үндсэн хоол, хачир, сүүмс

Үндсэн хоол, хачир, сүүмс

бэлтгэх технологи

Үндсэн хоолны ангилал

• Дулааны боловсруулалтын аргаар нь

дараах байдлаар ангилна:

– Чанасан (өөр өөр температурт )

– Амтлан жигнэсэн, ууранд жигнэсэн

– Шарсан (их ба бага тосонд шарсан,

хайруулд шарсан, шарах шүүгээнд шарсан,

грилльд шарсан г.м.)

– Битүү хайрсан (зөвхөн хайрс тогтоох

зорилгоор шарах шүүгээнд битүү хайрна)

"VEG" Education Center:

www.veg.mn

Үндсэн хоолны ангилал

• Бэлтгэж буй түүхий эдээр нь дараа байдлаар

ангилна:

– Ногоогоор хийсэн үндсэн хоол

– Буурцаг, шошоор хийсэн

– Глутинаар хийсэн

– Шар буурцгаар хийсэн

– Мөөгөөр хийсэн

– Будаагаар хийсэн

– Гоймонгоор хийсэн

– Аарцаар хийсэн г.м.


www.veg.mn

Хүнсний ногоогоор хийх үндсэн хоол

• Íîãîîãîîð õîîë áýëòãýõäýý ò¿¿íä

àãóóëàãäàõ шим òýæýýëèéí áîäèñóóäûã

õàìãèéí ñàéí õàäãàëæ чàäàõ äóëààíû

áîëîâñðóóëàëòûí àðãûã ñîíãîõ ÿâäàë

чóõàë þì.

• Õ¿íñíèé íîãîîг төрөл бүрийн äóëààíû

àðгаар боловсруулж олон төрлийн

үндсэн хоол хийдэг.


www.veg.mn

Íîãîîã øàçëàõ

• Íîãîîã áóöàëж буй óñàíä ìàø áîãèíî

õóãàöààíä (õýäõýí ñåêóíä) ä¿ðýýä ãàðãàõ

àðãûã øàçëàõ ãýíý.

• Ýíý íü çàðèì íîãîîíû ãàøóóí àìò, ºíãº

çýðãèéã áàãàñãàõ çîðèëãîòîé.

• Ìºí òåõíîëîãèéí äàðààãèéí àæèëáàðûã

õºíãºâчèëнө.


www.veg.mn

Íîãîî чàíàõ

• Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîã òºðºë á¿ðèéí õîîë болон

хàчèðò зориулан чàíàæ áýëòãýíý.

• Чàíàñàí íîãîîãîîð íóõàø áîëîí салат хийнэ.

Òºìñ, ¿íäýñ ¿ðò íîãîîã áóöàëж буй óñàíä õèéæ,

нам ãàë äýýð чанаж áîëãîíî.

• Íººøèëñºí íîãîîã øºëºíä íü чàíàж болно.

• Õºëäººñºí íîãîîã ãýñãýýëã¿éãýýð áóöàëæ áàéãàà

óñàíä õèéæ 10-15 ìèíóò чàíàæ áýëýí áîëãîíî.


www.veg.mn

• Õàòààñàí íîãîîã õ¿éòýí óñàíä äýâòýýñíèé

äàðàà чàíàна.

• Çàðèì íîãîîã хальстай нь болох хальсгүйгээр

á¿тнээр íü чàíàдаг.

• Зарим үед чàíàõ íîãîîã óðüäчèëàí èæèë

õýìæýýòýéãýýð õýðчèæ áýëòãýíý.

• Íîãîîг áîëцоос нь хамааруулан тогоонд

цувуулан õèéíý.

• Ногоог гүйцэд зөөлрөхөөс өмнө давс нэмнэ.

Давсыг чаналтын эхэнд хийвэл ногооны болц

удааширдаг.



www.veg.mn

• Õýðýâ æîðä çààñàí áîë íèìáýãíèé ø¿¿ñ,

äàðñ, бусад хүнсний хүчил çýðýã õ¿чèëëýã

ç¿éëñèéã нэмж болно.

• ×àíàñàíû äàðàà хоол àìòëàãч ургамал,

öºöãèéí òîñ, çººõèé, ñ¿ìñýýð àìòàëíà.

• Чанасан ногоог шууд хэрэглэх ба хальстай нь

чанасан ногоог хөргөгчид 12-24 цаг хадгалж

болно.



www.veg.mn

Ногоо жèãíýõ Íîãîîã óóðàíä æèãíýõ

• Íîãîîã æèãí¿¿ð болон óóðын àïïàðàòàíä

æèãíýíý.

• Íîãîîã äàíãààð íü болон ñ¿ìñòýé, öºöãèéí

òîñòîé, хоол àìòëàãчòàé æèãíýæ áîëно.

• Жигнэх үед íîãîî íü õýò чàíàãäàæ, õýëáýð

ä¿ðñýý àëäàõã¿é, шим тэжээлээ сайн

хадгалдаг төдийгүй áîëö íü õóðäàí óчèð чàíàõ

àðãààñ äàâóóòàé.

• Õýðâýý õàëóóíààð íü øóóä õýðýãëýõã¿é áîë

õºðãººä õºðãºãчèä õàäãàлж болно. "VEG" Education Center:

www.veg.mn

Íîãîîã áàãà øèíãýíä æèãíýõ

• Õ¿íñíèé íîãîî, ìººãèéã çººëºí ãàë äýýð áàãà

õýìæýýíèé (ногоог дөнгөж бүрхэхүйц) óñ þìóó

øºë íýìæ, õóóðñàí ¿íäýñò íîãîî, ñîíãèíî,

óëààí ëîîëèéí íóõàø, ëàâðûí íàâч, õàð перец

çýðãèéã íýìæ òàãòàé ñàâàíä æèãíýнэ.

