه عدنانيه بحرين ص -3 . يعني شيعه -4 .يعني اهل سنت، و اين دروغ و افتراء است بر علماي اهل سنت -5اب طبرسي فصل الخطاب في اثبات تحريف كتاب رب االرب :بنقل از كتاب -6

، و وي اين كالم را از كتاب االمامه، تاليف يحيي شاگرد كركي نقل 23ص، . كرده است

اجتهاد

99

:ديگو يما ياز مردگان به دن ياريبس) بازگشت(ه بر وجوب رجعت يامام

يد، و بر اطالق بداء در وصف خداامت اتفاق دارنيقبل از روز قان گمراه در يشواينكه پيبزرگ اتفاق دارند، و اتفاق دارند بر ا

صلى اهللا عليه (ل و سنت رسول يقرآن بر موجب تنز يآور جمع .1اند نموده يگردان يرو )وسلم

ف شده يد همانا قرآن تحريگو يچه م يعه برايش :خامسا و ناقص است؟

:اند ف در قرآن شدهيه معتقد به تحرعير شيبخاطر اسباب ز :ميعدم ذكر امامت در قرآن كر -اوال

يعه اعتقاد دارد كه مسأله امامت، در معتقدات اساسيهمانا شگردد، پس متعلق است به يم داخل است كه منكر آن كافر

، )صلى اهللا عليه وسلم(مان به خدا و رسول يات مانند ايمانياه ين معتقد از بقياص دارد، كه آنان در اعه مفهوم خيامامت نزد ش_____________________________________________________________

. بيروت –دار الكتاب اسالمي . 49-48أوائل المقاالت ص، -1

قرآن و التحريف

100

. مسلمانان منفرد هستنداست، ياله يآنان معتقدند كه همانا امامت مانند نبوت منصب

خداوند سبحان هر كس كه بخواهد از بندگانش را همچنانكه كه مانند يرا با معجزات يند و ويگز يبر م يامبريرسالت و پ يبرا

ن يكند، پس همچن يدش، مييتأ ينص است از جانب خداوند براامبرش را امر يامامت، و پ يند برايگز يهر كس كه بخواهد بر م

مردم امام قرار يكند بر آن نص بگذارد، و بعد از خود برا يم .1دهد

و امام نزدشان، سپس صاحب كتاب ين رسول و نبياما فرق بفرق :ده شديكند كه همانا از امامشان رضا پرس يت ميروا يكاف ست؟ يو امام چ ين رسول و نبيب

و امام، ين رسول و نبيفرق ب :نكه گفتنديا ايشان نوشتند يپس اشود، پس او ينازل م يل بر وياست كه جبرئ يهمانا رسول كس

كند، بسا ينازل م يوح يشنود و بر رو يند و سخنش را ميب يرا م_____________________________________________________________

موسسه 58صولها ص، ين آل كاشف الغطاء، أصل الشيعه وأمحمد حس -1

. بيروت –اعلمي

اجتهاد

101

در خواب )عليه السالم(م ياوقات مانند خواب حضرت ابراه يكه بسا اوقات سخن را بشنود و گاه يكس يند و نبيب يم

است كه سخن را يند و نشنود، و امام كسيرا بب) فرشته(شخص .1نديب يرا نم) فرشته(شنود، و شخص يم

بر حسب ياله يشود كه وح يده مين فهمين نص چنياز اهر سه يرسد برا يبه آنان م يكه وح يا لهياختالف روش و وس

همانا امام :ديگو يم يت كافين روايا يباشد ول يآنها متحقق مند، با وجود يب يفرشته را نم يعنيشنود و شخص يسخن را م

فرشتگان ت يباشد كه تحقق رو يم يگريات دينكه نزدشان رواياكه دانشمندشان يكند، تا آنجا يان ميد بيامام را بطور تاك يبرا

:بعنوان يدر كتاب بحار باب يمجلس .٢)روهنميهنم أتطأ فرشهم وهم ويتأالئکه تن املأباب (

_____________________________________________________________ 1/230بين رسول و نبي و محدث باب فرق –كليني، كافي، كتاب الحجه -1

. دارالتعارف بيروتگذارند و ايشان آنان آيند، و بر گليم آنان قدم مي همانا فرشتگان نزدشان مي -2

. بينند را ميدار 1/451بيروت كافي ج –دار احياء التراث العربي ) 26/351(بحار

قرآن و التحريف

102

ث ذكر نموده، از يست و شش حديكر نموده است كه در آن ب ذهمانا « :ت كرده كه فرموديجمله آنها آنچه كه از صادق رواما چرخ شند، و بر فريآ يفرشتگان در منزلگاه ما بر ما فرود م

شوند و ي، و بر سفره ما حاضر م)كنند يرفت و آمد م(خورند يمچ ينكه با ما نماز بخوانند و هيند تا ايآ يدر اوقات نماز نزد ما م

ن و آنچه در آن صورت ينكه خبر اهل زميست مگر اين يروز .1باشد يرد نزد ما ميگ يم

هستند يهمانا از ما كسان :كه فرمود روايت است و از صادقر هستند كه د يو كسان :شود يم) زده هضرب(كه در گوششان گفته

) سلسله(ر يزنج يهستند صدا يند، و همانا كسانيآ يخوابشان مهستند يشود، و همانا از ما كسان يوند كه بر تشت زده منش يم

.2تر است ميل عظيكائيل و ميد كه از جبرئيآ ينزدش م يصورت يكه آن فرق يات مشاهده كردين روايدر ا ،زيپس خواننده عز

. بيروت –التعارف ). 26/356(بحار -1 ). 26/358(بحار -2

اجتهاد

103

اگر فرق . نمود ز رضا ذكرا ين امام و رسول و نبيب ينيكه كل :ديگو يم يكه خود مجلس يآنجا ن رفت تايد از بيبحساب آ

از يات و اخبار خاليو امام از آن روا ين نبيهمانا استنباط فرق بار مشكل ين آنها بسين جمع كردن بيست، و همچنياشكال ن

.1است :ديگو يآنگاه مبخاطر م مگريشناس يعدم وصفشان به نبوت نم يبرا يما وجه

ن نبوت و امامت به عقل ما يب ياء، و فرقيت خاتم االنبيرعا .2رسد ينم

:ن استياز اركان د يعه ركنيامامت نزد ش دين از اركان يمان به امامت ائمه اثناعشر، نزدشان ركنيا ،جمله آن از ،باشد يزها پر مين چيشان از ايباشد، و كتابها يم

_____________________________________________________________ ). 26/82(بحار -1 ). 26/82ج، (بحار -2

از كتاب مسأله تقريب تاليف ناصر قفاري، پس از تاكيد از مصادر شيعه، نقل . شده است

قرآن و التحريف

104

كند كه يت ميجعفر روا خودش از ابو ندس با ينيكه كل يزيچبر نماز و زكات و روزه و ،ز بنا شده استياسالم بر پنج چ :گفت

يفراخوانده نشده همچنانكه بسو يزيت، و بطرف چيحج و وال-ن را يت فرا خوانده شده، پس مردم چهار تا را گرفتند و ايوال .1رها كردند - امامت يعني

سالم بشمار ركن پنجم ا -امامت اثناعشر يعني-ت يپس والت يپندارند كه از طرف شارع اهتمام و عنا ين ميچن آورند، يم

يزيچ يفرانخوانده بسو( :خاص داده شده همچنانكه قولشكه ين اهتماميم ايدان يما نم). ت فرا خواندهيوال يبسوچنانكه

كتاب بزرگ اسالم كتاب خداوند باشد، و يپندارند كجا م ينها ميان و نماز و روزه و يكان اسالم از شهادتدر آن ار) ميقرآن كر(

از يدر آن خبر يگردد ول يشود و تكرار م يزكات و حج ذكر م !! ستيگانه شان ن ت ائمه دوازهيوال

از يكيدهند كه ياوقات اركان اسالم را سه تا قرار م يو گاه )عليه السالم(با سندش از صادق ينيكل. باشد يت ميآنها وال

_____________________________________________________________ ). 2/22(كتاب ايمان و كفر، باب دعائم االسالم –كليني، كافي -1

اجتهاد

105

نماز و :اسالم سه تا هستند يها هيپا :رمودكند كه ف يت ميرواح يگر صحيد ياز آنان بدون دو تا يكيت و يزكات و وال

.1باشد ينم . باشد ين اركان اسالم ميتر ت افضليهمانا وال :نديگو يو م

اسالم بر پنج :كند كه فرمود يت ميپس زراره از ابو جعفر روات، زراره يو والروزه و بر نماز و زكات و حج :ان شدهيز بنيچ :باشد يتر م ك از آنها افضليو كدام :گفتم :ديگو يم

.2باشد يت افضل ميوال :شان فرمودنديا . ستيت رخصت و اجازه نيهمانا در وال :نديگو يو م

:ت است كه فرمودياز ابو عبداهللا روا :ده استيضه فرض گردانيهمانا خداوند بر امت محمد پنج فر

ت ما، پس در چهار يه، و حج، و والنماز، و زكات، و روز يت ما برايرخصت داد، و در ترك كردن والشان يابر 3ضهيفر

_____________________________________________________________ . 2/22باب دعائم اسالم –كليني، كتاب ايمان و كفر -1 ). 2/22(ماخذ سابق -2گفتارش سپس در چيزهاي برايشان رخصت داد، يعني :گويد مجلسي مي -3

قرآن و التحريف

106

ينه، قسم به خدا در آن رخصت .رخصت نداده است يچ كسيه .1ستين

:عه را انكار كنديكه امامت ائمه دوازده گانه نزد ش ير كسيتكفكه يكند كس ير مينزدشان وارد شده كه تكف ياريات بسيروا

اتشان در يو از جمله روا. ديامامت ائمه دوازده گانه را انكار نما :ن مورديا

:ت است كه فرموديروا )عليه السالم(از ابو عبداهللا كه ادعا امامت كند و از اهل آن نباشد پس او كافر يكس« ياز فقها يا كسانيو اهل آن ائمه دوازده گانه هستند . 2»است

. نديماشان نيابت از ايعه كه نيشسه « :كه فرمود روايت است) عليه السالم( و از ابو عبداهللا

كند يآنان نگاه نم يامت بسويهستند كه خداوند در روز ق يكسان

مانند نماز در سفر، و رها كردن روزه در حال سفر و بيماري، و حج و دارالكتاب اإلسالميه ) 7/116(العقول ةمرآ :زكات در صورت تواناي نداشتن

. تهران –

. چاپ تعارف )2/26(كافي :و نگاه) 7/116(العقول ةآكافي بر حاشيه مر -1 ). 1/434( :باب من ادعي االمامه و ليس لها باهل –كافي، كتاب الحجه -2

اجتهاد

107

يكس :باشد يدردناك م يشان عذابيسازد و برا يو آنها را پاك نمست ين ياز آن و يد، در حاليامامت از جانب خدا نما يكه ادعاكه گمان يد، و كسينب خدا را انكار نمااز جا يكه امام يو كس

.2»است يا ب و بهرهيدر اسالم نص 1ن دويا يداشته باشد كه برا يت اثنيمان به واليست مگر با ايرفته نيو عبادت نزدشان پذ

، هزار سال يا همانا اگر بنده« :آمده است يدر بحار مجلس عشر،رد، اويامبر را خودش بيپ 72د، و عمل يخدا را پرستش نما

ت را بشناسد يت ما اهل بيوالنكه يرد تا ايپذ ينم يخداوند از و روايت است كه و از صادق 3واال خداوند او را در جهنم اندازد

:فرمود .4باشد يپرست م مانند بت يت عليانكار كننده وال

_____________________________________________________________ صلي اهللا (ه دولت اسالم را بعد از پيامبر هدفشان آن دو كساني هست ك -1

بر پا داشتند و دينش را منتشر ساختند آن دو خليفه راشد ابوبكر ) عليه وسلم ). ي اهللا عنهمارض(و عمر

). 1/434( –باب من ادعي االمامه و ليس لها باهل –اب حجت كت –كافي -2 ). 27/196(بحار -3 ). 27/181(ماخذ قبلي -4

قرآن و التحريف

108

،ن ابواب ذكر كرده استين مورد چنديدر بحار در ا يو مجلست، و در يشود مگر با وال يرفته نميباب همانا اعمال پذ :از آنها

.1شان ذكر نموده است ثيث از احاديحد 71ن باب ياو در آن )شود يده ميشان پرس تيهمانا در قبر از وال :باب( .2باشد يث ميحد 22و همانا بازگشت مردم ،عان مردم هستنديشان شفيهمانا ا :باب(امت از يز قشان است، و حسابشان بر آنان و همانا در رويا يبسو .3باشد يث ميحد 15و در آن )شود يتشان سوال ميو وال يدوست

ت يهمانا منكر وال :نكهيعه داللت دارد بر ايش يگفتار علما . باشد يعه كافر مينزد ش عشر ياز ائمه اثن يكي

:ديگو ياش در اعتقادات م در رساله يه قميابن بابون و ائمه بعد از يمومنر اليكه امامت ام يو اعتقاد ما درباره كس

است يبمنزلة كس يرا انكار كند، همانا و )عليه السالم(شان يا

_____________________________________________________________ . و بعد از آن) 27/166(بحار -1 ). 165-27/157(بحار -2 . 317-311ص، 27بحار ج، -3

اجتهاد

109

.ديار نماكامبران را انيكه نبوت پن اقرار كرد، ير المؤمنيكه به امامت ام يو اعتقادمان درباره كس

است ياز ائمه بعد از او را انكار كند، همانا او بمنزلة كس يكيو صلى اهللا عليه (ورده سپس نبوت محمد مان آياء ايبه تمام انب

فرموده )صلى اهللا عليه وسلم(امبر يد و پيرا انكار نما )وسلم :است

ين علير المؤمنيشان اميائمه بعد از من دوازده تا هستند اول ااز يروياز آنان پ يرويباشد، پ يطالب و آخرشان قائم م يبن اب

كه يست، پس كسمن ا يشان نافرمانياز ا يمن است، و نافرمانق كه مرا انكار نموده يد، پس بتحقياز آنان را انكار نما يكي

.1استد، و امام يامامت نما يكه ادعا يپس كس :ديگو يم يو قم

كه امامت را در يباشد، و كس يگر و ملعون ممنباشد، پس او ستامبر يستمگر و ملعون است، و پ ير اهلش قرار دهد پس ويغ يكه پس از من امامت عل يكس :ديفرما يم )صلى اهللا عليه وسلم(

_____________________________________________________________ . 62ص، 27بحار مجلسي ج، -1

قرآن و التحريف

110

كه يد پس همانا نبوت مرا انكار نموده است، و كسيرا انكار نمات خدا را انكار نموده يق كه ربوبينبوت مرا انكار كند، پس بتحق

:و صادق فرموده است .استكه در كفر دشمنان ما و ستمگران بر ما شك كند، پس او يكس .1باشد يكافر م

را ياورد ويمان نيكه به ائمه آنان ا يكس :يمطهر حل و ابن :ديگو يم. شمارد يم يهود و نصاريبدتر از

يرا كه خاليامامت لطف عام است و نبوت لطف خاص، زامبر زنده امكان دارد بر خالف امام، و انكار لطف يبودن زمان از پ

.2عام بدتر است از انكار لطف خاص :ديگو يم يريو عالمشان نعمت اهللا جزا

م بر خدا، و نه بر يا اهل سنت متفق نشده يعنيهمانا ما با آنان شان آن يهمانا خدا :نديگو يرا كه آنان ميامبر و نه بر امام، زيپ

يامبرش هست و بعد ويپ )صلى اهللا عليه وسلم(كه محمد يكس_____________________________________________________________

. 62ص، 27بحار ج، -1 . موسسه االعلمي -13ين، ص، ابن المطهر الحلي، االلف -2

اجتهاد

111

م، و نه به يستين خدا قائل نيو ما به ا. باشد ياش م فهيابوبكر خلش ابوبكر امبريفه پيكه خل يهمانا خدا :مييگو يامبر، بلكه مين پيا

.1امبر ماستيامبر، پيست و نه آن پيما ن يخدا باشد، :ديگو يد ميو مفاز ائمه را انكار يكيكه امامت ينكه كسيه اتفاق دارد بر ايامام

ده يواجب گردان يكه خداوند بر و يكند، و آن اطاعت واجبص كافر و و گمراه است و سزاوار د، پس آن شخيانكار نما

.2باشد يجاودان ماندن در آتش منكه همانا تمام اصحاب يه اتفاق دارد بر ايامام :ديگو يو م

بدعت كفار هستند، و همانا بر امام الزم است در صورت توان ل و حجت بر آنان آنها را به يبعد از دعوت دادنشان و اقامه دل يدرست يشان توبه كردند و بسوتوبه وا دارد، پس اگر از بدعت

آنان ،مانين صورت بخاطر مرتد شدنشان از اير ايآمدند، و در غرد، پس ياز آنان كه بر آن بدعت بم يكشد، و همانا هر كس يم را

_____________________________________________________________ . منشورات اعلمي بيروت) 2/278(االنوار النعمانيه -1 . 23/391المسائل از بحار -2

قرآن و التحريف

112

.1باشد ياو از اهل آتش م :ديگو يم يشان طوسيخ ايو ش

و رد كردن امامت كفر است همچنانكه رد نمودن نبوت كفر .2باشد يك حد مين دو در يرا كه جاهل بودن به ايزباشد، يم

ق كه اخبار متواتر وارد شده است يو بتحق :ديگو يم يو مجلس .3شود يرفته نميت پذياز اعمال بدون وال يچ عمليكه همانا ه

گانه كه امامت ائمه دوازده يعه درباره كسيش يأن بود ريا .4انكار كند

:پرسد يعه از خود مين شيو بعد از اچه يتش براين همه عظمت و اهميت با وجود ايوال

_____________________________________________________________ بحار : و نگاه كنيد. بيروت ،ميةات االسالر المنشوراد 51اوائل المقاالت ص -1

23/390 . ). 3688(نگاه كنيد، بحار مجلسي -2 ). 8/369(بحار -3ته باشد بيشتر، تكفير شيعه براي منكرين ائمه اثني عشر را و كسي كه خواس -4

تاليف عبداهللا موصلي چاپ الشيعة حقيقةد به كتاب يببيند، پس مراجعه كن . قاهره

اجتهاد

113

در قرآن ذكر نشده؟ر از آن دو از اركان اسالم در يچه نماز، و زكات و غ يبرا

شود؟ يت ذكر نميشود، وال يقرآن ذكر م ين گفتار رويا يش آمد، بسويپ مشكلن يكه ا يپس هنگام

ات يآجاد شده، ير اييف شده، در آن تغيآوردند كه قرآن تحرده ياز آن ساقط گردان يارياز آن حذف شده، كلمات بس ياريبس

و ينه با عليبخاطر ك يشده، بزرگان اصحاب و امت اسالمراث رسول اهللا ين بردن ميبا فرزندانش، و بخاطر از ب يدشمن

. اند نها را حذف نمودهيا )صلى اهللا عليه وسلم(هللا عليه صلى ا(بر رسول خدا ين و ساختگيت دروغيسپس روا

شان ذكر يدر كتابها )السالم معليه(تش يو آل ب يو عل )وسلم . نمودند :ن مورديمثال ا

از جابر از ابو جعفر ينيعقوب كليمحمد بن :پس بطور مثالچه يبرا :گفتم يبه و :كند كه گفت يت ميروا )عليه السالم( خداوند او :فرمود ؟ده شدهين نامير المومنيطالب ام يبن اب يعل

قرآن و التحريف

114

. ده استيرا نام .ن در كتابش نازل كرده استين چنيو ا

وإذ أخذ ربك من بني آدم من ظهورهم ذريتهم وأشهدهم على ﴿ ريما أينت علأو ن حممدا رسويلأو ﴾أنفسهم ألست بربكم

.١)نيمنؤامل )عليه السالم(ل يجبرئ :فتت شده كه گين از جابر روايو همچن

:ن نازل كردين چنيه را بر محمد اين آيافأتوا بسورة )يف علي( وإن كنتم في ريب مما نزلنا على عبدنا﴿

.٢﴾من مثله

ت شده درباره يروا )عليه السالم(ر از ابو عبداهللا ياز ابو بص :خداوند ءفرموده

ليس له )علي يةبوال( للكافرين * ائل بعذاب واقعسأل س﴿ .﴾دافع

:پس فرمود_____________________________________________________________

. 479ص، 1ج، –كتاب حجه –اصول كافي -1ص، -1و نتف من التنزيل ج، ب حجت از اسول كافي، باب فيه نكتكتا -2

484 .

اجتهاد

115

صلى (محمد يبرا )عليه السالم(ل ين جبرئين چنيقسم بخدا، ا .1آورده است )اهللا عليه وسلم

ت شده كه يروا )عليه السالم(و از ابو حمزه از ابو جعفر :ن فرود آوردندين چنيه را ايآن يا )عليه السالم(ل يجبرئ :فرمود

.﴾كفورا إال )بوالية علی( فأبى أكثر الناس﴿ود ن فرين چنيه را اين آيا )عليه السالم(ل يجبرئ :و فرمود

:آوردفمن شاء فليؤمن ومن )فی والية علی( وقل الحق من ربكم﴿

.٢﴾نارا )آل حممد( أعتدنا للظالمنيشاء فليكفر إنا

ن يه اين آيا :كه فرمود )عليه السالم(و از جابر از ابو جعفر :ن نازل شدهيچن

.٣﴾لكان خيرا لهم )يف علي( ولو أنهم فعلوا ما يوعظون به﴿

ه ك روايت مي كند )عليه السالم(و از منخل از ابو عبداهللا :فرمود

_____________________________________________________________ . 490ص، 1ج، .... صول كافي، باب فيه نكت كتاب حجت از ا -1 . 493ص، 1ج، –كتاب حجت از كافي -2 . 492ص، 1ج، –كتاب حجت از كافي -3

قرآن و التحريف

116

صلى اهللا عليه (ه را بر محمد ين آيا )عليه السالم(ل يجبرئ :ن فرود آوردين چنيا )وسلم

نورا يعل يف( يا أيها الذين أوتوا الكتاب آمنوا بما نزلنا﴿ .١﴾)نايمب

عليه (ل يجبرئ :فرمود )عليه السالم(و از جابر از ابو جعفر ن ين چنيا )صلى اهللا عليه وسلم(را بر محمد هين آيا )السالم

:فرود آورد

.٢﴾بغيا )يف علي( بئسما اشتروا به أنفسهم أن يكفروا بما أنزل الله﴿كند كه، يرش ذكر ميدر مقدمه تفس يم قميبن ابراه يو عل . ف در قرآن بوجود آمده استير و تحرييهمانا تغو اما آنچه كه مخالف است با آنچه كه خداوند :ديوگ يو م

:نازل كرده است، پس فرموده خداوندكنتم خير أمة أخرجت للناس تأمرون بالمعروف وتنهون عن ﴿

.﴾المنكر وتؤمنون بالله

ن امت يبهتر :فته گين آيبه خواننده ا )عليه السالم(ابو عبداهللا _____________________________________________________________

. 485ص، 1كتاب حجت از كافي ج، -1 . 484ص، 1كتاب حجت از كافي ج، -2

اجتهاد

117

؟ پس به !كشند يمرا ين بن علين و حسن و حسير المومنيام پسر رسول اهللا پس چگونه نازل شده؟ يا :شان گفته شديا

:نازل شد :آنگاه فرمود

).خرجت للناسأ ئمةأ ريکنتم خ(پس فرموده ،ف شدهيو اما آنچه كه از آن تحر :ديگو يم و

. ن نازل شديچن ).يعل يف( ﴾بما أنزل إليك لكن الله يشهد﴿ :خداوند :و قول خداوند

.١)يعل يف(﴾ يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك﴿اند، خبر داده يكه به و ياح از كسانين بن مياز حس ينيو كل :)عليه السالم(نزد ابو عبداهللا يشخص :گفت

﴾ملوا فسيرى الله عملكم ورسوله والمؤمنونوقل اع﴿

ست، همانا آن و ين نين چنيا :را خواند، پس فرمود .2ميالمأمونون است پس ما مأمونون هست

ار است، ينها بسيت، و امثال ايات درباره والينها بود روايپس ا

_____________________________________________________________ . 36ص، 1مقدمة مؤلف ج، :تفسير قمي -1 . 492ص، 1كتاب حجت از كافي ج، -2

قرآن و التحريف

118

.باشد يار ميرشان بسيشان و تفس ثيحد يو در كتابهاف در قرآن هستند يل به تحرين است كه آنان قايپس مقصود ا

ت يبخاطر اهداف گوناگون كه از جمله آن اثبات مسأله امامت وال . اند ن قرار دادهياست كه آن را اصل و اساس د

ن آن قريكه ب يافتن از تناقضي ييعه بخاطر رهايش :ايثان ي اهللارض(عه درباره مقام و منزلت صحابه يو كتب ش

اند ف در قرآن شدهيوجود دارد معتقد به تحر) عنهم

صلى اهللا (اصحاب رسول اهللا يم فضل و برتريهمانا قرآن كركه قران بر مقام بلند آنها و يكند، بطور يرا ذكر م )عليه وسلم

. دهد يم يشان گواه عيشأن و مرتبه، و درجه رف ن و انصار را ذكر نموده و اخالقيعزوجل مهاجر يو خدا

رت خوب آنان را ستوده است، و آنان را به بهشت كه يكو، و سينشان و بخصوص يبه ااست بشارت داده، و ير آن جارينهرها ز

) ي اهللا عنهمرض( يعلرسول اهللا، ابوبكر و عمر و عثمان و يخلفا ين بندگانش برايدر ب ين، و خالفت ربانيوعده حكومت در زم

مباركشان ين بر دستهاير زمف در تمام گوشه و كناين حنينشر داز يو خداوند بعض .كلمه اهللا يو بلند نمودن پرچم اسالم و اعال

اجتهاد

119

داشته با ذكر نمودنشان همراه رسول اهللا در كالم يشان را گراميانه به رسولش و بر ابوبكر، يخود، و نازل كردن سك يجاودان

صلى اهللا (كه بر محمد يديعزوجل در قرآن مج يچنانكه خداش را خود بعهده، گرفته، در ينازل نموده و نگهدار )ه وسلمعلي

د كه سرآمد آنان ابوبكر و عمر و يسرا ين و انصار را ميآن مهاجر . باشند يم هرير و غيو طلحه و زب يعثمان و علوالسابقون الأولون من المهاجرين والأنصار والذين اتبعوهم ﴿سان رضي الله عنهم ورضوا عنه وأعد لهم جنات تجري بإح

.١﴾تحتها الأنهار خالدين فيها أبدا ذلك الفوز العظيم

:خداوند و فرمودة آووا والذين آمنوا وهاجروا وجاهدوا في سبيل الله والذين﴿

.٢﴾ونصروا أولئك هم المؤمنون حقا لهم مغفرة ورزق كرمي

:و فرموده اشال يستوي منكم من أنفق من قبل الفتح وقاتل أولئك أعظم ﴿

وكلا وعد الله الحسنى درجة من الذين أنفقوا من بعد وقاتلوا _____________________________________________________________

. 100وره توبه آيه س -1 . 74سوره انفعال آيه -2

قرآن و التحريف

120

.١﴾والله بما تعملون خبري

:اش و فرمودهفالذين آمنوا به وعزروه ونصروه واتبعوا النور الذي أنزل معه ﴿

.٢﴾أولئك هم المفلحون

كه در يآن كسان )سلمصلى اهللا عليه و(امبر ياران پيو درباره :ديفرما ين ميعت نمودن چنيشان بيه بر مردن با ايبيحد

