Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэр

3БҮЛЭГ

Нийт нийлүүлэлт ба нийтэрэлт

Энэ бүлгийг судалснаар дараах чадваруудыг эзэмших болно.

Макро эдийн засгийн богино ба урт хугацааг ялгах

Нийт нийлүүлэлтийг юу тодорхойлдог болохыг тайлбарлахНийт эрэлтийг юу тодорхойлдог болохыг тайлбарлахНийт эрэлтийг өөрчлөгч хүчин зүйлс

Макро эдийн засгийн тэнцвэр, түүнд нөлөөлөх хүчин зүйлс

Үйлдвэрлэл ба үнэ

Үйлдвэрлэл өсөхийн зэрэгцээ үнэ ч бас өсдөг. Гэхдээүнэ ба үйлдвэрлэл жигд өсч байдаггүй.

Ямар хүчин зүйл байнга бодит ДНБ-ий өсөлтийгхурдасгадаг вэ?

Яагаад бидэнд бизнесийн мөчлөг байдаг вэ?

Макро эдийн засгийн гол сургуулиудын үзэлбаримтлалын ялгаа нь юу вэ?

Макро эдийн засгийн богино ба уртхугацаа

Макро эдийн засгийн урт хугацаа

Макро эдийн засгийн урт хугацаа гэдэг нь бодит цалин бүрэн ажил эрхлэлтэнд хүргэхээр зохицуулалт хийх хангалттай урт хугацааг хэлнэ.

Урт хугацаанд:

Бодит ДНБ нь потенциаль ДНБ-тэй тэнцүү

Ажилгүйдлийн түвшин хэвийн түвшиндээ хүрэх

Үнийн түвшин мөнгөний тоо хэмжээнээспропорциональ

Инфляцийн түвшин мөнгөний өсөлтөөс бодит ДНБ-ий өсөлтийг хассантай тэнцүү байна.

Макро эдийн засгийн богино ба уртхугацаа

Макро эдийн засгийн богино хугацаа

Макро эдийн засгийн богино хугацаа гэдэг ньзарим

Бодит болон

үнэ тогтмол байж улмаар

ДНБ потенциал ДНБ-тэй тэнцүү эсвэл бага их байж болох,

Ажилгүйдлийн түвшин хэвийн түвшинтэй тэнцүүэсвэл их болон бага байж болох хугацааг хэлнэ.

Нийт эрэлт

Бодит ДНБ-ий эрэлтийн хэмжээ Y гэдэг нь өрхүүд, засгийн газар, бизнес эрхлэгчид болон гадныхны худалдан авахаар төлөвлөсөн Монголд үйлдвэрлэгдсэн эцсийн бүтээгдэхүүний зах зээлийн нийт өртөг юм.

Энэ тоо хэмжээ нь төлөвлөсөн хэрэглээний зардал C, хөрөнгө оруулалт I, засгийн газрын зардал G, цэвэр экспорт X – M-н нийлбэртэй тэнцүү.

Өөрөөр хэлбэл,

AD=Y = C + I + G + (X – M).

AD=E=f(P, Cp, Gp, Ip,NXp)

Нийт эрэлт

Худалдан авах төлөвлөгөө нь дарааххамаардаг. Үүнд:

хүчин зүйлсээс

Үнийн түвшин

Хүлээлтүүд

Мөнгөний болон сангийн бодлого

Дэлхийн эдийн засаг

Нийт эрэлт

Нийт эрэлтийн муруй

Нийт эрэлтийн муруй (Aggregate demand) гэдэг нь үнийн түвшин ба бодит ДНБ-ий эрэлтийн хэмжээ хоорондын хамаарлыг харуулдаг.

Эрэлт Нийт эрэлт

Тухайн нэг барааны эрэлтийн тоо хэмжээ болон үнийн түвшин хоороондын хамаарал

Хэрэглэгчийн орлого болон үнийн ерөнхий

түвшний харилцан хамаарал

Нийт эрэлт

Зураг 27.6-д ADмуруйг дүрслэв.

AD муруй дараах

шалтгааны улмаассөрөг налалттайбайдаг. Үүнд: Пигугийн хөрөнгийн нөлөө

Кейнсийн зээлийн хүүний нөлөө

Мандел-Флемингийн ханшны нөлөө

Нийт эрэлт

Пигугийн хөрөнгийн нөлөө

Үнийн түвшин өсөхөд бусад хүчин зүйл тогтмол байхад бодит баялаг(мөнгө, хувьцаа гэх мэт) буурдаг.

