საქართველოს კანონის პროექტი “თავისუფალი ვაჭრობისა და კონკურენციის

შენიშვნები და კომენტარები

ქეთევან ლაფაჩი

საქართველოს განვითარების კვლევითი ინსტიტუტი

გავრცელების სფერო მიზანი დეფინიციები ძირითადი დებულებები ადმინისტრაციული ორგანო და მისი დიზაინის

ძირითადი ელემენტები და საქმიანობის პრინციპები სანქციები სააპელაციო პროცედურები ზარალის ანაზღაურების მექანიზმები სხვა

კანონის გავრცელების სფერო

• სუბიექტური

• ობიექტური

• ტერიტორიული

ძირითადი აკრძალვები და გამონაკლისები

კონკურენციის შემზღუდავი შეთანხმებები

შეთანხმებების საგანი- ფასების ფიქსაცია- სატენდერო შეთავაზების პირობები- წარმოების მოცულობის შეზღუდვა- კონტრაგენტების დისკრიმინაცია- და სხვა

- ნახსენებიც არ არის ბაზრების დანაწილება?

უმნიშვნელოდ შემზღუდავი შეთანხმებები (მუხლი 8)

აკრძალვები არ ვრცელდება შეთანხმებებზე, თუ: - ჰორიზონტალური შეთანხმებების მხარეთა

მაქსიმალური ერთობლივი წილი შესაბამის ბაზარზე არ აღემატება - 25%;

- ვერტიკალური შეთანხმების, თითოეული მხარისათვის მაქსიმალური საბაზრო წილი არ აღმატება - 40%;

- ხელშკრულების ხასიათის დადგენა რთულია - მხარეთა ერთობლივი წილი - მაქსიმალური 40%.

კომენტარი პროექტის მე-8 მუხლზე

არსებული მიდგომა ეწინააღმდეგება საერთაშორისო პრაქტიკას;

კანონპროექტით გათვალისწინებული ზღვრული ნორმები ძალიან მაღალია და განსხვავებით სხვა ქვეყნებისაგან, ეს გამონაკლისები ვრცელდება ყველა სახის შეთანხმებებზე და ხელშეკრულებეზე, მათ შორის კარტელურზეც (ფასების ფიქსაცია, ბაზრების დაყოფა, სატენდერო შთანხმებული პირობების შეთავაზება;

გამონაკლისებისადმი ასეთი მიდგომა საზიანოა საქართველოს ბაზრისათვის. ის კიდევ უფრო გაზრდის კარტელური და სხვა სახის ანტიკონკურენციული შეთანხმებების რაოდენობას;

ამდენად, აუცილებელია ამ მუხლის სერიოზული გადამუშავება.

კონკურენციის შემზღუდავი ხელშეკრულებების აკრძალვებიდან გამონაკლისები (მუხლი 9)

ეს მუხლი კონკურენციული რეგულირების პრაქტიკაში გავრცელებულ ჯგუფურ გამონაკლისებს ეხება, თუმცა ჩვენს შემთხვევაში მათი განსაზღვრის უფლებამოსილება მინიჭებული აქვს საქართველოს მთავრობას, რაც არ მიგვაჩნია კორექტულად.

კომენტარი: საზოგადოდ ასეთი ზოგადი გამონაკლისები ვრცელდება არა

ინდივიდუალური შემთხვევბისათვის, არამედ გარკვეული დარგებისა და საქმიანობის სახეობების მიმართ და დგინდება საკანონმდებლო აქტით;

კონკრეტულ შემთხვევებში კი საკითხი შესაძლოა გადაწყდეს მიზანშწონილობის პრინციპებით, ანტიკონკურენციული ეფექტისა და საზოგადოებისათვის სარგებლის (პოტენციური) შეჯერებით/ანალიზით. ასეთ გადაწყვეტილებას იღებს ან კონკურენციის სააგნენტო ან სასამართლო.

სახელმწიფო დახმარებები (მუხლი 12 )

საკამათოა და ძალიან ზოგადია გამონაკლისები (იხ. ქვეპუნქტები “გ”, “ვ”, “ზ” , “თ”, რომელთაც არ ესაჭიროებათ სააგენტოსთან შეთანხმება.

კომენტარები

“დე მინიმის” წესები და ზღვრული ნორმები საერთაშორისო პრაქტიკაში

საერთაშორისო პრაქტიკაში ანალოგიური ნორმები ძირითადად 5-15 პროცენტის ფარგლებშია.

ამასთან გასათვალისწინებელია, რომ არც ერთი ქვეყანა არ ავრცელებს ამ გამონაკლისებს კარტელურ შეთანხმებებზე, როგორიცაა ფასების ფიქსაცია, ბაზრების ან მომხმარებელთა დანაწილება კონკურენტებს და შეთანხმებული სატენდერო პირობების შთავაზება.

კანონპროექტი კი საკითხზე ”დუმს”.