.٣﴾إن الذين يبايعونك إنما يبايعون الله يد الله فوق أيديهم﴿

:ديفرما يو آنان را مژده بهشت داده و ميبايعونك تحت الشجرة فعلم لقد رضي الله عن المؤمنني إذ ﴿

.٤﴾ما في قلوبهم فأنزل السكينة عليهم وأثابهم فتحا قريبا

:ديفرما يو خداوند درباره اصحابش منهم محمد رسول الله والذين معه أشداء على الكفار رحماء بي﴿

تراهم ركعا سجدا يبتغون فضال من الله ورضوانا سيماهم في

_____________________________________________________________ . 10سوره حديد آيه -1 . 157سوره اعراف آيه -2 . 10سوره فتح آيه -3 . 18سوره فتح آيه -4

اجتهاد

121

.﴾وجوههم من أثر السجود

:ديفرما يتا آنجا كه موعد الله الذين آمنوا وعملوا الصالحات لهم مغفرة وأجر ﴿

.١﴾عظيم

:رموده خداوندو فللفقراء المهاجرين الذين أخرجوا من ديارهم وأموالهم يبتغون ﴿

فضال من الله ورضوانا وينصرون الله ورسوله أولئك هم من قبلهم يحبون من والذين تبوأوا الدار والأميان * الصادقون

هاجر إليهم وال يجدون في صدورهم حاجة مما أوتوا ويؤثرون على أنفسهم ولو كان بهم خصاصة ومن يوق شح نفسه فأولئك

.٢﴾هم المفلحون

:و فرمودهلله حبب إليكم الأميان وزينه في قلوبكم وكره إليكم ولكن ا﴿

فضال من * الكفر والفسوق والعصيان أولئك هم الراشدون

_____________________________________________________________ . 29سوره فتح آيه -1 . 9-8سوره حشر آيه -2

قرآن و التحريف

122

.١﴾الله ونعمة والله عليم حكيم

:ن فرموده استيراشد يو درباره خلفاد الله الذين آمنوا منكم وعملوا الصالحات ليستخلفنهم وع﴿

في الأرض كما استخلف الذين من قبلهم وليمكنن لهم دينهم .٢﴾الذي ارتضى لهم وليبدلنهم من بعد خوفهم أمنا

:فرموده اش دربارهو إال تنصروه فقد نصره الله إذ أخرجه الذين كفروا ثاني اثنين ﴿

إذ هما في الغار إذ يقول لصاحبه ال تحزن إن الله معنا فأنزل نود لم تروها وجعل كلمة الذين الله سكينته عليه وأيده بج

.٣﴾كفروا السفلى وكلمة الله هي العليا والله عزيز حكيم

ار و همدم ين كه يآنان را نستوده مگر بخاطر ا يو خداوند تعالنازل شده يكه بر و ينمودند آن نور يروياند و پ رسول اهللا بوده

يمحب و مددكاران يارانيمخلص و يوزرا و يو يو برا است،ار خود را ترك كردند و فرزندان را ين و ديسرزم. راستگو بودند

_____________________________________________________________ 8-7سوره حجرات آيه -1 . 55سوره نور ايه -2 . 40سوره توبه آيه -3

اجتهاد

123

غ سنتش يكنند و بخاطر تبل يعتش دفاع ميرها نمودند و از شر . كنند يز ميست

د، و يشان آسان گرديارواحشان در راه خدا فدا نمودن براو ير و خوبيخ يهاينشان. ديگرد ارزش يبخاطر او مال نزدشان ب

عزوجل در يو خدا. ديدر چهره و سلوك آن آشكار گرد يراست :ف نمود و فرموديكتابش آنان را توص

هو الذي أرسل رسوله بالهدى ودين الحق ليظهره على الدين ﴿رسول الله والذين معه محمد * كله ولو كره المشركون

أشداء على الكفار رحماء بينهم تراهم ركعا سجدا يبتغون فضال من الله ورضوانا سيماهم في وجوههم من أثر السجود ذلك

في الأنجيل كزرع أخرج شطأه فآزره مثلهم في التوراة ومثلهمفاستغلظ فاستوى على سوقه يعجب الزراع ليغيظ بهم الكفار وعد الله الذين آمنوا وعملوا الصالحات منهم مغفرة وأجرا

.١﴾عظيما

فتح يكي يكيها نيرون شدند، و سرزميرب ببطرف شرق و غعبادت يرون شدند و مردمان را از عبادت بندگان بسوينمودند، ب

_____________________________________________________________ . 29- 28سوره فتح آيه -1

قرآن و التحريف

124

عدالت يرون آوردند و از ستم نظامها و قانونها بسويپروردگار بمان به خدا و روز يكه ا يو هر طاغوت. رون بردنديب يرسالت آسان

بود تا مردم ستاده يا ينهضت اسالم يآخرت نداشت و در جلودند و شكستند در شب رهبان و يسخن حق را نشنوند، در هم پاش

. در روز جنگجو بودندتتجافى جنوبهم عن المضاجع يدعون ربهم خوفا وطمعا ومما ﴿

.1﴾رزقناهم ينفقون

،رفتند يمن راه يزم يكه به آسمان وابسته بود بر رو يو با قلب امبرشان و قرآن ينشان و محمد پياهللا پروردگارشان و اسالم د

از آتش و وارد شدن به ييرها شان، ويزندگ) دستور(قانون . ن آرزوشان بوديبهشت بزرگتر

خشك يل امتداد داشت از راه صحرايفتوحات آنان هزاران مكه وسائل يخطرناك، در زمان يهالك كننده و كوهها يايو دركه يشتران، و قاطرها، و االغها بود، و در هر جا :ه در آنينقل

داد يرخ م يها ان آنان و دشمنان خدا معركهينمودند در م يگذر م_____________________________________________________________

. 16سوره سجده، آيه -1

اجتهاد

125

ن معركه را با يخ ايشوند، و تار ير ميدن آن پيكه كودكان از شن ين نبود بلكه آن دلهايها انشود، پس ت يخون شهداء نوشته م

لمحكه آن را يله آن نوريبسته شده را باز كردند بوسشدند مگر يرون نميبعد از فتح آن ب ينينمودند، سپس از سرزم يمجهاد در راه خداوند همراه با ينكه فرزندان مردم آن منطقه برايا

گرفته بودند و اسالم تمان آوردن از آنان سبقيكه در ا يبرادرانشدند، يون مريكجا نموده بود، بيآنها را يمانين رابطه ايتر يبا قوبلند شد يحق در هر جا ين را فتح كردند و صداينكه زميتا ا

.1رسول اهللا ان حممدأشهد أن ال إله إال اهللا وأشهد أعه است، پس آن كامال با كالم يش يو اما آنچه كه در كتابها

ر و يعه پر از دشنام و تكفيش يخداوند تناقض دارد، چونكه كتابهاو لعن امهات )صلى اهللا عليه وسلم(لعن اصحاب رسول اهللا

. باشد يم )صلى اهللا عليه وسلم(ن همسران رسول اهللا يمؤمن صحابه ريتكف –أ

_____________________________________________________________ نوشته احمد حمدان، ). إلماميةان يعرفه المسلم عن أما يجب (نقل از كتاب -1

. با تصرف

قرآن و التحريف

126

:فرمود يكنند همانا و يت ميروا –بدروغ –از ابو جعفر . امبر جزء اهل رده بودند مگر سه نفريهمه مردم بعد از پ - 1

وده در رجالش ذكر نم يعه كشين شين را بزرگ مورخيو ا - .1 است

وب يا :كند كه گفت يت ميه رواياز حمدو ين كشيهمچن - 2قماط از از محمد بن فضل و صفوان از ابو خالد :بن نوح گفت

عرض كردم چقدر ما )عليه السالم(به ابو جعفر :ديگو يحمران مم يجمع بشو يخوردن گوسفند يم، اگر همه مان برايكم هست

ا تو را از يآ :فرمودند شانيپس ا :ديگو يم؟ ميكن يتمامش نم :عرض كردم بله فرمود :ديگو ين با خبر نسازم؟ ميتر از ا بيعج

.2مگر سه تا..... ن و انصار رفتند يمهاجر

ن و ين را بر مهاجرقرآ يكند كه همانا و يت ميروا ياز عل - 3ن را باز كرد در صفحه آكه ابوبكر يانصار عرضه نمود، و هنگام

د، پس آن را به ين و انصار را ديمهاجر يها و رسوائياول آن زشت_____________________________________________________________

. عنوان سلمان فارسي، چاپ كربال عراق 12رجال الكشي، ص، -1 . 243ص، 2و همچنين كافي ج، 13رجال الكشي ص، -2

اجتهاد

127

.1ميندار ياجين احتآما به :برگرداند و گفتند يعل

مبتال شدند كه يارانيهمانا رسول اهللا به اصحاب و :گفتند - 4 .2ن مرتد شدنديه از ديبق يبجز عده كم يبعد از و

ن نازل يكه درباره كفار و منافق ياتيل نمودن آيتاو :ب )صلى اهللا عليه وسلم( رسول اهللا بن اصحايبهترشده، بر

رش و دو خسر و يفه رسول اهللا و دو وزيكه در راس آنها دو خل ي، قرار دارد، و گاه)رضي اهللا عنهما( دو دوستش ابوبكر وعمر

كه مالش را در ياء، كسيآنها صاحب بخشش و كرم و ح يسومز نمود، و داماد رسول اهللا يش عسره را تجهيراه خدا گذاشت و ج

كنند، و يز ذكر مي، ن)ي اهللا عنهرض(بر دو دخترش، عثمان )صلى اهللا عليه وسلم(شان از صحابه رسول اهللا ير از اين غيهمچن

.3شان نمودند يرويپ ير و خوبيكه بخ يو كسان

_____________________________________________________________ . 156ص، 1االحتجاج، طبرسي ج، -1تاليف، سيد مرتضي سيد محمد حسين فيروز السبعه من السلف، كتاب -2

. 7آبادي نجفي چاپ مكتبه ثقافي ص، . نقل از مساله تقريب، ناصر قفاري -3

قرآن و التحريف

128

تذكر هم، به خواننديات را ذكر كنينكه آن روايو قبل از ا يو بعد از و ينيعه در عصر كليم كه همانا آنچه اوائل شيده يم

سه گانه يخلفا يبرا يعنياند، بزبان رمز و اشاره بوده، نوشته . بردند يخاص بكار م يابوبكر و عمر و عثمان، رمزها

. عثمان يعنيعمر و نعثل يعنيابوبكر، و رمع يعنيل يفص :مثلفالن و فالن و فالن :ز دارند مثلين يگريد ين رمزهايو همچن

اول و :دارند، مثل يگريد يمان، و رمزابوبكر و عمر و عث يعنيگر ين رمز ديابوبكر و عمر و عثمان، و همچن يعنيدوم و سوم،

ن يا عمر و ابوبكر، و همچنيابوبكر و عمر يعنيمثل، حبتر و دالم ا يفرعون و هامان، :نيش ابوبكر و عمر، و همچنيرمز دوبت قر

اما آنچه و. ابوبكر و عمر يعني، يامت، و سامر) عجل(گوساله اند، پس در آن بطور نوشته يه دولت صفوير سايعه از زيوخ شيش

. ن اصحاب رسول اهللا وجود داردير بهتريصراحت و آشكار تكف :ن قرار استيات پس بدياما روا

كند درباره فرموده يت مياز ابو عبداهللا روا يدر كاف ينيكل - 1 :خداوند

اجتهاد

129

انا من الجن والأنس نجعلهما تحت أقدامنا ربنا أرنا الذين أضل﴿ .١﴾ليكونا من الأسفلني

.2بود يطانيو فالن ش :آن دوتا، پس فرمود :كه فرمود آن (از يدرباره مقصود صاحب كاف يدر شرح كاف يمجلس

ابوبكر و عمر، و مقصود از فالن عمر يعنيآن دو :ديگو يم) دون نام يبده عمر است،؛ همانا يمقصود از جن در آ يعنياست،

ن سبب كه او فرزند زنا يطان بود، بدينكه شيده شده بخاطر اينامطان است، يب مانند شينكه در مكرو فريا ايطان، يك شيبود و شر

باشد كه مقصود از يز ميل دوم احتمال عكس نيو برحسب تاو .3فالن ابوبكر باشد

كنند كه همانا درباره قول يت ميداهللا رواو از ابو عب - 2 .٤﴾وال تتبعوا خطوات الشيطان﴿: خداوند

_____________________________________________________________ . 29سوره فصل آيه -1 . 523روايت شماره 261روضه كافي ص، -2 . از انتشارات دارالكتاب اسالمي تهران 26/488العقول ةمرآ -3 . 142و انعام 208،168آيه سوره بقره -4

قرآن و التحريف

130

ت فالن و يطان، قسم بخدا واليش يخطوات و گامها :فرمود . ابوبكر و عمر يعني. 1 فالن :خداوند هءكنند درباره فرمود يت ميو از ابو جعفر روا - 3

.٢﴾ضلني عضداوما كنت متخذ الم﴿

:فرمود )صلى اهللا عليه وسلم(همانا رسول اهللا خدا :كه فرمودا به يله عمر بن الخطاب ين را عزت بده بوسيپروردگارا، د

:هيابوجهل بن هشام، آنگاه خداوند آ .3نازل نمود ﴾وما كنت متخذ المضلني عضدا﴿

درباره گفتار ينند كه همانا وك يت ميو از ابو عبداهللا روا - 4 :خداوند

إن الذين آمنوا ثم كفروا ثم آمنوا ثم كفروا ثم ازدادوا ﴿ .٤﴾كفرا

در :نازل شده است) ابوبكر و عمر(درباره فالن و فالن :فرمود_____________________________________________________________

). 1/242(الصافي ) 1/208(، برهان 1/121تفسير عياشي -1 . 51سورة الكهف آيه -2 ). 2/471(البرهان ) 2/355(تفسير عياشي -3 . 137سوره نساء آيه -4

اجتهاد

131

مان آوردند، پس يا )صلى اهللا عليه وسلم(اول امر به رسول اهللا :ت بر آنان عرضه شد، چنانكه فرموديكه وال يشدند هنگام كافر

ر يام يعت برايمان آوردن به بيسپس ا »مواله يمن کنت مواله فعل«گفتند، به امر خدا امر ي، چنانكه به و)عليه السالم(ن يالمؤمن

كه رسول اهللا يعت نمودند، پس هنگاميب يرسولش، آنگاه با وعت يكافر شدند و اقرار به ب وفات كرد )صلى اهللا عليه وسلم(

خودشان از يعت گرفتن برايدند با بيشتر كفر ورزينكردند، پس بمان ياز ا يزينها چيپس ا :عت كرده بودنديب يكه با و يكسان .1نماند يشان باقيبرا

كه ذكر نموده، از ابو جعفر درباره يز، از كسانيو از حر - 5 :قول خداوند .2﴾ا قضي الأمروقال الشيطان لم﴿

﴾وقال الشيطان﴿ قرآن يچ جاياست، و در ه يآن دوم :فرمود

_____________________________________________________________ بحار ) 1/422(برهان ) 1/511(، تفسير صافي )1/307(تفسير عياشي -1

)8/218 .( . 22ه سوره ابراهيم آي -2

قرآن و التحريف

132

.1باشد يم ينكه آن دوميست مگر اين . باشد يم) رضي اهللا عنه(عمر يو مقصودشان از دوم

:بزرگ يو از زراره از ابو جعفر درباره قول خدا .٢﴾لتركبن طبقا عن طبق﴿

امبرش طبقه بر طبقه يپن است بعد از يا ايآ ،زراره يا :فرمودقصودشان ابوبكر و م 3سوار نشدند در شأن فالن و فالن و فالن

. باشد يم) رضي اهللا عنهم(عمر و عثمان سوار شدن بر طبقات :ديگو يم يض كاشانيدانشمندشان ف

. يگريپس از د يكيخالفت يه از نصب آنان است برايكنا :ول خداوندو نزد ق - 6

.4﴾فقاتلوا أئمة الكفر﴿

ت يروا )عليه السالم(ر از ابو عبداهللا ياش از حنان بن سديع_____________________________________________________________

). 2/309(برهان ) 2/240(تفسير عياشي -1 . 19سوره انشقاق آيه -2ص، 3ج، –و في اعدائهم ) ع(الوافي، كتاب الحجه، باب ما نزل فيهم -3

920 . . 12سوره توبه آيه -4

اجتهاد

133

از اهل بصره بر من يمردمان :ديگو يدم كه ميشن :كند كه گفت يمشان يدند، پس به اير از من پرسيوارد شدند، آنگاه از طلحه و زب

.1ان كفر بودندياشوياز پ) شوايپ(آنان دو امام :گفتم :هيكه در آ» طاغوت«و » جبت«و كلمه، - 7

ألم تر إلى الذين أوتوا نصيبا من الكتاب يؤمنون بالجبت ﴿ .٢﴾والطاغوت

و دو )صلى اهللا عليه وسلم(ار رسول اهللا يكنند به دو ير ميتفسي اهللا رض(و عمر اش ابوبكر فهير، و دو خسر، و دو خليوز

.3)عنهما :و نزد قول خداوند - 8

.٤﴾لها سبعة أبواب لكل باب منهم جزء مقسوم﴿

ت يروا )عليه السالم(ر از جعفر بن محمد ياز ابو بص ياشيعدروازه دارد، 7كه يشود در حال يجهنم آورده م :كند كه فرمود يم

_____________________________________________________________ ). 2/324(تفسير صافي ) 2/107(تفسير برهان ) 2/83(تفسير عياشي -1 . 51سوره نساء آيه -2 ). 1/377(و برهان ) 1/459(و صافي ) 1/273(تفسير عياشي :كنيد نگاه -3 . 44سوره حجر آيه -4

قرآن و التحريف

134

حبتر و يق، و دروازه دومش برايستمكار زر ياولش برادروازه ه و پنجم يمعاو يبرا يو دروازه چهارم يسوم يدروازه سوم برا

يعسكر بن هوسر و هفتم برا يو ششم برا.... عبدالملك يبرا يرويشان پيهستند كه از ا يابو سالمه، و آنان دروازه كسان

.1ندينمارا يز يه است از اوليق كنايزر :ديگو يدر شرح آن م يمجلس

و حبتر، روباه . رنديگ يم يرنگ بد فال يكه عرب با چشم آبت ذكر كرده است، و يرنگش با كنايله و نيد به خاطر حياست، شان واقع شده است، و آن آشكارتر يگر بر عكس ايت ديدر روا

. باشد يمز ينجا نيد كه در ايمناسبتر است، و شا يچونكه حبتر به اولتر و درشت يرا كه شقيل ذكر كرد زرا او يمراد او باشد و دوم . خوتر و سختر است

يا بنيه يام يبن يخلفا يه است از بعضيو عسكر بن هوسر، كنا، و يقيه است از ابو جعفر دوانين ابو سالمه كنايعباس، و همچن

_____________________________________________________________ ). 2/345(و برهان ) 2/263(تفسير عياشي -1

اجتهاد

135

ه اصحاب جمل يشه و بقيه باشد از عاياحتمال دارد كه عسكر كنا .1طان بوديت شده كه شيشه عسكر بود، و راويچونكه اسم شتر عا

:و درباره قول خداوند - 9 .٢﴾يرضى من القول إذ يبيتون ما ال﴿

:فالن و فالن و فالن :ت است كه همانا گفتهياز ابو جعفر روااز :گريو در د 3ده بن جراحيابوبكر و عمر و ابو عب يعني

مقصود از آن 4احده بن الجريآن دو، و ابو عب :ديگو يابوالحسن م . ابوبكر و عمر يعنيدو

.5ده بن الجراحياول و دوم و ابو عب :يت سوميو در روا .)ابوبكر و عمر يعنيو اول و دوم (

:و فحشا و منكر را در قول خداوند -10 .١ ﴾وينهى عن الفحشاء والمنكر والبغي﴿_____________________________________________________________

). 8/301(بحار -1 . 108سوره نساء آيه -2 ). 1/414(و برهان ) 1/301(تفسير عياشي -3 ). 1/414(و برهان ) 1/301(تفسير عياشي -4 . 26/489العقول ةمرآق ماخذ ساب -5

قرآن و التحريف

136

كنند، و از ابو جعفر ير ميت ابوبكر و عمر و عثمان، تفسيبه وال :كنند كه گفت يت ميروا )عليه السالم(

:﴾والبغي﴿، يدوم :﴾والمنكر﴿ ياول :﴾وينهى عن الفحشاء﴿ . 2يسوم

به امام يراو(عرض كردم :در بحار االنوار آمده است -11هستند؟ يخدا ترا سالمت كند، دشمنان خدا چه كسان :)ديگو يم يچه كسان :معرض كرد :ديگو يچهارگانه، م يبتها :مودفر

كه يه، و كسانيل، ورمع، و نعثل و معاويابو الفص :هستند؟ فرمودد ينما ينها دشمنيكه با ا يپس كس. ن آنان باشدين و آئيبر دخ آنها يش .3نموده است يكه با دشمان خدا دشمن يبدرستل، يابوالفص :ان كرده استين بين اصطالحات را چنيا يمجلس

گر يبا همد يو بكر در معن) بچه شتر(ل يرا كه فصيابوبكر ست، زباشد، و نعثل عثمان يمتقارب هستند، و رمع، برعكس عمر م

. 90سوره نحل آيه -1 ). 3/151(صافي ) 7/130(بحار ) 2/381(برهان ) 2/289(تفسير عياشي -2 ). 27/58(بحار االنوار -3

اجتهاد

137

. 1است :هيو درباره آ -12

﴾أو كظلمات ....﴿

و. فالن و فالن :نديگو يم ﴾في بحر لجي يغشاه موج﴿

.نعثل يعني .ريطلحه و زب ﴾ن فوقه موجم﴿و .٢﴾ظلمات بعضها فوق بعض﴿ و

.3....ه يمعاومراد از فالن و فالن ابوبكر و عمر و از نعثل :ديگو يم يمجلس .4باشد يعثمان م

ن، آنچه كه در يخيش يشان برا ن اصطالحاتيو همچن -13

_____________________________________________________________ ).27/58(بحار االنوار -1 . 40آيه سوره نور، -2 ). 305-23/304(بحار االنوار ) 2/106(تفسير قمي -3 ).23/306(بحار االنوار -4

قرآن و التحريف

138

. ل آمده استيل سوره الليتأو ﴾إذا جلاهاوالنهار ﴿

. ام قائم استيق ﴾والليل إذا يغشاها﴿

.1ده شديحبترو دالم كه حق بر آنان پوشحبتر و دالم، :ديگو يم) يمجلس(ه در زمانش يخ دولت صفويش

.2ابوبكر و عمر استلعنت ابوبكر و عمر، و ين دعا مخصوص است برايو ا -14 .شود يده ميش ناميدوبتان قر يدعا

ا، لعنت كن دو صنم و يمحمد و آل محمد، خدا ياللهم صل عل، آن دو 3شان و دو دخترانشانيش و طاغوتشان و دروغگويبت قرتو را انكار كردند و يكه مخالفت امر تو نمودند وح يكسان

_____________________________________________________________ ). 2/457(تفسير قمي ) 73-24/72(بحار االنوار 390- 389كنز الفوائد ص -1

. اند به فالن تفسير كرده) الليل اذا يغشها( ). 24/73(بخار االنوار -2صلى اهللا عليه (رن پيامبر مقصودشان مادران مومنان عايشه وحفصه همس -3

. باشد مي) وسلم

اجتهاد

139

نت يكردند و د يرسولت را نافرماننعمت تو را انكار نمودند، و كردند، و دشمنانت را فيرا دگرگون نمودند، و كتابت را تحر

ر كردند، و احكامت را بر اتو را انك يگرفتند، و نعمتها يبدوستات تو الحاد يپا نداشتند و فرائضت را باطل كردند، و در آ

يدند و با دشمنانت دوستيورز ياءت دشمنينمودند، و با اول . نت را خراب كردند و بندگان را فاسد نمودنديسرزم. كردند

شان، و يايروانشان و اولينت كن آن دو را، و پلع! پروردگارات نبوت را خراب كردند و يكه ب يارانشان، بدرستيدوستان و

ران نمودند، و سقفش را شكستند، و آسمانش يش را ويها هدروازنش و ظاهر آن به ييآن به پا ينش چسباندند، و بااليرا به زم

ن بردند، و يبارانش را از يكردند و يشه كنيباطنش، و اهلش را ر يش و وارث علمش خاليرش را از وصبو من. اطفالش را كشتند

را انكار كردند، و به پروردگارشان مشرك ينمودند، و امامت وا، گناهانشان را بزرگ بنما، و آنان را در سقر يشدند، پس خدا

را يزيست؟ چيكه سقر چ يدان يدان بگردان، و تو چه ميجاو . كند يو رها نم يباق

قرآن و التحريف

140

كه انجام دادند، و يشان كن، به عدد هر منكر لعن! وردگاراپركه كنار يبلند كردند، و مومن يكه پنهان كردند و منبر يهر حق

ت رساندند، يكه آزار و اذ يكه بر گماشتند، و ول يزدند و منافقكه طرد نمودند، و يكه پناه دادند، و راستگو يا و رانده شده

را يو فرض.... كه مقهور كردند كردند، و امام ياريكه يكافردند، و يكه بر گز يكه انكار كردند و شر يو اثر. ر دادندييكه تغكه غصب يكه بر پا كردند و ارث يختند و كفريكه ر يخون

كه خوردند و ) يحرام(م كردند، و سخت يء كه تقسيكردند و فكه يستمس كردند و يكه تاس يكه حالل نمودند، و باطل يبريخ

كه پنهان كردند و يرددند و غيكه پوش يدند و نفاقيانگسترد . كه پخش كردند يستم

انت كردند، و يكه خ يكه خالف كردند، و امانت يا و وعدهكه يكه حرام نمودند، و حرام يكه شكستند، و حالل يعهد

كه سقطش كردند، و ينيدند و جنيكه در يحالل نمودند و شكمكه منع يل نمودند و حقيذكه يزيكه شكستند و عز يا دنده

كه يكه وارونه كردند و امام يكه بافتند و حكم يكردند و دروغ

اجتهاد

141

. مخالفتش كردندف كردند و يكه تحر يا هيلعنشان بكن به عدد هر آ! پروردگارا

كه ير دادند و رسومييكه تغ يكه ترك كردند و سنت يا ضهيفرشكستند و كه يعتيكه كنار گذاشتند و ب يمنع نمودند و احكام

كه يا لهيكه انكار كردند و ح يا نهيكه باطل نمودند و ب يدعواكه باال رفتند، يكه وارد ساختند و بلند يانتيبوجود آوردند و خ

ع كردند، يكه ضا يتيكه كتمان كردند، و وص يها يگواهو يشگيهم يه آنان را لعنت كن، لعنتيندگارا، در سر و عالرپرو يان نداشته باشد و تعدادش تمام شدنيپا كه ياريو بس يدانيجاو

آنان و يكه اولش برگردد و آخرش نرود برا ينباشد، لعنتكه يشان، و كسانينشان و مددكارانشان و دوستانشان و موالااري