• Ðàãó, æèãíýñýí òºìñ, ëóóâàí çýðýã æèãíýñýí

õîîë áýëòãýõäýý óðüäчèëàí øàðñàí þìóó áàãà

øèíãýíä чàíàñàí íîãîîí äýýð ñ¿үìñ íýìæ

æèãíýäýã.


www.veg.mn

Íîãîîã áàãà øèíãýíä æèãíýõ

• Жигнэсэн шèíý бөөрөнхий áàéöàà, õ¿ðýí

ìàíæèíãààð хийсэн хîîëíû àìò, өнгийг íü

ñàéæðóóëàõ зорилгоор öóóíû õ¿чèë íýìнэ.

• Ìººã áîëîí çàðèì íîãîîã æèãíýõèéí ºìíº

õàéðóóëûí òàâãàíä øàðж хайрс тогтооно. Энэ

нь ногооны шимт бодисыг хадгалахад сайн

нөлөө үзүүлж, хоолны амтыг сайжруулдаг.

• Õîîëîíä ñ¿ìñ þìóó ºòãºð¿¿ëýãч õèéõ áîë

áýëòãýñýí ñ¿үìñ äýýð æèãíýæ áóé íîãîîã íýìæ

¿ðãýëæë¿¿ëýí æèãíýíý.


www.veg.mn

Íîãîîã áàãà øèíãýíä æèãíýæ õèéõ õîîë

Íîãîîíû ðàãó

Тåõíîëîãè ажиллагаа:

• Òºìñèéã õàâòãàé äºðâºëæèí, ýñâýë ñàðìèñ õýëáýðòýé

õýðчýýä áàãà çýðýã øàðíà.

• Бөөрөнхий сîíãèíî, øàð ëóóâàí, шар ìàíæèí çýðýã

¿íäýñ ¿ðò íîãîî, áºөрөнхий áàéöààã õàâòãàé

äºðâºëæèí õýðчýýä æèãíýíý.

• Шарсан тºìñèéã óëààí ñүүмсэнд 10-15 ìèí æèãíýíý.

Ìºí æèãíýñýí áàéöàà, õóóðñàí ñîíãèíî íýìýýä 15-20

ìèí үргэлжлүүлэн æèãíýæ, áîëîõîîñ íü ºìíº /5-10ìèí/

àìò îðóóëàãч íýмýýä ÿíøóé öàöàæ òàâàãëàíà.


www.veg.mn

Нîãîîны íóõàø áýëòãýõ

• Òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîãîîð íóõàø áýëòãýæ,

õî¸ðäóãààð õîîëíû õàчèðò ºãäºã.

• Ногоог çººëºðòºë íü чàíàæ áîëãîсны дараа

õàëóóíààð íü íóõâàë íóõàø íýãýí æèãä áие

бүтэцтэй болдог.

• Íîãîîí өнгөтэй хүнсний íîãîîã чанаж õºðãººä

íóõàõ эсвэл äàõèí õàëààõàä òîä ºíãº íü

àðèëäàã учир халуунаар нь нухах хэрэгтэй.

• Íóõàøийг төрөл бүрийн àìòëаãчаар амтална.


www.veg.mn

Íîãîîã áèò¿¿ хайрах

• Íîãîîã áèò¿¿ хайрахын ºìíº óðüäчèëàí øàðàõ, æèãíýõ,

чàíàõ çýðýã äóëààíû áîëîâñðóóëàëòàíä îðóóëсан байж

болно.

• Øàíçàëñàí íîãîîã ò¿¿õèéãýýð íü þìóó óðüäчèëàí æèãíýõ

áóþó øàðñíû äàðàà áèò¿¿ õàéðäàã.

• Íîãîîã áèò¿¿ õàéðàõäàà øàðàõ ø¿¿ãýýíä 250-2800Ñ-ò

хийж ãàäàðгóóä íü шаралтын øàðãàë ºíãº ¿¿ñгэнэ.

• Ñîíãèíî, øàð ëóóâàí, øàð ìàíæèí çýðãèéã øàð

áóóðöàãéèí óóðãèéí /ä¿ï¿/ õàìò øàðæ, áèò¿¿ õàéðч

áîëíî.

• Гаргахын өмнө àìòëàõ áà ñ¿үìñ, òîñ нэмж áîëíî.


www.veg.mn

Íîãîîã áèò¿¿ хайрч õèéõ õîîë

Íîãîîíû øàíçòàé áàéöààíû îðîîìîã

Технологи ажиллагаа

1. Ãîëûг íü àâñàí áººðºíõèé áàéöààã íàâчààð íü

ñàëãààä äàâñòàé óñàíä äóòóó чàíàæ õºðãºñíèé äàðàà

çóçààí õýñãèéã õºíãºí äàâòàæ çººëð¿¿ëíý.

2. Áýëòãýñýí íàâчíû ãîëä øàíçûã òàâüæ ãîíçãîé

äºðâºëæèí äóãòóé õýëáýðòýé áîîñíû äàðàà 150-1700

Ñ õàëààñàí òîñòîé òýâøèíä õî¸ð òàëûã ýýëæëýí õàéðч

øàðààä ñ¿ìñ íýìæ øàðàõ ø¿¿ãýýíä õèéæ áèò¿¿

õàéðíа.


www.veg.mn

Íîãîîíû øàíçòàé áàéöààíû îðîîìîã

3. Øàíç áýëòãýõèéí òóëä íîãîîíóóäûã æèæèã õýðчèæ

õóóðààä, àãøààñàí áóäàà, чàíаж хуурсан мөөг, дүпү,

шар буурцгийн амталсан уураг зэргийг нэмж болно.

4. Ñ¿үìñ áýëòãýõäýý ãóðèëûã òîñîíä áàãà çýðýã õóóðñíû

äàðàà óëààí ëîîëèéí íóõàø íýìæ үргэлжлүүлэн

хуурна. Õóóðñàí ãóðèëыг 700Ñ õ¿ðòýë õºðãººä õàëóóí

çººõèéãººð íàéðóóëíà.

