Αγνωστοι θησαυροι τευχος 3

1

Print to PDF without this message by purchasing novaPDF (http://www.novapdf.com/)

http://www.novapdf.com/


2

τρικάμαρη γέφυρα - περιοχή Δύσβατο ν. Καβάλας




3

3ο ON LINE FREE MAGAZINE ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ Περιοδικό «άγνωστοι ΘΗΣΑΥΡΟΙ» Σας καλωσορίζουμε και σας παραθέτουμε ένα μικρό πρόλογο για το περιοδικό που κρατάτε στα χέρια σας. Η ιδέα του περιοδικού είναι μια προσπάθεια που εστιάζεται στην έρευνα, στην συλλογή και συγκέντρωση πληροφοριών από την πλούσια παράδοση του τόπου μας, σε ιστορίες με χαμένους και άγνωστους θησαυρούς. Είναι σίγουρο ότι είναι συναρπαστικές και εξάπτουν την φαντασία, μα πέρα από την σκέψη για πλουτισμό μέσω τις ανεύρεσης τους, πρώτο ρόλο τουλάχιστον έχει η γοητεία της εξερεύνησης και η συγκίνηση της ανακάλυψης. Σκοπός μας δεν είναι μόνο η έρευνα αλλά και η ενημέρωση των αναγνωστών σε ότι έχει να κάνει με την νομοθεσία μας ... έτσι λοιπόν σε κάθε τεύχος θα παραθέτουμε και κάποια αποσπάσματα για θέματα που αφορούν το αντικείμενο. Τα γραφόμενα μας διακατέχονται από το πάθος της ανακάλυψης και της έρευνας, σε αυτή την προσπάθεια θα χαρούμε να αναπτύξουμε μια αμφίδρομη επαφή με τους αναγνώστες μας, σε ότι αφορά την καλυτέρευση των θεμάτων μας ... ιδέες ... σχόλια … προτάσεις. Δεν γνωρίζουμε τα πάντα ... ερευνούμε …... Με εκτίμηση Κλεάνθης Παναγιώτη Σαμαράς

ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ 3-2014

+30 6930945202

Copyright © 2014

Επιτυχία είναι να προχωράς από αποτυχία σε αποτυχία χωρίς να χάνεις τον ενθουσιασμό σου.




4

ΧΑΛΚΙΔΑ ΠΕΙΡΑΤΙΚΑ ΛΑΦΥΡΑ και ΘΗΣΑΥΡΟΙ των Δημητρίου Βώκου και Γεωργίου Χαϊνά Η οικογένεια των Βώκων κατέβηκε στα Φύλλα (χωριό που βρίσκεται ανατολικά της Χαλκίδας) από τη Σέτα (χωριό στη βόρεια Εύβοια) επί τουρκοκρατίας και μάλιστα την εποχή που τα χωριά Βάθεια (Αμάρυνθος), Φύλλα, Σέτα, ανήκαν στη σουλτάνα Βαλιδέ. Οι κάτοικοι αυτών των χωριών απολάμβαναν προνόμια και ατέλειες σε σύγκριση με την Χαλκίδα, γι αυτό και οι κάτοικοι ήταν ευπορότεροι. Γνωστότερος της οικογένειας των Βώκων (ή Μπούκων) ήταν ο Δημήτριος Βώκος πατέρας του Ανδρέα Μιαούλη - Βώκου. Αυτός μαζί με τον πατέρα του και τα αδέρφια του κατέβηκαν στα Φύλλα





5

«παλιά βωκαίϊκα» στο ανατολικό μέρος του χωριού, ακριβώς κάτω από το ενετικό φρούριο - κάστρο «Καστέλι Λικαρίου». Αγόρασαν έξι στρέμματα αμπέλια, έκτισαν σπίτι και άνοιξαν πηγάδι στην αγορά του χωριού και ένα ακόμα μικρό σπίτι πίσω από το Ιερό του Ναού της Αγίας Ελεούσας στην περιοχή της Χαλκίδας, Ο Δημήτριος Βώκος, από πολύ μικρός ασχολήθηκε με την αλιεία, αργότερα έγινε ναυτικός σε ξένα εμπορικά και πειρατικά καράβια της Μεσογείου όπου γνωρίστηκε και με άλλους συμπατριώτες του πειρατές όπως ο Γεώργιος Χαϊνάς με τον οποίο αργότερα έγιναν και συμπέθεροι. Την εποχή εκείνη λεγόντουσαν πολλά για τον Δημήτρη Βώκο

