แนวทางการดูแลผู้ป่วยสติปัญญาบกพร่อง ออทิสติก สมาธิสั้น...

ชอหนงสอ :

แนวทางการดแลผปวยสตปญญาบกพรอง ออทสตก สมาธสนและภาวะบกพรองทางการเรยน สาหรบระบบเครอขายบรการสาธารณสข

บรรณาธการ : แพทยหญงอนญญา สนรชตานนท เภสชกรหญงธรารตน แทนขา

พมพครงท 1 : กมภาพนธ 2556

จานวนพมพ : 4,000 เลม

ผลตโดย : กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข… โดย โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ จ.สมทรปราการ โทร. 0 2384 3381-3 สถาบนราชานกล โทร. 0 2245 4601-5 สถาบนพฒนาการเดกราชนครนทร จ.เชยงใหม โทร. 0 5389 0238 -44 สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร โทร. 0 2248 8999

สงวนลขสทธตามพระราชบญญต หามลอกเลยนแบบสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน โดยไมไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ พมพท : โรงพมพฟาสตบคส

ก

คานา

แนวทางการดแลผปวยจตเวชเดก 4 โรค ไดแก พฒนาการลาชาและสตปญญาบกพรอง ภาวะออทสตก โรคสมาธสน และภาวะบกพรองทางการเรยนรเฉพาะดาน สาหรบระบบเครอขายบรการสาธารณสข ชดน จดทาขนเพอใหแพทย พยาบาลและบคลากรทางการแพทยททาหนาทในการดแลผปวยเดกนาไปใชเปนการเพมพนความรและทกษะในการดแลผปวยทง 4 โรค ชวยใหผปวยเดกสามารถเขาถงบรการไดงายขน การดแลตดตามผปวยหลงไดรบการวนจฉยสามารถดาเนนการไดในหนวยบรการสาธารณสขใกลบาน ซงจะทาใหเดกและวยรนของประเทศไทยไดรบการดแลชวยเหลอและแกไขภาวะทเปนผลกระทบตอสตปญญาและความสามารถในการเรยนไดอยางทนทวงท ชวยลดปญหาพฤตกรรมในวยรนทเปนผลเกยวเนองจากกลมโรคทง 4 โรค

ผจดทาแนวทางชดนยงหวงวาแนวทางชดนจะทาใหเกดการพฒนางานการดแลผปวยจตเวชเดกตามแนวทางการพฒนาคณภาพระบบบรการสขภาพจตและจตเวชทมคณภาพและมาตรฐานเดยวกนทวประเทศอกดวย

คณะผจดทา

มกราคม 2556

ข

สารบญ

หนา คานา ก สารบญ ข กรอบแนวคดการสงเสรมพฒนาการเดกวยแรกเกด – 5 ป 1 แผนภมการใหบรการเดกหรอวยรนทมปญหาบกพรองทางสตปญญาอาย 6-18 ป 2 ตารางแสดงแผนการสงเสรมพฒนาการเดกวยแรกเกด-5 ป 3 ภาวะบกพรองทางสตปญญา / ภาวะปญญาออน (Intellectual Disabilities / Mental Retardation )

7

แผนภมการใหบรการออทสตก 25 ตารางแสดงแผนการบาบดรกษาผปวยออทสตก 26 กลมอาการออทสตก (Autistic Spectrum Disorder) 29 แผนภมการดแลเดกทมปญหาพฤตกรรมและการเรยน 65 ตารางแสดงแผนการบาบดรกษาเดกทมปญหาสมาธสน (ADHD) 66 โรคสมาธสน (Attention Deficit Hyperactivity disorder) 69 ตารางแสดงแผนการบาบดรกษาเดกทมปญหาการเรยน (LD) 80 ภาวะบกพรองทางการเรยน (Learning Disability ) 83 ภาคผนวก 89

- แบบคดกรอง KUS-SI Rating Scales: ADHD/LD/Autism (PDDs) 91 - แบบสอบถาม ADHD Rating Scale-IV 101 - แบบคดกรองภาวะเสยงตอโรคออทซมในเดกอาย 1-5 ป 102 - แบบสารวจพฒนาการเดก(PDDSQ) ชวงอาย 1-4 ป(12 เดอน - 47 เดอน) 103

คณะทางาน 105

พฒนาการไมสมวย 1

กรอบแนวคดการสงเสรมพฒนาการเดกวยแรกเกด – 5 ป หนวยบรการ กระบวนการ Technology

หนวยบรการสาธารณสข (รพ.สต.) ทวประเทศ

- พยาบาลใน รพ.สต. - พยาบาลใน รพ.สต. - ผปกครอง - พยาบาลใน รพ.สต. - พยาบาลใน รพ.สต.

- แนวปฏบตของกรมอนามย - 2ก 2ล (กรมอนามยและกรมสขภาพจต)

หนวยบรการสาธารณสข (รพช.ทวประเทศ) - พยาบาลใน รพช. - กมารแพทย(ถาม)

- พยาบาลใน รพช.

หนวยบรการสาธารณสข (รพท./รพศ. ทวประเทศ)

- กมารแพทย - จตแพทยเดกและวยรน(ถาม) - ทมสหวชาชพ (ถาม)

หนวยบรการสาธารณสข (รพจ. กรมสขภาพจต) - จตแพทยเดกและวยรน - ทมสหวชาชพทเกยวของ

อนามย 55 หมายถง แบบคดกรองพฒนาการอนามย 55 กรมอนามย TDSI 70 ขอ หมายถง แบบคดกรองและสงเสรมพฒนาการเดกแรกเกดถง 5 ป (TDSI) กรมสขภาพจต DSI = Developmental Skills Inventory

สงเสรมพฒนาการตามวย

ประเมนและปองกนพฒนาการลาชา (TDSI 70 ขอ) ระยะเวลา 1 เดอน : รหสโรค H9348

ประเมนและแกไขพฒนาการ (DSI 300 ขอ) ระยะเวลา 3 เดอน: รหสโรค H9348 และ หรอวนจฉยเพมเตม/อนๆ

สงกลบ รพ.สต. ดแลตอเนอง

วนจฉยและประเมน และแกไขพฒนาการ (DSI 300 ขอ) และหรอใหการรกษาเพมเตม

คดกรองพฒนาการเดกวยแรกเกด ถง 5 ป (อนามย 55) รหสโรค Z 00.1

วนจฉย/ตรวจพเศษ/ประเมน และแกไขพฒนาการอยางละเอยด (DSI 643 ขอ) และหรอใหการรกษาเพมเตม(เฉพาะทาง)

พฒนาการสมวยหรอไม

สมวย

ไมสมวย (รหสโรคR62) - คมอประเมนและปองกนพฒนาการลาชาเดกแรกเกด-5 ป สาหรบบคลากรสาธารณสข (TDSI : 70 ขอ) กรมสขภาพจต - คมอสงเสรมพฒนาการเดกแรกเกด-5 ปสาหรบผปกครอง (TDSI : 70 ขอ) กรมสขภาพจต พฒนาการดขน

- คมอประเมนและแกไข/ฟนฟพฒนาการเดกแรกเกด-5 ปสาหรบบคลากรสาธารณสข (DSI : 300 ขอ) กรมสขภาพจต

ดขน

ไมดขน

พฒนาการดขน - ตรวจวนจฉยและแกไขปญหาเพมเตมตามปญหาทสงตอ - CPG รายโรค - คมอประเมนและแกไข/ฟนฟพฒนาการเดกแรกเกด-5 ปสาหรบบคลากรสาธารณสข (DSI: 300 ขอ) กรมสขภาพจต ดขน

พฒนาการดขน

- แบบประเมนและแกไขปญหาของแตละวชาชพ - CPG รายโรค - คมอประเมนและแกไข/ฟนฟพฒนาการเดกแรกเกด-5 ปสาหรบบคลากรสาธารณสข (DSI : 643 ขอ) กรมสขภาพจต

ไมใช

ดขน

ไมดขน

ลาชาเฉพาะภาษา สงคม

ดแผนภมการ

ใหบรการออทสตก

ใช ไมดขน

สงกลบ รพช. ดแลตอเนอง

ประเมนซา

2 |ภาวะบกพรองทางสตปญญา

แผนภมการใหบรการเดกหรอวยรนทมปญหาบกพรองทางสตปญญาอาย 6-18 ป

หนวยบรการ กระบวนการ Technology and Information

รพ. สต.

1. แบบประเมนความสามารถพนฐานในการดารงชวต การรายงานขอมล 1. การคดกรองพฒนาการ Z00.1

รพช. F1-F3 รพช. M2 และ รพท. M1

1. คมอฝกสมรรถนะพนฐาน 2. คมอฝกทกษะการดารงชวตประจาวน (ADL) การรายงานขอมล 1. การสงเสรมพฒนาการรายบคคล(H9348)

รพท. S และ รพศ. A

1.คมอฝกสมรรถนะพนฐาน

2.คมอฝกทกษะการดารงชวตประจาวน (ADL)

การรายงานขอมล 1. การสงเสรมพฒนาการรายบคคล

(H9348) 2.รายงานภาวะโรครวม( Co-morbidity)

- ตรวจวนจฉย และรกษาเบองตน - ใหคาแนะนาและแกไขพฒนาการ (ฝก ADL) ในกรณผบกพรองฯระดบ Moderate, Severe ID แตไมยงยากซบซอน (ไมมปญหาพฤตกรรมรนแรง)

-ตรวจวนจฉย และรกษา -ใหคาแนะนาและแกไขพฒนาการ (ฝก ADL) ผบกพรองฯระดบ Moderate, severe ID ทมโรครวม

ใช

สงเสรมพฒนาการรายบคคลระดบ

รพช.

ใช

ตดตามพฒนาการและระดบ ADL

ไมใช

พฒนาการไมสมวย

ใหการวนจฉยเบองตนดวยแบบประเมนความสามารถพนฐานในการดารงชวตประจาวน

สงสยภาวะบกพรองทางสตปญญา

ใหคาแนะนาเบองตน สงตอขอมล

ไมดขน /มปญหา พฤตกรรม หรอมโรครวม

ไมดขน /มปญหาพฤตกรรม หรอมโรครวมทรนแรง

ไมใช

ภาวะบกพรองทางสตปญญา | 3

หนวยบรการ กระบวนการ Technology and Information

รพ. จตเวช

1.คมอฝกสมรรถนะพนฐาน

2.คมอฝกทกษะการดารงชวตประจาวน (ADL)

การรายงานขอมล 1. การสงเสรมพฒนาการรายบคคล

(H9348) 2.รายงานภาวะโรครวม ( Co-morbidity)

สงเสรมพฒนาการในระดบ รพช.

พฒนาการดขน ปญหาพฤตกรรม หรอ Co- morbidity ลดลง

-วนจฉย/ตรวจพเศษ/ประเมนความสามารถ/ - แกไขปญหาพฒนาการ และใหการรกษาเฉพาะทาง แกผบกพรองฯระดบ severe ทมปญหายงยากซบซอน โดยทมสหวชาชพ

ใช

4

ตารางแสดงแผนการสงเสรมพฒนาการเดกวยแรกเกด-5 ป Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information

รพ.สต. และ well child clinic

พยาบาล/นกวชาการสาธารณสข

แบบคดกรองพฒนาการ(อนามย55)

แบบประเมนและปองกนพฒนาการลาชาเดกวยแรกเกด-5 ป สาหรบบคลากรสาธารณสข (TDSI-70)

แนวปฏบตของกรมอนามย 2 ก 2 ล (กรมอนามย+กรมสขภาพจต) คมอประเมนและปองกนพฒนาการลาชาเดกแรกเกดถง 5 ป

สาหรบบคากรสาธารณสข (TDSI-70 ขอ) กรมสขภาพจต คมอประเมนและปองกนพฒนาการลาชาเดกแรกเกดถง 5 ป

สาหรบผปกครอง (TDSI-70 ขอ) กรมสขภาพจต การตรวจวดพฒนาการดวย DSI-300 ระบบการสงตอและรบกลบ

พฒนาการไมสมวย R62.0 delayed milestone

การประเมนพฒนาการ Z001

สงเสรมพฒนาการ H9348

รพช. F1-3 รพช. M2 รพท. M1

แพทย/กมารแพทยทผานการอบรม

พยาบาล

DSI 300 ขอ

คมอประเมนและแกไขพฒนาการเดกวยแรกเกด- 5 ป สาหรบบคลากรสาธารณสข (DSI 300 ขอ) กรมสขภาพจต\

ความสามารถในการประเมนและแกไขพฒนาการเดก ความสามารถในการระบและจาแนกผปวยมปญหาพฒนาการ

และสามารถวนจฉยไดในระดบ ICD หรอ DSM ความสามารถในการตดตามและประเมนผลการรกษาดวยยา ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย



สงเสรมพฒนาการ H9348

รพท. S รพศ. A

กมารแพทยทผานการอบรม

จตแพทยเดกและวยรน (ถาม)

พยาบาล PG เดก

DSI 300 ขอ CPG รายโรค

คมอประเมนและแกไขพฒนาการเดกวยแรกเกด- 5 ป สาหรบบคลากรสาธารณสข (DSI 300 ขอ) กรมสขภาพจต

ความสามารถในการประเมน วนจฉยใหการบาบดรกษาผปวยทมปญหาพฒนาการ และปญหาสขภาพทเกยวของกบพฒนาการ

การวนจฉยโรคโดยกมารแพทย/จตแพทย

5

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information ทมสหวชาชพท

เกยวของ (ถาม)

สามารถใหการวนจฉย Common disease ทเกยวของกบพฒนาการ และใหการบาบดรกษา ตดตามและประเมนผลการรกษา

ความสามารถในการตดตามและประเมนผลการรกษาดวยยา ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย

รพ.จตเวช จตแพทยเดกและวยรนหรอกมารแพทยดานพฒนาการ

พยาบาล PG เดก นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห สหวชาชพ นกอรรถบาบด นกกายภาพ/

กจกรรมบาบด

อนามย55 TDSI-70 DSI-300 DSI-643 แบบประเมนและแกไขปญหา

ของแตละวชาชพ CPG รายโรค

หลกสตรการใหคาปรกษา และ Behavior Modification สามารถใหการวนจฉย บาบดรกษา และตดตามผลการรกษา

โรคทางจตเวชทเกยวของกบปญหาพฒนาการ สามารถประเมนพฒนาการดวยเครองมอทไดมาตรฐานสากล

โดยนกจตวทยาคลนก ความสามารถในการใชเครองมอคดกรอง/ประเมนมาตรฐาน ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย

การวนจฉยโรคโดยจตแพทย

6 | ภ า ว ะ บ ก พ ร อ ง ท า ง ส ต ป ญ ญ า

บนทก


ภาวะบกพรองทางสตปญญา / ภาวะปญญาออน (Intellectual Disabilities / Mental Retardation )

คาจากดความ

ภาวะบกพรองทางสตปญญา / ภาวะปญญาออน (Intellectual Disabilities / Mental Retardation)

เปนภาวะทมพฒนาการบกพรองซงทาใหมขอจากดดานสตปญญา การเรยนรและการปรบตวในการดารงชวตประจาวน ในปจจบนเรมมการใชคาวา “บกพรองทางสตปญญา” แทน “ภาวะปญญาออน” มากขนในองคกรระดบนานาชาต เชน IASSID (International Association for the Scientific Study of

Intellectual Disabilities) WHO (World Health Organization) WPA (World Psychiatry Association)

รวมทง AAMR (The American Association on Mental Retardation ) หรอสมาคมบคคลปญญาออนแหงสหรฐอเมรกา ซงประกอบดวยสหวชาชพจากทวโลกและกอตงมาเปนเวลานาน 130 ป กไดเปลยนชอเปน The American Association of Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD) เมอ 1 มกราคม พ.ศ. 2550 เพอเสนอแนวทางทจะทาใหสงคมยอมรบบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญามากขน

คาจากดความของภาวะบกพรองทางสตปญญาหรอภาวะปญญาออน ตามเกณฑของ Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition,

Text Revision (DSM- IV-TR) โดย American Psychiatric Association (APA) ในป พ.ศ. 2543 ภาวะบกพรองทางสตปญญาหรอภาวะปญญาออน หมายถง ภาวะทม

1. ระดบเชาวนปญญาตากวาเกณฑเฉลย

2. พฤตกรรมการปรบตนบกพรองตงแต 2 ดานขนไป จากทงหมด 10 ดาน

3. อาการแสดงกอนอาย 18 ป ระดบเชาวนปญญาตากวาเกณฑเฉลย หมายถงระดบเชาวนปญญาตากวาเกณฑเฉลยของคนปกตอยางม

นยสาคญคอ 2 คาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation : SD) โดยทวไประดบเชาวนปญญาของคนปกตมคาอยระหวาง 90-109 คาเฉลยคอ 100 และคาเบยงเบนมาตรฐานมคาเทากบ 15

พฤตกรรมการปรบตน หมายถง การปฏบตตนในชวตประจาวนทวๆ ไป ซงเปนความสามารถของบคคลนนทจะสามารถดารงชวตไดดวยตนเองในสงคม ประกอบดวย

1. การสอความหมาย (Communication)

2. การดแลตนเอง (Self-care)

3. การดารงชวตภายในบาน (Home living)

4. การปฏสมพนธกบผอนในสงคม (Social and Interpersonal Skills)

5. การใชแหลงทรพยากรในชมชน (Use of Community Resources)

6. การควบคมตนเอง (Self- direction)

7. การนาความรมาใชในชวตประจาวน (Functional Academic Skills)


8. การใชเวลาวาง (Leisure)

9. การทางาน (Work)

10. การมสขอนามยและความปลอดภยเบองตน (Health and Safety)

AAMR หรอ AAIDD ในปจจบน ไดเปลยนเกณฑการวนจฉยและจาแนกภาวะบกพรองทางสตปญญามาแลวทงหมด 10 ครง ในครงท 9 เมอป พ.ศ. 2535 เปลยนการจาแนกภาวะบกพรองทางสตปญญาตามคะแนนระดบเชาวนปญญาซงแบงความรนแรงเดมเปน 4 ระดบ ไดแก เลกนอย (mild) ปานกลาง (moderate) รนแรง (severe) และรนแรงมาก (profound) มาเปนเพยง 2 ระดบ คอ เลกนอย (ระดบเชาวนปญญาเทากบ 50-70) และ มาก (ระดบเชาวนปญญานอยกวา 50) โดยเนนทระดบความชวยเหลอทบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาตองการ

การแบงระดบความรนแรงแบบน เพอออกแบบและจดหาบรการสนบสนนสาหรบแตละบคคลโดยแยกกลมทระดบเชาวนปญญาสงกวา 50 ซงถอวาเปนกลมทเรยนได (educable) ใหไดรบประโยชนจากโปรแกรมการศกษา สวนกลมทระดบเชาวนปญญาตากวา 50 จะเนนทการฝกทกษะทจาเปนตองใชในการดารงชวต (trainable)

ความชก โดยทวไปพบบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญารอยละ 1-3 ของประชากร ในประเทศไทยพบ

ความชกของภาวะบกพรองทางสตปญญาประมาณรอยละ 0.4-4.7 ตามแตละรายงานซงมความแตกตางกนในระเบยบวธวจยและเกอบทงหมดศกษาดวยการวดระดบเชาวนปญญาโดยทไมมการประเมนพฤตกรรมการปรบตนรวมดวย

Dr.Allen Stroller จากองคการอนามยโลกสารวจไวเมอ ป พ.ศ. 2500 พบบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญารอยละ 1 ของประชากร หลงจากนนในป พ.ศ.2531-2532 โรงพยาบาลราชานกล สารวจใน 4

ภาค ของประเทศไทย จานวนประชากร 221,928 คน พบบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา รอยละ 0.4

ของประชากร ป พ.ศ. 2541 อนรกษ บณฑตชาตและคณะ ไดศกษาระบาดวทยาของความผดปกตทางจตของ

ประชากรไทย จากกลมตวอยางจานวน 7,157 คน พบความชกของภาวะบกพรองทางสตปญญารอยละ 1.3

ป พ.ศ. 2542 กว สวรรณกจและคณะ ไดศกษาปญหาการเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาในกรงเทพมหานคร จากกลมตวอยางจานวน 1,057 คน พบความชกของภาวะบกพรองทางสตปญญารอยละ 4.47

ป พ.ศ.2550 สานกงานสถตแหงชาตไดสารวจประชากร 65,566,359 คน ในกลมคนพการ 1,319,832

คน พบเปนกลมปญญาออน 57,193 คน (ไมรวมกลมสมองพการและบกพรองทางการเรยนรอกประมาณ 58,000 คน) คดเปนรอยละ 0.09 ของประชากร


สาเหตของภาวะบกพรองทางสตปญญา เกดจากปจจยตางๆในดานชวภาพ สงคมจตวทยา หรอหลายๆปจจยรวมกน ภาวะบกพรองทาง

สตปญญาในบางรายอาจไมทราบสาเหตโดยเฉพาะในภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบเลกนอย ประมาณรอยละ 50 ของภาวะบกพรองทางสตปญญา มสาเหตมากกวาหนงอยาง สาเหตของภาวะบกพรองทางสตปญญา แสดงในตารางท 1

ตารางท 1 สาเหตของภาวะบกพรองทางสตปญญา

สาเหต ตวอยาง รอยละทพบ

กอนคลอด (Prenatal causes) ความผดปกตทางพนธกรรม - โครโมโซมผดปกตทงโครโมโซมหรอบางสวน การผาเหลาของยน ความผดปกตจากการขาดหายไปของยนบนโครโมโซม ( microdeletions หรอ Subteleomeric deletions)

กลมอาการดาวน (Down syndrome), tuberous

sclerosis, phenylketonuria และความผดปกตทางเมแทบอลกอนๆ, กลมอาการโครโมโซมเอกซเปราะ (fragile x syndrome), Prader-Willi syndrome,

Williams syndrome, Angelman syndrome

4-28

ความผดปกตแตกาเนด ความผดปกตของระบบประสาท

สวนกลาง กลมอาการทมความผดปกตหลายระบบ (multiple malformation syndromes)

อนๆ การตดเชอในครรภ ไดรบสารพษ

ครรภพษ หรอรกผดปกต

หลอดประสาทไมปด (Neural tube defects), Cornelia de Lange’s syndrome

การตดเชอหดเยอรมน (Congenital rubella), การตดเชอเอชไอว (Human Immunodeficiency Virus:

HIV), fetal alcohol syndrome, การเกดกอนกาหนด, ไดรบรงสหรอภยนตรายระยะเกด

7-17

5-13

ปรกาเนด (Perinatal causes) การตดเชอ ปญหาระหวางการคลอดและอนๆ

เยอหมสมองอกเสบ ภาวะขาดออกซเจน bilirubin

ในเลอดสง

2-10

หลงคลอด (Postnatal causes) การตดเชอ ไดรบสารพษ ปญหาทางจตสงคม และอนๆ

สมองอกเสบ พษจากตะกว ภยนตรายหลงเกด เนองอกในสมอง เศรษฐานะยากจน การเจบปวยทางจตเวช

3-12

ไมทราบสาเหต (Unknown causes) 30-50


การแบงประเภทของภาวะบกพรองทางสตปญญา อาจแบงตามระดบความรนแรง สาเหตหรอความชวยเหลอบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาตองการ

ตารางท 2 การแบงระดบภาวะบกพรองทางสตปญญาตาม DSM IV และความชก ระดบ IQ ระดบความรนแรงของภาวะ

บกพรองทางสตปญญา รอยละทพบ

55-69 นอย

(Mild)

85

40-54 ปานกลาง (Moderate)

10

25-39 รนแรง (Severe)

3-4

<25 รนแรงมาก

(Profound)

1-2

การแบงระดบภาวะบกพรองทางสตปญญา ตามความชวยเหลอทบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาตองการ เปนการแบงตาม American of Mental Retardation (AAMR) ซงไมไดเนนทระดบเชาวนปญญา แตพจารณาพฤตกรรมการปรบตน 10 ขอ แตการแบงวธนกยงมความสมพนธกบความรนแรงของภาวะบกพรองทางสตปญญา ไดแก

• ตองการความชวยเหลอเปนครงคราว (intermittent) • ตองการความชวยเหลอปานกลาง (limited) • ตองการความชวยเหลอมาก (extensive) • ตองการความชวยเหลอตลอดเวลา (pervasive)

อาการและอาการแสดง ไดแก พฒนาการชา สวนใหญมกมาดวยเรองพดชา ภาวะบกพรองทางสตปญญายงรนแรงมากเทาใด

พฒนาการชายงปรากฏใหเหนเรวขนเทานน โดยเฉพาะภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบรนแรงจะพบวาเดกมพฒนาการชาทกดานภายใน 2 ปแรก สวนกลมบกพรองทางสตปญญาระดบเลกนอย อาจพบพฒนาการชาเมออายประมาณ 3–4 ป หรอพบปญหาการเรยนเมอเรมเขาเรยนในโรงเรยน บางรายมาดวยปญหาพฤตกรรม เชน ซน สมาธสน บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาบางรายอาจมลกษณะผดปกตต างๆ (dysmorphic

features) ใหเหนชดเจนตงแตแรกเกด เชน กลมอาการดาวน


ลกษณะทางคลนก แบงตามระดบไดดงน 1. ภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบรนแรงมาก พฒนาการลาชาชดเจนตงแตเลกๆ ทงในดาน

ประสาทสมผสและการเคลอนไหว อาจจะฝกการชวยเหลอตนเองไดบาง แตตองอาศยการฝกอยางมาก สวนใหญพบวามพยาธสภาพ ตองการการดแลตลอดเวลา ตลอดชวต แมจะเปนผใหญแลวกตาม 2. ภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบรนแรง พบความผดปกตของพฒนาการตงแตขวบปแรก มกมพฒนาการลาชาทกดาน โดยเฉพาะพฒนาการดานภาษา สอความหมายไดเพยงเลกนอยหรอพดไมไดเลย บางรายเรมพดไดเมอเขาสวยเรยน มปญหาในการเคลอนไหว ในบางรายพบพยาธสภาพมากกวา 1 อยาง มทกษะการปองกนตนเองนอย มความจากดในการดแลตนเอง ทางานงายๆได สวนใหญตองการการดแลอยางใกลชดหรอตองชวยในทกๆดานอยางมาก ตลอดชวต

3. ภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบปานกลาง มกไดรบการวนจฉยตงแตวยกอนเรยน เมออายประมาณ 2- 3 ป โดยพบวาอาจมความแตกตางของระดบความสามารถในดานตางๆ เชน กลมอาการดาวนลาชาในดานการใชภาษา กลมอาการวลเลยม (Williams syndrome) บกพรองในทกษะการเรยนรทเกยวของกบมตสมพนธ (visuo-spatial processing skills) และบางรายมความสามารถทางภาษาเดน ในบางรายพบพยาธสภาพชดเจน สามารถเรยนไดถงชนประถมศกษาปท 2-3 ในวยเรยนมกตองการการจดการศกษาพเศษ สามารถเรยนรการเดนทางตามลาพงไดในสถานททคนเคย ใชชวตในชมชนไดดทงการดารงชวตและการงาน แตตองการความชวยเหลอปานกลาง ตลอดชวต ประมาณรอยละ 20 ดารงชวตอยไดดวยตนเอง

4. ภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบเลกนอย มกไดรบการวนจฉยเมอเดกเขาสวยเรยนแลว เนองจากในวยกอนเรยนพฒนาทกษะทางสงคมและการสอความหมายไดเพยงพอ สวนใหญเรยนไดถงชนประถมศกษาปท 6 หรอสงกวา เมอเปนผใหญสามารถทางาน แตงงาน ดแลครอบครวได แตอาจตองการความชวยเหลอบางเปนครงคราวเมอมปญหาชวตหรอหนาทการงาน มกไมพบสาเหตทางพยาธสภาพ สวนใหญจะสมพนธกบปจจยทางสงคมและเศรษฐสถานะยากจนหรอดอยโอกาส ซงแสดงใหเหนถงความสาคญของปจจยดานสงแวดลอมและวฒนธรรมทมผลตอภาวะบกพรองทางสตปญญา 6. ความผดปกตทพบรวมดวย

พบความผดปกตทางจตเวชในบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาไดถงรอยละ 45 ซงสงกวาประชากรทวไป ความผดปกตเหลานจะพบบอยขนเมอความรนแรงของภาวะบกพรองทางสตปญญามากขน

สวนใหญเปนปญหาพฤตกรรม ความผดปกตทพบ ไดแก ซน สมาธสน พบรอยละ 8-15 พฤตกรรมทารายตนเอง รอยละ 3-15 นอกจากนยงพบพฤตกรรมกาวราว กระตนตนเอง เชน ตบมอ เขยงเทา ดอ เกเร พบโรคอารมณสบสนแปรปรวนรอยละ 1-3.5 และโรคจต (schizophrenia) รอยละ 3 การรกษาโดยการปรบพฤตกรรมและการใชยา การทาจตบาบดมกไมคอยไดผล

บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาจะพบอาการชกไดบอยกวาบคคลทวไปประมาณ 10 เทา โดยเฉพาะในบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาในระดบรนแรงถงรนแรงมาก พบไดถงรอยละ 30 อาการชกมกควบคมไดยาก เนองจากมความผดปกตจากกลมอาการตางๆ มพยาธสภาพของระบบประสาทสวนกลาง และในผปวยแตละรายอาจพบอาการชกไดหลายรปแบบ


ภาวะประสาทสมผสบกพรอง ไดแก การไดยนบกพรองหรอมปญหาในการมองเหนนนพบไดบอยในบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา โดยเฉพาะในกลมอาการทมความผดปกตของใบหนาและศรษะ (craniofacial syndromes) ประมาณรอยละ 50 ของบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาในระดบรนแรงจะมปญหาในการมองเหน ทพบบอยไดแก ตาเขและสายตาผดปกต ภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบเลกนอยและรนแรงพบความบกพรองในดานการเคลอนไหวซงเขาไดกบสมองพการ (cerebral palsy :CP) ประมาณรอยละ 10 และ 20 ตามลาดบ และประมาณรอยละ 50 ของเดกสมองพการ จะพบวามภาวะบกพรองทางสตปญญาในระดบความรนแรงตางๆรวมดวย โดยเฉพาะในกลม spastic CP จะพบภาวะบกพรองทางสตปญญามากกวากลม dyskinetic CP

ประมาณรอยละ 50-75 ของเดกออทสตกมภาวะบกพรองทางสตปญญารวมดวย พฤตกรรมแบบออทสตก ไดแก พฤตกรรมซาๆ หรอทารายตนเองอาจพบไดในบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาโดยเฉพาะในระดบรนแรง แนวทางการประเมนวนจฉย

การวนจฉยภาวะบกพรองทางสตปญญาทาไดโดยการซกประวต ตรวจรางกาย ตรวจประเมนพฒนาการ ประเมนระดบเชาวนปญญาและพฤตกรรมการปรบตน ในการประเมนพฒนาการ ระด บเชาวนปญญา และพฤตกรรมการปรบตนนนมแบบประเมนมาตรฐานหลายชนด

แบบประเมนพฒนาการและระดบเชาวนปญญา Bayley Scales of Infant Development

Wechsler Preschool and Primary Scale of Intelligence III

Stanford-Binet Intelligence Scale (5th Ed)

Kaufman Assessment Battery for Children II

Wechsler Intelligence Scale for Children (WICS-IV)

