Top Banner
บบบบบ บ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใ ใใใ ใ ใใใใใใ ใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใ บ.บ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบบบบบบบบบบ ใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใ ใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ ใใใ ใใใใใใใใใใใใ ใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใใ
29

บทที่ ๔ (จริง)

Jun 30, 2015

Download

Documents

Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: บทที่ ๔ (จริง)

บทท�� ๔

เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดเรี��องการีปรี�บพฤติ�กรีรีมมติามหลั�กของแบนด�รี�าก�บการีปรีะย!กติ"เรี��องกรีรีมเพ��อปรี�บพฤติ�กรีรีมติามหลั�กของ

พรีะพ!ทธศาสนา

ในบทน��ผู้�วิ�จั ยจัะน��เอ�แนวิคิ�ดเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมของมน ษย"ติ�มหลั กี่ของพระพ ทธศ�สน�กี่ บแบนด�ร(�ม�เปร�ยบเท�ยบกี่ นวิ(�ม�ประเด*นใดบ�งท��เหม+อนกี่ น แลัะติ(�งกี่ น ติ�มห วิขอท��ไดท��กี่�รศ.กี่ษ�วิ�เคิร�ะห"ในบทท�� ๒ แลัะ ๓ ด งน�� คิ+อ คิวิ�มหม�ยของพฤติ�กี่รรม ประเภทของพฤติ�กี่รรม แนวิคิ�ดเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมของมน ษย" แลัะกี่�รพ ฒน�พฤติ�กี่รรมของมน ษย" ติ�มลั��ด บ

๔.๑ คิวามหมายของพฤติ�กรีรีมของแบนด�รี�าก�บพรีะพ!ทธศสานา

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

พฤติ�กี่รรมระหวิ(�ง พระพ ทธศ�สน�กี่ บศ�สติร"สม ยใหม(ม�คิวิ�มหม�ยเหม+อนกี่ น คิ+อ หม�ยถึ.ง กี่�รกี่ระท��กี่�จักี่รรมติ(�งๆ ท��ส�ม�รถึมองเห*นไดถึ.งแมพฤติ�กี่รรมบ�งอย(�งท��ไม(ส�ม�รถึมองเห*นไดแติ(ศ�สติร"สม ยใหม(กี่*ม�เคิร+�องม+อวิ ดไดในฝ่6�ยของพระพ ทธศ�สน�กี่*ส�ม�รถึส มผู้ สไดดวิยใจัของผู้�ม�คิ ณวิ�เศษคิ+อผู้�ไดปรวิ�ช�นนอภ�ญญ�ท��ส�ม�รถึร� วิ�ระจั�ติของคินอ+�นไดนอกี่จั�กี่น�� ม�คิวิ�มเหม+อนกี่ นอ�กี่อย(�ง คิ+อ กี่�รกี่ระท��ท��ประกี่อบดวิยเจัติน�หร+อกี่�รกี่ระท��ท��เป:นไปดวิยคิวิ�มจังใจั กี่�รกี่ระท��โดยผู้(�นท�งทวิ�รท �ง ๓ คิ+อ กี่�ยทวิ�ร กี่�รกี่ระท��ท�งกี่�ย วิจั�ทวิ�ร กี่�รกี่ระท��ท�งวิ�จั� แลัะมโนทวิ�ร กี่�รคิ�ดดวิยใจั

คิวิ�มติ(�งกี่ น

Page 2: บทที่ ๔ (จริง)

พฤติ�กี่รรมติ�มศ�สติร"สม ยใหม(ม�คิวิ�มหม�ยติ(�งกี่ นกี่ บพระพ ทธศ�สน�โดยม (งไปท��พฤติ�กี่รรมเป<ดเผู้ยท��เป:นองคิ"รวิมคิ+อม�ขอบเขติเน+�อห�ท��เฉพ�ะเจั�ะจังแคิบกี่วิ(�ด งท��ไดเสนอไปข�งติน

๔.๒ ปรีะเภทของพฤติ�กรีรีมของแบนด�รี�าก�บพรีะพ!ทธศสานา

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท �งพระพ ทธศ�สน�แลัะศ�สติร"สม ยใหม(ไดแยกี่ประเภทของพฤติ�กี่รรมออกี่เป:น ๒ ประเภทใหญ( ๆ คิ+อ พฤติ�กี่รรมภ�ยนอกี่กี่ บพฤติ�กี่รรมภ�ยใน ถึ.งแมพระพ ทธศ�สน�จัะแบ(งแหลั(งท��เกี่�ดของกี่รรมออกี่เป:น ๓ ท�ง คิ+อ ท�งกี่�ย ท�งวิ�จั� แลัะท�งใจั กี่*ติ�ม เม+�อพ�จั�รณ�สร ปแลัวิกี่*ย(อลังเป:น ๒ ประเภทเหม+อนกี่ บศ�สติร"สม ยใหม(คิ+อ พฤติ�กี่รรมท�งกี่�ย แลัะวิ�จั� จั ดเป:นพฤติ�กี่รรมภ�ยนอกี่ พฤติ�กี่รรมท�งใจั จั ดเป:นพฤติ�กี่รรมภ�ยใน

ส(วินแนวิคิ�ดของแบนด�ร(�ย��งใกี่ลัเคิ�ยงกี่ บพระพ ทธศ�สน�เพร�ะแบนด�ร(�เนนพฤติ�กี่รรมท�งใจัเป:นส��คิ ญเช(นเด�ยวิกี่ บพระพ ทธศ�สน�ท��ถึ+อวิ(�กี่รรมท�งใจัส��คิ ญท��ส ด

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ศ�สติร"สม ยใหม(โดยท �วิไปรวิมท �งแบนด�ร(�ดวิยไดท��กี่�รศ.กี่ษ�พฤติ�กี่รรมมน ษย"ท��ม�ผู้ลัในป>จัจั บ นคิ+อส งเกี่ติเห*นไดดวิยติ�เปลั(�ไม(ไดศ.กี่ษ�ลั.กี่ลังไปถึ.งเหติ ท��ท��ใหเกี่�ดพฤติ�กี่รรมในป>จัจั บ นแลัะผู้ลัท��จัะเกี่�ดข.�นในอน�คิติในภพช�ติ�ติ(อไป แติ(พระพ ทธศ�สน�ศ.กี่ษ�คิรบท �ง ๓ กี่�ลั คิ+อเหติ ในอด�ติกี่�ลัท��ท��ใหเกี่�ดผู้ลัในป>จัจั บ นแลัะจัะเกี่�ดในอน�คิติท �งในภพน��แลัะภพหน�

๔. ๓. แนวท�ศนะเก��ยวก�บพฤติ�กรีรีมมน!ษย"ติามหลั�กของแบนด�รี�าก�บพรีะพ!ทธศาสนา

116

Page 3: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท �งพระพ ทธศ�สน�แลัะแบนด�ร(� ม�แนวิคิ�ดเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ นติรงท��องคิ"ประกี่อบ ๓ ส(วินประกี่อบกี่ น กี่��หนดกี่ นแลัะกี่ น ม�อ�ทธ�พลัติ(อกี่ น กี่ลั(�วิคิ+อ แบนด�ร(� มองวิ(� พฤติ�กี่รรมมน ษย"เกี่�ดจั�กี่ส��งแวิดลัอมแลัะบ คิคิลั ท �ง ๓ อย(�งน��ม�คิวิ�มเกี่��ยวิของเช+�อมโยงถึ.งกี่ นแลัะกี่ นเป:นลั�กี่โซ่( สอดคิลัองกี่ บท ศนะของพระพ ทธศ�สน�เกี่��ยวิกี่ บเหติ ป>จัจั ย แลัะผู้ลั แลัะสอดคิลัองกี่ บหลั กี่ปฏิ�จัจัสม ปบ�ทท��กี่รรมแติ(ลัะอย(�งม�คิวิ�มเกี่��ยวิเน+�องกี่ นแลัะกี่ น เช(น เวิทน�เป:นป>จัจั ยใหเกี่�ดติ ณห� เป:นป>จัจั ยใหเกี่�ดอ ป�ท�น ในท�งกี่ลั บกี่ น อ ป�ท�นกี่*เป:นป>จัจั ยในเกี่�ดติ ณห� ติ ณห�กี่*เป:นป>จัจั ยใหเกี่�ดเวิทน�ไดเช(นเด�ยวิกี่ น

แบนด�ร(�ม�คิวิ�มเช+�อวิ(� พฤติ�กี่รรมของคินเร�น �น ไม(ไดเกี่�ดข.�นแลัะเปลั��ยนแปลังไปเน+�องจั�กี่ป>จัจั ยท�งสภ�พแวิดลัอมแติ(เพ�ยงอย(�งเด�ยวิ แติ(ม�ป>จัจั ยส(วินบ คิคิลั (ป>ญญ� ช�วิภ�พ แลัะส��งภ�ยในอ+�น ๆ) ร(วิมดวิย แลัะกี่�รร(วิมของป>จัจั ยส(วินบ คิคิลัน �นจัะติองร(วิมกี่ นในลั กี่ษณะท��กี่��หนดซ่.�งกี่ นแลัะกี่ น (Reciprocal Determinism)

กี่ บป>จัจั ยท�งด�นพฤติ�กี่รรมแลัะสภ�พแวิดลัอม สอดคิลัองกี่ บพระพ ทธศ�สน� ท��เนนกี่รรมท�งใจัหร+อมโนกี่รรมเป:นส��คิ ญ กี่�รกี่ระท��ท กี่อย(�งลัวินออกี่ม�จั�กี่ใจัท �งน �น

แบนด�ร(�มองวิ(� กี่�รเร�ยนร� เกี่�ดข.�นติ �งแติ(ไดเห*นติ วิแบบแลัวิแมย งไม(ไดแสดงออกี่ม� กี่*ติ�ม สอดคิลัองกี่ บพระพ ทธศ�สน�ท��วิ(�กี่�รเร�ยนร� เกี่�ดข.�นเม+�อติ�เห*นร�ปแลัวิเกี่�ดจั กี่ษ วิ�ญญ�ณคิ+อคิวิ�มร� ท�งติ� จั�กี่น �นคิวิ�มร� อ นน �นกี่*จัะถึ�กี่ส(งไปเกี่*บในภวิ งคิจั�ติรอโอกี่�สใหผู้ลัเม+�อถึ.งคิร�วิท��เหม�ะสม

