Page 1
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 1
ใบความร เรอง หลกการแตงค าประพนธประเภทฉนท
หลกการแตงค าประพนธประเภทฉนท
นกเรยนไดเรยนรการแตงคาประพนธกาพย กลอน โคลง และรายมาแลวในชนกอนในชนนนกเรยนจะไดเรยนรการแตงคาประพนธประเภทฉนทซงเปนคาประพนธทแตงยาก และอานยากกวาคาประพนธทกชนด เพราะฉนทมขอบงคบเรองคาครลหเพมขนและคาทใชในการแตงฉนทนนสวนใหญเปนคาทมาจากภาษาบาล สนสกฤต เพราะคาไทยหาคาลหทมความหมายไดยาก
การศกษาใหเขาใจรปแบบและลกษณะบงคบของฉนท จะชวยใหผอานเขาใจคาประพนธประเภทฉนท สามารถอานออกเสยงไดถกตอง และเขาใจความหมายไดลกซงยงขน ความรเรองฉนททจะกลาวถงตอไปในบทน มจดประสงคเพอใหความรเกยวกบลกษณะบงคบหรอฉนทของฉนททกวไทยนยมแตง และปรากฏอยในวรรณคดประเภทคาฉนทของไทย เพอใหนกเรยนใชเปนความรพนฐานในการแตงฉนท และในการอานวรรณคดไทยใหเขาใจยงขน
ความหมายของฉนท
ฉนท หมายถง คาประพนธชนดหนงของไทยทมขอบงคบ เรอง คร ลห เพมขน นอกเหนอจากเรองคณะและสมผสซงเปนขอบงคบในคาประพนธชนดอน ค าครและค าลห
คร คาเสยงหนก มลกษณะดงน - พยางคทมตวสะกด - พยางคทไมมตวสะกดประสมดวนสระเสยงยาว - พยางคทประสมดวยสระ อา ไอ ใอ เอา
ลห คาเสยงเบา มลกษณะดงน - พยางคทไมมตวสะกดประสมดวนสระเสยงสน
ทมาของฉนท ไทยรบแบบอยางมาจากอนเดย ตาราฉนทศาสตรวาดวยการแตงฉนท คอ คมภรวตโตทย และคมภร
สโพธาลงการ จากพระไตรปฎก คมภรวตโตทย กลาววาฉนทม 108 ชนด แบงเปน 2 พวก คอ 1.ฉนทวรรณพฤต 2.ฉนทมาตราพฤต ฉนทวรรณพฤตกาหนดคณะของฉนท 8 คณะ
คณะของฉนท คณะ หมายถง ลกษณะการเรยงของเสยงครและลห กลมละ 3 เสยง เปน 1 คณะ ม 8 คณะ คอ
Page 2
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 2
- มะ - ชะ - นะ - ระ - ภะ - สะ - ยะ - ตะ
ประเภทของฉนท
ฉนทมากมายหลายชนด การแบงชนดของฉนทตามฉนทลกษณใหสะดวกแกการศกษาอาจแบงเปน ๓ ประเภท ดงน
ประเภทท ๑ ฉนท ๑๑ ฉนท ๑๒ และฉนท ๑๔ ฉนทประเภทนแบงเปน ๒ บาท มสมผสเหมอนกน แตลกษณะการอานแตกตางกนตามตาแหนงคาคร ลห มสมผสบงคบ คอ สมผสระหวางบาทและระหวางบท คอ คาสดทายของบทเอก ( บาททหนง) สงสมผสไปยงคาสดทายในวรรคแรกของบาทโท ( บาททสอง) ถามากกวาหนงบท ตองมสมผสระหวางบท คอ คาสดทายของบทแรกจะตองสงสมผสไปยงคาสดทายของบาทเอกในบทตอไป สวนสมผสทเปนเสนประในแผนผง เปนสมผสระหวางวรรคแรกสงสมผสไปยงคาทสามของวรรคทสองในบาทเดยวกน เปนสมผสทไมบงคบ บางบทจะมสมผสดงกลาว แตบางบทกไมม
ฉนท ๑๑ หมายถง ฉนททมจานวนคาคร ลห บาทละ ๑๑ คา เชน อนทรวเชยรฉนท อเปนทรวเชยรฉนท อปชาตฉนท สาลนฉนท
๑ อนทรวเชยรฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