Бодит баялагын бууралтыг нөхөхийн тулд хүмүүс хадгаламжаа өсгөж, хэрэглээгээ багасгадаг. Ингэснээр бодит ДНБ-ий эрэлтийн хэмжээ буурдаг.

Үүний адил үнийн түвшин буурахад бодит баялаг өсдөг.

Илүү их бодит баялаг нь хадгаламжийг бууруулж, хэрэглээг өсгөж улмаар бодит ДНБ-ийг эрэлтийг өсгөдөг.

Нийт эрэлт

Кейнсийн зээлийн хүүнийн нөлөөл

- Эдийн засагт хүүгийн түвшин өссөснөөр төлөвлөсөн зардлын түвшингээ бууруулах шаардлагатай.

- Үнийн ерөнхий түвшин өссөснөөр хүү өсч, нийт эрэлтийн тоо хэмжээ буурна.

Нийт эрэлт

Мандел-Флемингийн валютын ханшны нөлөө.

Үнийн ерөнхий түвшин буурах нь хүүгийн

түвшинг бууруулах бөгөөд тэрхүү бууралт нь

валютын бодит ханшыг сулруулж тухайн улсын

цэвэр экспортыг урамшуулж нийт эрэлт өснө.

Нийт эрэлт

Нийт эрэлтийн өөрчлөлт

Худалдан авах төлөвлөгөөнд нөлөөлдөг үнийн түвш-нээс бусад хүчин зүйлийн аль нэг нь өөрчлөгдөхтохиолдолд нийт эрэлт өөрчлөгддөг.

Тэдгээрээс гол нөлөө үзүүлдэг нь


Мөнгөний болон сангийн бодлого


Нийт эрэлт


Ирээдүйн орлого болон инфляци, ашгийн талаарх хүлээлт өөрчлөгдөх нь нийт эрэлтийг өөрчилдөг.

Хүлээгдэж буй орлогын өсөлт нь хүмүүсийн өнөөгийн хэрэглээний зардлыг нэмэгдүүлж улмаар нийт эрэлтийг өсгөдөг.

Хүлээгдэж буй инфляци өсөх нь өнөөгийн бүтээдэхүүнийг хямд болгож нийт эрэлтийг өсгөдөг.

Хүлээгдэж буй ашиг өсөх нь пүүсийн хөрөнгө оруулалтын зардлыг нэмэгдүүлж нийт эрэлтийг өсгөдөг.

Нийт эрэлт

Мөнгө болон сангийн бодлого

Сангийн бодлого гэдэг нь засгийн газраас эдийн засагт нөлөөлөх зорилготой татварыг өөрчлөх, шилжих төлбөр олгох, бүтээгдэхүүн худалдан авах үйл ажиллагааг хэлнэ.

Татварыг бууруулах, эсвэл шилжих төлбөрийг нэмэгдүүлэх нь өрхийн зарцуулах орлогыг өсгөдөг.

Өрхийн зарцуулах орлогын өсөлт хэрэглээний зардлыг өсгөж улмаар нийт эрэлтийг нэмэгдүүлдэг.

Нийт эрэлт

Мөнгө болон сангийн бодлого

Засгийн газрын бүтээгдэхүүн худалдан авах зардал нь нийт эрэлтийн нэг бүрэлдэхүүн тул түүний өсөлт нийт эрэлтийг өсгөдөг.

Мөнгөний бодлого гэдэг нь эдийн засаг дахь хүүний түвшин болон мөнгийн тоо хэмжээг өөрчлөхийг хэлнэ.

Мөнгөний тоо хэмжээ өсөх нь нийт эрэлтийг өсгөдөг.

Хүүний түвшин буурах нь зардлыг нэмэгдүүлж нийт эрэлтийг өсгөдөг.

Нийт эрэлт


Дэлхийн эдийн засаг хоѐр сувгаар нийт эрэлтэнднөлөөлдөг. Үүнд:

Гадаад валютын ханш буурахад дотоодын бүтээгдэхүүн гадаадынхтай харьцуулахад хямд болох бөгөөд экспорт өсч импорт буурч нийт эрэлтийг өсгөдөг.

Гадаадын орлого өсөх нь АНУ-ын экспортыг өсгөж нийтэрэлтийг өсгөдөг.

