Умайн хүзүүний хорт хавдар

Н.Гомбосүрэн

• Хавдар: нь хүний эс үржиж хуваагдах, ялгарах зэрэг хэвийн үйл ажиллагааны бүтцээ бүрэн алдаж өөрчлөгдсөний улмаас үүссэн эсийн эмгэг хэт ургалт юм.

• Хавдар гэдэг бол гадаад дотоод хүчин зүйлийн нөлөөний эсрэг эд, эсийн түвшинд илэрч буй өвөрмөц хариу урвал.

Хавдар

Бүх

насн

ыха

нд т

охио

лдон

о.

Эрсдэл бүхий бүлэг хүм

үүс

Нас ахих тусам өвчлөл ихсэнэ

Хавдар

Хавдрын шалтгаанаас болж нийт хүн төрөлхтөний 13% нь нас барсан.

Эмнэл зүй

Далд нууц үе эмнэлзүйн шинжүүд илрээгүй үе

Эмнэлзүйн шинжүүд илрэх үе

Хожуу үе буюу төгсгөлийн хүндэрсэн үе

Явц, тавилангаас нь хамаарч:

Хорт хавдар

Хоргүй хавдар

•Карцинома

•Саркома

•Карциносаркома

•Лейомиом

•Гемангиома

Хоргүй

Бүрхүүлтэй

Түрж шахаж ургадаг

Эс нь өндөр ялгаралтай

Хортой

Бүрхүүлгүй

Нэвчиж цөмөрч ургадаг

Эс нь ялгаралүй

Митозууд олон тооны Митозууд цөөн

Ургалт удаан

Үсэрхийлэл өгөхгүй

Ургалт түргэн

Үсэрхийлнэ

Шалтгаан

• Химийн бодис• Биологийн хүчин зүйл• Физикийн хүчин зүйл• Бусад хүчин зүйлс

бодисын солилцооны өөрчлөлт, архаг өвчнүүд г.м

Хүрээлэн буй орчин

Амьдралын хэв маягУдамшил : 5-10%

Шалтгаан

Тамхи (25-30%)

Хоолны дэглэм, таргалалт (30-

35%)

Халдвар (15-20%) Стресс, цацраг идэвхит бодис,

агаарын бохирдол, нийгмийн хүчин

зүйлс.

Эмгэг жам

• Инициац• Промоци• Прогресс

Инициац

• Эсийн амьдрах үйл ажиллагааг зохицуулдаг генд удаан хугацааны гажиг үүссэнийг хэлнэ.

• Генийн хордуулагчийг Санаачлагч буюу инициатор

Промоци

Энэ шатанд хорт хавдын эсийн шинж чанарыг агуулсан хувирсан эсүүд идэвхижсэн байдаг. Хорт хавдар болж хувирахыг улам хурдасгаж идэвхижүүлдэг хүчин зүйлийн төлөөлөлүүд бөгөөд үүнийг өдөөгч буюу промотор гэж нэрлэдэг.

Прогресс

• Давшингуй хорт хавдар үүсгэж хөгжих хамгийн эцсийн шат.

• Энэ үед хавдрын эсийн хоруу чанар улам нэмэгдэж давшингуй түргэн өсч үржинэ.

Mechanism of cancer cell formation

Өмөнгийн урьтал өвчин

• Эрүүл бие махбодид өмөн хэзээч үүсдэггүй харин ямар ч өмөн өөрийн урьтал өвчний суурин дээр үүсдэг.

Хэвийн эс - Завсарын үе шат- Хавдрын эс

Normal Pre-Invasive Cancer Invasive Cancer

Эрт үеийн хавдрын эмгэг

I. Өмөнгийн урьтал байдал

II. Өмөнгийн урьтал нөхцөл

III. Нэвчилтийн өмнөх байран өмөнгийн үе

IV. Эрт үеийн нэвчмэл өмөн

Өмөнгийн урьтал байдал

• Өмөнгийн урьдал өвчин эдийн тэжээлийн болон хатингаршилт өөрчлөлттэй архаг өвчнүүд

• Нөхөн төлжих чадваргүй процесс болон эсийн ургалтын голомтод метаплази үүсдэг бөгөөд тэдгээрийн дотор хавдрын голомт үүссэн байж болно.