พวกราชมลโดย พลโบยมใชเบา สดหตถแหงเขา ขณะหวดสพงกลว บงเนอกเนอเตน พศเสนสรรรว ทวรางและทงตว กระรกระรวรว ( สามคคเภทคาฉนท)
ขอสงเกต อนทรวเชยรฉนทบทหนงมสองบทบาท บาททหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๖ คา รวมบททม ๒๒ คา
Page 3
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 3
๒. อเปนทรวเชยรฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน
พระราชบตรลจ ฉวมตรจตเมน ณ กนและกนเหน คณะหางกตางถอ ทะนงชนกตน พลลนเถลงลอ กหาญกระเหมฮอ มนฮก บ นกขาม
ขอสงเกต อเปนทรวเชยรฉนท มคณะเหมอนอนทรวเชยรฉนท ตางกนทตาแหนงคาตนบาทของอเปนทรวเชยรฉนทเปนคาลห แตอนทรวเชยรฉนทเปนคาคร ๓. อปชาตฉนท หมายถง ฉนททแตงประสมกนระหวางอเปนทรวเชยรฉนทกบอนทรวเชยรฉนท ในการแตงจงตองอยางนอยสองบท เพราะกาหนดใหบาททหนงของบทแรก กบบททสองเปนอเปนทรวเชยร และใหบาททสองของบทแรกกบบททสองเปนอนทรวเชยรฉนท ตามแผนผงและตวอยาง ดงน
สดบประกาศต ระบกจวโรงการ จงราชสมภาร พจนารถประภาษไป เราคดจะใครยก พยหพลสกลไกร ประชมประชดชย รณรฐวชช
ขอสงเกต อปชาตฉนทมคณะเหมอนอเปนทรวเชยรฉนทในบาทท ๑ และอนทรวเชยรฉนทในบาทท ๔
Page 4
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 4
๔. สาลนฉนท เปนฉนททมครมาก มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน พราหมณครรสงเกต ตระหนกเหตถนดครน
ราชาวชชสรร พจกสพนาศสม ยนดบดนกจ จะสมฤทธมนารมณ เรมมาดวยปรากรม และอตสาหแหงตน ( สามคคเภทฉนท)
ขอสงเกต สาลนฉนทบทหนงมสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๖ คา เหมอนกบอนทรวเชยรฉนท ตางกนเพยงตาแหนงคาคร ลห วรรคแรกเปนครลวน ฉนท ๑๒ หมายถง ฉนททมจานวนคาคร ลหบาทละ ๑๒ คา ขอใหนกเรยนสงเกตอนทรวงศฉนท และวงสฏฐฉนท ซงมลกษณะคลายกบอนทรวเชยรฉนท และอเปนทรวเชยร แตบาทท ๒ และบาทท ๔ มตาแหนงคาคร ลห ตางกน ๑. อนทรวงศฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน
โอวาอนาถใจ ละไฉนนะเปนฉน แตไรกไมม มะนะนกระเหระหน ไมเคยจะเชอวา รตนนจะสประดน มาส ณ ใจตน และจะตองระทมระทวย ( มทนะพาธา)
Page 5
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 5
ขอสงเกต อนทรวงศฉนท บทหนงม ๒๔ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๗ คา
๒. วงสฏฐฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผง และตวอยางตอไปน ประชมกษตรยรา ชสภาสดบคะนง คะเนณทกขรง อระอดประหวดประวง ประกอบระกาพา หรกายนาจะจรง มใชจะแอบอง กลอากระทาอบาย (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต วสฏฐฉนท บทหนงมสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคแรกม ๕ คา วรรคหลงม ๗ คา ตาแหนงคาครลหและจานวนคาของฉนทนคลายกบอนทรวงศฉนท ตางกนตรงทคาแรกในวรรคหนาของอรนทรฉนทเปนคร แตวงสฏฐฉนทเปนคาลห ๓. กมลฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