คิวิ�มติ(�งกี่ น

117

Page 4: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มติ(�งกี่ นระหวิ(�งแนวิคิ�ดพ+�นฐ�นเกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมหร+อบ(อเกี่�ดพฤติ�กี่รรมของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน� ติรงท��แบนด�ร(�มองวิ(� พฤติ�กี่รรมเกี่�ดจั�กี่ประสบกี่�รณ"ส��งแวิดลัอมแลัะบ คิคิลัซ่.�งเนนท��ติ วิบ คิคิลัแติ(ไม(ไดลังลั.กี่ถึ.งร�ยลัะเอ�ยดวิ(� เหติ ท��ท��ใหบ คิคิลัแสดงพฤติ�กี่รรมออกี่ม�น �นคิ+ออะไร หม�ยคิวิ�มวิ(� อะไรอย�(เบ+�องหลั งพฤติ�กี่รรมเหลั(�น �น

ส(วินพระพ ทธศ�สน�ศ.กี่ษ�ลั.กี่ลังไปถึ.งส�เหติ ของกี่รรมอย(�งช ดเจันวิ(� ติ ณห� กี่ บฉ นทะเป:นส�เหติ ของกี่รรม ซ่.�งส�เหติ เหลั(�น��กี่*คิ+อองคิ"ประกี่อบบ คิคิลัในท ศนะของแบนด�ร(�น �นเอง เพ�ยงแติ(แบนด�ร(�ไดอธ�บ�ยไวิโดยรวิมวิ(� องคิ"ประกี่อบบ คิคิลั ไดแกี่( ป>ญญ� ช�วิภ�พ แลัะส��งภ�ยในอ+�น ๆ ซ่.�งส��งภ�ยในอ+�น ๆ น��แหลัะท��พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� ส งข�ร กี่�รปร งแติ(งภ�ยใน เป:นบ(อเกี่�ดของกี่รรม คิ+อกี่�รกี่ระ“ ”

ท��ของมน ษย"

๔.๔ เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดเรี��องการีปรี�บพฤติ�กรีรีมติามหลั�กของแบนด�รี�าก�บการีปรีะย!กติ"เรี��องกรีรีมเพ��อปรี�บพฤติ�กรีรีมติามหลั�กของพรีะพ!ทธศาสนา

การีพ�ฒนาพฤติ�กรีรีมติามหลั�กแบนด�รี�า

การีพ�ฒนากรีรีมติามหลั�กพรีะพ!ทธศาสนา

แนวคิ�ดของการีเรี�ยนรี�,โดยการีส�งเกติ

กี่. กี่ระบวินกี่�รคิวิ�มเอ�ใจัใส(

ข. กี่ระบวินกี่�รจัดจั��

หลั�กธรีรีมท��สอดคิลั,องก�บแนวคิ�ดของการีเรี�ยนรี�,โดยการีส�งเกติ

กี่. สม�ธ�

118

Page 5: บทที่ ๔ (จริง)

คิ. กี่ระบวินกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนติ วิอย(�ง

ข. ส ญญ�

คิ. อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕

แนวคิ�ดการีก.าก�บตินเอง

กี่. กี่ระบวินกี่�รกี่�รส งเกี่ติตินเอง

ข. กี่ระบวินกี่�รติ ดส�น

คิ. กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง

หลั�กธรีรีมท��สอดคิลั,องก�บแนวคิ�ดการีก.าก�บตินเอง

กี่. สติ� ส มปช ญญะ

ข. หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ย ๘ ประกี่�ร

คิ. อ�ยตินะ ๑๒ อย(�ง

แนวทางของการีรี�บรี�,คิวามสามารีถของตินเอง

กี่. ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั

ข. กี่�รใชติ วิแบบ

คิ. กี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�ง

ง. กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ"

หลั�กธรีรีมท��สอดคิลั,องก�บแนวทางของการีรี�บรี�,คิวามสามารีถของตินเอง

กี่. จัร�ติ ๖

ข. บ คิคิลั�ธ�ษฐ�น แลัะธรรม�ธ�ษฐ�น

คิ. ลั�ลั�กี่�รสอน หร+อเทศน�วิ�ธ� ๔ ประกี่�ร

ง. ฉ นทะ

๔.๔.๑ เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดการีเรี�ยนรี�,โดยการีส�งเกติ

กี่. กี่ระบวินกี่�รคิวิ�มใส(ใจั (attentional processes)

119

Page 6: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

กี่ระบวินกี่�รใส(ใจัท �งของแบนด�ร(�แลัะพระพ ทธศ�สน�ติองใช สม�ธ� คิวิ�มติ �งใจัม (งม �นจัดจั(ออย�(กี่ บส��งท��กี่��ลั งท��อย�(ไม(วิ(�ส��งน �นจัะ“ ”

เป:นอะไรกี่*ติ�ม จัะเป:นเร+�องเลั*กี่นอย ป�นกี่ลั�ง หร+อเป:นเร+�องใหญ(ขน�ดไหนกี่*ติ�ม เช(น กี่�รศ.กี่ษ�เลั(�เร�ยน หน�ท��กี่�รง�นติ(�งๆ เป:นติน กี่�จักี่รรม เหลั(�น��จัะไม(ประสบคิวิ�มส��เร*จัเลัย ถึ�ผู้�เร�ยน ผู้�ร บผู้�ดไม(ม�คิวิ�มติ �งใจั ไม(ใส(ใจัจัดจั(อ ไม(ใชคิวิ�มเพ�ยรพย�ย�ม ไม(ใชป>ญญ�พ�น�จัพ�จั�รณ�ห�อ บ�ยวิ�ธ�ท��จัะท��ใหกี่�จักี่รรมของตินส��เร*จั

คิวิ�มติ(�งกี่ น

กี่ระบวินกี่�รใส(ใจัของแบนด�ร(� เนนใหผู้�เร�ยนร บร� ส(วินประกี่อบส��คิ ญของพฤติ�กี่รรมของ ผู้�ท��เป:นติ วิแบบ องคิ"ประกี่อบท��ส��คิ ญของติ วิแบบ เช(น ผู้�ท��ม�เกี่�ยรติ�ส�ง ม�คิวิ�มส�ม�รถึส�ง หน�ติ�ด� รวิมท �งกี่�รแติ(งติ วิ กี่�รม�อ��น�จั ท��จัะใหร�งวิ ลั หร+อลังโทษ ผู้�เร�ยนแบบติองม�คิวิ�มใส(ใจัลั กี่ษณะเหลั(�น��ของผู้�เป:นแบบ ถึ�ไม(ใส(ใจัติ วิแบบกี่*จัะไม( ม�คิวิ�มหม�ยกี่ บผู้�เลั�ยนแบบ

ส(วินหลั กี่ อ�ทธ�บ�ทสม�ธ� ๔ คิ+อ ฉ นทสม�ธ� วิ�ร�ยสม�ธ� จั�ติติสม�ธ� วิ�ม งส�สม�ธ� เป:นกี่ระบวินธรรมท��เกี่�ดข.�นจั�กี่กี่�รฝ่Gกี่ฝ่นอบรมตินเองอย�(ติลัอดจันเกี่�ดคิวิ�มช��น�ญ กี่ลั�ยเป:นอ ปน�ส ย ไม(ไดม�เปH�หม�ยอย�(ท��ติ วิแบบใดติ วิแบบหน.�ง เป:นหลั กี่ส�กี่ลัท��ผู้�ปฏิ�บ ติ�ติ�มจัะไดร บผู้ลัคิ+อคิวิ�มส��เร*จัเหม+อนกี่ น จัะติ(�งกี่ นแติ(ผู้ลัของคิวิ�มส��เร*จัท��ม�จั�กี่กี่�จักี่รรมท��ติ(�งกี่ น เช(น บ�งคินอ�จัจัะประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องกี่�รศ.กี่ษ�เลั(�เร�ยน บ�งคินอ�จัจัะประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องหน�ท��กี่�รง�น เป:นติน

120

Page 7: บทที่ ๔ (จริง)

สร ปไดวิ(� กี่ระบวินคิวิ�มใส(ใจัของแบนด�ร(�กี่ บอ�ทธ�บ�ทสม�ธ� ๔ ม�คิวิ�มเหม+อนกี่ นแลัะติ(�งกี่ นเลั*กี่นอย ท��เหม+อนกี่ นคิ+อ ติองม�คิวิ�มพอใจั ชอบใจัในส��งท��ท��กี่(อน ท��ติ(�งกี่ นคิ+อกี่ระบวินกี่�รใส(ใจัของแบนด�ร(�เป:นกี่�รใส(ใจัท�( จัะจัดจั��บ คิลั�กี่ลั กี่ษณะติลัอดจันคิวิ�มส�ม�รถึพ�เศษติ(�งๆ ของติ วิแบบท��เข�จัะเลั�ยนแบบ ส(วิน หลั กี่อ�ทธ�บ�ทสม�ธ� เป:นหลั กี่ส�กี่ลัท �วิไปใชไดกี่ บกี่�จักี่�รง�นท �วิไป ท��จัะติองท��ใหประสบคิวิ�มส��เร*จัติ�ม เปH�หม�ยท��ติ �งไวิ ไม(ใช(เป:นกี่�รเลั�ยนแบบบ คิลั�กี่ลั กี่ษณะของคินใดคินหน.�ง

ข. กี่ระบวินกี่�รจัดจั�� (retention processes)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

กี่ระบวินกี่�รจัดจั��ของแบนด�ร(�แลัะพระพ ทธศ�สน�ประกี่อบดวิยกี่ระบวินกี่�รส��คิ ญ ๓ กี่ระบวินกี่�รเช(นเด�ยวิกี่ น คิ+อ กี่�รน��ขอม�ลัเข�ส�(จั�ติใจั กี่�รบ นท.กี่ขอม�ลั กี่�รแสดงขอม�ลัคิวิ�มจั��ออ�ม�ใหปร�กี่ฏิ กี่�รน��ขอม�ลัเข�ส�(จั�ติใจัเป:นกี่ระบวินกี่�รท��ท��กี่�รเปลั��ยนส��งเร�หร+อส��งกี่ระติ นภ�ยนอกี่ใหอย�(ในร�ปแบบท��จั�ติใจัส�ม�รถึเข�ใจัส��งเร�หร+อส��งกี่ระติ นน �นไดแลัะขอม�ลัคิวิ�มจั��ร�ปแบบน �นจัะส�ม�รถึน��ไปใชในข �นติอนถึ ดไปได ข �นติอนติ(อไปคิ+อกี่�รบ นท.กี่ขอม�ลัคิวิ�มจั��ไวิในจั�ติใจั เป:นกี่ระบวินกี่�รจั ดเกี่*บขอม�ลัคิวิ�มจั��จั�กี่ข �นติอนแรกี่เพ+�อใหขอม�ลัคิวิ�มจั��ย งคิงอย�(แลัะส�ม�รถึน��กี่ลั บม�ใชไดในโอกี่�สติ(อไป ข �นติอนติ(อไปคิ+อกี่�รแสดงขอม�ลัคิวิ�มจั��ออกี่ม�ใหปร�กี่ฏิกี่เป:นกี่ระบวินกี่�รคินห�ขอม�ลัคิวิ�มจั��น �นวิ(�เป:นขอม�ลัท��ติองกี่�ร จั�กี่น �นจั.งน��ขอม�ลัน �นกี่ลั บม�ใหปร�กี่ฏิติ(อจั�ติใจั