• Ýíý ñ¿ìñèéã áýëòãýõäýý óëààí ëîîëèéí íóõàøíû òàë

õóâèéã øèðãýòýë áóöàëãàæ çººõèéí ñ¿ìñòýé

íàéðóóëíà. Ñү¿ìñèéã áèò¿¿ хайрсан íîãîîòîé õîîë

áýëòãýõýä õýðýãëýíý.

• Ñ¿үìñэнд төрөл бүрийн хоол амтлагч нэмж áîëíî.


www.veg.mn

Íîãîîãîîð áèò¿¿ õàéðч хийсэн õîîë

Øàíçалсан ëîîëü

Технологи ажиллагаа

• Óëààí ëîîëèéí îðîéí õýñãèéã òàë äóãóéëæ ç¿ñýýä äîòîðõ

ø¿¿ñ, çººëºí õýñãèéã óõàæ àâààä îðîíä íü бэлтгэсэн øàíç

õèéñíèé äàðàà òîñòîé òýâøèíä ºðæ ¿éð¿¿ëñýí áÿñëàã, òàëõíû

íóíòàã õàòààì öàöàæ òîñîîð ø¿ðøýýä, øàðàõ ø¿¿ãýýíä õèéæ

15-20 ìèíóò битүү õàéðíà.

• Øàíç áýëòãýõýä: Øèíý ìººãèéã æèæèãëýí õýðчýýä,óëààí

ëîîëèéí çººëºí õýñýãòýé õàìò øàðíà. Áººðºíõèé ñîíãèíî,

øàð ëóóâàíã íàðèéí ñàâõàí õýëáýðòýé эсâýë æèæèã

äºðâºëæèí õýðчèæ õóóðíà. Öàãààí áóäààã æèãíýíý. Ýäãýýðèéã

õîëüæ äàâñ, ïерец, ñàðèìñ íýìæ àìòëààä õóòãàíà.

• Òàâàãëàõäàà ñ¿¿í ñ¿ìñ ýñâýë öºöãèéí òîñ äóñààíà.


www.veg.mn

Ãðèëëüä øàðàõ

• Íîãîîã ìàø õóðäàí, ºíäºð õàëààëòààð áîëãîæ

õýðýãëýíý. Ýíý àðãààð áýëòãýõýä òýäãýýðèéí

òýæýýëèéí àãóóëàìæ áîëîí ººðèéí àìò íü ñàéí

õàäãàëàãääàã.

• Ãðèëëüä шарах ногоо нь óëààí ëîîëü øèã çººëºí

áèå á¿òýöòýé, àìàðõàí áîëöòîé байвал

тохиромжтой.

• Ëóóâàí, чèíæ¿¿, хаш áîëîí áóñàä íîãîîã

øàðàõäàà íèìãýí ç¿ñýæ áýëòãýíý. Ìººã, жижиг

óëààí ëîîëü, ñîíãèíî çýðýã íîãîîã øîðîíä õèéæ

øàðж болно.


www.veg.mn

Íîãîîã ãðèëëüä øàðàõ äàðààëàë

• Ãðèëëèéã õàëààíà

• Ãðèëëèéí òºìºð òîðûã áàãñààð òîñëîíî

• Øàðàõ íîãîîã õýðчýýä, æîðûí äàãóó

àìòàëæ, öóóæóóëíà

• Íîãîîã òîðîí äýýð áàéðëóóëæ, øàðíà


www.veg.mn

Ãðèëëüä øàðàõ

Õàéðóóëûí òàâãàíä øàðàõ

• Íîãîî øàðàõ ¿åä Ñ àìèí äýìèéí àëäàãäàë

áóñàä äóëààíû àðãààð áîëîâñðóóëñàíòàé

õàðüöóóëàõàä áàãà.

• Áàãà áóþó èõ òîñîíä øàðàõäàà ò¿¿õèéãýýð íü

ýñâýë óðüäчèëàí чàíààä øàðæ áîëíî.

• Áýëòãýñýí íîãîîã 150-1600Ñ õ¿ðòýë õàëààñàí

òîñòîé õàéðóóëûí òàâãàíä õèéæ, õî¸ð òàëààð íü

õàéðñ òîãòòîë øàðíà. Õýðâýý øàðñàí íîãîî íü

õàíãàëòòàé çººëðººã¿é áîë ¿ðãýëæë¿¿ëýí

øàðàõ ø¿¿ãýýíä øàðæ áîëíî.


www.veg.mn

• Òºìñ, ñîíãèíî áóñàä íîãîîã èõ òîñîíä øàðàõ

¿åä òîñíû õýìæýýã 1 êã õýðчñýí íîãîîíä 80-90

ãð áàéõààð òîîöíî.

• Øàðñàí íîãîî íü áèå äààñàí õîîë ýñâýë õàчèð

áîëíî. Øàðñàí òºìñºíä ãîíüä öàöàæ, øàðñàí

ñîíãèíî þìóó ìººã äаãóóëæ îëãîíî. Мөн øèíý

þìóó äàâñàëñàí ºðãºñò õýìõ, óëààí ëîîëü

áóñàä íîãîîã íýìæ ºãч áîëíî.


www.veg.mn

Õàéðóóëûí òàâãàíä øàðàõ

Íîãîîã õàéðóóëûí òàâãàíä øàðæ õèéõ õîîë

Òºìñíèé øàðâèí / Classic latkes /

Õîîë õèéõ äàðààëàë

• Õàëüñàëæ öýâýðëýýä ¿ðñýí òºìñèéã õàëóóí óñàíä 10-

12ìèíóò чàíààä ø¿¿ðýí øàíàãàíä õèéæ óñûã íü ø¿¿ãýýä

õÿðæ æèæèãëýñýí ñîíãèíî, ò¿¿õèé ºíäºã, äàâñ, ãóðèë

íýìæ õîëèîä õàëààñàí òîñòîé õàéðóóë äýýð õàëáàãààð

äóñààæ äîîä òàëûã íü øàðãàë õàéðñ ¿¿ñòýë øàðíà.