แบบประเมนพฤตกรรมการปรบตน Vineland Adaptive Behavior Scale II (VBAS II)

AAMR Adaptive Behavior Scales-School (ABS-s II)

แบบประเมนระดบเชาวนปญญาทนยมใชเปนมาตรฐานในประเทศไทย ไดแก Stanford-Binet

Intelligence Scale และ Wechsler Intelligence Scale for Children สวนแบบประเมนพฤตกรรมการปรบตนทใช ไดแก Vineland Adaptive Behavior Scales


การประเมนเพอหาสาเหตของภาวะบกพรองทางสตปญญา มวตถประสงคเพอ

1. คนหาความผดปกตแบบ progressive หรอ degenerative เชน Rett syndrome, Cockayne

syndrome

2. คนหาโรคทรกษาได เชน phenylketonuria, ภาวะพรองไทรอยดฮอรโมน (hypothyroidism)

3. ใหคาแนะนาปรกษาผปกครองเกยวกบอาการ อาการแสดง ภาวะแทรกซอน ความเสยงในการเกดซา เตรยมการแกไขปญหาทพบรวมดวย

4. อาจชวยใหทราบพยากรณโรค

5. ลดการสบคนทางหองปฏบตการอนๆ ทไมจาเปน

ตารางท 3 ขอมลสาคญในการประเมนภาวะบกพรองทางสตปญญา

ประวต กอนคลอด การคลอด และหลงคลอด

พงศาวลของครอบครว 3 รน ปญหาการเรยน ความผดปกตทางจตเวช ภาวะบกพรองทางสตปญญา ความผดปกตทางระบบ

ประสาท หรอพฒนาการถดถอย

การตรวจรางกาย ประเมนลกษณะผดปกต minor physical anomalies

การเจรญเตบโตและพฒนาการดานรางกาย

เสนรอบศรษะเทยบกบคาปกต ลกษะณะของใบหนา เชน คางเลก (micrognathia), ตาหาง (hypertelorism) หรอ รมฝปากบนบาง

(thin upper lip) เปนตน

ใชรปถายหรอวดทศนเพอดลกษณะรางกายและทาเดน (gait)

ตรวจทางระบบประสาท

ลกษณะพฤตกรรมทแสดงออก (Behavior phenotypes)

Wood’s light และ dermatoglyphic ตามขอบงช ความผดปกตทพบรวมดวย ตรวจการไดยน ตรวจตาและประเมนทางจตวทยา

การสบคนทางหองปฏบตการตามขอบงช ถายภาพรงสกระดก

ตรวจทางเมตาบอลกเพอหา lysosomal, perioxisomal และ mitochondrial disorders

Muscle biopsies

ตรวจ ดเอนเอ และอณพนธศาสตร


วเคราะหโครโมโซม

ตรวจ Fluorescence in situ hybridization

ตรวจหากลมอาการโครโมโซมเอกซเปราะ ตรวจ organic and amino acids

ตรวจทางรงสระบบประสาท (magnetic resonance imaging : MRI and computed tomography : CT)

การตรวจทางเมทาบอลกทาในกรณมประวตการแตงงานในเครอญาต มสมาชกในครอบครวทมปญหา คลายๆกน พฒนาการถดถอย ตรวจรางกายพบกลามเนอออนนม การเจรญเตบโตชา หรอตบมามโต เปนตน

การใชเทคนค Fluorescence in situ hybridization (FISH) สามารถตรวจพบความผดปกตของโครโมโซมสวนปลาย (Subtelomeric region rearrangements) ไดประมาณรอยละ 5–10 ของภาวะบกพรองทางสตปญญาทไมทราบสาเหต โดยเฉพาะกลมบกพรองทางสตปญญาระดบปานกลางและรนแรง ขอบงชในการตรวจความผดปกตของโครโมโซมสวนปลาย คอ

1. มประวตบกพรองทางสตปญญาในครอบครว

2. การเจรญเตบโตชาตงแตอยในครรภ หลงคลอด หรอเจรญเตบโตเรวผดปกต 3. มลกษณะใบหนาผดปกตตงแต 2 อยางขนไป

4. มความผดปกตทไมใชบรเวณใบหนา และ/หรอ ความผดปกตแตกาเนดตงแต 1 อยางขนไป

แนวทางการดแลรกษาและฟนฟสมรรถภาพ แมวาเมอเกดภาวะบกพรองทางสตปญญาแลว จะไมอาจรกษาสมองสวนทเสยไปใหกลบคนมาทางานไดตามปกตกตาม แตกสามารถจะคงสภาพหรอฟนฟสภาพทางสมองสวนทคงเหลออยใหทางานไดเตมท ดงนน การดแลรกษาภาวะบกพรองทางสตปญญา จงเนนการฟนฟสมรรถภาพของสมองและรางกายมากกวาการรกษาดวยยาเพยงอยางเดยว การวนจฉยใหไดเรวทสดและการฟนฟสมรรถภาพทนททวนจฉยได จะชวยหยดยงความพการมใหเพมขน เปาหมายของการรกษาภาวะบกพรองทางสตปญญาจงมใชมงรกษาใหหายจากโรค แตเพอใหสามารถดาเนนชวตในสงคมไดใกลเคยงกบคนปกตมากทสด ใหชวยตวเองได ไมเปนภาระแกครอบครวและสงคมมากเกนไป และสามารถประกอบอาชพได การฟนฟสมรรถภาพในบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา มดงน 1. การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย (Medical Rehabilitation) การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย ไดแก การรกษาโรคทเกดรวมกบภาวะบกพรองทางสตปญญา การแกไขความพการและการฟนฟสภาพทางรางกาย เชน โรคลมชก, Cretinism, Phenylketonuria (PKU),

cerebral palsy นอกจากการใชยารกษาตามอาการแลว ยงตองการบาบดรกษาดวย ดงน


การสงเสรมพฒนาการ (Early Intervention) การสงเสรมพฒนาการ หมายถง การจดโปรแกรมการฝกทกษะทจาเปนในการเรยนร เพอนาไปสพฒนาการปกตตามวยของเดก จากการวจยพบวา เดกทไดรบการฝกทกษะทจาเปนในการพฒนาแตเยาววย จะสามารถเรยนรไดดกวาการฝกเมอเดกโตแลว ทนททวนจฉยวาเดกมภาวะบกพรองทางสตปญญา เชน เดกกลมอาการดาวน หรอเดกทมอตราเสยงสงวาจะมภาวะบกพรองทางสตปญญา เชน เดกคลอดกอนกาหนด มารดาตกเลอดคณะตงครรภ เปนตน สามารถจดโปรแกรมสงเสรมพฒนาการใหเดกกลมนไดทนท โดยไมตองนาเดกมาไวทโรงพยาบาล โปรแกรมการสงเสรมพฒนาการ คอ การจดสภาพแวดลอมใหเอออานวยตอการเรยนรของเดก

บดามารดา และคนเลยงดมบทบาทสาคญยงในการฝกเดกใหพฒนาไดตามโปรแกรมอยางสมาเสมอ ผลสาเรจของการสงเสรมพฒนาการจงขนอยกบความรวมมอ และความตงใจจรงของบคคลในครอบครวของเดกมากกวาผฝกทเปนนกวชาชพ (Professional staff)

กายภาพบาบด บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญามกจะมพฒนาการดานการเคลอนไหวรางกาย (motor

development) ชากวาวย นอกจากนบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาขนาดหนกและหนกมาก สวนใหญกจะมความผดปกตของระบบประสาทสวนกลาง (central nervous system) ทาใหมการเกรงของแขน ขา ลาตว จงจาเปนตองแกไขการเคลอนไหวทผดปกต เพอชวยลดการยดตดของขอตอ และการสญเสยกลามเนอ

เดกจะชวยตวเองไดมากขน เมอเจรญวยขน

กจกรรมบาบด เปนการฝกการใชกลามเนอมดเลก ไดแก การใชมอหยบจบสงของ ฝกการทางานของตา และมอ ใหประสานกน(eye-hand co-ordination) สามารถหยบจบสงของ เชน จบถวยกนนา จบแปรงสฟน หยบชอนกนขาวซงจะชวยใหการดาเนนชวตประจาวน เปนไปอยางราบรนและสะดวกขน

การแกไขการพด บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาเกนกวารอยละ 70 มปญหาการพดและการสอความหมาย

กระบวนการฝกในเรองน มใชเพอใหเปลงสาเนยงเปนภาษาทคนทวไปเขาใจเทานน แตจะเรมจากการฝกใชกลามเนอชวยพด บงคบกลามเนอเปลงเสยง ออกเสยงใหถกตอง ซงการฝกพดตองกระทาตงแตเดกอายตากวา

4 ป จงจะไดผลดทสด

2. การฟนฟสมรรถภาพทางการศกษา (Educational Rehabilitation) ควรเปดโอกาสใหบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาเรยนรวมกบบคคลปกตมากทสด การจดการศกษาพเศษเฉพาะบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาลวนๆ (Special Education) จะจดใหเทาทจาเปนจรงๆเทานนแตจะสงเสรมการจด การเรยนรวม และ การเรยนรวม (Integration and Inclusion

Education) ใหมากทสด

3. การฟนฟสมรรถภาพทางอาชพ (Vocational Rehabilitation) การเตรยมฝกอาชพใหแกบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา อาย 15-18 ป เปนสงจาเปนมากตอการประกอบอาชพในวยผใหญ ไดแก ฝกการตรงตอเวลา รจกรบคาสงและนามาปฏบตเอง โดยไมตองมผเตอน


การปฏบตตนตอผรวมงานและมารยาทในสงคม เมอเขาสวยผใหญควรไดรบการชวยเหลอใหมอาชพทเหมาะสม อาชพทบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาสามารถทาไดด ไดแก อาชพงานบาน งานบรการ งานในโรงงาน งานในสานกงาน เชน การรบสงหนงสอ ถายเอกสาร เปนตน

การฟนฟสมรรถภาพของบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา 1. การเตรยมความพรอม การจดกจกรรมการสอนตองคานงถงความสามารถของแตละบคคลเนองจากมการเรยนรชา การสอนจงควรทาซา ๆ การจดกจกรรมการเรยนการสอน ควรมหลากหลายแตกตางกนไปเพอไมใหเบอ การสอนควรเรมจากสงทงาย ๆ ไปหายาก และใหเรยนกจกรรมทเรยนรไดงายกอน สงสาคญคอ ควรใหมความพรอมในพฒนาการในทกดาน ไดแก ดานการเคลอนไหว สตปญญา การใชภาษาพดและสอความหมาย รวมไปถงดานสงคม

2. การจดนนทนาการ การจดกจกรรมนนทนาการ ทาใหเกดความสนกสนานผอนคลาย และทาใหเกดประโยชนตอพฒนาการ เพอการบาบดความบกพรองการจดกจกรรมตองคานงถงบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาเปนศนยกลาง และพฒนาทางดานสงคมใหสามารถเลนกบเพอนได รกฎกตกาของเกมการเลนและการปฏบตตน สามารถนาไปปรบใชในการดาเนนชวตประจาวนตอไป

3. การปรบพฤตกรรม เปนกระบวนการในการปรบเปลยนพฤตกรรมจากพฤตกรรมทไมพงประสงค ตลอดจนการสรางพฤตกรรมใหม การปรบพฤตกรรมมหลายวธ เชนการใชแรงเสรม การเปนแบบอยางทด การใหรางวล การสะสมเหรยญ หรอคะแนนเพอนามาแลกรางวล อยางใดอยางหนง

4. การจดศลปะบาบด ศลปะบาบดเปนการนาศลปะมาเชอมตอกนโดยตางเพมคณคาใหแกกนและกน ความสวยงามจากสงทเปนจรงกบความคด ความร ศลปะบาบด เปนวธการบาบดจากสงทเปนจรง เกยวกบความคด ความร ความรสก เพอใหเกดงานสรางสรรค

การสอนบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา 1. ใชหลกการสอนแบบ 3R’ S คอ - Repetition คอ การสอนแบบซาไปซามา- Relaxation คอ

การสอนแบบไมตงเครยดนก- Routine คอ การสอนใหเปนกจวตรประจาวน 2. สอนทละขนจากสงใกลตวไปหาสงไกลตว หรอจากงายไปหายาก

3. สอนโดยการกระทาจรง 4. สอนสงทมความหมายจรง ๆ

5. ตองพยายามจดการเรยนการสอนใหบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา ไดมประสบการณใหม ๆ

6. สอนโดยใชของจรง หรออปกรณประกอบทกครง 7. ตองใหเวลาพอสมควรในการเปลยนกจกรรมอยางหนงไปสกจกรรมอกอยางหนง 8. การสอนตองอาศยแรงจงใจ (Motivation) ทาใหอยากเรยนโดยการใหแรงเสรมทงทางบวก และ

ทางลบ

9. ตองคานงถงความพรอมของแตละบคคล

10. ตองสอนตามความสามารถ และความตองการของแตละบคคล


11. สอนตามระดบสตปญญา 12. ยอมรบความสามารถ และพยายามสงเสรมความสามารถ

13. พยายามฝกใหชวยเหลอตนเองมากทสด

14. สอนโดยการแบงตามหมตามตารางสอน

15. เมอฝกใหเดกทากจกรรมตาง ๆ ตองพยายามแทรกการฝกหลาย ๆ ดานไปดวย

16. ตองชวยใหพฒนาความเชอมนในตนเอง 17. ตองมการวเคราะหงาน (Task analysis )

18. มการประเมนผลความกาวหนาอยตลอดเวลา

วธการสอนเพอสรางพฤตกรรมทเหมาะสม 1. ใชการแนะนาโดยการกระทา คอการชวยใหเกดการกระทาโดยจบมอใหทาตามพรอม

ทงการใชคาสง แลวใหรางวลหรอชมเชย การจบมอทานจะคอย ๆ ลดการชวยเหลอเมอบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาเรมพยายามทาดวยตนเอง

2. ใชวธการเลยนแบบ โดยการทาใหดเปนตวอยางแลวใหทาตาม ชมเชยหรอใหรางวลเมอทาได การสอนใหเลยนแบบจะตองทาเปนขน ๆ เพอเปนการงาย จงควรแบงงานออกเปนขนยอย ๆ จากงายไปหายาก ใหรางวลชมเชย เมอทาไดดในแตละขนแลวจงสอนเพมขนในขนตอไปจนสาเรจทงหมด

3. ใชแรงจงใจ ใหบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาไดใชความสามารถทมอยใหเตมท มการปรบพฤตกรรมทไมเหมาะสม

การรกษาดวยยา บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาอาจไดรบการรกษาดวยยาในกรณทมโรคทางกายทจาเปนตอง

ไดรบการรกษาดวยยา เชน ผทมโรคลมชกรวมดวยกจะไดรบยากนชก หรอในกรณทมปญหาพฤตกรรมหรอโรคทางจตเวชรวมดวยกจะไดรบการรกษาดวยยาทางจตเวช

ตารางท 4 ยาทใชในบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาทมปญหาทางจตเวช

ประเภทของยา ตวอยาง ขอบงช Short-acting stimulants

Methylphenidate (Ritalin) สมาธสน ไมอยนง การนอนผดปกต

Long-acting stimulants

Methylphenidate (Concerta) สมาธสน ไมอยนง

Antipsychotics: - Convetional - Atypical

Haloperidol (Haldol)

Clozapine (Clozaril),

Risperidone (Risperdal)

โรคจตเภท กาวราว พฤตกรรมทารายตนเอง โรคอารมณสองขว (bipolar

disorders)


ประเภทของยา ตวอยาง ขอบงช Antidepressants

Fluoxetine (Prozac)

ซมเศรา วตกกงวล โรคยาคดยาทา ค ว า ม อย า ก อ า ห า ร ม า ก ผ ด ป ก ต (bulimia) ตนตกใจรนแรง (panic

disorder) กาวราว premenstrual

dysphoric disorder

sertraline (Zoloft)

ซ ม เ ศ ร า ต น ต ก ใ จ ร น แ ร ง premenstrual dysphoric disorder

โรคยาคดยาทา วตกกงวล กาวราว

fluvoxamine โรคยาคดยาทา Mood stabilizers Lithium

โรคอารมณสองขว กาวราว ซมเศรา

- Sodium valproate (Depakine)

- carbamazepine (Tegretol)

- Oxcarbazepine (Trileptal)

- Lamotrigine (Lamictal)

- topiramate (Topamax)

ชก โรคอารมณสองขว กาวราว

พฤตกรรมทารายตนเอง

Other medications Antihypertensives: clonidine

(Catapress)

ความดนโลหตสง สมาธสน ไมอยนง ควบคมอารมณไมได

การวางแผนดแลตอเนอง

การตดตามการดแลบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาตามวยตางๆควรไดรบการวางแผนและทบทวนเปนระยะๆรวมกบครอบครว และประสานงานกบเครอขายบรการตางๆในชมชนโดยตดตามระดบความสามารถทกาวหนาขน ภาวะของความผดปกตทพบรวมดวย ปญหาการเรยน การปรบตวในครอบครว สงคม ปญหาพฤตกรรม อาการทางจตเวช การรบประทานยาสมาเสมอและผลขางเคยงจากยา

ผลทคาดวาจะไดรบ 1. บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาไดรบการวนจฉย ประเมน ดแลรกษา และฟนฟสมรรถภาพให

สามารถดารงชวตไดอยางอสระ (independent living) พงพาตนเองได และสามารถใชชวตในสงคมไดใกลเคยงกบคนปกต (normalization)

2. ผปกครองและครอบครวไดรบคาแนะนาในการดแลบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญา


การสงตอ 1. สงตอเพอการตรวจหาความผดปกตทพบรวมดวยและไมมบรการนนๆในหนวยบรการ เชน การสงตอเพอ

ตรวจตา การตรวจคลนสมองไฟฟา เปนตน

2. สงตอเพอรบบรการอนๆ เชน การศกษาในโรงเรยน บรการในชมชน เปนตน

การใหคาแนะนาและความร ผดแลบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาควรไดรบคาแนะนาในการฝกสอนบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาซงมจดมงหมายสงสด เพอใหไดมความเปนอยใกลเคยงคนปกต และจะประสบความสาเรจหรอไมเพยงใดนน ขนอยกบตวแปรตอไปน คอ

1. ระดบของภาวะบกพรองทางสตปญญา ผทมภาวะบกพรองทางสตปญญาขนาดนอย มโอกาสจะพฒนาใหสามารถดาเนนชวต ใกลเคยงบคคลปกตไดดกวา ผทมภาวะบกพรองทางสตปญญาขนาดปานกลางหรอขนาดหนก

2. อาการแทรกซอนตางๆ ทเปนอปสรรคตอการฟนฟสมรรถภาพ ทาใหไมประสบผลดเทาทควร

3. การสงเสรมพฒนาการ ถาเดกไดรบการสงเสรมพฒนาการในวยเยาว จะมความพรอมในการเรยนรวมกบเดกปกตในโรงเรยนทวไป มากกวาการฝกเมอเดกโตแลว

4. ความรวมมอของครอบครว ครอบครวมความสาคญตอบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญามากทสด ตงแตแรกเกดจนตลอดชวต จงควรจะเตรยมครอบครวใหเขาใจความบกพรอง ขอจากดของความสามารถ ความตองการพเศษ ความคาดหวง ตลอดจนวธการอบรมเลยงดและฝกสอนในทศทางทถกตอง

บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาสามารถเรยนร และดาเนนชวตอยางทดเทยมและมความสขในสงคมไดเชนเดยวกบบคคลปกต ถาสงคมเปดโอกาสและใหความชวยเหลอทเหมาะสม อนจะเอออานวยใหบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาไดใชชวตอยางมศกดศรและมคณคา

เอกสารอางอง

1. นพวรรณ ศรวงศพานช. แนวเวชปฎบตเรองภาวะบกพรองทางสตปญญา สถาบนราชานกล กรมสขภาพจต, 2551.


แนวทางการบรการผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา อาย 6-18 ป

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

กจกรรม 1. ประเมนปญหาความตองการของผบกพรองฯและสงตอพรอมขอมล

1.1 สรางสมพนธภาพดวยทาททนมนวลเพอใหเกดความไววางใจและการประเมนปญหาและความตองการของผบกพรองทางพฒนาการและครอบครว

1.2 ประเมนความสามารถพนฐานในการดารงชวตประจาวน ตามขนตอนดงน ขนเตรยมการ

- เตรยมอปกรณตามทกษะทจะประเมน

- เตรยมสถานทฝก

ขนประเมน - สนทนาเตรยมความพรอม สรางความคนเคย - จดทาเดก - บอกเรองทจะประเมนและวตถประสงคในการประเมน - บอกใหเดกทากจกรรมโดยไมใหการชวยเหลอ

- ภายใน 5 วนาท เมอเดกไมทาหรอทาไมถกตอง บอกหรอสาธตวธการทากจกรรมนนใหเดกด 1 ครง (เฉพาะทกษะทเกยวของกบการเลยนแบบ)

- บอกใหเดกทากจกรรมนนซาอกครง ดวยคาพดทงายๆ กระชบ ชดเจน โดยไมใหการชวยเหลอ

(เฉพาะทกษะทเกยวของกบการเลยนแบบ)

- หยดการประเมนเมอเดกไมทาหรอทาไมถกตองภายใน 5 วนาท สงเกตการทากจกรรมของเดกและบนทกคะแนนในแบบประเมน ตามเกณฑการประเมน ดงน

0 = ทาไมได 1 = ทาไดโดยตองชวยทาทกขนตอน 2 = ทาไดโดยตองชวยทาบางสวน 3 = ทาไดแตตองกระตนดวยวาจา

4 = ทาไดเองทกขนตอน

1.3 วเคราะหคะแนนความสามารถในการปฏบตกจกรรมทกษะการดารงชวตประจาวน โดยคานวณจากคาคะแนนเฉลยดงน

ระดบคะแนน 2.67 - 4.00 = มความสามารถในการปฏบตกจกรรม ระดบมาก 1.34 - 2.66 = มความสามารถในการปฏบตกจกรรม ระดบปานกลาง 0.0 - 1.33 = มความสามารถในการปฏบตกจกรรม ระดบพอใช


2. แพทยตรวจวนจฉยเบองตน

3. ใหคาแนะนาในการดแล และ สงตอพรอมขอมล

3.1 ใหขอมลผปกครองเกยวกบความสามารถของเดกทประเมนได ขอมลทควรมเพอการสงตอ ชอ-สกล อาย การวนจฉยโรค ของเดก อาการและอาการแสดง/ลกษณะพฒนาการ ผลการประเมนความสามารถ การรกษาและคาแนะนาเบองตน

3.2 ใหความรเพอสรางความเขาใจแกครอบครวเกยวกบภาวะบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา แนวทางการมสวนรวมในการดแลผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา

3.3 สงตอผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญาพรอมขอมลแก รพช. รพท. เพอรบการดแลตอเนอง

เครองมอ - แบบประเมนความสามารถพนฐานในการดารงชวตประจาวน - คมอการลงคะแนนสรปผลการประเมนความสามารถ

การตดตามและประเมนผล - นดตดตาม

โรงพยาบาลชมชน และ โรงพยาบาลทวไป กจกรรม 1. แพทยตรวจวนจฉย และรกษาเบองตน

2. ใหคาแนะนาและแกไขพฒนาการ(ฝกทกษะการดารงชวตประจาวน)

2.1 รวบรวมขอมลทเกยวกบผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา บดา มารดา หรอผดแล ขอมลทรวบรวมประกอบดวย ขอมลทวไป ความคาดหวงของครอบครว การทาหนาทของครอบครว แบบแผนการสอสารของผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา ขอมลในการประเมนรางกาย ปญหาพฤตกรรม

2.2 ประเมนภาวะสขภาพทเกยวกบพฒนาการดานการดแลตนเองดานกจวตรประจาวน ดานสตปญญาและการไดรบการศกษา พฒนาการทางภาษาและสงคม สขภาพอนามยและความปลอดภย 3.

ประเมนความสามารถในการปฏบตทกษะดารงชวตประจาวน ดงน ขนเตรยมการ

- เตรยมอปกรณตามทกษะทจะประเมนเตรยมสถานทฝก

ขนประเมน - สนทนาเตรยมความพรอม สรางความคนเคย - จดทาเดก


- บอกเรองทจะประเมนและวตถประสงคในการประเมน - บอกใหเดกทากจกรรมโดยไมใหการชวยเหลอ - ภายใน 5 วนาท เมอเดกไมทาหรอทาไมถกตอง บอกหรอสาธตวธการทากจกรรมนนใหเดกด 1

ครง (เฉพาะทกษะทเกยวของกบการเลยนแบบ) - บอกใหเดกทากจกรรมนนซาอกครง ดวยคาพดทงายๆ กระชบ ชดเจน โดยไมใหการชวยเหลอ

(เฉพาะทกษะทเกยวของกบการเลยนแบบ) - หยดการประเมนเมอเดกไมทาหรอทาไมถกตองภายใน 5 วนาท

- สงเกตการทากจกรรมของเดกและบนทกคะแนนในแบบประเมน ตามเกณฑการประเมน ดงน 0 = ทาไมได 1 = ทาไดโดยตองชวยทาทกขนตอน 2 = ทาไดโดยตองชวยทาบางสวน 3 = ทาไดแตตองกระตนดวยวาจา 4 = ทาไดเองทกขนตอน

2.3 วเคราะหคะแนนความสามารถในการปฏบตกจกรรมทกษะการดารงชวตประจาวน โดยคานวณจากคาคะแนนเฉลยดงน ระดบคะแนน

2.67 - 4.00 = มความสามารถในการปฏบตกจกรรม ระดบมาก 1.34 - 2.66 = มความสามารถในการปฏบตกจกรรม ระดบปานกลาง 0.00 - 1.33 = มความสามารถในการปฏบตกจกรรม ระดบพอใช

2.4 วางแผนการดแลรวมกบบดา มารดา หรอผดแลตามปญหาทประเมนได 2.5 ใหการดแลชวยเหลอและแกไขพฒนาการโดยการฝกทกษะการดารงชวตประจาวน

2.5.1 ฝกทกษะการดารงชวตประจาวนตามขนตอนการฝก 3 ขนตอน ดงน ขนนา - สรางสมพนธภาพกบเดก เชน ชวนพดคยเรองทวๆ ไป - อธบายเรองทจะฝก เชน บอกเดกวา “เรามาใสเสอกนนะ”

- บอกวตถประสงคของการฝก เชน บอกเดกวา “หนจะไดใสเสอไปเทยวเองได”

- ใหเดกดอปกรณทใชในการฝก เชน จบมอเดกชเสอและพดวา “เสอ”

- จดทาของเดกและผฝกใหเหมาะสม เชน ถาเดกอยไมนง ใหผฝกนงดานหลงของเดกขณะฝกใสเสอ แตถาฝกพดใหนงตรงขามกบเดกเพอใหเดกมองเหนปากขณะผฝกพด

ขนฝก - ผฝกสาธตใหเดกด

- ผฝกใหเดกเลยนแบบผฝกทละขนตอน

- ผฝกใหเดกปฏบตเองตงแตขนตอนแรกจนขนตอนสดทาย ขณะฝกถาเดกทาไมไดใหการชวยเหลอโดยจบ


มอทา เมอเดกเรมทาไดใหการชวยเหลอโดยจบขอมอทา เมอเดกเรมทาไดใหการชวยเหลอโดยจบขอศอก เมอเดกทาไดใหการชวยเหลอโดยการชบอกหรอพดบอก โดยใหลดการชวยเหลอลงเรอยๆจนเดกสามารถทาไดเอง ขนสรป - ผฝกและเดกชวยกนสรปเรองทฝก - ใหบคคลปญญาออนทาเองตงแตขนตอนแรกจนถงขนตอนสดทาย

2.5.2 ใหแรงเสรม(รางวล) ขณะฝก ซงแรงเสรมตองเปนสงทเดกชอบ แบงเปน 2 ประเภท คอ แรงเสรมทางสงคม ไดแก ยม พยกหนา ปรบมอ กอด ลบศรษะ ชมเชย ฯลฯ และแรงเสรมทางวตถหรอสงของ ไดแก ขนม ของเลน

2.6 สอนผปกครองในการฝกทกษะผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา 2.7 กรณผบกพรองฯระดบ severe แตไมยงยากซบซอน สงตอพรอมขอมล

สงตอขอมลแก รพศ.เพอรบการดแลตอเนอง ประกอบดวย ชอ-สกล อาย การวนจฉยโรค ของเดก

อาการและอาการแสดง/ ลกษณะพฒนาการ ความสามารถในการปฏบตทกษะการดารงชวตประจาวน การแกไขพฒนาการ และการรกษาทผบกพรองฯไดรบ รวมทงคาแนะนาปรกษาทใหแกผดแล

เครองมอ

- คมอฝกทกษะการดารงชวตประจาวน (ADL)

การตดตามและประเมนผล

- นดฝกอยางนอยเดอนละ 2 ครง พรอมให home program

- ตดตามประเมนทก 3 เดอน

โรงพยาบาลศนย กจกรรม

1. แพทยตรวจวนจฉย และบาบดรกษา 2. ใหคาแนะนาและแกไขพฒนาการ (ฝก ADL) ผบกพรองฯระดบ severe แตไมยงยากซบซอน

2.1 รวบรวมขอมลทเกยวกบผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา บดา มารดา หรอผดแล ขอมลทรวบรวมประกอบดวย ขอมลทวไป ความคาดหวงของครอบครว การทาหนาทของครอบครว แบบแผนการสอสารของผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา ขอมลในการประเมนรางกาย ปญหาพฤตกรรม

2.2 ประเมนภาวะสขภาพ เกยวกบพฒนาการดานความสามารถในการปฏบตทกษะดารงชวตประจาวน 5

ทกษะ คอ ทกษะการชวยเหลอตนเอง ทกษะการเคลอนไหว ทกษะทางภาษาและการรบร ทกษะทางสงคม ทกษะพนฐานงานบาน รวมทงการดแลสขภาพอนามยและความปลอดภย

2.3 วางแผนการดแลรวมกบบดา มารดา หรอผดแลตามปญหาทประเมนได


2.4 ใหการดแลชวยเหลอและแกไขพฒนาการโดยการฝกทกษะการดารงชวตประจาวน ตามขนตอนการฝก

2.5 ใหการดแลชวยเหลอดานการฝกทกษะการดารงชวตประจาวน การทากจกรรมกลมบาบด เชน กลมนนทนาการ

2.6 การจดสงแวดลอมเพอความปลอดภย

2.7 สอนผปกครองในการฝกทกษะผบกพรองทางพฒนาการและสตปญญา พรอมให home Program

2.8 ใหคาแนะนาปรกษา 2.9 กรณผบกพรองฯระดบ severe แตไมยงยากซบซอนรวมดวย สงตอพรอมขอมล

สงตอขอมลเพอรบการดแลตอเนอง ประกอบดวย ชอ-สกล อาย การวนจฉยโรค ของเดก อาการและอาการแสดง/ลกษณะพฒนาการ ความสามารถในการปฏบตทกษะการดารงชวตประจาวน การแกไขพฒนาการ และการรกษาทผบกพรองฯไดรบ รวมทงคาแนะนาปรกษาทใหแกผดแล

เครองมอ

- คมอฝกทกษะการดารงชวตประจาวน (ADL)