“დე მინიმის” წესები საერთაშორისო პრაქტიკაში

გაერთიანებული სამეფო:

- ჰორიზონტალური შეთანხმებებისას: მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე განსაზღვრულია მაქსიმუმ - 10%-ის დონეზე;

- ვერტიკალური შეთანხმებისას: თითოეული მხარისათვის მაქსიმალური საბაზრო წილია - 15%.

“დე მინიმის” წესები საერთაშორისო პრაქტიკა

ჩეხეთი:

- ჰორიზონტალური შეთანხმებებისას: მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე არ არმატება - 10%;

- ვერტიკალური შეთანხმებისას: მხარეთა ერთობლივი საბაზრო წილი არ აღემატება - 15%.

“დე მინიმის” წესები საერთაშორისო პრაქტიკაში

ბულგარეთი:

- ჰორიზონტალური შეთანხმებებისას: მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე განსაზღვრულია - 5%-ის დონეზე

- ვერტიკალური შეთანხმებისას: თითოეულ მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი არ აღემატება - 10%.

“დე მინიმის” წესები საერთაშორისო პრაქტიკაში

დანია

- მხარეთა ჯამური წლიური ბრუნვა არ აღემატება 133.3 მლნ ევროს და მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე - 10%-ზე ნაკლებია;

- ან წლიური ბრუნვა 20 მლნ ევროზე ნაკლებია, მიუხედავად საბაზრო წილისა.

“დე მინიმის წესები” საერთაშორისო პრაქტიკაში

უნგრეთი

- ჰორიზონტალური შეთანხმებებისას: მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე - 10%;

- ვერტიკალური შეთანხმებისას: თითოეული მხარისათვის მაქსიმალური საბაზრო წილი- 10%.

“დე მინიმის” წესები საერთაშორისო პრაქტიკაში

სლოვენია:

- ჰორიზონტალური შეთანხმებებისას: მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე - 10%;

- ვერტიკალური შეთანხმებისას: მხარეთა ერთობლივი წილი - 15%-ზე ნაკლებია.

“დე მინიმის “წესები საერთაშორისო პრაქტიკა

საფრანგეთი:

- ჰორიზონტალური შეთანხმებებისას: მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე - 10%;

- არაკონკურენტი მეურნე სუბიექტების შეთნხმებისას მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი - 15%.

“დე მინიმის “წესები საერთაშორისო პრაქტიკაში

ლიტვა:- ჰორიზონტალური შეთანხმებები -10%;- ვერტიკალური შეთანხმებები - 15%;- გაურკვეველი ხასიათის შეთანხმებები - 10%.

ლატვია: კანონი არ ითვალისწინებს ზოგად გამონაკლისებს.

მალტა: გადაწყვეტილება მიიღება გარემოებების

გათვალისწინებით.

“დე მინიმის”წესები საერთაშორისო პრაქტიკაში

ესტონეთი: - ჰორიზონტალური შეთანხმებებისას: მხარეთა

მაქსიმალური ერთობლივი საბაზრო წილი შესაბამის ბაზარზე - 10%-ის დონეზე;

- ვერტიკალური შეთანხმებისას: თითოეული მხარისათვის მაქსიმალური საბაზრო წილი - 15%;

- თუ შეთანხმების ხასიათის დადგენა რთულია, მაშინ თითოეული მხარისათვის 10%.

სააგენტოს საქმიანობის პრიორიტეტული მიმართულებები (მუხლი 19)

პრიორიტეტულ მიმარტულებებს ამტკიცებს მთავრობა (სავარაუდოდ თავადვე განსაზღვრავს);

სააგენტო საჩივრებსაც კი მხოლოდ ამ პრიორიტეტების ფარგლებში იხილავს.

კომენტარი: - კანონის გავრცელების არეალის შეზღუდვის კიდევ

ერთი საშუალება?- სააგენტოს დამოუკიდებლობის საკითხი???

დასკვნა

ზემოხსენებული მრავალი დაშვება, გამონაკლისი და მთავრობის აქტიური როლი კანონის ინტერპრეტაციასა და აღსრულებასთან დაკავშირებით ეჭვქვეშ აყენებს კანონის აღსრულების ეფექტიანობას, სააგენტოს დეკლარირებულ თავისუფლებას და ბადებს გაურკვევლობისა და არაპროგნოზირებადობის განცდას;

აუცილებელია პროექტის სერიოზული გადამუშავება მეორე მოსმენამდე, წინააღმდეგ შემთხვევაში, ამ ეტაპზე ფორმალურად დაკმაყოფილდება ევროკავშირის მოთხოვნები (გვექნება კანონიც და დამოუკიდებლობის სტატუსის მოქნე ინსტიტუტიც თუმცა დამოუკიდბლობის შესაბამისი ატრიბუტების გარეშე) და არაფერი არ შეიცვლება კონკურენციული გარემოს გაჯანსაღების თვალსაზრისით.

რისთვის ვიღებთ კანონს?