อลโอนศโรเพฐน พจขอมาภย ศวะทรงพโรธใน ธ กระทากระลาพร บมทรงประสาทโทษ อลโอดสาออยวอน วรองคอมาอร อนกลกาลนครน ( อลราชาคาฉนท)
Page 6
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 6
ขอสงเกต กมลฉนทบทหนงม ๒๔ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสอง วรรคหนงม ๖ คา การวางตาแหนงครลหคลายอเปนอนทรวเชยรฉนท เพยงแตเพมคาลหหนาวรรคแรกอกหนงคา
๔. โตฎกฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน ศวะแปลงวรรป วยหญงยวด พระอมาพระกม สมนสนยม ดรสตวบรเวณ พะพระเวทอดม สละเพศพศสม ศวะเพศพระจาแลง ( อลราชาคาฉนท) ขอสงเกต โตฎกฉนทหนงบทม ๒๔ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคละหกคาเหมอนกมลฉนท ตางกนทตาแหนง คร ลห
๕. ภชงคประยาตฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน
ชะโดดกกระดโดด สลาดโลดยะหยอยหยอย กระเพอมนาพะพราพรอย กระฉอกฉานกระฉอนชล กระสรอยซาสวายชว ระรรวละวาดวน ประมวลมจฉะแปมปน ประหลาดเหลอจะราพน ( อลราชาคาฉนท)
Page 7
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 7
ขอสงเกต ภชงคประยาตฉนทบทหนงม ๒๔คา แบงเปนสองบาท บาทหนงมสองวรรค วรรคละหกคา ฉนท ๑๔ หมายถง ฉนททมจานวนคาครลหบาทละ ๑๔ คา ฉนท ๑๔ ทกวไทยนยมแตง คอ วสนตดลก
ฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
เรองรองพระมนทรพจตร กลพศพมานบน
กองแกวและกาญจนระคน รจเรขอลงกรณ ชอฟากเฟอยกลจะฟด ดลฟากทฆมพร บราลพไลพศบวร นภศลสลางลอย ( อลราชาคาฉนท)
ขอสงเกต วสนตดลกฉนท บทหนงม ๒๘ คา แบงเปนสองบาท บาทหนงสองวรรค วรรคแรกม ๘ คา วรรคหลงม
๖ คา ประเภทท ๒ ฉนท ๘ ฉนทประเภทน บทหนงม ๔ บาท บาทหนงม ๘ คา แบงเปน ๒ วรรค มสมผสบงคบแบบเดยวกน คอ คาสดทายของวรรคทสองสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสาม คาสดทายของวรรคทส สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทหก คาสดทายของวรรคทหกสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทเจด ถาแตงมากกวาหนงบทจะตองมสมผสระหวางบท คอ คาสดทายของบทตน ( คาสดทายของวรรคทแปด) จะตองสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสในบทถนดไป ตวอยางฉนท ๘ เชน วชชมมาลาฉนท มาณวกฉนท จตรปทาฉนท ๑. วชชมมาลาฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน แรกทางกลางเถอน หางเพอนหาผ หนงใดนกด เหนใครไปม หลายวนถนลวง เมองหลวงธาน นามเวสาล ดมเดาเขาไป ผกไมตรจต เชงชดชอบเชอง กบหมชาวเมอง ฉนอชฌาลย เลาเรองเคองขน วาวนวายใจ จาเปนมาใน ดาวตางแดนตน ( สามคคเภทคาฉนท)