ΚΑΣΤΕΛΙ Φύλλων Χαλκίδας






6

και για το πειρατικό του έργο, άλλωστε τότε δεν υπήρχε καμιά ντροπή γι αυτήν τη δουλειά. Γνωρίστηκε με πολλούς Υδραίους, ενώ η καταγωγή της τρίτης του γυναίκας ήταν από την Ύδρα. Στα διαλείμματα των πειρατικών επιχειρήσεων περνούσε τη ζωή του στα Φύλλα Χαλκίδας, κρύβοντας ότι πολυτιμότερο αποκόμιζε από το επικίνδυνο πειρατικό έργο, ενώ όλοι τον γνώριζαν σαν ψαρά. Όταν έφυγε βιαστικά από τα Φύλλα εξ αιτίας του φόνου του Γκεζαϊρ Μπέη, γιού του πασά της Χαλκίδας στην τοποθεσία «περίπτερο» στο Μπούρτζι, από το γιό του Ανδρέα Βώκο (Ανδρέα Μιαούλη), πήρε μαζί του ότι μπορούσε να κουβαλήσει … μερικά τα έκρυψε … ενώ δύο μεγάλα μπαούλα με λάφυρα τα έδωσε προς φύλαξη στον προύχοντα Μαρμαρά. Ο Δημήτρης Βώκος γεννήθηκε το 1729 και πέθανε σε ηλικία 95 ετών στη Μονή Πανορμίτου στη Σύμη.






7

Στην πειρατική του ζωή συνέταιρο είχε τον Γεώργιο Χαϊνά με τον οποίο αργότερα έγιναν και συγγενείς διότι πήρε γυναίκα από το χωριό Αφράτι που είναι δίπλα στα Φύλλα. Ο Γεώργιος Χαϊνάς, προπάππους του δικηγόρου Αντώνη Χαϊνά, ήταν κοντός στο σώμα, με αγριωπή όψη και πολύ κακός, τα πόδια του ήταν καλυμμένα πάντα με τομάρια και γνώριζε πολλές ξένες γλώσσες, γι αυτό και τον φώναζαν «ξένο». Ο Γ. Χαϊνάς προτού πεθάνει και ενώ ήταν πολύ γέρος υπέδειξε στο γιο του Νικόλαο Χαϊνά, μια τοποθεσία μεταξύ Αφρατίου και Φύλλων δίπλα στο παλιό εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, όπου είχε κρύψει θησαυρό που αποκόμισε από τις πειρατείες. Ο Νικόλαος Χαϊνάς μαζί με τον αδερφό του έσκαψαν και βρήκανε σε ένα πιθάρι χρυσά φλουριά των χρόνων εκείνων, τα λεγόμενα «Ματζάρικα» βάρους 80 οκάδων (περίπου 103 κιλά). Σημ.: Αφού τα μοιράσανε, πιθανότατα τα μετέφεραν σε άλλα δικά τους κτήματα, διότι όπως είναι γνωστό, εκείνη την εποχή τράπεζες και θυρίδες ήταν η γη.






8

Άγιος Γρηγόριος, Κομίτου Καρυστίας ………………………………. Ντούγκζα Άγιος Ευστράτιος, Ωρεών Ιστιαίας ……………………………….. Μπιντιμίλια Άγιος Ιωάννης, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας …………………………… Ρεμόρι Αγκάθι, Στουππαίων Καρυστίας ……………………………………… Σαράγκο Αγκαθιά, Καλλιάνου Καρυστίας ……………………………………...… Ίλκιθι Άγκανος …………………………………………... Πριόνι, Κερασιάς Χαλκίδος Αγκόρτζες ………………………………….... Πράσινο, Νεροτριβιάς Χαλκίδος Αγνάντεμα, Μεσοχωρίων Καρυστίας …………………………….…… Βίγκλια Αγνάντεμα, Παγώντα Χαλκίδος ……………………………………. Ταρλαούρι Αγναντερό, Κοτσικιάς Χαλκίδος ………………………….………… Καραούλι Άγονος, Στουππαίων Καρυστίας ……………………………………...… Ρικέζα Αγριαπιδιά, Βραχιάς Ευβοίας …………………………………..…. Γκορτσίτσα Αγριαχλαδιά, Πετριών Καρυστίας ………………………….……… Γκορίτσιζα Αγριελιά, Αλμυροποτάμου Καρυστίας ……………………………. Σκιντζερέζα Αέρας, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας …………………………….…… Τσέπη Έρς Αετοράχη, Αετού Καρυστίας ………………………………………….... Βίγλες Αετός, Νεροτριβιάς Χαλκίδος …………………………………...…… Τσίμπρα Αετοφωλιά, Στροπώνων Χαλκίδος ……………………………………… Λότζο Αλκυών, Αγίου Ιστιαίας ………………………………….……… Γερασκοβάλα Αλογόπετρα, Στύρων Ευβοίας …………………………..……….. Γκούρι Κάλι Αλουχτέρι ………………………………… Παληόπυργος, Βιτάλου Καρυστίας Αλώνι ………………………………………...… Δροσιά, Οχθονιάς Καρυστίας Αμπελώνας, Μαρμαρίου Καρυστίας …………………………….… Μπαλταριά Αμπουριά ……………………………………..…… Πλαγιά, Ροβιών Χαλκίδος

ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ-ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΕΣ νήσου ΕΥΒΟΙΑΣ

www. metal-detectors. gr tel. 2381023237 6941550822




9




10

Ανατολή, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας …………………………….…… Κρέκιζα Ανεμώνη, Μελισσώνος Καρυστίας ……………………………….…. Μινάλεζα Ανθρακόρεμα, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας ………………………..…. Κανάλια Άνω Πηγάδι, Πλατανιστού Καρυστίας ………………………………… Χελίδα Αραδήμς ………………………………..… Κισσός, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Αρμπαούτη ………………………………...……… Μύτη, Ν. Στύρων Ευβοίας Αρνάδα, Αλιβερίου Ευβοίας ……………………………………… Καραμάνιζα Ασπρόπετρα, Καλλιάνου Καρυστίας …………………………………. Ομπόρθι Ασπρόχωμα, Ροβιών Χαλκίδος ……………………………………. Μπουλούρι Αυλακόρεμα, Κρεμαστού Καρυστίας ………………………………... Κάναλος Αχίλλειον, Σκύρου Ευβοίας …………………………………………... Χάρτσα Αχλαδιά, Βέλους Καρυστίας …………………………………………. Ντάρδιζα Αχλαδιά, Στύρων Ευβοίας …………………………………………….. Ντάρδα Αχλαδότοπος, Ν. Στύρων Ευβοίας ………………………………….. Ντάρδιζα Βαθειά Κανάλια ……………………………... Χαράδρα, Σπαθαρίου Χαλκίδος Βαθύ Κανάλι ………………………………. Βαθύρεμα, Παρθενίου Καρυστίας Βαθύ Κανάλι …………………………………. Βαθύ Ρέμα, Καμπιών Χαλκίδος Βαθύ Ρέμα, Καμπιών Χαλκίδος …………………………………. Βαθύ Κανάλι Βαθύρεμα, Παρθενίου Καρυστίας ………………………………. Βαθύ Κανάλι Βαρλάμ …………………………………………….. Γυμνό, Κήπων Καρυστίας Βάσοντος Κανάλι …………………………... Μακρυμάλλη, Ψαχνών Χαλκίδος Βάσου Κορυφή, Ν. Στύρων Ευβοίας …………………………. Τσούκα Εβόγλι Βεϊζι …………………………………………….. Στάνες, Ζαράκων Καρυστίας Βετζά …………………………………………… Μύτικας, Κερασιάς Χαλκίδος Βίγγιλια …………………………………………. Ορίζων, Πετριών Καρυστίας Βίγγλεζα …………………………………. Κυδώνια, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Βίγκλια ………………………………….. Αγνάντεμα, Μεσοχωρίων Καρυστίας Βίγλα …………………………………………... Νεράϊδα, Αργυρού Καρυστίας Βίγλα ………………………………………………. Σκοπιά, Αχλαδίου Ευβοίας Βίγλα ……………………………………………. Πύλη, Στροπώνων Χαλκίδος Βίγλα ………………………………………….. Φυλάκιο, Φαράκλας Χαλκίδος

ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ-ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΕΣ νήσου ΕΥΒΟΙΑΣ www. metal-detectors. gr tel. 2381023237-6941550822




