ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Μάθημα: Αρχές Κοινωνικών Επιστημών (Τάξη Β΄-Ανθρωπιστικές Σπουδές) Διδάσκουσα καθηγήτρια: Κριπαροπούλου Αντιγόνη
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ
Μάθημα: Αρχές Κοινωνικών Επιστημών
(Τάξη Β΄-Ανθρωπιστικές Σπουδές)
Διδάσκουσα καθηγήτρια: Κριπαροπούλου Αντιγόνη
«Επιστήμη» από το ρήμα «επίσταμαι» δηλ. «αποκτώ γνώση και μπορώ να την
χρησιμοποιώ».
Η επιστήμη προϋποθέτει:
• Τη χρήση συστηματικών
μεθόδων έρευνας• Την ανάλυση και
ερμηνεία των ευρημάτων της έρευνας• Την εξαγωγή συμπερασμάτων
Η επιστήμη είναι κοινωνικό και ιστορικό φαινόμενο…
Δηλαδή, αλλάζει καθώς περνά ο
χρόνος και καθώς μεταβάλλονται οι
οικονομικές, κοινωνικές και
πολιτικές συνθήκες.Φωτ. Ο Γαλιλαίος στην Ιερά Εξέταση, πίνακας του Κριστιάνο Μπάντι
Φαινόμενο είναι…
Ο τρόπος με τον οποίο εμφανίζεται, ένα
φυσικό ή κοινωνικό συμβάν, οτιδήποτε
συλλαμβάνει η ανθρώπινη συνείδηση μέσω των αισθήσεων,
οτιδήποτε γίνεται αντιληπτό μέσω της
ανθρώπινης παρατήρησης.
Οι επιστήμες ανάλογα με το αντικείμενο
μελέτης τους χωρίζονται σε:
Φυσικές επιστήμες
• Μελετούν τα φυσικά φαινόμενα.
Προσπαθούν να βρουν ανάμεσα σ’ αυτά σχέσεις αιτίας-
αποτελέσματος (δηλ. πώς ένα φαινόμενο
σχετίζεται με κάποιο άλλο).
• Σκοπός τους είναι η ανάπτυξη καθολικών αιτιατών νόμων (δηλ σχέσεων ανάμεσα σε
φυσικά φαινόμενα που ισχύουν παντού και
πάντα).• Εργαλεία τους είναι η
παρατήρηση και το πείραμα.
Κοινωνικές επιστήμες
• Μελετούν τα κοινωνικά φαινόμενα (οικονομικά φαινόμενα, κοινωνικές σχέσεις/προβλήματα,
ψυχολογικά φαινόμενα κ.ά.).
• Δεν διατυπώνουν νόμους αλλά τάσεις.
• Τάση είναι η δυναμική που δημιουργούν τα δεδομένα προς μια κατεύθυνση. Η
τάση όμως, δεν πραγματοποιείται πάντα.
Π.χ. η φτώχεια και η ανεργία μπορεί να
οδηγήσουν σε εξέγερση αλλά αυτή η τάση μπορεί να ακυρωθεί από άλλους
παράγοντες.
Γενικές αρχές κοινωνικών επιστημών
• Η γνώση του παρελθόντος (ιστορία) βοηθά στην καλύτερη
κατανόηση του παρόντος.
• Η γνώση άλλων πολιτισμών βοηθά
στην κατανόηση του δικού μας πολιτισμού.
• Η γνώση ότι οι κανόνες, οι αξίες κ.λπ. που ισχύουν, έχουν δημιουργηθεί σε
συγκεκριμένες συνθήκες και γι’ αυτό στο μέλλον
μπορεί να αλλάξουν.• Οικονομικά-κοινωνικά και
πολιτικά φαινόμενα είναι σε συνεχή αλληλεξάρτηση.
Πλάτωνας και Αριστοτέλης: «Η Σχολή των Αθηνών»,
νωπογραφία του Ραφαήλ
Στο μεγάλο αυτό έργο (5 επί 7,7 μ.!) απεικονίζεται (με μία
θαυμάσια απόδοση του βάθους) η ονομαστή στην αρχαιότητα
φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας, μέσα στην οποία φιλόσοφοι, επιστήμονες και ποιητές της αρχαιότητας αναζητούν την αλήθεια μέσω του διαλόγου.
Κεντρικές φιγούρες του πίνακα είναι ο Πλάτων και ο μαθητής του Αριστοτέλης. Ο Πλάτων
έχει στραμμένο το χέρι του προς τα πάνω, δείχνοντας τον ουρανό
(κόσμος ιδεών), ενώ ο Αριστοτέλης προς τα κάτω,
δείχνοντας την γη (μελέτη των φαινομένων), συμβολίζοντας
τους διαφορετικούς φιλοσοφικούς
προσανατολισμούς τους.
Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και άλλοι φιλόσοφοι της αρχαιότητας,
χρησιμοποιούσαν τις μεθόδους της επαγωγής και της παραγωγής…
Επαγωγή: εξαγωγή συμπεράσματος από το ειδικό στο γενικό (π.χ. «κάθε άνθρωπος είναι
θνητός άρα όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί»).
Παραγωγή: εξαγωγή συμπεράσματος από το γενικό στο ειδικό (π.χ.
«όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί άρα και αυτός ο
συγκεκριμένος άνθρωπος είναι θνητός»).
Φωτ. Πίνακας του Zακ-Λουί Νταβίντ (1787) Ο Θάνατος του
Σωκράτη.
Διαφορές φυσικών και κοινωνικών επιστημών
Τα κοινωνικά φαινόμενα δεν είναι ίδια με τα φυσικά φαινόμενα
• Τα κοινωνικά φαινόμενα παράγονται από ανθρώπους. Για να
τα μελετήσουμε πρέπει να γνωρίζουμε τι νόημα δίνουν οι
άνθρωποι στην συμπεριφορά τους και πώς ερμηνεύουν την συμπεριφορά των άλλων.
• Π.χ. Ποιος είναι ο λόγος ενός διαπληκτισμού; Πώς βιώνει και πώς
ερμηνεύει ο καθένας αυτό το συμβάν;
• Τα φυσικά φαινόμενα είναι ανεξάρτητα από τη θέληση των
ανθρώπων.
Οι άνθρωποι τροποποιούν την συμπεριφορά τους όταν είναι
αντικείμενα έρευνας και αυτό δεν συμβαίνει με τα φυσικά φαινόμενα.