Page 8
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 8
ขอสงเกต วชชมมาลาฉนทบทหนงมสบาท รวมแปดวรรค บาทหนงมสองวรรค วรรคละ ๔ คาแตละวรรคใชคาครลวน หากเปรยบเทยบระหวางวชชมมาลาฉนทกบกาพยสรางคนางค ๒๘ จะพบวามลกษณะบงคบทคลายคลงกนมาก ทงในเรองจานวนคาในแตละวรรคซงมสคาเทากน และในเรองสมผสบงคบ ตางกนเพยงวชชมมาลาฉนทมจานวนคามากกวากาพยสรางคนางคอยหนงวรรค และทกคาในวชชมมาลาฉนท เปนคาครลวน แตกาพยสรางคนางคไมบงคบครลห
๒. มาณวกฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
อยาตและหล ครจะเฉลย เธอนะเสวย ภตกะอะไร ในทนน ดฤไฉน พอหฤทย ยงละกระมง ราช ธ กเลา เคา ณ ประโยค ตนบรโภค แลวขณะหลง วาทประเทอง เรองสประทง อาคมยง สกขสภา ( สามมคเภทคาฉนท) ขอสงเกต
มาณวกฉนทมจานวนคาในแตละบท แตละบาท และแตละวรรคเหมอนคณะของวชชมมาลาฉนท ตางกนแตมาณวกฉนทกาหนดคาลหอยกลางสองคา จงทาใหมจงหวะเรวกวาวชชมมาลาฉนท
๓. จตรปทาฉนท มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
Page 9
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 9
นาครธา อลเวงไป เหนรปม พลมากมาย ขามดรชล กลพนหมาย มงจะทลาย พระนครตน ตางกตระหนก มนอกเตน ตนบมเวน ตะละผคน ทวบรคา มจลาจล เสยงอลวน อลเวงไม (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต
จตรปทาฉนทตางจากมาณวกฉนทตรงทกาหนดตาแหนงคาลหในวรรคหลงใหอยหนาทงสองคา แลวตามดวยคาครสองคา ประเภทท ๓ ฉนทประเภท ๓ วรรค ฉนทประเภทนบทหนง แบงเปน ๓ วรรค ใชสมผสแบบเดยวกน คอ คาสดทายของวรรคแรก สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสอง คาสดทายของวรรคทสาม (คาสดทายของบท) สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคในบทตอไป ลกษณะสมผสคลายกาพยฉบง ๑๖ ตวอยางฉนทประเภทน เชน มาลนฉนท ๑๕ ลททลวกกฬตฉนท ๑๙ อทสงฉนท ๒๐ ๑. มาลนฉนท ๑๕ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยางดงน
มธรพจนราพน พนพเศษสรรพ สถาพร
Page 10
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 10
มธรพจนสารสอน เชญวมลสมร บารงองค ขอสงเกต มาลนฉนทบทหนง ม ๑๕ คา วรรคทหนงม ๘ คา วรรคทสองม ๔ คา วรรคทสามม ๓ คา
๒. สททลวกกฬตฉนท ๑๙ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
ไหวคณองคพระสคตอนาวรณญาณ ยอดศาสตาจารย มน อกคณสนทรธรรมคมภรวธ พทธพจนประชมตร ปฏก (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต ลททลวกกฬตฉนทบทหนงม ๑๙ คา วรรคแรกม ๑๒ คา วรรคทสองม ๕ คา วรรคทสามม ๒ คา