Нийт эрэлт

Зураг 27.7-д нийтэрэлтийн өөрчлөлтийг харуулав.

Нийт эрэлт өсөхөд ADмуруй баруун тийш, …

… нийт эрэлт буурахад AD муруй зүүн тийш шилждэг.

Changes in Aggregate Demand

Changes in Aggregate Demand

Төлөвсөн хэрэглээний зардлын өсөлт

1. Хэрэглэгчдийн эзэмшиж буй мөнгөн хөрөнгө

2. Хүлээлт3. Өр зээл4. Татвар

Төлөвлөсөн хөрөнгө оруулалтын зардал1. Бодит хүү2. ХО-аас хүлээгдэж буй ашиг3. Технологын дэвшил4. Татвар5. ҮХЗ-ийн ашиглалт

Төлөвлөсөн ЗГ-ын зардал Төлөвлөсөн цэвэр экспортын

зардал1. Бусад улсын орлогын түвшин2. Валютын ханш

Нийт нийлүүлэлт

Бодит ДНБ-ий нийлүүлэлтийн хэмжээ гэдэг нь тухайн хугацааны пүүсүүдийн үйлдвэрлэхээр төлөвлөсөн бараа, үйлчилгээний нийт хэмжээг хэлнэ. Энэ тоо хэмжээ дараах хүчин зүйлсээс хамаардаг. Үүнд:

Хөдөлмөрийн тоо хэмжээ

Биет болон хүмүн капиталын хэмжээ

Технологийн түвшин

Хөдөлмөрийн зах зээл дээрх ялгаатай нөхцөл байдлаас хамааран нийт нийлүүлэлтийг дараах хугацааны хүрээнд хуваадаг. Үүнд:

Урт хугацааны нийт нийлүүлэлт

Богино хугацааны нийт нийлүүлэлт


Урт хугацааны нийт нийлүүлэлт

Урт хугацааны нийт нийлүүлэлт /Long-runaggregate supply/ гэдэг нь бодит ДНБ потенциал ДНБ- тэй тэнцүү байх үеийн бодит ДНБ-ий нийлүүлэлтийн хэмжээ ба үнийн түвшин хоорондын хамаарлыг хэлнэ.

Потенциал ДНБ үнийн түвшнээс хамаардаггүй.

Тиймээс урт хугацааны нийт нийлүүлэлтийн муруй(LAS) потенциал ДНБ-ийг дайрсан босоо тэнхлэгтэйпараллель шулуун байна.


Богино хугацааны нийт нийлүүлэлт

Богино хугацааны нийт нийлүүлэлт /Short-run aggregate supply/ гэдэг нь потенциал ДНБ, нэрлэсэн цалин, бусад нөөцийн үнэ тогтмол байх үеийн бодит ДНБ-ий нийлүүлэлтийн хэмжээ ба үнийн түвшин хоорондын хамаарлыг хэлнэ.

Нэрлэсэн цалин, бусад нөөцийн үнэ өөрчлөгдөөгүй байхад үнийн түвшин өсөх нь бодит ДНБ-ий нийлүүлэлтийн хэмжээг өсгөдөг.

Тиймээс богино хугацааны нийт нийлүүлэлтийн муруй(SAS) эерэг налалттай байдаг.


Зураг 27.1-д потенциалДНБ 12 их наяд доллар үеийн LAS муруйг харуулав.LAS муруйн дагуу бүх үнэ болон нэрлэсэн цалин ижил хувиар өөрчлөгддөг. Тиймээс харьцангуй үнэ болон бодит цалин өөрч- лөгдөхгүй хэвээр байдаг.

SRAS

SRAS

LRAS

AS=Y

P


SAS муруй эерэгналалттай байдаг нь дараахтай холбоотой:

Нөөцөд гаргах зардал өөрчлөгдөөгүй үед үнийн түвшин өсөх нь пүүсийг өндөр ахиу зардалгаргаж гарцаа нэмэг-дүүлэхийг өдөөдөг.

Өмнөхийн эсрэгээрүнийн түвшин буурахпүүсийг бага ахиу зардалтай гарцаа

нь

цөөрүүлэхийг өдөөдөг.


LAS ба SAS муруйн дагуух шилжилтЗураг 27.3-д үнийн түвшнийөөрчлөлтөд

Нэрлэсэн цалин, бусад нөөцийн үнэ ижил хувиар өөрчлөгдсөн бол LAS муруйн дагуух цэгэн шилжилт хийх,

Нэрлэсэн цалин, бусад нөөцийн үнэ өөрчлөгдөөгүй бол SAS муруйн дагуух цэгэн шилжилт хийхийг харуулав.