ยกี่ติ วิอย(�งเพ+�อใหเข�ใจัง(�ยข.�นเปร�ยบเท�ยบกี่ บกี่�รบ นท.กี่ขอม�ลั (save data) ของ คิอมพ�วิเติอร"ท��เคิยใชโปรแกี่รมกี่�รพ�มพ"

121

Page 8: บทที่ ๔ (จริง)

ง�น เช(น โปรแกี่รม ไมโคิรซ่อฟติ"เวิ�ร"ด (Microsoft Word) เป:นติน กี่(อนจัะบ นท.กี่ขอม�ลัผู้�พ�มพ"ติองติ �งช+�อไฟลั"ท��พ�มพ"เส�ยกี่(อนเพ+�อเป:นกี่�รช(วิยจั��วิ(�ไฟลั"น��ช+�ออะไร เกี่��ยวิกี่ บง�นประเภทไหน จั�กี่น �นจั.งบ นท.กี่ขอม�ลัลังบนส+�อบ นท.กี่ขอม�ลั เช(น จั�นเกี่*บคิวิ�มจั��หร+อฮ�ดด�Kส (harddisk) หร+อแผู้(นซ่�ด�เปลั(�ส��หร บบ นท.กี่ขอม�ลั เป:นติน เม+�อติองกี่�รใชขอม�ลัท��เคิยพ�มพ"แลัะบ นท.กี่เกี่*บไวิ กี่*เป<ดแฟHมขอม�ลัน �นดวิยกี่�รคินห�ช+�อแฟHมท��ใชเกี่*บไฟลั"น �น จั�กี่น �นขอม�ลัท��ไดพ�มพ"ไวิในไฟลั"น �นกี่*จัะปร�กี่ฏิใหเห*นท�งจัอคิอมพ�วิเติอร" กี่ระบวินกี่�รติ �งแติ(กี่�รเป<ดแฟHมขอม�ลัเกี่(�จันถึ.งกี่�รปร�กี่ฏิของขอม�ลัใหเห*นท�งจัอคิอมพ�วิเติอร" เปร�ยบไดกี่ บกี่�รแสดงขอม�ลัคิวิ�มจั��ออกี่ม�ใหปร�กี่ฏิในกี่ระบวินกี่�รจั��

คิวิ�มติ(�งกี่ น

กี่ระบวินกี่�รจัดจั��ของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน�โดยองคิ"รวิมเหม+อนกี่ น ติ(�งกี่ นแติ(เพ�ยงร�ยลัะเอ�ยดของกี่�รอธ�บ�ย แลัะกี่ระบวินกี่�รจัดจั��ของพระพ ทธศ�สน�ม�คิวิ�มซ่ บซ่อนม�กี่กี่วิ(� คิ+อ นอกี่จั�กี่จัะม�ส ญญ� เป:นหลั กี่ในกี่�รจั��แลัวิย งม� สติ� เข�ม�ช(วิยระลั.กี่ดวิย ขอม�ลัท��จั�ติร บเข�ม�น �นแบนด�ร(�เร�ยกี่วิ(� ส��งเร�หร+อส��งกี่ระติ นภ�ยนอกี่ พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� อ�รมณ"หร+ออ�ยตินะภ�ยนอกี่ กี่�รเปลั��ยนรห สขอม�ลัเพ+�อง(�ยติ(อกี่�รจัดจั��หลั งจั�กี่บ นท.กี่ไวิของแบนด�ร(� กี่ระบวินกี่�รน��ท�งพระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� กี่�รกี่ระทบ หร+อผู้ สสะ จั.งจัะม�คิวิ�มร� ส.กี่ หร+อวิ�ญญ�ณ เร�ยกี่ติ�มทวิ�รท��กี่ระทบ เช(น กี่ระทบท�งติ� เกี่�ดคิวิ�มร� ส.กี่ท�งติ� เร�ยกี่วิ(� จั กี่ข วิ�ญญ�ณ กี่ระทบท�งห� เกี่�ดคิวิ�มร� ส.กี่ท�งห� เร�ยกี่วิ(� โสติวิ�ญญ�ณ ท��เกี่*บคิวิ�มจั�� แบนด�ร(�ไม(ไดกี่ลั(�วิถึ.งวิ(�ขอม�ลัท��ท��กี่�รบ นไวิน �นไปอย�(ท��ใด หร+อจัะบอกี่วิ(�ไปอย�(ในจั�ติใติส��น.กี่ติ�มหลั กี่ของจั�ติวิ�ทย�สม ยใหม(กี่*ได แติ(พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่ท��ติรงน �นวิ(� ภวิ งคิจั�ติ

122

Page 9: บทที่ ๔ (จริง)

กี่�รน��คิวิ�มร� ท��จัดจั��ไวิออกี่ม�ใชหร+อออกี่ม�ปร�กี่ฏิ พระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� สติ� กี่�รระลั.กี่ได

คิ. กี่ระบวินกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ บติ วิแบบ (Reproduction Process)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

เหม+อนกี่ นติรงท��กี่ระบวินกี่�รท �งสองติองอ�ศ ยคิวิ�มพรอมท�งด�นร(�งกี่�ยแลัะจั�ติใจัของผู้�เร�ยนเป:นส��คิ ญ ถึ�ผู้�เร�ยนย งไม(พรอมท�งร(�งกี่�ยแลัะจั�ติใจักี่*ไม(ส�ม�รถึจัะแสดงพฤติ�กี่รรมใหเหม+อนกี่ บติ วิแบบได คิวิ�มพรอมท�งด�นร(�งกี่�ยแลัะจั�ติใจัพระพ ทธศ�สน�เร�ยกี่วิ(� อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕1 คิ+อ ส ทธ� วิ�ร�ยะ สติ� สม�ธ� ป>ญญ� ม�คิวิ�มแกี่(กี่ลั�พอท��จัะแสดงพฤติ�กี่รรมใหเหม+อน ติ วิแบบได เพร�ะวิ(� กี่ระบวินกี่�รน��เป:นข �นลังม+อปฏิ�บ ติ� คิ+อผู้�เร�ยน ติองเลั�ยนแบบใหเหม+อนติ วิแบบ ถึ�ผู้�เร�ยนย งม�อ�นทร�ย"อ(อน หร+อภ�ษ�ท�งจั�ติวิ�ทย�ท��แบนด�ร(�ใชกี่*คิ+อย งไม(ม�คิวิ�มพรอมท�งด�นร(�งกี่�ย สติ�ป>ญญ�แลัะจั�ติใจั กี่*จัะไม(ส�ม�รถึแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ บติ วิแบบไดถึ�ผู้�เร�ยนม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�คิ+อม�คิวิ�มพรอมท �งท�งร(�งกี่�ยสติ�ป>ญญ� แลัะจั�ติใจั กี่*จัะส�ม�รถึเลั�ยนแบบไดเหม+อนกี่ บติ วิแบบ หร+ออ�จัจัะท��ไดด�กี่วิ(�ติ วิแบบกี่*ได บ�งคินอ�จัจัะท��ได เท(�กี่ บติ วิแบบ บ�งคินอ�จัจัะท��ไดไม(เหม+อนเพ�ยงแติ(ม� คิวิ�มคิลั�ยคิลั.งกี่*ได ท �งน��ข.�นอย�(กี่ บคิวิ�ม พรอมของอ�นทร�ย"ภ�ยในตินของแติ(ลัะคินน �นเอง

1 อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕ ท �งสองหลั กี่ธรรมน��ม�องคิ"ธรรมเหม+อนกี่ น คิ+อ ส ทธ� วิ�ร�ยะ สติ� สม�ธ� ป>ญญ� เพ�ยงแติ(เปลั��ยนช+�อติ�มหมวิดธรรมเท(�น �น คิ+อเอ�องคิ"ธรรมเหลั(�น��ไม(น��หน�ช+�อหมวิดธรรม เช(น ส ทธ�นทร�ย" ส ทธ�พลัะ เป:นติน ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน ส�.ม. (บ�ลั�) ๑๙/๔๗๑-๔๙๔/๑๑๗-๑๒๔, ส�.ม. (ไทย)

๑๙/๔๗๑-๔๙๔/๑๘๖-๒๐๐,

123

Page 10: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ติ(�งกี่ นติรงท��กี่ระบวินกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมเหม+อนกี่ บติ วิแบบของแบนด�ร(�ม (งเนนใหผู้�เร�ยนส�ม�รถึแสดงพฤติ�กี่รรมไดเหม+อนกี่ บติ วิแบบท��เข�เห*นซ่.�งถึ�เข�แสดงพฤติ�กี่รรมไดเหม+อนแลัวิจัะท��ใหเข�ม�พฤติ�กี่รรมท��พ.งประสงคิ"กี่วิ(�เด�ม ส งคิมจัะไดคินด�ม�คิวิ�มประพฤติ�ด�เพ��มข.�น ส(วินหลั กี่อ�นทร�ย" ๕ พลัะ ๕ในพระพ ทธศ�สน�ม�เปH�หม�ยม�กี่ไปกี่วิ(�น �น คิ+อเป:นหลั กี่ธรรมเคิร+�องวิ ดคิวิ�มพรอมแลัะบ(งช��คิวิ�มกี่�วิหน� ช�หร+อเร*วิของบ คิคิลัในกี่�รปฏิ�บ ติ�ธรรม หลั กี่อ�นทร�ย" ๕ น��ม�ไวิส��หร บเพ+�อปร บอ�นทร�ย"ของผู้�ปฏิ�บ ติ�ธรรม เม+�อปร บอ�นทร�ย"ท �ง ๕ น��ใหเสมอกี่ นแลัวิกี่�รปฏิ�บ ติ�ธรรมจั.งจัะกี่�วิหน� ท(�นจั ดไวิเป:นคิ�( ๆ ด งน�� จั ดส ทธ�คิ�(กี่ บป>ญญ� จั ดวิ�ร�ยะคิ�(กี่ บสม�ธ� ส(วินสติ�ไม(ม�คิ�(แลัะไม(จั��ติองคิ�(กี่ บอ�นทร�ย"ใดกี่*ได สติ�ม�ม�กี่เท(�ไหร(ย��งด�2

นอกี่จั�กี่น��กี่�รท��ผู้�ปฏิ�บ ติ�ม�อ�นทร�ย"อ(อน ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�กี่*ม�ผู้ลัติ(อกี่�รบรรลั ธรรมดวิย กี่ลั(�วิคิ+อพระอร�ยบ คิคิลัผู้�ม�อ�นทร�ย"กี่ บผู้�ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�เม+�อไดบรรลั คิ ณธรรมช �นเด�ยวิกี่ น จัะม�อ�น ภ�พม�กี่

2 ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�ส ทOธ�. (ไทย) หน� ๒๒๖-๒๒๗.