๓. อทสงฉนท ๒๐ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
เอออเหมนะมงซชางกระไร ททาสสถลฉะนไฉน กมาเปน ศก บ ถงและมงกยงมเหน จะนอยจะมากจะยากจะเยน ประการใด (สามคคเภทคาฉนท) ขอสงเกต
Page 11
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 11
อทสงฉนทบทหนงม ๒๐ คา วรรคแรกม ๙ คา วรรคทสองม ๘ คา และวรรคทสามม ๓ คา นอกจากน ยงมฉนททไมสามารถจดเขาประเภทดงกลาวได เชน ๔.สทธราฉนท ๒๑ มลกษณะบงคบตามแผนผงและตวอยาง ดงน
ฟนเฟอนเลอนลมเพราะอารมณ วปรตกระอกรม เดอดบไดสม ประฤาด อยางทรงเศราโศกพโยคม ทมนสบมด สาสเมธ ตเตยนนก (อลราชคาฉนท) ขอสงเกต สทธราฉนทบทหนง ม ๒๑ คา แบงเปนสวรรค วรรคแรกและวรรคทสองมวรรคละ ๗ คา วรรคทสามม ๔ คา วรรคทสม ๓ คา คาสดทายของวรรคแรกสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสอง และคาสดทายของวรรคทสองสงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคทสาม คาสดทายของวรรคทสในบทแรก สงสมผสไปยงคาสดทายของวรรคแรกในบทถดไป การเลอกใชฉนทใหเหมาะสมกบเนอความ เนองจากฉนทแตละชนดมลลาไมเหมอนกน กวจงนยมเลอกฉนทใหเหมาะสมกบเนอความทตองการแตง ดงน ๑. บทไวคร บทนมสการสงศกดสทธ บทสรรเสรญพระเกยรต ทตองการใหมความขลง นยมใชลททลวกกฬตฉนท ๒. บทพรรณนา บทชม หรอบทคร าครวญ เชน พรรณนาความงามธรรมชาต พรรณนาความงามของบานเมอง ชมความงามของผหญง พรรณนาความรกและความเศราโศก เปนตน นยมใชวสนตดลกฉนท หรออนทรวเชยรฉนท
Page 12
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 12
๓. บทแสดงอารมณรนแรง เชน โกรธ ตนเตน และวตกกงวล เปนตน หรอบรรยายเกยวกบความรกทเนนอารมณสะเทอนใจ นยมใชอทสงฉนท เพราะฉนทนมเสยงหนกเบาสลบกนทาใหแสดงอารมณไดด ๔. บทพรรณนา หรอบรรยายความทนาตนเตนประทบใจ แสดงความราเรง สนกสนานรวดเรว นยมใชภชงคประยาตฉนท โตฎกฉนท หรอมาณวกฉนท ๕. บทบรรยายความทเปนไปอยางเรยบ ๆ นยมใชอเปนทรวเชยรฉนท อนทวงคฉนท วงลฏฐฉนท อปชาตฉนท ๖. บทบรรยายเรองทมลกษณะสบสนตอเนองกน นยมใชมาลนฉนท ซงมลหในวรรคแรกถงหกพยางค มลลาจงหวะเรวและชาลงในตอนทาย แตฉนทนแตงยาก จงใชกบบทบรรยายทไมยาวนก ความนยมในการเลอกใชฉนทแตงใหเหมาะสมกบเนอความทกลาวมาน มไดเปนขอกาหนดตายตวเปนเพยงขอสงเกต สาหรบใชเปนแนวทางในการพจารณาเลอกใชฉนทใหเหมาะกบเนอความเทานน การอานฉนท เนองจากฉนทเปนคาประพนธทบงคบครลห การอานฉนทจงตองอานใหถกตองตามตาแหนงคาครลห และลลาจงหวะของฉนทแตละชนด คาบางคาทปกตอานออกเสยงเปนคร เชน คาวา สข (สก) อาจจะออกเสยบงเปนลหสองพยางควา