كه بر آنان يل هستند، و كسانيآنان ما يم آن هستند و بسويتسلق يرا تصد كنند و احكام آنان يم ين آن اقتدامخزند و بسيخ يبر م . ندينما يم

كه اهل يپروردگارا عذاب كن آنان را عذاب) چهار بار بگو(

قرآن و التحريف

142

.1نيا رب العالمين يآم. اد برآورنديآتش از آن فرز در يو ن 2)تحفه عوام مقبول(ن دعا در كتاب ين ايو همچن

82ج، ي، و كتاب بحار االنوار مجلس3يكتاب المصباح، كفعمدار له چاپيالقنونات الطو يف كتاب الصاله باب آخر 260ص،

. روت آمده استيب ياء التراث العربياح :ينيخم -15

م به يندار ينجا كاريما در ا :ديگو يدر كتاب كشف االسرار مگرفتن يو آنچه مرتكب شدند از مخالفت با قرآن، و باز 4نيخيش

احكام خداوند، و آنچه كه از جانب خود حالل و حرام كردند، و . امبر و فرزندانش انجام دادنديه فاطمه دختر پيكه بر عل يآن ستمن يآنان نسبت به احكام خداوند و د يما به جهل و نادان يول

:ديگو يم يجهل و نادان هن بيخيو بعد از اتهام ش 5ميكن ياشاره م_____________________________________________________________

). بلد امين للكفعمي -1 . 215-214ص، -2 . 1994مكتبه االعلمي سال –چاپ بيروت 732ص، -3 ). مترجم(يعني ابوبكر و عمر -4 . 126كشف االسرار ص، -5

اجتهاد

143

جاهل و احمق و دروغگو و ستمگر مانند يكه افراد يو بدرست يامامت بوده و شامل اول يندارند كه در جا يستگينها، شايا

.1االمر باشند :ديگو ين ميو همچن

.... در واقع كه آنان رسول اهللا را حق و منزلتش را دارند ها را متحمل شد يد و سختيد و كوشيكش يكه خستگ يرسول

يتشان، و چشمانش را فرو بست در حاليو هدا يبخاطر راهنمائزندقه ابن الخطاب كه سخنان دروغ و كردار جوش زده از كفر و

.2در گوشش بود

م يو صاحب كتاب صراط مستق -16ي رض(شه و حفصه يطعن بر عا يبدگوئ يدو فصل جداگانه برا

ام الشرور يفصل ف(ده و فصل او را يخاص گردان) اهللا عنهماضي ر(شه ين عايدش ام المومنوده و مقصيها ناميدر بد، ما)شهيعا

_____________________________________________________________ . 127كشف االسرار ص، -1 . 137مصدر سابق ص، -2

قرآن و التحريف

144

. باشد يم) اهللا عنهاطعن در حفصه يگر مخصوص گردانده برايد و اما فصل

ختها حفصه درباره أ يو پدرش و عنوان فصل ف )ضي اهللا عنهار( .1خواهرش حفصه گذاشته است

:ديگو يم يرينعمت اهللا جزا -17شود ياب نمياست كه شفا يماريعمر بن الخطاب در مقعدش ب

ن يچن ياست كه با و يمردان، پس او كس) يمن(مگر با آب . شود يام مانج

ت كرده يرا روا يثيحد ياشيع :ديگو يم يريو نعمت اهللا جزا يو يالخطاب گفته، ول نآنچه كه درباره عمر ب ياست بمعن

:2ستث اين حديرا ذكر ننموده و مقصودش ا يثيحددش از ابو عبداهللا يكه نام ياز شخص ل ياز محمد بن اسماع

وارد شد، سپس گفت، بر ابو عبداهللا يشخص :، گفت)عليه السالم(

_____________________________________________________________ چاپ مكتبه 168- 3/161لي مستحقي التقديم، نباطي، إصراط مستقيم -1

. رضويه الحياء اآلثار الجعفريه . چاپ شركت چاپ ايران 63ص، 1باب 1ج، نيةالنعما االنوار -2

اجتهاد

145

ستاد و يش ايبر دو پا) امام(ن، آنگاه ير المومنيا اميك يالسالم علر يام يست مگر برايسته نيكه شا ين اسميدار، ا دست نگه :فرمودده است، و ين نام ناميرا به ا ي، خداوند و)عليه السالم(ن يالمومن

اسمكه به آن ده نشده،ين نام ناميگر به ايد يكس ير از ويغ. انجام شده باشد) عمل زشت لواط( ينكه با ويباشد مگر ا يراض

. ن نباشد به آن مبتال خواهد شديو اگر چن :ن همان فرموده خداوند است در كتابشيو ا

.١﴾شيطانا مريدا إناثا وإن يدعون إال ن يدعون من دونه إالإ﴿

:شود؟ فرمود يرا با چه خوانده م پس قائم شما :گفتم :ديگو يما ابن يك ياهللا السالم عل بقية ايك يالسالم عل :شود يگفته م يبه و

.2رسول اهللا :ديگو يم يرينعمت اهللا جزا -18

يباز يبود كه مخنث بود و با و يعثمان بن عفان از كسان

_____________________________________________________________ . 117آيه ،سوره نساء -1 ). 1/416(برهان ) 1/302(تفسير عياشي -2

قرآن و التحريف

146

.1شد يمصلى اهللا (ر صحابه رسول اهللا يو دشنام و تكف يو در بدگوئ

. وجود دارد ياريث و اقوال علماء بسياحاد )وسلم عليه

كه آنان را به طعن در قرآن واداشت، ياز اسباب :ثالثاائمه و فضلشان و معجزاتشان و فضل يعدم ذكر اساس

عه مجبور شدند يش يعلما م،يارت قبورشان در قرآن كريزم يل ائمه و معجزاتشان از قرآن كريكه صحابه را به حذف فضا

. سازندمتهم :عهيل ائمه و صفاتشان نزد شيبعض از فضا -أ

ار است يشان بس ل و صفات ائمهيعه از فضايث شيسخن و حد، و بحار، كه يل ابواب مهم از كافيو خطرناك، و ما در ذ

. م كرديل ائمه را در برگرفته ذكر خواهيث فضاياحادباشد، كه يشان م ثياز احاد ين ابواب خالصه و مختصريو ا

ست، بلكه ين نشا اتينها روايكند، و ا يان ميغلو را ب يگونگچ

_____________________________________________________________ . 65ص، 1ب، 1االنوار النعمانيه ج، -1

اجتهاد

147

با خود دارند كه به قواعد و اصول يكه عنوانها ينها ابوابيا ين عنوانها شناختيشتر دارد، و ايدر اعتقادشان شباهت ب ياساس

خوانندگان يعه برايمختصر و كامل از منزلت و مقام ائمه نزد ش .1كنند يان ميب

:قرار است نيو ابواب بدن يداناتر هستند، و در ا )السالم معليه(اء يآنان از انب :باب - 1

.2باشد يث ميزده حديباب سامبران و بر تمام يبر پ )السالم معليه(شان يا يبرتر :باب - 2

شان، ير خلق برايامبران و فرشتگان و سايمان از پيخلق، و گرفتن پصلى اهللا عليه (شان يا يالعزم بخاطر دوست ولوامبران ايو همانا پ

. دنديالعزم گرد ياول )وسلم .3باشد يث ميحد 88ن باب يو در ا

امبران استجابت شد بخاطر توسل و يپ يهمانا دعا :باب - 3

_____________________________________________________________ . ناصري قفاري :نقل از مساله تقريب -1 ). 200-26/193(بحار االنوار مجلسي -2 ).319-26/276(بحار مصدر سابق -3

قرآن و التحريف

148

ث يحد 16ن باب يو در ا. )السالم معليه(شان يطلب شفاعت از ا .1باشد يم

نا كردن يدن مردگان، و بيشان بر زنده گردانيهمانا ا :باب - 4، و بر تمام معجزات يسيمارن پيفا بخشدن بشور مادر زاد، و ك . امبران قادر هستنديپ

.2باشد يث ميحد 4ن باب يو در اشان ين و آسمان، و بهشت و دوزخ برايباب همانا علم زم - 5ن بر آنان عرضه شده يست، و ملكوت آسمانها و زميده نيپوش

تا روز ) شود يآنچه بوده و م(كون ياست، و علم ما كان و ما . دانند يامت ميق

ين باب در كافيو عنوان ا 3باشد يث ميحد 22ن باب يو از ادانند، و يكون ميهمانا ائمه علم ما كان و ما :باب :است ن يچن

. ماند يده نميپوش )السالم معليه(بر آنان يزيهمانا چ

_____________________________________________________________ ). 334-26/319(مصدر سابق -1 ). 31-26/29(بحار االنوار -2 ). 117-26/109(بحار االنوار -3

اجتهاد

149

.1باشد يث ميحد 6ن باب يو در اقت نفاق يمان و حقيقت ايهمانا آنان مردم را بحق :باب - 6

اهل بهشت، ياست كه در آن نامها يشناسند، و نزدشان كتاب يمباشد، و همان خبر، خبر يشان، و دشمنانشان ميها عهيش يو نامها

. كند يدانند، منصرف نم يدهنده آنان را از آنچه كه از احوالشان مهمانا :باب يو در كاف. 2باشد يث ميحد 40ن باب يو در ا

يهر شخص يكنند برا يان ميشود، ب يده كاريمه، اگر بر آن پوشائ . ه اويا بر علياوست يآنچه برا

.3باشد يث ميو در آن دو حدو در آن . داند يهمانا ائمه هر گاه بخواهند كه بدانند م :باب - 7 .4باشد يث ميحدكنند و يوفات م يدانند كه چه وقت يهمانا ائمه م :باب - 8

_____________________________________________________________ ). 1/316(كافي -1 ). 132-26/117(بحار -2 ). 1/320(كافي -3 ). 1/313(كافي -4

قرآن و التحريف

150

. ار خودشانيرند مگر به اختيم يشان نميا .1ث استيو در آن پنج حد

شان، و آنچه كه يها عهياز احوال ش يزيباب همانا آنان چ - 9ست و همانا يده نيشان پوشياج دارد از تمام علوم برايامت احت

كنند يرسد و بر آن صبر م يآنان آنچه از بالها كه به آنها مند اجابت هخدا بخوادفع آن بالها از يدانند، و اگر برا يمدانند، و علم آرزوها، و يشوند، و آنان آنچه كه دردلها است م يم

. دانند يبالها و فصل الخطاب و متولد شوندگان را م .2باشد يث ميحد 43و در آن

له آن امور يباشد، و بوس يهمانا نزدشان اسم اعظم م :باب -10 . گردد يشان آشكار ميب از ايغر

.3باشد يم ثيحد 10و در آن شوند و امور يهمانا آنان بعد از مرگشان ظاهر م :باب -11

_____________________________________________________________ ). 1/313(كافي -1 ). 154-26/137(بحار -2 ). 28- 27/25(بحار -3

اجتهاد

151

نزد )السالم معليه(امبران يزند، و ارواح پ يب از آنان سر ميغرشان ظاهر يند و مردگان از دوستانشان و دشمنانشان برايآ يشان ميا . شوند يم

.1باشد يث ميحد 13و در آن ث يحد 6عذاب، و در آن ن ازيزم در ندامان در آنان :باب -12

.2باشد يمكنند كه يرا بلند م يستون انامام يهمانا خداوند برا :باب -13

. كنند يدر آن به اعمال بندگان نگاه م .3ث استيحد 16و در آن

دانند و يتمام زبانها و لغتها م )السالم معليه(آنان :باب -14 .كنند يصحبت م

.4باشد يث ميحد 7و در آن

_____________________________________________________________ ). 308-27/302(بحار -1 ).310-27/308(حار ب -2 ).136-27/132(بحار -3 ).193-27/190(بحار -4

قرآن و التحريف

152

دانند و در آن يوانات را ميآنان سخن پرندگان و ح :ببا -15 .1باشد يث ميحد 26

شان يخدمتگزاران آنها هستند، و برا ،همانا جن :باب -16 . پرسند يشان مياز ا را نشانيگردند، و امور د يآشكار م

.2باشد يث ميحد 16و در آن عه، كه يش ياز علما ي، بعضيات از كتابهايروا ينك برخيوا :كند يان ميل ائمه را بيفضا

يكه به عل روايت است )صلى اهللا عليه وسلم(امبر ياز پ - 1امبرانش را بر يپ يهمانا خداوند تبارك و تعال :فرمود

ا و يداده، و مرا بر تمام انب يفرشتگان مقربش برتربعد از من برتر از يعل يو ا داده است، ين برتريمرسل

همانا فرشتگان باشد، يتو م از آن تو و ائمه بعداگر ما !يعل يا.... باشند يخدمتگزاران ما و دوستانمان م

م خداوند نه آدم و حوا، و نه بهشت و دوزخ و يبود ينم_____________________________________________________________

).279-27/261(بحار -1 ). 24- 27/13(بحار -2

اجتهاد

153

، و چگونه ما از ديآفر يچكدام را نميهن ينه آسمان و زمد و يتوح يكه بسو يم در حاليفرشتگان برتر نباش

ت ل از آنان سبقيس و تهليشناخت خداوند، و تقدكه خداوند خلق نمود، يزين چيرا كه اوليم، زيگرفت

دش زبان يد، و تمجيباشد، پس به توح يارواح ما مكه ارواح يد، پس هنگاميپس فرشتگان را آفر. ميگشود

م يك نور بود، كار ما را عظيما را مشاهده كردند كه م تا فرشتگان بدانند كه ما يح گفتيپنداشتند، پس ما تسب

از صفات ما منزه است، پس يو همانا وم، يمخلوق هستح گفتند و او را از صفات يح ما تسبيتسب يفرشتگان برا

شناخت خدا و يله ما بسويپس بوس... ما منزه دانستند دش يد و تمجيل و تحميح و تهليد اهللا، و تسبيتوح .1ت شدنديهدا

دم يشن :عمار گفت يو در بصائر الدرجات از هشام بن اب - 2من چشم خدا، :ديگو يم )عليه السالم(ن ينر الموميكه ام

_____________________________________________________________ . موسسه االعلمي 16ص، 1علل شرائع، صدوق ج، -1

قرآن و التحريف

154

و من دست خدا، و من جنب خدا، و من باب خدا .1هستم

)عليه السالم(ن ير المومنيام :و از ابو عبداهللا گفت - 3رنده خدا، و يمن علم خدا، و من قلب در بر گ :فرمود يم

گر خدا، و من جنب خدا خدا، و چشم نظاره يايزبان گو .2و من دست خدا هستم

در كتاب علل الشرائع از سماعه بن مهران آمده است كه - 4شود يگذاشته م يامت شود، منبريهر گاه كه روز ق :گفت

بر آن باال ينند، پس شخصيب يق آن را ميكه تمام خالاز يا از سمت راستش و فرشته يا رود، آنگاه فرشته يم

كه سمت راستش يا آن فرشته. ستديا يسمت چپش م يبن اب ين عليا !قيمعشر خال يد، ازن ياست ندا م

كند هر كه بخواهد، و يطالب است كه به بهشت وارد ممعشر يزند ا يكه سمت چپش است ندا م يا فرشته

_____________________________________________________________ . تهران –منشورات االعلمي 81بصائر الدرجات، صفار، ص، -1 . 84بصائر الدرجات ص، -2

اجتهاد

155

طالب است هر كس كه بخواهد يبن اب ين عليا !قيخال .1كند يبه آتش وارد م

) ي اهللا عنهرض( ياعتقادشان كه همانا خداوند با عل - 5ت ين روايد از حمدان بن اعيمف :مناجات كرده است

به من :گفتم )عليه السالم(به ابو عبداهللا :كند كه گفت يمعليه ( يبا عل يده كه پروردگار تبارك و تعاليخبر رسن آن ي، بيآر :ه است؟ پس فرموددمناجات كر )السالم

.2ن آن دو نازل شديل بيدر طائف مناجات بود، و جبرئ

مانشان به صفات يعه كه ايزرگ شب ياز اقوال علما ينك برخيا :كند يد ميو معجزه ائمه تاك

، اعتقاد ينيت اهللا خميت بزرگشان آيامام معاصرشان و آ - 1هستند كه فرشتگان مقرب و يلتيفض يدارد كه ائمه دارا

. ديامبران فرستاده شده به آن نخواهند رسيپاست، درجه يمحمود يمقام يهمانا امام دارا :ديگو يم

_____________________________________________________________ .196علل شرائع صدوق ص -1 . قم ايران –كتابفروشي بصيرتي 322ص :االختصاص -2

قرآن و التحريف

156

ت و حكومتش يوال يكه برا ينيو خالفت تكو. ستا يبلندفرمانبردارند، همانا از خاضع و يتمام ذرات جهان هست

يمقام ين است كه ائمه ما دارايات مذهب ما ايضرور ينب( هامبر فرستاده شديفرشتگان مقرب و نه پ نه هستند كه

.1رسد يبه آن م) مرسلز شامل ين )وسلمصلى اهللا عليه (امبر ين از لفظ عام پيو از ا

. شود يماء و ائمه ين انبيب يه درباره برتريامام يرا يرينعمت اهللا جزا - 2ات متواتر، ين اصحاب ما بخاطر روايبدانكه در ب :ديگو ين ميچن

امبران يه پيبر بق )صلى اهللا عليه وسلم(امبرمان يبر اشرف بودن پ يرترن آنان است درباره بيست، همانا اختالف در بين ياختالف

امبران به استثناء يبر پ )السالم معليه(ن ين و ائمه طاهرير المؤمنيام . )صلى اهللا عليه وسلم(جدشان

امبران برتر هستند بجز يپ يكه آنان از باق :اند گفته يپس گروهباشند، يتر م افضل )السالم معليه(را كه آنها از ائمه يالعزم، زولوا

_____________________________________________________________ . ، از منشورات كتابفروشي بزرگ اسالمي52حكومت اسالمي ص، -1

اجتهاد

157

شتر يل هستند، و بيدنشان قابو يكسانيز به مساوات و ين يو برخر يالعزم و غوبر اول )السالم معليه(ائمه ين به برتريمتاخر

.1درست و صواب است ين رايل هستند، و ايالعزم قاواولاعتقاد ما درباره :ديگو يكند كه م ياز صدوق نقل م يزنجان - 3ن است كه آنان معصوم هستند، و از هر يل و ائمه اواء و رسيانبكنند نه كوچك و نه يپاك هستند، و همانا آنها گناه نم يديپل

اند، بلكه كنند در آنچه امر شده يخدا را نم يبزرگ، و نافرمانكه عصمت از آنان ياند، و كس دهند آنچه كه امر شده يانجام م

كه آنان را نشناخت يكه آنان را نشناخته، و كس يكند بدرست ينف .2باشد يپس كافر م

:ديگو يمظفر م محمد رضا - 4امبر است، واجب است كه يم كه امام مانند پيو ما اعتقاد دار

، از سن يو سهو يعمدها، ظاهر و باطن يل و زشتيتمام رذا . طفولت تا وفات پاك و معصوم باشد

_____________________________________________________________ . بيروت –االعلمي ) 21-1/20(انوار نعمانيه -1 . بيروت –االعلمي ) 2/157(عقايد اثناء عشريه، ابراهيم موسي زنجاني، -2

قرآن و التحريف

158

معصوم يهمچنانكه واجب است از اشتباه و خطاه و فراموش .1باشد

ان امر خداست، و م كه امر آنيبلكه معتقد :ديگو ين ميو همچنو . از خداست يروياز آنان پ يرويخدا، و پ يآنان نه ينه

خداست، و دوست آنان دوست خداست، يآنها نافرمان ينافرمانست و يز نيو دشمن آنان دشمن خداست، و رد كردن بر آن جا

است كه بر رسول اهللا رد يد مانند كسيكه بر آنان رد نما يكسد بر خدا رد نموده يول اهللا رد نماكه بر رس ينموده است، و كس

.2است يم كه همانا آن منصب و مقاميما معتقد :ديگو يم ينيو خم - 5

را كه آن يباشد، ز يوسته محفوظ مياند، پ كه ائمه به فقها، دادهم، و درباره يكن يكه سهو و غفلت درباره آنان تصور نم يا ائمه

ان است احاطه م كه به آنچه در آن مصلحت مسلمانيآنان معتقدن ين منصب فقهاء از بيدانستند كه بعد از وفاتشان ا يدارند، م

_____________________________________________________________ . بيروت –صفره باب دار ال 91يه، ص، معقايد اما -1 . 93مرجع سابق ص، -2

اجتهاد

159

.1رود ينم :ديگو ين آل كاشف الغطاء ميامام اكبر محمد حس - 6

.2امبر از خطا و گناه معصوم باشديواجب است كه امام مانند پ

ارت يلت زيعه درباره فضيات شياز روا يبرخ –ب قبر ائمه

جلد از كتاب 3باشد كه ي، كتاب المزار، ميمجلس» بحار«در .3بحار را بخود اختصاص داده است

باشد كه ي، ابواب المزار ميحر عامل» عهيل الشيوسا«و در رنده اصول يدر بر گ يو در كتاب الواف 4باشد، يباب م 106شامل

باشد كه شامل يچهار گانه آنان، ابواب المزارات و المشاهده م .1باشد يباب م 33

_____________________________________________________________ . ، كتابفروشي بزرگ اسالمي91حكومت اسالمي ص، -1 . بيروت –االعلمي – 59صولها ص، أصل الشيعه وأ -2 . 99- 98-97جلد -3 . به بعد 251ص، 10ج، :نگاه -4به بعد، انتشارات كتابخانه عمومي امام 1369ص، 8جزء 14جلد :نگاه -1

قرآن و التحريف

160

از اصول معتبر نزدشان، ابواب يكي» هيحضره الفقيمن ال«و در تربة :است درباره مشاهد و بزرگداشت آن، مانند باب ياديز

لت آن، و يارت ائمه و فضيم قبره و ابواب درباره زين و حريالحس .1گريابواب داز اصول چهارگانه معتبر ابواب يكي» ب االحكاميتهذ«و در

م مشاهد و قبور، و مناجات يعلق است به تعظاست كه مت ياريبس .2باشد يكه شامل عبادت و پرستش آنان م يبا ائمه با دعاهاجداگانه نوشته شد يارت و مناسك آن، كتابهايو درباره ز

.4رهيد و غيمف 3خيارات شيمناسك الز«مانند، حرم –باشد يقيا حقيو ياليخ –شان قبور ائمة يعه جاهايش

پس كوفه حرم است، و كربالء حرم است، و اند، دهمقدس قرار دا

. ايران –هان اصف –علي االضواء : چاپ. به بعد) 2/429. (من ال يحضره الفقيه، ابن بابويه قمي -1

. بيروت ). 116-6/3(تهذيب االحكام، طوسي -2 . ذكر نموده و از آن نقل نموده است) 20/49(حر عاملي در وسايل شيعه -3 . المزار، تاليف محمد بن علي فلضل :مانند كتاب -4

اجتهاد

161

.... قم حرم است، و صلى (همانا كوفه حرم خدا و حرم رسولش :آمده يدر الواف

ن است، همانا نماز در آن برابر ير المؤمنيو حرم ام )اهللا عليه وسلم .1ك در هم برابر با هزار درهم استيبا هزار نماز، و

باشد يخداوند حرم م يهمانا برا :كنند يت ميو از صادق روانه و يباشد كه آن مد يرسولش حرم م يكه آن مكه است، و برا

از يباشد كه همانا قم است كه در آن زن يما حرم م يبرا يشود، كس يده ميفرزندانم در آنجا دفن خواهد شد كه فاطمه نام

.2گردد يش واجب ميارتش كرد بهشت برايكه زكه از يثيدر حد است، تر به افضلو نزدشان كربال از كع

يهمانا خداوند بسو :گفت يكنند كه همانا و يت ميابوعبداهللا روا يبود، ترا برتر ينمود كه اگر خاك كربالء نم يكعبه وح

داده ين كربالء در خود جايكه زم يدادم، و اگر كسان ينمم، كه به آن افتخار كرد يا دم، و نه خانهيآفر يبودند تو را نم ينم

_____________________________________________________________ . 1439ص، 8جزء 14مجلد :ضل كوفه و مساجدشالوافي باب ف -1 . بيروت –چاپ احياء التراث العربي ) 267ص 99ج (بحار -2

قرآن و التحريف

162

ل و ين كربالء، فروتن و ذليزم يپس خاموش و آرام باش، و براكنم، يكوچك باش، اباء و تكبر نداشته باش، و اال بر تو خشم م

.1كنم يپرت مو تو را در آتش جهنم ارت قبور ائمه و دعا، و نماز نزدش، و توسل و طلب يو ز

ر ت ت اهللا افضليعه از حج بينها نزد شيشفاعت از آنان، همه اهمانا خداوند در روز عرفه قبل از نگاه به :از ابو عبداهللا .باشد يم

كند، ينگاه م )عليه السالم( ين بن علياهل موقف به زوار قبر حسرا كه در يز :ابو عبداهللا گفت ؟آن چگونه است :ديگو يم يراو

د، ناوالد زنا وجود دار )ر موقف عرفات هستندكه د يكسان(آنها .2ستيالد زنا ننها اويدر ا يول

كه در روز عرفه نزد قبر يكس :، صادق فرموديو در واف .1ق كه در عرفه حاضر شده استين حاضر شود بتحقيحس

ارت ين را زيكه روز عرفه، قبر حس يكس :و از صادق فرمود

_____________________________________________________________ . 107ص، 98بحار ج، -1 . 1461ص، 8ج، 14الوافي، فيض كاشاني مجلد -2 . 1476ص، 8ج، 14الوافي، فيض كاشاني مجلد -1

اجتهاد

163

حج همراه با قائم ) ونيليك مي(هزار، هزار يو يكند، خداوند براصلى (ون عمره با رسول اهللا يليمك ي(و هزار هزار )عليه السالم(

برده، و آماده ) ونيليك مي(، آزاد كردن هزار هزار )اهللا عليه وسلمسد و ينو ياسب در راه خدا، م) ونيليك مي(كردن هزار هزار

مان آورده يام ا نامد، كه به وعده يق ميخداوند او را بنده صد د ازنق است، و خداويند، فالن صديگو ياست، و فرشتگان م

.1كند يه ميعرشش او را پاك و تزك يباال، يدر الواف ،است يقربان چند برابر و نماز كنار قبور نزدشان

:ديگو ين ميثشان چنيحدكه نزدش يهر ركعت يتو در ازا ين، براينماز در حرم حس

است كه هزار بار حج كرده و هزار بار ي، مانند ثواب كسيبخوانن است كه يمانند ا. آزاد كرده استعمره نموده، و هزار برده را

ستاده يامبر فرستاده شده در راه خدا ايهزار هزار بار همراه با پ .1باشد

_____________________________________________________________ . 1477مرجع سابق ص، -1 . 1478ص، الوافي، فيض كاشاني، -1

قرآن و التحريف

164

ن يشان چن ست، بلكه همه ائمهين نين مخصوص حرم حسيو ااز ائمه يكيا يكه رضا يكس :آمده است يهستند، در بحار مجلس

وشود ينوشته م يو يارت كرد، پس نزدش نماز خواند برايرا ز :ث گذشته ذكر شد ذكر كرده و اضافه كردهيكه در حد يآن ثواب

ش ثواب صد حج و صد عمره و آزاد يبرا يو در مقابل هر گامش صد حسنه نوشته يباشد و برا يكردن صد برده در راه خدا م

.1شود يخته مير يشود و صد گناه از و يمن يو تا ا نند،ك يارت ميشان را ز امبران و فرشتگان، قبر ائمهيو پ

ياد رويشان در غلو و ز اندازه بس نكردند، بلكه مانند عادتدر بحار . كند يارت ميشان را ز متعال قبر ائمه يهمانا خدا :گفتند :آمده است يمجلس

ارت ين را زير المؤمنيقبر ام يهمانا خداوند همراه با فرشتگانارت يز زين را كنند و مؤمنان يارت ميز زين را اءيكند، و انب يم .1كنند يم

_____________________________________________________________ ). 138-97/137(بحار مجلسي -1 ). 97/258(بحار -1

اجتهاد

165

و در باشد، ين و خاص ميمع يارت نزدشان مناسكيز يو براخشان يف شيح الجنان، تالياند، مانند مفات نه كتابها نوشتهين زميا

. نهايره ايد، و غيارات مفي، مناسك الز1يعباس القم :كند يذكر م يو از مناسك بارگاها نزدشان، مجلس

. ن به بارگاهغسل كردن قبل از وارد شد - 1 . اش و دعا و طلب اذن نمودن ستادن به دروازهيا - 2ه و بوسه دادن يق كه بر تكيح، پس بتحقيستادن بر ضريا - 3 . د شده استيح تاكيضربارگاه، و پشت به قبله نمودن هنگام يستادن روبرويا - 4 .ارتيز

. خواندن دو ركعت نماز - 5شده است اگر پشت به ت يقبر روا ياجازه خواندن نماز بسوو

ست مگر يده نيز است، اگر چه پسنديجا دناقبله نمود و نماز خو1مسافت يعد و دوردر صورت ب. _____________________________________________________________

. ةمنشورات دار الحيا -1 . 135-134ص، 97بحار مجلسي، كتاب المزار ج، -1

قرآن و التحريف

166

ده است كه قبر امام را قبله قرار يمسافت پسند يبا دور يعني يدهد و بطرفش نماز بخواند و اگر چه كعبه قبله، پشت سر و

. باشدر شرع خدا و ييتغشرك بخدا، و ين نصوص دعوت بسويا ايآن يبا د ين، و استبدال بت پرستيقه مشركيار طرينش، و اختيد ؟ستيفت نيحن

نصوص مقدسشان آمده كه همانا حجر االسود از يدر بعض . شود يشود و در حرمشان كوفه گذاشته م يمكه برداشته م

اهل يا :طالب به اهل كوفه فرمود يبن اب يهمانا عل :يدر وافنداده يچ احديده كه به هيبخش يزهايشما چكوفه، خداوند ب

س و ينماز شما منزل آدم و منزل نوح و منزل ادر است، محلشبها و روزها .... تا آنجا كه گفت .... م است، يمحل نماز ابراه

.1نكه حجر االسود در آن نصب شوديرد تا ايپذ يان نميپاوصف شان را بدان بود كه ائمه يزهاياز آن چ يها نها نمونهيا

_____________________________________________________________ ص، 8جزء 14وافي، فيض كاشاني، باب فضل كوفه و مساجدش المجلد -1

1447 .