11

Βίγλα …………………………………………. Ξάστερο, Οξυλίθου Καρυστίας Βίγλα ………………………………………………. Μύτη, Κομίτου Καρυστίας Βίγλα …………………………………………... Τερψιθέα, Ν. Στύρων Ευβοίας Βίγλα, Σκύρου Ευβοίας ………………………………………….. Τουρκόβιγλα Βιγλάκι …………………………………………... Καλλιθέα, Βραχιάς Ευβοίας Βίγλες ……………………………………………. Αετοράχη, Αετού Καρυστίας Βίγλες ………………………………………….. Σκοπιές, Ζαράκων Καρυστίας Βιγλίτσες ……………………………….. Γυμνή Κορυφή, Γλυφάδας Χαλκίδος Βλαστός, Στουππαίων Καρυστίας ………………………………... Μπαμπουϊθι Βορνός ……………………………………. Στρογγυλό, Θαρουνίων Καρυστίας Βοσκότοποι, Σκύρου Ευβοίας ……………………………………….. Μπόλκας Βράχος, Πετριών Καρυστίας …………………………………………. Γκουρίθι Βρεθέλα ………………………………………... Ηλιόλουστη, Στύρων Ευβοίας Βρύσες, Λούτσας Χαλκίδος …………………………………………. Καναλιές Γαλατά, Πρασίνου Καρυστίας ………………………………………….. Σμαήλ Γεράνι, Στουππαίων Καρυστίας ……………………………………….. Μπίγια Γερασκοβάλα …………………………………………. Αλκυών, Αγίου Ιστιαίας Γικβίσι ……………………………………………. Πλατάνα, Αετού Καρυστίας Γκαλόσι …………………………………... Περιστέρι, Στουππαίων Καρυστίας Γκιόνατ …………………………………………….. Σπηλιά, Βραχιάς Ευβοίας Γκόρε Κούρφα …………………………………….. Μύτικας, Στύρων Ευβοίας Γκορίτσιζα …………………………………. Αγριαχλαδιά, Πετριών Καρυστίας Γκορτσίτσα ……………………………………... Αγριαπιδιά, Βραχιάς Ευβοίας


www. metal-detectors. gr tel. 2381023237-6941550822




12

Γκούρθι …………………………………………. Γούβα, Κοσκίνων Καρυστίας Γκούρι Κάλι ……………………………………. Αλογόπετρα, Στύρων Ευβοίας Γκούρι Κουσδά …………………………………… Πέτρα, Ν. Στύρων Ευβοίας Γκούρι Λιούζ ………………………………………….. Ιώ, Ν. Στύρων Ευβοίας Γκουρίθι …………………………………………. Βράχος, Πετριών Καρυστίας Γκρεμινίτσιζα ……………………………… Γυαλόπετρα, Ζαράκων Καρυστίας Γλάρος, Ν. Στύρων Ευβοίας ……………………………………………. Πόγκα Γλας Πλατάνι ……………………………….. Πλατάνι, Μακρυκάπας Χαλκίδος Γλαύκος, Ν. Στύρων Ευβοίας ……………………………………. Λιούμι Μάδι Γοβιός …………………………………………... Ψηλή Βίγλα, Λίμνης Ευβοίας Γοβιός, Καστέλας Χαλκίδος …………………………………………….. Ουρδί Γούβα, Κοσκίνων Καρυστίας …………………………………………. Γκούρθι Γούμπα ……………………………………………... Τούμπα, Αγδινών Ιστιαίας Γούρι Έρεσι …………………………... Μαυρόπετρα, Μελισσώνος Καρυστίας Γούρνες, Αχλαδίου Ευβοίας ………………………………………... Λαλούτσια Γρίβα Ρογκιά ………………………………………. Γρίβας, Αχλαδίου Ευβοίας Γρίβας, Αχλαδίου Ευβοίας ………………………………………. Γρίβα Ρογκιά Γυαλόπετρα, Ζαράκων Καρυστίας ……………………………… Γκρεμινίτσιζα Γυμνή Κορυφή, Γλυφάδας Χαλκίδος ………………………………... Βιγλίτσες Γυμνό, Κήπων Καρυστίας …………………………………………….. Βαρλάμ Γυρτόλα ……………………………………... Πανόραμα, Αγίας Άννας Ευβοίας Δαφνόρεμα, Αυλωναρίου Ευβοίας ……………………………….. Χαλαμπρέζα






13

Δαφνόρεμα, Κεχριών Χαλκίδος …………………………………….. Τσιτσίγκο Δεξαμενή, Στύρων Ευβοίας …………………………………………... Στέρνιζα Διάσελο, Κοκκινομηλιάς Ιστιαίας ……………………………………. Καγκάνα Δίκορφος, Θαρουνίων Καρυστίας ……………………………………… Λετζές Δροσιά, Οχθονιάς Καρυστίας …………………………………………... Αλώνι Εβόγλι Τσούκα ………………………….. Βάσου Κορυφή, Ν. Στύρων Ευβοίας Εγκέρ Κιάφα ……………………………………... Λαιμός, Ν. Στύρων Ευβοίας Ελαιώνας, Προκοπίου Χαλκίδος ……………………………………… Τικτόνια Ελάτη, Νεροτριβιάς Χαλκίδος ………………………………………… Λαρκίνι Έλος, Σκύρου Ευβοίας ………….……………………………………... Μπάρες Έντζη ………………………………………... Ρέμα, Καλημεριάνων Καρυστίας Εξώστης, Κύμης Ευβοίας …………………………………………... Μισοβίγλι Εξώστης, Ν. Στύρων Ευβοίας ………………………………… Ντάρδα Εμπούτ Έρεσι Γούρι …………………………... Μαυρόπετρα, Μελισσώνος Καρυστίας Ετρέτα ……………………………………….. Ομαλή, Στουππαίων Καρυστίας Ζουντάνι ……………………………………………. Πριόνια, Λιχάδος Ιστιαίας Ηλιόλουστη, Στύρων Ευβοίας ………………………………………... Βρεθέλα Ηχώ, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας ……………………………………….. Μπέτσι Ίλκιθι …………………………………………. Αγκαθιά, Καλλιάνου Καρυστίας Ιλόζες …………………………………………… Λαγοφωλιά, Στύρων Ευβοίας Ιμπραήμ Πυργάρι …………………………………… Πύργος, Στύρων Ευβοίας Ιμπρούκια …………………………………………… Καμίνι, Ροβιών Χαλκίδος