• Íºãºº òàëûã ýðã¿¿ëýí ýíý áàéäëààð øàðíà. ¯¿íèéã

ãàðãààä óóäàã öààñ òàâüñàí òàâãàíä òàâèíà. Äýýð íü

çººõèé äóñààæ çîîãëîíî. Ýíý õîîëûã ºäºð áà èõ ¿äýä ,

öàãààí õîîëîíä äàгàëäàõ áàéäëààð ºãíº.


www.veg.mn

Õàчèð

• Õîîëíû òýæýýëëýã чàíàðûã äýýøë¿¿ëýõ

õîîëîíä çîõèñòîé àìò ºãºõ õîîëûã ¿çýìæòýé

áîëãîõ õîîëíû øèíãýöèéã ñàéæðóóëàõàä

õîîëûí õàчèð чóõàë ¿¿ðýãòýé.

• Õîîëíû õàчèðûã òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, áóäàà,

ãîéìîí, ìººã, æèìñ, æèìñãýíýýð õèéäýã,

• Òºðºë á¿ðèéí õ¿íñíèé íîãîîã чàíàñàí,

øàðñàí, æèãíýñýí, ò¿¿õèé, äàðñàí áà

äàâñàëñàí, áóäàà, ãîéìîíã õàчèðò õýðýãëýíý.

• "VEG" Education Center:

www.veg.mn

Õîîëíû õàчèðûã ýíãèéí, íèéëìýë ãýæ àíãèëíà.

Ýíãèéí õàчèð íü òºìñíèé íóõàø, чàíàñàí

ãîéìîí, будаа ãýõ ìýò дан ганц бүрэлдэхүүнтэй

байна.

• Нèéëìýë õàчèð нь хоёр буюу түүнээс дээш

бүрэлдэхүүнтэй байна. Íèéëìýë õàчðûã

ñîíãîõäîî ¿íäñýí ò¿¿õèé ýä áîëîí àìò,

ºíãºíèé çîõèöëûã òîõèðóóëäàã.


www.veg.mn

Õàчèð

• Õàчèðûã íýã òàâàã õîîëîíä 150ã-ààð îëãîõ íü

òîõèðîìæòîé áà õîîëíû ¿íäñýí ò¿¿õèé ýä,

õàчðûí чàíàð, ¿éëчë¿¿ëýãчèéí õ¿ñýëòèéã

õàðгалçàí 50ã õ¿ðòýë íýìж õàñàæ áîëíî.

¯íäñýí õàчèðò íýìýëò áîëãîæ (ëîîëü, ºðãºñò

õýìõ, ñàëàò íàвч) äàðøèëñàí, öóóæóóëñàí

íîãîîã äàãàëäóóëæ áîëíî.


www.veg.mn

Õàчèð

Õ¿éòýí õîîëîíä çîðèóëñàí õàчèð

• Õ¿éòýí õîîëîíä õ¿ðýí ìàíæèíãèéí áîëîí

áóñàä ñàëàòóóä, íàéðëàãà á¿òýö çîõèöñîí

òºðºë á¿ðèéí íîãîî, ¿ð æèìñíèé íèéëìýë,

õàчиð õýðýãëýíý. Õ¿éòýí õîîëíû õàчир íýã

òàâàãò 50-100 ã байна.


www.veg.mn

Õàчèð

Чанасан ногооны хачир

• Чàíàñàí òºìñ. Öýâýðëýñýí á¿õýë òºìñèéã õàëóóí

óñàíä чàíàæ ãàðãààä õàéëóóëñàí öºöãèéí òîñ, çººõèé,

ñ¿ìñíèé àëü íýãòýé íü îëãîíî.

• Òºìñíèé íóõàø. Чàíàñàí òºìñèéã õàëóóíààð íü /800Ñ/

íóõààä õàëóóí ñ¿¿, õàéëóóëñàí öºöãèéí òîñ íýìæ íýãýí

æèãä õºâñãºð áîëòîë õóòãàíà.

• Ñ¿¿òýé òºìñ. Øîî äºðâºëæèí õýëáýðòýé òîìõîí

õýðчñýí òºìñèéã буцалж буй óñàíä 10 ìèí чàíаж ø¿¿ж

гаргаад õàëóóí ñ¿¿íä ã¿éöýýæ áîëãîíî.

• Чàíàñàí âàíäóé. Øèíý âàíäóéã чàíàæ ãàðãààä öºöãèéí

òîñ, ñ¿үìñтэй îëãîíî.


www.veg.mn

Жигнэсэн ногооны õàчèð

• Íîãîîã ¿íäñýí 2 àðãààð æèãíýíý. Õóëóó, ëîîëü çýðýã

ø¿¿ñ èõòýé íîãîîã çººëºí ãàëààð ººðèéíõ íü ø¿¿ñýíä

òàãëàæ æèãíýõ áà ìàíæèí, áàéöàà, ëóóâàí çýðýã íîãîîã

ò¿¿íèé æèíòýé õàðüöóóëàõàä 15-30% -èéí õýìæýýíèé

øºë ýñâýë óñ, òîñ, õóóðñàí íîãîî, ëîîëèéí íóõàø,

ñ¿ìñ áóñàä àìòëàãч, ºòãºð¿¿ëýãч íýìæ æèãíýíý.

Шарсан нîãîîны õàчèð

• Øàðñàí òºìñ. Õýðчèæ óãààãààä ñýâðýýñýí òºìñèéã

áàãàõàí òîñòîé õàëóóí /150-1600Ñ/ õàéðóóëä øàðæ

õàéðñ òîãòîîãîîä øàðàõ ø¿¿ãýýíä ã¿éöýýí áîëãîíî.