اجتهاد

167

ب و يت عجينها ياست كه ب ينها ادعاهايقت ايكنند، و در حق يمب است كه بسا اوقات ائمه را از منزلت امامت به منزلت يغر

) يخدا(ت يز آنها را به مرتبه الوهين يرساند و گاه ينبوت م . رساند يم

وصف يالين اوصاف خيات كه ائمه را به ايوجود دهها روا قت نبوت از يت و حقيقت الوهيكه حقن است يكنند، هدف ا يم

و يمان دارد خاليات اين روايكه به ا يا عهيتفكر شخص ش .1ن آن گردديگز يقت ائمه جايخارج شود، و حق

عه يد ائمه نزد شيمز يها برادر مسلمان، اگر صفات و معجزهلت مزارها و قبرها و يعه كه از فضيش يسپس كتابها يخواست

.1ارنديز بسين او آن كتابه ،بخواند يگو يمعجزه ائمه سخن م

ح يچه امام در هنگام خالفتش قرآن صح يبرا :سادسا را آشكار نكرد؟

_____________________________________________________________ . شيعهنقل از مسال تقريب، ناصر قفاري، همراه با مراجعه به مصادر -1 . از بحار االنوار و غيره –مدينه المعاجز :مانند -1

قرآن و التحريف

168

:عهيبزرگ ش يجواب از علماعليه (ن ير المؤمنيكه ام يهنگام :ديگو يم يرينعمت اهللا جزا - 1

بر تخت خالفت نشست، نتوانست كه آن قرآن را آشكار، )السالم ين كار رسوائينكه در ايد بخاطر ايمان را پنهان نآن قريو ا .1گردد يآشكار م بوده يكه قبل از و يكسان :ديگو ين ميچن يخوئ يب اهللا هاشميرزا حبيعالمه محقق م - 2

ه كه مانع آن ي، بخاطر وجود تق3نتوانست 2)عليه السالم(همانا يكسان يع و رسوائيرا كه در صورت ظاهر كردنش تشنيشد، ز يم

را ي، همچنانكه نتوانست نماز ضح1اند بوده يواست كه قبل از . باطل كند

ح يو از به اجراء در آوردن متعه حج و متعه زنان، و از عزل شرات احتجاج سابق در يه از امارت، و در رواياز قضاوت و معاو

_____________________________________________________________ ). 2/360(االنوار النعمانيه -1 . يعني علي بن ابي طالب -2 . يعني قرآن صحيحي كه نزدش بود -3 . يعني خلفاي قبل از وي -1

اجتهاد

169

. ق صراحت كرده استيبا زند )عليه السالم(سخنش

وده كه ب يح نكردن آن بخاطر مصلحتينكه تصحيبه اضافه اف يامت حجت بر تحرينكه در روز قيست و آن ايده نيپوش

ن عمل زشتشان ير دهندگان تمام شود، و همچنييكنندگان و تغپروردگار تمام اهل محشر آشكار گردد، و آنكه از جانب يبراشود به يخطاب صادر م )صلى اهللا عليه وسلم(امت محمد يبسو

د؟ يل كردم چگونه خواندتان ناز يكه بسو يكتاب :ديگو يآنها م :شود يجواب از آنان صادر م

ن يا :شود يس به آنان گفته مسپ. مين خواندين و چنيما چنفش يد و تحريع نموديام، پس چرا آن را ضا ن نازل نكردهيچن د؟ يد و كم كرديكرد

يبه آن كوتاه پروردگارا، ما نسبت يا :دهند يسپس جواب مد، ين بدستمان رسين چنيه ام بلكيش نمودعيم و نه ضاينكرد

شود، و به آنان گفته يرا مخاطب قرار داده م يآنگاه حامالن وح د؟ يكرد يو رساندن امانت من كوتاه يغ وحيشود، شما در تبل يم

م، ينكرد يچ كوتاهيتو ه يپروردگارا، ما در وح :نديگو يپس م

قرآن و التحريف

170

پس. كردند يامبرشان كوتاهيو فالن بعد از رفتن پ 1همانا فالنتمام اهل محشر ظاهر يعملشان برا يكردارشان و رسوائ يزشتبزرگ و عذاب ين خاطر آنان سزاوار رسوايگردد، پس بد يم

خ و سزا هستند بخاطر ينكه مستحق توبيدردناك هستند به اضافه ا .2شان در غصب خالفت يشان در امر رسالت و كوتاه طيتفر

؟ح كجاستيعه قرآن صحيبه اعتقاد ش :سابعا

. دهند ين سوال جواب ميعه به ايبزرگ ش يعلمات شده كه يدر اخبار روا :ديگو يم يرينعمت اهللا جزا - 1

اند به خواندن روانشان را امر كردهيپ )السالم معليه(همانا آنان نكه يره، و عمل كردن به احكامش تا اين قرآن در نماز و غيهم يه سون بن قرآيما صاحب الزمان ظهور كند، پس ا يموال

)عليه السالم(ن ير المومنيكه ام يو قرآن شود، يآسمان برده مخواند و به احكامش يآورد سپس م يرون مينموده ب يآور جمع

_____________________________________________________________ ). رضي اهللا عنهما(يعني ابوبكر و عمر -1 . بيروت –دارالوفاء 220ص، 2في شرح نهج البالغه ج، الرباعة -2

اجتهاد

171

.1كند يعمل محفوظ مانده كه م يهمان قرآن :ديگو يم يابوالحسن عامل - 2

موافق است با آنچه كه خداوند نازل كرده، از آنچه ذكر شده، ونموده و آن را يآور جمع )عليه السالم( يلاست كه ع يآن قرآن

د، و يرس )عليه السالم(نكه به فرزندش حسن يكرده تا ا يدار نگهد، و آن هم يرس )عليه السالم(» يمهد«نكه به قائم ين تا ايهمچن

.2باشد ياكنون نزدش م

:ديگو يملقب به مرشد االنام م يم خان كرمانيحاج كر - 3كند، سپس ي، قرآن را تالوت مظهورش ازبعد يهمانا امام مهد

است يقين همان قرآن حقيقسم به خدا، ا ،مسلمانان يا :ديگو يمل يف و تبديكه تحر يآن قرآن نه كه خداوند بر محمد نازل كرده،

.1شده بود

_____________________________________________________________ . 360ص، 2االنوار النعمانيه جريا، -1و بعنوان مقدمه 36االسرار ص، ةاالنوار و مشكا ةمقدمه دوم تفسير مرآ -2

. تفسير برهان بحراني نيز چاپ شده است 115فارسي، به نقل از كتاب شيعه و سنت ص، 121ارشاد العوام ص، -1

قرآن و التحريف

172

واجب است كه اعتقاد :ديگو يم ياصغر بروجرد يعل - 4ل بوجود ير و تبدييدر آن تغ ين اصلآم كه همان قريداشته باش

يآور ن جمعياز منافق يكه بعض ينكه در قرآنيامده، با وجود اينو يده است، و قرآن اصليف و حذف واقع گردياند تحر كرده .1باشد يم) عج(نزد امام عصر يقيحق

همانا از ائمه مان :ديگو يد ميمحمد بن نعمان ملقب به مف - 5ل هستند به يده است كه آنان قايح رسيخبر صح )السالم معليه(

، و در آن )ن قرآنيهم( ن دو جلد است،ين اياندن آنچه كه بخو يام كند، پس همان طوريق) عج(نكه قائم يم تا اينكن ياد و كميز

هكرد يآور جمع )عليه السالم(ن ير المؤمنيكه خدا نازل كرده و ام .1خواند يمردم م يبرا

. احسان الهي ظهيرفارسي، به نقل از كتاب شيعه و سنت 27عه، علي بروجردي ص، عقايد شي -1

. 115ص، . احسان الهي ظهير 81-78از انتشارات كنفرانس جهاني هزار ساله مفيد ص، ،السروريةاملسائل -1

. 135و نگاه كنيد همچنين آراء حول القرآن، آيت اهللا فاني اصفهاني ص،

اجتهاد

173

چه يف شده است پس براين قرآن تحرياگر ا :ثامناو به طرف احكامش حكم ،خواند يعه آن را ميش

كنند؟ يمعه يبزرگ ش يسوال را از علما ن يجواب ا !برادر مسلمان

:شانيد، و ايريبگپس اگر :ديگو ين سوال ميدر پاسخ ا ،يرينعمت اهللا جزا - 1ا يكه در قرآن بوجود آمد آ يريين همه تغي، با وجود ايبگوئ

ده همانا آنان ات شيدر اخبار روا :ميگو يز است؟ ميخواندنش جان قرآن ياند به خواندن ا كردهشان را امر يها عهيش )السالم معليه(

مان ينكه مواليره و عمل كردن به احكامش، تا ايدر نماز و غان مردم برداشته ين قرآن از ميصاحب الزمان ظهور كند آنگاه ا

ن ير المومنيكه ام يشود، و قرآن يشود و به آسمان برده م يمخواند و به يمردم م يآورد پس برا يرون ميه بكرد يآور جمع

.1كند ياحكامش عمل ممان همانا از ائمه :ديگو يم ،ديمحمد بن نعمان ملقب به مف - 2

_____________________________________________________________ . 2/360االنوار النعمانيه ج، -1

قرآن و التحريف

174

ل هستند به يده است كه آنان قايح رسيخبر صح )السالم معليه(و در آن :)ن قرآنيهم(باشد ين دو جلد ميخواندن آنچه كه ب

ام كند، آنگاه آن يق )عليه السالم(ائم نكه قيم تا اياده و كم نكنيزنموده است يآور ن جمعير المومنيكه خدا نازل كرده و ام يقرآن

كه در اخبار يو همانا ما را از خواندن حرفها. خواند يبر مردم ماند كرده يباشد نه ياده بر آنچه كه در مصحف آمده ميآمده، و ز يكيباشد و ير آحاد مامده است و در اخباينكه متواترا نيبخاطر ا

ن هرگاه يكند، و همچن ي، اشتباه مكند يچه كه نقل منفر در آنباشد ين دو جلد ميبخواند كه مخالف آنچه كه ب يطور يانسان

به معرض هالكت انداخت خود را بخطر انداخته نفس خود را ن قرآن باشد يكه مخالف با ا يقرآن نرا از خواند است، پس ما

.1اند منع كرده

يعه در قرآن ادعيكه ش يف و كميتحر :تاسعا

_____________________________________________________________ مسائل :و نگاه 135ل از آراء حول القرآن، آيت اهللا فاتي اصفهاني ص نق -1

. 81- 78السروريه مفيد ص،

اجتهاد

175

رش يها و تفس اتش و سورهيدر لفظ قرآن و آ ،كند يمعه ادعا ياز ش ير فقط چنانكه برخيباشد نه در تفس يم

كند يم :نيل بر ايو دل

يعنيباشد يمنتظر م يح نزد مهديشان كه قرآن صحيادعا - 1را كه يست، زينح يهست قرآن صح آن يكه اكنون برخ ينن قرآيا

يعه برايش يده ادعاين قرآن است پس فايمانند ا ياگر قرآن مهد ست؟ يچ يوجود قرآن نزد مهد

كه خداوند بر محمد يت شده كه همانا قرآنيروا يدر كاف - 2اكنون يه بود، ولينازل نموده هفده هزار آ )صلى اهللا عليه وسلم(

ات قرآن ينكه دو سوم آيا يعنيه است يست آيدو و شش هزار ياند ادعا ث را شرح كردهين حديكه ا يباشد، كسان يناقص م

ن يو همچن 1العقول ةدر مرآ ياند، از آنان عالمه مجلس نقص كردهث در كتابش ين حديدر شرح ا يعالمه محمد صالح مازندران

_____________________________________________________________ دار الكتب االسالميه 55ص، 12العقول من شرح اخبار آل الرسول ج، ةمرا -1

. تهران –

قرآن و التحريف

176

.1يشرح جامع كافكامل از قرآن كم شده يها عه كه سورهيش يعلما يادعا - 3

در ين چنانكه عالمه مجلسيه و سوره نوريالاست مثل سوره و .2گفته است تذکرة األئمةكتابش

يف الرباعةدر كتابش يب اهللا هاشمين عالمه حبيو همچن - 4در كتابش فصل يطبرس ين نوريو همچن 3غةشرح هنج البال

. رهميو غ 4الخطابو 1يعه مانند مجلسيبزرگ ش ياز علما يخاعتراف بر - 5

_____________________________________________________________ ص، 1به نقل از اصول مذهب شيعه ج، 76ص، 11شرح جامع كافي ج، -1

. د ناصر قفاري 246 . از انتشارات موالنا –فارسي 19-18ره االئمه ص، تذك -2 217-216جزء دوم، مختال اول ص، –البراعه في شرح نهج البالغه -3

. موسسه الوفاء بيروت . 110فصل الخطاب في اثبات تحريف كتاب رب االرباب ص، -4دار الكتب 525ص، 12مرآه العقول في شرح اخبار آل الرسول ج، -1

. تهراناالسالميه

اجتهاد

177

ست بلكه در ير نيف در قرآن فقط در تفسيتحر 1يب اهللا هاشميحب . باشد يز ميالفاظ قرآن ن

عا عه اديش يكه علما ،نيت و نوريدو سوره وال :عاشرا

دارند كه از قرآن حذف شده استنزلناهما ن أين آمنوا بالنوريها الذيا اي« :نيسوره نور -1

م نوران يوم عظيحذرانكم عذاب يو ياتيكم آيتلوان عليرسوله وفون ين ين الذإ. ميع العليوانا السم يمن بعضبعضهما

ما ن كفروا من بعديوالذ) كذا(م يات لهم جنات النعيآ يف يقذفون فيه يثاقهم وما عاهدهم الرسول عليآمنوا بنقضهم م

سقون يولئك الرسول أ ينفسهم وعصوا الوصم ظلموا أيالجحنور السموات واالرض بما شاء ين اهللا الذم إيمن حم

خلقه ين اولئك فيوجعل من المومن صطفى من المالئكةاوم قد مكر يشاء ال اله اال اهللا هو الرحمن الرحيفعل اهللا ما ي

م يد اليشد ين من قبلهم بر سلهم فأخذهم بمكرهم ان اخذيالذ_____________________________________________________________

. 217- 216البراعه شرح نهج البالغه جزء الثاني ص، -1

قرآن و التحريف

178

ان اهللا قد اهلك عادا و ثمود بما كسبوا و جعلهم لكم تذكره ه هارون يخو ا يموس يعل يفال تتفون و فرعون بما طغ

ه و ان اكثركم فاسقون يكون لكم اين لياغرقته و من تبعه اجمعن يعون الجواب حيستطيوم الحشر فال ي يجمعهم فيان اهللا

ها الرسول يا ايم يم حكيم ماواهم و ان اهللا عليسالون ان الجحيو ياتين كانوا عن آيعلمون قد خسر الذيفسوف يبلغ انذار

تهم جنات يجز يون بعهدك انوفين يمعرضون مثل الذ يحكمن و انا يا من المتقيم و ان عليم ان اهللا لذو مغفره و اجر عظيالنع ين و كرمناه علين ما نحن عن ظلمه بغافليوم الديه حقه يلنوف

ته لصابرون و ان عدوهم امام ين فانه و ذرياهلك اجمعاه ينه الحين كفروا بعد ما آمنوا طلبتم زين قل للذيالمجرم

تم ما وعدكم اهللا و رسوله و يو استعجلتم بها و نس ايالدندها و قد ضربنا لكم االمثال لعلكم ينقضتم العهود من بعد توك

ها من ينات فيات بيك آيها الرسول قد انزلنا اليا ايتهتدون ظهرون فاعرض عنهم يه من بعدك يتوليتوفاه مومنا و من ي

ء و ينهم شع يغنيوم ال ي يانهم معرضون انا لهم محضرون ف

اجتهاد

179

عدلون فسبح باسم يرحمون ان لهم جهنم مقاما عنه ال يال هم و هارون بما ين و لقد ارسلنا موسيربك و كن من الساجد

ل فجعلنا منهم القرده و ياستخلف فبغوا هارون فصبر جمبصرون و يبعثون فاصبر فسوف يوم ي ير و لعناهم اليالخنازن و يالمرسل ن من قبلك منينا لك الحكم كالذيلقد آت

يعن امر يتوليو من . رجعونيا لعلهم يجعلنالك منهم وصا ين يال فال تسال عن الناكثيتمتعوا بكفرهنم قليمرجعه فل يفانن آمنوا عهدا فخذه و ياعناق الذ يها الرسول قد جعلنا لك فيا

حذر اآلخره و يل ساجدا يا قانتا باللين ان عليكن من الشاكر ين ظلموا و هم بعذابيالذ يستويل هل رجو ثواب ربه قياعمالهم ياعناقهم و هم عل ياالغالل ف علمون سنجعليخلفون ين و انهم ألمرنا ال يته الصالحيندمون انا بشرناك بذري

يبعثون و عليوم ياء و اموتا يصلوات و رحمه اح يهم منيفعلن و يانهم قوم سوء خاسر يهم من بعدك غضبيعلبغون ين يالذ

قرآن و التحريف

180

الغرفات يرحمه و هم ف ين سلكوا مسلكهم من منيلذا يعل .1نيآمنون و الحمدهللا رب العالم

انكم يهدين بعثناهم ياللذ يو الول ين آمنوا بالنبيها الذيا اي« - 2م يبعضهما من بعض، و انا العل يو ول يم نبيصراط مستق يال

ن اذا يم، فالذيوفون بعهداهللا لهم جنات النعين ير، ان الذيالخبجهنم مقام ين، ان لهم فياتنا مكذبياتنا كانوا بايهم آيعلت يتلن، ين الضالون المكذبون للمرسليامه ايوم القيلهم يم، نوديعظ

اجل ين اال بالحق، و ما كان اهللا لنظرهم اليما خلفهم المرسل .1»نيمن الشاهد يب فسبح بحمد ربك و عليقر

_____________________________________________________________ عالمه نوري طبرس در كتابش فصل الخطاب في اثبات تحريف :اين سوره -1

180كتاب رب االرباب ص، . فارسي 19-18عالمه محمد باقر مجلس در كتابش تذكره االئمه ص، :ب . كتاب دبستان مذاهب، فارسي :جرزا حبيب اهللا هاشمي خوئي در كتابش منهاج البراعه في عالمه محقق مي :د

. اند ذكر نموده 217شرح نهج البالغه ج، ص، عالمه ميرزا حبيب اهللا هاشمي خوئي در كتابش منهاج –أ :اين سوره -1

. 217ص، 2البراعه ج،

اجتهاد

181

ف يه تحريعه بخاطر تقيش ياز علما يبرخ - ازدهمي

اند را انكار كردهصاحب يطبرس يو ابو عل يشان ابو جعفر محمد طوسيو ا

، يه قمي، و ابو جعفر بن بابويف مرتضيان، و شريمجمع الباند، و آن شان را ذكر كردهيعه ايبزرگ ش يچنانكه علماهستند،

:عبارتند از يعلمائر و نقص در ييوقوع تغ يقول بعد :ديگو يم ،يطبرس ينور - 1نكه تمام آنچه كه بر رسول خدا نازل شده بود اكنون يو ا قرآن،باشد، صدوق در يدر دست مردم م) مصحف(ن دو برگ يدر ب

ن يل به ايان قايدر تب يخ طائفه طوسيو ش يد مرتضيفائده و سبا آنان موافقت ) قدما(گر از گذشتگان يد يهستند، و كس

.1اند نكردهنكه اصحاب ما بر يجود ابا و :ديگو يم يرينعمت اهللا جزا - 2

20-19و عالمه محمد باقر مجلسي در كتابش تذكره االئمه ص، –ب .ذكر نموده استفارسي، چاپ ايران

. 34فصل الخطاب ص، -1

قرآن و التحريف

182

و يق آن اتفاق دارند، مرتضيف و تصديح بودن اخبار تحريصحاند كه آنچه كه اند و گفته مخالفت كرده يخ طبرسيصدوق و ش

است كه نازل شده و ياست همان قرآن) برگ(ان دو جلد يم .1امده استيل در آن بوجود نيف و تبديتحرد يو س يخ طوسيصدوق و ش :ديگو يم ،يعدنان بحران - 3 .2اند ف را انكار كردهيهستند كه تحر ياز كسان يمرتض

ف قرآن را انكار يكه تحر يا عهين زمان هر شيدر ا :مالحظه، و ي، و طبرسين علماء طوسيبه ا يا عاميكند چه عالم باشد يم

. كند ي، استناد ميصدوق و مرتضه، يتق يا از روياند ف را انكار كردهيقت تحريحق يا از رويآ

:لياند بنابر ادله ذ ف را انكار كردهيه تحريتق يآنان از روف يكه به تحر يرد بر كسان ياند برا نكرده فيتال يكتاب - 1

. ل هستنديقات اهللا و يف قرآن، را با لقب آين به تحريهمانا آنان قائل - 2

_____________________________________________________________ . 357ص، 2االنوار النعمانيه ج، -1 . 132مشارق الشموس الدريه ص، -2

اجتهاد

183

گذارند و آنان را مرجع يكنند و به آنان احترام م يعالمه ذكر م . ندده يخود قرار م

. اند ات نكردهياز ائمه روا يثيدرباره انكارشان احاد - 3

اند كه به صراحت از ذكر كرده يتيشان روايدر كتابها - 4 :مثال يبراد يگو يف سخن ميتحر

دم كه يشن :كند كه گفت يت ميروا بن جعفراز جابر ،صدوق –أ ت مايز روز قيسه چ :فرمود )صلى اهللا عليه وسلم(رسول اهللا

:ديگو يكند، قرآن، و مسجد و عترت، قرآن م يت ميكاد و شيآ يم .1ف كردند و مرا پاره نمودنديمرا تحر ،پروردگارا يا

:ديگو ين ميو صدوق همچنش را رسوا ساخت و از سوره بقره يهمانا سورة احزاب زنان قر

.1فش نمودنديكن كمش كردند و تحريتر بود ل يطوالنكه يثيب نموده، و أحاديرا تهذ يكتاب رجال الكش :يطوس :ب

باشد، نه آنها را حذف كرده يف قرآن است در آن ميدرباره تحر_____________________________________________________________

. 228بيان، خوئي ص، -1 . 139ثواب االعمال ص، -1

قرآن و التحريف

184

ل بر يزده و نه آنها را نقد نموده است و سكوتش دل يو نه پاورق . باشد يموافقتش م

:ثيو از جمله آن احادن بن طلحه مرا يخلف بن حامد گفت حس ياز ابو عل - 1از يد العجليعقوب از بريبن ونس يث گفت، از ابو فاضل از يحد

:ابو عبداهللا كه گفتش شش يخداوند نام هفت كس در قرآن نازل كرد، سپس قر

.1گذاشتند يآن را حذف كردند و ابو لهب را باق يتارا كه ير، زيمان نگ عهير شينت را در غيامور د :گريت ديروا - 2

كه ي، آن كسانيريگ ين مينت را از خائني، دياگر از آنان گذشتانت كردند، آنان يانت كردند به خدا و رسولش و امانتشان را خيخ

.1 لش نمودنديف و تبدين داشته شدند پس تحريبر كتاب خدا ام

دم ياز ابو عبداهللا پرس :گفت يميثم بن عروه تمياز ه - 3 :هيدرباره آ

_____________________________________________________________ . 247رجال الكشي ص، -1 . 57ص، 1تهذيب االحكام ج، -1

اجتهاد

185

﴾فاغسلوا وجوهكم وأيديكم إلى المرافق﴿

فاغسلوا وجوهكم من « :ن نازل نشده، همانايچنن يا :پس فرمود .1 د از آرنجش تا انگشتانشيباشد، سپس دست كش يم» المرافق . باشد يم يلت بزرگيفض يعه دارايه نزد شيو تق

.2مان ندارديه ندارد ايكه تق يكس - 1ابو عمر نه دهم يا :فرمود روايت است كه از ابو عبداهللا - 2 .3ن ندارديه نكند ديكه تق يسباشد، و ك يه مين در تقيد

همانا شما بر ،مانيسل يا :گفت )عليه السالم(عبداهللا ابو - 3را عزت يآن را پنهان كند خداوند و يد، كه اگر كسيهست ينيدل يو آشكار كند خداوند او را ذل كه آن را پخش يدهد، و كس يم