การตดตามและประเมนผล

- นดฝกอยางนอยเดอนละ 2 ครง พรอมให home program

- ตดตามประเมนทก 3 เดอน

ออทสตก | 25

แผนภมการใหบรการออทสตก

หนวยบรการ กระบวนการ Technology and Information รพ.สต. และ

Well Child Clinic ทกระดบบรการ

1. แบบประเมนออทสตก 10 ขอ การรายงานขอมล

การคดกรองพฒนาการ Z00.1

รพช. F1-F3 รพช. M2 และรพท. M1

1. PDDSQ 2. การสงเสรมพฒนาการรายบคคล 3. การสงเสรมพฒนาการรายบคคล

อยางเขมขน (Intensive Stimulatuion)

การรายงานขอมล การคดกรองพฒนาการ Z00.1 สงสยออทสตกF84.9

รพท. S และ รพศ. A

1. การสงเสรมพฒนาการรายบคคลสาหรบออทสตก

2. อรรถบาบด 3. อาชวบาบด 4. การใชยา การรายงานขอมล การคดกรองพฒนาการ Z00.1 ออทสตกF84.x

รพ.จตเวช

1. การสงเสรมพฒนาการรายบคคล

สาหรบออทสตก 2. อรรถบาบด 3. อาชวบาบด 4. การใชยา

สงสยออทส-ตก

แนวทางการดแล พฒนาการลาชา

คดกรองออทสตก 10 ขอ

ออทสตก 10 ขอ ไมใช

ใช PDDSQ

ไมใช สงสยออทส-ตก

การสงเสรมพฒนาการรายบคคล

การสงเสรมพฒนาการสาหรบออทสตก

ใช

รกษา Co-morbid

ใช

ไมใช

ใช

ไมใช

รกษา Co-morbid การสงเสรมพฒนาการรายบคคล

สาหรบออทสตก

พฒนาการลาชา เฉพาะดานสงคม

+/-ภาษา

Co-morbid

ตรวจวนจฉย

Co-morbid

Co-morbid และพฒนาการคงท

26

ตารางแสดงแผนการบาบดรกษาผปวยออทสตก

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information รพ.สต. และ well child clinic

พยาบาล/นกวชาการสาธารณสข

อนามย55 TDSI-70 แบบคดกรองออทสตก10 ขอ

2 ก 2 ล (กรมอนามย+กรมสขภาพจต) คมอประเมนและปองกนพฒนาการลาชาเดกแรกเกดถง 5 ป

(TDSI-70) การตรวจวดพฒนาการดวย DSI-300 การคดกรองภาวะออทสตก ระบบการสงตอและรบกลบ



สงเสรมพฒนาการ H9348 สงสยภาวะออทสตก F84.9

รพช. F1-3

แพทย/กมารแพทย ทผานการอบรม

พยาบาลทผานการอบรม

PDDSQ

ความรเรองโรคออทสตก ความสามารถในการใชเครองมอสงเสรมและแกไขพฒนาการ

ในกลมอาการออทสตก ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย

สงสยภาวะออทสตก F84.9

รพช. M2 รพท. M1

กมารแพทย/จตแพทยทผานการอบรม

พยาบาล PG เดก นกจตวทยา

PDDSQ การสงเสรมพฒนาการและ

การฝกพดเบองตนสาหรบกลมอาการออทสตก

การปรบพฤตกรรมกลมอาการออทสตก

ความรเรองโรคออทสตก ความสามารถในการใชเครองมอสงเสรมและแกไขพฒนาการ

ในกลมอาการออทสตก ความสามารถในการตดตามและประเมนผลการรกษาดวยยา ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย

สงสยภาวะออทสตก F84.9

27

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information รพท. S รพศ. A

จตแพทยเดกและวยรน

พยาบาล PG เดก นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห สหวชาชพ o นกอรรถบาบด o นกกายภาพ/


PDDSQ การสงเสรมพฒนาการและ

การฝกพดเบองตนสาหรบกลมอาการออทสตก

การปรบพฤตกรรมกลมอาการออทสตก

ความรเรองโรคออทสตกและco-morbidityทพบรวมกบกลมอาการออทสตก

ความสามารถในการใชเครองมอสงเสรมและแกไขพฒนาการในกลมอาการออทสตก

ความสามารถในการฝกพดเบองตนสาหรบกลมอาการออทสตก ความสามารถในการปรบพฤตกรรมกลมอาการออทสตก ความสามารถในการตดตามและประเมนผลการรกษาดวยยา ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย

กลมอาการออทสตก F84.XX

รพ.จตเวช จตแพทยเดกและวยรน

พยาบาล PGเดก นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห สหวชาชพ o นกอรรถบาบด o นกกายภาพ/


อนามย55 TDSI-70 DSI-300 PDDSQ

ความรเรองโรคออทสตก และ co-morbidity ทพบรวมกบกลมอาการออทสตก

ความสามารถในการใชเครองมอสงเสรมและแกไขพฒนาการในกลมอาการออทสตก

ความสามารถในการฝกพดเบองตนสาหรบกลมอาการออทสตก ความสามารถในการปรบพฤตกรรมกลมอาการออทสตก ความสามารถในการตดตามและประเมนผลการรกษาดวยยา ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย หลกสตรฝกพด และ Sensory Integration เบองตน หลกสตรการใหคาปรกษา และ Behavior Modification ระบบฐานขอมลสงตอ-รบกลบผปวย

กลมอาการออทสตก F84.XX

28 | อ อ ท ส ต ก

บนทก


กลมอาการออทสตก (Autistic Spectrum Disorder)

กลมอาการออทสตกเปนกลมอาการทมความผดปกตของสมองทสงผลตอพฒนาการ ทาใหเกด

พฒนาการลาชาในดานของสงคมและการสอภาษา รวมถงมพฤตกรรม ความสนใจ และการกระทาซา ๆ ซง

สามารถสงเกตเหนไดตงแตวยหดเดน หรออายนอยกวา 3 ป โดยในวยเดกเลกมกจะนามาดวยปญหาพดชา ไม

สบตา ไมหนหาเสยงเรยกชอ เดกบางคนสามารถพดไดแตจะพดเปนภาษาตวเองไมสามารถสอสารบอกความ

ตองการได

มการรายงานถงผปวยออทสตกครงแรกเมอป ค.ศ.1943 (พ.ศ.2486) โดย Leo Kanner จตแพทยเดก

และวยรน ชาวอเมรกน(1) ซง Kanner เรยกชอเดกทมกลมอาการดงกลาววา “Inborn autistic disturbance of affective contact” ตอมามผสนใจศกษาเรองนมากขนและมความเชอวาความผดปกตดงกลาวเปนความ

ผดปกตทางจตชนดหนง เนองจากอาการแสดงของผปวยทมลกษณะแยกตวอยในโลกของตวเองคลายผปวย

schizophrenia แตการศกษาในภายหลงตอมาจนถงปจจบนมการพสจนแลววากลมอาการออทสตกเกดจาก

พยาธสภาพของสมองตงแตกาเนด จงจดผปวยในกลมนไวในกลมความผดปกตทางพฒนาการ โดยใชชอวา

Pervasive Developmental disorder (PDDs) ซงตอมามการเพมกลมยอยของความผดปกตนเขาไปอก

ดงนนในเกณฑการวนจฉยโรคทางจตเวชของสมาคมจตแพทยอเมรกน ฉบบท 4(2) ทใชกนอยในปจจบน กลม

อาการ Pervasive Developmental disorder (PDDs) จะประกอบไปดวย Autistic disorder, Rett’s disorder, Childhood Disintegrative disorder, Asperger’s syndrome และ Pervasive

Developmental disorder NOS.

ตอมาในป 1995 (พ.ศ.2538) Lorna Wings กมารแพทยชาวองกฤษ ไดเสนอแนวคดในการวนจฉย

แบบ spectrum เนองจากผปวยกลมนจะมอาการและอาการแสดงทมความแตกตางหลากหลายกน ตงแตม

อาการนอยจนอาการมาก แตความผดปกตของพฒนาการในแตละดานกยงมความแตกตางกน เสมอนกบวาถา

เอาแทงแกวปรซมไปวางไวหนาแสงทเปนขอชบงในแตละขอแลว ปรซมจะสามารถกระจายแสงออกมาเปน

แถบสตาง ๆ เรยกวา spectrum ทเปรยบไดกบรายละเอยดปลกยอยของพฤตกรรมทผดปกตในแตละดาน

เหมอนกบ spectrum ของรงกนนาทมการไลเฉดสกน(3)

30 | อ อ ท ส ต ก

อยางไรกตาม Autistic Spectrum Disorders (ASDs) กยงจดไวในกลมของ Pervasive

Developmental Disorders (PDD) ซง Common types ของ Autistic Spectrum Disorders

ประกอบดวย(4)

Autism

Asperger’s Disorders Pervasive Developmental Disorders-Not otherwise specified (PDD-NOS)

ความชกและระบาดวทยาของกลมอาการออทสตก จากรายงานการศกษาทวโลกความชกของกลมอาการออทสตกตงแตป ค.ศ.1987 (พ.ศ.2530) พบความ

ชกประมาณ 1.13: 10,000 และการศกษาในชวงป 2000 (พ.ศ.2543) พบความชกเพมขนเปนประมาณ 1-1.3:

1000 และมการรายงานความชกของกลมอาการออทสตกทสงมากขนเรอย ลาสดมการรายงานการศกษาความ

ชกของกลมอาการออทสตกของประเทศสหรฐอเมรกาทตพมพเมอป 2012(พ.ศ.2555) พบความชกท

ประมาณ 1:88 และรวบรวมการศกษาความชกตางทวโลกพบความชกอยทประมาณรอยละ 1

พบไดในทกเชอชาตและทกระดบทางสงคมและเศรษฐานะ พบในเพศชายมากกวาเพศหญง (4-5:1)

สาเหตของกลมอาการออทสตก พยาธสภาพของสมอง ปจจบนยงไมสามารถสรปไดแนชดเกยวกบสาเหตททาใหเกดโรคออทสตก แตจากการศกษาทางดาน

ประสาทวทยาและการตรวจเซลลสมอง พบวาผปวยกลมนมความผดปกตของ Limbic system และการ

เชอมโยงของระบบประสาทบรเวณ temporal และ frontal lobe(5, 6)

ปจจยทางพนธกรรม จากการศกษาความเสยงในการเกดกลมอาการออทสตกในพนองและในครอบครว พบวากลมอาการ

ของโรคออทสตกนาจะมความเกยวของกบพนธกรรม เนองจากผลการศกษาพบวา แฝดทเกดจากไขใบเดยวกบ

ผปวยกลมอาการออทสตก พบไดสงถงรอยละ 95 แฝดทเกดจากไขคนละใบกบผปวยกลมอาการออทสตกพบ

ไดประมาณรอยละ 30 และ พนองของผปวยกลมอาการออทสตกพบไดประมาณรอยละ 18 ซงสงกวาคนปกต

ถง 22 เทา อกทงยงมโรคทางพนธกรรมบางอยางททาใหมอาการออทสตกรวมอยดวย ไดแก Fragile X

syndrome, Tuberous-sclerosis, Neurofibromatosis, Phenylketonuria เปนตน แมปจจบนยงไมสามารถระบยนทกอใหเกดกลมอาการออทสตกไดแนนอน แตกสามารถสรปไดวากลม

อาการออทสตกเปนกลมอาการทเกดจากความผดปกตของยนหลายตวรวมกน (Multiple gene disorder)


อาการและอาการแสดงของกลมอาการออทสตก(7-9)

กลมอาการออทสตก เปนกลมทมความผดปกต 3 ดาน ไดแก

1. ความผดปกตและลาชาของพฒนาการทางดานสงคม ไมสามารถสรางสมพนธภาพกบบคคล

ก. วยขวบปแรก จะไมคอยชอบใหอมหรอสมผส ไมจองหนาแม

หรอผเลยงด ไมมองหนาสบตา เวลามองหนาเดกมกเบอนหนา

หน ไมม social smile

ข. วยเตาะแตะ อาย 2-3 ป เดกจะไมสามารถแสดงความสนใจ

รวมกบผอนได เชนไมสนใจเวลาชชวนใหดบางสง หรอไมมอง

ตามเมอชชวนสงของทอยไกลออกไป ไมสนใจฟงเมอแมเลา

นทาน ไมอวดของหรอนาของมาชวนพอแมหรอผเลยงดเลนดวย ไมสามารถเลยนแบบทาทางของผอนได เลนของเลนไมเปน เดกอาจจะเลนของในลกษณะเอาของมาขวางปา เคาะกน

หรอเรยงเปนแถว ไมมลกษณะวตกกงวลเมอตองแยกจากพอแม

หรอผเลยงด (separation anxiety) หรอในทางตรงกนขามเดก

อาจจะมลกษณะเขาหาคนไมเลอกหนา ไมกลวคนแปลกหนา

(Indiscriminately friendly, no stranger anxiety)

ค. วยอนบาล เดกขาดความสามารถในการเขาหาหรอเลนกบเดก

คนอน ไมสนใจเขาหาเพอนในวยเดยวกน เดกบางคนมความ

สนใจเขาหาเพอนแตเรมตนไมเปนเดกอาจจะใชวธตเพอชวนเลน

บางคนจะเลนกบเพอนเฉพาะในเรองทตนเองสนใจเทานน

ง. วยเรยน เดกจะแยกตวอยคนเดยวตามลาพง ไมมเพอนสนท ไม

เขาใจสหนาทาทางและอารมณของผ อน ไมสามารถคาดเดา

ความรสกของผอนได ไมเขาใจสถานการณทางสงคม เดกทชอบ

เขาหาเพอนกจะพดคยเฉพาะในเรองทตนเองสนใจและไมสนใจค

สนทนาวาจะรสกเบอ/ราคาญหรอไม

2. ความผดปกตและลาชาของการสอความหมาย การพดและการใชภาษา ก. วยขวบปแรก พอแมและผเลยงดจะสงเกตไดวาเดกไมคอยสง

เสยงออแอเมอพดคยดวย

ข. วยเตาะแตะ อาย 2-3 ป เดกไมสามารถพดคาทมความหมายได

หรอพดชากวาเดกวยเดยวกน เมอตองการสงใดจะใชวธจบมอ

Autistic Spectrum Disorder ผปวยในกลมอาการนจะมปญหาในทกษะสงคมและการสอภาษา (Social and

Communication skill)

Early sign ไมสบตา ไมพาท ไมชนว

32 | อ อ ท ส ต ก

ผอนไปทา การเพมขนของคาศพทไมคอยมเทาเดกในวยเดยวกน บางคนอาจจะพดไดเปนคา ๆ

แลวหยดไป เดกบางคนสามารถพดไดแตพดเปนภาษาทฟงไมเขาใจ (neologism) หรอพดไดแตไม

สามารถใชคาพดในการสอความหมายหรอสนทนาได

ค. วยเรยน เดกมกจะใชสรรพนามไมถกตอง เรยงประโยคการพดสลบหนาสลบหลง หรอพดแลวไม

สามารถจบใจความทตองการได บางคนพดตอบไมตรงคาถาม มปญหาในการเรยนภาษาไทยใน

เรองของการตความ/สานวน/สภาษต/คาพงเพย มปญหาในการการแตงประโยคหรอเรยงความ

3. มพฤตกรรม ความสนใจ และการกระทาซา ๆ

อาการในดานนมกจะพบไมชดในชวงขวบปแรก แตจะเรมสงเกตไดชดเจนมากขนเมอเดกเขาสวย

เตาะแตะ เชน พฤตกรรมสะบดมอ เดนเขยงเทา หมนตว หรอเดกบางคนจะชอบมองของหมน ชอบมองสง

ตางๆ ดวยการเหลสายตามอง ชอบเอาของเลนหรอของใชมาเรยงเปนแถว หากใครเขาไปยกออกกจะโมโหหรอ

โกรธอยางรนแรง ยดตดกบลกษณะทเปนระเบยบแบบแผน เจาระเบยบหากใครหยบของแลววางไมถกทจะ

หงดหงดมาก

ในกลมทเปน High function autism จะมลกษณะสนใจพเศษในเรองใดเรองหนงอยางมาก หมกมน

อยกบสงนนนานๆ จนเกดความรในเรองนนอยางลกซงจนกลายเปนความสามารถพเศษ

ดงทกลาวขางตนจะพบวาภาวะออทสตกสามารถสงเกตพบไดในชวงอายตงแต 1 ปแรก ซงหากมการ

ตรวจตดตามพฒนาการอยางเนองและเหมาะสม และการคนพบภาวะนตงแตในวยเดกเลก และนาเดกเขารบ

การสงเสรมพฒนาการไดอยางรวดเรว (กอนอาย 3 ป) จะทาใหการพยากรณของกลมอาการนดขนมาก ดงนน

การคดกรองภาวะออทสตกทมประสทธภาพจะสามารถทาใหนาเดกเขาสกระบวนการดแลชวยเหลอไดอยาง

รวดเรว ตวเดกมความสามารถในการเรยนและการเขาสสงคมไดมากขน

การคดกรองภาวะออทสตก การคดกรองภาวะออทสตกในประเทศไทย มการพฒนาเครองมอในการคดกรองภาวะออทสตกขนมา 2 ฉบบ คอ 1. แบบคดกรองโรคในกลมพฒนาการผดปกตอยางรนแรงสาหรบเดกอาย 1-18 ป

(Pervasive Developmental Disorders Screening Questionnaire: PDDSQ)

เปนแบบคดกรองทพฒนาโดยนายแพทยชาญวทย พรนภดล รวมกบ โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ พฒนาขนมาจากแบบคดกรองทมาตรฐานในตางประเทศ โดยทขอคาถามดดแปลงมาจากแบบคดกรอง CHAT,

M-CHAT, CARS, ASQ และ PDDST ทนยมใชอยางแพรหลายในตางประเทศ แบบคดกรอง PDDSQ ม 2 ฉบบ

PDDSQ 1-4 ป สาหรบเดกอาย 12-47 เดอน (1 ป - 3 ป 11 เดอน) มจานวน 40 ขอ

PDDSQ 4-18 ป สาหรบเดกอาย 4 -12 ป มจานวน 25 ขอ


- ขอคาถามมงเนนวดความผดปกต 3 ดาน คอการสอสาร ทกษะทางสงคมและพฤตกรรมซาๆ ซงเปนตว

บงชถงโรค PDDs

- ขอคาถามเปนพฤตกรรมตางๆ ในชวตประจาวนของเดก ใหผปกครองเลอกตอบ ใช / ทาบอย และ ไมใช /ไมคอยทา ตามพฤตกรรมทเดกแสดงออก

- ขอคาถามทง 2 ฉบบนแตกตางกนทงหมดเนองจากพฒนาการของเดกแตละวยแตกตางกนทาให

ลกษณะอาการของเดก PDDs ทอายมากตางกบ PDDs ทอายนอย

วธการใชเครองมอ

1. เลอกแบบทดสอบ PDDSQ ตามอายจรงของเดก

2. ใหผปกครองเปนผเลอกตอบ ใช/ทาบอย หรอ ไมใช/ไมคอยทา ใหตรงตามพฤตกรรมของเดกทแสดง

ใหมากทสด

3. ใหผปกครองตอบใหครบทกหวขอคาถาม

เกณฑการใหคะแนน

แบบคดกรอง ขอทไดคะแนน 1 คะแนน

หากตอบใช/ทาบอย ขอทไดคะแนน 1 คะแนน

หากตอบไมใช/ไมคอยทา

PDDSQ 1-4 6-10 , 16-20 , 26–30 , 36 -40 1-5, 11-15, 21-25, 31-35

PDDSQ 4-18 1-17 18-25

คะแนนจดตด (cut-point) ของ PDDSQ ทง 2 ฉบบ เทากบ 13 คะแนน หมายความวาเมอรวมคะแนน

แบบทดสอบทงฉบบแลวพบวาไดคะแนนตงแต 13 คะแนนขนไป แสดงวามความเสยงทจะเปนกลม

พฒนาการผดปกต (PDDs)

ขอควรระวงในการใชแบบคดกรอง PDDSQ

1. แบบคดกรองฉบบนไมใชเครองมอในการวนจฉยโรคในกลม PDD เปนเพยงแบบคดกรองเบองตน

เทานนเมอพบเดกทมภาวะเสยงใหทาการสงตอผเชยวชาญตอไป

2. ในการตอบใหผปกครองตดสนใจเองไมชนาในการตอบ

3. ทาการตรวจเชคทกครงหลงจากผปกครองตอบเสรจวาขอมลครบถวนหรอไม เพราะจะทาใหผลการคด

กรองคลาดเคลอนได

4. ผตอบแบบคดกรองควรเปนผเลยงดเดกหรอใกลชดพอทจะรถงพฤตกรรมตาง ๆ ของเดก เพอจะได

คาตอบทแทจรงไมใชการคาดเดา

34 | อ อ ท ส ต ก

2. แบบคดกรองโรคออทสตกในเดกอาย 1-5 ป เปนแบบคดกรองทพฒนาจาก PDDSQ 1-4 ป ,เกณฑการวนจฉยโรคตาม DSM-IV-TR และความเหน

จากผเชยวชาญททางานเกยวกบการตรวจวนจฉยและบาบดรกษาเดกออทสตก ปรบลดหวขอคาถามให

เหลอเพยง 10 ขอ

มวตถประสงคในการพฒนาเพอนาไปใชในหนวยบรการปฐมภมเพอใชคลนกเดกสขภาพด (well child

clinic)

แบบคดกรองประกอบดวยหวขอคาถามเพยง 10 ขอ ทเปนพฤตกรรมในชวตประจาวนของเดก ใหผปกครอง

เลอกตอบ ใช/ทาบอย กบ ไมใช/ไมคอยทา ตามพฤตกรรมทเดกแสดงออก

วธการใชเครองมอ

1. ใหผปกครองเลอกตอบ ใช/ทาบอย หรอ ไมใช/ไมคอยทา ใหตรงตามพฤตกรรมของเดกทแสดงใหมากทสด

2. ใหผปกครองตอบใหครบทกหวขอคาถาม

เกณฑการใหคะแนน

แบบทดสอบชดนมคะแนนเตม 10 คะแนน ใหคะแนน 1 คะแนนในหวขอคาถามทตอบ ใช/ทา

บอย

คะแนนจดตด (cut-point) เทากบ 5 คะแนน หมายความวาเมอรวมคะแนนแบบทดสอบทงฉบบ

แลวพบวาไดคะแนนตงแต 13 คะแนนขนไป แสดงวามความเสยงทจะเปนออทสตก (Autistic

disorder)

ขอควรระวงในการใชแบบคดกรองโรคออทซมในเดกอาย 1-5 ป 1. แบบคดกรองฉบบนไมใชเครองมอในการวนจฉยโรคออทซมเปนเพยงแบบคดกรองเบองตนเทานน

เมอพบเดกทมภาวะเสยงใหทาการสงตอผเชยวชาญตอไป

2. ในการตอบใหผปกครองตดสนใจเองไมชนาในการตอบ

3. ทาการตรวจเชคทกครงหลงจากผปกครองตอบเสรจวาขอมลครบถวนหรอไม เพราะจะทาใหผลการ

คดกรองคลาดเคลอนได

4. ผตอบแบบคดกรองควรเปนผเลยงดเดกหรอใกลชดพอทจะรถงพฤตกรรมตางๆของเดกเพอจะได

คาตอบทแทจรงไมใชการคาดเดา

ความแตกตางในการใช PDDSQ กบ แบบคดกรองโรคออทซมในเดกอาย 1-5 ป แบบคดกรองทงสองฉบบมความเปนมาตรฐานสามารถคดแยกเดกทมความผดปกตไดดทงสองฉบบแต

มความเหมาะสมในการใชแตกตางกน คอ

1. PDDSQ มขอคาถามครอบคลมลกษณะอาการของโรคและมความละเอยดมากกวาแบบคดกรอง

โรคออทซมในเดกอาย 1-5 ป จงเหมาะทจะใชในเชงคลนกมากกวา และ PDDSQ ใชคดกรองเดกท


มพฒนาการผดปกตในกลม PDDs ไดจงสามารถทจะแยกเดกทผดปกตไดมากกวาแบบคดกรองโรค

ออทซมในเดกอาย 1-5 ป ทมงเนนกลมออทสตกเพยงกลมเดยว

2. แบบคดกรองโรคออทซมในเดกอาย 1-5 ป มจานวนขอไมมาก ทาใหใชเวลาในการคดกรองนอย

และสะดวกในการใช จงเหมาะสมทจะใชในการคดกรองเบองตนในหนวยบรการปฐมภม

การตรวจเพอวนจฉยกลมอาการออทสตก การซกประวต

เปนองคประกอบทสาคญอยางหนงของการใหการวนจฉยกลมอาการออทสตก การซกประวตควรซก

ประวตจากพอแมหรอผทเลยงดเดกอยางใกลชด ในหวขอดงตอไปน

1. ประวตการตงครรภและการคลอด เพอดภาวะแทรกซอนระหวางการตงครรภ ระหวางการคลอด

และหลงคลอดทอาจสงผลตอพฒนาการทางสมองของเดก

2. ประวตการเลยงด ลกษณะการกน การนอน และการขบถายของเดก

3. ประวตพฒนาการทางดานรางกาย (กลามเนอมดเลก กลามเนอมดใหญ) พฒนาการทางดานภาษา

และการสอภาษา (ภาษาพดและการแสดงทาทางเพอบอกความตองการ) พฒนาการทางดาน

สงคม (การมองหนาสบตา พฤตกรรมกลวคนแปลกหนา การมความสนใจรวมกบผอน )

4. ประวตครอบครว มญาตพนองทเปนโรคออทสตกหรอมปญหาเหมอนเดกหรอไม

5. ประวตเจบปวยในอดตทผานมาของเดก เชน ประวตชก และประวตอบตเหตทสงผลกระทบ

รนแรงตอสมองหรอศรษะของเดก

6. การแสดงออกทางพฤตกรรมของเดกขณะอยบาน

ก. การมปฏสมพนธกบพอแม คนใกลชดและคนในครอบครว เชน การมองหนาสบตา การหนหา

เสยงเรยกชอ การมองหนาเพอสอสารบอกความตองการ การแยกตวเลนคนเดยว พฤตกรรม

ไมชอบใหใครมาอยใกล เปนตน ในเดกวยเรยน ตองถามถงการมปฏสมพนธกบเพอนในชน

เรยน และคณคร

ข. ความผดปกตในการเคลอนไหวรางกาย การพด การสอความหมาย เชน เดกพดไดหรอไม

คาพดทพดไดเปนภาษาของตวเองหรอไม คาพดทพดไดสามารถพดไดตรงความหมายหรอไม

คาพดทพดไดสามารถใชในการสนทนาโตตอบหรอไม หากเดกพดไมได เดกสามารถบอกความ

ตองการหรอปฏเสธความตองการของตวเองอยางไร

ค. พฤตกรรมซาซาก หรอความสนใจหมกมนซา ๆ ในเรองทจากด มหรอไม เปนลกษณะของ

พฤตกรรมซาซากในเรองใดบาง หรอความสนใจทหมกมนมเรองใดบาง ทงพฤตกรรมและ

ความสนใจหมกมนสามารถเบยงเบนหรอเปลยนแปลงไดหรอไม มความยากในกา ร

ปรบเปลยนพฤตกรรมและความสนใจซา ๆ มากหรอนอยเพยงใด

ง. การตอบสนองตอสงเราตางๆ ทเกยวกบการมอง การไดยน การสมผส ความรสกเจบปวดเปน

อยางไร

36 | อ อ ท ส ต ก

จ. การแสดงออกทางอารมณในเวลาปกต และเมอพบกบสงทถกใจและไมถกใจเปนอยางไร การ

แสดงออกทางอารมณนนเหมาะสมหรอไม

การตรวจประเมนเพอการวนจฉย 1. การสงเกตพฤตกรรมของเดกในหองตรวจ ไดแก

ก. ดานรางกาย ประเมนดวา เดกมรปรางสมวยตามเกณฑหรอไม เนองจากเดกออทสตกสวน

หนงจะมปญหาการกน ทาใหรบประทานอาหารไดจากด อาจจะมนาหนกตากวาเกณฑได

ในทางตรงกนขามเดกออทสตกบางสวนเลอกรบประทานอาหารซาๆ โดยทอาหารนนเปน

ประเภททใหปรมาณแคลอรสงมากกจะทาใหเกดปญหานาหนกเกนเกณฑได

ข. การเคลอนไหวรางกาย ประเมนดวา เดกมการเคลอนไหวรางกายทผดปกตเฉพาะสวนใดสวน

หนงหรอไม เชน การสะบดมอ หมนตว เลนนว เดนเขยง ถอของสงใดสงหนงอยในมอ เชน

หลอดดดนาพลาสตก เศษกระดาษ หรอ เสนเชอกเพอสะบดเลนหรอไม เดกบางคนอาจจะถอ

ของเลนตดมอมา ควรสงเกตวาเดกเลนของเลนนนอยางไร และควรสงเกตการเคลอน ไหว

รางกายของเดกวามลกษณะซนมาก อยไมนง ปนปายตลอดเวลาอยางไมกลวตกลงมาไดรบ

บาดเจบหรอไม หรอเดกมลกษณะอยนงๆ แยกตวไปอยตามมมหอง

ค. พฤตกรรมซาๆ ประเมนดวา มการแสดงออกของพฤตกรรมทซาๆ โดยไมมความหมายหรอไม

เชน การดมหรอมองของดวยหางตากอนหยบขนมาดหรอไม

2. การแสดงออกทางสงคมและความสมพนธกบบคคล

ก. สงเกตพฤตกรรมระหวางเดกกบพอแมหรอผเลยงดทพามาตรวจ โดยดวา เดกตดพอแม

หรอผเลยงดหรอไม เมอพอแมเรยกชอเดก เดกสามารถหนหาเสยงเรยกชอนนไดหรอไม เดก

รจกนาของเลนทตนเลนอยไปอวดหรอไปชวนใหพอแมมาเลนดวยหรอไม

ข. สงเกตพฤตกรรมระหวางเดกกบผตรวจ โดยดวา เดกมลกษณะทาทอยางไรกบผตรวจ เขาหา

โดยไมกลวหรอกลวมาก หรอสามารถเขาหาไดแตตองใชเวลาในการสรางความคนเคยเสยกอน

ซงเดกปกตนนจะสามารถสรางความสมพนธและรวมมอในการเลนหรอการตรวจกบผตรวจได

หากคนเคยแลว แตในเดกกลมอาการออทสตกอาจจะมการตอบสนองแตกตางกนโดยอาจจะ

พบไดเปน 3 รปแบบ ไดแก 1) แยกตวไมเขาหาเลย 2) อยนงๆ ไมขดขนหรอปฏเสธเมอเขาหา และ 3) เขาหาใกลชดสนทสนมมากเกนไปและสนใจในสงของในตวคนมากกวาบคคล