Нийт нийлүүлэлтийн өөрчлөлт

Потенциал ДНБ өсөхөд LAS болон баруун тийш шилждэг.

SAS муруй зэрэг

Потенциал ДНБ дараах гурван шалтгааны улмаасөөрчлөгддөг. Үүнд:

Бүрэн ажил эрхлэлттэй үеийн хөдөлмөрийн хэмжээ өөрчлөгдөх

Биет болон хүмүн капиталын хэмжээ өөрчлөгдөх

Технологийн дэвшил явагдах


Зураг 27.4-дпотенциал ДНБ-ийөсөлт хэрхэн LAS болон SAS муруйг зэрэг баруун тийшшилжүүлж байгааг дүрслэв.


Зураг 27.5-д нэрлэсэн цалингийн өөр- члөлтийн нийт нийлүүлэлтэд үзүүлэх нөлөөг харуулав.

Нэрлэсэн цалингийн

өсөлт нь

Богино хугацааны нийт нийлүүлэлтийг бууруулах ба SAS муруй зүүн тийш шилжилт хийнэ.

Урт хугацааны нийт нийлүүлэлтэнд нөлөө үзүүлэхгүй.


• Дотоод ЭЗ-ийн нөөцүүд• Гадаад ЭЗ-ийн нөөцүүд• Бүтээмжийн өөрчлөлт• Төрөөс бизнесийн орчны талаар явуулж буй бодлого

• Татвар• Татаас• Сангийн, Мөнгөний,

бусад бодлогууд

SRAS

SRAS

LRAS

AS=Y

P

Макро эдийн засгийн тэнцвэр

Богино хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэр

Богино хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэр бодит ДНБ-ий эрэлтийн хэмжээ бодит ДНБ-ий нийлүүлэлтийн хэмжээтэй тэнцүү буюу AD муруй ба SAS муруйн огтолцох цэгт тогтдог.


Зураг 27.8-д богинохугацааны тэнцвэрийгбайгуулав.

Хэрэв бодит ДНБ нь тэнцвэрт бодит ДНБ-ээс бага бол пүүс үнэ болон гарцын хэмжээгээ өсгөх…,

… бодит ДНБ нь тэнц- вэрт бодит ДНБ-ээс их бол пүүс гарц болон үнээ бууруулах болно.


Эдгээр өөрчлөлтөд SASмуруйн дагуу цэгэн шилжилт явагдаж богино хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэрт хүргэдэг.

Богино хугацааны тэнцвэрт бодит ДНБ нь потенциал ДНБ-ээс их, эсвэл бага байж болно.


• Нийт эрэлтийн өөрчлөлт

• Нийт нийлүүлэлтийн

өөрчлөлт

• Нийт ажлын цагийн өсөлт

• Бүтээмжийн өсөлт

• Капиталын нөөцийн өсөлт

• Хүмүн капиталын өсөлт

• Технологийн дэвшил

SRAS

МRAS

LRAS

AS=AD

P


AS=Y=AD гэсэн нөхцөл хангагдана.

Жнь: Нэгэн улсын хувьд Cp=100-50*P, Ip=200, Gp=150, Y=50+10*P бол богино хугацааны тэнцвэрийг ол.

Y=AD=Cp+Gp+Ip

Y=AD= 100-50*P+200+150= 450-50*P Y= AS= 50+10*P

Y=AS=AD гэдгээс Р* =?, Y*=?


Урт хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэр

Урт хугацааны макро эдийн засгийн тэнцвэр нь бодит ДНБ-ий хэмжээ потенциал ДНБ-тэй тэнцүү буюу эдийн засаг урт хугацааны нийт нийлүүлэлтийн муруй дээр байх үед тогтдог.

Урт хугацааны тэнцвэр нь AD муруй ба LAS муруйн огтолцох цэгт тогтдог.

Макро эдийн засгийн тэнцвэр хэт богино хугацаанд

Ү2

SRAS

AS, AD

P

Ү1 Ү3

P

Дэд бүтцийн салбарт хийх хөрөнгө оруулалтаа ЗГ нэмэгдүүлсэн бол

Төв банкнаас бодлогын хүүгээ нэмэгдүүлсэн бол

E3E1E2

Макро эдийн засгийн тэнцвэр богино хугацаанд

Макро эдийн засгийн тэнцвэр урт хугацаанд

Ү2

E1

AS, AD

P

Ү1 Ү3

P

LRAS

E3

E2


Эдийн засгийн өсөлт баИнфляци

Зураг 27.10-д эдийн засгийн өсөлтийг дүрслэв.