.1و خوار خواهد كردند كه انكار آن يگو يف قرآن هستند، ميل به تحريكه قا يكسان

_____________________________________________________________ . 220مرجع سابق ج، ص، -1 . 225ص، 2مرجع سابق ح، -2 . 10رجال الكشي ص، -3 . 222ص، 2اصول كافي ج، -1

قرآن و التحريف

186

. ه بوده استيتق يدسته علما از رون يشود كه ا يمن ظاهر يچن :ديگو يم ،يرينعمت اهللا جزا - 1از آنان صادر شده است، از جمله ياريبخاطر مصلحت بس 1قول

ن در قرآن رواست، پس چگونه يبستن باب طعن بر قرآن كه اگر اكه دست يلعمل كردن به قواعد و احكامش درست است در حا

.2ف قرار گرفته استيخودش تحر يان طوسيكه در كتاب التب يكس :ديگو يم ،يطبرس ينور - 2

در كتاب مدارا و يگردد، كه روش و يم ضحش وايبنگرد، براسخنش اثبات يبرا يباشد سپس طبرس ين ميبا مخالف يهمخوان

بن يد بزرگوار عليو آنچه كه س :ديگو يآورد و م يل ميدلما آنچه كه :ديگو يم ،ش سعد السعود گفته استبر كتاطاووس د

م، و يكن يان آورده ذكر ميدر كتابش التب يجدم ابو جعفر طوس .1نكه بر آن اكتفا كننديشان را واداشت تا ايه ايتق

_____________________________________________________________ . يعني قول انكار تحريف -1 . نآمراجعه شود به نعمت اهللا جزايري و تحريف قر -2 . نوري طبرسي 38فصل الخطاب ص، -1

اجتهاد

187

و صدوق و يپس آنچه كه از مرتض :يد عدنان بحرانيس - 3 .1باشد يف گفته شده فاسد و باطل مياز انكار تحر يطوسف يكه تحر يكسان :ديگو يم احمد سلطان يدانشمند هند - 4

.2شود يه مياند، انكار آنان حمل بر تق قرآن را منكر شده ةاالنوار و مشكا ةر مرآيتفس« :در كتابش يابو الحسن عامل - 5

ف قرآن هستند، رد نموده در يكه منكر تحر يبر كسان» االسرارر قرآن، و ناتوان ييدر تغما يان خالصه اقوال علمايب :بعنوان يباب

ف را انكار ير و تحرييكه تغ يو سست بودن استدالل كسان .1اند كرده

* * *

فصل سوم

م يو قرآن كر ينيكل ،ميقرآن كر و يخوئ_____________________________________________________________

. 129مشارق الشموس الدريه ص، -1 . به نقل از كتاب شيعه و قرآن، احسان الهي ظهير 18اتبين ص، تصحيف الك -2 . رجوع شود به ابوالحسن عاملي و تحريف قرآن -1

قرآن و التحريف

188

ر القرآنيتفس يان فيالب :در كتابش يخوئ :اوال د، و دريف قرآن را انكار نماينموده كه تحر يسع يخوئ *

. ل استيف قايده و مكارانه به تحريپوش ين حال او به روشهايعف قرآن را از يه، تحريلت تقيبخاطر بدست آوردن فض يخوئ

). عهيه نزد شيرجوع شود به تق. (ه انكار نموده استيتق يرو

:شود يل ذكر مين داللت دارد در ذيو آنچه كه بر اواقع شدن ات دربارهيهمانا كثرت روا :ديگو يم يئخو –أ از آنها از يتوان بطور قطع گفت كه بعض يف در قرآن،؛ ميتحر

از يدا كرد، و بعضينان پيا الاقل اطميائمه صادر شده است، و .1ت شده استيق معتبر روايت از طرين روايا

قرآن :ديگو يكه م يث موثقياز احاد يبر برخ يجواب خوئ –ب :ناقص است مانند

تواند ادعاء كند كه تمام ياء نميوصر از ايغ يچ احديه«* .2»باشد يم يقرآن ظاهرش و باطنش نزد و

_____________________________________________________________ . 226البيان ص، -1 . 1/285اصول كافي ج، -2

اجتهاد

189

قرآن آن يآور جمع يادعا يچ احديه« :ثين حديو همچن* را كه يكه نازل شده نكرده مگر شخص دروغگو، ز يطورش نكرده آنچنان كه خداوند نازل كرده مگر يدار و نگه يآور جمع .1)عليه السالم( يو طالب و ائمه بعد از يبن اب يعل

كه نازل شده بود ياگر قرآن بطور« :ثين حديو همچن* .2»ميا ده شدهيد كه ناميافتي ينه ما را ميخوانده شود هر آئ

ن بر محمد ين چنيه را اين آيل ايجبرئ :ثين حديو همچن* :نازل كرد

فأتوا بسورة من )لييف ع( وإن كنتم في ريب مما نزلنا على عبدنا﴿ .١﴾مثله

به ين رد نموده است، اوال خوئيث چنين احاديبر ا يخوئ ينكه درباره مصحف عليات اعتراف كرده، و ايثابت بودن روا

رت ين قرآن مغايكه با ا يد، مصحفيگو يسخن م) ي اهللا عنهرض(

_____________________________________________________________ . 284ص، 1اصول كافي ج، -1 . 25ص، 1تفسير عياشي ج، -2 . 484ص، 1اصول كافي ج، -1

قرآن و التحريف

190

قرآن ن ياست كه در ا يها و در آن اضافات ب سورهيدارد در ترت . ستين

د يتاك يخوئ يول. باشد يائمه م يو از جمله آن اضافات اسام و اضافات از جانب خداوند بخاطر تفسيرادات ين زيدارد كه ا

.1نازل شده استنكه صحابه جرأت بر يبر ا ياست، مبن ين اعتراف خوئيو او . ر قرآن كه از جانب خداوند نازل شده بود كردنديدن تفسيپوش

را يز. قرآن انجام دادند ين بردن معانيبخاطر از ب ن كار راياقرآن نازل شده از يجانب خداوند برا از كه يكه معان يهنگام

ي اهللا رض(ماند آنگاه صحابه يده مين برود الفاظ قرآن بدون فايب يلين دليكنند، و ا ير ميخودشان قرآن را تفس يبرحسب را) عنهم . عتراف داردف قرآن ايبه تحر يئنكه خويبر ا است

ح نموده و آنها را نقد يرا تصح ير قميات تفسيروا يخوئ –ج است كه در يقم يبا رأ يل بر موافق وين دليو ا نكرده است، . زند يقرآن طعن م_____________________________________________________________

. به بعد 223البيان ص، -1

اجتهاد

191

كه ي، در جايث، خوئيرجوع شود به معجم رجال الحد . ديگو يم سخن ميبن ابراه يدرباره عل

. ف قائل هستنديتحر كه به يبر آن علما يعدم رد خوئ –د ن دعا يو در ا ش را معتمد دانسته،يقر يصنم يدعا يخوئ - ه

. اند ف نمودهيذكر شده كه همانا ابوبكر و عمر كتاب خدا را تحرآنان را ياند، خوئ كه در قرآن طعن زده يآن دسته از علما –و

. كند يت اهللا و عالمه ذكر ميبا لقب آكه در كتاب خدا يكسان نآبرادر مسلمان، :توجه شود

بود يآنان نم يعه هستند، و اگر كتابهاياند مراجع بزرگ ش زده طعنه . ديرس يعه نميت شيبه مقام مرجع يخوئ ملقب به ثقه االسالم، ،ينيعقوب كليمحمد بن :ايثان

ث نزد ين كتاب حديمعتبرتر ،يصاحب كتاب الكاف عهيش

معتقد به يكه واند داده يعه بر او گواهيبزرگ ش يعلما يكه بر و ي، از آن علماباشد يف و كم كردن در قرآن ميتحر

قرآن و التحريف

192

:اند داده يگواهض يملقب به ف يكاشان يمفسر بزرگ محمد بن مرتض - 1 :ديگو يم، است يكاشان

ن باره، پس آنچه كه از ثقه االسالم يخ ما در ايو اما اعتقاد مشامعتقد يه ون است كيشود ا يآشكار م ينيعقوب كليمحمد بن

ات يشان روايرا كه ايباشد، ز يف و كم شدن قرآن ميبه تحرچ يت كرده است، و هيروا ين باره در كتابش كافيدر ا ياريبس

شان در اول ينكه ايكدام آنها را مورد انتقاد قرار نداده، با وجود اكند يت مين كتاب روايكه در ا كه به آنچه كتابش ذكر كرده

.1اعتماد داردبدانكه آنچه كه از ثقه االسالم :ديگو يم ،يوالحسن عاملاب - 2

ين است كه ويگردد ا يآشكار م ينيعقوب كليمحمد بن ياريات بسيشان روايرا كه ايباشد، ز يف قرآن ميمعتقد به تحر

و در اول كتاب . ت كرده استيروا ين باره در كتاب كافيدر ان ياد دارد، و اكند اعتم يت ميح نموده كه به آنچه كه روايتصر

_____________________________________________________________ . منشورات االعلمي بيروت 1/52تفسير صافي -1

اجتهاد

193

ات معارض آن ذكر يات را مورد نقد قرار نداده و نه روايروا .1 نموده است

در هنگام ذكر اقوال 23در مقدمه سوم ص ،يطبرس ينور - 3 :ديگو يم يدر قرآن، نور ير و دگرگونييعه درباره تغيش يعلما

. باشد يدارند كه مشهور آن دوتا م ياريبدان كه اقوال بسخ ين مذهب شيدر آن، و ا يو كم يدگرگون واقع شدن :اول

باشد، كه در اول يم ينيخ كليش يم قميبن ابراه يبزرگوار علات پر كرده ين روايح نموده و كتابش را از ايرش تصريتفس

ده كه بجز از يشان در اول كتاب خود را ملزم گردانياست، و اثقه يو مذهب شاگرد و. نقل نكند يوخ معتمد و ثقه خبريشنسبت ين قول را به ويا يارياست، كه گروه بس ينيسالم كلاال

كه در كتاب حجت ياريح بسيات صرياند بخاطر روا دادهل، و در روضه، يمخصوص در باب النكت و النتف من التنز

_____________________________________________________________ صل چهارم تفسير مرآه االنوار و مشكاه األسرار، و بعنوان مقدمه دوم، ف -1

. مقدمه تفسير برهان بحراني نيز چاپ شده است

قرآن و التحريف

194

.1ا رد كنديل نموده ينكه آنها را تأويبدون ارا از جمله ينيكل، ياصفهان يفان يد عليت اهللا سيآ - 4

.2ف قرآن قائل هستنديه به تحرشمرده ك يعلمابزرگ شما يعلما ين رايهر گاه ا :ديها توجه كن عهيش

يث نزدتان، پس براين كتاب حديباشد درباره صاحب معتبرتر يد هر گاه كه درباره صاحب كافيكن يچه بر اهل سنت انكار م

اند؟ بزرگ شما گفته يند مانند آنچه كه علمايبگو

_____________________________________________________________ . 23فصل الخطاب في اثبات تحريف كتاب رب االرباب ص، -1 . 188بيروت ص، –آراء حول القران، دارالهادي -2

اجتهاد

195

فصل چهارم عه ياهل سنت وجود دارد كه ش يكتابها در ياتيرواآنها را ،ف قرآنيمتهم كردن اهل سنت به تحر يبرا

دهد يمورد استدالل قرار ممتهم يعه برايباشند، كه ش ياهل سنت م يدر كتابها ياتيروا

. كند يف قرآن، از آنها استدالل مياهل سنت به تحرنمودن يخواننده را با بعض م،يت را ذكر كنين رواينكه ايو ما قبل از ا

. ميساز ياز احكام قرآن آشنا م :1احكام قرآن نزد اهل سنت –أ

و نسخ در لغت باشد، ياز احكام قرآن نزد اهل سنت نسخ م :شود يم ميبر سه تقس نو آن بردن، ياز ب يبمعنا

. نسخ تالوت و حكم :نوع اول . ماندن تالوت ينسخ حكم، و باق :نوع دوم . ماندن حكم يتالوت و باق نسخ :نوع سوم

:ليز است، بدالئل ذيو نسخ از لحاظ عقل و شرع جا

_____________________________________________________________ . 236مباحث في علوم القرآن، مناع القطان ص -1

قرآن و التحريف

196

ل كرد، پس يتوان تعل ينكه افعال خداوند را نميبخاطر ا - 1كند، و در وقت يامر م يزيك وقت به چيدر يتعال خداوند

. كند، و او به مصلحت بندگان داناتر است يگر از آن نميدز بودن نسخ و يتاب و سنت بر جانكه نصوص كيو بخاطر ا - 2

.واقع شدن آن داللت دارد :ديفرما يخداوند م –أ

.)۱۰۱ه يحنل آ هسور(. ١﴾وإذا بدلنا آية مكان آية﴿ :ديفرما يو م

. ٢ ﴾ما ننسخ من آية أو ننسها نأت بخير منها أو مثلها﴿ )106ه يسوره بقره آ(

:ديفرما يو م، الرعدسوره ( .﴾يمحوا الله ما يشاء ويثبت وعنده أم الكتاب﴿ .)۳۹: آيه

:ديفرما يو م_____________________________________________________________

. اي را به آيه ديگر مبدل كنيم آيه و هنگامي كه -1هر حكمي را نسخ كنيم و يا فراموشش گردانيم، بهتر از آن، يا همانند آن را -2

. آوريم مي

اجتهاد

197

، آيه االسراءسوره ( .﴾ولئن شئنا لنذهبن بالذي أوحينا إليك﴿۸۶(.

نسخ تالوت و ينعيات بر واقع شدن نسخ با انواعش، ين آيو ا . كند ينسخ حكم و نسخ حكم با تالوت داللت م

ت است يروا) ي اهللا عنهمارض(ح از ابن عباس يدر صح –ب ن يتر ين ما و قاضيتر يقار :فرمود) ي اهللا عنهرض(عمر :كه گفت

نكه يم و آن ايكن يرا رها م ين ما سخن ابياست، با وجود ا ياب )صلى اهللا عليه وسلم( كه از رسول اهللا يزيچ :ديگو يم ياب :كنم، و خداوند فرموده است يام رها نم دهيشن

. ﴾ما ننسخ من آية أو ننسها نأت بخير منها أو مثلها﴿

:باشد ينسخ در قرآن سه دسته م –ب . آنچه كه تالوت و حكمش هر دو نسخ شده است :دسته اول. است يش نسخ شده و تالوتش باقآنچه كه حكم :دسته دوم . است يآنچه كه تالوتش نسخ شده و حكمش باق :دسته سوم

خته شده در شكل يكه شبهه بر انگ يبدرست ،برادر مسلمانت شاذه است و ا قراءايات منسوخ التالوه يكه در آن آ ياتيروا يان فين شبهه در كتاب البيا. باشد يهل سنت ماات نزد ين روايا

قرآن و التحريف

198

ف قرآن، رسول يو كتاب اكذوبه تحر يرآن خوئر القيتفس . گر ذكر شده استيد يان و كتابهايجعفر

از مراجع يكيكه يخوئ يت اهللا العظميبرادر مسلمان، همانا آ ،متهم نموده است يك اتهام باطليباشد، اهل سنت را به يعه ميشن قول يهمانا قول به نسخ تالوت، همان ع :ديگو يشان ميا

ف يهمانا قول به تحر :ديگو يو باز م. باشد يشدن مف و كم يتحرز يرا كه آن به جايباشد، ز ياهل سنت م يقرآن، مذهب اكثر علما

.1بودن نسخ تالوت قائل هستندافته كه در قرآن ين يك عالم سني يخوئ يبرادر مسلمان، آقا

طعن بزند پس ناچار شده كه اهل سنت را متهم به طعن در قرآن . اند ز دانستهينكه آنان نسخ تالوت را جايد بخاطر اينما

_____________________________________________________________ . 205البيان في تفسير القرآن ص، -1

برادر مسلمان، همانا علماي شيعه به دو گروه تقسيم : مالحظه مهم* به نسخ تالوت ايمان يك گروه تحريف را انكار نموده و : شوند مي

اند و نسخ تالوت را انكار اند، و گروهي ديگر، تحريف را پذيرفته آوردهكنند، پس هر گاه اين امر چنين باشد، و نسخ نزد خوئي و امثالش مي

. تحريف باشد، سپس تمام علماي شيعه قائل به تحريف هستند

اجتهاد

199

ب يكه فر يا سنيعه يم هر فرد شيساز ينجا آگاه ميو ما در ام ييگو يعه خورده است، پس ميگر شيد يو علما يانات خوئيب

ين علمايباشد، و همچن يم تهمانا نسخ تالوت نزد اهل سنت ثاباز جمله آن ز به انواع آن اعتراف و اقرار دارند كه يعه نيبزرگ ش

يعه آن كسانيبزرگ ش ياز علما يو برخ. باشد ينسخ تالوت مد يآ يكه م ياتيم، و در روايكن يكه به نسخ اقرار دارند ذكر م

. گردد يان ميل بيسخنانشان بطور تفص :اند رفتهيكه نسخ را پذ يعه كسانيش يو از علما

ان يصاحب كتاب مجمع الب( :يفضل طبرس يخ ابو عليش - 1سوره بقره انواع نسخ را 106ه ياست در شرح آ) ر القرآنيتفس يف

. ذكر نموده استانواع :عهيخ طائفه نزد شيملقب به ش يابو جعفر محمد طوس - 2

در مقدمه 3ص، 1ج، (ر القرآن يتفس يان فينسخ در كتابش التب . ذكر نموده است) مولف

سخ و در كتابش النا :يحل ين عبدالرحمن عتائقيكمال الد - 3 . 35المنسوخ ص،

قرآن و التحريف

200

. 222ص، خ القرآنيدر كتابش لمحات من تار يمحمد عل - 4 :هيدر هنگام شرح آ ،يض كاشانيعالمه محسن ملقب به ف - 5 ﴾ما ننسخ من آية أو ننسها﴿

:به نسخ اقرار نموده و گفته ﴾ما ننسخ من آية﴿ و . مينكه حكمش را بر داريا يعني ﴾و ننسهاأ﴿

. مينوشته آن بردار) رسم(نكه يا يعني . تمام شد يشرح كاشان

نوشته و خط آن يعنيم يدار يو معروف است كه رسم آن بر م . ميدار ين است كه تالوتش را بر ميآن ا يم، معنايدار يرا بر م . سوره البقره 106ه يشرح آ ير صافيتفس

عه يش يكه علما ياتيااز آن رو يبرادر مسلمان، اكنون برخكنند، ذكر يطعنه زدن به اهل سنت از آنها استدالل م يبراا يرا كه در آنها يم زيدار يان مين مسئله بيم، و حق را در ايكن يم

اجتهاد

201

.1 باشد يشاذ م تا قرائينسخ تالوت هست كند كه همانا او يت ميابن عباس از عمر روا :ت اوليروارا به حق )هللا عليه وسلمصلى ا(خداوند عزوجل محمد :گفت

نازل يكتاب فرستاد، پس از آنچه كه بر و يفرستاد، و همراه ورجم )صلى اهللا عليه وسلم(ه رجم بود، پس رسول اهللا يشده بود آ

و ما :م، سپس گفتيشان رجم نموديبعد از از يكردند، و ما نن بکم أ إن کفرا« :اي »نه کفر بکمال ترغبوا عن آبائکم فإو« :ميخواند يم

.»ترغبوا عن آبائکمبه را ان، آورده و اهل سنتيدر كتابش الب يخوئ را تين روايا

ت را در ين روايا يوطيو س 2ه رجم متهم نموده استيحذف آر عنوان آنچه كه تالوتش نسخ شده نه يكتابش االتقان، در ز

_____________________________________________________________ روايات را تحت قان، تانا سيوطي رحمه اهللا در كتاب االهم: مالحظه مهم -1

و اما خوئي اين . استعنوان آنچه كه تالوتش نسخ شده نه حكمش آورده همانا سيوطي در قرآن طعن :گويد د و ميده ستمسكي قرار ميروايات را م

. زده است . 203البيان ص، -2

قرآن و التحريف

202

. آورده است 1حكمشو از جمله اند، ن گفتهيمسلم يهمچنان كه علما :مييگو يو ما م» ايذا زنخ والشيخة إيالش« :ه رجميباشد كه همانا آ يم يوطيآنان س

بزرگ يو علما ده است،ياست كه تالوتش منسوخ گرد يا هيآ . اند ن نسخ اعتراف كردهيعه به ايش

:از آناننسخ در قرآن انواع :ديگو يم ،يفضل طبرس يخ ابو عليش - 1

شود و يداشته مباشد، از آنها است آنچه كه لفظ بر يم .2ه رجميآ :ندنماند ما يم يحكم باق

نسخ :ديگو يم :خ طائفهيملقب به ش يابو جعفر محمد طوس - 2آنچه كه لفظ آن نسخ :از آنها :باشد يدر قرآن سه قسم م

خ يوالش« :هيه رجم، و آن آيآ :شده، نه حكمش، مانند .3باشد يم »ايذا زنإ الشيخةو

_____________________________________________________________ . 718ص، 2االتقان ج، -1 . ه بقرهاز سور 106شرح آيه 406ص 1مجمع البيان في تقسير القرآن، ج، -2 . البقره 106او شرح آيه 13ص، 1التبيان في تفسير القران ج، -3

اجتهاد

203

) قرن هشتم ياز علما( يحل ين عبدالرحمن عتائقيكمال الد - 3از آنها آنچه كه :است منسوخ بر سه گونه :ديگو يم

ت يماند، از آنچه روا يو حكمش باق اش نسخ شد نوشته .1»من اهللا ا فارمجومها البته، نکاالينذا زالشسيخة إخ ويالش« :هشد

يذكر نموده است، محقق كاف يه رجم در كافيآ ينيكل - 4 .2ده استيالوتش نسخ گردت :ديگو ياكبر غفار م يعل

ن باره است، يدر ا يكه در كاف يتيروا :يمحمد باقر مجلس - 5ه از آن چه كه تالوتش ين آيح كرده، و گفته است و ايتصح

.3باشد ينسخ شده نه حكمش م

در زمان رسول ..... :ياالشعر يت ابو موسيروا :ت دوميروا يد، فقط جزئم كه به اندازه سوره توبه بويخواند يم يا اهللا سوره

ثالثا ايواد من مال البتغى ايلو کان البن آدم واد« :اد دارمياز آن را به

_____________________________________________________________ . بيروت –موسسه آل البيت 35الناسخ و المنسوخ ص، -1 . همراه با هاشم، داراالضواء بيروت 7/176كافي جلد -2 . 267ص، 23مرآه العقول ج، -3

قرآن و التحريف

204

.١»....ال التراب ميأل جوف ابن آدم إوال ن نسخ، اقرار و اعتراف يعه به وجود ايبزرگ ش يو علما

:از جمله آنان است :اند كرده :ديگو يم يفضل طبرس يخ ابو عليش - 1

در قرآن بوده كه تالوتش ييزهايد شده كه چوار يارياخبار بست شده يروا ياست، از جمله آنها آنچه كه از ابو موسنسخ شده

من مال ينين البن آدم وادألو « :خواندند ياست كه همانا آنان ممن توب اهللا علىيال التراب وأل جوف ابن آدم إميهما ثالثا وال يلالبتغى إ

. سپس برداشته شد .٢»تاب :ديگو يم ،يحل ين عتائقيال الدكم - 2

أن البن آدم واديني من لو « :آنچه كه نوشته و حكمش نسخ شدهال ميأل جوف ابن آدم إوال بتغى رابعان له ثالثا اللو أهلما ثالثا، و فضة البتغى .3باشد يم »من تاب توب اهللا علىيالتراب و

_____________________________________________________________ .719ص، 2ن ج، و سيوطي در اتقا 204ي در بيان ص، خوئ -1 . از سوره بقره 106مجمع البيان شرح آيه -2 . 34الناسخ و المنسوخ ص، -3

اجتهاد

205

ن بوده كهآدر قر ييزهايچ :ديگو يم يابو جعفر طوس - 3ال التراب ميأل جوف ابن آدم إال « :تالوتش نسخ شده است، از آن

.1است كه سپس برداشته شده است »من تاب توب اهللا علىيو :كند يت ميمسور بن مخرمه روا :ت سوميروا

مان نازل يدر آنچه كه برا :عمر بن عبدالرحمن بن عوف گفتآن - كه مارا يز »کما جاهدمت أول مرةن جاهدوا إ« :يابي يد ميگردكه از قرآن يزهايانداخته شده از جمله چ :م، گفتيابي ينم - را

. انداخته شده استمتهم ساختن اهل يان برايت را در كتابش البين روايا يخوئ

.2سنت به طعن در قرآن، آورده استدر اتقان، تحت عنوان آنچه تالوتش نسخ شده، نه يوطيو س

.3حكم آن، آورده است يهمانا قول راو :اند مسلمانان گفته يچنانكه علما :مييگو يو م

_____________________________________________________________ . سوره بقره 106شرح آيه 394ص، 1التبيان ج، -1 . 204البيان ص، -2 . 720ص، 2االتقان ج، -3

قرآن و التحريف

206

يعني. انداخته شده از جمله آنچه كه انداخته شده است از قرآند، در جمله آن چه از قرآن كه تالوتش نسخ يتالوتش نسخ گرد

. شده است :ت چهارميروا يكند، همانا مسلمه بن مخلد انصار يت ميروا يان كالعيابوسف

كه در قرآن يا هيد از دو آيمرا آگاه ساز :فتبه آنان گ يروزجوابش نداد، و ابوالكنود سعد بن يپس كس :است هنوشته نشد

ن آمنوا وهاجروا ين الذإ« :پس ابن مسلمه گفت :مالك آنجا بودن ينتم املفلحون، والذأنفسهم إال ابشروا أمواهلم ول اهللا بأيسب وجاهدوا يفأولئک ال هم ين غضب اهللا عليم الذنصروهم وجادلوا عنهم القوآووهم و

. »عملوني جزاء مبا کانوا نيعة أهلم من قر يخفتعلم نفس ما أان جهت متهم نمودن اهل يت را در كتابش البين روايا يخوئ

در كتابش يوطيو س. 1سنت به طعن در قرآن ذكر كرده استاالتقان تحت عنوان آنچه تالوتش نسخ شده دون حكمش، آورده

_____________________________________________________________ . 205البيان ص، -1

اجتهاد

207

.1است :ت پنجميارو

،زر يا :بن كعب گفت يكند، اب يت ميزر روا«همانا :ه، گفتيآ 73؟ گفتم يخوان يسوره احزاب را چقدر م

. »تر از سوره بقره بود يا طوالنيمانند سوره بقره بود، ن يجهت متهم ساختن اهل سنت به طعن در قرآن، ا يخوئ

.2ان آورده استيت را در كتابش البيروااالتقان تحت عنوان آنچه تالوتش نسخ شده است در يوطيو س

.3آورده است :اند از آنان ن نوع نسخ، اعتراف كردهيعه به ايبزرگ ش يو علما

ر يتأخ يبمعنا :سوم......... :ديگو يم ،يطبرس يخ ابو عليش - 1و . نكه قرآن نازل شود و پس به آن عمل شوديباشد، و آن ا

نكه نسخ شود، يشود و آن ا ر انداختهي، پس به تاخدتالوت شو

_____________________________________________________________ . 721ص، 2االتقان ج، -1 . 204البيان ص، -2 . 718ص، 2االتقان ج، -3

قرآن و التحريف

208

:مانند ل آن عمل نشود،يپس تالوتش برداشته و محو شود به تاو :به او گفت يت است كه همانا ابيش روايآنچه كه از زر بن حب