124

Page 11: บทที่ ๔ (จริง)

นอยติ(�งกี่ น อย(�งเช(นลั��ด บของพระโสด�บ น3 เป:นติน นอกี่จั�กี่น��ผู้�ม�อ�นทร�ย"อ(อนกี่*จัะไดบรรลั ช�กี่วิ(�ผู้�ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�4

ง. กี่ระบวินกี่�รจั�งใจั (Motivation Process)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

เหม+อนกี่ นติรงท��กี่ระบวินกี่�รท �งสองใชวิ�ธ�ใหร�งวิ ลัแกี่(ผู้�ท��ด�แลัะลังโทษผู้�ท��ท��ไม(ด� หร+อกี่ลั(�วิยกี่ย(องสรรเสร�ญผู้�ท��ท��ด� กี่ลั(�วิติ��หน�ติ�เติ�ยนผู้�ท��ท��ไม(ด� พระพ ทธศ�สน�ม�พระพ ทธพจัน"บทน��วิ(� น�คิOคิณOเห น�คิOคิห�รห� ข(มบ คิคิลัท��คิวิรข(ม“ ” ปคิOคิณOเห ปคิOคิห�รห�“

3 พระโสด�บ นจั ดติ�มลั��ด บผู้�ม�อ�นทร�ย"อ(อนกี่ บผู้�ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั� ด งน�� พระโสด�บ นประเภทธ มม�น ส�ร� ม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่วิ(� พระโสด�บ นประเภทส ทธ�น ส�ร�

จั ดติ�มลั��ด บกี่�รเกี่�ดในภพติ(อไป ๑. พระโสด�บ นประเทภส ติติ กี่ข ติติ ปรมะ หม�ยถึ.งพระโสด�บ นผู้�ลัะ

ส งโยชน"เบ+�องติ��� ๓ ประกี่�รไดแลัวิ เป:นผู้�ไม(ติกี่ไปในอบ�ย ๔ ม�คิวิ�มแน(นอนท��จัะติร สร� มรรคิ ๓ เบ+�องส�ง เม+�อจัะเกี่�ดในภพใหม(เป:นเทวิด�หร+อมน ษย"กี่*เกี่�ดไดไม(เกี่�น ๗ คิร �ง

๒. พระโสด�บ นประเภทโกี่ลั งโกี่ลัะ หม�ยถึ.งพระโสด�บ นผู้�เม+�อจัะเกี่�ดในภพใหม(เป:นเทวิด�หร+อมน ษย"กี่*เกี่�ดได ๒ หร+อ ๓ ภพ แลัะถึ�เกี่�ดเป:นมน ษย"กี่*ไม(เกี่�ดในติระกี่�ลัติ��� คิ+อเกี่�ดในติระกี่�ลัท��ม�โภคิสมบ ติ�ม�กี่เท(�น �น

๓. พระโสดบ นประเภทเอกี่พ�ชะ หม�ยถึ.งผู้�ม�พ+ชคิ+ออ ติภ�พเด�ยวิ คิ+อเกี่�ดอ�กี่คิร �งเด�ยวิกี่*จัะบรรลั พระอรห ติ ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน ส�.ม. (บ�ลั�) ๑๙/๔๘๒/๑๒๑, ส�.ม. (ไทย) ๑๙/๔๘๒/๒๙๓, องO.ท กี่. (บ�ลั�) ๒๐/๘๘/๑๔๖,

องO.ท กี่. (ไทย) ๒๐/๘๘/๓๑๕, 4 ด�ร�ยลัะเอ�ยดในเร+�องพระป>ญจัวิ คิคิ�ย"ใน ธ มมจั กี่กี่ ปปวิ ตินส�ติร แลัะ

อน ติติลั กี่ขณส�ติร จัะเห*นวิ(� พระอ ญญ�โกี่ณฑั ญญะม�อ�นทร�ย"แกี่(กี่ลั�กี่วิ(� จั.งไดดวิงติ�เห*นธรรมกี่(อนเพ+�อน วิ�.มห�. (บ�ลั�) ๔/๑๓/ วิ�.มห�. (ไทย) ๔/๑๓/๑๒,

๔/๒๐/๑๖.

125

Page 12: บทที่ ๔ (จริง)

ยกี่ย(องคินท��คิวิรยกี่ย(อง”5 กี่�รใหร�งวิ ลัแลัะกี่�รลังโทษจัะม�ผู้ลัติ(อกี่�รแสดงพฤติ�กี่รรมของผู้�เร�ยนในเช�งบวิกี่ กี่ลั(�วิคิ+อ ผู้�ท��แสดงพฤติ�กี่รรมน �นๆ แลัวิไดร บร�งวิ ลัจัะท��ใหเข�แสดงพฤติ�กี่รรมน �นๆ อ�กี่ เช(น น กี่เร�ยนท��คิวิ�มสะอ�ดหองเร�ยนแลัวิไดร�งวิ ลัจั�กี่คิร� ไดร บกี่�รยกี่ย(องสรรเสร�ญในหม�(เพ+�อนดวิยกี่ น เข�กี่*จัะแสดงพฤติ�กี่รรมน �นอ�กี่ เพร�ะท��แลัวิไดร บร�งวิ ลัแลัะคิ��สรรเสร�ญ ในกี่รณ�ติรงข�มกี่ น ถึ�ผู้�แสดงพฤติ�กี่รรมถึ�กี่ลังโทษ ถึ�กี่ติ��หน�ติ�เติ�ยน เข�กี่*ไม(แสดงพฤติ�กี่รรมน �นอ�กี่ หร+อถึ�อดไม(ไดหร+อม�คิวิ�มจั��เป:นติองแสดง เข�กี่*จัะแสดงพฤติ�กี่รรมนอยคิร �งลัง แลัะม�แนวิโนมจัะไม(แสดงพฤติ�กี่รรมน �นๆ อ�กี่ติ(อไป

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อแรงจั�งใจัของแบนด�ร(� เป:นส��งของแลัะคิ��ยกี่ย(อง อ�จัจัะม�กี่�รใหติ��แหน(งอ+�นๆ ดวิยกี่*ไดแติ(เท(�ท��เห*นในง�นวิ�จั บของเข�เป:นกี่�รใหร�งวิ ลัเป:นส��งของแลัะคิ�� ท�งพระพ ทธศ�สน�พระพ ทธองคิ"เป:นผู้�ยกี่ย(องสรรเสร�ญเอง ทรงติ��หน�ติ�เติ�ยนเอง ปฏิ�บ ติ�แบบติรงไปติรงม�ไม(เลั+อกี่ปฏิ�บ ติ� แลัะกี่�รยกี่ย(องสรรเสร�ญบ คิคิลัพระองคิ"ไม(ไดพ�จั�รณ�เฉพ�ะผู้ลัของพฤติ�กี่รรมในป>จัจั บ นเท(�น �นย งน��เอ�ผู้ลัของพฤติ�กี่รรมในอด�ติม�พ�จั�รณ�ดวิย เช(น กี่�รแติ(งติ �งอ คิรส�วิกี่6 เป:นติน ในติอนแรกี่ม�พวิกี่ภ�กี่ษ ติ�เติ�ยนพระองคิ"วิ(� แติ(งติ �งเพร�ะเห*นแกี่(หน� ม�คิวิ�มลั��เอ�ยง แติ(พระองคิ"ไดใหเหติ ผู้ลัวิ(� ติ��แหน(งน��เป:นของท(�นท �งสองน��เพร�ะไดติ �งคิวิ�มปร�รถึน�ไวิในอด�ติช�ติ�น�นม�แลัวิ

5 ด�ร�ยลัะเอ�ยด ข . ช�. (ไทย) ๒๗/๑๙/๕๙๗.6 ดด�ร�ยลัะเอ�ยด ข . ธ.อ. (ไทย) ๑/๘/๔๖-๖๒.