ค. พฤตกรรมทตอบสนองตอการใชตา โดยสงเกตดการตอบสนองตอการสบตาของผปวยกบพอ

แม และผตรวจ มการสบตาหรอไม เปนการมองแบบจองตรงหรอมองดวยหางตา การจอง

มองเปนลกษณะมองหนาแบบเลอนลอยหรอไม

ง. การสอความหมาย ในเดกทยงไมมภาษาพดหรอพดไดนอย เดกสามารถบอกความตองการ

กบพอแมไดอยางไร เชน อยากไดของเลนทอยไกลออกไป เดกสามารถมองไปยงของเลน

จากนนประสานสายตากบพอแมแลวมองกลบไปยงของเลนทตองการเพอใหพอแมรวาตนเอง

ตองการของเลนชนนนหรอไม หรอเดกสามารถชนวไปยงของเลนเพอแสดงความตองการได


หรอไม เมอจะออกจากหองเดกสามารถชไปยงประตไดหรอไม เดกมลกษณะของการจบมอ

พอแมไปหยบสงของทตองการหรอทาในสงทตวเองตองการ เชนการเปดประตหรอไม ในเดก

ทพดได ควรสงเกตการณใชภาษาวาสามารถใชไดถกตองตรงความหมายหรอไม การตอบ

คาถามมการพดทวนคาถามหรอสะทอนคาพดแทนคาตอบหรอไม (echolalia)

จ. พฤตกรรมการเลนและจนตนาการ ประเมนดวา เดกเลนของเลนในหองตรวจอยางไร เลนได

ถกตองตามวตถประสงคของของเลนชนนนหรอไม เชน โทรศพทของเลน เดกสามารถทามา

แนบหแลวทาทาคยไดหรอไม เอารถมาเขนใหวงเปนหรอไม ในการเลนของเลนเดกมความ

สนใจสวนเลกๆ ของของเลนมากเปนพเศษหรอไม เชน มองลอรถทกาลงเขน หรอมองเขาไปท

พวงมาลยในรถของเลน หรอเดกสามารถประยกตเอาสงของทไมใชของเลนมาใชเปนของเลน

ไดหรอไม เชน เอาบลอกไมมาทาทาแทนแกวนา หรอโทรศพทไดหรอไม

การตรวจเพมเตมอนๆ

1. การตรวจรางกายอยางละเอยด รวมทงทางระบบประสาท

2. การตรวจการไดยน ในกรณทเดกยงไมมภาษา และไมตอบสนองตอเสยงเรยก และสงสยวาเดก

อาจจะไมไดยน

3. การตรวจคลนสมอง ในกรณทสงสยโรคลมชก หรอมพฤตกรรมถอดถอย หรอตรวจรางกาย

พบความผดปกตทางระบบประสาท

4. การตรวจหาระดบสารตะกวในเลอด ในกรณทเดกมประวตหยบของทไมใชของกนเขาปาก

เดกทอยในกลมอาการออทสตกมกจะมอาการดงตอไปน

ไมตอบสนองหรอหนหาเสยงเรยกชอไดในชวงขวบปแรก

ไมสามารถชนวไปยงสงของทสนใจหรอตองการไดกอนอาย 14 เดอน

ไมสามารถเลนสมมต เชน การปอนขาวตกตา ไดกอนอาย 18 เดอน

หลกเลยงการสบตาหรอไมสบตา และชอบอยคนเดยว (Avoid eye contact and want to be alone )

มปญหาในการเขาใจอารมณความรสกของผอนหรอไมสามารถพดเลาเกยวกบอารมณและความรสก

ของตนเองได

มทกษะทางภาษาและการสอความหมายลาชา

พดทวนคาหรอวลบอยๆ (echolalia)

พดตอบไมตรงคาถาม

แสดงอาการหงดหงด เมอเกดการเปลยนแปลงแมเพยงเลกนอยเกยวกบตนเองหรอสงแวดลอมรอบตว

มความสนใจซาๆ อยางหมกมน

สะบดมอ โยกตว หรอหมนตว

มการตอบสนองอยางไมเหมาะสมตอสงเราทางสายตา กลน เสยงและสมผส

38 | อ อ ท ส ต ก

เกณฑการวนจฉย หลกเกณฑในการวนจฉยโรคออทสตก (Autistic Disorder) ซง

ประกอบดวย 3 เกณฑหลก(10) ดงน

A. เขาเกณฑตอไปน 6 ขอหรอมากกวา จากหวขอ (1)

(2) และ (3) โดยอยางนอยตองม 2 ขอ จากหวขอ (1) และจากหวขอ (2) และ (3) อกหวขอละ 1 ขอ

(1) มความผดปกตเกยวกบปฏสมพนธทางสงคม โดย

แสดงออกอยางนอย 2 ขอตอไปน

1.1. ไมสามารถใชทาทางสอสารทางสงคมกบบคคล เชน ไม

มองสบตา ไมแสดงออกทางสหนา กรยาหรอทาทาง

1.2. ไมสามารถสรางสมพนธภาพกบบคคลใหเหมาะสมตามวย

1.3. ขาดการแสวงหาทจะรวมสนกหรอสนใจหรอรวมทา

กจกรรมกบบคคล

1.4. ขาดทกษะการสอสารทางสงคมและอารมณกบบคคลอน

(2) มความผดปกตทางการสอความหมาย โดยแสดงออกอยาง

นอย 1 ขอตอไปน

2.1 มความลาชาหรอไมมการพฒนาในดานภาษาและการ

พดเลย หร อไม สามารถใช ก ร ยาท าทางเ พอส อ

ความหมายกบบคคล

2.2 ในรายทมการพดได กไมสามารถสนทนาโตตอบกบ

ผอนไดอยางเขาใจและเหมาะสม

2.3 มกจะพดซา ๆ ในสงทตนเองตองการจะพดและตนเอง

สนใจ ไมวาจะมผอนฟงหรอไม 2.4 ไมสามารถเลนสมมต คดเองตามจนตนาการ หรอเลน

ลอกเลยนแบบทเคยพบเหนในสงคมไดอยางเหมาะสม

ตามวย

(3) มพฤตกรรม ความสนใจและการกระทาซา ๆ โดยแสดงออกอยางนอย 1 ขอ ตอไปน

3.1 มพฤตกรรมซา ๆ อยางเดยวหรอมากกวาหนงอยางกได มความสนใจสงใดสงหนงโดยเฉพาะมาก

จนเกนไป

3.2 ไมสามารถยดหยนในการปฏบตกจวตรประจาวน

3.3 มการเคลอนไหวซาๆ เชน กระดกนวมอ โบกมอ หมนมอ หรอหมนตวไปรอบ ๆ เปนตน

การวนจฉยภาวะ Autistic spectrum ของ Lorna Wing

พจารณาจากพฤตกรรมท

ผดปกตและลาชาของ

พฒนาการ 3 ดาน

1) ดานสงคม

2) ดานการสอ

ความหมายและภาษา

3) ดานการสราง

จนตนาการ


B. กอนอาย 3 ป ตองพบความผดปกตเหลานอยางนอย 1 ขอ คอ

(1) ปฏสมพนธกบสงคม

(2) ภาษาทใชสอความหมายในสงคม

(3) เลนสมมตหรอเลนตามจนตนาการ

C. ความผดปกตทพบไมเกยวของกบกลมอาการผดปกตอนๆ เชน Rett’s syndrome หรอ

Childhood Disintegrative Disorder

จากเกณฑการวนจฉยตาม DSM-IV-TR ไดจดกลมอาการออทสตกไวอยในหวขอ Pervasive

Developmental Disorders ซงประกอบไปดวยโรคดงน ออทซม (Autistic Disorder หรออาจจะเรยกวา "classic" autism) เกณฑการวนจฉยดงทกลาวไวขางตน

กลมอาการแอสเปอรเกอร (Asperger’s disorder: ASP) เปนกลมอาการทพบอาการของออทสตกเพยงบางอยาง มกมพฒนาการทางภาษาไมลาชามากนก

(สามารถพดไดเองกอนอาย 2 ป) และไมมปญหาดานสตปญญาบกพรอง ความผดปกตทพบมกเปนปญหา

ดานการมปฏสมพนธทางสงคม มความสนใจในเรองใดเรองหนงอยางหมกมนมากเปนพเศษ

กลมอาการ PDD-NOS (Pervasive Developmental Disorder – Not Otherwise Specified

หรออาจจะเรยกไดวาเปน "atypical autism")

ผปวยกลมนมอาการมครบเกณฑการวนจฉยออทสตกทกลาวไวขางตน ปญหาสวนใหญทพบมกเปน

เรองของทกษะทางสงคม พฒนาการทางภาษาและการสอความหมาย

กลมอาการ Rett (Rett’s disorder) เปนกลมอาการทมพฒนาการถดถอยลงหลงจากมพฒนาการทปกตตงแตแรกเกด (มกปกตดจนอาย

ประมาณ 5-48 เดอน) หลงจากนนศรษะจะหยดโต มพฒนาการถดถอย สญเสยความสามารถในการใชมอ ม

พฤตกรรมซาๆ ในลกษณะของการเลนมอ การทรงตวไมด และมทกษะสงคมคลายออทสตก กลมอาการน

จะพบในผหญงเทานน

กลมChildhood disintegrative disorder (CDD)

พบในเดกชาย ซงจะมพฒนาการใน 2 ขวบปแรกปกต หลงจากนนจะมพฒนาการถดถอยหลายดาน

ไดแก ภาษา ทกษะสงคม การควบคมการขบถาย การเลน และการเคลอนไหว

40 | อ อ ท ส ต ก

ความผดปกตและอาการทมกพบรวมกบกลมอาการออทสตก ภาวะสตปญญาบกพรอง: พบวารอยละ 70 ของเดกออทสตก (Autistic disorder) มสตปญญาบกพรอง

ในขณะทผปวยทผปวยไดรบการวนจฉยเปน PDD-NOS มสตปญญาบกพรองนอยกวาคอรอยละ 20 สวน

ในกลมอาการแอสเปอรเกอรตองมสตปญญาอยในเกณฑปกต

ภาวะลมชก: พบวารอยละ 30 ของเดกออทสตกจะมชกในชวงวยรน ซงสงกวาในประชากรทวไป โดย

โอกาสเกดชกจะสมพนธโดยตรงกบระดบ IQ และความรนแรงของโรค เมอผปวยมกมพฒนาการถดถอย

และมปญหาพฤตกรรมเพมมากขนเมอเกดชกรวมดวย รวมทงการชกจะทาใหการพยากรณโรคของออท

ซมแยลง

ภาวะสมาธสน: มากกวารอยละ 50 มกมอาการสมาธสนรวมดวย ในการวนจฉยใน DSM-IV-TR ยงไม

สามารถในการวนจฉยภาวะสมาธสนรวมกบออทสตกได แตเกณฑการวนจฉยใหมของสมาคมจตแพทย

อเมรกน DSM-V ทจะประกาศใชในเดอนพฤษภาคม 2556 อาจจะยอมใหวนจฉยสองภาวะนรวมกนได

โรคซมเศรา: ในผปวยกลม PDD-NOS และแอสเปอรเกอรมความเสยงทจะเปนโรคซมเศราสงกวา

ประชากรทวไป โดยอาการมกเกดในชวงวยรน ลกษณะอาการของโรคซมเศราในผปวยกลมนจะออกมา

รปแบบของอารมณหงดหงดมากกวาอารมณเศราตามลกษณะปกตของโรคซมเศรา

ปญหาการกน/การนอน: ปญหาการกนของผปวยจะเปนลกษณะเลอกกนอาหารบางประเภท เชน เดก

บางคนเลอกกนแตโจกขาวตม เพราะไมอยากเคยว บางคนกนแตอาหารทมลกษะเปนเมดเปนชน ไมกน

อาหารทมลกษณะเปนเนอขนหรอเหลว เนองจากเดกออทสตกมกมปญหาของการรบประสาทสมผสทาให

หลกเลยงลกษณะของอาหาร ปญหาการนอนพบไดประมาณ 1 ใน 3 ของเดกออทสตก เดกจะมลกษณะ

นอนนอย เรมเขานอนยาก และตนงาย

พฤตกรรมยาคดยาทา: จะแสดงออกในลกษณะเดยวกบโรคยาคดยาทา

พฤตกรรมกาวราวรนแรง: โดยปกตเดกออทสตกมกจะไมกาวราวรนแรง หากพบตองหาสาเหตทกระตน

ใหเกดความกาวราว และการเลยงดทเปนแบบยอมตามจะเพมปญหาพฤตกรรมกาวราวได

พฤตกรรมทารายตนเอง: มกพบในกลม Low function ทมสตปญญาตา

การวนจฉยแยกโรค

ภาวะสตปญญาบกพรอง (Mental disabilities) เดกทมสตปญญาตามากมกเกดภาวะออทสตกรวมดวยได แตเดกทมปญหาสตปญญาบกพรองเปนหลก

มกจะมพฒนาการทางสงคมอยในระดบใกลเคยงกบอายสมองและมพฒนาการลาชาในทกๆ ดานเทาๆ กน

พฒนาการการรบรและการแสดงออาทางภาษาผดปกต (Mixed receptive-expressive language

disorder)


เดกทมภาวะนมกมความลาชาดานภาษาเพยงอยางเดยว แตมทกษะทางสงคมทปกต เดกสามารถ

สอสารดวยทาทางเพอบอกความตองการแทนการพดได เชนการสายหนาเพอปฏเสธ หรอการชนวบอก

ความตองการหรอสงทสนใจ

การมความผดปกตในการสรางสมพนธภาพกบผอนทเกดจากการเลยงด (Reactive attachment

disorder)

เดกจะมอาการคลายผปวยออทสตกทกประการแตจะมประวตถกทอดทงหรอถกทารณกรรมอยาง

รนแรง (severe neglect) ในชวงขวบปแรกของชวต เดกกลมนจะมอาการดขนอยางรวดเรวหลงไดรบ

การบาบดดแลและการเลยงดอยางถกตอง

โรคลมชกชนด Landau-Kleffner syndrome

ผปวยลมชกชนดนจะมสญเสยความสามารถในการใชภาษาโดยเฉพาะการพดหลกจากมอาการชก แต

เดกจะยงสามารถสอสารบอกความตองการกบผอนโดยการแสดงทาทาง และยงมความสามารถและทกษะ

ทางสงคมปกต

การพยากรณโรคของกลมอาการออทสตก

กลมอาการออทสตกเปนความผดปกตทจะตดตวไปจนตลอดชวต แตถาหากเดกไดรบการบาบดรกษา

อยางถกตองจะพบวาประมาณ 1 ใน 3 ของผปวยจะสามารถดแลชวตตนเองไดโดยไมตองพงพาผอน

ปจจยทบงชถงการพยากรณโรคทดของกลมอาการออทสตก ไดแก ระดบสตปญญา และความสามารถใน

การสอสารกบผอน กลมทมการพยากรณโรคทด คอผปวยทสามารถพดสอสารไดกอนอาย 5 ป และผปวยทม

ระดบสตปญญามากกวา 70

ปจจยททาใหการพยากรณโรคอกทสาคญอกปจจยหนง คอ การทเดกไดรบการวนจฉยและบาบดรกษา

อยางถกตองไดตงแตอายนอยๆ โดยเฉพาะชวงอายกอน 3 ป จะทาใหมการพยากรณโรคทดขน

การรกษากลมอาการออทสตก

กลมอาการออทสตกเปนกลมอาการทไมสามารถรกษาให

หายขาดได เปาหมายสาคญของการรกษาคอ การกระตนพฒนาการท

บกพรองใหใกลเคยงเดกปกตใหมากทสด ปรบพฤตกรรม เพอสงเสรม

พฤตกรรมทดและลดพฤตกรรมทไมเหมาะสมใหเขาสพฤตกรรมท

เหมาะสม ดงนน การรกษากลมอาการออทสตกจงตองใชหลายวธ

รวมกนในการรกษาเพอใหไดผลการรกษาทดทสดและการรกษาไมควร

มรปแบบตายตว แตควรปรบเปลยนใหเหมาะสมกบปญหาของผปวยแต

ละราย

เปาหมายสาคญในการรกษาออทสตก

การนาเดกออกจากโลกของตวเองส

สงคมปกตภายนอก

การสรางใหเกดพฒนาการและ

พฤตกรรมทใกลเคยงเดกปกตใหมาก

ทสด

42 | อ อ ท ส ต ก

การรกษากลมอาการออทสตก ควรประกอบไปดวย

1. การสงเสรมพฒนาการ

2. พฤตกรรมบาบด (Behavior therapy)

3. การฝกพดหรอแกไขการพด

4. การรกษาดวยกจกรรมบาบด ในกรณทผปวยมปญหาการรบสมผสทผดปกตซงสงผลใหเกด

พฤตกรรมทไมพงประสงค

5. การรกษาดวยยา มความจาเปนในกรณทผปวยมปญหาพฤตกรรมรนแรง และ/หรอมพฤตกรรม

ทารายตนเอง อารมณหงดหงดกาวราว

6. การรกษาดวยวธการอน ๆ

หลกการรกษาผปวยออทสตกทสาคญอกประการหนงคอ การสงเสรมพฒนาการและการปรบ

พฤตกรรมใหกบผปวยจะตองมความถและความเขมขนของการฝกมาก พอทจะสงเสรมใหเกดพฒนาการทปกต

และพฤตกรรมทเหมาะสม มการศกษาวจยในตางประเทศทแนะนาใหมความเขมขนของการฝกอยทประมาณ

6-8 ชวโมงในหนงวน 5-7 วนในหนงสปดาห หรออยางนอยตองมความถ 15 ชวโมงใน 1 สปดาห และฝก

อยางตอเนองเปนเวลาอยางนอย 2 ป การรกษาจงมไดอยทโรงพยาบาลหรอผใหบรการทางสาธารณสขเทานน

การดงใหพอแมและครอบครวมสวนรวมในการสงเสรมพฒนาการและปรบพฤตกรรมผปวยตอทบานอยาง

สมาเสมอกจะทาใหผลการรกษาดยงขนไปอก

การสงเสรมพฒนาการและการฝกพดเบองตน สาหรบกลมอาการออทสตก

การจดกจกรรมสงเสรมพฒนาการ มเปาหมายใหเดกมพฒนาการใกลเคยงเดกปกต มพฤตกรรมท

เหมาะสม ใหครอบครวเขาใจ ยอมรบ และใหการชวยเหลอเดกอยางถกวธเปนไปในแนวทางเดยวกน

การจดกจกรรมสงเสรมพฒนาการจะตองมการจดกจกรรมทสงเสรมพฒนาการในทกดานของเดก

ไดแก กลามเนอมดเลก กลามเนอมดใหญและการทรงตว ทกษะทางสงคม ภาษาและการสอความหมาย และ

การชวยเหลอตนเองในชวตประจาวน

หลกการของการสงเสรมพฒนาการ มดงน

- การสงเสรมพฒนาการ ควรทาโดยเรวทสดหรอทนทททราบวามความผดปกต

- กจกรรมทใชออกแบบไดเหมาะสมตอพฒนาการของเดก และชวยในการพฒนาเดกใหมพฒนาการ

ใกลเคยงเดกปกตตามวย

- ใหพอแมหรอผเลยงดมสวนรวมในการฝก เพอใหสามารถนากลบไปฝกเดกอยางตอเนองและสมาเสมอ

ทบาน

- ผฝกตองมความรและทกษะในการสงเสรมพฒนาการเพอใหการสงเสรมพฒนาการมประสทธภาพด

- การสงเสรมพฒนาการ ควร มการประเมนอยางตอเนอง


การปรบพฤตกรรมในผปวยออทสตก(11- 13) เปนกระบวนการในการปรบปรงเปลยนแปลง หรอลดพฤตกรรมของเดกจากพฤตกรรมทไมเหมาะสม

เปนพฤตกรรมทเหมาะสม

พฤตกรรม คอ กรยาอาการทแสดงออกหรอปฏกรยาโตตอบเมอเผชญกบสงเรา(ตวกระตน) หรอ

สถานการณตางๆ อาการแสดงออกตาง ๆ นน สามารถสงเกต อธบาย บนทก และวดหรอนบได เชน การเดน การ

พด การเขยน การคด การเตนของหวใจ เปนตน

ประเภทของพฤตกรรม แบงออกเปน 2 ประเภท คอ

1. พฤตกรรมทมมาแตกาเนด เปนพฤตกรรมแบบงายๆ เปนลกษณะเฉพาะทใชในการตอบสนองตอสง

เราชนดใดชนดหนง เชน ไดยนเสยงดงตกใจจะสะดง เหนแสงฟาแลบจะกระพรบตา ซงไมจาเปนตองเรยนรมา

กอน มแบบแผนทแนนอนเฉพาะตว สงมชวตชนดเดยวกนจะแสดงลกษณะเหมอนกนหมด

2. พฤตกรรมทเกดจากการเรยนร เปนพฤตกรรมทเกดขนโดยอาศยประสบการณในอดต มนษยจะ

เรยนรและตอบสนองตอสถานการณตางๆ ตามทไดเรยนรมา เชน เมอรองกรดแลวไดของเลน

ดงนนจงสรปใหเขาใจงาย ๆ ไดวา พฤตกรรมของมนษยเกดขนเพอตอบสนองความตองการของตนเอง

นนเอง พฤตกรรมตางๆ นนเกดตามธรรมชาตหรออาจเกดจากการเรยนรกได เพราะฉะนนการสรางพฤตกรรม

ทเหมาะสมหรอลดพฤตกรรมทไมเหมาะสมสามารถนาหลกการเรยนรมาปรบใชได ซงเราเรยกวา การปรบ

พฤตกรรม ซงการปรบพฤตกรรมสวนใหญมงใหมนษยเกดการเรยนรพฤตกรรมทเหมาะสมตามทฤษฎการ

เรยนร

เทคนคการปรบพฤตกรรม

เพอเพมพฤตกรรมทเหมาะสมและการใหคงอย - ใชการใหแรงเสรมเปนรางวล ไดแก การยกยองชมเชย สมผสกอดรด ใหของทชอบ เชน ของเลน ขนม

เพราะเปนการเพมพฤตกรรมทไดผลทสด

- ไมตองเปนสงของเสมอไป อาจเปนรางวลทางสงคมหรอความรสก ขนอยกบอายของผรบ

- ตองมการพฒนารปแบบของรางวล ลดความเปนรปธรรม (สงของ) ลงจนกลายเปนรางวลภายใน เชน

ความภาคภมใจ เพราะจะทาใหเดกแยกแยะถกผดได มากกวาหวงผลตอบแทน

- การใหรางวลทเพมพฤตกรรรมไดมากทสด คอ ใหแบบสม คอใหไมแนนอน อยากาหนดครงชดเจน

เพอลดพฤตกรรมทไมเหมาะสม โดยใชเทคนค

- การไมสนใจ การเพกเฉย

- การเบยงเบนความสนใจ

- การงดสงของทตองการ

- การแยกเดก

- การลงโทษ

เพอสรางพฤตกรรมใหม ใชเทคนคการชวยเหลอ ไดแก

- ชวยจบทา

44 | อ อ ท ส ต ก

- แตะนา

- ชมเชยในพฤตกรรมทเกอบถงเปาหมาย

- การแบงพฤตกรรมเปนสวนยอย แลวฝกทละสวน

- การเลยนแบบ

- ทาไดเองตามคาสง

ขนตอนในการปรบพฤตกรรม

1. เลอกพฤตกรรมทตองการจะปรบ

1.1 ระบพฤตกรรมใหชดเจน เชน ตองการปรบลดการทบตผอน หรอ พฤตกรรมขวางปาขาวของ

ไมใชระบเพยงแคพฤตกรรมกาวราว

1.2 หากมพฤตกรรมทตองการจะปรบหลายพฤตกรรม ควรเลอกเพยง 1 หรอ 2 พฤตกรรม ตอการ

ปรบในแตละชวง เพราะมเปาหมายทชดเจน ออกแบบการฝกทเหมาะสมไดงาย

2. กาหนดเปาหมายในการปรบพฤตกรรมใหสามารถวดหรอประเมนได เชน ระบวา เมอฝกผานไป 1

เดอน แลวพฤตกรรมทบตผอนลดลงจากวนละ 10 ครง เหลอ 5 ครง

3. วเคราะหพฤตกรรมทเปนปญหา สาเหตของพฤตกรรม โดยระบพฤตกรรมทเปนปญหา เหตการณกอนเกดพฤตกรรม (เกดทไหน เกด

กบใคร เกดเวลาใด ความถของการเกด) เหตการณหลงเกดพฤตกรรม แรงเสรมทให ผลทตามมา

ตวอยางการวเคราะหพฤตกรรม

พฤตกรรมทเปนปญหา : รองกรดลงไปนอนดนกบพน

เหตการณทเกดกอนพฤตกรรม เกดทไหน รานขายขนมเจาประจา

เกดกบใคร กบ “แม” เทานน

เกดเวลาใด เวลากลบจากโรงเรยน

ความถของพฤตกรรม ทกครงทผานรานขายขนม

เหตการณทเกดตามมา แมอม และซอขนมให สงททาใหพฤตกรรมเพมขนหรอลดลง (แรงเสรม)

การอม และ ขนม

ผลทเกดขนตามมา หยดรอง

4. กาหนดวธแกไขปญหา โดยใชเทคนคการปรบพฤตกรรมและการใหแรงเสรมทเหมาะสม


5. ลงมอปฏบต ควรทาอยางจรงจง ทกคนทเกยวของกบเดกตองมแนวทางในการปฏบตตอเดก

เหมอนกนและมความสมาเสมอในการปรบพฤตกรรม

6. สรปและวเคราะหผลการแกไขปญหา

เทคนคการปรบพฤตกรรม

1. เทคนคการเพมพฤตกรรมทดและเสรมการคงอย ใชการใหแรงเสรมทางบวกเปนรางวลทกครง โดยปรบระดบการใหตามความเหมาะสม

เวนระยะในการใหแรงเสรม โดยตองมนใจวาเดกมพฤตกรรมนนแลวจงคอยๆ ลดแรงเสรมทละ

นอย

ใหแรงเสรมเปนครงคราว สมให โดยไมกาหนดจานวนครงของพฤตกรรมทจะทาใหไดแรงเสรม

2. เทคนคการปรบลดพฤตกรรมทไมพงประสงค ใชแรงเสรมทางลบ เพอลดพฤตกรรมทไมพงประสงค เชน

- การงดใหรางวล/งดสงของทตองการ

- งดรวมกจกรรม/การแยกเดก ขอควรระวงในการใชแรงเสรมทางลบดวยการแยกเดก

ไปอยลาพงในผปวยกลมออทสตกอาจเปนแรงเสรมทางบวกไปไดเนองจากเดกกลมน

มกชอบแยกตวอยตามลาพงมากกวาการมปฏสมพนธกบผอน

- การปรบคนรางวล

- การแกไขความผด

- การเบยงเบนความสนใจ

- การเพกเฉย ไมสนใจ

3. เทคนคการใสพฤตกรรมใหมทตองการ

เปนการสอนพฤตกรรมใหมทตองการ ดวยการใชเทคนคการปรบเปลยนพฤตกรรม (Shaping

behavior) ดวยการใหความชวยเหลอกอนในชวงแรกทยงทาไมได และคอยๆ ถอนความชวยเหลอ

ลงทละนอย เทคนคในรปแบบของโรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภจะแบงออกเปน 4 ขนตอน

ดงน

1. จบมอทา

2. แตะนา

3. เลยนแบบ

4. ทาเอง

พฤตกรรมทสามารถแบงเปนกจกรรมยอยๆ ได ควรตดแบงใหเปนกจกรรมยอยเพอใหมโอกาส

ประสบความสาเรจในการฝกไดงายขน

ใหแรงเสรมทางบวกในพฤตกรรมทเกอบถงเปาหมายดวย เพอใหเกดความพยายามในการทา

พฤตกรรมซาอก

46 | อ อ ท ส ต ก

เทคนคทใชบอยในการปรบพฤตกรรมเดกออทสตก

พดไมหยด / ถาม พด เรอยเปอย พดตาม

- ตอบคาถาม 1 – 2 ครง - บอกใหยอน คดทบทวนคาตอบเอง 1 – 2 ครง - เพกเฉย ไมสนใจ - ดงใหอยกบปจจบน

- เพกเฉยตอการพด - ถามคาถามเรวๆ ตอบดงๆ - ถามคาถามเบาๆ ตอบดงๆ - อานคา ประโยค นทาน แทรกคาถาม-คาตอบเปน

ระยะๆ

กรด ไมสบตา หลบเลยง

- เพกเฉย - ใหทากจกรรมอยางตอเนองจนหมดเวลา

- นงใหสายตาอยระดบเดยวกน - ชของระดบสายตา - ชวยจบคาง ประคองหนา ปองตา - เลนจะเอ - ใชวตถสองตากน - เดกมสบตา จงใหรางวล

รอของ เลนมอ

- เกบของมดชด - หยบเลนทละ 1 อยาง - เลนเสรจ จดเกบท

- จบมอเดกไว - ใหทากจกรรมทใชมอทง 2 ขาง - บบนวด ฝามอ นว

ปาของเลน / กวาดของเลนทง โขกศรษะ

- เลนทละ 1 อยาง - วางของเลน ไกล มอเดก - จบมอใหเลนอยางถกวธจนหมด - พาเดกไปเกบของเลนทปาทงไว

- จดสงแวดลอมใหปลอดภย - จบ / ระวง ไมใหเกดขน - เบยงเบนดวยกจกรรม - ปรกษาแพทย

หยก กด ต ตบโตะ ตบอก พดเสยงดง โวยวาย

- ปองกนไมใหเกด โดยการจบมอ หลบหลก ขจด

สงเรา - ใหทากจกรรมทใชมอทง 2 ขาง - นวดขอ

- เรยกชอ เตอนเดก - พดกบเดกดวยเสยงเบา พอไดยน - เลนกระซบขางห - ใหรางวลทกครงทพดเสยงเบา

ตดบตรภาพ / ตดภาพ ซาซาก ไมนง วอกแวก

- ไมใหเหนเลย - อนญาตใหถอไวไดแตตองทากจกรรมดวย - คอยๆแยกภาพจากเดก โดยวางไวใกลตวเดก อาจ

ใสกระเปาเสอ - เมอเดกเพลดเพลนใหเกบอยางมดชด

- จดสงแวดลอม - เรยกชอเสยงดงเปนระยะ - รวบมอ กอดอก นบ 1 – 10 - รวบมอใหแนน จองหนาเดก ไมพดคาใดเลย - ใหทากจกรรมทละชน ทาชาๆ


ไมยอมนงท วงรอบหอง ตดของ - จดกจกรรมทมการเคลอนไหว ทมเปาหมาย - พานงทเปนชวงๆ สน ๆ

- จากดบรเวณ - ประกบใหเดกนงทากจกรรม - ทากจกรรมทนอยๆ เสรจเรวๆ - ปลอยใหอสระเปนระยะ - คอยๆ เพมเวลาและกจกรรม

- อนญาตใหถอไว แตตองทากจกรรมดวย - วางไวใกลตว แลวคอยๆหางขน ใชกจกรรมเบยงเบน

- ใหของนนเปนรางวลเมอทากจกรรมเสรจ - แนะนาผปกครอง ตอรอง แกลงลมนามา หรอ

เบยงเบนความสนใจ

ประทวงโดยการอาเจยน ปสสาวะ แยงของ - ครงแรกพาไปลาง/เขาหองนา - เพกเฉย - ยายตาแหนงฝก รอบหอง - ใหทากจกรรมตอเนองจนหมดเวลา

- หยบของเลนทละ 1 อยาง - ยนของเลนใหทละชน โดยใชคาสงเปนเงอนไข - บอกเดกซาๆ “รอกอน” และชวยจบมอเดกไว