ما :گفت .هيهفتاد چند آ :د؟ گفتيخوان يسورة احزاب را چقدر مكه يدم در حاليخوان يم ميكه همراه رسول اهللا بود يهنگام .1تر از سورة بقره بود يطوالنوارد شده كه يارياخبار بس :ديگو يم ،يابو جعفر طوس - 2 يه برخادر قرآن بوده كه تالوتش نسخ شده است، آنگ يزهايچ

از آنها بر شمرده و از آنها سوره احزاب ذكر نموده كه در .2بودن مانند سوره بقره بود يطوالنبئر معونه آن از انس، درباره داستان اصحاب :ت ششميروان يكه كشته شدند، و رسول اهللا قنوت خواندند و بر قاتل يكسان

. آنها دعا نمودنكه يتا ا ميدرباره آنان قرآن نازل شده، خواند :ديگو يانس م

.»رضاناأعنا و ينا ربنا فرضينا لقإن بلغوا عنا قومنا إ« :برداشته شد_____________________________________________________________

. از سورة بقره 106شرح آيه 409ص، 1مع البيان ج، مج -1 . سورة بقره 106شرح ايه 394ص، 1التبيان ج، -2

اجتهاد

209

ف جهت يان در كتابش اكذوبه التحريت رسول جعفرين روايا .1متهم نمودن اهل سنت به طعن در قرآن آورده است

در االتقان تحت عنوان آنچه تالوتش نسخ شده يوطيو س . آورده است

اند، كه مقصود از ن گفتهيمسلم يهمچنانكه علما :مييگو يو منكه تالوتش نسخ يتا ا يعنينكه برداشته شد، يا» رفع يحت« :هلمك

. شد :ل هستند، از آنانيعه به نسخ آن قايبزرگ ش ينجا علمايو در ا

وارد شده كه يارياخبار بس :ديگو يم يطبرس يابو عل - 1 از :در قرآن بوده كه تالوتش نسخ شده است از جمله يزهايچ

كه در حادثه بئر معونه ي، آن كسانينفر از انصار 70همانا :انسإنا لقينا ربنا بلغوا عنا قومنا « :كشته شدند، درباره آنان قرآن نازل شد

.2ن برداشته شديپس ا »فرضي عنا وأرضانا، كه در قرآن بود يزهايچ :ديگو يم يابو جعفر طوس - 2

_____________________________________________________________ . 47اكذوبه التحريف ص -1 . از سوره البقره 106شرح آيه 406ص، 1مجمع البيان ج، -2

قرآن و التحريف

210

70همانا :از انس بن مالك :تالوتش نسخ شده است، از آن جمله :كه در حادثه بئر معونه كشته شدند ينفر از انصار، آن كسان

ا عنا قومنا إنا لقينا ربنا بلغو« :ميدرباره آنان قرآن نازل شد و خواند .1پس برداشته شد »فرضي عنا وأرضانا

:كند، گفت يت ميونس رواي يده بنت ابيحم :ت هفتميرواإن ﴿ :شه بر من خوانديساله بود، از مصحف عا 80 يحالپدرم در

وا عليه وسلموا الله ومالئكته يصلون على النبي يا أيها الذين آمنوا صل .»صلون الصفوف االولين يالذ وعلى« ﴾تسليما . ر دهديينكه عثمان مصحفها را تغيقبل از ا :د گفتيحمان جهت متهم نمودن اهل سنت به طعن در قرآن يدر الب يخوئ

.2ن را آورده استيادر االتقان تحت عنوان آنچه تالوتش نسخ شده ذكر يوطيو س

.3كرده است

_____________________________________________________________ . سوره بقره 106شرح آيه 394ص، 1التبيان ج، -1 . 203البيان ص، -2 . 718ص، 2 االتقان ج، -3

اجتهاد

211

»صلون الصفوف االولين يالذ وعلى« :ادهين زيهمانا ا :ميگوئ يو مك ينكه عثمان مردم را بر يتالوتش منسوخ شده، و قبل از ا

منسوخ يها هيعثمان آ يمحصف بوده ول ود ديمصحف جمع نما . ز حذف كرده استيشده را ن

ده يكه به حد تواتر نرس يشاذ ين جزء قرائتهاين ايو همچن . شود يمحسوب م

بن يآنچه كه در مصحف ابن عباس و اب :ت هشتميروانستغفرک نک وينا نستعإهم لال« :كعب آمده از دو سوره خلع و حفد

نعبد ولک اكيفجرک، اللهم إيک وال نکفرک وخنلع ونترک من يعل نثينوخنشى عذابک إن وحنفد، نرجو رمحتک و ک نسعىيلإونسجد و ينصل .»ن ملحقيابک اجلد بالکافرعذ

ان جهت متهم كردن اهل يت را در كتابش البين روايا يخوئ .1سنت به طعنه در قرآن، آورده است

ر عنوان آنچه تالوتش نسخ شده ذكر كرده يدر ز يوطيو س

_____________________________________________________________ . 205البيان ص، -1

قرآن و التحريف

212

.1استالناسخ و :در كتابش ين بن مناديحس :ديگو يم يوطيو س

ن آو از آنچه كه نوشته و رسم آن از قر :ديگو يالمنسوخ مده است و حفظ آن از قلبها برداشته نشده دو سوره برداشته ش

:شود يده ميز ناميباشد، كه سوره خلع و حفد ن يقنوت و تر م ). ن دو سوره تالوتش نسخ شده استيا يعني(

م به ما يل بن ابراهياسماع :ديگو يد ميابو عب :ت نهميروا :كه گفت روايت كرده وب از نافع از ابن عمرياز ا :ث گفتيحد

داند يچونكه نم. ام تمام قرآن را گرفته :دياز شما نگو يكي هرگزن ياز قرآن از ب يزهايچ ياريكه بس يتمامش چقدر است، بدرست

. ام د، آنچه كه آشكار شده گرفتهيرفته است، و لكن بگوان جهت متهم كردن اهل سنت يت در كتابش البين روايا يخوئ

ن آنچه كه تالوتش ر عنوايدر االتقان ز يوطيو س ،2آورده است

_____________________________________________________________ . 721ص، 2االتقان ج، -1 . 203البيان ص، -2

اجتهاد

213

.1نسخ شده ذكر كرده استكه :اند ن گفتهيمسلم يم، چنانكه علمايگوئ ين ميو همچن

تالوتش نسخ شده يعنين رفته، ياز ب يزهاياز قرآن چ :مقصود . است

:كند كه گفت يت ميشه رواير از عايعروه بن زب :ت دهميرواكه يلشود در حا يسوره احزاب در زمان رسول اهللا خوانده م

كه عثمان مصاحف را نوشت بر آن يه بود، پس هنگاميست آيدو . باشد يم مگر آنچه كه االن ميافتين يتوانا

ر يدر ز 3يوطيجهت اتهام اهل سنت آورده، و س 2يو خوئهمانا :ميگوئ يتالوتش نسخ شده ذكر كرده است و معنوان آنچه

ه است، از آن نسخ شد ياريات بسيبوده و آ يسورة احزاب طوالن . 141، در ص، يو طبرس يعه طوسيبه اعتراف دو عالم بزرگ ش

يعني» ...كه عثمان مصاحف نوشت يهنگام« :و مقصود از

_____________________________________________________________ . 718ص، 2االتقان ج، -1 . 203البيان ص، -2 . 718 2االتقان ج، -3

قرآن و التحريف

214

ات يك مصحف جمع نمود، آيكه عثمان مردم را بر يهنگامات منسوخ شده ينوشت، و سورة احزاب با آ يمنسوخ شد، را نم

د سوره يدات منسوخ شده حذف گريكه آ يبود، وقت يطوالنن متواتر يماند، و ا ين كه االن هست باقيكوتاه شد، و هم

. باشد يم :ازدهميت يروات كرده از عمر بن يبا سند موثق روا يطبران :ديگو يم يخوئ

قرآن هزار هزار، :كه فرمود) از رسول اهللا يعني( :الخطاب مرفوعا . »باشد يست هفت هزار حرف ميب) ونيليك مي(

ان جهت متهم نمودن اهل سنت به يت در البين روايا يخوئ .1طعن در قرآن، آورده است

) ي اهللا عنهرض(و بهتان بر عمر يت ساختگين روايا :ميگوئ يم .2باشد يم

:ت دوازدهميروا

_____________________________________________________________ . 202البيان ص، -1 . 4133ضعيف الجامع الباني حديث شماره -2

اجتهاد

215

نار كه يج از عمر و بن ديعبدالرزاق ما را خبر داد از ابن جرعمر بن الخطاب در دامن :كه گفت يميدم بجاله تميشن :گفتالنبي ﴿« :د كه در آن نوشته بوديرا د يدر مسجد مصحف يكودك

.»بوهمهو أو﴾ أولى بالمؤمنني من أنفسهمف يدر كتابش اكذوبه تحر يعيان شيت رسول جعفرين روايا

ف يالتحر يالقرآن و دعاو :القرآن، كه اسمش را عوض كرده به .1رآن آورده استجهت متهم نمودن اهل سنت به طعن در ق

تالوتش نسخ شده و »بوهمأو هو « :همانا كمله :ميگوئ يو ما معه اعتراف يبزرگ ش يو علماشود، يت شاذه محسوب ماز قراءا :باشد ين از جمله قرائت شاذه مياند كه ا كرده

:از آنان ير صافيدر كتابش تفس :يض كاشانيمحسن ملقب به ف - 1

همانا آن دو )السالم ماعليه(از باقر و صادق :ديگو يم .1»ب لهمأزواجه أمهاتهم وهو أو« :خواندند

_____________________________________________________________ . 49اكذوبه التحريف ص، -1 . سوره احزاب.... النبي اولي :ر آيهتفسي 164ص، 4تفسير صافي ج، -1

قرآن و التحريف

216

شاه، يملقب به سلطان عل يمحمد جنابذ يعيدانشمند ش - 2وأزواجه النبي أولى بالمؤمنني من أنفسهم﴿ :هيكه آ يهنگام: نجا خواندهيصادق در ا :ر نموده است گفتهيتفس ،﴾أمهاتهم

.1»ب لهمو هو أ«

النبي أولى ﴿ :هير آيدر تفس يم قميبن ابراه يمفسر بزرگ عل - 3مهاهتم أزواجه أب هلم وأوهو « :نازل شده :ديگو يم ﴾بالمؤمنني

.2سوره احزاب .»......

:زدهميت سيروا :شه نوشته شده بوديدر مصحف عا :از عروه كه گفت

رسول »العصر صالةو« ﴾والصالة الوسطى حافظوا على الصلوات﴿ف، جهت متهم كردن اهل سنت يان در كتابش اكذوبه تحريجعفر

.1آورده است

_____________________________________________________________ . 241ص، 3بيان السعاده في مقامات العباده ج، -1 . 176ص، 2تفسير قمي ج، -2 . 43اكذوبه التحريف ص، -1

اجتهاد

217

است كه تالوتش يزهاياز چ »العصر ةصال« :همانا :ميگوئ يو مر متواتر محسوب ينسخ شده است، و از جمله قرائات شاذ و غ

وان قرائات شاذ ذكر ن را بعنيعه ايبزرگ ش يو علماگردد، يم :اند آنان كرده :ديگو يرش ميدر تفس يم قميبن ابراه يعل - 1

:همانا او خواند )عليه السالم(از ابو عبداهللا »العصر صالةو« حافظوا على الصلوات والصالة الوسطى﴿

.١﴾وقوموا لله قانتني

يدر بعض :ديگو يم رشيدر تفس يمفسر بزرگ هاشم بحران - 2 :قرائات آمده است

»العصر صالةو« حافظوا على الصلوات والصالة الوسطى﴿ .2﴾وقوموا لله قانتني

:ديگو يرش ميدر تفس يض كاشانيعالمه محسن ملقب به ف - 3حافظوا ﴿ :شان خواندندي، همانا و ا)عليه السالم(از صادق ياز قم

_____________________________________________________________ . سوره بقره 238تفسير آيه 106ص، 1تفسير قمي ج، -1 . بقره 238آيه 230ص، 1تفسير برهان ج، -2

قرآن و التحريف

218

.1﴾وقوموا لله قانتني »العصر صالةو« الصلوات والصالة الوسطى علىرش از محمد بن يدر تفس ياشيمفسر محمد بن مسعود ع - 4

الصالة« :گفتم يبه و :گفت :كند يت ميابو جعفر روامسلم از صالةو« ىحافظوا على الصلوات والصالة الوسط﴿ :گفتند »؟ىالوسط .2﴾وقوموا لله قانتني »العصر :ت چهاردهميروا

:مه كه گفتلقم بن عيث گفت از ابراهيقبصه بن عقبه ما را حدبه شام وارد شدم، ) بن مسعود(اران عبداهللا ياز يهمراه با تعداد

ا يآ :د پس نزدمان آمد، و آنگاه گفتيشنرا اء آمدن مادابو الدر :بله، گفت :ميباشد؟ پس گفت يهست كه قار ين شما كسيدر ب

پس به من . ك از شما؟ آنگاه بطرف من اشاره نمودنديپس كدام﴾ و والنهار إذا تجلى * والليل إذا يغشى﴿ :بخوان پس خواندم :گفت

؟ يا دهيصاحبت شن) زبان(تو از دهان :گفت »الذکر واألنثىصلى اهللا عليه (ز دهان رسول اهللا ز ايو من ن :بله، گفت: گفتم

_____________________________________________________________ . بقره 238آيه 269ص، 1تفسير صافي جح، -1 . بقره 238آيه 1تفسير عياشي ج، -2

اجتهاد

219

. رنديپذ ينها از ما نميام، و ا دهيشن )وسلمف القرآن، جهت متهم يان در كتابش اكذوبه تحريرفرسول جع

.1نمودن اهل سنت به طعن در قرآن، آورده استشود، و متواتر آن ير متواتر محسوب مين قرائت شاذ و غيو ا :ن استيچن

.٢﴾ر والأنثىوما خلق الذك﴿

.3شود يز گفته مين به آن قرائت از راه آحاد نيو همچنان يدر كتابش مجمع الب يطبرس يابو عل يعيو مفسر بزرگ ش

امبر و قرائت يدر قرائات شاذه پ :ل گفته استيسورة اللر يدر تفسو ابن مسعود و ابو الدرداء و ابن )عليه السالم(بن ابن طالب يعل

باشد؛ و يم» ما«بدون .»األنثىوخلق الذکر و إذا جتلىهار والن« :عباس . ت شده استيروا )عليه السالم(ن از ابو عبداهللا يهمچن

_____________________________________________________________ . 46اكذوبه التحريف ص، -1نگاه شود به كتاب صفحات في علوم القرائت، از ابوطاهر عبدالقيوم سندي، -2

. مكتبه امداديه 90ص، . 240ص، 1نگاه شود به االتقان سيوطي ج، -3

قرآن و التحريف

220

ياست كه قرائت شاذ يعين اعتراف از مفسر بزرگ شيو ا . باشد يه كم نمياز آ» ما«وجود دارد كه حرف

ا دو يك حرف يست كه يقرائت شاذ بود مهم ن نيكهپس زماچونكه آن . ر كرده باشدييا دو كلمه تغيك كلمه و يا يحرف و

ست كه ين يست، و از جمله قرآنيباشد و متواتر ن يقرائت شاذ مصحابه بر آن اجماع ) رضي اهللا عنه(عثمان يآور هنگام جمع

. اند كرده :ت پانزدهميروا

به عبدالرحمن بن اسود :ث گفت كهيابان بن عمران ما را حد ريهم وغي املغضوب علريهم غينعمت علراط من أص« :ينخوا يتو م :گفتمف قرآن، جهت يان در كتابش اكذوبه تحريرسول جعفر. »نيالضال

ت را آورده ين روايمتهم نموده اهل سنت به طعن در قرآن ا .1است

:از آناناند، ن قرائت شاذ اعتراف كردهيعه به اين شيو مفسراز ابن :ديگو يرش ميدر تفس :ياشيمحمد بن مسعود ع - 1

_____________________________________________________________ . 38اكذوبه تحريف قرآن ص، -1

اجتهاد

221

ن يكه ا، »ني الضالريهم، وغي املغضوب علريغ«رقعه در ياببر آن يهاشم محالتد ين نازل شده است، و سيچن

از ... ني الضالريغ« :نوشته است و گفته همانا يپاورق .1»باشد ياختالف قرائت م

.2رشيدر تفس يم قميبن ابراه يعل - 2

:ت شانزدهميروان را از مصحفش حذف كرده يمعوذت ياز ابن مسعود همانا و

. ستيآن دو از كتاب خدا ن :بود، و گفتهف جهت ين را در كتابش اكذوبه تحريا يعيان شيرسول جعفر

. متهم نمودن اهل سنت به طعن در قرآن آورده است :ارين شبهه از وجوه بسيو رد بر ا

ن از قرآن است، بلكه ين مسعود انكار نكرده كه معوذتيا - 1 يرا كه نزد وين در مصحف را انكار كرده است، زاثبات آ يود نوشته شود مگر آنچه كه يد كه در مصحف نبايد ين ميچن

_____________________________________________________________ . 38ص، 1ج، تفسير عياشي -1 . 58ص، 1تفسير قمي ج، -2

قرآن و التحريف

222

ن يرسول اهللا به نوشتن آن اجازه داده است، و رسول اهللا درباره ا . دو اجازه نداده بود

ن را انكار كرده است قبل از تواتر يابن مسعود معوذت - 2 . تواتر ثابت نشده بودبطور يرا كه نزد ويبودنش، ز

باشد، ين از قرآن ميهمانا ابن مسعود انكار نموده كه معوذت - 3كه دانست از انكار آن برگشت، ينكه بداند، پس هنگاميقبل از ا

كه اكنون در دست ماست و در آن سوره ين قرآنينكه ايل ايبه دل :شانيباشد كه ا يت چهار تن از صحابه ميبه روا. ن هستيمعوذت

. بن كعب و ابن مسعود هستند يو اب يمان و علعث يذيه و تعوين رقيدند كه معوذتيد ين ميابن مسعود چن - 4

له آن حسن و يبوس )صلى اهللا عليه وسلم(بوده كه رسول اهللا عوذ بکلمات اهللا أ« :يكردند مانند دعا يدم م) هيرق(ن را يحس

دو از قرآن كرد كه آن يذات، و گمان نميره از تعويو غ »التامات . باشد يم

ت يروا )رضي اهللا عنها( شهيعمره از عا :ت هفدهميروا »رمنحيعشر رضعات معلومات » كه نازل شد ياتياز آ يكي« :كند يم

اجتهاد

223

اه رسول اهللا يو تا آخر ح» خمس معلومات«س نسخ شد به پس . شد يتالوت م» خمس معلومات«

اهل نان جهت متهم نموديدر كتاب الب يت را خوئين روايا .1سنت به طعن در قرآن نقل نمود

كه تالوت و حكمش نسخ ياتيدر االتقان در باب آ يوطيو س .2شد

. نگونه نسخ اقرار دارنديعه به ايش يو علمانسخ تالوت و حكم هر :ديگو يم يمن جمله، ابو جعفر طوس

كه نازل شد عشر ياتياز آ يكي« :ت عائشهيدو، مانند روا .3نسخ شد سپو س» حرمنيرضعات

فصل پنجم

عهيش ياز علما ينامه برخ يزندگ

_____________________________________________________________ . 204البيان ص، -1 . 715ص، 1االتقان ج، -2 . مقدمه 13ص، 1التبيان ج، -3

قرآن و التحريف

224

از ين فصل مكانت و عظمت برخيما در ا !برادر مسلمان يعه آن كسانيش يدگاه علمايشان، از ديها عه و كتابيش يعلما

شما برادر يم، و برايكن يان مياند ب نامه علماء نوشته يكه زندگعه كه در يش يم كه آن دسته از علمايساز يمسلمان روشن م

يشان از علمايزنند، ا يكتاب خدا، و صحابه رسول اهللا طعنه مر و يتقد يشان دارايعه و علمايعه هستند كه نزد شيبزرگ ش

. احترام هستند يعه درباره كتابهايش ياز علما ينظر برخ -اوال

:چهارگانه يكتابها :ديگو يم ين موسين شرف الديامام عبدالحس - 1

ه در اصول و يصدر اول تا كنون مرجع امام ه دررا ك چهارگانه :اند از فروعشان است عبارت

. هيحضره الفقيب و استبصار، و من ال ي، و تهذيكافاست و يح بودن مضمون آن قطعينها متواتر هستند، و صحيو ا

.1باشد يم ين آنها كافين و بهتريمترياقدم و عظ

_____________________________________________________________ . 110المراجعات مراجعه -1

اجتهاد

225

:ديگو يمحمد صادق صدر م - 2ات آن يح بودن رواير كتاب چهارگانه، و صحعه بيهمانا ش .1اتفاق دارند

:عهين علماء نزد شيمكانت و منزلت ا -دوم

از يهجر 1111سال يمتوف :يمحمد باقر مجلس - 1 :فاتشيتال

). يشرح كاف(خبار الرسول أشرح يالعقول ف ةمرا* . االطهار األئمة بحار االنوار الجامعه لدرر أخبار* ونيجالء الع* ن يربعاأل * .نيقيحق ال *

يبن المقصود عل يمحمد باقر بن محمد تق :ديگو يم يلياردبخ االسالم يخ ما، و شياستاد و ش ،يمد ظله العال ،يمجلس به ملقب

ل ين، امام عالمه محقق، مدقق جلين، خادم مجهتديو المسلم_____________________________________________________________

. 128-127الشيعه ص، -1

قرآن و التحريف

226

م الشان، واالمقام، فرزانه زمانش ثقه و ثبت صاحب يالقدر، عظمقام و مرتبتش و تبحرش در يف خوب، بلنديار و تصانيعلم بس

آراء و دقت نظرش، و امامت و يو درست يو نقل يعلوم عقلشان بلندتر از آن يعدالتش، مشهورتر از آن است كه ذكر شود، و ا

يكتابها يدارا.... شان نوشته شود يدرباره ا يهستند كه عبارت :اند، از آنها دادهت يهستند، كه بمن اجازه روا يس و خوبينف

شتر اخبار ائمه اطهار و شرح آن يكتاب بحار االنوار، كه شامل بك ي(ك به هزار هزار ياست بزرگ كه نزد يباشد، كه كتاب يم .1باشد يت ميب) ونيليم

:ديگو يم يحر عامل، عالم يمجلس يل محمد باقر بن موالنا محمد تقيموالنا الجل

ه متكلم محدث ثقه، صاحب يفق فاضل، ماهر محقق، مدقق عالمه،ار يمولفات بس يم الشان، دارايل القدر، عظيل، جليها و فضايخوباخبار االئمه االطهار، كه ياالنوار فكتاب بحار :د از جملهيو مف، بجز كتب چهارگانه ه استدنمو يآور ث تمام كتابها جمعياحاد

_____________________________________________________________ . 2/85، و تنقيح المقال ما مقاني 79-2/78جامع الرواه -1

اجتهاد

227

. البالغةو نهج كو داده، و يب نيترتكم، يليكند مگر خ يكه از آنها نقل نم

و . باشد يمجلد م 25الفاظ مشكل آن را شرح نموده است و در .1القلوب ةايون، و كتاب حيكتاب جالء الع

:ديگو يوثق قرار داده و ممرا يمجلس يوسف بحرانيو ث و علوم يخ در زمان خودش امام بود در علم حدين شيو ا

و در ان بودند، خ االسالم در دار السلطنه در اصفهيگر، و شيددار بودند، و امام جمعه و عهده را يويو دن ينياست ديآنجا ر

ث را منتشر نمودند، و يبود كه حد يشان كسيجماعات بودند، و ا ،هستند يفاتيتصن يخ ما، داراين عجم، و شيمخصوصا در سرزم

يآور كتاب بحار االنوار است كه در آن تمام علوم جمع :از آنان .2باشد يمجلدات و كتب منموده و شامل

مولف كتاب االنوار ( يرينعمت اهللا بن عبداهللا جزا -2 ). هيالنعمان

_____________________________________________________________ . 2/248امل اآلمل -1 . 56-55، البحرين ص ةلولو -2

قرآن و التحريف

228

، يريالجزا ينيد نعمت بن عبداهللا الحسيس :ديگو يم يحر عاملباشند، ين ميل القدر، مدرس و از معاصريفاضل عالم محقق جل

استبصار يب، و حواشيشرح تهذ :هست، از آنها يكتابها يدارا .1اشدب يم

:ديگو يم يوسف بحرانيو د و يشان سي، ايشوشتر يد نعمت اهللا عبداهللا موسويمحدث س

ع بودند بر يوس ياطالع يمحدث و مدقق بودند، دارافاضل و ه، همدم بزرگان و يه و تتبع و جستجو آثار معصومياخبار امام

ين خاطر برخيبود، و بد يز و گرامين بودند، و نزدشان عزيسالطب يكتاب، شرح تهذ يشان داراياند، ا د كردهيتنق يو بر از فضال .2هستند نيةاألنوار النعما و كتاب

:ديگو يم يو خوانسارگانه يمتبحر ما، و ين، و از فضاليبزرگ متاخر ياز علما

ث، صاحب قلب ي، و ادب و فقه و حديت عربزمانش در لغ_____________________________________________________________

. 2/336امل اآلمل -1 . 111البحرين ص، ةلؤلؤ -2

اجتهاد

229

... »م، و مولفات دل چسبيم، و چهره درخشان و طبع مستقيسلن آنها از نظر يتر د، و جامعيگو يكند، و م يف ميصمولفاتش را تو

.1باشد يم األنوار النعمانيةفوائد كتاب :ديگو يم يو عباس قم

يگانه زمانش در لغت عربيد بزرگوار، و محدث باهوش، و يسل يجل ير، عالم، فاضل، و محققيث و تفسيو ادب و فقه و حد .2ر كه منتشر شده استايفات بسيالقدر، و صاحب تصن

هار، پدر بزرگان و اكارم و طصالله ا :ديگو ين ميو همچن .3يپخش هستند، و عالم ربان يتيكه نسل به نسل در گ يارياخ

:)الصفار(ابو جعفر محمد بن الحسن بن فروخ - 3مولف ) ياران امام حسن عسكرياز ( يهجر 290سال يمتوف

عليه (آل محمد فضائل يف يكتاب بصائر الدرجات الكبر . )السالم

_____________________________________________________________ . از انتشارات الدار االسالميه بيروت 8/138روضات الجنات -1 ). 3/298(الكني و االلقاب -2 ). 2/294(الفوائد الرضويه -3

قرآن و التحريف

230

دارند ي، كتابهايمحمد بن الحسن صفار قم :ديگو يم يطوسو به اضافه كتاب بصائر الدرجات ) دين بن سعيالحس(مانند كتاب

.1رهيو غدرباره صفار گفته يكند كه و ينقل م ياز نجاش يو مجلس

:استدر، و م القيه بود، و ثقه و عظيما و ج يها ياران قمين ياو در ب .2كرد يرا ساقط م يزيكم چ يليت خيدر روا

:ديگو يم كتاب بصائر الدرجات ميدر تق يو عالمه كوچه باغاست كه فحول رجال ين كتاب، از آن كتابهايسپس بدان كه ا

در بحار االنوار بر آن اعتماد يمانند صاحب و سائل و مجلسل اول از قرار داده، و در فص) ري(آن عالمت ياند و برا كرده