126

Page 13: บทที่ ๔ (จริง)

ติ วิอย(�งของกี่�รติ��หน�คินท��คิวิรติ��หน� เช(น เร+�องพระฉ นนะ ซ่.�งเป:นอ��ม�ติย"คินสน�ทของพระองคิ" เป:นสห�ยของพระองคิ"ดวิย ติอนท��พระองคิ"เสด*จัออกี่ผู้นวิช กี่*ไดน�ยฉ นนะในติอนน �นเป:นเพ+�อนติ�มเสด*จั ภ�ยหลั งน�ยฉ นนะออกี่บวิชแลัวิแสดงคิวิ�มท��ตินเป:นคินสน�ทของพระพ ทธเจั�ติอนเป:นเจั�ช�ยส�ทธ ติถึะ ประพฤติ�ตินไม(เหม�ะสมเป:นคินวิ(�ย�กี่สอนย�กี่ใคิรบอกี่สอนไม(เช+�อฟ>ง ท��อะไรติ�มใจัตินเอง จันถึ.งบ �นปลั�ยช�วิ�ติของพระพ ทธเจั� ขณะใกี่ลัจัะปร�น�พพ�น พระอ�นนท"ท�ลัถึ�มพระพ ทธองคิ"วิ(� จัะท��อย(�งไรกี่ บพระฉ นนะ พระองคิ"บอกี่ใหสงฆ์"ลังพรหมท ณฑั"7แกี่(พระฉ นนะ จันในท��ส ดพระฉ นนะกี่*ไดสติ�ยอมปฏิ�บ ติ�ติ�มมติ�ของสงฆ์"กี่ลั�ยม�เป:นผู้�วิ(�ง(�ยสอนง(�ยไดบรรลั เป:นพระอรห นติ"ในท��ส ด

จั�กี่ติ วิอย(�งเหลั(�น��จัะเห*นวิ(� กี่ระบวินกี่�รจั�งใจัของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน�ม�คิวิ�มคิลั�ยกี่ นติ(�งกี่ นแติ(อ บ�ยวิ�ธ�กี่�รน��เสนอ ของแบนด�ร(�เนนไปท��กี่ลั (มเปH�หม�ยคิ+อน กี่เร�ยนหร+อกี่ลั (มวิ ยร (น ส(วินในพระพ ทธศ�สน�น��เสนอเพ+�อคินท กี่กี่ลั (ม ไม(ไดจั ดกี่ลั (ม

๔.๔.๒. เปรี�ยบเท�ยบแนวทางการีก.าก�บตินเอง (Self-Regulation)

กี่. กี่ระบวินกี่�รส งเกี่ติของตินเอง (Self observation)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อ ท กี่คินติองร� ติ วิอย�(เสมอวิ(� กี่��ลั งท��อะไรอย�( แบนด�ร(�บอกี่วิ(�บ คิคิลัไม(ม�อ�ทธ�พลัใดๆ ติ(อกี่�รกี่ระท��ของติ วิเองถึ�เข�ไม(สนใจัวิ(�เข�กี่��ลั งท��อะไรอย�( จั ดเร��มตินส��คิ ญของกี่�รกี่��กี่ บ

7 พรหมท ณฑั" คิ+อ กี่�รท��คิณะสงฆ์"ปลั(อยใหพระฉ นนะวิ(�กี่ลั(�วิ หร+อท��อะไรติ�มใจัชอบ คิณะสงฆ์"ไม(ย (งเกี่��ยวิดวิย ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�.จั�. (บ�ลั�) ๗/๔๔๕/๑๖๓-๑๖๕, วิ�.จั�. (ไทย) ๗/๔๔๕/๓๘๖-๓๘๙.

127

Page 14: บทที่ ๔ (จริง)

ตินเองคิ+อบ คิคิลัจัะติองร� วิ(�ตินเองกี่��ลั งท��อะไรอย�( เพร�ะคิวิ�มส��เร*จัจั�กี่กี่�รกี่��กี่ บตินเองน �นส(วินหน.�งม�จั�กี่คิวิ�มช ดเจันสม���เสมอแลัะแม(นย��ของกี่�รส งเกี่ติแลัะบ นท.กี่ตินเอง

พระพ ทธศ�สน�ม�หลั กี่ สติ� ส มปช ญญะ8 เป:นติ วิเติ+อนใหระลั.กี่อย�(ติลัอดเวิลั� กี่�รท��คินจัะส งเกี่ติตินเองไดติองม�สติ� คิวิ�มระลั.กี่ได คิ+อม�คิวิ�มระลั.กี่ไดอย�( ๓ ขณะ คิ+อ ขณะกี่(อนท�� ขณะกี่(อนพ�ด ขณะกี่(อนคิ�ด ถึ�บ คิคิลัม�สติ�ระลั.กี่ไดอย(�งน��จัะท��ใหกี่�รท��ง�นหร+อท��กี่�จักี่รรมอ+�นใดไม(ผู้�ดพลั�ด สติ�ส�ม�รถึคิวิบคิ มคิวิ�มร� ส.กี่ติ(�งๆ ท��เกี่�ดข.�นม�ได เพร�ะสติ�อย�(แยกี่ติ��แหน(งกี่ บคิวิ�มร� ส.กี่เป:นคินลัะส(วินกี่ น9 ส(วินส มปช ญญะ คิ+อคิวิ�มร� ส.กี่ติ วิอย�(ติลัอดเวิลั�ขณะท��กี่��ลั งท�� กี่��ลั งพ�ด กี่��ลั งคิ�ด10

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อเปH�หม�ยแลัะวิ�ธ�กี่�รของกี่�รส งเกี่ติตินเอง แบนด�ร(� ม�เปH�หม�ยเพ+�อใหเกี่�ดกี่�รเปลั��ยนแปลังพฤติ�กี่รรมข �นพ+�นฐ�นท �วิไปของผู้�ส งเกี่ติตินเอง ใหผู้�เร�ยนม�คิวิ�มติ+�นติ วิอย�(ติลัอดเวิลั� ส(วินพระพ ทธศ�สน�ม�เปH�หม�ยใหเกี่�ดกี่�รเปลั��ยนพฤติ�กี่รรม ๓ ข �น คิ+อข �นพ+�นฐ�น ข �นกี่ลั�ง แลัะข �นส�ง ข �นพ+�นฐ�นม (งใหผู้�เร�ยนม�สติ�ส มปช ญญะอย�(ติลัอดเวิลั�ไม(ใหหลังลั+ม เม+�อไม(หลังลั+มกี่*ไม(ท��ใหกี่�รง�นท��ท��อย�(เกี่�ดคิวิ�มเส�ยห�ยแกี่(ตินเองแลัะผู้�อ+�น พระพ ทธองคิ"ติร สสรรเสร�ญคิ ณของสติ�ไวิหลั�ยอย(�งหลั�ยประกี่�ร เช(น ติร สวิ(� “สติ�ม�คิวิ�มส��คิ ญม�กี่จั��ปร�รถึน�ในกี่�จัท �งปวิงเปร�ยบเหม+อนเกี่ลั+อท��จั��เป:นติ(อกี่�รปร งอ�ห�รท กี่ชน�ดแลัะเปร�ยบเหม+อนมห�อ��ม�ติย"ผู้�

8 ท�.ป�. (บ�ลั�) ๑๑/๑๐๙-๓๑๐/ ท�.ป�. (ไทย) ๑๑/๑๐๙-๓๑๐/๗๙-๔๓๓.9 สม ส จั�ร�, ทวารี 6 ศาสติรี"แห�งการีรี�,ท�นตินเอง, พ�มพ"คิร �งท�� ๗,

(กี่ร งเทพมห�นคิร : ส��น กี่พ�มพ"อมร�นทร", ๒๕๕๐), หน� ๒๑. 10 ท�. ส�. (ไทย) ๙/๒๑๔/๗๓.

128

Page 15: บทที่ ๔ (จริง)

เช��ยวิช�ญในร�ชกี่�จัของพระร�ช�ท กี่อย(�ง”11 สติ�เป:นเคิร+�องกี่ �น“

กี่ระแสคิ+อกี่�เลัสท �งหลั�ย ”12 ท นติแพทย"สม ส จั�ร� อธ�บ�ยวิ(� สติ�อย�(“

แยกี่ติ��แหน(งกี่ บคิวิ�มร� ส.กี่เป:นคินลัะส(วินกี่ น เม+�อปฏิ�บ ติ�จันเห*นคิวิ�มเขมแข*งวิ(องไวิของสติ� เร�จัะร� ไดท นท�วิ(� คิวิ�มร� ส.กี่ติ(�งๆ ท��ผู้ ดข.�นม� ไม(วิ(�ร กี่ โลัภ โกี่รธ หลัง ท �งหมดน��ส�ม�รถึคิวิบคิ มไดดวิยกี่�รใชสติ�”13

สร ปไดวิ(�กี่ระบวินกี่�รส งเกี่ติของตินเองของแบนด�ร(�กี่ บพระพ ทธศ�สน�เหม+อนกี่ นคิ+อติองม�คิวิ�มระลั.กี่ร� แลัะม�คิวิ�มร� ส.กี่ติ วิท �วิพรอมอย�(ติลัอดเวิลั� ติ(�งกี่ นแติ(เปH�หม�ยแลัะวิ�ธ�กี่�รปฏิ�บ ติ�

ข. กี่ระบวินกี่�รติ ดส�น (Judgment Process)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อกี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(�แลัะพระพ ทธศ�สน�เป:นกี่�รช��วิ ดคิวิ�มผู้�ดคิวิ�มถึ�กี่ท��ใหร� วิ(�พฤติ�กี่รรมอย(�งไหน พฤติ�กี่รรมอย(�งไหนผู้�ด จัะไดน��ม�ปร บปร งแกี่ไขใหถึ�กี่ติอง แบนด�

11 วิ�ส ทO ธ�มคิOคิ . (บ�ลั� ) ๑ /๑๖๕ , ติสOม� ส� โลัณธ�ปน� วิ�ย สพOพพOยญฺOชเนส สพOพกี่มOม�กี่อมจัOโจั วิ�ย จั สพOพร�ชกี่�จัOเจัส สพOพติOถึ อ�จัOฉ�ติพOพ� ฯ เติน�ห สติ� จั ปน สพOพติOถึ�กี่� วิ ติOติ� ภคิวิติ� กี่.กี่�รณ� จั�ติOติ� ห� สติ�ปฏิ�สรณ� อ�รกี่OขปจัOจั ปฏฺU�น� จั สติ� น วิ�น� สติ�ย� จั�ติOติสOส ปคิOคิหน�คิOคิโห โหติ�ติ� ฯ

12 ข . ธ. (บ�ลั�) ๒๕/๔๒๕/๕๓๐, ข . ธ. (ไทย) ๒๕/๑๐๔๒/๗๔๖, วิ�ส ทOธ�มคิOคิ. (บ�ลั�) ๑/๘,

โสติ�น� ส�วิร� พOร�ม� เกี่น โสติ� ป<ถึ�ยOยเร ย�น� โสติ�น� โลักี่สOม. (อช�ติ�ติ� ภคิวิ�) สติ� เติส� น�วิ�รณ� โสติ�น� ส�วิร� พOร�ม� ปญฺOญ�เยเติ ป<ถึ�ยOยเร ฯ13 สม ส จั�ร�, ทวารี 6 ศาสติรี"แห�งการีรี�,ท�นตินเอง, พ�มพ"คิร �งท�� ๗,

(กี่ร งเทพมห�นคิร : ส��น กี่พ�มพ"อมร�นทร", ๒๕๕๐), หน� ๒๑.