Хөдөлмөр болон капиталөсөх, технологийндэвшил явагдах ньпотенциал ДНБ өсгөдөг.

Ингэснээр LAS муруй баруун тийш шилжинэ.


Зураг 27.10-д инфляцийгдүрслэв.

Мөнгөний тоо хэмжээний өсөлт потенциаль ДНБ- ий өсөлтөөс хурдан байснаас нийт эрэлт урт хугацааны нийт нийлүүлэлтээс илүү ихээр өссөн байна.

AD муруй LAS муруйгаас илүү баруун тийш шилжинэ.


Бизнесийн мөчлөг

Бизнесийн мөчлөг нь нэрлэсэн цалин нийт эрэлт болон богино хугацааны нийт нийлүүлэлтийн хэлбэлзэлд бодит ДНБ-ийг потенциал ДНБ-тэй тэнцүү байхаар хурдан зохицуулдаггүйн улмаас бий болдог.

Потенциал үйлдвэрлэлээс бага байх тэнцвэр гэдэг нь потенциаль ДНБ бодит ДНБ-ээс их байх тэнцвэрийг хэлнэ.

Потенциал үйлдвэрлэлээс их байх тэнцвэр гэдэг нь потенциал ДНБ бодит ДНБ-ээс бага байх тэнцвэрийг хэлнэ.

Бүрэн ажил эрхлэлттэй тэнцвэр гэдэг нь бодит ДНБпотенциал ДНБ-тэй тэнцүү байх тэнцвэрийг хэлнэ.


Зураг 27.11(a) болон (d)-дпотенциал үйлдвэрлэлээс бага байх тэнцвэрийг харуулав.

Потенциал ДНБ-ээс бодит ДНБ-ийг хассан зөрүүг уналтаас үүдэлтэй зөрүү гэж нэрлэдэг.

Зураг 27.11(b) болон (d)-д бүрэн ажил эрхлэлттэй тэнцвэрийг харуулав.


Зураг 27.11(c) болон (d)-дпотенциал үйлдвэрлэлээс их байх тэнцвэрийг харуулав.

Бодит ДНБ-ээс потенциал ДНБ-ийг хассан зөрүүг инфляцийн зөрүү гэдэг.

Зураг 27.11(d)-д эдийн засаг хэрхэн нэг богино хугацааны тэнцвэрээс нөгөөд шилжиж, бодит ДНБ бизнесийн мөч- лөгөөр потенциал ДНБ-ий орчим хэлбэлзэж байгаа харуулав.


Нийт эрэлтийнхэлбэлзэл

Зураг 27.12-т нийт эрэлтийн өсөлтийн нөлөөг дүрслэв.

Нийт эрэлтийн өсөлтөд AD муруй баруун тийш шилжинэ.

Үүний хариуд пүүсүүд богино хугацаанд үнэ болон гарцаа нэмэгдүүлнэ.


Богино хугацаанытэнцвэрт инфляцийн зөрүү бий болно.

Нэрлэсэн цалин өсч эхлэх ба SAS муруй зүүн тийш шилжиж эхэлнэ.

Үнийн түвшин тасралгүй өсч бодит ДНБ эдийн засаг буцаж бүрэн ажилэрхлэлтийн түвшинд хүрэххүртэл буурна.

Макро эдийн засгийн тэнцвэрНийт нийлүүлэлтийнхэлбэлзэлЗураг 27.13-д нефтийн үнийн өсөлтийн нөлөөг дүрслэв.

Богино хугацааны нийт нийлүүлэлт буурч SAS муруй зүүн тийш шилжинэ.

Ингэснээр бодит ДНБ буурч үнийн түвшин өснө.

Эдийн засаг стагфляци-тай болно.

Гэрийн даалгавар

• " Макро экономиксийн үндэс" УБ, МУИС, ЭЗС 89-р хуудасны 4-н асуултанд хариулах

ЛЕКЦ ДУУСАВ.

Нийт эрэлт ба нийт нийлүүлэлт, макро эдийн засгийн тэнцвэр

Documents

run aggregate supply

plrassras sras

ad

las

sas