حيشمردن منابع و مدارك كتاب تصرمقدمات بحار در هنگام . م الشانيخ ثقه عظيكتاب بصائر الدرجات، از ش :كرده استد محمد باقر ي، و عالم بزرگوار س....ن حسن صفار بمحمد

_____________________________________________________________ . 2/93و جامع الرواه 174الفهرست ص، -1 ). 89ص، (مقدمه البحار -2

اجتهاد

231

ياش العده ف ملقب به حجه االسالم در رساله ياصفهان يالنيگ :ديگو يم - يشرح كالم الفاضل االسترآباد

ش معروف يباشد، و كتابها ين بزرگ و علماء ميصفار، از محدث .1رهيرجات و غبصائر الد: مانند ،هست

:ديگو ين ميسپس بعد از ان كتاب نزد يم كه ايريگ يجه مين نتياز آنچه گفته شد، چن

.2شود ياصول معتبر و معتمد محسوب م مان از اصحاب يلب طبرسطا يبن اب يابو منصور احمد بن عل - 4

. ، مولف كتاب االحتجاجيهجر 620سال يمتوف :ديگو يم يمجلس

، يطالب طبرس يبن اب يخ بزرگوار، ابو منصور احمد بن عليشصاحب كتاب االحتجاج، عالم، فاضل، محدث، ثقه، از بزرگان

.1ن ما هستندياصحاب متقدم

_____________________________________________________________ . 6رجات، بقلم عالمه كوچه باغي ص،مقدمه بصائر الد -1 . مرجع سابق -2 . 140مقدمه بحار االنوار ص، -1

قرآن و التحريف

232

يبن اب يخ ابو منصور احمد بن عليش :ديگو يم يو حر عامله محدث، ثقه، صاحب كتاب يعالم فاضل، فق، يطبرس طالب

ار يد بسيفوا يار خوب و داراياهل اللجاج، كه بس ياالحتجاج عل .1باشد يم

:ديگو يم يو خوانسارن طائفه معروف و معتبر است و شامل آنچه يكتاب االحتجاج ب

ن يامبر و ائمه، و همچنيافته از احتجاجات پياطالع يكه و .2ن بدبختياز مخالف يانشان و برخارياز ،ياريبس

:ديگو يم يو آقا بزرگ تهرانو ائمه )صلى اهللا عليه وسلم(امبر ين كتاب احتجاجات پيدر ا

ه طاهر ياز ذر ياران و علماء و بعضياز ي، و برخ)السالم معليه(باشد، مگر آنچه كه يثش مرسل ميشتر احاديذكر شده است، و ب

يت كرده است، چنانكه ويروا )المعليه الس( ير عسكرياز تفست، پس آن از كتب ح كرده اسيدر اول خطبه كتابش تصر

_____________________________________________________________ ). 1/69(و تنقيح المقال، ما مقاني 2/17امل االملذ -1 . 1/72روضات الجنات -2

اجتهاد

233

، و محدث ياعالم مانند عالمه مجلس ياست كه علما يا معتبره .1اند حر و امثالشان بر آن اعتماد كرده

ابو عبداهللا محمد بن محمد بن نعمان مشهور به -5 :و از مولفاتش. يهجر 413سال يمتوف ،ديمف

ح ياالختصاص، تصح. د، اوائل المقاالتيمف يامال :االرشاد* . ا شرح عقائد صدوقياالعتقاد بصواب االنتقاد

:ديگو يم يطوسمحمد بن محمد بن نعمان، ابو عبداهللا معروف به فرزند معلم،

بر ه در زمانشياست اماميه است كه رين امامياز جمله متكلمشان ي، و ا....شتاز بوده يع كالم پيبوده، و در علم و صنا يعهده و

) 200(ست يدو يزهوش، و حاضر جواب، و دارايه بودند، و تيفق :ش، االرشاديباشد، و از جمله كتابها يكتب از كوچك و بزرگ م

.1باشد ياالمامه م يضاح فيو كتاب اال

_____________________________________________________________ . بيروت –دار االضواء ) 1/281(الذريعه -1 . 191-190الفهرست ص، -1

. 2/304و امل اآلمال حر عاملي

قرآن و التحريف

234

:ديگو يم يوسف بحرانيو ان محمد بن محمد بن نعم :ديگو يم »اخلالصة«خ ما در يش

سشان يعه و رئيخ شياز بزرگان مشا.... د يابوعبداهللا، و ملقب به مفاستفاده كرده، و يآمد از و يو استادشان، و هر كس كه بعد از و

.1ف شوديفضلش مشهورتر از آن است كه توصاست يو اما كتاب االختصاص، پس كتاب :ديگو يم يو مجلس

و ائمه )عليه وسلم صلى اهللا(امبر ياران پيف كه شامل احوال يلط . ز وجود دارديب نيباشد و در آن اخبار غر يم )السالم معليه(

نقل كردم، و بر عنوان آن نوشته يميقه و قديك نسخه عتياز يعل يف ابيشده بود، كتاب مستخرج من كتاب االختصاص تصن

بعد از خطبه ي، ول)رح(ن بن احمد بن عمران ياحمد بن الحس يمحمد بن محمد بن النعمان، حدثن قال: ن بوديكتاب چن

. تا آخر سند.... ابوغالب احمد د شروع يخ مفيخ شين است آخر كتاب، كه از مشاين چنيو ا

.شود يم_____________________________________________________________

. 357-356وه البحرين ص لول -1

اجتهاد

235

باشد، و يد ميپس آنچه كه ظاهر و آشكار است از مولفات مف .1است يشهرت آن كاف :ديگو يم يو عباس قم

نده كننده عه، و زيس رؤساء، و فخر شيخ، و رئيخ مشايشن و راهش، يلش، روشن كننده ديعت، الهام شده به حق و دليشر

همه ياست و سروريلت در آن جمع شده، و دريفض يخصلتهابر علم و فضل و فقه و عدالت و يشده و همگ ياو منته يبسو

ار، و يبس يها يخوب يثقه بودن و جاللتش اتفاق دارند، دارار به اخبار و يه و خبيالروااد، و حاضر جواب، و واسع يمناقب ز

. رجال و اشعار بودندن آنان بود در يث، و داناترين افراد زمانش بود در حديو موثقتر

استفاده كرده يآمده از و يفقه و كالم و هر كس كه بعد از و .1استبن ين بن موسيبن حس يابو جعفر محمد بن عل - 6

_____________________________________________________________ . 1/27بحار االنوار -1 . 3/164الكني و االلقاب -1

قرآن و التحريف

236

.يهجر 381 لسا يمتوف ،معروف به صدوق يه قميبابو :و از مولفاتش

ه يحضره الفقيمن ال * الخصال * ثوب االعمال و عقاب االعمال* الصدوق يامال* علل الشرائع * ن و تمام النعمه ياكمال الد* ون اخبار الرضا يع* االخبار يمعان* .الشيعة وفضائل الشيعةصفات *

:ديگو يم يطوس، ابو جعفر، يه قميبن بابو ين بن موسيبن حس يمحمد بن عل

گاه به رجال، و ناقد آث، و يل القدر، و بزرگوار و حافظ احاديجلها يدر قم يار، مانند وياخبار بودند، از لحاظ حفظ و علم بس

. ده نشده استيد

اجتهاد

237

كتاب :كه از آنها..... ف نموده، يكتاب تصن 3000ك به ينزد دعائم االسالم، و كتاب المقنع، و كتاب المرشد، و كتاب

ه، و يحضره الفقيالفضائل، و كتاب علل الشرائع، و كتاب من ال .1االخبار، ذكر نموده است يكتاب عقاب االعمال و كتاب معان

بن ين بن موسيبن حس يمحمد بن عل :ديگو يم يو مجلسابو جعفر، صدوق، او در علم و فهم و فقه و فرهنگ و يه قميبابو

يار، و خوبيف بسيفقاهت و جاللت و موثق بودن، و تصان دررد و يشتر و باالتر از آن است كه قلم آن را در بر گيفات، بيلأت

. ورق بگنجدمبالغه يش ويآمده در وصف و ستا يكه بعد از و يو هر كس

است ينجاش كرده است، كه از همه جلوتر رجال شناس بزرگ :ديگو يكه در فهرستش م، ابو جعفر، يقمه يبن بابو ين بن موسيبن حس يمحمد بن عل

طائفه در خراسان، در ه ما، و چهره وجيهيخ و فقي، شيل رينز_____________________________________________________________

و جامع 375و لولوه البحرين يوسف بحراني ص، 189- 188الفهرست ص -1

. 2/154الرواه اردبيلي

قرآن و التحريف

238

دند يث شنيشان حديوخ طائفه از ايوارد بغداد شد، و ش 355سال .1شان كم سن بودنديكه ا يدر حال

ف كتابش بحار االنوار، اعتماد يكه در تال يكتابها يو مجلساست، كه كند، از جمله آنها كتاب صدوق يق ميكرده توث

:ديگو يمم مشهور است، يا كه بر آنها اعتماد كرده يشتر كتابهايبدانكه ب

يها باشد، مانند كتاب يز معلوم ميو نسبت آنها به مولف آنها ن و صفات الشيعة وفضائل الشيعة،ه، يالهدا يرا بجز كتابهايصدوق، زه آنها از نظر شهرت از ياالخوان، و فضائل الشهر، بق قةو مصاد

ست، و يباشد، كمتر ن يها مدار بر آنان م ن زمانهيكتب اربعه كه اكه بعد از صدوق يباشد، و كسان ينها در اجازه نامه ما داخل ميا

.1اند اند از آنها نقل كرده آمده ر القرآن يتفس يان فيمولف الب، يخوئ يابو القاسم موس -7

:ديگو يم يآقا بزرگ تهران_____________________________________________________________

. 68مقدمه بحار االنوار ص، -1 . 1/26بحار االنوار -1

اجتهاد

239

هاشم ) رزايم(اكبر بن يد عليس د ابوالقاسم بنيشان سيادر . باشند ياز مراجع زمان در نجف م يكي، ينجف يخوئ يموسو

متولد يهجر 1317مه رجب يجان در نياز استان آذربا يشهر خوافت، و در حدود سال ياش پرورش دست پدر عالمه ريزشد

همراه پدر به نجف اشرف هجرت نمود، پس به يهجر 1330ممتاز ي، و در ذكاوت و آمادگدآور يطرف درس خواندن رو

را پشت سر گذاشت، و درس مقدمات را يئبود پس مراحل ابتدار و يو در تفس.... د يل كرد، و نزد استادان زمان حاضر گرديتكمنفحات :شانيفات ايدارد و از تصن اديمعلومات زف يتصان

.1باشد ياالعجاز م مولف يهجر 1320تولد سال محمد صادق صدر -8

.»الشيعة اإلمامية« :ديگو يآقا بزرگ تهران م

د محمد يد محمد حسن بن سيد محمد صادق بن سيشان سيا) آل صدر(ن جد يد صدر الديبرادر س يد محمد عليبن س يهاد

_____________________________________________________________ . 72-1/71نقباء البشر في القرن الرابع عشر -1

قرآن و التحريف

240

1320در حدود سال .... ب ي، عالم و اديكاظم يعامل يموسوبزرگوارش پرورش يدست عمو ريزه يمتولد شد، و در كاظم

و سطح را فرا گرفت و فقه و يمقدمات يها پس درسافت، يد، و يات ماهر گرديخواند، و در ادباصول را بر علما و فضالء،

گذاشت كه ما يآثار گرانبها بجا يف شد، پس برخيلأمشغول تر يام اةيحم، و االن بجز يعه آنها را ذكر نموديدر كتاب الذر

.1ه بخاطر ندارميبق »الشيعة«ن، و يمنؤالمسال يمتوف ينباط يونس عامليبن ين علين الديز - 9 . ميالتقد يمستحق يم اليالصراط المستق :مولف يهجر 877

:ديگو يم يحر عامل. عالم ياضيب ينباط يونس عامليبن ين علين الديخ زيش

يئها ب، بودند، كتابيق، ثقه، متلكم، شاعر، ادوثفاضل، محقق، مم، يالتقد يمستحق يم اليلمستقدارند كه از آنها كتاب الصراط ا

.1باشد يم_____________________________________________________________

. 2/869نقباء البشر -1 . 139و مقدمه بحار االنوار ص، 1/135امل االمل -1

اجتهاد

241

:ديگو يم ين مرعشين حسيو شهاب الدرا ياند، و نوشته يوگرافينامه و بيكه زندگ يتمام كسان

ف يث و ادب توصياند، و او را به فضل و فقه و حد ستوده .1باشد ينكه از بزرگان مياند و ا كرده

يدوم .ماردش يرا قابل اعتماد م »ميصراط المستقال«و كتاب ب يش عجن كتاب در موضوعينم، كه همانا ابه جا :ديگو يم، يبعد از كتاب الشاف :ديگو يباشد، عالمه صاحب روضات م يمام، بلكه از چند دهيمانند آن ند ي، كتابيعلم الهد يد مرتضيس

.2ح دارديلحاظ بر آن ترج يز الكشيابو عمر و محمد بن عمر بن عبدالعز - 10 خبار الرجال،معرفة أ :مولف كتاب يهجر 1340سال يمتوف

:»يرجال الكش«مشهور به يو هي، كنيز كشيمحمد بن عمر بن عبدالعز :ديگو يم يطوس

عتقاد، و ، آگاه به اخبار و رجال، و حسن اإلابو عمرو است، ثقه

_____________________________________________________________ . 7الصراط المستقيم، بقلم شهاب الدين حسين مرعشي ص، (مقدمه -1 . 9مصدر سابق ص، -2

قرآن و التحريف

242

.1باشد يصاحب كتاب الرجال م :ديگو يم يمجلس

ر و محمد بن عمر بو عمأخ بزرگوار، و رجال شناس بزرگ، يش، ثقه و ثبت، عالم و آگاه به رجال و اخبار، يز كشيبن عبدالعز

ت يار روايشان ثقه هستند، و از ضعفاء بسيا :ديگو يم ينجاشبود و از او علم گرفته، ياشياران و همراهان عيكرده است و از

) ليفارغ التحص(عه بود متخرج يش يگاه علميكه پا يو از منزل و .2شد

:ديگو ياره كتابش مو دربشان كتاب الرجال دارند، كه ابن شهر آشوب، در معالم آن يااز يكيده است، و ينام »نيالصادق ألئمةن عن ايالناقل فةمعر« :را

.1 باشد ياصول چهارگانه در علم رجال مو يهجر 1104سال يمتوف يمحمد بن حسن حر عامل - 11

_____________________________________________________________ . 2/164و جامع الرواه اردبيلي 172-171الفهرست ص، -1 . 205مقدمه محار االنوار ص، -2 . 205مقدمه بحار ص، -1

اجتهاد

243

:لفاتشؤاز م .ثبات الرجعةإ يف قاظ من الهجعةياإل* عه يوسائل الش* آمل االمل * :ديگو يم يوسف بحراني. يمشقر يبن حسن حر عامل يخ محمد بن حسن بن عليش

باشد از يكتب م يدارا... بودند يعالم فاضل محدث و اخباراست ين كتابيو آن اول ،سيةث القديحاداأل يف لسنيةالجواهر ا :آنهاف نكرده است، و يلأت ين كسشايف كرده و قبل از ايلأكه ت

ه السالم الخارجة من ين عليبن الحس يعل الصحيفة الثانية من أدعية . الصحيفة الكاملةعه در يل مسائل الشريتحص يلإعه يل وسائل الشيو كتاب تفص

علماء جبل عامل، و در آن يمل فمل اآلأو كتاب .... شش جلد يدرباره رجعت كتابو ..... باشد يز مين نيخرأاز مت يبرخ ياسام

.1»الرجعة يبالبرهان علاإليقاظ من الهجعة «دارند نام _____________________________________________________________

. 78-76لولوه البحرين ص، -1

قرآن و التحريف

244

ساكن مشهد مقدس يمحمد بن حسن عامل :ديگو يم يليو اردبم يمقام، عظ يل القدر، عاليخ االمام، عالمه محقق، جلي، شيرضو

ش قابل فعل و منايالشان، عالم فاضل كامل، متبحر در علوم، فضا .... ستيشمارش ن

عه، و يسائل الشوكتاب :از جمله ار است،يكتب بس يراداو ،ية الهداية، و كتاب فوائد الطوسيةو كتاب بدا ،ية األمةهداكتاب .1....گريكتب دو يهجر 1107سال يمتوف يمان بحرانيهاشم بن سل -12 :لفاتشؤاز م

ر القرآن يتفس يالبرهان ف :ديگو يم يحر عامل

ينيل بن عبد الجواد حسيسماعمان بن ايد هاشم بن سليسر و يه، عارف به تفسيقق، فقح، فاضل عالم، ماهر، ميتوبل يبحرانام و دهين را دآباشد، ير قرآن ميكتاب تفس يو رجال، دارا يعرب

_____________________________________________________________ . 2/90جامع الرواه -1

اجتهاد

245

.1ام ز كردهيت نياز آن روا :ديگو يم يوسف بحرانيو د يمان بن سيد سليد هاشم معروف به عالمه ابن مرحوم سيس

كه يئشان فاضل، محدث، جستجو كننده اخبارهايال ياسماع ي، كتابهايخ ما مجلسيافته مگر شيدست نبه آن يقبل از و يكسار و اطالع يبس ين كتابها بر جستجويف نموده، كه ايتال ياريبس ..... دهند يم ياش گواه عيوس

3ر القرآن، است كه در يتفس يرهان فبكتاب ال :فاتشياز تالر وارد شده از يكه در تفس يدر آن اخبارها باشد، كه يجلد م .2نموده است يآور ره جمعيو غ يميقد يكتابهاسال يمتوف يحمد بحرانأوسف بن يخ يعالمه ش -13ن و الدرر يالبحر و لولوةالكشكول، : ، و از مولفاتشيهجر 1186 .النجفية

:ديگو ين ميممحسن األ_____________________________________________________________

. 2/341امل االمل -1 . 64-63لولوه البحرين ص -2

قرآن و التحريف

246

الح بن احمد م بن احمد بن صيوسف بن احمد بن ابراهيخ يش ..... يبحران يبن احمد بن منصور الدارز

ذهن خوب، و يدارا. ن هستنديخرمتأ يو فضال ياز علماقه يث سر آمد بود، و بر طريمعتدل، در فقه و حد يا قهيسل

:ديگو يشان ميصاحب الرجال درباره ا يابو عل ن بودند،يياخباربد، صدوق، زگار و عايعالم، فاضل، متبحر، ماهر، محدث، پره

يفاضل ما، دارا يخ معاصر ما، و از علمايندار، از بزرگان مشايدره، كه آن را لولوه ياجازه كب :از آنها، د هستنديمولفات مف

ما تا يشتر علماياحوال ب يده است كه شامل زندگين، ناميالبحر .1باشد ين ميزمان صدوق

307سال يمتوف ،يم قميبن ابراه يبو الحسن علأ -14 . باشد يم ير قميتفس :لفاتشؤاز م يجره

:ديگو يم يمجلس ة، از بزرگان روايم بن هاشم، ابوالحسن قميبن ابراه يعلسان ينو يزندگ. باشد ين مأم شيخ عظيباشد، و از مشا يه ميامام

_____________________________________________________________ .10/317اعيان الشيعه -1

اجتهاد

247

. اند بر جاللت و وثقاتش اتفاق كرده :ديگو يدر الفهرست م يشنجا

باشد، يالمذهب، م حيث و ثبت و معتمد، صحيثقه در حدف كرده است، در يلأز تين يده است، و كتابهايار شنيات بسيروار را جزء مولفاتش يكتاب التفس يمجلس..... نا شد يمه عمرش نابين

. 1شمار كرده است :ديگو يم يبزرگ تهران او آقر، از ي، ابوالحسن صاحب تفسيم بن هاشم قميبن ابراه يعلت كرده يز از او رواين ينير كليو غ.. ..باشد، يم ينيخ كليمشا .2است :ديگو يم) يقم(ر يدر مقدمه تفس يريجزا يب موسويخ طيو شن يتر يميكه دست ماست، از قد يرين تفسيست كه اين يشكبود متن ين نميده است، و اگر اياست كه بدست ما رس يريتفاس

م يق ريبود، و چه بسا تفاس ين فن در دست نميدر ا ينيمحكم و مت_____________________________________________________________

. 128مقدمه بحار ص -1 . 167ص، ) القرآن الرابع(طبقات اعالم الشيعه -2

قرآن و التحريف

248

:و خوب وجود دارد كه از اخبار آن اقتباس شده است، مانندبطور :ديگو يان، و البرهان، تا آنجا كه مي، و مجمع البيصاف

خشد، و در ياست كه م ي، نورياست ربان يريخالصه همانا تفس يرين تفسيب، و چنياست عج يريدر بر دارد، و تفس يژرف يمعان

كند مگر يآن را درك نم و عالم شود مگر از شخص يصادر نم .1علماء

:ديگو ير مين تفسيدرباره ا يو آقا بزرگ تهران .2باشد يم )السالم ماعليه( نير صادقين تفسيقت ايدر حق

يا گرانبها و مجموعه ياثر :ديگو ير ميو در مقدمه تفس . )عليه السالم(ن يو ما ثور از امام نهدايجاو

1320تولد سال م ينيامام خم يت اهللا العظميآ -15 :لفاتشؤاز م يهجر . ر الوسيلةيتحر *

ه يالحكومه االسالم* _____________________________________________________________

. 16-14مقدمه تفسير قمي، نوشته، طيب موسوي جزاير ص -1 ) 4/302( ةالذريع -2

اجتهاد

249

كشف االسرار * يةو الوال الخالفة يال يةمصباح الهدا*

:ديگو يم يآقا بزرگ تهران، عالم، فاضل، ينيخم يد مصطفيد آقا روح اهللا بن سيشان سيا

يپرورش يمتولد شدند، و بر دانش دوست يهجر 1320در سال از اهل فضل و يا د، و نزد عدهيآن كوش يافت و در جستجوي

و يحائر يزديم يخ عبدالكريد، در قم نزد شيدانش حاضر گرد :باشد از آنها يآثار و مولفات م يره حاضر شد، دارايغ

.1رسد يعرفان به مشام م ياست كه از آن بو ةسر الصال :سدينو يم يةالهدام كتاب مصباح يدر تقد يو احمد فهر

قرن، يها يكيتار يبزرگ، سوخته شده برا ي، انقالبينيامام خمر برهنه يدان در روز، شمشير ميندگان در شب، و شيل آه گويدل

ش نشانه نجات را يكه با لبها ي، آن كسيطان استكبار جهانيبر ش يكند، آزاد يحمل م يكند، و با دستش پرچم آزاد يزمزمه م

ه يشب ينين آن امام خميها، و ا يبندگ ها و يت از تمام بردگيانسان_____________________________________________________________

. 2/789نقباء البشر في القرن الرابع عشر -1

قرآن و التحريف

250

از ين با خصائص از امام غائب و نوريدر زم )عليه السالم( يعل يدنه ساز حكومتش مهيزم يباشد كه و يچهره درخشانش، م

شان از قلب امت، با تمام صفات انسان يباشد، ا يه ماؤارواحنا فددر كه درد و رنج امت را يبرخاست در حال يرهبر ينمونه برا

.1كرد ياش حمل م شهيشان را در فكر و انديقلب و آرزوها :ديگو يم يآقا بزرگ تهران

، ينيخم يد مصطفيكشف االسرار، از حاج آقا روح اهللا بن سصفحه در تهران 428در يهجر 1363باشد، در سال يم يفارس

.2ده استيبه چاپ رسمحسن يمدعو به مول ،يخ محمد بن مرتضيش -16، و ير صافيتفس :از مولفاتش. يهجر 1091سال يتوفم ،يكاشان . باشد ين مياصول الد ين فيقي، و علم اليالواف

:ديگو يم يحر عامل، يمدعو به محسن كاشان يل محمد بن مرتضيجل يموال

_____________________________________________________________ . مقدمه مصباح الهدايه، بقلم احمد فهري -1 . 18/13الذريعه -2

اجتهاد

251

ب، و يه، شاعر، اديم، متكلم، محدث، فقيفاضل، عالم، ماهر، حك . كو هستنديف نيصاحب تصان

:كه از جمله است ييكتابها يدارااست، كه در آن كتب چهارگانه همراه با شرح يكتاب الواف

ق العمل، يطر يف ةالنجا سفينةو كتاب .... ث مشكل آن، ياحادن، و يقين اليبزرگ، كوچك، و متوسط، و كتاب ع :ر سه گانهيتفس

.1باشد ين ميقيكتاب حق ال، عالمه، محقق، يكاشان يمحسن بن مرتض :ديگو يم يلياردب

ب يع المنزل فاضل كامل، اديرف م، الشان،يل القدر، عظيمدقق، جلف نموده، از يش از صد كتاب تاليباشند، ب يمتبحر در تمام علوم م

.2باشد ين ميقي، كتاب علم الير صافيتفس :آنهادر يز هوشيشان در فضل و دانش و تيا :ديگو يم يو خوانسار

ار، يف بسيلأقول، تشان به معقول و منيفروع و اصول و احاطه اده بماند، عمرش از حدود يپوش يمشهورتر از آن است كه بر كس

_____________________________________________________________ . 2/305امل االمل -1 . الدار االسالميه بيروت 6/73صاحب روضات الجنان -2

قرآن و التحريف

252

.1بود يهجر 1000گذشته بود، و وفاتش بعد از سال 80 :يابوالحسن عامل -17

:ديگو يم يدرباره و يخوانسار، از بزرگان يمحمد طاهر فتون يابن المول ياو ابو الحسن عامل

.2باشد يمتبحر ما م نعالمامتاخر ما، و از يفقها :ديگو يدرباره او م يآقا بزرگ تهران

شود، يو گفته م ر القرآن،يتفس ياالسرار ف ة االنوار مشكاةمرآخ يف العدل، ابو الحسن بن شيالشر يف الموليتال االنوار، مشكاة

بن معتوق بن يبن عل يد بن موسيخ عبدالحميشمحمد طاهر بن ر يو آن تفس... يالعذو ياصفهان يعامل ينباط يد فتونيعبدالحم

و در اول مقدمات، سه مقاله است، در هر مقاله .... باشد يم يليجلاست، و در مقدمه دوم در چهار فصل درباره كم شدن ييفصلها .1باشد يقرآن م

_____________________________________________________________ . روضات الجنات فرندگي تامه ابوالحسن عاملي -1 . 2/42جامع الرواه -2 بيروت –دار االضواء 264ص، 2ج، لذريعةا -1

اجتهاد

253

:ديگو يم ين درباره ويو محسن االمشود، يخوانده م يوقتها با نام ابوالحسن عامل يو گاه

شان است، و او از يف نام اياست، و شر يو نيهابوالحسن كف يز توصياز كتب تراجم، به العدل ن يست، و در برخيسادات ن

فقه أ :اش گفته است درباره يو عالمه محدث نور. شود يمو بحر العلوم .... ف العدل ين الشرييكمل الربانن، و أيالمحدثفته است، گ يجيخ محمد الالهيش ياش برا در اجازه نامه يطباطبائ

ين در زمانش و اسوه فقهاء، الموليس محدثيخ اعظم رئيش مشكاةاالنوار و ةمرآ :، سپس مولفاتش را ذكر كرديابوالحسن فتون