14

Ισώματα, Μηλιών Ιστιαίας …………………………………………. Μοτζβάλα Ιώ, Ν. Στύρων Ευβοίας ………………………………………….. Γκούρι Λιούζ Καγκάνα ……………………………………. Διάσελο, Κοκκινομηλιάς Ιστιαίας Καγκέλθι …………………………… Κυκλάμινα, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας Κάθμι ………………………………………. Κάλαμος, Στουππαίων Καρυστίας Καλαμιά, Τριάδας Χαλκίδος ………………………………. Κλαμπατσοκάναλο Κάλαμος, Πλατανιστού Καρυστίας …………………………………... Μπάρσα Κάλαμος, Στουππαίων Καρυστίας ………………………………………. Κάθμι Καλικρί ………………………………………... Καλλικρίνιον, Σκύρου Ευβοίας Καλλιθέα, Βραχιάς Ευβοίας …………………………………………… Βιγλάκι Καλλιθέα, Καλλιάνου Καρυστίας ………………………………………. Πέλγο Καλλικρίνιον, Σκύρου Ευβοίας ………………………………………... Καλικρί Καλυβόρεμα, Δαφνούσας Χαλκίδος …………………………………... Κανάλα Καμίνι, Ροβιών Χαλκίδος …………………………………………… Ιμπρούκια Κάμπος, Αγίου Νικολάου Χαλκίδος ……………………………….. Μπούλαμα Κανάλα …………………………………... Καλυβόρεμα, Δαφνούσας Χαλκίδος Κανάλι Βάσοντος …………………………… Μακρυμάλλη, Ψαχνών Χαλκίδος Κανάλι Φακής ……………………………………… Φακή, Καθενών Χαλκίδος Κανάλια …………………………… Ανθρακόρεμα, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας Κανάλια ……………………………………. Κερασόρεμα, Κερασιάς Χαλκίδος






15

Καναλιές ………………………………………….. Βρύσες, Λούτσας Χαλκίδος Κάναλος ………………………………… Αυλακόρεμα, Κρεμαστού Καρυστίας Κάναλος ……………………………………………. Ρέμα Καμπιών, Χαλκίδος Καναπσάς ………………………………………… Λιγαριές, Πηλίου Χαλκίδος Κάνηθος Χαλκίδας ………………………………………………. Καράμπαμπα Καπελέτα ……………………………………... Μικροράχη, Φύλλων Χαλκίδος Καράβαλι ………………………………………... Μύτικας, Φύλλων Χαλκίδος Καρακόλιθος ………………………. Κορακόλιθος, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας Καράλιδες ………………………….. Όρμος Μεσοχωρίων, Ν. Στύρων Ευβοίας Καραμάνιζα …………………………………….… Αρνάδα, Αλιβερίου Ευβοίας Καράμπαμπα………………………………………………. Κάνηθος Χαλκίδας Καράμπαμπα ……………………………………… Στήθος, Καρύστου Ευβοίας Καράμπαμπας …………………………………. Μακρυράχη, Μηλιών Ιστιαίας Καραμπίλα ……………………………………… Τόξο, Στουππαίων Καρυστίας Καραούλι ……………………………………. Αγναντερό, Κοτσικιάς Χαλκίδος