• Èõ òîñîíä øàðñàí òºìñ /чèïñ/. 1.5 ìì çóçààí íèìãýí

õàâòãàé õýðчèæ èõ òîñîíä øàðñàí òºìñèéã äàâñààð

àìòëàí øàðàõ ø¿¿ãýýíä õàòààíà.


www.veg.mn

• Øàðñàí ñîíãèíî. Áººðºíõèé ñîíãèíûã

öàãèðàã õýëáýðòýé õýðчýýä ãóðèëä õóðâ¿¿ëýí

èõ òîñîíä 1.5-2 ìèí øàðíà.

• Áàéöààíû øíèöåëü. Äóòóó чàíàñàí

áàéöààíû íàâчèéã äàâõàðëàí õóéëæ áîîãîîä

øíèöåëü õýëáýðò îðóóëàí, ãóðèë, õàòààìä

õºðâ¿¿ëýí áàãà òîñîíä õî¸ð òàëààñ íü

øàðíà.


www.veg.mn

Áóäààãààð õèéõ õîîë, õàчèð

• Áóäààã óñ, õÿðàì, øºëºíд чàíàæ áîëíî.

Àãøààìëûã áèå áàéäëààð íü çàäàðìàë, ºòãºí,

øèíãýí ãýæ àíãèëàõ áà ýíý íü àãøààìàëä

îðîõ áóäàà óñíû õàðüöààíààñ õàìààðíà.

• Çàäàðìàë àãøààìàë: Áóäààíû çàäàðìàë

àãøààìàë íü гүйцэд болсон, ººðèéí õýëáýðýý

õàäãàëñàí, øèðõýã¿¿ä íü хоорондоо

наалдаагүй áàéíà.

• Áàðàã á¿õ òºðëèéí áóäààãààð çàäàðìàë

àãøààìàë õèéæ áîëîõ áà ýäãýýð íü тусгайлан

õîîë áîëîõîîñ ãàäíà íèéëìýë õàчèð áîëäîã.


www.veg.mn

Ãóðâàëæèí áóäààíû àãøààìëûã õî¸ð àðãààð áýëòãýæ

áîëíî.

• I àðãà: Áóöàëæ áàéãàà äàâñòàé óñàíä óðüäчèëàí óãààæ,

öýâýðëýñýí áóäààã õèéæ, õàëáàãààð õóòãàíà. Õºâæ ãàðч

èðñýí ¿ðèéã ø¿¿ðýýð ø¿¿æ àâíà. Áóäààíû æèíãèéí 5-

10%-òàé òýíöýõ õýìæýýíèé òîñ íýìæ áîëîõ áºãººä

àãøààìëûã ºòãºрмөгö òîãîîã òàãëàí çººëºí ãàëààð

үргэлжлүүлэн чàíàж болгоно.

• II àðãà: Õóóðñàí áóäààã áóöàëæ áàéãàà äàâñòàé óñàíä

õèéæ, àãøààìëûã äýýðõèéí àäèë чàíàíà. Õóóðñàí

áóäààãààð õèéõ àãøààìëûí чàíàëòûí õóãàöàà

харьцангуй áогино.


www.veg.mn

Ãîéìîíãîîð õèéõ õîîë, õàчèð

• Чàíàñàí ãîéìîí íü èõ õýìæýýíèé óñ øèíãýýæ

àíõíûõàà æèíãýýñ îéðîëöîîãîîð 3 äàõèí ºñíº.

• Чàíàñàí ãîéìîíã ø¿¿æ ãàðãààä, áóöàëñàí õàëóóí

óñàíä ñîéæ, íààëäàæ áººãíºðºõººñ õàìãààëàí õàëóóí

òîñ /æîðîíä çààñàí õýìæýýíèé 1/2-èéã/ íýìæ õóòãàíà.


www.veg.mn

• Ãîéìîíä ¿ðñýí áÿñëàã öàöàõ áóþó íóõñàí

ààðö, õóóðñàí óëààí ëîîëü, øàðñàí ìººã,

ñîíãèíî çýðýã áóñàä á¿òýýãäýõ¿¿íòýé õîëüæ,

áÿñëàãòàé ãîéìîí, óëààí ëîîëüòîé ãîéìîí,

Чàíàñàí ìººãòýé ãîéìîí çýðýã õîîë áýëòãýíý.

• Чàíàñàí íîãîî, ãîéìîíòîé õîîëûã áýëòãýõäýý

Чàíàñàí ãîéìîíã óðüäчèëàí õóóðñàí ñîíãèíî,

ëóóâàí, ÿíùóé, óëààí ëîîëèéí íóõàøòàé

õîëüäîã. Çàðèì æîðîíä ÿíùóéíû îðîíä

õàëààñàí íîãîîí âàíäóéã õýðýãëýæ áîëíî.


www.veg.mn

Ãîéìîíãîîð õèéõ õîîë, õàчèð

Ñ¿үìñ

• Ñ¿үìñ íü õîîëîíä ñàéõàí àìò îðóóëæ, ø¿¿ñëýг

байдлыг íýìýãä¿¿ëýõèéí çýðýãöýý ºíãº ¿çýìæèéã

äýýøë¿¿ëýõýä òóñòàé. Ñ¿үìñ íü õàëóóí ýñâýë õ¿éòýí,

чèõýðëýã áóþó àìòëàã áàéæ áîëíî.

• Ñ¿үìñèéã áýëýí õîîëíû äýýð øóóä íýìýõýýñ ãàäíà

çàðèì õîîëûã áýëòãýõ ¿íäñýí àæèëáàðò îðóóëäàã.

• Ñ¿үìñ áýëòãýõýä òºðºë á¿ðèéí õîîë àìòëàãч, íîãîîí

óðãàìëûã õýðýãëýíý.¯¿íä: áººðºíõèé õàð перец,

ëàâðûí íàâч, ãèч, öàãààí ãàà, äàðñ, âàíèëèí, äàâñ ãýõ

ìýò.