อยในโลกตวเอง หวเราะตลอดเวลา - เรยกชอเดกบอยๆ - กระตนประสาทสมผสทง 5 - ปองตาเดก ชวนคย รองเพลง - จบมอทากจกรรม - เสยงผฝกนาเราใจ

- เรยกชอเดกบอยๆ พรอมลบตว นวดแขน – มอ - ผฝกใชนาเสยงเรยบสงบ ไมด - ชกชวนทากจกรรม - พาไปลางหนา ทาแปง เดนเลน แลวกลบมานงฝกใหม

กจกรรมสาหรบฝกสงเสรมพฒนาการ

การเตรยมความพรอมกอนฝก

เทคนคการชวยเหลอการฝก

การทาความสะอาดของเลน

กจกรรมฝกพฒนาการดานสงคม

กจกรรมฝกพฒนาการดานภาษาและการสอความหมาย(ฝกพดเบองตน)

กจกรรมฝกพฒนาการดานกลามเนอมดเลก

กจกรรมฝกพฒนาการดานกลามเนอมดใหญ

กจกรรมฝกพฒนาการดานการชวยเหลอตนเอง

48 | อ อ ท ส ต ก

การเตรยมความพรอมกอนฝก

1. เตรยมตวผฝก ไดแก การมใจรกเดก มทศนคตทดตอตวเดกและการฝกเดก มความอดทนตอ

พฤตกรรมการแสดงออกของเดก มความคดสรางสรรคเพอการประยกตตวกจกรรมเมอเดกหมดความ

สนใจ มความสามารถในการยอยงาน สงเกตแยกแยะ และมความสามารถในการตอยอดกจกรรม ม

ความสนกสนานราเรง มนาเสยงดงดดใจ มความสมาเสมอในการฝกผปวย

2. ศกษาขอมลทวไปของเดก ไดแก เพศ อาย ลกษณะการเลยงดเดกของผปกครอง โรคประจาตวและ

ความเจบปวยอนๆ ของเดก

3. สงเกตอาการและพฤตกรรมทแสดงออก ไดแก ความสามารถในการทากจกรรม การเลนของเลนท

เหมาะสมตามวย ระดบความรนแรงของโรค และพฤตกรรมทไมพงประสงค

4. การจดเตรยมอปกรณ - สอการสอน ตองมขนาดใหญ ภาพชดเจน

- ของเลนตองมขนาดเสนผานศนยกลางมากกวา 1 ซ.ม.ขนไป

- เลอกของเลนใหเหมาะกบพฒนาการทตองการฝก

- มตะกราใสของเลนเมอเลนเสรจ

- ทาความสะอาดของเลนหลงการใชทกครง

5. การเตรยมสถานท - มมทฝก ตองมความสงบ สงแวดลอมรบกวนการฝกนอย

- มความปลอดภยจากอบตเหต เชน กระจก ขอบหรอมมโตะ

- อากาศไมรอนจนเกนไป

- ระยะแรกของการฝก ควรฝกทเดมเพอชวยลดปญหาการปรบตวของเดก

- โตะและเกาอมขนาดเหมาะสมกบวยของเดก

6. คาแนะนาการฝก

- สรางสมพนธภาพกบเดกโดยการเรยกชอ บอกชอผฝก

- สรางสมพนธภาพกบผปกครอง สมภาษณขอมลเบองตน

- ถาเดกไมรวมมอในการฝกครงแรก อยาบงคบหรอจโจม

- เตรยมของเลนทชวยในการฝกเบองตน ภาชนะ ตะกรา

- ใชคาสงสน กระชบ ใหการบอกเดกใหทาตามคาสงและใสของเลน เปนสอชวยใหเดกเรยนร

และสอสารกบผฝก


เทคนคการชวยเหลอการฝก

ถาเดกไดรบคาสงแลวไมเขาใจหรอไมทาตามคาสง ใหใชเทคนคชวยเหลอการฝก 4 ขนตอน ดงน

จบมอทา เปนการจบมอใหเดกทากจกรรมตามคาสง

ใชจนกวาเดกจะเขาใจและรวมมอทากจกรรมในทก

ขนตอน

พดบอกในขณะจบมอทาเปนระยะ ๆ เพอชกทาใหเดกเกด

ความเขาใจ

แตะนา เปนขนตอนทลดความชวยเหลอลงจากจบมอทา

แตะทหลงมอ ขอมอ ขอศอก และแตะเตอนเบา ๆ

ตามลาดบ

เปดโอกาสใหเดกทากจกรรมดวยตวเองมากขน

เลยนแบบ เปนการทาตวอยางใหเดกดกอน และใหเดกทาตาม

วธนจะใชเมอผฝกแนใจวาเดกเขาใจ

ทาตามคาสง เปนขนตอนทเดกสามารถปฏบตตามคาสงไดโดยไมตอง

ชวยเหลอ

เดกจะสามารถทาไดเมอเขาใจคาพดและคาสง

50 | อ อ ท ส ต ก

การทาความสะอาดของเลน สารวจวาของเลนทมอยทาดวยวสดประเภทใด จากนนแยกประเภทการทาความสะอาดตามชนดของ

วสดนนๆ ดวยนาสะอาดผสมนายาลางจาน

ของเลนททาดวยไม 1. ใชผาชบนาผสมนายาลางจานทเตรยมไวบดหมาดๆ เชดใหทว

2. เชดตามดวยนาสะอาดอก 2 ครง

ของเลนททาดวยพลาสตก

1. ลางดวยนาสะอาด 1 ครง

2. แชในนาทผสมนายาลางจานประมาณ 5 นาท

3. ลางดวยนาสะอาด 2 ครง

ของเลนททาดวยผา

ซกทาความสะอาดตามปกต

ของเลนทงหมดททาความสะอาดตามขนตอนแลวนาไปผงลม/ตากแดด โดยวางบนผาสะอาด

ทาไมตองเปนนายาลางจาน? เนองจากหาไดงาย และเนองจากนายาลางจานเปนผลตภณฑทใชสาหรบภาชนะใสอาหารจงมความ

ปลอดภยหากเดกนาของเลนเขาปากในขณะทากจกรรม

อตราสวนทใช ไมมอตราสวนทแนะนา ดปรมาณใหเหมาะสมกบจานวนของเลน

ควรทาความสะอาดของเลนทกวนหลงเลกฝกแลว ใหของเลนถกลม/ผงแดดทกชนจนแหง หลงจากนนนาไปเกบสาหรบพรอมใชตอไป


กจกรรมฝกพฒนาการดานสงคม มวตถประสงคเพอ ใหเดกมความสามารถในการสรางสมพนธภาพกบผอน มทกษะการปรบตวในสงคม

การทาหนาทของตนเองและความรจกแยกแยะเรองถกและผด รจกการแสดงออกอยางเหมาะสมตอ

สถานการณทางสงคมทแตกตางกน รวมถงมความสามารถในการชวยเหลอตนเองในชวต

กจกรรมทใชในการฝกพฒนาการดานสงคม มดงน

กจกรรม วตถประสงคของกจกรรม

การสรางสมพนธภาพดวยการเลน

เพอใหเดกเกดความสนใจหรอรบรวามบคคลและสงแวดลอมใน

สถานการณนนๆ

การสบตา กระตนการมอง สบตาของเดก การรจกบคคล เพอใหเดกสามารถรจกบคคลใกลชดได

ดงเดกออกจากโลกของตวเอง การกระตนประสาทสมผสทงหา สรางสมพนธภาพระหวางผฝกและเดก

กระตนการรบรผานประสาทสมผส ใหมการฟง การมองอยางม

เปาหมาย การรบสมผสทางผวกาย กลน และรส

เพอกระตนสมองใหเกดความตนตว พรอมทจะเรยนรสงตางๆ

ตอไป

*หมายเหต* รายละเอยดในการฝก อานเพมเตมใน “คมอกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกออทสตกและเดกทมความบกพรองทางพฒนาการสาหรบหนวยบรการสงเสรมพฒนาการ” โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ กรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารณสข สามารถดาวนโหลดคมอไดจาก http://www.yuwaprasart.com/

52 | อ อ ท ส ต ก

กจกรรมฝกพฒนาการดานภาษาละการสอความหมาย (การฝกพดเบองตน)

มวตถประสงคเพอ สงเสรมใหเดกออทสตกและเดกทมปญหาพฒนาการทางภาษาลาชามพฒนาการ

ทางภาษาและการสอความหมายกลบมาใกลเคยงเดกปกต โดยเรมจากการกระตนใหเดกรบรและเกดความ

เขาใจในภาษากอน จากนนจงจะพฒนาใหเกดภาษาพดทมความหมายได

ในการเรยนรภาษาจาเปนตองอาศยพนฐานการเรยนรทสาคญ คอ การมอง, การฟง เพอนามา

เชอมโยงใหเกดความหมายของคาพด นอกจาการมองและการฟงแลว ทกษะทสาคญอกประการหนงคอ การเลยนแบบ โดยเดกตองรจกการเลยนเสยงจากการออกเสยงแบบไมมความหมาย การออกเสยงเปนคา วล และ

ประโยค แลวจงนาสงทเรยนรนนมาพดสอสารบอกความตองการ

ในเดกทมความบกพรองทางดานภาษาและการสอความหมาย เดกมกจะเขารบการบาบดดวยปญหาไม

สามารถพดไดเมอถงวยทควรพดไดแลว ไมวาเดกจะพดชาเนองจากสาเหตใดๆกตาม เดกควรไดรบการสงเสรม

พฒนาการทางภาษาและการพดใหเรวทสด โดยใชทฤษฎการเรยนร (Learning Theory) รวมกบ ทฤษฎ

พฒนาการทางภาษาและการสอสาร (Language developmental Theory) เปนแนวทางในการจดกจรรม

สงเสรมพฒนาการ นอกจากนเดกควรไดรบการสงเสรมใหอยในส งแวดลอมทมคนพดสอภาษาและกระตนให

เดกใชภาษาในการสอสาร กจกรรมทใชในการฝกพฒนาการดานภาษาและการสอความหมาย มดงน


การมอง ฟง และปฏบตตามคาสง ฝกการมองอยางมเปาหมาย

ฝกการฟงและทาตามคาสงอยางเขาใจความหมาย

การเคลอนไหวปากและลน ฝกใหเกดการเลยนแบบการเคลอนไหวอวยวะทเกยวกบการพด

ฝกใหเกดการเลยนแบบการออกเสยงทคลายกบคาพด การอานบตรคา/บตรภาพ เตรยมความพรอมดานสมาธใหกบเดก

เตรยมเรองการฟง และการมองอยางมเปาหมาย

ใหความรเรองคาศพทหมวดตางๆ เชน พยญชนะ เลข ส การสอนภาพคาศพท ใหเดกรจกคาศพทจากภาพ *หมายเหต* รายละเอยดในการฝก อานเพมเตมใน “คมอกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกออทสตกและเดกทมความบกพรอง

ทางพฒนาการสาหรบหนวยบรการสงเสรมพฒนาการ” โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ กรมสขภาพจต กระทรวง

สาธารณสข สามารถดาวนโหลดคมอไดจาก http://www.yuwaprasart.com/


กจกรรมฝกพฒนาการดานกลามเนอมดเลก ในการใชชวตประจาวนและการเรยนรของเดก ตองอาศยทกษะตางๆ ทเกยวของกน เชน การจดงาน

มองกระดาน จาแลวเขยน การวาดรปตางๆตองอาศยการบงคบมอและสมาธทจดจอกบรปทกาลงวาด การตด

กระดมเสอทตองอาศยความคลองแคลวของมอประสานกบการมอง เปนตน เพราะฉะนนในการทากจกรรม

ตางๆ ของเดก ทกษะการใชกลามเนอมอจงสาคญมาก

มการศกษาในเดกวากลามเนอมอเปนพนฐานของการทางานประสานกนของอวยวะตางๆ เชน การ

เขยนหนงสอ การหยบจบ การตอรปภาพ ถาทกษะการใชกลามเนอมอตากวาวยจะสงผลตอกจกรรมตางๆใน

ชวตประจาวนของเดกดวย นอกจากนยงมการศกษาทพบวา ทกษะการใชกลามเนอมดเลกสมพนธกบ

สตปญญาของเดก ความคลองแคลวในการใชมอประกอบกจกรรมตางๆไมวาจะเปน การตอจกซอว การพลก

หนาหนงสอ การจบดนสอ การระบายส หรอการใชกรรไกร แสดงถงแนวโนมสตปญญาทดของเดก

ทกษะการใชกลามเนอมอ จงเปนสงสาคญและจาเปนสาหรบเดก และเปนพนฐานทสาคญของการ

เรยนรและการชวยเหลอตนเอง ผปกครองและผฝกจงตองใหความสาคญเปนพเศษ กจกรรมทใชในการฝกพฒนาการดานกลามเนอมดเลก มดงน


การหยบของยายภาชนะ เพอใหเดกสามารถใชมอประสานกบการมองหยบวตถจากทหนงไป

อกทหนงได

การตอกอนไม เพอใหเดกสามารถวางตอกอนไมในแนวสงได

เพอใหเดกมสมาธ มการกะระยะทด และทากจกรรมดวยความ

ระมดระวง การหยอดลกกลมใสชอง เพอใหเดกสามารถใชมอประสานกบการมองหยบวตถทรงกลมใส

ชองได การหยอดกระดม เพอใหเดกสามารถใชปลายนวหยบกระดมหยอดลงชองได การหยอดลกปดใสขวด เพอใหเดกสามารถใชปลายนวหยบวตถขนาดเลกได

เพอใหเดกสามารถใชตามอประสานงานกน การหมนเปด-ปดฝาขวด ฝกการใชมอทงสองขางทางานรวมกน

พฒนาไปสการฝกการชวยเหลอตนเอง การหนบไมหนบ เพอใหเดกสามารถบบไมหนบดวยปลายนว 2-3 นวได (นวโปง นวช

นวกลาง)

เพอเสรมความแขงแรงของกลามเนอมอ การเสยบหมด เพอใหเดกสามารถใชปลายนวช และนวโปง หยบหมดได

ฝกการกะระยะและการใชตา มอ ประสานกน การตกวตถยายภาชนะ เพอใหเดกสามารถใชชอนตกวตถจากภาชนะหนงสภาชนะหนงได

54 | อ อ ท ส ต ก


การรอยลกปด ฝกการใช ตา มอ ทางานประสานกนทง 2 ขาง การรอยเชอกตามร ฝกการใช ตา มอ ทางานประสานกนทงสองขาง ภาพตดตอ(จกซอว) เพอใหเดกสามารถเลนภาพตดตอได

เพอใหเดกสามารถพฒนาดานการสงเกตและการใชมอประสานสาน

ตาได การเลนดนนามน เพอใหเดกสามารถเลยนแบบการเลน เกดความคดสรางสรรคใน

การเลน

ใหเดกเลนดนนามนดวยกลามเนอมอทงซาย-ขวาได เสรมความ

แขงแรงของกลามเนอมอ การจบดนสอ เพอใหเดกสามารถจบดนสอไดอยางถกวธ การระบายส เพอใหเดกสามารถระบายสไดตรงตาแหนงของภาพ การโยงภาพเหมอน เพอใหเดกรจกการสงเกตภาพทเหมอนกน

เพอใหเดกสามารถโยงภาพเหมอนได

เพอฝกการกวาดสายตาของเดก

*หมายเหต* รายละเอยดในการฝก อานเพมเตมใน “คมอกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกออทสตกและเดกทมความบกพรอง




กจกรรมฝกพฒนาการดานกลามเนอมดใหญ พฒนาการดานกลามเนอมดใหญ สามารถสงเกตเหนไดชดเจนตงแตในวยทารกแรกเกด และสามารถ

ตดตามความกาวหนาของพฒนาการไดอยางชดเจนตงแตศรษะจรดปลายเทา ไดแก การชนคอ การควา การนง

การคลาน และการเดน ซงพฒนาการดานกลามเนอมดใหญมกจะเกดอยางเปนลาดบขนตอน กจกรรมทใชในการฝกพฒนาการดานกลามเนอมดใหญ มดงน


การเดนหนา ฝกการทรงตว

ฝกการคาดคะเนระยะทาง

การถอยหลง ฝกการทรงตว

ฝกการคาดคะเนระยะทาง การเดนตกของยายภาชนะ ฝกการทรงตวทดในการเดนขณะถอของ

เพอใหเกดการรบรวามสงของอยในมอและเดกสามารถประคบประคอง

สงของไมใหตกหลนได การวงเกบบอล หรอสงของใส

ตะกรา ฝกการทางานประสานกนระหวางตาและมอ

ฝกการเคลอนไหวอยางมเปาหมาย การกลงบอล เพอใหเดกรวธการใช 2 มอทางานพรอมกนเพอผลกบอลออกไป

จากตว

เพอใหเดกฝกใขแขนในการสะบดขอมอและใชกลามเนอแขน การโยนบอลใหบคคล เพอการออกแรงใชกลามเนออยางมเปาหมาย การรบบอลดวยทอนแขน เพอใหเดกฝกการใชกลามเนอแขน

ฝกการทางานประสานกนของแขน 2 ขางและสายตาเพอการกะ

ระยะ การโยน-รบบอลใสตะกรา เพอใหเกดการออกแรงใชกลามเนออยางมเปาหมาย

ฝกการทางานประสานกนของตาและมอ การกระโดดขามสงกดขวาง ฝกควบคมการทรงตวขณะกระโดดไปขางหนา

*หมายเหต* รายละเอยดในการฝก อานเพมเตมใน “คมอกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกออทสตกและเดกทมความบกพรอง



56 | อ อ ท ส ต ก

กจกรรมฝกพฒนาการดานการชวยเหลอตวเอง

การฝกการชวยเหลอตนเองนน เดกตองมทกษะพนฐานในการใชกลามเนอและการเคลอนไหว เชน

ทกษะการใส-ถอดเสอผา เดกตองผานทกษะการใชมอในการหยบจบสงของไดมากอน

ในเดกออทสตก มกพบพฤตกรรมทไมพงประสงคซงมกจะเปนปญหาเรองการชวยเหลอตนเองอยเสมอ

นอกจากนพฤตกรรมไมพงประสงคยงเปนอปสรรคสาคญของการฝกการชวยเหลอตนเองอกดวย การ

ปรบเปลยนเดกในกลมออทสตกจงจาเปนตองอาศยความอดทน และความรวมมอในการฝกอยางสมาเสมอจาก

พอแมและผเลยงดเดก ผฝกตองทาความเขาใจกบพอแมและผดแลหลกใหมทศนคตทดในการเปลยนแปลงให

เดกสามารถชวยเหลอตนเองไดจรง รวมถงตองเนนยาความอดทนในการเปลยนแปลงการดแลเดก เนองจาก

ตองตอสกบอารมณหงดหงด พฤตกรรมตอตานและกาวราวของเดก กจกรรมทใชในการฝกพฒนาการดานกลามเนอมดใหญ มดงน


การแตงกาย เพอใหเดกสามารถใส-ถอด เสอ กางเกง ถงเทา รองเทาได

การรบประทานอาหาร เพอใหเดกมความสามารถในการเคยว กลน ดมนาและนม รวมถง

การใชอปกรณสาหรบรบประทานอาหาร เชน ชอน สอม แกวนา

การเปดขวดนา การเทนาดวยตนเอง เปนตน การทาความสะอาดรางกายและ

การขบถาย เพอใหเดกสามารถบวนปาก แปรงฟน สระผม อาบนา ขบถายและ

ทาความสะอาดหลงการขบถายดวยตนเองได *หมายเหต* รายละเอยดในการฝก อานเพมเตมใน “คมอกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกออทสตกและเดกทมความบกพรอง



การสงเสรมพฒนาการทไดผลด พอแมและผเลยงดจาเปนตองมสวนรวมในการสงเสรมพฒนาการเดก

อยางตอเนองทบาน การใชสมดบนทกกจกรรมการฝกเปนแนวทางทชวยใหพอแมและผเลยงดไดบนทก

กจกรรมการสงเสรมพฒนาการของเดกในขณะอยทบานอยางสมาเสมอ นอกจากนสมดบนทกยงเปนสอกลาง

ใหกบพอแมและผเลยงดสอสารกนในครอบครวและสอสารกบผฝกทหนวยสงเสรมพฒนาการอกดวย ตวอยาง

สมดบนทกกจกรรมสามารถหาดและดาวนโหลดไดจาก “สมดบนทกกจกรรมสงเสรมพฒนาการ”

โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ http://www.yuwaprasart.com/


การใชยาในกลมอาการออทสตก

ปจจบนยงไมมยาทสามารถรกษากลมอาการออทสตกและอาการหลกของกลมอาการออทสตกให

หายขาดได การรกษาดวยยาในกลมอาการออทสตกในปจจบนเปนไปเพอชวยลดอาการและพฤตกรรม

บางอยางทเปนอปสรรคขดขวางความกาวหนาในการพฒนาผปวยออทสตก

ขอบงชในการใชยาในผปวยกลมอาการออทสตก มดงน

พฤตกรรมซนมาก ไมนง ความสนใจสน วอกแวกงาย ววามใจรอน หรออาการสมาธสน

ยาทใชในผปวยทมอาการดงกลาว คอ ยาทใชรกษาอาการทางจต ไดแก Haloperidol และ

Risperidone ในผปวยทมอายมากกวา 6 ป มความสามารถและพฒนาการด อาจจะพจารณาใชยากลมทใช

รกษาอาการสมาธสน (รายละเอยดการใชยาแสดงในตารางดานลาง)

ผปวยทยงไมเคยไดรบการสงเสรมพฒนาการหรอปรบพฤตกรรมมากอน ในชวงแรกอาจจะมปญหาซน

มาก ไมนง ไมนงโตะ ไมสามารถฝกได ยงไมควรเรมใหยาในทนทแตควรสงเกตอาการหลงจากไดรบการสงเสรม

พฒนาการหรอ พฤตกรรมซา พฤตกรรมยาทา หรออาการยาคดยาทา

ในกรณทมแตพฤตกรรมซาๆ ททาโดยไมมจดมงหมาย เชน การกระโดด สะบดมอ เลนมอ ควร

พจารณาเลอกใชยาในกลมยารกษาอาการทางจต ยาทไดผลดคอ Risperidone

หากผปวยมอาการยาทา หรอยาคดยาทา ทเปนรปแบบของพฤตกรรมทชดเจน และลกษณะคลาย

อาการในโรคยาคดยาทา ยาทไดผลดคอ ยาตานเศรา (antidepressant) ไดแก fluoxetine และ sertraline

(รายละเอยดการใชยาแสดงในตารางดานลาง)

อารมณหงดหงดเปยนแปลงงาย และพฤตกรรมกาวราวรนแรง ในกรณนจะรวมไปถงผปวยทมปญหาอาละวาดเอาแตใจรนแรง (severe tantrum) ซงยาทใชคอยา

รกษาอาการทางจต ยาทไดผลด คอ Haloperidol และ Risperidone (รายละเอยดการใชยาแสดงในตาราง)

ชนดของยา ขนาด ขอแนะนาในการใชยา

กลมยารกษาอาการทางจต

1. Haloperidal

0.1 mg/kg/day

- อาการไมพงประสงคทตองระวงคอ Extrapyramidal

side effect ซงจะทาใหเดกมปญหาการกลน นาลาย

ไหลมาก มอาการซนมากขน อยไมนงเพมขนจาก

อาการ akathisia

- ควรเรมยาในขนาดตาและคอยๆปรบยาทก 2-4

สปดาห

58 | อ อ ท ส ต ก

ชนดของยา ขนาด ขอแนะนาในการใชยา

2. Risperidone 0.015-0.030

mg/kg/day

อาการไมพงประสงคจากยาทพบไดบอยคอ งวง

ซม คดจมก น าลายไหลมากจนกลนไมทน

(Hypersalivation) เพมความอยากอาหาร

นาหนกตวเพม

สามารถใหยาเปน 1-2 มอ/วนได โดยเรมจากมอ

กอนนอนกอน หากไมมอาการงวงซมอาจจะแบง

ใหเปนมอเชา(หลงอาหารเชา) และกอนนอน ได

ควรเรมยาในขนาดต า ประมาณ 0.25 -0.5

มลลกรม/วน

ในเดกออทสตกบางคนอาจมปญหาในการกาจดยา

ชา ทาใหมระดบยาในเลอดสงกวาคนปกตแมจะได

ในขนาดยาทเทากน จงควรระมดระวงในการ

สงเกตผลการรกษาและอาการไมพงประสงคของ

ยา และระมดระวงในการปรบขนาดยา กลมยาตานเศรา 1. Fluoxetine 10-20 mg/day ควรใชเวลารอสงเกตอาการอยางนอย 4-6

สปดาหกอนปรบขนาดยา 2. Sertraline 25-100 mg/day ควรใชเวลารอสงเกตอาการอยางนอย 4-6

สปดาหกอนปรบขนาดยา กลมยารกษาอาการสมาธสน 1. Methylphenidate

(Ritalin)

0.1-0.5

mg/kg/day

ไมควรใชในเดกทมอายตากวา 6 ป

อาการไมพงประสงคทพบบอย คอ เบออาหาร

คลนไส ปวดศรษะ นอนไมหลบ

อาการไมพงประสงคทพบไดบอยในเดกออทสตก

คอ ซนมากกวาเดม หงดหงดมาก อารมณ

เปลยนแปลงงาย หรอนงมากเกนไปจนไม

ตอบสนองตอสงแวดลอม (Zombie like effect)


การรกษาดวยวธการอนๆ

กลมอาการออทสตกยงไมมการรกษาททาใหพยาธสภาพของโรคหายไป แตการรกษาเปนการมงเนนใหเดกสามารถกลบมามพฒนาการและพฤตกรรมทปกตตามวย ปรบลดพฤตกรรมทไมเหมาะสมและไมควรมในเดกปกต การรกษากลมอาการออทสตกจงจาเปนตองใชการรกษาหลายวธรวมกน เพอชวยใหผลการรกษา

ไดผลดทสด

ดงนนจงการรกษาดวยวธการอนๆ นอกเหนอจากวธการทกลาวไปแลวขางตน เพอใหการรกษากลม

อาการออทสตกชวยใหเดกสามารถมพฒนาการทเหมาะสมตามวย ปรบลดพฤตกรรมทไมเหมาะสม สามารถ

เขาเรยนรวมกบเดกปกต และสามารถประกอบอาชพไดเมอเขาสวยผใหญ

การรกษาดวยวธการอนๆในคมอฉบบนจะกลาวถงแตเฉพาะการรกษาทนอกเหนอจากทกลาวไปแลว

ขางตน และเปนวธการทมผนามาใชในประเทศไทย

Lovas model /ABA

พฒนาโดย Ole Ivar Lovass นกจตวทยาคลนกชาวอเมรกน มพนฐานมาจากทฤษฎพฤตกรรม

ศาสตร เทคนคทใชมชอวา Apply Behavior Analysis (ABA) มหลกคดของปรบพฤตกรรมทเชอวา

พฤตกรรมจะเพมหรอลดเกดจากผลของการกระทานนๆ ดงนนเทคนคนจงเนนการใหรางวล และแรงเสรมทง

ทางบวกและทางลบ DIR/Floortime

เปนโปรแกรมการฝกทรจกกนดในประเทศไทย โปรแกรมนพฒนาขนโดย Dr. Stanley Greenspan

กมารแพทยและจตแพทยเดกชาวอเมรกน มแนวคดพนฐานทเรยกวา DIR (Development-Individual

different-Relationship base) เนนการพฒนาเดกโดยอาศยความสมพนธระหวางเดกและผเลยงด เดกแตละ

คนมความสามารถและคณลกษณะแตกตางกนไปเปนรายบคคล ขนอยกบปจจยทางชวภาพและการเรยนรท

ผานมา

แบงขนตอนพฒนาการของเดกออกเปน 6 ระยะ ไดแก

1. Self-regulation and interest in world

2. Intimacy, engagement and falling in love

3. Two-way communication

4. Complex communication

5. Emotional ideas

6. Emotional and logical thinking

Floortime เปนชอเรยกทหมายถง เทคนคทใชบรรยากาศสบายๆ เหมอนนงเลนบนพน พอแมเลนกบ

ลกอยางสนกสนานราเรง คอยๆ ปรบเขาหากนและปรบพฤตกรรมเดกจนไดพฤตกรรมทพงประสงค โดย

พฤตกรรมทพงประสงคนนจะตองสอดคลองกบลาดบพฒนาการ

60 | อ อ ท ส ต ก

Sensory Integration (SI)

sensory integration(SI) คอ การประมวลการทางานของสมองเพอจดการกบขอมลทไดรบการระบบ

ประสาทรบความรสกซงนาไปสลกษณะของพฤตกรรมบางอยาง โดยระบบประสาทรบความรสกท sensory

integration สนใจจะมดานหลกๆ อย 3 ดาน ไดแก

1. การรบสมผส (touch/tactile)

2. การรบรตาแหนงและการเคลอนไหวผานเอน ขอตอ และกลามเนอ (proprioceptive)

3. การรบรแรงดงดดของโลกและการเคลอนไหวของตาแหนงศรษะ หรอการรกษาสมดลการทรงตวของ

รางกาย (vestibular) มทฤษฎทเชอวาความผดปกตทางพฤตกรรมบางอยางของเดกออทสตก เชน พฤตกรรมกระโดดขนลง

ซาๆ การสะบดมอซา พฤตกรรมซนไมนง ปญหาการเคยวหรอกลน ตลอดจนอารมณแปรปรวนหงดหงดงาย

ของเดกออทสตกเกดจากการเสยสมดล sensory integration (sensory integrative dysfunction) ทาใหม

ปญหาในการรบขอมลความรสก ปญหาในการจดประเภทและแยกแยะสงเราความรสกทเขามาหรอรบมา

และ/หรอปญหาในการเชอมโยงขอมลสงเราตางๆ ซงจะแสดงออกมาในปญหาพฤตกรรมและอารมณตางๆ

เดกทมปญหาของประสาทรบสมผสดาน tactile จะทาใหมลกษณะไมชอบใหกอดหรอสมผสตว

ระคายตวหรอปฏเสธการใสเสอผาใหมๆ มปญหาการเลอกกนอาหาร โดยจะมลกษณะเลอกกนอาหารทมเนอ

ของอาหารบางอยางเทานน เชน อาหารทมลกษณะเหลว หรอลกษณะเหลวขนคลายแปงเปยกแตไมกนอาหาร

ทมลกษณะเปนเมด เชน ขาว แตบางคนกจะกนเฉพาะอาหารทเปนเมด เชน ขาว ไมกนนมหรอโจก เปนตน เดกทมปญหาของประสาทรบสมผสดาน proprioceptive จะทาใหมลกษณะเดนแลวหกลมบอยๆ ใช

กลามเนอมอไดไมคลองแคลวจบของไมตด หรอจบแบบออกแรงมากเกนไป บางคนอาจจะออกมาในลกษณะ

พฤตกรรมกระตนตนเองดวยการกระโดดขนๆ ลงๆ ซาๆ หรอ เคาะมอ เคาะนวมอซาๆ เปนตน เดกทมปญหาของประสาทรบสมผสดาน vestibular จะทาใหมลกษณะการเคลอนไหวทงมงาม ไม