16

Κασταλία, Γαβαλά Ευβοίας ……………………………………………. Μπάρα Κέδρα, Ν. Στύρων Ευβοίας ……………………………………...…… Ντλόκζα Κερασόρεμα, Κερασιάς Χαλκίδος …………………………….……… Κανάλια Κιάφα Γκέρα …………………………...… Πολύρεμα, Στουππαίων Καρυστίας Κιάφα Εγκέρ …………………………………...… Λαιμός, Ν. Στύρων Ευβοίας Κιβωτός, Αμυγδαλιάς Καρυστίας ……………………………………… Χόρτζα Κιούκι ……………………………….……. Κούκος, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Κισσός, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας ……………………...…………… Αραδήμς Κίτσαρη, Καδίου Καρυστίας …………………………………..……… Μπάχλα Κλαμπατσοκάναλο …………………………….… Καλαμιά, Τριάδας Χαλκίδος Κλιώσα Τσιούκα ………………………………… Κορυφή, Ν. Στύρων Ευβοίας Κνουκλιά …………………………………... Κουνουκλιά, Γαλατσώνα Ιστιαίας Κονδύλη, Αλμυροποτάμου Καρυστίας …………………………….……… Σέσι Κονιζός ……………………………………… Πικροβούνι, Πετριών Καρυστίας Κορακόλιθος, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας ………………………. Καρακόλιθος Κόρκου Ραζείϊκα ………………………………..…. Λημέρι, Τριάδας Χαλκίδος





17

Κόρτσινο ………………………………………. Κορτσινούδι, Σκύρου Ευβοίας Κορτσινούδι, Σκύρου Ευβοίας …………………………………….… Κόρτσινο Κορυφή, Ν. Στύρων Ευβοίας ………………………………… Τσιούκα Κλιώσα Κορυφή, Στύρων Ευβοίας ……………………………………... Τσούκα Δέμπεζ Κουκί, Σκύρου Ευβοίας ……………………………………….……… Μπακλά Κούκος, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας …………………………….………. Κιούκι Κουνουκλιά, Γαλατσώνα Ιστιαίας ………………………………...… Κνουκλιά Κούστ …………………………….……… Μεγαλοράχη, Μονοκαρυάς Ιστιαίας Κόχη, Καδίου Καρυστίας ……………………………….………………… Κοχί Κοχί ………………………………………….……… Κόχη, Καδίου Καρυστίας Κρέκιζα …………………………..……… Ανατολή, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Κρεμαστά, Αγίου Ιστιαίας ……………………………...……… Παλιοντρισέλα Κριεζώτη, Χαλκίδος Ευβοίας ……………………………...………… Ταμπούρι Κρόμπα ………………………………………… Ξηρά, Μαρμαρίου Καρυστίας Κρύα Βρύση, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας ………………………… Μπάλτεζα Κυδώνια, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας ………………………...………. Βίγγλεζα Κυκλάμινα, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας …………………………… Καγκέλθι Λαγοβούνι, Δαφνούσας Χαλκίδος ………………………………….…… Μπέζι Λαγοφωλιά, Στύρων Ευβοίας …………………………………...………. Ιλόζες Λάϊ …………………………………………… Σταυρός, Καμαρίτσας Χαλκίδος Λάκζα ………………………………..……… Παλαμίδι, Καλλιάνου Καρυστίας Λάκιζα …………………………………….…. Λεκάνη, Στουππαίων Καρυστίας Λαλάρι, Σκύρου Ευβοίας …………………………………………... Λαλλάρους Λαλλάρους …………………………………………... Λαλάρι, Σκύρου Ευβοίας Λαλούτσια ……………………………………...… Γούρνες, Αχλαδίου Ευβοίας