•


www.veg.mn

С¿үìñ áýëòãýõийн тулд:

• Òåõíîëîãèéí дагуу øºë áýëòãýõ

• ªòãºð¿¿ëýãчèéã зөв сонгож хэрэглэх

• Àìòëàãчèéã çºâ õýðýãëýõ


www.veg.mn

Ñ¿үìñ

Ñ¿үìñ ºòãºð¿¿ëýãч

• Ãóðèë, öàðäóóë íü ñ¿үìñèéã òîäîðõîé á¿òýöтэй болгоäîã.

• С¿үìñýíä îðîõ ãóðèëûí õýìæýý нь 1 êã ñ¿үìñýíä 50 ãð

áàéõ áºãººä ºòãºí ñ¿үìñýíä 130 ãð áàéíà.

• Ò¿¿õèé ãóðèë íü ñ¿үìñýíä òààëàìæòàé áóñ àìò ºãч,

öàâóóëàã чàíàðûã íýìýãä¿¿ëäýã óчðààñ ãóðèëûã

óðüäчèëàí õóóðíà. Õóóðàõäàà 1200Ñ òåìïåðàòóðòàé ãàë

äýýð ºíãèéã íü õóâèðãàõã¿éãýýð ýñâýë 150 0Ñ òåìïåðàòóðò

øàðãàëттал õóóðíà. ¯¿íýýñ èë¿¿ ºíäºð òåìïåðàòóðò

õóóðâàë ãóðèëûí àìò ãàøóóðíà.


www.veg.mn

Ãóðèëûã õóóðахад íàéðëàãàд нь байх óñàíä óóñäàã

áîäèñûí àãóóëàìæ áóóðíà. Ãóðèëûí óóðàã çàäàðч

öàâóóжих, õººõ чàíàð íü алдагдана. ªíãº нь

шаргалтаж, үнэр нь өөрчлөгддөг.

Ãóðèëûã òîñòîé áà òîñã¿é õóóðíà.

• Ãóðèëûã òîñòîé õóóðàõ:

• Òîñûã òîãîîíä õèéæ õàëààíà.

• Øèãøñýí ãóðèëûã õèéãýýä, òàñðàëòã¿é õóòãàíà. Òîñ íü

ãóðèëûã æèãä õàëààõ, øºë íýìýõýä áººíòºõã¿é áàéõ

íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã.

• Òîñã¿éãýýð õóóðàõäàà õàëààñàí òîãîîíäîî ãóðèëûã

äàâñòàé õîëüæ, òàñðàëòã¿é õóòãàí õóóðíà.


www.veg.mn

Ñ¿үìñ

• Àçèéí îðíóóäàä ñ¿үìñ ºòãºð¿¿ëýãчýýð èõýâчëýí

öàðäóóл àøèãëàäàã. Öàðäóóëûí ºòãºð¿¿ëýõ

чàäâàð èë¿¿ ñàéí áàéõ боловч цардуултай

ñ¿ìñèéã äàõèí õàëààõад òîõèðîìæã¿é.

• Ñ¿үìñ áýëòãýõýä àíõààðàõ ç¿éëñ:

• Õóóðñàí ãóðèë äýýð áýëýí øºëèéã áàãà áàãààð

íýìæ õóòãàõ áà ýíý íü ãóðèëûí áººí ¿¿ñýõýýñ

сэргийлдэг.

• Ñ¿үìñèéã ãóðèëûí àìòã¿é áîëòîë ñàéí áóöàëãàõ

õýðýãòýé.

• Õºíãºí öàãààí ñàâàíä ñү¿ìñ áýëòãýæ áîëîõã¿é.


www.veg.mn

• Ñ¿ìñèéã áýëòãýõ ÿâöàä ò¿ëýãäýæ áîëçîøã¿é

óчèð àëü áîëîõ çóçààí ¸ðîîëòîé ñàâ õýðýãëýõ

íü çîõèìæòîé.

• Ñ¿ìñèéã õýò ºíäºð òåìïåðàòóðò áóöàëãàâààñ

ñ¿ìñ õóãàöààíààñàà ºìíº õýò ºòãºðч õýìæýý

íü áàãàñíà.

• Ñ¿ìñ áýëòãýõèéí ºìíº çóòàíã õèéõäýý æîðîíä

îðîõ ò¿¿õèé ýä¿¿äèéí òåìïåðàòóðèéã

àíõààðàõ õýðýãòýé.

• Ñ¿ìñ íü áóöëàõ õ¿ðòëýý ºòãºðч áóé íü

ìýäýãäýõã¿é. Áóöëàõ ¿åýñ ýõëýí ºòãºðíº.


www.veg.mn

Õàëóóí ñ¿үìñ

• Õàëóóí ñ¿үìñèéã õàëóóí õîîë îëãîõîä, ìºí ÿíç

á¿ðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ýäãýýð ñ¿ìñýíä æèãíýæ

áîëãîõîä õýðýãëýíý. Ýíý òºðëèéí ñ¿ìñèéã íîãîî,

ìººã, äàëàéí áàéöààíû øºëºíä ìºí ñ¿¿; çººõèé;

öºöãèéí òîñîí äýýð áýëòãýäýã.

• Íîãîîíû øºëººð áýëòãýõ ñ¿үìñ¿¿ä

• Ýäãýýð ñ¿үìñèéã ¿íäñýí “öàãààí”, ¿íäñýí “óëààí” ãýæ

àíãèëíà.¯íäñýí ñ¿үìñýí äýýð ÿíç á¿ðèéí

á¿òýýãäýõ¿¿í íýìæ îëîí òºðëèéí ñ¿үìñ áýëòãýæ

áîëíî.


www.veg.mn

• Òîñã¿é õóóðñàí ãóðèëûã íîãîîíû øºëºíä /40-500Ñ-èéí

òåìïåðàòóðт/ óóñãàíà. ¯¿íèé òóëä òîãîîíä øºëíººñ

õèéæ, ãóðèë öàöàí /1 êã ãóðèëûã 4 ë øºëºíä/ ñàéòàð

õóòãààä, ø¿¿íý.