129

Page 16: บทที่ ๔ (จริง)

ร(�บอกี่วิ(� ขอม�ลัท��ไดจั�กี่กี่�รส งเกี่ติตินเองน �นจัะม�ผู้ลัติ(อกี่�รเปลั��ยนแปลังพฤติ�กี่รรมของคินไม(ม�กี่น กี่ ถึ�ปร�ศจั�กี่กี่ระบวินกี่�รติ ดส�น ถึ�ขอม�ลัด งกี่ลั(�วิน �นเป:นท��พ.งพอใจัหร+อไม(พ.งพอใจั โดยอ�ศ ยม�ติรฐ�นส(วินบ คิคิลัท��ไดม�จั�กี่กี่�รถึ�กี่สอนโดยติรง กี่�รประเม�น ปฏิ�กี่�ร�ย�ติอบสนองท�งส งคิมติ(อพฤติ�กี่รรมน �นๆ แลัะจั�กี่กี่�รส งเกี่ติติ วิแบบกี่�รจัะเปลั��ยนแปลังพฤติ�กี่รรม

คิวิ�มติ(�งกี่ นท��ติ(�งกี่ นคิ+อกี่�รติ ดส�นพฤติ�กี่รรมของแบนด�ร(�เป:นกี่�ร

ติ ดส�นคิวิ�มถึ�กี่ คิวิ�มผู้�ด เหม�ะสม ไม(เหม�ะสม พ.งประสงคิ"หร+อไม(พ.งประสงคิ"เกี่��ยวิกี่ บพฤติ�กี่รรมอย(�งเด�ยวิ อ�ศ ยองคิ"ประกี่อบ ๔ อย(�ง คิ+อ ๑. ม�ติรฐ�นส(วินบ คิคิลั ท��ไดจั�กี่กี่�รถึ�กี่สอนโดยติรง กี่�รประเม�นหร+อส งเกี่ติติ วิแบบ ๒. กี่�รเปร�ยบเท�ยบกี่ บกี่ลั (มอ�งอ�งท�งส งคิม ๓. กี่�รใหคิ ณคิ(�ของกี่�จักี่รรม ส�ง,กี่ลั�ง,ติ��� ๔. กี่�รอน ม�นคิวิ�มส�ม�รถึกี่�รกี่ระท�� พ�จั�รณ�แหลั(งภ�ยในแลัะแหลั(งภ�ยนอกี่ติน

ส(วินกี่ระบวินกี่�รติ ดส�นในท�งพระพ ทธศ�สน� เป:นกี่�รติ ดส�นคิวิ�มผู้�ด คิวิ�มถึ�กี่ของพระธรรมวิ�น ยท��คินย.ดเอ�เป:นแนวิท�งในกี่�รศ.กี่ษ�แลัะปฏิ�บ ติ� ท��ม�ผู้ลักี่ระทบติ(อตินเองแลัะส งคิมเพร�ะถึ�ถึ+อเอ�ธรรมท��ผู้�ดม�สอนคินอ+�น หร+อม�ปฏิ�บ ติ�เองกี่*จัะไม(ไดบรรลั ติ�มท��ปร�รถึน� ในพระพ ทธศ�สน�พระพ ทธองคิ"ไดวิ�งหลั กี่กี่�รติ ดส�นไวิ ๒ ช ด ช ดท�� ๑ เร�ยกี่วิ(�หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ยม� ๘ ประกี่�ร14

14 หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ย ๘ ประกี่�รคิ+อ ๑. เป:นไปเพ+�อคิลั�ยคิวิ�มกี่��หน ด ๒. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มพร�กี่ ๓. เป:นไปเพ+�อกี่�รไม(สะสม ๔. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มม กี่นอย ๕. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มส นโดษ ๖. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มสง ด ๗. เป:นไปเพ+�อปร�รภคิวิ�มเพ�ยร ๘. เป:นไปเพ+�อคิวิ�มเป:นคินเลั��ยงง(�ย ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�.จั�. (ไทย) ๗/๔๐๖/๓๒๓-๓๒๔. แลัะในบทท�� ๓ ติอนวิ(�ดวิยกี่ระบวินกี่�รติ ดส�น

130

Page 17: บทที่ ๔ (จริง)

ช ดท�� ๒ เร�ยกี่วิ(� มห�ปเทส ๔ ม� ๒ ประเภท15 ประเภทท�� ๑ เป:นหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระวิ�น ย ประเภทท�� ๒ เป:นหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรม ถึ�ธรรมเหลั(�ใดติรงข�มกี่ บหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ยท �ง ๘ น�� แลัะติรงข�มกี่ บหลั กี่มห�ปเทส ๔ ท �ง ๒ ประเภทน�� ใหถึ+อวิ(�ไม(ใช(ธรรมไม(ใช(วิ�น ยท��พระพ ทธองคิ"ส �งสอน แลัะทรงประสงคิ"

สร ปไดวิ(� ส�เหติ ท��น��หลั กี่กี่�รติ ดส�นพระธรรมวิ�น ย ๘ ประกี่�ร แลัะหลั กี่มห�ปเทส ๔ ม�ศ.กี่ษ�เปร�ยบเท�ยบกี่ บหลั กี่กี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(� เพร�ะเป:นกี่�รติ ดส�นเหม+อนกี่ นติ(�งกี่ นแติ( หลั กี่กี่�รติ ดส�นในพระพ ทธศ�สน�เป:นกี่�รติ ดส�นเช�งน�มธรรม แติ(หลั กี่กี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(�เป:นกี่�รติ ดส�นเช�งร�ปธรรมเป:นกี่�รติ ดส�นพฤติ�กี่รรมของบ คิคิลัท��ไดผู้(�นกี่�รฝ่Gกี่อบรมม�ระด บหน.�งแลัวิ ถึ�จัะให

15 มห�ปเทส ๔ ท��เป:นหลั กี่กี่�รติ ดส�นพระวิ�น ย คิ+อ๑. ส��งใดท��ไม(ไดห�มไวิวิ(� ไม(คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งไม(คิวิร ส��งน �นไม(คิวิร ๒. ส��งใดท��ไม(ไดห�มไวิวิ(� ไม(คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งท��คิวิร ส��งน �นคิวิร ๓. ส��งใดท��ไม(ไดอน ญ�ติไวิวิ(� คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งไม(คิวิร ส��งน �นไม(คิวิร ๔. ส��งใดท��ไม(ไดอน ญ�ติไวิวิ(� คิวิร ถึ�อน โลัมเข�กี่ บส��งท��คิวิร ส��งน �นคิวิร ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน วิ�. ม. (ไทย)

๕/๓๐๔/๑๓๙-๑๔๐.

ส(วินมห�ปเทส ๔ ในพระส�ติรพระองคิ"ติ �งไวิเพ+�อเป:นเคิร+�องติ ดส�นติ วิเองวิ(� เป:นผู้�ปฏิ�บ ติ�ถึ�กี่ติองติ�มธรรมท��พระองคิ"ไดส �งสอนหร+อไม( หร+อเพ+�อติ ดส�นติ วิเองวิ(� ไดปฏิ�บ ติ�ธรรมถึ.งข �นไหนแลัวิ มห�ปเทส ๔ เหลั(�น �นสร ปใจัคิวิ�มไดด งน�� ขอท�� ๑ กี่ลั(�วิอ�งพระพ ทธเจั�วิ(� ตินเองไดฟ>งม�ไดร บม�ติ(อหน�พระพ กี่ติร"ของพระองคิ" วิ(� ธรรมเหลั(�น��เป:นธรรมเป:นวิ�น ย ของพระพ ทธเจั� พวิกี่ท(�นท �งหลั�ยจังถึ+อเอ� ร บเอ� ขอท�� ๒ กี่ลั(�วิอ�งถึ.งคิณะสงฆ์" ผู้�เป:นหห ส�ติร ทรงธรรม ทรงวิ�น ย(ร�ยลัะเอ�ยดเหม+อนกี่ บขอท�� ๑) ขอท�� ๓ กี่ลั(�วิอ�งพระเถึระหลั�ยร�ป ท��เป:นพห�ส�ติร ทรงธรรม ทรงวิ�น ย ขอท�� ๔ กี่ลั(�วิอ�งพระเถึระร�ปเด�ยวิท��เป:นพห�ส�ติร ทรงธรรม ทรงวิ�น ย

131

Page 18: บทที่ ๔ (จริง)

สอดคิลัองกี่ นจัร�งๆ หลั กี่กี่�รติ ดส�นของแบนด�ร(�กี่*เหม+อนกี่ บกี่�รท��ผู้�ปฏิ�บ ติ�ธรรมไดปฏิ�บ ติ�ไปส กี่ระยะหน.�งแลัวิอ�จั�รย"ท��ท��กี่�รสอนจั.งเร�ยกี่ไปสอบอ�รมณ"เพ+�อจัะติ ดส�นวิ(�กี่�รปฏิ�บ ติ�กี่�วิหน�เป:นท��น(�พอใจัหร+อไม( ถึ�ไม(ม�กี่�รสอบอ�รมณ" กี่�รปฏิ�บ ติ�กี่*จัะไม(กี่�วิหน� เป:นกี่�รช(วิยผู้�ปฏิ�บ ติ�อ�กี่ท�งหน.�ง

คิ. กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง (Self-Reaction)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อส�ม�รถึร� ท นอ�รมณ"ท��เกี่�ดข.�นกี่ บติ วิเองแลัะส�ม�รถึคิวิบคิ มปร บพฤติ�กี่รรมใหเหม�ะสมกี่ บสถึ�นกี่�รณ"ไม(แสดงพฤติ�กี่รรมท��ไม(พ.งประสงคิ"ออกี่ม�ใหปร�กี่ฏิติ(อหน�ส�ธ�รณชน กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเองติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� ข.�นอย�(กี่ บส��งลั(อใจั ส(วินม�ติรฐ�นภ�ยในตินเองจัะท��หน�ท��เป:นเกี่ณฑั"ท��ท��ใหบ คิคิลัวิ�งระด บกี่�รแสดงออกี่ หม�ยคิวิ�มวิ(�บ คิคิลัจัะแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง ติองม�องคิ"ประกี่อบ ๒ อย(�ง คิ+อ ส��งลั(อใจัภ�ยนอกี่ แลัะม�ติรฐ�นภ�ยในตินเอง

กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเองในท�งพระพ ทธศ�สน� ม�องคิ"ประกี่อบ ๒ อย(�งเช(นกี่ น คิ+อ อ�รมณ"ภ�ยนอกี่หร+ออ�ยตินะภ�ยนอกี่ คิ+อ ร�ป เส�ยง กี่ลั��น รส ส��งท��ติองกี่�ย (โผู้ฏิฐ พพะ) เข�ม�กี่ระทบกี่ บม�ติรฐ�นภ�ยในตินเอง คิ+ออ�ยตินะภ�ยใน ไดแกี่( ติ� ห� จัม�กี่ ลั��น กี่�ย ใจั ถึ�อ�รมณ"ภ�ยนอกี่ม�คิ ณภ�พเท(�กี่ นหร+อใกี่ลัเคิ�ยงกี่ นกี่ บม�ติรฐ�นภ�ยใน กี่�รแสดงออกี่หร+อกี่�รวิ�งติ วิกี่*จัะเสมอกี่ นด�งดง�มพอเหม�ะพอด�

ยกี่ติ วิอย(�งเช(น น�ย กี่. เป:นน กี่ศ.กี่ษ�ระด บปร�ญญ�ติร� คิบกี่ บ น�งส�วิ ข. ซ่.�งเป:นน กี่ศ.กี่ษ�ระด บเด�ยวิกี่ น ท �งสองคินน��ถึ+อวิ(�เป:น

132

Page 19: บทที่ ๔ (จริง)

ส��งลั(อใจัของกี่ นแลัะกี่ น แลัะม�ม�ติรฐ�นภ�ยในคิ+ออ�ยตินะภ�ยในใกี่ลัเคิ�ยงกี่ น กี่�รวิ�งติ วิหร+อกี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเองของพวิกี่เข�กี่*จัะอย�(ในระด บเสมอกี่ น ฝ่6�ยใดฝ่6�ยหน.�งจัะไม(วิ�งติ วิส�งเกี่�นไปหร+อติ���เกี่�นไป

คิวิ�มติ(�งกี่ น กี่�รแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ติ(อตินเอง ของแบนด�ร(� ม (งเนนกี่�รปร บ

พฤติ�กี่รรมในเช�งบวิกี่หร+อพฤติ�กี่รรมท��พ.งประสงคิ" ส(วินอ�ยตินะภ�ยนอกี่ (ส��งลั(อใจัหร+ออ�รมณ") กี่ บอ�ยตินะภ�ยใน (ม�ติรฐ�นภ�ยใน)ในพระพ ทธศ�สน� ม (งเนนกี่�รร� เท(�ท นตินเองติ(ออ�รมณ"ท��ม�กี่ระทบกี่ บอ�ยตินะภ�ยในแลัวิม�คิวิ�มร� ส.กี่กี่ บจั�ติใจั ดวิยกี่�รม�สติ�ส มปช ญญะกี่��กี่ บอย�(แลัวิแสดงปฏิ�กี่�ร�ย�ออกี่ม�อย(�งเหม�ะสม

๔.๔.๓. เปรี�ยบเท�ยบแนวคิ�ดของการีรี�บรี�,คิวามสามารีถของตินเอง16

กี่. ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั (Mastery Experiences)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อผู้�ท��ม�ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัในอด�ติ จัะสร�งคิวิ�มม �นใจัแกี่(ตินเองในกี่�รท��จัะม (งม �นติ �งใจัประกี่อบกี่�จักี่รรมท��ตินท��อย�(ในป>จัจั บ นโดยไม(หวิ �นไหวิแลัะย(อทอเพร�ะม�แรงจั�งใจัม�จั�กี่คิวิ�มส��เร*จัท��เคิยท��ม�ในอด�ติเป:นแรงสน บสน น

คิวิ�มติ(�งกี่ น

16 A, Bandura, Social Learning theory, (Englewood Cliffs, New Jersey, Prentice-Hall, Inc., 1997), p.82.

133

Page 20: บทที่ ๔ (จริง)

ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� ติ(�งจั�กี่ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัในพระพ ทธศ�สน� โดยกี่�รอธ�บ�ย เปH�หม�ย แลัะร�ยลัะเอ�ยด แบนด�ร(� เช+�อวิ(�ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จัเป:นวิ�ธ�กี่�รท��ม�ประส�ทธ�ภ�พม�กี่ท��ส ด ในกี่�รพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเอง เน+�องจั�กี่วิ(�เป:นประสบกี่�รณ"โดยติรง คิวิ�มส��เร*จัท��ใหเพ��มคิวิ�มส�ม�รถึของตินเอง บ คิคิลัจัะเช+�อวิ(�เข�ส�ม�รถึท��จัะท��ได เข�บอกี่วิ(� ในกี่�รท��จัะพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเองน �น จั��เป:นท��จัะติองฝ่Gกี่ใหเข�ม�ท กี่ษะเพ�ยงพอท��จัะประสบคิวิ�มส��เร*จัไดพรอม ๆ กี่ บกี่�รท��ใหเข�ร บร� วิ(� เข�ม�คิวิ�มส�ม�รถึจัะกี่ระท��เช(นน �น จัะท��ใหเข�ใชท กี่ษะท��ไดร บกี่�รฝ่Gกี่ไดอย(�งม�ประส�ทธ�ภ�พม�กี่ท��ส ด บ คิคิลัท��ร บร� วิ(�ตินเองม�คิวิ�มส�ม�รถึน �น จัะไม(ยอมแพอะไรง(�ยๆแติ(จัะพย�มท��ง�นติ(�งๆเพ+�อใหบรรลั ถึ.งเปH�หม�ย

ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั ในท�งพระพ ทธศ�สน� ไดแกี่( จัร�ติ ๖17 คิ+อคิวิ�มประพฤติ�จันเคิยช�นเป:นน�ส ยท��แสดงออกี่ม�โดยไม(ไดติ �งใจั จันกี่ลั�ยเป:นบ คิลั�กี่ของแติ(ลัะคิน เช(น คินร�คิจัร�ติ จัะม�น�ส ยเร�ยบรอย ร กี่สวิยร กี่ง�ม คินส ทธ�จัร�ติ จัะม�น�ส ยเช+�อง(�ย ถึ�ไม(ม�ป>ญญ�กี่��กี่ บกี่*อ�จัจัะกี่ลั�ยเป:นคินเช+�องมง�ยกี่*ได จัร�ติท �ง ๖ ประกี่�รน��ม�คิวิ�มสอดคิลัองกี่ บห วิขอวิ(�ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั เพร�ะจัร�ติ คิ+อคิวิ�มเคิยช�นของบ คิคิลั คินท��เคิยประสบคิวิ�มส��เร*จัในอด�ติย(อมจัะร� ด�วิ(� ในช(วิงเวิลั�น �นๆ ตินไดท��อะไรบ�ง แลัะท��ดวิยวิ�ธ�ไหน อย(�งไร แลัวิกี่*จัะจัดจั��เอ�ไวิเพ+�อน��ไปประพฤติ�ติ(อในอน�คิติ เช(น คินร�คิจัร�ติจัะประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องคิวิ�มง�ม

17 ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน สมเด*จัพระพ ฒ�จั�รย" (อ�จั อ�สภมห�เถึร),

คิ�มภ�รี"ว�ส!ทธ�มรีรีคิ, พ�มพ"คิร �งท�� ๔, (กี่ร งเทพมห�นคิร : ประย�รวิงศ"พร��นติ��ง,

๒๕๔๖), หน� ๑๗๘-๑๘๒.

134

Page 21: บทที่ ๔ (จริง)

คิวิ�มลัะเอ�ยดรอบคิอบ จั�ติใจัอ(อนโยน เป:นท��ร กี่ของเจั�น�ยแลัะเพ+�อนฝ่�ง หร+อลั�กี่นอง คินพ ทธ�จัร�ติ เคิยประสบคิวิ�มส��เร*จัในเร+�องกี่�รใชคิวิ�มคิ�ด กี่�รวิ�งแผู้น หร+อท�งวิ�ช�กี่�รติ(�งๆ คินเหลั(�น��กี่*จัะคิ�ดถึ.งประสบกี่�รณ"ท��ผู้(�นม�แลัวิน��ไปพ ฒน�ปร บปร งแกี่ไขพฤติ�กี่รรมของตินใหด�ย��งข.�นติ(อไป

ข. โดยกี่�รใชติ วิแบบ (Modeling)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อใชส��งท��เป:นร�ปธรรมแลัะน�มธรรมเป:นติ วิแบบ เช(น แบนด�ร(� ใชติ Vกี่ติ�เป:นติ วิแบบ ใชคิ ณสมบ ติ�พ�เศษติ(�งๆ ของบ คิคิลัท��เป:นติ วิแบบ ช(วิยเสร�มคิวิ�มน(�เช+�อถึ+อของติ วิแบบดวิย ใชส ญลั กี่ษณ"แทนติ วิบ คิคิลัดวิย ในท�งพระพ ทธศ�สน�กี่*เช(นเด�ยวิกี่ น บ�งคิร �งพระพ ทธองคิ"ทรงใชบ คิคิลัเป:นส+�อหร+อเป:นติ วิอย(�งในกี่�รอธ�บ�ยธรรมะ บ�งคิร �งพระองคิ"ทรงใชส��งแวิดลัอมท��อย�(ใกี่ลัติ วิท��เกี่��ยวิของกี่ บเน+�อส�ระท��กี่��ลั งแสดง เช(น พระองคิ"ใช ตินติ�ลัยอดดวินเป:นติ วิอย(�งในกี่�รอธ�บ�ยเร+�องกี่�รลัะเม�ดส�กี่ข�บทของภ�กี่ษ วิ(� ผู้�ลัะเม�ดป�ร�ช�กี่ส�กี่ข�บทเป:นผู้�อ�ภ พในพระพ ทธศ�สน�ไม(ส�ม�รถึจัะบรรลั มรรคิผู้ลัน�พพ�นได เหม+อนกี่ บติ�ลัยอดดวินไม(ส�ม�รถึท��จัะงอกี่ง�มติ(อไปได

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อกี่�รใชติ วิแบบของแบนด�ร(�เพ+�อจั ดประสงคิ"ท��จัะเปลั��ยนพฤติ�กี่รรมของผู้�ท��ม�คิวิ�มกี่ลั วิติ(อส��งติ(�งๆ เช(น เด*กี่กี่ลั วิส ติวิ"เลั��ยงในบ�น ม�แมวิ ส น ข เป:นติน เข�กี่*จัะน��เด*กี่ท��กี่ลั วิไปด�เด*กี่คินอ+�นท��ม�วิ ยใกี่ลัเคิ�ยงกี่ นท��ไม(กี่ลั วิแมวิกี่��ลั งเลั(นกี่ บแมวิอย�(ใหเด*กี่คินท��กี่ลั วิได

135

Page 22: บทที่ ๔ (จริง)