Өмөнгийн урьтал нөхцөл

• Дисплази өөрчлөлт

• Нөхөн төлжилтийн өөрчлөлтөнд байнга үүсч байдаг эдийн тулгуур элементүүдийн дутуу буюу хагас ялгаралууд.

• Эсийн боловсролт Ургалт

Нэвчилтийн өмнөх байран өмөнгийн үе

• Хучуур эдийн дотор нэвчээгүй өмөн

• Энэ үед хавдар зөвхөн суурийн мембраны дотор хучуур эдийн хүрээлэлд байдаг.

• Carcinoma in situ хорт хавдрын судасжаагүй үеийг хэлнэ.

Эрт үеийн нэвчмэл өмөн- Бичил өмөн

• Энэ үед өмөн хязгаарлагдмал хэсэг газар байрласан үсэрхийлээгүй байна.

• Бичил өмөн нь суурийн мембраны хүрээнээс гэрч 0,3 см-ийн гүнд нэвчиж ургасан хучуур эсийн хорт хавдар.

• Энэ бол судасжаагүй хавдар юм.

ХОРТ ХАВДАРЫН УДАМ ЗҮЙ

Хорт хавдарын удам зүй

• Гадаад, дотоод хүчин зүйлүүд генийн олон тооны мутаци үүсгэдэг.

• Дохиололыг хүлээн авах, дамжуулах зохицуулалт алдагддаг.

• Хүний эрүүл эсэд провирус буюу вироген вирус, протоонкоген уургууд байж байдаг.

• Гадаад, дотоод хүчин зүйлийн нөлөөгөөр идэвхжиж хорт хавдар үүсгэдэг.

Эс хорт хавдарт шилжихэд гурван үндсэн ангиллын ген оролцдог.

• Онкоген

• Онкогений эсрэг ген Антионкоген буюу хавдрын супрессор ген

• Онко уураг ба онко уургийн эсрэг генүүд

Протоонкоген

• Протоонкоген гэж хэвийн эсд байдаг эсийн өсөлтийн уургуудийн бүтцээс тогтдог.

Энэ бүтцэд:

• Өсөлтийн хүчин зүйлүүд+

• Эсийн гадарга дээрх Хүлээн авуурууд, = дохиололын уургууд

• Транскрипцийн хүчин зүйлүүд багтдаг.

Антионкоген

• RB1

• P53

• Хавдрын эс---RB1 бол фосфорлогдсон P105 уургийг нийлэгжүүлдэг.

• Фосфорлогдоогүй p105 уураг нь эсийн хуваагдлыг саатуулдаг.

Хавдрын судасжилт үүсэх механизм

• Биеийн зарим эд, ялангуяа түргэн өсч, хөгжиж байгаа хавдрын эс цусны хялгасан судас үүсэхийг өдөөгч уургийн молекулыг үүсгэдэг. Ийм молекулуудыг өсөлтийн фактор гэдэг

Characteristics of cancer cell

Estimated numbers of new cases and deaths for each common cancer type in 2010

Bladder CancerBladder Cancer

Bladder CancerBladder Cancer Lung CancerLung Cancer


Breast CancerBreast Cancer


Breast CancerBreast Cancer MelanomaMelanoma



Colon and Rectal CancerColon and Rectal Cancer



Colon and Rectal CancerColon and Rectal CancerNon-Hodgkin LymphomaNon-Hodgkin Lymphoma




Endometrial CancerEndometrial Cancer




Endometrial CancerEndometrial Cancer Pancreatic CancerPancreatic Cancer





Kidney (Renal Cell) CancerKidney (Renal Cell) Cancer





Kidney (Renal Cell) CancerKidney (Renal Cell) Cancer Prostate CancerProstate Cancer





Kidney (Renal Cell) CancerKidney (Renal Cell) Cancer Prostate CancerProstate CancerThyroid CancerThyroid Cancer

THANKS…

Умайн хүзүүний хорт хавдар

Health & Medicine