คลองแคลวตามวย ไมชอบปนปายหรอขนลงบนได หรอบางคนอาจจะมพฤตกรรมกระตนตวเอง ดวยการหมน

ตวเอง เคลอนไหวตลอดเวลาคลายเดกซน อยไมนง เปนตน

การรกษาจะเปนการเขาไปปรบแกการรบขอมลและการเชอมโยงขอมลผานการฝกทจะกระตนระบบ

ประสาทรบความรสกในดานตางๆ โดยนกกจกรรมบาบดจะเปนผประเมนและวางแผนการชวยเหลอ

Hemoencephalography (HEGs)

เปนการรกษาทใชหลกการของ Neuro-feedback เปนลกษณะของ brain blood flow feedback

ทนามาใชรวมในรกษาโรคออทสตก (adjunctive therapy) เพมเตมจากการรกษาหลก เครองมอน เปนเครองมอตรวจวดและปรบกระแสการไหลเวยนของโลหตทผวสมอง อปกรณ

ประกอบดวยสายคาดศรษะ ททาหนาทตรวจสอบการอมตวของออกซเจนในเสนเลอดฝอยทผวสมอง โดยแสง

จะสองผานเขาไปทบรเวณผวของสมองและสะทอนกลบมาทหนงศรษะ และสงขอมลกลบไปทเครอง


คอมพวเตอรเพอประมวลผลและแสดงผลออกมาในรปแบบกราฟทหนาจอ เมอเดกมความสนใจจดจอจะม

เลอดไปเลยงสมองบรเวณทตดเครองมอมากขนสงผลใหกราฟทแสดงออกมาทหนาจอสงขน และเสยงดนตรท

เปลยนไป เดกจะเกดกระบวนการเรยนรดวยตนเองวาจะตองทาอยางไรจงจะสามารถปรบเปลยนตนเองใหม

ความสนใจจดจอ โดยดจากลกษณะกราฟทเพมสงขนและเสยงดนตรทเปลยนไป เครองมอ HEG เรมนามาใชในประเทศไทยตงแตป พ.ศ. 2538 เปนเครองมอทมความปลอดภยในการ

ใชกบเดกเพราะไมตองใชหตถการใดๆ ยกเวนกรณทผปวยมโรครวมบางโรค เชน โรคลมชก ซงตองใหแพทย

พจารณาเปนราย ๆ ไป นอกจากนน เดกตองมความรวมมอในการคาดสายคาดศรษะเพอวดการอมตวของ

ออกซเจน ซงอาจจาเปนตองใชเวลาเพอเตรยมความพรอมเดกใหยอมรบสายคาดศรษะกอน

Picture Exchange Communication System (PECs)

PECS เปนระบบการสอสารโดยใชภาพในการสอสารบอกความตองการ ซงเปนกลยทธการเรยนรท

เนนการมองเหนเปนหลกสาคญ ซงสอดคลองกบความสามารถในการเรยนรของเดกออทสตกมลกษณะการ

เรยนรดวยการมองและคดเปนภาพไดด (visual learner) จดมงหมายของการเรยนรดวย PECS คอเพอใหบคคลทมความบกพรองทางการสอสารสามารถสอสาร

กบผอนไดอยางมประสทธภาพ โดยเดกจะถกฝกใหใชการสอสารทดแทนนแทนการใชคาพด ผทเดกสอสารดวย

สามารถเขาใจวาเดกตองการสอสารสงใด เดกสามารถเรมการสอสารดวยตนเอง และสามารถแสดงปฏกรยา

โตตอบกบคสอสารไดทนท มการศกษาวจยพบวาเดกทสามารถใชการสอสารดวย PECS ไดด จะสามารถเรมพด

ไดเองในภายหลง ในปจจบนใช PECS รวมรกษาเดกออทสตกทมปญหาพดไดนอยหรอยงพดไมได (Expressive

language) แตมความเขาใจภาษา (Receptive language)

Hyperbaric

เปนการรกษาทางเลอกชนดหนงทมการนามาใชในการรกษากลมอาการออทสตก Hyperbaric

Oxygen treatment เปนการใชความดนสงเพอผลกดนใหออกซเจนบรสทธเขาไปสเซลลเมดเลอดทาใหปอด

ไดรบออกซเจนสงกวาการหายใจปกต ทาใหเนอเยอตางๆ ในรางกายรวมทงสมองไดรบออกซเจนทสงขนดวย

เดมการรกษานใชรกษาอาการปวยทเกดจากความดนอากาศหรอนาทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงเชนทพบใน

นกดานาทขนสผวนาเรวเกนไป หรอนกดงพสธาทมการเปลยนแปลงของความดนอากาศอยางรวดเรว รวมทง

ในภายหลงมการนาการรกษานมาใชในการรกษาแผลเรอรงในผปวยเบาหวาน หรอแผลไฟไหม การวจยในตางประเทศมการทดลองนาเครองมอนมาใชในการรกษาเดกออทสตก แตยงไมสามารถ

สรปผลการวจยออกมาได

62 | อ อ ท ส ต ก

โภชนบาบด (Biomedical)

เปนการรกษาทางเลอกทนามาใชในการรกษาเดกออทสตก โดยมสมมตฐานวา เดกออทสตกบางรายม

ปญหาในการยอยสลายโปรตนทมชอวา “กลเตน” (Gluten) และ “เคซน” (Casein) ทาใหเกดการสะสมใน

รางกายจนเกดเปนพษ (Toxin) ซงจะสงผลใหเกดอาการออทสตกมากขน การรกษาดวยวธนจะเปนการใหเดกหลกเลยงอาหารทมสวนผสมของโปรตนทงสองชนดอย หรอเลอก

แปงสาลและนมซงสกดโปรตนเหลานออกไปแลว ผลการรกษาดวยวธ ปจจบนการวจยยงไมสามารถสรปผลได

อาชาบาบด

เปนการรกษาทนามามาชวยในการบาบด อาชาบาบด ไดผลดในการนามารวมบาบดเดกพเศษกลมทม

ความผดปกตในการเคลอนไหวกลามเนอ และขอตอ หรอเดกทมปญหาเรองการทรงตว เชน เดกสมองพการ

(Cerebral palsy: C.P.) ตอมาจงเรมมความคดทนาการรกษานมาใชในเดกออทสตกทมปญหาดานการ

เคลอนไหวของรางกาย การนงอยบนหลงมา เดกจะตองมการปรบใหกลามเนอสวนตางๆ มการเคลอนไหวเปนจงหวะท

สอดคลองกบจงหวะการเดนของมา ฝกฝนการปรบตวใหเขากบสงแวดลอม เปนลกษณะคลายการทา

กายภาพบาบดแบบหนง

เอกสารอางอง 1. Kanner L. Follow-up Study of Eleven Autistic Children Originally Report in 1943. Journal of autism and

schizophrenia. Apr-Jun, 1971; 1(2): 119-45.

2. American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistic Manual, Mental disorders. 4th Text Revision.

Washington D.C.: American Psychiatric Association Press; 2000.

3. Wing L. The Autistic Spectrum a guide for parents and professionals. London: Constable; 2001.

4. เพญแข ลมศลา. กระบวนการพฒนาภาวะออทสตก สเปคตรม. ใน ดารณ อทยรตนกจ, บรรณาธการ. การประชมสมมนา

เรอง การพฒนากลมบคคลออทสตกสเปกตรม ในระดบอดมศกษา. วนพฤหสบดท 24 พฤษภาคม 2555 ณ หองประชมส

ธรรมอารกล อาคารสารสนเทศ 50 ป มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน. 5. Schultz RT and Robbins DL. Functional neuroimaging studies of autistic spectrum disorder. In:

Volkmar FR, Klin A, Paul R, Cohen DJ, editors. Handbook of autism and pervasive developmental

disorders, vol.1. Hoboken: Wiley; 2005, p.515-33.

6. Schultz RT. Developmental deficits in social perception in autism: The role of amygdala and fusiform

face area. International journal of Developmental Neuroscience. 2005; 23(2-3): 125-41.

7. เพญแข ลมศลา. ความรเกยวกบโรคออทซม. คมอฝกและดแลเดกออทสตกสาหรบผปกครอง. สมทรปราการ:

โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ; 2545, หนา 23.


8. ชาญวทย พรนภดล. Autism and the pervasive developmental disorders. ตาราจตเวชเดกและวยรน. กรงเทพ:

ชมรมจตแพทยเดกและวยรน, 2545; หนา 142-159

9. Volkmar F, Lord C, Klin A, Schultz R and Edward H. Autistic and the pervasive developmental disorders.

Lewis’s child and adolescent psychiatry: A Comprehensive textbook . 4th Ed.;; 2007.

10. เพญแข ลมศลา. Pervasive Developmental Disorders (PDD). ใน วนดดา ปยะศลป และพนม เกตมาน

บรรณาธการ. ตาราจตเวชเดกและวยรน เลม 2ใ กรงเทพฯ: ชมรมจตเวชเดกและวยรน; 2550, หนา 97-105. 11.ดสต ลขนะพชตกล. พฤตกรรมบาบด,แนวทางการดแลรกษาโรคออทซมสาหรบบคลากรทางการแพทย. สมทรปราการ:

โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข; 2547, หนา10-13. 12 .ดสต ลขนะพชตกล. ปญหาทางพฤตกรรมของผปวย ASD, Autistic Spectrum Disorder ปญหาพฤตกรรม ภาษาและ

การแกไข ประสบการณจากโรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ. กรงเทพมหานคร: บรษท บยอนด พบลสซง จากด; 2555. 13. สภาพร นาคนาวาและ อศราวลย สดตลอด. คมอกจกรรมสงเสรมพฒนาการเดกออทสตกและเดกทมความบกพรองทาง

พฒนาการสาหรบหนวยบรการสงเสรมพฒนาการ. สมทรปราการ: โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ; กนยายน 2555.

64 | อ อ ท ส ต ก

บนทก

ปญหาพฤตกรรมและการเรยน | 65

แผนภมการดแลเดกทมปญหาพฤตกรรมและการเรยน

หนวยบรการ กระบวนการ Technology and

Information โรงเรยน

แบบประเมนความสามารถทางเชาวนปญญาเดกอาย 2-15 ป

แบบประเมนปญหาการเรยนและพฤตกรรมของ โรงเรยน

รพ.สต + รพช. F1-3


แบบประเมนปญหาการเรยนและพฤตกรรมของ โรงเรยน



WRAT-T** (LD) SNAP IV (สมาธสน) Psycho education ความรเรอง ADHD, LD และ MR แนวทางการสงตอ การรายงานขอมล ปญหาการเรยน = Z55.3 มปญหาพฤตกรรม = F 99

รพท / รพศ


WRAT-T+WISC-III ** SNAP IV ความรเรอง ADHD /แผนพบความร Parent education/training หลกสตรอบรมความรสาหรบคร การรายงานขอมล

LD = F81.x ADHD = F90.0

รพ.จตเวช มปญหาพฤตกรรม = F99 มปญหาการเรยน = Z55.3

มแนวโนม LD และ/หรอ ADHD

คดกรองผดปกต

สงตอ ดาเนนการตามสทธ

ประเมนเชานเลก/WRAT-T ประเมน SNAP IV

- Psycho education - การประสานโรงเรยน/ศนยการศกษาพเศษ - Parent Training - Behavior Modification

ไมดขน

- ประสานโรงเรยน - refer กลบ ในระบบ สธ. (รพช. รพ.สต.)

ยนยน(confirm) ลงทะเบยน (เกบขอมล)

รกษาอาการตาม CPG โรคอนๆ

รกษาตอเนอง กรณ (1) ม co-morbid และโรคทางจตเวชอน ๆ (2) ทกษะการเรยนไมด (3) มปญหาทางอารมณ พฤตกรรมและสงคมรวมดวย

ไมใช

ไมใช

ใช

ใช

**WRAT-T และ WISC-III ทาไดในกรณ รพ. มนกจตวทยาคลนก

66

ตารางแสดงแผนการบาบดรกษาเดกทมปญหาสมาธสน (ADHD)

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information รพ.สต. พยาบาล/นกวชาการ

สาธารณสข แบบประเมนความสามารถทาง

เชาวนปญญาเดกอาย 2-15 ป ความรเบองตนเกยวกบโรค ADHD

ปญหาพฤตกรรม = F99

รพช. F1-3 แพทย/กมารแพทยทผานการอบรม

พยาบาลทผานการอบรม


ความรเบองตนเกยวกบโรค ADHD




พยาบาล PGเดก นกจตวทยา


SNAP IV WISC (พจารณาตามบรบท) WRAT-T(พจารณาตามบรบท)

ความรเรองโรคทางจตเวชเดกและวยรน รวมทงปญหาพฤตกรรมและอารมณทพบบอย

หลกสตรการใหคาปรกษาและ Behavior Modification

ความรในการดาเนนงานจตเวชโรงเรยน

ความรในการตดตามและประเมนผลการรกษาดวยยา

ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน


67

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information รพท. S รพศ. A





WISC-III/IV(พจารณาตามบรบท) WRAT-T (พจารณาตามบรบท) SNAP IV


แผนพบความรเกยวกบโรคสมาธสน

- โรคสมาธสน - โรคสมาธสนสาหรบคร/นกวชาการ - วธปฏบตในการชวยลกสมาธสน - เมอมลกสมาธสน - ยารกษาโรคสมาธสน - ชวยลกสมาธสนดานอารมณและพฤตกรรม

หลกสตร Parent Training หลกสตรอบรมความรสาหรบคร CPG ADHD สาหรบกมารแพทย ราชวทยาลยกมาร

แพทยแหงประเทศไทย ความสามารถในการแปลผล SNAP IV

มปญหาพฤตกรรม = F 99

Attention Deficit Hyperactive disorders : ADHD = F 90


พยาบาล PGเดก นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห สหวชาชพ o นกอรรถบาบด


WISC-III/IV WRAT-T SNAP IV


แผนพบความรเกยวกบโรคสมาธสน

- โรคสมาธสน - โรคสมาธสนสาหรบคร/นกวชาการ - วธปฏบตในการชวยลกสมาธสน - เมอมลกสมาธสน

มปญหาพฤตกรรม = F 99

Attention Deficit Hyperactive disorders : ADHD = F 90

68

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information o นกกายภาพ/

กจกรรมบาบด - ยารกษาโรคสมาธสน - ชวยลกสมาธสนดานอารมณและพฤตกรรม

หลกสตร Parent Training หลกสตรอบรมความรสาหรบคร CPG ADHD สาหรบกมารแพทย ราชวทยาลยกมาร

แพทยแหงประเทศไทย ความสามารถในการแปลผล SNAP IV

สมาธสน | 69

โรคสมาธสน

(Attention Deficit Hyperactivity disorder)

โรคสมาธสน เปนสาเหตทสาคญทสดประการหนงของปญหาการเรยน และพฤตกรรมในเดกและวยรน โรคสมาธสน เกดจากการทางานทผดปกตของสมองทาใหเกดปญหาพฤตกรรม อารมณ การเรยน และการเขาสงคมกบผอนอยางเหนไดชด ซงจะสงผลกระทบตอไปยงความสาเรจในการเรยน สงคม พฒนาการทางดานจตใจและบคลกภาพ จนกระทงสงผลระยะยาวตอไปถงคณภาพชวตเมอเดกเขาสวยผใหญในอนาคต นอกเหนอไปกวานนปญหาวยรนททวความรนแรงขนในปจจบน เชน พฤตกรรมกาวราวรนแรง การยกพวกตกน การกระทาผดกฎหมาย การตงครรภในวยรน ยงมสาเหตสวนหนงมาจากโรคสมาธสนทไดรบการดแลรกษา

ความชกและระบาดวทยาของโรคสมาธสน(1)

ผลการวจยในตางประเทศ โรคสมาธสนเปนโรคทางจตเวชเดกทพบบอยทสดโรคหนง โดยการศกษาหาความชกของโรคสมาธสนทวโลก (worldwide-pooled prevalence) พบวามความชกรอยละ 5.29(2)

การศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา โดยใชเกณฑการวนจฉยตาม Diagnostic and Statistical Manual of

Mental Disorders, 4th edition, text revision (DSM-IV-TR) (1) พบวาเดกในวยเรยนประมาณรอยละ 3-5 ปวยเปนโรคสมาธสน สาหรบในประเทศไทย ไดมการศกษาในเดกนกเรยนชนประถมศกษาของโรงเรยนในเขตกรงเทพมหานคร(3) พบวามความชกของโรคสมาธสนรอยละ 5.01

สาเหตของโรคสมาธสน ปจจยทางพนธกรรม ปจจบนยงไมสามารถสรปยนทเปนสาเหตใหเกดโรคสมาธสนไดเนองจากผลการวจยพบตาแหนงบนยนทเกยวของมากกวา 1 ตาแหนง แตเชอวาโรคสมาธสนมความเกยวของกบพนธกรรม

ปจจยทางสภาพแวดลอม สภาพแวดลอมทงระหวางตงครรภและการคลอดทสงผลตอการพฒนาสมอง เชน ภาวะทพโภชนาการ การตดเชอระหวางตงครรภ การสบบหรของมารดาระหวางการตงครรภ ภาวะนาหนกแรกเกดนอย การไดรบสารโลหะหนก โดยเฉพาะสารตะกว เปนตน

มการศกษาเกยวกบพยาธสภาพในสมองของผปวยโรคสมาธสน พบวามปรมาตรของเนอสมองสวน Frontal และ Temporal lobe นอยกวาเดกปกต และมความผดปกตของขนาดและทางานของสมองและสวนตาง ๆ โดยเฉพาะบรเวณ prefrontal cortex, parietal cortex, basal ganglia, thalamus และ cerebellum

การศกษาสารสอประสาท พบวามความผดปกตของระบบสารสอประสาททสาคญ ไดแก dopamine,

nor-adrenaline, serotonin

การเลยงดทไมเหมาะสม มใช สาเหตททาใหเดกเปนสมาธสน แตการเลยงดทไมเหมาะสมเปนปจจยเสรมททาใหโรคสมาธสนเปนรนแรงมากขน

70 | ส ม า ธ ส น

อาการและอาการแสดงของโรคสมาธสน

ผปกครองมกจะพาเดกมาพบแพทยในชวงวยเรยน อายประมาณ 6-12 ป หรอชวงวยอนบาลตอนปลาย เนองจากมปญหาพฤตกรรมซนมาก ไมนง เลนแรง ไมสามารถจดจออยกบการสอนของคร ใจลอยหรอเหมอลอยบอยๆ ครตองคอยเรยกหรอประกบใหทางานจงจะสามารถทางานทครสงได

ประกอบไปดวยกลมอาการสาคญ 3 กลม ไดแก 1. กลมอาการขาดสมาธ (Inattention) เดกจะไมสามารถคงความสนใจหรอจดจอกบ

กจกรรมททาไดตามระดบอาย หรอความสามารถตามพฒนาการของเดก (ไมนบรวมการดโทรทศน เลนเกม หรอกจกรรมทเดกชอบ) เดกจะวอกแวก หนเหความสนใจหรอเปลยนความสนใจไดงาย เหมอลอย ทางานไมเรยบรอย งานตกๆ หลนๆ จนดเหมอนเปนสะเพรา ไมรอบคอบ ขลม ทาของใชสวนตวหายเปนประจา เวลามคนพดดวยกเหมอนไมฟง เวลาสงงานกจะจาไดครงๆ กลางๆ หรอไมไดเลย

2. กลมอาการอยไมนง (Hyperactivity) อาการนจะสงเกตเหนไดงาย เนองจากเดกจะมพฤตกรรมอยไมนง ซนมาก เคลอนไหวอยตลอดเวลา เลนเสยงดง เลนผาดโผน ชอบเลนอะไรเสยงๆ พฤตกรรมเปนมากกวาลกษณะซกซนตามวย โดยเดกจะมลกษณะการเลนทผาดโผน ไมกลวเจบตว เมอไดรบบาดเจบกไมรสกเขด แตกลบเลนแบบนนซาๆ อกทาใหเจบตวบอยๆ นอกจากนอาการอยไมนงยงแสดงออกมาในลกษณะพดมาก พดไมหยด ชอบแกลงชอบแหยคนอน

3. กลมอาการหนหนพลนแลน (Impulsivity) เดกจะมลกษณะใจรอน หนหนพลนแลน ทาอะไรไมคดหนาคดหลง อยากทาอะไรจะทาโดยไมคดถงผลทตามมาจากการกระทาของตนเอง ทาอะไรไมคอยระมดระวง รอคอยไมได รวมถงการทนรอใหคนอนพดจนจบไมได เดกจะมพดแทรก พดโพลง พดตอบคาถามทงทยงถามไมจบ หรอถามคาถามโดยทยงไมรอฟงคาตอบเดมจบ เพอนพดคยกจะพดแทรกระหวางการสนทนา ไมฟงคสนทนา

ในเดกเลก อาการซนและหนหนพลนแลนจะเหนไดเดนชด เมอเดกโตขน พฤตกรรมซนจะลดลงเหลอแคอาการยกยกอยไมนง แตอาการหนหนพลนแลนใจรอนจะยงคงอย ทาใหบางครงจะเหนลกษณะอารมณใจรอน เอาแตใจ ระเบดอารมณรนแรงได และอาการไมจดจอ ขาดสมาธทตอเนองกจะเหนไดชดมากขนเมออายมากขน

การคดกรองโรคสมาธสน ในแนวทางการดแลผปวยสมาธสนฉบบน แนะนาใหใชแบบสอบถาม ADHD rating scale-IV หรอ SNAP-IV ซงแปลและพฒนาขนโดยนายแพทยณทธร พทยรตนเสถยร ซงสามารถใชในการชวยวนจฉยและตดตามอาการสมาธสน และเปนแบบสอบถามทใชไดทงพอแมและคร แบบสอบถามประกอบไปดวย 26 ขอคาถาม โดยแยกเปนดาน Inattention, Hyperactivity/Impulsivity และ Oppositional Defiant


โดยตอบคาถามทง 26 ขอ ซงอานและเลอกความรนแรงของอาการทเขากบเดกมากทสด คอ ไมเลย ใหคาแนน = 0

เลกนอย ใหคาแนน = 1

คอนขางมาก ใหคะแนน = 2

มาก ใหคาแนน = 3

โดยนาคะแนนรวมเฉลยในแตละดาน แบงเปน 3 ดาน คอ ขอ 1-9 อาการขาดสมาธ ขอ 10-18

อาการอยไมนง และขอ 16-26 อาการซน ดอตอตาน เมอครหรอพอแมรวมคะแนนแตละดานแลว ใหพจารณาการแปลผลคะแนน ดวยจดตดคะแนน ซงคะแนนของพอแมและครจะมจดตดของคะแนนทมความแตกตางกน ดงตารางตอไปน

กลมอาการ คะแนนรวม (คะแนน) พอแม คร

ขาดสมาธ ขอ 1-9 16 23

อยไมนง/ขาดความยบยงชงใจ ขอ 10-18 14 16

ซน ดอตอตาน ขอ 19 -26 12 11

การแปลผล

สาหรบพอแมองเกณฑของไทย หากคะแนนรวมในสวนขาดสมาธ(16) และ/หรอ สวนอยไมนง (14)

มากกวาหรอเทากบจดตดดงกลาว ใหสงสยวาจะเปนเดกสมาธสน

สาหรบครยงองเกณฑของสหรฐฯ หากคะแนนรวมในสวนขาดสมาธ(23) และ/หรอ สวนอยไมนง (16)

มากกวาหรอเทากบจดตดดงกลาว ใหสงสยวาจะเปนเดกสมาธสน

สวนท 3 วดอาการดอตอตาน ซงเปนภาวะทพบรวมไดมาก ทสดกบเดกสมาธสน ไมใชสวนทใชวดสมาธสน

การตรวจเพอวนจฉยโรคสมาธสน

โรคสมาธสนเปนโรคทใชการวนจฉยทางคลนค (Clinical diagnosis) เปนหลก ไมมการตรวจทางหองปฏบตการใดทสามารถวนจฉยโรคนได ดงนนประวตทเกยวของกบตวเดกทงจากพอแมหรอผเลยงด คณครทมความเกยวของกบเดก รวมไปถงเพอนรวมชนเรยน และการสงเกตพฤตกรรมและอาการของตวเดกในขณะตรวจ การสมภาษณพอแม/ผเลยงด ควรครอบคลมหวขอดงตอไปน

ประวตทเปนสาเหตทาใหผปกครองพาเดกมาพบแพทย พฤตกรรมทเปนปญหา อายทเรมสงเกตเหนพฤตกรรม/อาการ และระยะเวลาของตงแตเรมเกด

พฤตกรรม/อาการ สถานการณทเกดพฤตกรรม/อาการนน ผลกระทบทเกดของพฤตกรรม/อาการของ

72 | ส ม า ธ ส น

เดก โดยพฤตกรรมทควรซกใหครอบคลมพฤตกรรมทชวยในการวนจฉยโรคสมาธสนและภาวะทพบรวมกบโรคสมาธสนบอย ไดแก o พฤตกรรมซน อยไมนง หนหนพลนแลน ทมากกวาเดกในวยเดยวกน o พฤตกรรมขาดสมาธ ทางานไมตอเนอง เหมอลอยและวอกแวกทมากกวาเดกในวยเดยวกน o พฤตกรรมตอตานกาวราว ระเบดอารมณรนแรง ขโมยของ ทารายรางกายผอน o อารมณเศรา ความคดวตกกงวล

พฤตกรรมของเดกขณะอยทบานและพฤตกรรมของเดกขณะอยทโรงเรยน ประวตขอมลเกยวกบการเรยน ผลการเรยน และการเขาสงคมกบเพอนและครทโรงเรยน ประวตการตงครรภและการคลอด ประวตการเลยงด และพฒนาการดานตางๆ ของเดก ประวตโรคประจาตว อบตเหตโดยเฉพาะอบตเหตทศรษะ ประวตโรคทางจตเวชของเดก เชน โรคซมเศรา โรควตกกงวล ประวตความสมพนธกบคนในครอบครวของเดก ประวตจากคร ถอเปนประวตทสาคญมากดานหนงในการวนจฉยโรคสมาธสน ดงนน จาเปนตองขอประวตพฤตกรรมของเดกในหองเรยน พฤตกรรมขณะเรยนในวชาตางๆ พฤตกรรมขณะทางานกลมหรอเลนกบเพอน รวมถงความรบผดชอบตองานในวชาเรยน การบาน ของใชสวนตวของเดก ซงสามารถสอบถามจากการใหคณครชวยกรอกแบบสอบถามทมขอคาถามครอบคลมพฤตกรรมดงกลาวขางตน ในแนวทางฉบบนแนะนาใหใชแบบสอบถามพฤตกรรมสมาธสน SNAP-IV ทกลาวถงในขางตน หรอ KUS-SI (รายละเอยดในภาคผนวก) การตรวจประเมนเดกเพอการวนจฉย เดกโต อายตงแต 7 ปขนไปทสามารถพดคยโตตอบได ควรพดคยกบเดกแยกจากพอแม/ผเลยงด

เพอใหเดกเลาประวตไดอยางสะดวกใจและตรงกบความเปนจรงไดมากกวาเมอมพอแมนงอยดวย เดกเลกทไมสามารถแยกจากพอแมได ควรสงเกตพฤตกรรมในการเลน การทากจกรรมกบแพทยและ

พอแม/ผปกครอง และในขณะเดยวกนควรสงเกตปฏสมพนธและการจดการพฤตกรรมเดกของพอแมควบคไปดวย

ประเดนสาคญในการตรวจประเมนเดกสมาธสน ควรสงเกตพฤตกรรมดงน o การเคลอนไหวรางกายของเดก มลกษณะซนมาก ไมนง การนงทากจกรรมบนเก าอของ

เดก o ระยะเวลาในการเลนของเลนหรอทากจกรรม o ความสามารถในการทากจกรรมทมอบหมายจนเสรจ o ลกษณะวอกแวกงาย เลนของเลนหรอทากจกรรมไมจบ การเปลยนของเลนไปเรอยๆ

รอบหอง o ลกษณะพดแทรก พดโพลง พดมาก


การวนจฉยโรคสมาธสน การวนจฉยโรคสมาธสนตามเกณฑการวนจฉยของสมาคมจตแพทยเดกสหรฐอเมรกา DSM-IV-TR

ประกอบดวยหลกเกณฑตอไปน A. อาการ ตองมอาการในกลมขาดสมาธและ/หรอ พฤตกรรมอยไมนง/หนหนพลนแลน มากกวา

หรอเทากบ 6 ใน 9 ขอของอาการในกลมนนๆ อาการตองมากกวาระดบปกตและไมเปนไปตามพฒนาการปกตของเดก

a. อาการขาดสมาธ (Inattentive symptom) i. ไมสามารถจดจารายละเอยดของงานททาได หรอทาผดเนองจากขาดความ

รบผดชอบ ii. ไมมสมาธในการทางานหรอการเลน iii. ไมสนใจฟงคาพดของผอน หรอดเหมอนไมฟงเวลาคยดวย iv. ไมสามารถตงใจฟงและเกบรายละเอยดของคาสง ทาใหทางานไมเสรจหรอ

ผดพลาด v. ทางานไมเปนระเบยบ vi. ไมเตมใจ หรอหลกเลยงการทางานทตองใชความคด vii. ทาของใชสวนตว หรอของจาเปนสาหรบงานหรอการเรยนหายอยบอย ๆ viii. วอกแวกงาย ix. ขลมบอยๆในกจวตรประจาวนททาเปนประจา

b. อาการซน/หนหนพลนแลน (Hyperactivity/impulsivity symptoms) i. หยกหยก อยไมสข ชอบขยบมอหรอเทาไปมา ii. ชอบลกจากทนงเวลาอยในหองเรยน หรอในสถานททเดกจาเปนตองนงเฉย iii. ชอบวง หรอปนปายสงตางๆ (ในวยรนหรอผใหญอาจเปนเพยงความรสกกระวน

กระวายใจ) iv. ไมสามารถเลน หรออยเงยบๆได v. ตองเคลอนไหวตลอดเวลาเหมอนมเครองยนตตดตวอย vi. พดมาก พดไมหยด vii. ชอบโพลงคาตอบเวลาคร หรอพอแมถามโดยทยงฟงคาถามไมจบ viii. มความลาบากในการเขาคว หรอรอคอย ix. ชอบขดจงหวะ หรอสอดแทรกเวลาผอนกาลงคยกน

74 | ส ม า ธ ส น

B. อายทเรมเกดอาการ ตองมอาการททาใหเกดปญหากอนอาย 7 ป แตในกลมทมอาการเดนเปนลกษณะการขาดสมาธ พอแม/ผปกครองและครอาจสงเกตเหนอาการหลงอาย 7 ป เนองจากพฤตกรรมเดนไมกอกวนชนเรยนแตจะสงเกตเหนอาการหลงจากทอาการสงผลกระทบตอผลการเรยนแลว

C. ระยะเวลา ตองมอาการตดตอกนนานอยางนอย 6 เดอน D. สถานการณทเกดอาการ ตองมพฤตกรรมในสถานการณมากกวา 2 สถานการณขนไป

ผลกระทบ อาการตองสงผลกระทบตอการเรยน การเขาสงคม หรอ การทางาน หากมอาการแตไมสงผลกระทบกไมเขาเกณฑการวนจฉยโรคสมาธสน

สามารถแบงโรคสมาธสนออกเปน 3 กลม (subtype) ตามอาการเดน ดงน 1. โรคสมาธสนชนดผสม (combined type) ผปวยกลมนจะมทงอาการซน/หนหนพลนแลน