ส-ขะ หรอออกเสยงวา สก-ขะ เมอบงคบใหอานเปนครเรยงกน ดงตวอยางวสนตดลกฉนท ๑๔ ในสามคคเภทคาฉนทตอไปน แวนแควนมคธนครรา ชคฤหฐานบร สบราชวตรวธทว ทศธรรมจรรยา การอานวสนตดลกฉนทบทนตองออกเสยงอานตามตาแหนงคร ลห ดงน แวน แควน / มะ คด / ทะ นะ คะ รา ชะ คร ถา / นะ บ ร สบ ราด / ชะ / วด / ว ทะ ทะว ทะ สะ ทน / มะ จน ยา ในการอานฉนทนน นอกจากตองออกเสยงครลหใหถกตองตามแผนผงคบของฉนทแตละประเภทแลว ตองเวนจงหวะตอนในการอานใหถกตองดวย โดยมชวงหยดเลกนอยขางหลงคาทลงจงหวะ และจะตองลงจงหวะทคาครเสมอไป การแบงจงหวะในการอานฉนทประเภทตาง ๆ ขอใหนกเรยนศกษาจากแผนผงของฉนทแตละชนด ซงไดแสดงไวแลวอยางชดเจน ถานกเรยนไดอานออกเสยงฉนทแตละชนดหลาย ๆ ครง แลวฟงจงหวะดวยตนเอง กจะทราบไดวาฉนทแตละชนดมจงหวะอยางไร ควรจะเนนเสยง ทอดเสยงในการอานอยางไร จงจะฟงไพเราะ แมจะไมไดอานเปนทานองเสนาะกตาม ผอานกจะจาลกษณะบงคบครลหใหไดจงจะอานไดถกตองตามลกษณะบงคบของฉนทแตละชนด
Page 13
เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชาภาษาไทย ท 33102 ชน ม.6 เรอง ฉนท หนาท 13
การฝกแตงค าประพนธประเภทฉนท แมวาฉนทจะเปนคาประพนธทแตงยาก แตหากนกเรยนไดฝกแตง นกเรยนจะพบวาการแตงฉนทนนไมยากอยางทคด ทงยงเกดความสนกสนานในการเลอกสรรถวยคามาใหตรงตาแหนงคร ลห ของฉนท ในการฝกแตงฉนทนกเรยนควรปฏบตดงน ๑. ศกษาฉนทลกษณของฉนทชนดทนกเรยนตองการแตงใหเขาใจ ๒. ในขนฝกหดควรเลอกฉนททแตงไดงาย ไมมครลหซบซอน เชน วชชมมาลาฉนท ซงมลกษณะคลายกาพยสรางคนางค อนทรวเชยรฉนท ซงลกษณะคลายกาพยยาน เพราะกาพยทงสองชนดนนกเรยนเคยเรยนรมาแลวในชวงชนท ๓ เมอมความชานาญจงเลอกแตงฉนททยากขน ๓. เลอกหวของาย ๆ ทนกเรยนมประสบการณ อาจจะเปนเรองในชวตประจาวนของนกเรยน เชน การศกษา การสนทนา การทองเทยว เปนตน ๔. ไมควรใชคาทยาก หรอเปนคาศพทระดบสง ควรเลอกใชถอยคางาย ๆ มาเรยงรอยใหถกตองตามฉนทลกษณดงตวอยางตอไปน ภชงคประยาดฉนท ๑๒ จะเหลยวซายกงามตา จะเหลอบขวากเพลนใจ จะดเบองพบไป ตลอดลวนจะชวนแล ผพศสงลแสงโสม อรามโคมโพยมแข ตะลงหลงพะวงแด ฤดงงเพราะความงาม ณ ชายหาดสะอาดทราย และกรวดทรายประกายวาม วะวาบวบระยบยาม ผสานแสงพระจนทรเพญ ทะเลแลกระแสหลง อทกพสงถะถงเหน ผสมสขจเปน ประหนงแกวตระการเขยว พระพายฮอกระพอหวน ประมวลมวนสมทรเกลยว ระดมพด ณ บดเดยว ขยายแยกและแตกฉาน (ขาพเจานงอยชายทะเล – ชต บรทด) จะเหนไดวาฉนทบทนมศพทยากอยไมกคา เชน พบ โพยม เปนตน นอกจากนนเปนคาศพททนกเรยนเขาใจความหมายนบไดวากวเปน “นายแหงถอยคา” อยางแทจรง เพราะสามารถเรยงรอยถอยคาสามญใหเปนคาฉนทไดอยางไพเราะ และถกตองตามฉนทลกษณ
**************************