• Òóñä íü õóóðñàí ñîíãèíî, øàð ëóóâàí, óëààí ëîîëèéí

íóõàø, бýëòãýñýí ãóðèëàí çóòàíã ¿ëäñýí øºëºíä

íýìýýä 45-60 ìèíóò чàíàíà. Чàíàëòûí òºãñãºëä ýëñýí

чèõýð, чèíæ¿¿, ëàâðûí íàâч çýðãèéã íýìíý.

• Íîãîîã ширхэггүй болтол няцлаад ñ¿ìñèéã ø¿¿æ,

áóöàëòàë íü õàëààíà. Ñ¿ìñèéã öºöãèéí òîñ,

ìàðãàðèíààð àìòàëж болно.

Үндсэн улаан сүүмс


www.veg.mn

Ñîíãèíîòîé ñ¿ìñ :

• Áóëöóóò ñîíãèíûã õÿðæ õýðчýýä õàëààñàí öºöãèéí

òîñîíä õºíãºí õóóðч, áººðºíõèé õàð ïîâîîð, ëàâðûí

íàâч, öàãààí öóó íýìæ, 5-7 ìèíóò áóöàëãàíà. Äàðàà íü

¿íäñýí óëààí ñ¿ìñýíä íýìýýä, 10-15 ìèíóò áóöàëãàæ,

ìàðãàðèíààð àìòàëæ îëãîíî. Бүтээгдэхүүнийг бèò¿¿

õàéðàõ, æèãíýõдээ энэ сүүмсийг õýðýãëýõ áà øàðñàí

õîîëîíä äóñààæ îëãîíî.

Ãèч, ñîíãèíîòîé ñ¿ìñ :

• Бэлэн “Óëààí” ñ¿ìñýí äýýð æèæèã õýðчèæ õóóðñàí

ñîíãèíî õèéæ 10-15 ìèíóò чàíàíà. Îëãîõäîî áýëýí ãèч,

¿éëäâýðèéí бэлэн ñү¿ìñýýð àìòàëна. Гèч ýýääýã тул

энэ сүүìñèéã áóöàëãàæ áîëîõã¿é. Øàðñàí õîîëонд

тохиромжтой.


www.veg.mn

¯íäýñò íîãîîòîé “óëààí” ñ¿ìñ:

• Шàð ëóóâàí, ñîíãèíî, ÿíùóéã íèìãýí ñàâõàí

õýëáýðòýé õýðчèæ õóóðàад ¿íäñýí óëààí ñ¿ìñýíä

õèéж дээр нь халуун чèíæ¿¿ íýìæ, 10-15 ìèíóò

чàíàíà /äàðñ íýìæ áîëíî/. Òåôòåëèéã àìòàëíà.

Ñîíãèíî, ìººãòýé “óëààí” ñ¿ìñ:

• Áººðºíõèé ñîíãèíûã æèæèã õýðчèæ õóóðààä,

ñàâõàí õýëáýðòýé õýðчñýí øàìïèíüîí þìóó

öàãààí ìººã íýìæ ¿ðãýëæë¿¿ëýí 5-7 ìèíóò

õóóðíà. Òýãýýä óëààí ñ¿үìñýíä õèéæ халуун

чèíæ¿¿, ëàâðûí íàâч íýìæ, áóöàëãàíà. Äàðñ

íýìæ áîëíî. Õîîëûã áèò¿¿ õàéðахад õýðýãëýíý.


www.veg.mn

Èñãýëýí àìòëàã ñ¿ìñ:

• ßñгүй õàð чàâãûã áàãà õýìæýýíèé óñàíä õèéæ

чàíàíà. Ñàìðûã õàëüñ, á¿ðõ¿¿ëýýñ íü ñàëãàæ

õýðчèíý. Õàð чàâãà, ¿çýì, ñàìðûã õàð чàâãà

чàíàñàí øºëºíä õèéж амтат чèíæ¿¿ íýìæ

òàãëàæ 7-10 ìèíóò æèãíýñíèé äàðàà ¿íäñýí

óëààí ñ¿үìñýíä õèéæ áóöàëãàíà. Äàðñ þìóó

жимсний цуу, нимбэгний хүчил íýìíý.

Æèãíýñýí õîîëîíä тохиромжтой.


www.veg.mn

¯íäñýí “öàãààí” ñ¿ìñ

• Òîñîíä õóóðñàí ãóðèëûã ø¿¿ñýí øºëºíä

óóñãàæ, õýðчñýí ÿíùóé, öîîõîð ìàéëç,

õóóðñàí ñîíãèíî çýðãèéã õèéæ, 20-30 ìèíóò

áóöàëãàí, íîãîîã íóõààä, ø¿¿íý.Íèìáýãíèé

õ¿чèë, öºöãèéí òîñîîð àìòàëæ îëãîæ áîëíî.

Чàíàñàí þìóó áàãà øèíãýíä æèãíýñýí

õîîëîíä ºãäºã.


www.veg.mn

• Íîãîîòîé “öàãààí” ñ¿ìñ: Øàð ëóóâàí,

ÿíùóé áóþó öîîõîð ìàéëç, ñîíãèíûã

æèæèã äºðâºëæèí õýð÷èæ, 3-5 ìèíóò

õóóðààä áàãà õýìæýýíèé øºë õèéí,

òîãîîãîî òàãëàí, áýëýí áîëòîë

æèãíýíý.Æèæèã õýð÷ñýí ñàðìàã ëóóâàí,

øîøíû óóòûã òóñàä íü

÷àíàíà.Áýëòãýñýí íîãîîíóóäûã öàãààí

ñ¿ìñýíä õèéæ, äàâñ, íèìáýãíèé õ¿÷èë,

öºöãèéí òîñîîð àìòëàí

áóöàëãàíà.×àíàñàí õîîë, óóðàíä

æèãíýñýí êîòëåòîíä ºãíº.


www.veg.mn

• Ìººãíèé øºëººð áýëòãýõ ñ¿ìñ

• Ìººãíèé ñ¿ìñ íü ºâºðìºö àìò ¿íýðòýé áàéäàã áºãººä

áóäàà, òºìñººð õèéñýí ñóë àìò, ¿íýðòýé õîîëîíä ºãíº.