และอาการ ขาดสมาธ เหมอลอยเดนเทาๆกน เปนชนดทพบไดบอยทสด 2. โรคสมาธสนชนดซน/หนหนพลนแลน (Hyperactive/impulsive type) เปนกลมทม

อาการซน/หนหนพลนแลนเปนอาการเดน แตผปวยสามารถมอาการขาดสมาธ เหมอลอยรวมดวยได

3. โรคสมาธสนชนดขาดสมาธ (Inattentive type) เปนกลมทมอาการขาดสมาธเปนอาการเดน อาการซน/หนหนพลนแลนพบรวมไดเชนกน

การวนจฉยแยกโรค อาการสมาธสน สามารถเกดขนในโรคอนๆได ควรวนจฉยแยกโรคจากภาวะอนๆเพอใหการดแลรกษาไดถกตองเหมาะสมยงขน โรคหรอภาวะททาใหเดกมอาการคลายสมาธสนมดงน โรคทางกาย ปญหาจตใจและสงคม Lead poisoning Hyperthyroidism Hearing/Vision impairment Seizure disorder ผลของการไดรบ เชน theophylline ภาวะ Iron deficiency Prenatal amphetamine exposure Fetal alcohol syndrome

Child abuse/neglect

Dysfunctional family

Family stresses/transitions

Parental psychopathology

Child rearing problem (lack of discipline)


โรคทางจตเวช ภาวะอนๆ

Mental disability (Mental retardation) Developmental delay

Learning disorders

Language disorders

Autistic and Pervasive developmental

disorders

Tics disorders

Anxiety disorders

Depressive disorders

Adjustment disorder

Oppositional defiant disorder

Conduct disorder

Psychotic disorder

Substance abuse diorders

Normal active child

Gifted child

Social skills defeicits

ความผดปกตทมกพบรวมกบโรคสมาธสน (Co-morbidity)

ผปวยสมาธสนประมาณ 2 ใน 3 มโรคทพบรวมอยางนอย 1 โรค ซงมกทาใหผลการรกษาโรคสมาธสนไมด และหากไมไดรบการรกษาโรครวม กจะทาใหผปวยกลมนมการพยากรณโรคทแยลงกวาผปวยสมาธสนเพยงอยางเดยว การรกษาสมาธสนจงจาเปนตองมองหาโรครวมเสมอเพอใหการรกษาควบคกนไป

โรคทพบรวม รอยละ

Oppositional defiant disorder

Anxiety disorders

Learning disorders

Mood disorders

Conduct disorder

Substance use disorders

Tics disorders

40

20-30

20-25

20-30

20-30

10-20

5-10

76 | ส ม า ธ ส น

การรกษาโรคสมาธสน โรคสมาธสนเปนโรคทเกดจากความผดปกตของการทางานของสมองซงสงผลกระทบตอพฤตกรรมและการเรยนของเดกไดมาก การรกษาทใหผลการรกษาทดทสดควรเปนการรกษาทผสมผสานระหวาง การใชยา เพอชวยปรบการทางานของสมอง รวมไปกบการปรบพฤตกรรมทงทบานและโรงเรยน และการจดการพฤตกรรมในหองเรยนเพอชวยเหลอเรองปญหาการเรยน

แนวทางการดแลผปวยสมาธสน

ผปวย

1. ชแจงใหผปวยทราบปญหาและใหความรเกยวกบโรคสมาธสนใหเหมาะสมกบระดบอาย 2. ความจาเปนและประโยชนของการรกษาสมาธสน

3. การชวยเหลอใหผปวยมภาพพจนตอตนเองทด พอแม

1. การใหคาแนะนากบพอแม/ผปกครอง ใหเขาใจโรคสมาธสนวาเปนโรคทเกดจากความบกพรองในการทางานของสมอง อาการทเปนความบกพรองของผปวยทพบไดในดานขาดสมาธ หรอดานไมนง/หนหนพลนแลน หรอทงสองดานรวมกน รวมทงอาการอนๆทสามารถพบรวมกน

2. ผลกระทบของโรคสมาธสนทอาจะเกดขนตอผปวยในดานตางๆ โดยเฉพาะตอการเรยนและการปรบตวในสงคม โดยเฉพาะหากไมไดรบการรกษา

3. การพยากรณโรคทสวนใหญมกมอาการเรอรงซงจาเปนตองไดรบการรกษาตอเนองไปจนถงวยรน

4. เนนการความจาเปนในการตดตามดแลตอเนองในระยะยาว 5. ความจาเปนในการประสานงานกบครในการชวยเหลอผปวยทโรงเรยน

คาแนะนาสาหรบพอแมและผปกครอง 1. จดสงแวดลอมในบานใหมระเบยบแบบแผน และกาหนดเวลาสาหรบกจวตรประจาวนใหชดเจน

2. จดมมสงบ ไมมสงรบกวนสมาธเพอใหเดกใชเปนมมทาการบาน ทบทวนบทเรยน

3. หากงานหรอการบานมจานวนมาก ควรแบงงานออกเปนขนตอนยอยๆใหเดกทา และตองชวยกากบดแลใหเดกทาจนเสรจ

4. เมอจะพดหรอสงงาน ใหทาในขณะทเดกตงใจฟง โดยควรเรยกใหเดกใหมามองหนาสบตาขณะพดดวย เลอกใชคาพดทสนกระชบ ชดเจน

5. หากเรยกเดกแลวเดกไมหนมาใหความสนใจ ใหเดนเขาไปแตะตวเดกเบาๆ เพอเรยกใหเดกใหมาสนใจกอน ไมควรใชวธพดบน ตะคอกหรอตะโกนเพอใหเดกหนมาสนใจ

6. หากตองการใหเดกทางานบางสงบางอยาง ขณะทเดกกาลงเลนหรอทากจกรรมอน ควรบอกเดกลวงหนาถงสงทตองการใหเดกปฏบต และระยะเวลาทตองการใหงานนนเสรจเรยบรอย หากเดกทาไดตองรบชนชมทนท


7. หากเดกมพฤตกรรมรบเรากอกวน ควรใหวธพดเตอนใหรตว เบยงเบนความสนใจใหไปทากจกรรมอยางอน หากเดกยงไมหยด ควรแยกเดกใหไปอยในมมสงบตามลาพงเพอสงบอารมณตนเอง

8. ใชทาททเอาจรงและสงบในการจดการเมอเดกทาผด ในการลงโทษเดกควรกระทาดวยวธทไมรนแรง เชน การต แตควรใชวธการตดสทธหรอรบของทเดกชอบ ซงควรตกลงเปนกตกากนกอนแลวลวงหนา เชน งดการดการตน หากการบานไมเสรจ เปนตน

9. เปดโอกาสใหเดกไดใชพลงงานทเหลอเฟอใหเปนประโยชน ดวยการชวยเหลองานบาน ชวยเหลอการทางานเลกๆนอยๆของคนในบาน และใหการชนชมเดกเมอเดกทา เพอชวยใหเดกรสกถงความมคณคาในตวเดกเองและทาใหภาพพจนตอตวเองของเดกดขน

10. พอแมตองตดตอและประสานงานกบครอยางสมาเสมอในการชวยเหลอดานการเรยนและการเขาสงคมกบเพอน

คาแนะนาสาหรบคร 1. ใหเดกนงหนาชนหรอใกลคร เพอจะไดคอยกากบใหเดกมความตงใจในการทางานทดขน

2. วางกฎระเบยบ และตารางกจกรรมตางๆของหองเรยนใหชดเจน

3. ใหการชนชมทนททเดกตงใจทางาน หรอทาสงทเปนประโยชน 4. เมอเดกเบอหนายหรอเรมหมดสมาธ ควรหาวธเตอนหรอเรยกใหเดกกลบมาสนใจบทเรยน

5. ชวยดแลใหเดกทางานเสรจ และคอยตรวจสมดเพอใหแนใจวาเดกจดงานไดครบถวน

6. ฝกการจดระเบยบ วางแผน แบงเวลาในการทางาน และตรวจทบทวนผลงาน

7. เมอเดกมพฤตกรรมกอกวน อาจใชวธพดเตอน เบนความสนใจใหทากจกรรมอนๆ หรอแยกเดกออกจากสถานการณ รอจนอารมณสงบจงคอยเขาไปคยกบเดก

8. ชวยเหลอเปนพเศษทางดานการเรยน เชน การสอนเสรมแบบตวตอตว หรอเปนกลมเลกๆ

9. มองหาจดดของเดก สนบสนนใหเดกไดแสดงความสามารถ และชวยใหเพอนยอมรบ

10. ตดตอกบผปกครองอยางสมาเสมอเพอวางแผนรวมกนในการชวยเหลอเดก

การรกษาดวยยา การรกษาสมาธสนดวยการใชยาตามแนวทางทถกตองจะไดรบผลการรกษาทดกวาวธการรกษาดวยการปรบพฤตกรรมโดยไมใชยา ยาทใชรกษาโรคสมาธสนไมไดมผลในการรกษาโรคใหหายแตจะชวยลดอาการหลกของโรค ทาใหผปวยสามารถควบคมตนเองไดต มความตงใจในการเรยน การทางาน รวมทงมโอกาสฝกการมระเบยบวนย ความรบผดชอบ และทกษะทางสงคมตางๆ ไดดขน

การพจารณาการรกษาดวยยา ควรใหขอมลผปกครองทงดานดและดานเสยของการใชยาหรอไมใชยา และใหเวลาผปกครองในการตดสนใจ ในเดกโตและวยรน ตองใหผปวยมสวนรวมในการรบรและตดสนใจ

78 | ส ม า ธ ส น

ในแนวทางฉบบนจะกลาวถงเฉพาะยาในกลม CNS stimulant เพยงตวเดยวคอ Methyphenidate

ซงสามารถใชไดในทกสทธการรกษา ทาใหผปวยตอบสนองตอการรกษาไดด ผลขางเคยงทเปนอนตรายนอย และเปนยา First-line drug ของการรกษาโรคสมาธสนในประเทศไทย

Methylphenidate (Ritalin)

ออกฤทธโดยการเพมระดบของ Dopamine ในสมองสวน prefrontal cortex ชวยลดอาการทงดานการขาดสมาธและ ซนมาก อยไมนง หนหนพลนแลน ไดผลในการรกษาประมาณรอยละ 80 ของผปวย ยานไดถกนามาใชรกษาโรคสมาธสนเปนเวลานานมากกวา 60 ป ขนาดทมใชในประเทศไทย: คอ 10 mg

ระยะเวลาการออกฤทธ: ประมาณ 3-5 ชวโมง จงตองใหวนละ 2-3 ครงเพอใหมฤทธครอบคลมอาการไดถงชวงเยน

เรมใหในขนาด: 0.3 mg/kg/day หรอ ครงเมดตอครงสาหรบเดกนาหนกตวนอยกวา 25 กโลกรม และ 1 เมดตอครงในเดกนาหนกตวมากกวา 25 กโลกรม วนละ 2 มอ คอ มอเชาและเทยง ประมาณหนงสปดาหแลวคอยปรบเพมขนาดและ/หรอเพมมอบาย(ประมาณ 16 นาฬกา) จนใหผลการรกษาทด ขนาดเฉลย: 0.7 - 1.0 mg/kg/day สงสดไมเกน 0.7 mg/kg/มอ มอสดทายไมควรใหเกน 17.00 น. ผลขางเคยง: ทพบบอย คอ อาการเบออาหาร นาหนกตวลด ปวดศรษะ และนอนไมหลบ (โดยเฉพาะเมอยายงออกฤทธจนถงกลางคน หรอใหยามอบายเกน 17.00 น. ทพบนอย ไดแก อารมณแปรปรวน ปวดทอง ซม แยกตว แกะเกาผวหนงหรอกดเลบ ซงอาการมกไมรนแรงและลดลงหรอหายไปไดหลงจากใชยาไประยะหนง ผลกระทบตอสวนสง มขอถกเถยงเกยวกบเรองนอยางมากมาย และเปนผลททาใหพอแมสวนใหญเกดความลงเลใจในการใหยา แตผลการวจยลาสดสรปวายาไมมผลกระทบตอสวนสงของเดก แตอาจจะทาใหอตราการเพมของสวนสงในระยะ1-2 ปแรกลดลงได แตเมอใชยาตอเนองอตราการเพมจะเพมสงขนและกลบเขาสระดบปกต ผลกระทบตออาการชก ควรใชยาอยางระมดระวงในผปวยทมอาการชก ผปวยทควบคมการชกดวยยากนชกแลวสามารถใชยาไดตามปกต ไมทาใหอาการชกเปนมากขน

ผลกระทบตออาการ tics ผปวยทเปน tics สามารถใหยานได แตหากมรนแรงขนหลงไดยา ควรมการปรบลดขนาดยาหรอใหยารกษาอาการ tics รวมดวย

การตดตามอาการหลงการรกษาดวยยา ควรมการตดตามอาการในหวขอตอไปน 1. อาการสมาธสน ทงดานซน อยไมนง หนหนพลนแลน และดานขาดสมาธ 2. อาการขางเคยงทเกดขนหลงจากรบประทานยา 3. นาหนกและสวนสงของเดก ทกครงทมาตรวจตดตาม

4. ความดนโลหตและชพจร ทก 3 - 6 เดอน


หากผปวยไดรบการรกษาแลวไมดขนภายใน 3 - 6 เดอน หรอมภาวะอนทพบรวมกบโรคสมาธสน รวมถงผลขางเคยงทเกดจากยามมาก ควรสงตอพบจตแพทยเดกและวยรนในการใหการรกษาอนๆ ตอไป

เอกสารอางอง 1. Lacramioara spetie and Eugene L. Arnold, Attention-Deficit/Hyperactive disorder, Lewis’s child and

adolescent psychiatry: A comprehensive Textbook 4th edition, p.430-454

2. แนวทางเวชปฏบตการดแลรกษาผปวยโรคสมาธสนระดบโรงพยาบาลจงหวดสาหรบกมารแพทย, ชมรมจตแพทยเดกและวยรน, 2553

3. ชาญวทย พรนภดล, ทาอยางไรเมอลกนอยสมาธสน, เอกสารเผยแพรใน Siriraj E-Public Library, 2554

บนทก

80

ตารางแสดงแผนการบาบดรกษาเดกทมปญหาการเรยน (LD)

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information รพ.สต. พยาบาล/นกวชาการ

สาธารณสข แบบประเมนความสามารถทาง

เชาวนปญญาเดกอาย 2-15 ป ความรเบองตนเกยวกบโรค LD

ปญหาการเรยน = Z55.3

รพช. F1-3 แพทย/กมารแพทยทผานการอบรม พยาบาลทผานการ

อบรม


ความรเบองตนเกยวกบโรค LD




พยาบาล PGเดก นกจตวทยา


WISC (พจารณาตามบรบท) WRAT-T(พจารณาตามบรบท)


หลกสตรการใหคาปรกษาและ Behavior Modification

ความรในการดาเนนงานจตเวชโรงเรยน ความรในการตดตามและประเมนผลการรกษา

ดวยยา ความสามารถในการใชเครองมอคดกรอง

มาตรฐาน


81

Service Plan Health Workforce Instrument Knowledge and Technology Information รพท.S รพศ. A





WISC-III/IV(พจารณาตามบรบท) WRAT-T (พจารณาตามบรบท)


หลกสตรการใหคาปรกษา และ Behavior Modification


ดวยยา ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน หลกสตรพฒนาการบาบด

ปญหาการเรยน = Z55.3 Learning Disability : LD =

F81.x





WISC-III/IV WRAT-T


หลกสตรการใหคาปรกษา และ Behavior Modification


ดวยยา ความสามารถในการใชเครองมอคดกรองมาตรฐาน หลกสตรพฒนาการบาบด

ปญหาการเรยน = Z55.3 Learning Disability : LD =

F81.x

82 | ภ า ว ะ บ ก พ ร อ ง ท า ง ก า ร เ ร ย น

บนทก

ภาวะบกพรองทางการเรยน | 83

ภาวะบกพรองทางการเรยน (Learning Disability )

การเรยนร (Learning) เปนกระบวนการททาใหเราไดเรยนรสงใหมๆ เชน ความร ทกษะ หรอ แนวความคด โดยมสมองเปนอวยวะ ทสาคญตอการเกดกระบวนการเรยนร (Learning process) ระยะแรกของพฒนาการดานภาษา เดกเรยนรทจะสอสารดวยเสยงจนตอมาพฒนาเปนภาษาพด เมอเดกไปโรงเรยนจงไดเรยนรภาษาเขยนในรปแบบการอาน เขยน และเรยนสญญลกษณ กฎตางๆ เกยวกบจานวนและตวเลข ดงนนการเรยนของเดกจงมความซบซอนขนเรอยๆ ตามอายและชนเรยน แตมเดกกลมหนงทแทบไมสามารถเรยนรและพฒนาทกษะเหลานไดสาเหตสวนหนงมาจาก ภาวะบกพรองทางการเรยน (Learning Disability : LD ) ซงเปนโรคทมความผดปกตของสมองสวนททาหนาทการถอดรหสภาษาและสญลกษณ ทาใหผลสมฤทธทางการเรยนตากวาเกณฑตามชนเรยนจรง

อบตการณ ความชก (Prevalence) พบไดรอยละ 4-6 ของเดกวยเรยน อตราสวนชายตอหญงเทากบ 3-4 ตอ 1

ยกเวนกลมทบกพรองดานการคานวณซงพบในเดกหญงมากกวา

สาเหต 1. ความบกพรองของระบบประสาทสมอง

มการศกษาโดย PET Scan ผปวย Dyslexia ขณะอานหนงสอพบวาสมองทเกยวกบภาษาและการสอสารคอ บรเวณ LT. Temporo–parietal และ LT.Occipito–temporal มการทางานนอยกวา (underactivation) คนปกต

2. ปจจยทางพนธกรรม พบวารอยละ 35-50 ของญาตสายตรงของผปวย dyslexia เปน dyslexia ดวยเชนกน

อาการแสดง ภาวะบกพรองทางการเรยน (LD) มอาการแสดงแบงเปน 3 กลมคอ

1. Reading Disorder หรอ dyslexia คอ บกพรองทกษะการอานหนงสอ กลมเสยงคอ เดกอนบาล ทมพฒนาการดานการพดลาชา เรยนรและจดจาตวอกษรไดชา ความผดปกตจะชดเจนขนในระดบประถม คอ มปญหาการสะกดคา อานตะกกตะกก อานขาม อานแบบเดาคา แยกคาไมถกในประโยคทเขยนตดกน ทาใหไมสามารถเขาใจเรองทอานได เดกจงหลกเลยงและขาดความมนใจในการอานหนงสอเมอเรยนระดบสงขน เดกมกไมสามารถอานจบใจความสาคญได หากใหสรปจากเรองทอานมกใชการจาและพดเนอหาออกมาทงหมด


2. Disorder of written expression คอ ความบกพรองของทกษะ การเขยนหนงสอ การสรางคา จนมผลเสยตอการเรยนร แสดงออก

ไดหลายรปแบบ เชน เขยนตวหนงสอผด เชน ร-ว , จ-ฉ , ฉ-น

เขยนหวสลบดาน เชน พ-ผ, ด-ค, ถ-ภ

สะกดผดบอยๆ แมเปนคางายๆ

เขยนตามคาอาน เชน การบาน เขยนเปน กานบาน

นาตาลทราย เขยนเปน นาตานซาย

บรเวณ เขยนเปน บอรเวน

มกเขยนประโยคสนๆ ใชคางาย ไมมรายละเอยด

ไมคอยจดงานเวลาอยในหองเรยน

เมอเรยนชนสงขน กยงมปญหาการเขยนเรยบเรยงเนอเรอง จนมปญหาในการถายทอดความคดผานการเขยน

3. Mathematic Disorder คอ ความบกพรองของทกษะเกยวกบตวเลข ความเขาใจทางคณตศาสตร อาจเรมสงเกตไดเมอ

เดกเรยนรการบอกจานวน จะมความสบสนในลาดบของตวเลขเมอเรยนชนสงขนพบวา เดกขาดทกษะทสาคญ 4 ดาน คอ การเชอมโยงตวเลขกบภาษาเขยน การรบร และเขาใจสญลกษณ ทางคณตศาสตร พนฐานการคานวณ (เชน บวก ลบ คณ หาร) ความอดทนทางานเกยวกบตวเลข

ไมเขาใจคาของตวเลข

สบสนหลกการคด ขนตอนการคานวณ

ไมเขาใจเรองตวเลขกบเวลา

โรครวม (Co morbidities) โรค LD พบโรครวมได ถงรอยละ 40-50 แตอาการแสดงทถกสงตวมาพบแพทย มกจะนามาดวย

ปญหาการเรยน (ประมาณรอยละ 30) นอกจากนน จะมาพบแพทยดวยปญหาพฤตกรรม ปญหาอารมณ หรออาการทางกายทตรวจไมพบสาเหต

โรครวมทางจตเวช ไดแก 1) โรคสมาธสน ( ADHD: Attention Deficit/ Hyperactivity Disorders) พบรวมกบโรค LD ได

มากถง รอยละ 30 อาการแสดงมกจะมอาการขาดสมาธ 2) โรคบกพรองดานภาษา ( expressive language disorders, mixed receptive-expressive

language disorders)


3) โรคบกพรองการประสานงานการทางานของตา-กลามเนอมอ-ขา ( motor skills disorder)

4) โรคทางอารมณ ( mood disorders)

5) โรคการปรบตวผดปกต ( adjustment disorders)

6) ปญหาพฤตกรรมกาวราว เกเร การใชสารเสพตด

การวนจฉย เมอพจารณาตามเกณฑ การวนจฉยของ DSM –IV TR และ ICD-10 TM ดงน 1. ผปวยมความสามารถดานการอาน เขยน หรอ คานวณ เมอวดโดยแบบทดสอบมาตรฐานแลวพบวาตากวาความสามารถตามอายจรง ระดบสตปญญา และระดบการศกษา 2 ชนเรยน (2SD) 2. ความผดปกตนสงผลรบกวนตอผลการเรยน หรอกจกรรมในชวตประจาวนทตองอาศยทกษะดานนนๆ

3. ความผดปกตนตองไมเกดจากความบกพรองของ sensory nervous system เนองจากโรค LD เปนโรคทเกยวกบความผดปกตในการทางานของสมองอนสงผลตอเนองถงการเรยน และมโอกาสเกดปญหาทางจตเวชทงดาน อารมณ และพฤตกรรม ในระยะยาว ดงนนการวนจฉยโรคใหไดตงแตระยะแรก รวมทงมการวางแผนใหความชวยเหลอดานการแพทย และการศกษาอยางเหมาะสม จงเปนปจจยบวกทสาคญตอผลลพธการรกษา

กระบวนการวนจฉย 1. ประเมนประวต ประวตการเรยนของเดก: ผลการสอบ รายงานของโรงเรยน แฟมสะสมผลงาน สมดงาน หรอสมด

การบาน โอกาสในการทบทวนบทเรยนของเดก

ประวตพฒนาการ: โดยเฉพาะดานภาษา การพดและการสอสาร

ประวตโรคประจาตว และการรกษาทไดรบ

ประวตครอบครวและความสมพนธ ของเดกกบคนใกลชด (ครอบครว เพอน คร ) ขอมลเหลานชวยใหรถงระดบการเรยนรของเดกเทยบกบระดบพฒนาการ สภาพแวดลอมตางๆทสงผลตอการเรยนและผลสมฤทธทางการเรยนของเดก

2. การตรวจรางกาย /การประเมนสภาพจต ตรวจรางกายทวไป เพอหาสาเหตทางกายตางๆทสงผลรบกวนการเรยน

ตรวจสภาพจต

ตรวจพฒนาการและประเมนความสามารถในการเรยนร แพทยสามารถประเมนเบองตนโดยใชแบบเรยนภาษาไทยและคณตศาสตร ของกระทรวงศกษาธการตามระดบชนเรยนของเดก หากไมสามารถอาน เขยน คานวณ ในระดบนนๆ ได ใหลดระดบลงมาทละ 1 ชนเรยน


3. การตรวจทางจตวทยา การทดสอบระดบสตปญญา (IQ) โดยใช แบบทดสอบเชาวนเลกเพอประเมนเบองตนในกลมเสยง

เพอการสงตอ ใชแบบประเมน WISC-III เพอทราบระดบความสามารถ ทงน ความแตกตางระหวาง Verbal-

Perfermance IQ ไมมความจาเพาะในการวนจฉยโรค LD

แบบประเมน ผลสมฤทธทางการเรยน เชน Wide Range Achivement test : WRAT

การใหวนจฉยแยกโรค 1. ปจจยภายในตวเดกเอง

1.1 ทางสมอง เชาวนปญญาตากวาเกณฑปกต: Borderline IQ Mental Retardation (MR) ความบกพรองของสมอง เชน โรคสมาธสน Motor co–ordination disorder

ความบกพรองทางรางกาย เชน สายตา หรอ การไดยนผดปกต มโรคทางกายเรอรง ทาใหขาดเรยนบอย

1.2 ปญหาดานจตใจ อารมณและ/หรอพฤตกรรม เชน โรคอารมณเศรา หรอ จตกงวล ปญหาการปรบตว

2. ปจจยภายนอก สงเสรมใหเกด inadequate schooling หรอการละเลยเดก ตวบคคล เชน พอ แม ผปกครอง คร เพอนนกเรยนทเปนปญหาตอเดกหรอเปนปญหารวมกน

สงผลใหเกดความเครยด หรอการยายโรงเรยนบอยๆ

สภาพครอบครววทไมสงบ ขาดความมนคง ขาดการฝกฝนใหเดกมทกษะทจาเปนในการเรยน

สภาพโรงเรยน อาจใชระบบเขมงวดมาก มการตาหนหรอลงโทษรนแรง หรอมงเนนเนอหามากกวาการเพมพนทกษะในการเรยน

การใหการชวยเหลอ

1. Early detection, Early intervention สามารถทาไดโดยการตดตามเดกกลมเสยงทมปญหาพฒนาการทางภาษาและการสอสารลาชา เดกทมผลการเรยนตากวาเกณฑ นอกจากนนหากเดกมาพบแพทยดวยปญหาอนทม high co-morbid กบ LD เชน โรคสมาธสน และโรคทางอารมณ ควรประเมนปญหาการเรยนดวย

2. ความเขาใจของพอแมและครเกยวกบโรค LD และขอจากดในเดกถอวามความสาคญทสด เพราะจะทาใหเดกไดรบความชวยเหลออยางเหมาะสม ทาใหสามารถเรยนรตอไปภายใตขอจากดนทงทบานและทโรงเรยน

3. รกษาอาการทางจตเวชทพบรวมกน


4. คนหาจดเดน และขอดอย พฒนาความสามารถตางๆ เชน กฬา ดนตร การทากจกรรม การชวยเหลอตนเอง เพอเพมความภมใจในตวเดก ทงทบานและทโรงเรยน ใหกาลงใจเดกเปนระยะๆ

5. ปรบความสมพนธของบคคลในครอบครว เนองจากพอแมสวนใหญมความวตกกงวล และตงเครยดจากปญหาการเรยนของเดก จงควรมเวลาใหพอแมระบายความรสกคบของใจ และเขาใจปญหาทถกตอง เปลยนพฤตกรรมจากการตาหนลงโทษเดกมาเปนความสนใจในการชวยเหลอ ใหกาลงใจและชนชม ซงจะเปนปจจยสาคญใหเดกมแรงจงใจใฝเรยนร และประสบความสาเรจ

6. บอกสทธทเดกควรจะไดรบ เนองจากโรค LD ถอวาเปนความพการชนดหนงทเดกตองไดรบความชวยเหลอทางการแพทยและการศกษาตามกฎหมาย โดยเดกควรไดรบการวางแผนสรางแบบการเรยนเฉพาะตว ตองมการปรบระบบการเรยนการสอนทเนนการฟง การเหน การลงมอปฏบต มากกวาจะเนนการไดรบความรผานทางการอานหนงสอ โดยใชเครองมอเขามาชวยในการเรยนร เชน เทปบนทกเสยง วดทศน คอมพวเตอร เครองคดเลข เปนตน เพอใหเดกตดตามการเรยนในหองได

7. ประสานโรงเรยนเพอวางแผนชวยเหลอเดกใหความรแกคร เรองโรคและผลกระทบทเกดขนรวมกบโรงเรยนในการตดตามอาการและความกาวหนาของเดก

สรปแนวทางการดแล 1. การคดกรองจากโรงเรยนโดยใชแบบคดกรอง เชน KUS-SI จากนนสงตอเดกเขาสบรการสาธารณสข

เพอใหไดรบการวนจฉย

2. ใหความชวยเหลอ แกเดกและครอบครวโดยใหคาปรกษาดานการปรบพฤตกรรม (Behavior

Modification) การชวยเหลอดานอารมณ/จตใจ

3. รกษาโรคทพบรวมกน เชน โรคสมาธสน (ADHD) อาจตองใชยา Methylphenidate โรคอารมณเศรา/กงวล อาจเลอกใช sertaline

4. ใหการชวยเหลอดานการศกษารวมทงประสานโรงเรยน

กรณโรงพยาบาลทมแผนกการศกษาพเศษ ควรสงตอเพอไดรบการดแลหรออกทางหนงอาจประสานกบศนยการศกษาพเศษเพอรวมกนดแลเดก

5. วางแผนการสงตอ กรณ มโรครวมทเปนโรคทางจตเวชอนๆ ทกษะการเรยนไมดขนหรอมปญหาทางอารมณ พฤตกรรม และสงคมรวมดวย

การใชยาทางจตเวช

ใชกรณจาเปนเพอรกษาโรคทพบรวมกนกบโรค LD คอ โรคสมาธสน (Attention – deficit and disruptive behavior disorder : ADHD)

ใชยา Methylphenidate โดยอายทเรมใชยาคอ อาย 6 ป ขนไป


การบรหารยา เนองจากเปนยาทออกฤทธสน จงมกใหยาวนละ 2-3 ครง คอยๆ ปรบเพมขนาดยา เพอปองกนอาการไมพงประสงค เชน เบออาหาร ปวดศรษะ แกะเกาผวหนง กดเลบ ทงนใหพจารณาตามแนวทางการดแลผปวยโรคสมาธสน โรคทางอารมณ (Mood disorder)

สามารถเลอกใชยากลม selective Serotonin Reuptake Inmibitor (SSRI) มฤทธ ยบยง reuptake เฉพาะตอ Serotonin จงมผลขางเคยงนอยกวา เมอเทยบกบกลม Tricyclic

Antidepressants ยาในกลมนไดแก Fluoxetine, sertraline ประสทธภาพรกษาของยากลมนใหผลใกลเคยงกน

ทแตกตางกนคอ อาการไมพงประสงคและโอกาสเกดปฏกรยากบยาอน จากฤทธยบยงเอนไซม Cytochrome P450

ยากลม SSRI ม eliminating half- life ทยาวจงสามารถใหวนละ 1 ครง หลงอาหารเชาหรอกอนนอนกรณงวงมาก

เดกอายตากวา 12 ป อาจปรบขนาดเรมตนใหตากวาวยรน แลวจงคอยๆปรบเพมจนไดขนาดรกษาหากไมมอาการไมพงประสงคทรนแรงตองใชเวลานาน 4-6 สปดาห กวาจะเหนผลการรกษาเตมท

ยา ขนาดเรมตน (ม.ก.) ขนาดรกษา (ม.ก.)