.2را ستوده است يو نيالبحر لولوة در ،يوسف بحراني .1االسرار، و از يهجر 1383سال يمتوف محمد رضا مظفر، -18

. هيلفاتش عقائد االمامؤم :ديگو يم يتهران آقا بزرگ

خ عبداهللا آل يخ محمد بن شيخ محمد رضا بن شيشان شيا_____________________________________________________________

دار التعارف بيروت 343- 342عيان الشيعه جلد هفتم ص، أ -1 دار االضواء بيروت 107لولوه البحرين ص، -2

قرآن و التحريف

254

شعبان 5در . معروف هستند يبيبزرگوار، و اد ي، عالميمظفر نجفنجف متولد شد، شش ماه بعد از وفات در يهجر 1323سال

خ محمد حسن، يو ش يخ عبدالنبيپدرش، پس دو برادرش ش يافت و مباديشان پرورش ي، پس بر ارا بعهده گرفتند يكفالت و

را آموخت او از افاضل اهل علم، و اشراف اهل فضل و ادب يرا نزد كسان يباشد كه و يخوب م يرت و سلوكيس يبود، دارا

يده است، و او از كسانيشناسند محبوب گردان يكه فضل او را ماز ياريك بود، و در بسينجف شر يبوده كه در حركت فكر

يخوب يآثار علم يدارا..... ز كار كرده است يعامه ن ينيمسائل د :از آنها :هستند

ف نموده و دوبار چاپ شده يلأت يهجر 1352در سال ،السقيفةو عقائد ن چاپ شده است يالمنطق، در سه جزء، كه همچن. است .1چاپ شده است يهجر 1373در سال الشيعة، از يهجر 1389سال يمتوف يعالمه آقا بزرگ تهران -19

ن القر يعه، و نقباء البشر فيف الشيتصان يلإ يعةالذر :لفاتشؤم_____________________________________________________________

. 773-2/772نقباء البشر في القرآن الرابع عشر -1

اجتهاد

255

) قرن چهارم(عه يعالم الشالرابع عشر و طبقات أم كتاب نقباء البشر ين آل كاشف الغطاء در تقديمحمد حس

:ديگو يم :ديفرما يخداوند مطيبة أصلها ألم تر كيف ضرب الله مثال كلمة طيبة كشجرة ﴿

تؤتي أكلها كل حني بإذن ربها * ثابت وفرعها في السماء .١﴾ويضرب الله الأمثال للناس لعلهم يتذكرون

دش يثمره نافع و مف يا بهيط يها ن درخت و شجرهيو از اخ محمد حسن يت االسالم شحج يعالم ربان. دهد يوسته ميپ

يال يعةالذر« :ده اهللا، صاحب كتابيا يمشهور به آقا بزرگ تهراندر مولفات ) موسوعه(ره المعارف ين دايبزرگتر »عهيف الشيتصان

كرده و از يآور ها جمع يباشد كه در آن تمام خوب ين طائفه ميا، كشف الظنون، پرده برداشته است از ثمره )نبودن يكاف(ناقص

نامه يل است كه در ان زندگين كتاب جلين شجرة مباركه اياش از سه قرن از علما و دانشمندان ذكر نموده يب) يوگرافيب(

_____________________________________________________________ . 25-24سوره ابراهيم آيه -1

قرآن و التحريف

256

.1است يهجر 1373سال يتوف ،ن كاشف الغطاءيمحمد حس -20

. صولهاعه وأيصل الشألف كتاب ؤم :ديگو يم يآقا بزرگ تهران

بن حجت يخ علين شييخ عراقيخ محمد حسن بن شياو شخ يبن ش يخ موسين، شين الدولتيخ محمد رضا ابن المصلح بيش

ف يبن س ييحيخ خضر يخ االكبر جعفر بن عالمه شيالطائفه ش ي، از رجال كبار اسالم و از علمايالنجف يالجناح ين المالكيالد

ن علما پرورش و يت علم و دانش و بيدر ب. باشد يعه ميمشهور شاش به عمق حقائق و شهيود، و اندار بيبس يبزرگ شد، دانش وان يش نمايها ل نفوذ كرده و در الفاظ، نوشتهياسرار علوم و فضا

غت و بالو ادب و ) يسخنران(باشد، اما در خصوص خطبه يمن مجال يكه در ا ير است، بطورياران همه جاگياز فصاحت، پس

يم كه ويام اگر بگو بوده است، و مبالغه نكرده ياريسهم بس_____________________________________________________________

نوشته محمد حسين آل كاشف . مقدمه نقياء البشر في القرآن الرابع عشر -1

.)د.ص(الغطاء ص،

اجتهاد

257

.1باشد يعه مين سخنرانان شيانترسخنر 1377سال يمتوف ،ين موسويف الدين شريعبدالحس -21 . جوبه مسائل جار اهللالمراجعات، و أ :مولف كتاب يهجر

:ديگو يم يآقا بزرگ تهراند يد جواب بن سيوسف بن سيد ين بن سيد عبدالحسياو س نيم ملقب به شرف الديد ابراهيد محمد بن سيل بن سياسماعلسوفان و ين، و از فيبزرگ مسلم ي، از علمايعامل يموسو . باشد يعه در عصر حاضر ميش يها نابغه

ن يمانند ا ياست كه شخص ين افتخار كافين قرن هميا يو برا . لسوف در آن ظاهر شودينابغه و ف

1355دا سال يالمراجعات است كه در ص :يو ياز آثار گرانبهادا ي، در صل المهمة في تأليف األمةالفصوده، و يبه چاپ رس يهجر

د يتجد يهجر 1347چاپ شده و در سال يهجر 1330سال .1ده استيچاپ رس

_____________________________________________________________ . 616-2/612نقباء البشر -1 . 1086-3/1080نقباء البشر في القرن الرابع عشر -1

قرآن و التحريف

258

:ديگو يم ين درباره ويمحسن االمو يو خراسان يدر نجف و سامرا، بر دانشمندان مانند طباطبائ

. درس خوانده است... خ محمد طه نجف يعت، و شيخ شريش .1باشد يره ميو كتاب ابو هراز مولفاتش، المراجعات

سال يمتوف، يطبرس ين نوريالد ين محمد تقيحس -22 : لفاتشؤ، از ميهجر 1320

ف كتاب يثبات تحرإ يمستدرك الوسائل، و فصل الخطاب ف . باشد يرب االرباب، م

:ديگو يم يآقا بزرگ تهران يرزا عليخ ميبن ش يرزا محمد تقين بن ميرزا حسيخ ميش

ث و رجال، در عصور ي، امام ائمه حديطبرس ينور يمحمد تقن قرن يعه، و رجال كبار اسالم در ايش يمتاخره، و از اعاظم علما

.... ن عصر ياز سلف صالح بودند كه در ا يا نمونه يخ نوريش

از يا شان نشانهيشود، ا يافت ميدر نبوغ و دانش كم يمانند و_____________________________________________________________

. 7/457اعيان الشيعه -1

اجتهاد

259

ب، و يغر يمواهب يب خداوند بودند در ويعج يها نشانه يداران علما عهيرا از طل ينكه وينهفته بود تا ا يفيشر يها ملكه

ن يشان و عمرشان وقف خدمت ديزندگ يعه قرار دهد از كسانيشروشن بر اعمال يا صفحه يو ياند، و زندگ و مذهب نموده

:لفاتشؤاش بوده، و از م صالحه .1باشد يم.... ف الكتابيتحر مسألة يفصل الخطاب ف

:ديگو يم ين درباره وياالم و محسنث و رجال يشان، عالم، فاضل، محدث، متبحر در علم حديا

خ، پژوهشگر، زاهد، و عابد بودند، نماز ير و تاريعارف به سشبش هرگز فوت نشد، و از نظر وسعت اطالع و احاطه بر اخبار

.1اش بود زمانه يكتايو آثار و كتب :ديگو ين ميچن يو يوگرافيدر ب يو عباس قم

ن، ثقه، ياء و المرسلين، مروج علوم االنبيخ االسالم و المسلميشر، محدث الناقد، ناشر آثار و يل، المتبحر، الخبيل، و عالم النبيجل

_____________________________________________________________ . 550-549-545-2/543نقباء البشر -1 . 2/143اعيان شيعه ج، -1

قرآن و التحريف

260

علوم ار كه در آنيف مشهور و بسيجامع االخبار، صاحب تصانشان مشهورتر از آن يت در آن جمع شده است، و ايت و درايروا

يدرباره و يباالتر از آن است كه عبارتاست كه ذكر شود و ينور يوگرافيب، يلقاب، عباس قمو األ يالكن( .ر كننديتعب

).يطبرساست كه او صاحب كتاب يكاف يطبرس ينور يو برا*

هشتگانه معتبر ياز كتابها يكيباشد، كه يم» مستدرك الوسائل«عه يكه نزد ش يطبرس ينور ياست برا يباشد، و كاف يعه مينزد ش

. ن دارديلقب خاتمه المحدثمحدث بزرگوار ابو النضر محمد بن مسعود بن - 23

ر يف تفسؤلم ،ياشي، معروف به عيسمرقند ياش سلميع .ياشيع

:ديگو يم يخ طوسيش، ابو النضر، ياش سمرقنديمحمد بن مسعود بن محمد بن ع

ن اهل مشرق در زمان خودش از نظر علم، و فضل و ادب يشتريب

اجتهاد

261

.1ف نموده استيست كتاب تاليش از دويب و فهم، :ديگو يم يو مجلس

ابوالنضر يسمرقند ياش سلميمسعود بن محمد بن ع محمد بنسشان و ين طائفه و رئي، از نور چشمان اياشيمعروف به عناقد رجال، ،يةواسع الروام الشان يل القدر، عظيبزرگشان، جل

و در ستودن و ثناء اند را در كتب تراجم ذكر نموده ياران ما وي .2اند مبالغه نموده يبر و

:ديگو يم ياشير عيمقدمه تفس در يين طباطبايو محمد حسخ ما ير منسوب به شيام، تفس كه به ارث برده يريتفس ياز بهتر

يم كه امروز براياست ق يباشد و آن كتاب يم) رح( ياشيع يكتاب نيقت آن بهتريم، و در حقيكن يم ميتقد يخوانندگان گرامن يتر ف شده است، و موثقيلأم تينه در قدين زمياست كه در ا

م، يا خ قدما به ارث بردهياست كه از مشا ير بالماثوريكتاب تفسازده يك يهزار تا به امروز، كه نزد )1000(و اما كتاب از سال

_____________________________________________________________ . 497رجال طوسي ص، -1 . 145جال عالمه حلي ص، ، و ر130مقدمه بحار االنوار ص، -2

قرآن و التحريف

262

ذكر يبيدرباره آن ع ياند، و كس رفتهيقرن است، علما آن را پذ .1است نكرده

:گفته است يدرباره و يشو نجا .2باشد ين طائفه ميا يها از چشمه يا ثقه، صدوق، چشمه

588سال يمتوف بن شهر آشوب، يمحمد بن عل - 24 . باشد يطالب م يمناقب آل اب :لفاتشؤاز م يهجر

يبن شهر آشوب مازندران يمحمد بن عل :ديگو يم يلياردب.... غ بودند، يبل يعرز شايفه، و نين طايه ايخ و فقين شيد الديرش . است يكتابها يدارا

.1)السالم معليه( طالب يكتاب الرجال، انساب آل اب :از آنها :ديگو يم يوسف بحرانيو ، ي، سرويبن شهر آشوب مازندران ين محمد بن علين الديز

شان عالم، فاضل، محدث، محقق عارف به رجال و اخبار، يا_____________________________________________________________

.4/ 1مقدمه تفسير عياشي، بقلم محمد حسين طباطبائي -1 .، دار األضواء، بيروت247/ 2رجال نجاشي -2 1/4مقدمه تفسير عياشي، بقلم، محمد حسين طباطبايي -1

اجتهاد

263

. بودندها، يهمه خوب يب، شاعر، و دارايادطالب، كتاب مثالب يل ابمناقب آ: دارد، از آنان يكتابها

.1باشد يالنواصب م 460سال يمتوف يابو جعفر محمد بن حسن طوس -25 :لفاتشؤاز م يهجر ب يالتهذ* االستبصار * ان يالتب* الغيبة * الفهرست *

. يو رجال الطوس* ابوجعفر، يطوس يمحمد بن حسن بن عل :ديگو يم يعالمه حل

ن، يم المنزله، ثقه، عيل القدر، عظيس طائفه، جليه، و رئيخ اماميشجال، و فقه، و اصول و كالم و ادب، رصدوق، عارف به اخبار و

. هستند_____________________________________________________________

. داراالضواء بيروت 2/247رجال نجاشي -1

قرآن و التحريف

264

شود، و در تمام فنون ينسبت داده م يل به ويو تمام فضا . اسالم كتاب نوشته است

، و جامع د در اصول فروعيكننده عقا) مهذب(ب يشان تهذيو ا .1كماالت نفس در علم و عمل هستند

:ديگو يم يمجلسخ يش يطوس ياو ابو جعفر محمد بن حسن بن عل يخ طوسيشه است، كه بر موثق به بودن و تبحرش در علوم و يفق و طائفه

.2باشد يفنون اجماع م :ديگو يش ميو در مورد موثق قرار دادن كتابها

در چاشت مشهورتر دي، از خورشيمحقق طوس يو كتابها .1باشد يم

ينيعقوب بن اسحاق كليابو جعفر محمد بن - 26 . باشد يم يالكاف :لفاتشؤ، از ميهجر 328سال يمتوف

_____________________________________________________________ . 2/155جامع الرواه -1 .341-340لولوه البحرين ص، -2 . 148رجال عالمه حلي ص، -1

اجتهاد

265

:ديگو يم يطوسل القدر، عالم يعور، جل، ابو جعفر األينيعقوب كليمحمد بن

، يالكاف :باشد، از آنها يم يمصنفات يخبار هستند، و داراباأل .1باشد يم

جعفر عقوب بن اسحاق ابويمحمد بن :ديگو يم يليو اردب . باشد يم يراز ينيعالن كل يو ي، دائينيكل

ث اوثق يشان در علم حدياست، و ا يرخ اصحاب ما درياو شرا در مدت يباشد، و كتاب كاف يم) ن مردميبا اعتمادتر(الناس

.2ف نمودنديست سال تاليب :ديگو يموثق قرار داده و م را يكتاب كاف يو آقا بزرگ تهران

باشد، كه يث، از اجل كتب اصول اربعه معتمده ميدر حد يكافف نشده است، يدر منقول از آل رسول مانند اصول اربعه آن تصن

خواهر زاده ينيعقوب بن اسحاق كليف ثقه االسالم محمد بن يتال

_____________________________________________________________ 91مقدمه بحار االنوار ص -1 . 145الحلي ص 2/218جامع الرواه -2

قرآن و التحريف

266

.1وفات كرده است يهجر 328است كه سال ينيعالن كل :لفاتشؤاز م، يثم بحرانين ميكمال الد -27

. باشد يشرح نهج البالغه م :ديگو يم يدرباره و يخوانسار

ين و ماهر در علم كالم بود، دارايمدقق ياز علما و فضال .2باشد يشرح نهج البالغه م :از آنها :است يكتابها :ديگو يم يدرباره، و يوسف بحرانيو

مان بن عبداهللا يخ سليخ ما عالمه شيلسوف مشهور، شيعالمه، فاو :ديگو ي، مالسالفة البهية في ترجمة الميثمية :در رساله يبحران

ن، و زبده الفقهاء و يم مدقق، اسوه متكلميلسوف محقق، حكيف .1يثم بحرانيبن م يثم بن علين ميكمال الد ين، عالم ربانيالمحدث» يةالشموس الدر«صاحب كتاب ، يد عدنان بحرانيس -28

:ديگو يم يدرباره و يتهران آقا بزرگ_____________________________________________________________

. 17/245الذريعه -1 . 7/204روضات الجنات -2 .دار االضواء بيروت 253لولوه البحرين ص -1

اجتهاد

267

يالجبار موسو يد عليبن س يد علويد عدنان بن سياو س . باشند يل مي، عالم بارع، و فاضل جليبحران يقارون

ن است، كه بر ين، و رجال فضل الكاملياز اهل علم بارعو افراز يا نكه بهرهير زمانش درس خواند، تا ايو مشاه يعلما

در بالد حاصل ي، و شهرت خوبعلم و معرفت را فرا گرفتره، يو مردم او را دوست داشتند و قضاوت و اوقاف و غ نمود،دار شدند، و امام جمعه و جماعت بودند، و راهنما و مرشد عهدهوفات كرد، و يهجر 1347نكه در سال ياز مردم بود تا ا ياريبس

ن يد محمد صالح از سخنرانان معروف در بحريفرزندش س .1باشد يم

،يمعروف به كفعم يم بن علين ابراهيالد يتق - 29 :واز مولفاتش

:باشد يه، ميكتاب المصباح لالدع :ديگو يم يدرباره و يو عباس قم

زگار بودند، يب، عابد، زاهد، و پرهيشان ثقه، فاضل، اديا_____________________________________________________________

. 1265 3الذريعه ج، -1

قرآن و التحريف

268

الجنة :باشد، و آن همان يالمصباح م :است از آنها ي، كتابهايدارا يارياست بزرگ و فوائد بس ياست، كه كتاب قيةالواقية و الجنة البا

.1دارد

_____________________________________________________________ .ترجمه الكفعمي 3/95الكني و االلقاب -1

اجتهاد

269

خاتمهء كتابده بود از يسر گردانين آنچه بود كه خداوند، ميبرادر خواننده، ا

ف يق زدن بر آن، در مساله تحري، و تعلي، و باب بنديآور جمعحت ي، را نصيعه اثنا عشريش ، ويعه اثنا عشريقرآن نزد ش

كه درباره ياز كتابها يرخكنم به خواندن ب يم) هيتوج( .مانند. كند ياعتقاداتشان صحبت م

:فيقد، تالعرض و ن يةعشر ياالثن أصول مذهب الشيعة - 1 . يردكتر ناصر قفا

.ي، دكتر قفارن أهل السنة والشيعةيب بيالتقر مسألة -2

. ، چاپ قاهرهيف عبداهللا الموصليتال ،حقيقة الشيعة - 3

. يعات، محمود الزعبل المراجيباطأ يالرد عل ينات فيالب - 4

. يميالتم الخميس ، عثمانيجانيمحمد الت يكشف الجان - 5

ترجمه شده يد بزبان فارسيان را بشناسيدروغگو :بنام( ). است

. ين، عبدالرحمن الزرعيقالم الحاقدرة وأيبو هرأ -6

.يعبدالرحمن الزرع..... زانيالم يف رجال الشيعة - 7

قرآن و التحريف

270

عه يت شيسبب هدا ن كتابهاياذن خداوند، اه د است كه بيامصلى اهللا (راه حق و راه كتاب اهللا و سنت رسول اهللا يبسو

. بشود )عليه وسلم .قد بلغت فاشهد ينإاللهم

. همانا من رساندم، پس گواه باشد :پروردگارا

اجتهاد

271

مراجع و منابع اهل سنت

.اضيع يالقاض ،الشفاء - 1 .)هيالدار السلف –االعتقاد لمعة(قدامة ابن - 2

–ده يفاق الجددار اآل – يالبغداد –) الفرقن يالفرق ب( - 3 .روتيب

.الملل و النحل نيالفصل ب - 4

.يعليبو أ يالقاض –ن يصول الدأ يالمعتمد ف - 5

.يالفخر الراز - بيح الغيمفات - 6

.هيميابن ت - الصارم المسلول - 7

.يوطيالس – علوم القرآن ياإلتقان ف - 8

.يوطيالس –علوم القرآن يصفحات ف - 9

. سسه الرسالهؤم –مناع القطاع . ن دالقرآ يمباحث ف -10

ر يظه يحسان الهإ – الشيعة والسنة -11

يعه د ناصر الغفاريصول مذهب الشأ -12

يناصر الغفار. د – الشيعة والسنةن يب بيله التقرأمس -13

قرآن و التحريف

272

احمد ماميةاإلعرفه المسلم عن عقائد ين أجب يما -14 . الحمدان

اهللا عبد –هود يثبات تشابه الرافضه بالإ يبذل المجهود ف -15 .يليالجم

. ف القرآن محمد مال اهللايوتحر الشيعة - 16

اجتهاد

273

عهيش يكتابها

دار التعارف – ينيعقوب كلي يسالم مجدإلا ثقة، ياصول الكاف -1 .روتيب –

ضواء ألدار ا – ينيعقوب كلي يمجدسالم إلا ثقة، يفروع الكاف -2 .روتيب –

محمد بن الحسن ،إلى تحصيل مسائل الشريعة لشيعةوسائل ا -3 .يعاملالحر ال

يه القمين ابن بابويالحس يمحمد بن عل - حضره الفقيهيمن ال -4 .)الصدوق(

محمد باقر - خبار األئمة األطهارألدرر معةبحار األنوار الجا -5 يخ العربيالتار سسةمو – ياء التراث العربيحإدار - يالمجلس

.روتيب

.يالطبرس ين النوريحس - ك الوسائلرمستد -6

.يض الكاشانيمحسن الف - يالواف -7

محمد بن - )ع(فضل آل محمد يف يبصائر الدرجات الكبر -8

قرآن و التحريف

274

. الحسن الصفار

.روتيب ياالعلم – يض الكاشانيمحمد بن الف -ير الصافيتفس -9

– يموسسه العلم – يشايمحمد بن مسعود الع -ياشير العيتفس - 10 .روتيب

.روتيب –دار السرور – يم القميبراهإبن يعل ير القميتفس - 11

الحاج سلطان محمد - ة مقامات العباد يف ةان السعادير بيتفس - 12 .روتيب – يعلماأل يالجنابذ

يدار الهاد – يد هاشم البحرانيالس -ر القرآنيتفس يالبرهان ف - 13 . روتيب –

عالم مكتب اإل – يجعفر الطوس يبأ -ر القرآنيتفس يان فيالتب - 14 . رانيا يسالماإل

– يل الطبرسالفض يبوعلأ -ر القرآنيتفس يان فيمجمع الب - 15 .روتيب –اه يالح مكتبة

ر يتفس يالبرهان ف مةمقد(و أسرار األ مشكاةنوار واأل ةمرآ - 16 . رانيا ،يالفتون يف النباطيالحسن الشر يبأ - )القرآن

– يسسه االعلمؤم ،يالخوئ سمالقابوأ -ر القرآنيتفس يان فيالب - 17

اجتهاد

275

.روتيب

.ينيحمد الحسأم يتقد يعمرو محمد الكش يبأل يرجال الكش - 18

دار يالنجاش يحمد بن علأالعباس يبأل يرجال النجاش - 19 .روتيضواء باأل

وسف ي –ث يجازات و تراجم رجال الحداإل ين فيالبحر ةلولو - 20 . روتيب –ضواء األ – يالبحران

دار – يوسف بن المطهر الحليالحسن بن يرجال العالمه الحل - 21 . رانيا –قم –الذخائر

محمد باقر - و السادات حوال العلماءأ يروضات الجنات ف - 22 . روتيب – ميةسالالدار اإل – يالخوانسار

. يح المقال للمامقانيتنق - 23

- ضواءدار األ – يليردباأل يمحمد بن عل - ة جامع الروا - 24 .روتيب

قم - دار الذخائر – يمحمد بن الحسن الطوس يرجال الطوس - 25 .رانيا

.يعباس القم - )لقابو األ يالكن( - 26

قرآن و التحريف

276

. يالفهرست للطوس - 27

.يآقا بزرگ التهران –القرن الرابع عشر ينقباء البشر ف - 28

. نيممحسن األ -لشيعة ان ايعأ - 29

. يآقا بزرگ تهران -لشيعة أعالم اطبقات - 30

. يتهرانعه آقا بزرگ يف الشيتضان يلإه عيالذر - 31

دار الكتاب - يمحمد بن الحسن الحر العامل - ململ اآلأ - 32 . رانيقم ا - يسالماإل

يب اهللا الهاشميرزا حبيم – شرح نهج البالغة يف منهاج البراعة - 33 . روتيسسه الوفاء بؤم يالخوئ

.رانيا .ط – يثم البحرانيم – غةشرح نهج البال - 34

رسول - فيالتحر يو القرآن ودعاوأف يالتحر بةأكذو - 35 .رانيان قم ايجعفر

يدار الهاد -يصفهاناأل يالفان يد عليالس –آراء حول القرآن - 36 .روتيب

.يعلممنشورات األ - يمحمد عل - خ القرآنيارت يلمحات ف - 37

.روتيب - ة دار الصفو - محمد رضا مظفر -مية ماعقائد اإل - 38

اجتهاد

277

ياالعلم - يالزنجان يم الموسويبراهإ -ية عشر يعقائد االثن - 39 .روتيب

يبأن ين الديز –م يالتقد يمستحق يلإم يالصراط المستق - 40 .رانيا – هيالمكتبه المرتضو - ياضيالب يالنباط يمحمد عل

يموسسه االعلم -يرياهللا الجزا نعمةد يالس -نية نوار النعماألا - 41 .روتيب

محمد بن النعمان - المذاهب المختارات يوائل مقاالت فأ - 42 .روتيب - يدار الكتاب االسالم - )ديالمف(

.دياالختصاص للمف - 43

ياالعلم - )قوالصد( يجعفر محمد بن علابو -عئعلل الشرا - 44 .روتيب

الدار - ين الموسوين شرف الديعبدالحس -عاتالمراج - 45 .روتيب – ميةاالسال

موسسه يالطبرس يمنظور احمد بن عل ياب -االحتجاج - 46 . روتيب ياالعلم

يمحمد باقر المجلس –خبار آل الرسول أشرح يالعقول ف آةمر - 47

قرآن و التحريف

278

.رانيا

ين النوريحس -الغائب حوال اإلمام الحجةأ يالنجم الثاقب ف - 48 .رانيقم ا - يالهدانوار -يالطبرس

منشورات -) يفارس( يمحمد باقر المجلس -ألئمة ا ةتذكر - 49 . رانيموالنا ا

.ن اردويالعوام مقبول منظور حس تحفة - 50

–ن آل كاشف الغطاء يمحمد حس - صولهاأو لشيعةصل اأ - 51 .روتيب – ياالعلم

.روتيب – ياالعلم – يابن مطهر الحل -) نيااللف( - 52

.يالكبر لمكتبة اإلسالميةا – ينيمالخ -مة اإلسالميةالحكو - 53

.ينيالخم -سرارألكشف ا - 54

.ينيالخم – ية إلى الخالفة والواليةمصباح الهدا - 55

ن يحس –رباب ألف كتاب رب ايثبات تحرإ يفصل الخطاب ف - 56 .يالطبرس يالنور

لمكتبة ا – يعدنان البحران – يةمشارق الشموس الدر - 57 .نيالبحر -العدنانية

اجتهاد

279

. رانيت ايموسسه آل الب - يسف البحرانوي -لنجفية الدرر ا - 58

يموسسه االعلم - يم الكفعمين ابراهيالد يتق - المصباح - 59 .روتيب

خ يالش لفيةأل يتمر العالمؤالم - ديللمف – يةالمسائل السرور - 60 .ديالمف

لمكتبةا – ينيد محمد الحسيالس يمرتض -من السلف لسبعةا - 61 .فيةالثقا

ل آموسسه - يالحل يلعتائقن ايكمال الد - الناسخ والمنسوخ - 62 . روتيب –ت يالب