• Ìººãíèé ñ¿ìñ: Õóóðñàí ãóðèëûã ìººãíèé øºëºíä

óóñãàæ, 7-10 ìèíóò áóöàëãààä ø¿¿íý.Øºë ÷àíàñíû

äàðàà ¿ëäñýí õóóðàé öàãààí ìººãèéã óãààí, õÿðæ

õýð÷ýýä õóóðíà.Ìººã ñîíãèíûã ñ¿ìñýíä õèéæ, äàâñ,

÷èíæ¿¿, öºöãèéí òîñîîð àìòëàí 5-10 ìèíóò áóöàëãàíà.

• Óëààí ëîîëüòîé ìººãíèé ñ¿ìñ: Äýýðõ ñ¿ìñèéã

áýëòãýõòýé àäèë áîëîâ÷ ñîíãèíîî õóóð÷ äóóñàõûí

ºìíº óëààí ëîîëèéí íóõàø íýìæ 5-10 ìèíóò õóóðíà.

• Èñãýëýí- àìòëàã ìººãíèé ñ¿ìñ : Óëààí ëîîëüòîé

ìººãíèé ñ¿ìñýíä ýëñýí ÷èõýð, öàãààí öóó, ÿëãàæ

óãààñàí ¿çýì , ÿñã¿é õàð ÷àâãà, õàëóóí ÷èíæ¿¿, ëàâðûí

íàâ÷ çýðãèéã õèéæ 10-15 ìèíóò ÷àíàíà.


www.veg.mn

Ñ¿¿ãýýð áýëòãýõ ñ¿ìñ

• Ñ¿¿í ñ¿ìñ áýëòãýõèéí òóëä òîñîíä õóóðñàí

ãóðèëûã õàëóóí ñ¿¿íä óóñãàí äàâñ, ýëñýí ÷èõðýýð

àìòëàí áóöàëãàíà.Ñ¿¿í ñ¿ìñèéã ÿíç á¿ðèéí áàéäëààð

áýëòãýæ áîëíî: ºòãºí /1 êã ñ¿ìñýíä 130ãð ãóðèë/,

ºòãºâòºð /1 êã ñ¿ìñýíä 100-110 ãð/, øèíãýí /1 êã

ñ¿ìñýíä 50 ãð /.

• ªòãºí ñ¿¿í ñ¿ìñèéã òàõèà øóâóóíû ìàõíû

êîòëåòíû øàíçûã àìòëàõàä õýðýãëýíý.ªòãºâòºð

ñ¿ìñèéã çàãàñ, öýöýãò áàéöàà, òóãàëûí ìàõààð õèéõ

õîîëûã áèò¿¿ õàéðàõàä õýðýãëýíý.Øèíãýí ñ¿ìñèéã

íîãîî, áóäààòàé õîîëîíä õýðýãëýíý.

• Àìòëàã ñ¿¿í ñ¿ìñ: Øèíãýí ñ¿¿í ñ¿ìñýíä ýëñýí ÷èõýð

âàíèëèí íýìíý.


www.veg.mn

Çººõèéãººð áýëòãýõ ñ¿ìñ

• Ýíý ñ¿ìñèéã õàëóóí çóóøòàé îëãîäîã.Äàí öýâýð

çººõèéãººð áýëòãýõ íü õîâîð áàéíà.Çººõèéí ñ¿ìñèéã

øºë íýìæ áýëòãýíý.¯¿íèé òóëä õóóðñàí ãóðèëûã

øºëºíä óóñãàæ ºòãºðòºë íü áóöàëãààä çººõèé, äàâñ,

÷èíæ¿¿ íýìæ 3-5 ìèíóò ÷àíàíà.1êã ñ¿ìñ áýëòãýõýä

250-1000ãð çººõèé õýðýãëýíý.

• Óëààí ëîîëüòîé çººõèéí ñ¿ìñ : Óëààí ëîîëèéí

íóõàøèéã àíõíû ýçýëõ¿¿íýýñ íü òàë õóâü áàãàñòàë

æèãíýæ, çººõèéí ñ¿ìñýíä õèéí áóöàëãààä ø¿¿íý.

• Ñîíãèíîòîé çººõèéí ñ¿ìñ : Ñîíãèíûã æèæèã õýð÷èí

áýëýí áîëòîë íü õóóðààä, óëààí ëîîëèéí íóõàø íýìæ

äàõèí 5-7 ìèíóò õóóðíà. Äàðàà íü çººõèéí ñ¿ìñýíä

õèéí áóöàëòàë õàëààíà.

•


www.veg.mn

Õ¿éòýí ñ¿ìñ

• Õ¿éòýí ñ¿ìñèéã õ¿éòýí õîîë, çóóøòàé îëãîõ áà çàðèì

íýã òîõèîëäîëä õàëóóí õîîëîíä ºãíº. Ýíý òºðëèéí

ñ¿үìñýíä óðãàìëûí òîñîîð áýëòãýõ ñ¿үìñ, öàãààí

öóóãààð áýëòãýõ ñ¿ìñ, амталсан цөцгийн тос болон

ìàéîíåç багтана.

• Үндсэн салат àìòëàãчийг бэлтгэхдээ 3-5 %-èéí öàãààí

öóóíû óóñìàëä ýëñýí чèõýð, äàâñ óóñãàæ, íóíòàã

чèíæ¿¿, óðãàìëûí òîñ íýìæ ñàéí õóòãàíà.


www.veg.mn