เห*น เพ+�อจัะใหเด*กี่เกี่�ดคิวิ�มกี่ลั�ข.�นม�วิ(� เข�กี่*ส�ม�รถึเลั(นกี่ บแมวิได เป:นติน

ในท�งพระพ ทธศ�สน�ใชติ วิแบบเพ+�อปร บเปลั��ยนพฤติ�กี่รรมของบ คิคิลัท �วิไปม�เปH�หม�ยติ �งแติ(ระด บข �นพ+�นฐ�นจันถึ.งระด บส�งส ดคิ+อบรรลั มรรคิผู้ลัเป:นอร�ยบ คิคิลั

คิ. กี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�ง (Verbal Persuasion)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อเป:นกี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�งใหผู้�เร�ยนหร+อผู้�ฟ>งเกี่�ดคิวิ�มกี่ระติ+อร+อรน เกี่�ดคิวิ�มกี่ลั�ห�ญ เกี่�ดคิวิ�มร(�เร�งใจั ม�คิวิ�มเห*นคิลัอยติ�มคิ��พ�ดอย�กี่น��กี่ลั บไปปฏิ�บ ติ�ใหเกี่�ดผู้ลัแกี่(ตินเองแลัะส งคิม

คิวิ�มติ(�งกี่ น

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อแบนด�ร(� กี่ลั(�วิวิ(� กี่�รใชคิ��พ�ดช กี่จั�งติองท��ร(วิมกี่ นกี่ บกี่ระบวินกี่�รอ+�นๆจั.งจัะไดผู้ลั เช(น กี่ระบวินกี่�รพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเอง กี่�รใชติ วิแบบ ประสบกี่�รณ"ท��ประสบคิวิ�มส��เร*จั เป:นติน วิ�ธ�กี่�รเหลั(�น��จัะคิ(อย ๆ สร�งคิวิ�มส�ม�รถึใหกี่ บบ คิคิลัอย(�งคิ(อยเป:นคิ(อยไปแลัะใหเกี่�ดคิวิ�มส��เร*จัติ�มลั��ด บข �นติอน กี่*ย(อมท��จัะไดผู้ลัด�ในกี่�รพ ฒน�กี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของติน

พระพ ทธศ�สน�ใชหลั กี่ลั�ลั�กี่�รสอน หร+อเทศน�วิ�ธ� ๔ อย(�ง คิ+อ ๑. ส นท สสน� ช��แจังใหเห*นช ด ๒. สม�ทปน� ชวินใหอย�กี่ร บเอ�ไปปฏิ�บ ติ� ๓. สม ติเติชน� เร�ใจัใหอ�จัห�ญแกี่ลัวิกี่ลั� ๔. ส มปห งสน� ปลัอบชโลัมใจั ใหสดช+�นร(�เร�ง18

18 วิ�.มห�. (บ�ลั�) ๑/๒๒-๒๔,๒๙๐/๑๓-๔,๒๒๒, วิ�.ภ�กี่Oข น�. (บ�ลั�) ๓/๗๘๓/๗๒-๓,วิ�.ม. (บ�ลั�)

136

Page 23: บทที่ ๔ (จริง)

ง. กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ" (emotional arousal)

คิวิ�มเหม+อนกี่ น

ท��เหม+อนกี่ นคิ+อ ช(วิยใหผู้�เร�ยนหร+อผู้�ฟ>งเกี่�ดคิวิ�มติ+�นติ วิ ม�กี่��ลั งใจัท��จัะพ ฒน�ติ วิเองใหกี่�วิหน�ติ(อไป กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ"ติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� ม�ผู้ลัติ(อกี่�รร บร� คิวิ�มส�ม�รถึของตินเองในสภ�พท��ถึ�กี่ขมข�( ในกี่�รติ ดส�นถึ.งคิวิ�มวิ�ติกี่กี่ งวิลั แลัะคิวิ�มเคิร�ยดของคินเร�บ�งส(วินจัะข.�นอย�(กี่ บกี่�รกี่ระติ นท�งสร�ระ

กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ" ในท�งพระพ ทธศ�สน�ไดศ.กี่ษ�เร+�อง ฉ นทะ คิวิ�มพอใจั ชอบใจัในกี่�รท��กี่�จักี่รรมท��สร�งสรรคิ" ท��เป:นประโยชน" ไดแกี่( ฉ นทะท��ม�ในหมวิดธรรมอ�ทธ�บ�ท ๔ ส มม ปปธ�น ๔19 ไม(ใช( ฉ นทะ ใชเป:นคิ��ไวิพจัน"ของติ ณห� คิ+อคิวิ�มอย�กี่ซ่.�งเป:นคิวิ�มหม�ยในเช�งลับ

คิวิ�มติ(�งกี่ น

๔/๒๙,๘๙-๙๐,๑๐๕,๑๓๒,๑๓๗/๒๕,๑๐๖-๗,๑๒๐,๑๔๖,๑๕๐,วิ�.ม. (บ�ลั�) ๕/๒๗๐,๒๗๖,๒๘๐-๑,๒๘๘, ๒๙๔,๒๙๘,๓๓๗/๓๘,๔๕,๕๐,๕๒,๖๕,๗๔,๘๑,๑๓๙,

วิ�.จั�. (บ�ลั�) ๖/๓๓,๑๙๒/๔๓-๔,๒๒๕,วิ�.จั�. (บ�ลั�) ๗/๒๖๐,๒๖๘-๙,๔๐๔,๔๔๕/๒๑,๓๓-๔,๒๓๗,๒๘๒, ท�.ส�. (บ�ลั�) ๙/๓๔๔,๓๕๘/๑๔๐,๑๕๐.

19 ? ในส มม ปปธ�น ๔ ไม(ม�คิ��วิ(� ฉ นทะ ปร�กี่ฏิอย�(ในหมวิดธรรม แติ(ม�ปร�กี่ฏิในติอนอธ�บ�ยขย�ยคิวิ�มวิ(� ขอท��ภ�กี่ษ ในธรรมวิ�น ยน��สร�งฉ นทะ “

พย�ย�ม ปร�รภคิวิ�มเพ�ยร ประคิองจั�ติม (งม �นเพ+�อปHองกี่ นบ�ปอกี่ ศลัธรรมท��ย งไม(เกี่�ดม�ใหเกี่�ดข.�น ฯลัฯ เพ+�อลัะบ�ปอกี่ ศลัธรรมท��เกี่�ดข.�นแลัวิ ฯลัฯ เพ+�อท��บ�ปอกี่ ศลัธรรมท��ย งไม(เกี่�ดข.�นม�ใหเกี่�ดข.�น ฯลัฯ สร�งฉ นทะ พย�ย�ม ปร�รภคิวิ�มเพ�ยร ประคิองจั�ติ ม (งม �นเพ+�อคิวิ�มด��รงอย�(ไม(เลั+อนห�ย ภ�ยโยภ�พ ไพบ�ลัย" เจัร�ญเติ*มท��แห(งกี่ ศลัธรรมท��เกี่�ดข.�นแลัวิ ด�ร�ยลัะเอ�ยดใน ”

ท�.ป�. (ไทย) ๑๑/๓๐๖/๒๗๗, อภ�.วิ�. (ไทย) ๓๕/๒๐๕/๑๗๒.

137

Page 24: บทที่ ๔ (จริง)

ท��ติ(�งกี่ นคิ+อ กี่�รกี่ระติ นท�งอ�รมณ"ติ�มหลั กี่ของแบนด�ร(� เป:นกี่�รกี่ระติ นใหเกี่�ดคิวิ�มคิ�ดหวิ งในคิวิ�มส��เร*จัท��จัะเกี่�ดข.�น จั ดอ(อนกี่*คิ+อถึ�ผู้�ถึ�กี่กี่ระติ นไม(พ.งพอใจัหร+อเกี่�ดคิวิ�มกี่ลั วิ กี่*จัะกี่ระติ นใหเกี่�ดคิวิ�มกี่ลั วิม�กี่ข.�น บ คิคิลักี่*จัะเกี่�ดประสบกี่�รณ"ของคิวิ�มลัมเหลัวิ อ นจัะท��ใหกี่�รร บร� เกี่��ยวิกี่ บคิวิ�มส�ม�รถึของตินติ���ลัง20

ในท�งพระพ ทธศ�สน� กี่�รกี่ระติ นอ�รมณ"ดวิยฉ นทะม� ๒ ลั กี่ษณะ คิ+อถึ�เป:นกี่�รกี่ระติ นอ�รมร"ดวิยฉ นทะ ท��ม�คิวิ�มหม�ยเป:นไวิพจัน"ของติ ณห� จัะท��ใหแสดงพฤติ�กี่รรมเป:นไปในท�งลับ คิ+อจัะท��ใหท��ดวิยคิวิ�มโลัภ ลัะโมบ อย�กี่ไดไม(ร� จั กี่พอ จัะกี่(อท กี่ข"ใหแกี่(ตินเองแลัะคินอ+�นเป:นวิงกี่วิ�งติ�มท��ตินเกี่��ยวิของ เช(น น กี่กี่�รเม+อง หร+อร ฐมนติร�ท��ม�หน�ท��ร บผู้�ดชอบติ(อคินท �งประเทศ กี่�รกี่ระท��ดวิยอ��น�จัของคิวิ�มลัะโมบโลัภม�กี่ของเข�กี่*จัะสร�งคิวิ�มเด+อดรอนแกี่(คินท �งประเทศเหม+อนกี่ น น ยติรงกี่ นข�มถึ�เป:นกี่�รกี่ระติ นอ�รมณ"ดวิยฉ นทะ ท��เป:นกี่ ติติ กี่ มยติ�ฉ นทะ คิ+อคิวิ�มพอใจั คิวิ�มชอบใจัใคิร(จัะท��ส��งท��เป:นประโยชน"ผู้ลัท��ติ�มม�กี่*จัะสร�งคิวิ�มส ขใหแกี่(ผู้�ท��แลัะผู้�อ+�นท��เกี่��ยวิของดวิยเช(นกี่ น กี่�รกี่ระติ นอ�รมณ"ดวิยฉ นทะในขอหลั งน��จั.งเป:นท��พ.งปร�รถึน�ติ�มหลั กี่พระพ ทธศ�สน�

20 สมโภชน" เอ��ยมส ภ�ษ�ติ, ทฤษฎี�แลัะเทคิน�คิการีปรี�บพฤติ�กรีรีม,

หน� ๕๙ - ๖๐.

138