Fluoxetine 10 20-40

Sertraline 25 50-200

(ตารางขนาดยาในวยรน) อาการไมพงประสงคทควรระวง: ปวดทอง คลนไส เบออาหาร ปญหาการนอน (งวง/นอนไมหลบ) หงดหงด กระวนกระวาย

ภาคผนวก

ภาคผนวก | 91

แบบคดกรอง KUS-SI Rating Scales: ADHD/LD/Autism (PDDs)

ในแนวทางฯฉบบนจะอธบายแบบคดกรองโดยยอ เพอใหบคลากรสาธารณสขรจกและเขาใจแบบคดกรองฉบบนเทานน หากผอานตองการนาแบบคดกรองฉบบนมาใชอยางเตมรปแบบควรไดรบการฝกอบรมเพอใชแบบคดกรองนเพมเตม

แบบคดกรองฉบบนประกอบไปดวย ๕ ดาน ไดแก ดานท ๑ ADHD ใชสาหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสน ดานท ๒ LD-Reading ใชสาหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการอาน ดานท ๓ LD-Written Expression ใชสาหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการเขยน ดานท ๔ LD-Mathematics ใชสาหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการคดคานวณ ดานท ๕ Autism/PDDs ใชสาหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะออทซม

ผตอบแบบคดกรอง เปนคร/อาจารยผสอนวชาภาษาไทย และคณตศาสตร อยางนอย ๒ ทานทรจกและคนเคยกบนกเรยนเปนอยางด หรอมโอกาสสอนนกเรยนอยางใกลชดมาแลวอยางนอย ๑ ภาคการศกษา รวมกนประเมนพฤตกรรมนกเรยน ดงน

1. คร/อาจารยผสอนวชาภาษาไทย ประเมนเฉพาะดานท ๑, ๒, ๓ และ ๕ 2. คร/อาจารยผสอนวชาคณตศาสตร ประเมนเฉพาะดานท ๑, ๔ และ ๕ 3. คร/อาจารยผสอนทงวชาภาษาไทย และคณตศาสตร ประเมนดานท ๑, ๒, ๓, ๔ และ ๕

ผตอบแบบคดกรองไมจาเปนตองไดรบการอบรมในการใชแบบคดกรอง แตตองอานหวขอการประเมนใหเขาใจขอความทบงชพฤตกรรมรายขอ แลวประเมนใหสอดคลองกบระดบพฤตกรรมทสงเกตพบมากทสด การประเมนคะแนน การประเมนคะแนนของแบบคดกรองน จะตองคานวณอายของนกเรยนตามอายปฏทน หลงจากนนทาการลงคะแนนในแตละชองและรวมคะแนนในแตละชองออกมาเปนคะแนนดบ รวมคะแนนดบในแตละดาน หลงจากนนนาคะแนนดบทไดในแตละดานไปแปลงเปนคะแนนท (T-score) โดยเปดเทยบกบตารางคะแนน จากนนแปลผลคะแนนแตละดานวานกเรยนอยในกลมใดตามเกณฑการแปลผลคะแนน

แบบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสน บกพรองทางการเรยนร และออทซม KUS-SI Rating Scales : ADHD/LD/Autism ( PDDs )

สวน ก. สาหรบผตอบแบบคดกรอง สวนท 1 : ขอมลผตอบแบบคดกรอง สวนท 2 : ขอมลนกเรยน ชอผตอบแบบคดกรอง 1. ชอนกเรยน วชาทสอน ภาษาไทย คณตศาสตร เกดวนท ชน ชอผตอบแบบคดกรอง 2. ชอผปกครอง วชาทสอน ภาษาไทย คณตศาสตร เกยวของเปน บดา มารดา ชอผตอบแบบคดกรอง 3. อนๆ ( ระบ ) วชาทสอน ภาษาไทย คณตศาสตร นกเรยนเคยไดรบการวนจฉยจากแพทยวามภาวะผดปกต ชอโรงเรยน เคย ไดแก สมาธสน อาเภอ จงหวด บกพรองทางการเรยนรดานการอาน วนทตอบแบบคดกรอง บกพรองทางการเรยนรดานการเขยน บกพรองทางการเรยนรดานการคดคานวณ ไมเคย ไมทราบ สวน ข. สาหรบผประเมน สวนท 3: อายนกเรยน สวนท 4 : เกณฑการแปลผลคะแนน ป เดอน วน คะแนนท กลม ความหมาย วนทตอบแบบคดกรอง ADHD/ Autism / วนเกดของนกเรยน LD PDDs

อาย 50 60 1 กลมทอยในเกณฑเฉลย

51-60 61-70 2 กลมเฝาระวง ตดตาม ทาชา 61-70 71-80 3 กลมทควรไดรบการชวยเหลอ

ดานการศกษา 71 81 4 กลมทควรสงแพทย เพอรบ การตรวจประเมนอยางเรงดวน

สวนท 5 : การแปลผลคะแนน

ผลสรป สมาธสน ( ADHD ) บกพรองทางการเรยนร ( LD) ออทซม (Autism/ PDDs )

ซน/ววาม ขาดสมาธ รวม การอาน การเขยน การคดคานวณ รวม

คะแนนดบ

คะแนนท

กลม

ขอเสนอแนะ

เพอการชวยเหลอ

พฤตกรรมสภาวะสมาธสน

KUS-SI Rating Scales 1 : ADHD 1. เดนไปเดนมาในเวลาเรยนโดยไมไดรบอนญาต 0 1 2 3 2. พดโพลง ขดจงหวะเวลาครสอน 0 1 2 3 3. แหย ลอเลยน แกลงเพอน 0 1 2 3 4. หยกหยก หรอขยกขยก อยไมสข 0 1 2 3 5. ใจรอน ววาม 0 1 2 3 6. มกมเรองทะเลาะกบเพอน 0 1 2 3 7. เลนแรง 0 1 2 3 8. พดมาก 0 1 2 3 9. อารมณเปลยนแปลงงาย 0 1 2 3 10. ทาอะไรโดยไมคดกอนทา 0 1 2 3 11. ซกซน ชอบทาอะไรแผลงๆ 0 1 2 3 12. ไมยกมอขออนญาตกอนถามหรอตอบคาถาม 0 1 2 3 13. รบกวนหองเรยน 0 1 2 3 14. ไมรจกรอคอย 0 1 2 3 15. สงเสยงดงในหองเรยน 0 1 2 3

รวมคะแนนดบ ซน / ววาม + + =

ไมเคย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลกนอ

ย

แสดงพฤ

ตกรรมน

คอนข

างมาก

แสดงพฤ

ตกรรมน

บอยม

าก

คาชแจงการตอบแบบคดกรอง

กรณาใหคะแนนทกขอความ โดยทาเครองหมาย ลอมตวเลขทสามารถอธบายพฤตกรรมหรอปญหา ไดเหมาะสมทสดตามททานสงเกตพบ ใหคะแนนแตละขอความตามระดบความถ หรอความรนแรงของพฤตกรรมหรอปญหาทเกดขน โดย

จดลาดบดงน ไมเคย หมายถง นกเรยนไมเคยแสดงพฤตกรรมนเลย ครไมเคยพบพฤตกรรมนเลย เลกนอย หมายถง นกเรยนทาหรอแสดงพฤตกรรมนเลกนอย ครพบพฤตกรรมนเลกนอย หรอแสดงพฤตกรรม 1-2 ครงในชวงเวลา 6 ชวโมง คอนขางมาก หมายถง นกเรยนทาหรอแสดงพฤตกรรมนคอนขางมาก ครพบพฤตกรรมนคอนขางมาก หรแสดงพฤตกรรม 3-4 ครงในชวงเวลา 6 ชวโมง บอยมาก หมายถง นกเรยนทาหรอแสดงพฤตกรรมนบอยมาก ครพบพฤตกรรมนบอยมาก หรอแสดงพฤตกรรม 5 – 6 ชวโมงในชวงเวลา 6 ชวโมง

16. ลมสงการบาน 0 1 2 3 17. ไมสนใจฟงเวลาครสอน 0 1 2 3 18. ทางานชา 0 1 2 3 19. เหมอ ใจลอย 0 1 2 3 20. ทางานสะเพรา ไมรอบคอบ 0 1 2 3 21. ตองเรยกหรอกระตนบอยๆ 0 1 2 3 22. เฉอยชา 0 1 2 3 23. วอกแวกงาย 0 1 2 3 24. ทาอะไรไมเรยบรอย 0 1 2 3 25. ทาหนงสอ อปกรณการเรยน หรอของใชสวนตวหาย 0 1 2 3 26. ขาดความรบผดชอบ 0 1 2 3 27. ไมจดจอกบงานทตองทา 0 1 2 3 28. ชวงความสนใจสน 0 1 2 3 29. ทางานในหองเรยนไมเสรจ 0 1 2 3 30. ไมทางานสง 0 1 2 3 รวมคะแนนดบ ขาดสมาธ + + = รวมคะแนนดบ พฤตกรรม ( ซน / ววาม และขาดสมาธ)

ไมเคย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลกนอ

ย

แสดงพฤ

ตกรรมน

คอนข

างมาก

แสดงพฤ

ตกรรมน

บอยม

าก

พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการอาน

KUS-SI Rating Scale 2 : LD – Reading 1. อานออกเสยงผดหรอเพยนไป 0 1 2 3 2. อานชา 0 1 2 3 3. ดกระสบกระสาย หงดหงด หรอเครยดขณะอาน 0 1 2 3 4. อานขามคาทอานไมออก 0 1 2 3 5. จบใจความสาคญจากเรองทอานไมได 0 1 2 3 6. อานตกๆหลนๆหรออานคาเพม 0 1 2 3 7. ผนเสยงวรรณยกตสบสนหรอผนไมได 0 1 2 3 8. อานเสยงเบาๆหรอออมแอมอยในลาคอ 0 1 2 3 9. แทนทคาทอานไมออกดวยคาอน 0 1 2 3 10. อานโดยใชวธเดาจากภาพหรอจากเนอเรอง 0 1 2 3 11. อานตะกกตะกก 0 1 2 3 12. ตองสะกดคาไปดวยระหวางทอาน 0 1 2 3 13. อานกลบคา สลบทกน เชน จตใจ อานเปน ใจจต 0 1 2 3 14. สบสนตวสะกดมาตราตางๆเชน หาด เปน หาง 0 1 2 3 15. อานคาควบกลาไมได 0 1 2 3 16. สบสนเสยงสระ โดยเฉพาะสระผสม สระลดรป 0 1 2 3 17. มความยากลาบากในการจาตวอกษร 0 1 2 3 18. อานคาทเคยอานแลวไมได 0 1 2 3 19. เวนวรรคตอนในการอานไมถกตอง 0 1 2 3 20. ความสามรถในการอานตากวาเกณฑชนเรยนมาก 0 1 2 3

รวมคะแนนดบ พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการอาน + + =

คาชแจงการตอบแบบคดกรอง กรณาใหคะแนนทกขอความ โดยใชเครองหมาย O ลอมรอบตวเลขทสามารถอธบายพฤตกรรมหรอปญหา ไดเหมาะสมทสดตามททานสงเกตพบ ใหคะแนนแตละขอตามระดบความถ หรอความรนแรงของพฤตกรรมหรอปญหาทเกดขน โดยจดลาดบดงน ไมเคย หมายถง นกเรยนไมเคยแสดงพฤตกรรมนเลย ครไมเคยพบพฤตกรรมนเลย ( 0 % ) เลกนอย หมายถง นกเรยนทาหรอแสดงพฤตกรรมนเลกนอย ครพบพฤตกรรมนเลกนอย ( 1 - 30 % ) คอนขางมาก หมายถง นกเรยนทาหรอแสดงพฤตกรรมนคอนขางมาก ครพบพฤตกรรมนคอนขางมาก ( 31 - 70 % ) บอยมาก หมายถง นกเรยนทาหรอแสดงพฤตกรรมนบอยมาก ครพบพฤตกรรมนบอยมาก ( 71 – 100 % )

ไมเคย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลกนอ

ย

แสดงพฤ

ตกรรมน

คอนข

างมาก

แสดงพฤ

ตกรรมน

บอยม

าก

พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการเขยน

KUS-SI Rating Scale : LD – Written Expression 1. เขยนตวหนงสอกลบดาน 0 1 2 3 2. วนหวพยญชนะหลายรอบ 1 2 3 3. เขยนชา 0 1 2 3 4. ดกระสบกระสาย หงดหงด หรอเครยดขณะทเขยน 1 2 3 5. สะกดคาผดบอยๆแมแตคางายๆ 0 1 2 3 6. เขยนแลวอานไมรเรอง 0 1 2 3 7. เขยนตกๆ หลนๆ 0 1 2 3 8. เขยนวรรณยกตสบสน เชน ไมเอกเปนไมโท 0 1 2 3 9. เขยนคาตามเสยงทอาน เชน เกษตร เขยนเปน กะเสด 0 1 2 3 10. เขยนแลวลบบอยๆ 0 1 2 3 11. เขยนหนงสอไมเปนตว 0 1 2 3 12. สบสนพยญชนะทคลายกน เชน ภ-ถ พ-ผ ด-ค 0 1 2 3 13. ตองสะกดคาไปดวยระหวางเขยน 0 1 2 3 14. เขยนไมเวนวรรค 0 1 2 3 15. เขยนตวหนงสอโยไปเยมา หรอไมอยในเสนบรรทด 0 1 2 3 16. เขยนตวหนงสอสลบทกน เชน เพลงเขยนเปนเพลง 0 1 2 3 17. เขยนคาควบกลาไมได 0 1 2 3 18. เขยนประโยคสนๆ โดยใชคาซาๆ งายๆ ไมคอยใหรายละเอยด 0 1 2 3 19. วางสระและวรรณยกตไมถกท 0 1 2 3 20. ความสามรถในการเขยนตากวาเกณฑชนเรยนมาก 0 1 2 3

รวมคะแนนดบ พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการเขยน + + =

ไมเคย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลกนอ

ย

แสดงพฤ

ตกรรมน

คอนข

างมาก

แสดงพฤ

ตกรรมน

บอยม

าก

พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการคดคานวณ

KUS-SI Rating Scale 4 : LD –Mathematics 1. ไมรคาของตวเลขในหลกตางๆของจานวน 0 1 2 3 2. คดเลขชา 0 1 2 3 3. กระสบกระสาย หงดหงด ไมมนใจ หรอเครยดขณะทาเลข 0 1 2 3 4. ดโจทยปญหาคณตศาสตรไมออก 0 1 2 3 5. สบสนไมเขาใจเรองการยม 0 1 2 3 6. คดเลขตกๆ หลนๆ 0 1 2 3 7. คดเลขในใจงายๆไมได 0 1 2 3 8. บวกลบจานวนโดยเรมคดคานวณจากตวเลขในหลกทางซายไปขวา 0 1 2 3 9. ไมเขาใจเรองเวลา ดนาฬกาไมเปน 0 1 2 3 10. สะเพราในการคดคานวณ หรอการทาแบบฝกหด 0 1 2 3 11. สบสน ไมเขาใจสญลกษณทางคณตศาสตร เชน < > = ≠ 0 1 2 3 12. จาสตรคณไมได 0 1 2 3 13. เขยนตวเลขในจานวนกลบกน เชน เปน 0 1 2 3 14. ไมเขาใจหลกการทางคณตศาสตร เชน บวก ลบ คณ หาร และสตรตางๆ 0 1 2 3 15. เรยงลาดาจานวนจากนอยไปมาก หรอจากมากไปนอยไมได 0 1 2 3 16. ไมเขาใจวธการชงตวง วด 0 1 2 3 17. ไมสามารถนาสตรคณตศาสตรไปประยกตใชได 0 1 2 3 18. ไมสามารถประมาณคาตอบได 0 1 2 3 19. ตรวจสอบคาตอบไมเปน 0 1 2 3 20. ความสามารถในการคดคานวณตากวาเกณฑชนเรยนมาก 0 1 2 3

รวมคะแนนดบ พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการคดคานวณ + + =

ไมเคย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลกนอ

ย

แสดงพฤ

ตกรรมน

คอนข

างมาก

แสดงพฤ

ตกรรมน

บอยม

าก

พฤตกรรมภาวะออทซม KUS-SI Rating Scale : Autism / PDDs

(สาหรบผประเมน) องคประกอบ

การสอ

สาร

พฤตก

รรม

สงคม

1. เลนคนเดยว ไมเลนกบเพอน 0 1 2 3 - - 2. หมกหมน สนใจในบางเรองเปนพเศษ 0 1 2 3 - - 3. ไมรจกปลอบใจเดกคนอน 0 1 2 3 - - 4. ไมยอม หรอปรบตวยากเวลามการเปลยนแปลงในสงทคนเคย 0 1 2 3 - - 5. ไมรจกยดหยน 0 1 2 3 - - 6. ถกเดกคนอนมองวาเปน“ ตวตลกหรอตวประหลาด ” 0 1 2 3 - - 7. มปญหาในการพด หรอการสอสารใหผอนเขาใจ 0 1 2 3 - - 8. เลนกบเดกอนเฉพาะสงทตวเองอยากเลน 0 1 2 3 - - 9. เดนผากลาง ขณะทคนสองคนคยกนอย 0 1 2 3 - - 10. ถามคาถามเดมซาๆ 0 1 2 3 - - 11. พดเฉพาะเรองทตวเองสนใจ โดยไมสงเกตวาเพอนเรมเบอ หรอไมอยากฟง 0 1 2 3

- -

12. งมงาม เงอะงะ ซมซาม มากกวาเดกคนอน 0 1 2 3 - - 13. จาสงไรสาระ หรอสงทไมมประโยชน 0 1 2 3 - - 14. ใชภาษาทไมเหมาะสมกบกาลเทศะหรอผฟง 0 1 2 3 - - 15. ไมฟงเพอน ถาเพอนไมไดพดในสงทเขาสนใจ 0 1 2 3 - - 16. ไมมเพอนสนท 0 1 2 3 - - 17. อานสหนา และอารมณของคนรอบขางไมออก 0 1 2 3 - - 18. ไมสามารถบอกความรสกของตวเองใหคนอนรบรได 0 1 2 3 - - 19. ไมมองหนา หรอสบตาผฟงเวลาคย 0 1 2 3 - - 20. มโลกสวนตวหรออยคนเดยวตามลาพง 0 1 2 3 - -

ไมเคย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลย

แสดงพฤ

ตกรรมน

เลกนอ

ย แส

ดงพฤ

ตกรรมน

คอนข

างมาก

แสดงพฤ

ตกรรมน

บอยม

าก

(สาหรบผประเมน)

องคประกอบ

การสอ

สาร

พฤตก

รรม

สงคม

. ไมรจกสงสารเหนอกเหนใจผอน 0 1 2 3 - -

. ใชภาษาหรอคาพดทฟงแลวแปลกๆ 0 1 2 3 - -

. ตองการเลนกบเดกคนอน แตไมรจะเรมอยางไร 0 1 2 3 - -

. ไมรวาอะไรควรทา อะไรไมควรทา 0 1 2 3 - -

. มกจวตรประจาวนทตองทาเหมอนเดม 0 1 2 3 - -

. ไมรบรวาคนอนกาลงคด หรอรสกอยางไร 0 1 2 3 - -

. มพฤตกรรมหรอทาทางแปลกๆซาๆ เชน สะบดมอ ดม เคาะ เลนนว หมนสงของ 0 1 2 3

- -

. พดในเรองเดมซาๆ 0 1 2 3 - -

. ตอบไมตรงคาถาม หรอพดคนละเรองกบคสนทนา 0 1 2 3 - -

. เวลาพดใชสรรพนาม หรอเรยงคาในประโยคผด 0 1 2 3 - -

. ทาเสยงแปลกๆทเปนเอกลกษณเฉพาะ 0 1 2 3 - -

. แสดงอารมณทไมเหมาะสมกบสถานการณ 0 1 2 3 - -

. กลวในสงทไมควรกลว 0 1 2 3 - -

. ทนตอเสยงหรอการสมผสบางอยางไมได ในขณะท

เดกทวไปทนได 0 1 2 3

- -

. พดทวนคาของคสนทนา 0 1 2 3 - -

. พดดวยกไมพดดวย 0 1 2 3 - -

. ทางานกลมไมเปน 0 1 2 3 - -

. ไมยอมรบกตกา หรอขอตกลงในโรงเรยน 0 1 2 3 - -

. ไมรจกเกบอารมณหรอคาพด รสกอยางไรกแสดงออกอยางนน 0 1 2 3 - -

. ไมรจกการแบงปนสงของหรอหวงของ 0 1 2 3 - -

รวมคะแนนดบ แตละองคประกอบ + +

รวมคะแนนดบ พฤตกรรม ภาวะออทซม ( องคประกอบ)

สวนท ขอมลเพมเตม

กรณาใหขอมลเกยวกบนกเรยนหรอขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอการเขาใจพฤตกรรมและการชวยเหลอนกเรยน

………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………


แบบสอบถาม ADHD Rating Scale-IV

ชอ-นามสกลเดก ______________________________ อาย _________ ชนเรยน __________ ผตอบแบบสอบถามมความสมพนธกบเดกเปน __________ วนทตอบแบบสอบถาม __________

พฤตกรรมในระยะ ๖ เดอนทผานมา ระดบความรนแรง ไมเลย บางครง บอยๆ บอยมาก

1. มกไมสามารถจดจอกบรายละเอยดหรอไมรอบคอบเวลาทางานทโรงเรยน หรอ ทากจกรรมอน

2. มกไมมสมาธในการทางาน หรอการเลน 3. มกดเหมอนไมไดฟงสงทคนอนพดกบตนอย 4. มกทาตามคาสงไดไมครบ ทาใหทางานในหองเรยน งานบาน

หรองานในททางานไมเสรจ (โดยไมไดเกดจากพฤตกรรมตอตานหรอไมเขาใจคาสง)

5. มกมปญหาในการจดระบบงานหรอกจกรรม ทางานไมเปนระเบยบ

6. มกเลยง ไมชอบ หรอไมเตมใจในการทางานทตองใชความคด (เชน ทางานทโรงเรยน หรอทาการบาน)

7. มกทาของทจาเปนในการเรยน หรอการทากจกรรมหาย (เชน ของเลน สมดจดการบาน ดนสอ หนงสอ หรออปกรณตางๆ)

8. มกวอกแวกไปสนใจสงเราภายนอกไดงาย 9. มกหลงลมทากจวตรประจาวนทตองทาเปนประจา 10. หยกหยก อยไมสข ชอบขยบมอและเทาไปมา หรอนงนงๆไมได 11. มกลกจากทนงในหองเรยน หรอในสถานการณอนทเดก

จาเปนตองนงอยกบท

12. มกวงไปมา หรอปนปายสงตางๆในททไมสมควรกระทา (ในวยรนหรอผใหญอาการอาจเปนเพยงความรสกกระวนกระวายใจ)

13. มกไมสามารถเลน หรอทากจกรรมอยางเงยบๆได 14. มก “พรอมทจะวงไป” หรอทาเหมอนเครองยนตทเดนเครองอย

ตลอดเวลา

15. มกพดมาก พดไมหยด 16. มกโพลงคาตอบ โดยทยงฟงคาถามไมจบ 17. มกไมชอบการเขาคว หรอการรอคอย 18. มกขดจงหวะ หรอสอดแทรกผอน (ระหวางการสนทนาหรอการเลน)

102 | ภาคผนวก

แบบคดกรองภาวะเสยงตอโรคออทซมในเดกอาย 1-5 ป

คาถาม ใช/ทาบอย ไมใช/ไมทา 1. ยมเวลาเหนหนาคณหรอยมตอบเวลาเหนคณยมให 2. ชหรอแสดงทาทางบอกความตองการ 3. อวดของเลนหรอสงทชอบใหคณด 4. ชอบเลนคนเดยวหรออยตามลาพง 5.หนหนามามองเมอคณเรยกชอ 6.เวลาชใหดสงตางๆ เดกสนใจมองตาม 7. มองหนา/ สบตาเวลาทคณพดคย หรอเลนดวย 8. ทาทาทาง(เชนสะบดมอ เขยงเทา หมนตว)ซาๆ 9. เลนสมมตเชนปอนขาวตกตา เลนขายของ ทาทาโทรศพท 10. พดชา หมายถง มขอใดขอหนงตอไปน ก. ไมพดคาเดยวทมความหมาย เมออาย 18 เดอน ข. ไมพดกลมคาทม 2 คาตอกน เมออาย 2 ป


แบบสารวจพฒนาการเดก(PDDSQ) ชวงอาย 1-4 ป(12 เดอน - 47 เดอน)

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 1.ตอบสนอง เชน หนมามอง ทนททคณเรยกชอเขา

2. สามารถเลนสมมตเปน เชน ทาทาปอนอาหารใหตกตา เลนขายของ หรอสมมตในสงตางๆ

3. ชอบใหพอแมอม กอด หรอจบ

4. ใชนวช ของเขาช ไปทสงของเพอแสดงวาเขาสนใจ หรอตองการของสงนน

5. สนใจ อยากเขาไปเลนกบเดกคนอน เวลาไปโรงเรยน หรออยทสนามเดกเลน

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 6. ปรบตวยากตอสงใหมๆ เชน ไมยอมลองอาหารใหม รองไหเวลาไปในททไมเคยไป

7. ชอบทจะเลนคนเดยว หรออยตามลาพง

8. เปนเดกหนาเฉย ไมคอยแสดงอารมณ

9. ชอบพดทวนคาทคณเพงพดจบบอยๆ

10. รองไห อดห หรอวงหนเวลาไดยนเสยงดง

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 11. ยมเวลาเหนหนาคณ หรอยมตอบเวลาเหนคณยม

12. สามารถทาทาทางเลยนแบบผใหญ เชน แตงหนา หวผม โกนหนวด เตรยมตวไปทางาน

13. รจกแบงขนม หรอของเลนใหเดกคนอน

14. วงเขามาหาคณเพอของความชวยเหลอ หรอใหคณปลอบเวลาไดรบบาดเจบหรออบตเหต

15. พยกหนาหรอสายหนาเพอบอกกบคณวา เอาหรอไมเอา

ชอเดก...................................................อาย...........ป...........เดอน

ทอย........................................................................................... โทรศพท..................................................................................... ผตอบ มารดา บดา ญาต/ผดแลเดก

สาหรบเจาหนาท การวนจฉย................................................ สถานทเกบขอมล....................................... เกบขอมลครงท..........................................

โปรดทาเครองหมาย � ในชอง หลงขอความแตละขอ โดยเลอกคาตอบทใกลเคยงกบพฤตกรรมของลกทานมากทสด

104 | ภ า ค ผ น ว ก

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 16. ทาทาทางเหมอนไมไดฟงคณเวลาคณพดกบเขา

17. สนใจทจะเลนกบเดกคนอนนอยมาก

18. ชอบทาตาลอย หรอจองมองโดยไรจดหมาย

19. ชอบเอาของเลนมาเรยงเปนแถวเปนแนว และจะโมโหมากถามใครมาจดใหม

20. ยงบอกไมไดวาตองการอะไร ไมวาจะดวยการพดหรอช

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 21. พยายามทาใหคณสนใจในสงทเขากาลงทาอย โดยการเรยกคณหรอยนของสงนนใหคณด

22. ตอบสนองอยางเหมาะสม เชน มองหนา สบตา ยมหรอยนของเลนใหเวลามเดกอนเดนเขามา

23. เลยนแบบทาทางคณ เชน แลบลนตามเวลาทคณแลบลนใสเขา

24. มองหนา สบตาคณเวลาทคณพดคยหรอเลนกบเขา

25. เวลาคณชใหเขาดของทนาสนใจ เชน เครองบน ของเลน เขามองตามทศทางทชอยางถกตอง

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 26. คณเคยสงสยวาเขาอาจหหนวก

27. กจวตรประจาวนททาใหเขาตองทาเหมอนเดมหรอมรปแบบเฉพาะตวเปลยนแปลงไมได

28. ทาทาทางแปลกๆซาๆ เชน โยกตว เดนเขยงเทา สะบดมอ

29. ดเปนเดกเจาระเบยบ มากกวาเดกคนอนในวยเดยวกน

30. จบมอคณไปหยบของทเขาอยากได โดยไมมองหนาคณ

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 31. ชอบเขามาแสดงความรกกบพอแมโดยการกอด หอม ซบอก

32. ใชนวช ของเขาช ใหคณมองของบางสงบางอยางทอยไกลออกไป

33. ยมใหพอแม เมอเหนพอแมมาแตไกล

34. รจกปลอบเดกคนอน เวลาเดกคนอนไมสบายใจ หรอไดรบบาดเจบ

35. มองสงของทคณกาลงมองอย หรอสนใจในสงเดยวกนกบสงทคณกาลงสนใจ

ใช/ทาบอย ไมใช/ไมคอยทา 36. ชอบทาอะไรซาๆ หรอพดประโยคซาๆ

37. คณเคยรสกวาลกพดชา หรอเคยกงวลวาทาไมลกยงไมพดเสยท

38. ดไมเดอดรอน หรอไมคอยสนใจวาคณกาลงอยหรอไมอยกบเขา

39. มความสนใจของเลนไมกชน หรอสงตางๆ ไมกเรอง

40. พยกหนาหรอสายหนาเพอบอกกบคณวา เอาหรอไมเอา


คณะผจดทา

แนวทางการดแลผปวยสตปญญาบกพรอง ออทสตก สมาธสนและภาวะบกพรองทางการเรยน สาหรบระบบเครอขายบรการสาธารณสข

ทปรกษา 1. แพทยหญงพรรณพมล วปลากร ผอานวยการสถาบนราชานกล 2. นายแพทยสมย ศรทองถาวร ผอานวยการสถาบนพฒนาการเดกราชนครนทร 3. แพทยหญงสวรรณ เรองเดช ผอานวยการโรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ 4. นายแพทยทวศลป วษณโยธน ผอานวยการสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร

คณะทางาน 1. สถาบนราชานกล

1.1 แพทยหญงชดาพมพ เผาสวสด นายแพทยชานาญการพเศษ 1.2 นางจารวรรณ ประดา พยาบาลวชาชพชานาญการ 1.3 นางนรมย คมรกษา พยาบาลวชาชพชานาญการ

2. สถาบนพฒนาการเดกราชนครนทร 2.1 แพทยหญงรชยา รงโรจน นายแพทยชานาญการพเศษ 2.2 นางสาวแสงเดอน ยอดอญมณวงศ นกจตวทยาชานาญการ

3. โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ 3.1 แพทยหญงอนญญา สนรชตานนท นายแพทยชานาญการ 3.2 นางสมศร สขไสว พยาบาลวชาชพชานาญการ 3.3 นางอจฉรย สวรรณกล พยาบาลวชาชพชานาญการ 3.4 นางปณฏฐา บญธนเมธ พยาบาลวชาชพชานาญการ

4. สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร 4.1 พญ.วมลรตน วนเพญ นายแพทยชานาญการพเศษ 4.2 แพทยหญงสนดา โสภณนรนทร นายแพทยชานาญการ

5. สานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต 5.1 นางธญลกษณ แกวเมอง นกกจกรรมบาบดชานาญการ

บนทก

แนวทางการดูแลผู้ป่วยสติปัญญาบกพร่อง ออทิสติก สมาธิสั้น...

Health & Medicine

american association

severe id

technology information

syndrome

information

severe

pddsq

morbidity