18

Λαρκίνι ……………………………………...…. Ελάτη, Νεροτριβιάς Χαλκίδος Λεκάνη, Μονοκαρυάς Ιστιαίας ……………………………………...… Χασάνι Λεκάνη, Στουππαίων Καρυστίας ………………………………….……. Λάκιζα Λετζές ……………………………………… Δίκορφος, Θαρουνίων Καρυστίας Λημέρι, Τριάδας Χαλκίδος ………………………………….. Κόρκου Ραζείϊκα Λιγαριές, Πηλίου Χαλκίδος ………………………………………… Καναπσάς Λιοσκινιά, Σκύρου Ευβοίας …………………………………………… Λιοσνιά Λιοσνιά ………………………………………….... Λιοσκινιά, Σκύρου Ευβοίας Λιούμι Μάδι ……………………………………. Γλαύκος, Ν. Στύρων Ευβοίας Λισφακάκι …………………………………….. Φασκομηλιά, Βραχιάς Ευβοίας Λότζο ……………………………………… Αετοφωλιά, Στροπώνων Χαλκίδος Μάγουλο, Πετριών Καρυστίας ……………………………………...… Φάκεζα Μάδι Λιούμι ………………………………..…… Γλαύκος, Ν. Στύρων Ευβοίας Μακρυμάλλη, Ψαχνών Χαλκίδος …………………………… Κανάλι Βάσοντος Μακρυράχη, Μεσοχωρίων Καρυστίας ………………………………….. Τζάμα Μακρυράχη, Μηλιών Ιστιαίας ………………………………….. Καράμπαμπας Μάλι Ζέζα ……………………………..… Μαυροβούνι, Καλλιάνου Καρυστίας Μάλια …………………………..……. Μαυρομιχάλη, Μεσοχωρίων Καρυστίας Μαλιμπάρι …………………………………. Μυρτιά, Κοντοδεσπότι Χαλκίδος Μανδράκι, Πρασίνου Καρυστίας ……………………………………... Τσάρκος Μαντριά, Μαρμαρίου Καρυστίας ………………………………...……… Τόϊζα Μάολις …………..…………………………………… Όρμος, Σκύρου Ευβοίας Μαράντζενες ……………………………………… Φτέρη, Λούτσας Χαλκίδος Μαρτελό ……………………………………. Ψηλόραχη, Αυλωναρίου Ευβοίας Μαυροβούνι, Καλλιάνου Καρυστίας ……………………………….. Μάλι Ζέζα Μαυρομιχάλη, Μεσοχωρίων Καρυστίας ……………………………….. Μάλια





19

Μαυρόπετρα, Μελισσώνος Καρυστίας …………………………... Γούρι Έρεσι Μεγαλοράχη, Μονοκαρυάς Ιστιαίας ……………………………….…… Κούστ Μέλισσα, Στουππαίων Καρυστίας ……………………………...…… Μπλέτεζα Μελισσότοπος, Ζαράκων Καρυστίας ……………………...… Μπόσκεζας Ράχη Μεροβίγλια …………………………………….. Όλυμπος, Πετριών Καρυστίας Μεσοχωρίων Όρμος, Ν. Στύρων Ευβοίας ……………………..…… Καράλιδες Μηλοράχη, Μηλιών Ιστιαίας ………………………………...……… Ρούμπολι Μίζλα …………………………………………….. Πρίνος, Κομίτου Καρυστίας Μικροράχη, Φύλλων Χαλκίδος ……………………………...……… Καπελέτα Μινάλεζα ……………………………….…. Ανεμώνη, Μελισσώνος Καρυστίας Μισοβίγλι ………………………………………...…. Εξώστης, Κύμης Ευβοίας Μονέζα …………………………..……………. Σχιστό, Μαρμαρίου Καρυστίας Μονογάϊ ………………………….….…… Νύσσα, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας Μοτζβάλα …………………………………...…….. Ισώματα, Μηλιών Ιστιαίας Μούγκα ……………………………………. Τρίδενδρο, Νέου Πύργου Ιστιαίας Μουριτζά ………………………..……… Πύργος, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας Μπακλά ……………………………………...……….. Κουκί, Σκύρου Ευβοίας Μπακράτσι ………………………….… Πλάτανοι, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας Μπαλταριά ………………………….…… Αμπελώνας, Μαρμαρίου Καρυστίας


Ξηρόπολις Λευκαντί Χαλκίδος




20

Μπάλτεζα ………………………… Κρύα Βρύση, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας Μπαμπουϊθι ……………………………..…. Βλαστός, Στουππαίων Καρυστίας Μπάρα ………………………………………....…. Κασταλία, Γαβαλά Ευβοίας Μπάρες ………………….…………………………….. Έλος, Σκύρου Ευβοίας Μπαρούφ ………………………………………... Στρογυλή, Γυμνού Χαλκίδος Μπάρσα …………………………...……… Κάλαμος, Πλατανιστού Καρυστίας Μπάχλα ………………………………………..… Κίτσαρη, Καδίου Καρυστίας Μπέζι …………………………….………… Λαγοβούνι, Δαφνούσας Χαλκίδος Μπέτσι ……………………………..………… Ηχώ, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Μπίγια ……………………………...………… Γεράνι, Στουππαίων Καρυστίας Μπιντιμίλια ……………………………….. Άγιος Ευστράτιος, Ωρεών Ιστιαίας Μπλέτα …………………………………...……. Πετρωτό, Κομίτου Καρυστίας Μπλέτεζα ………………………...………… Μέλισσα, Στουππαίων Καρυστίας Μπόλκας …………………………..…………… Βοσκότοποι, Σκύρου Ευβοίας Μπόσκεζας Ράχη ……………………..… Μελισσότοπος, Ζαράκων Καρυστίας Μπούλαμα …………………………..…… Κάμπος, Αγίου Νικολάου Χαλκίδος Μπουλούρι ………………………….………… Ασπρόχωμα, Ροβιών Χαλκίδος Μπούρλαρι …………………………..… Πολύκορφο, Παραδεισίου Καρυστίας Μπουρνώντας ………………………………….. Χαμηλό, Καστέλας Χαλκίδος Μπρέτσκζα Τσούκα …………………….… Χελώνα, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Μυρτιά, Αλμυροποτάμου Καρυστίας ………………………...……… Σπάρτιζα Μυρτιά, Κοντοδεσπότι Χαλκίδος ………………………………….. Μαλιμπάρι Μυτερή, Στύρων Ευβοίας …………………………………….. Τσούκα Πρόκζα Μύτη, Κομίτου Καρυστίας ………………………………………………. Βίγλα Μύτη, Ν. Στύρων Ευβοίας ………………………………………… Αρμπαούτη Μύτη, Στουππαίων Καρυστίας ………………………………………… Σφάκζα Μύτικα, Βουτά Ιστιαίας …………….…………………………………... Ρόγγια Μύτικας, Καλλιάνου Καρυστίας ……………………………… Τσούκα Πράρθι Μύτικας, Κερασιάς Χαλκίδος …………………………………………… Βετζά





21

Μύτικας, Στύρων Ευβοίας ………………………………….….. Γκόρε Κούρφα Μύτικας, Φύλλων Χαλκίδος …………………………………...…… Καράβαλι Νεράϊδα, Αργυρού Καρυστίας …………………………………...……… Βίγλα Νετούσι ……………………………………….… Ξηρόρεμα, Αετού Καρυστίας Ντάμα …………………………………….…… Στεφάνι, Πρασίνου Καρυστίας Νταούλεζα ……………………………….…… Τύμπανο, Γραμπιάς Καρυστίας Ντάρδα ………………………………………...…… Αχλαδιά, Στύρων Ευβοίας Ντάρδα Εμπούτ ………………………………… Εξώστης, Ν. Στύρων Ευβοίας Ντάρδιζα ……………………………………….… Αχλαδιά, Βέλους Καρυστίας Ντάρδιζα ………………………………… Παπαρούνα, Γιαννιτσίου Καρυστίας Ντάρδιζα …………………………………… Αχλαδότοπος, Ν. Στύρων Ευβοίας Ντέμπεζ Τσούκα ……………………………………. Κορυφή, Στύρων Ευβοίας Ντιμπισκί ………………………………………… Ξεροβούνι, Σκύρου Ευβοίας Ντλόκζα ……………………………………...…… Κέδρα, Ν. Στύρων Ευβοίας Ντούγκζα …………………………….… Άγιος Γρηγόριος, Κομίτου Καρυστίας Ντούσα ………………………………..……… Ρίγανη, Γιαννιτσίου Καρυστίας Νύσσα, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας …………………………..……… Μονογάϊ Ξάστερο, Οξυλίθου Καρυστίας ……………………………..…………… Βίγλα Ξεροβούνι, Σκύρου Ευβοίας ………………………………...……… Ντιμπισκί Ξηρά, Μαρμαρίου Καρυστίας ………………………………………… Κρόμπα Ξηρόρεμα, Αετού Καρυστίας …………………………………….…… Νετούσι






22

Όλυμπος, Πετριών Καρυστίας …………………………………..… Μεροβίγλια Ομαλή, Αλιβερίου Ευβοίας ……………………………………..………… Σέσι Ομαλή, Στουππαίων Καρυστίας …………………………………..…… Ετρέτα Ομπόρθι …………………………………. Ασπρόπετρα, Καλλιάνου Καρυστίας Ομπρένα ………………………………………… Πεύκος, Γλυφάδας Χαλκίδος Ορίζων, Πετριών Καρυστίας ……………………………………..…… Βίγγιλια Όρμος Μεσοχωρίων, Ν. Στύρων Ευβοίας ……………………..…… Καράλιδες Όρμος, Σκύρου Ευβοίας ………………………………………..……… Μάολις Ορτάρι …………………………………………...… Τσαρούχι, Κύμης Ευβοίας Ουρδί …………………………………………….. Γοβιός, Καστέλας Χαλκίδος Οχυρό, Κοκκινομηλιάς Ιστιαίας …..……………………………….……. Πιζάν Οχυρό, Νεροτριβιάς Χαλκίδος …………………………………...… Ταμπούρια Παλαμίδι, Καλλιάνου Καρυστίας ……………………………..………… Λάκζα Παληόπυργος, Βιτάλου Καρυστίας ……………………………….… Αλουχτέρι Παλιόβιγλα ……………………………… Σκοπιά, Μετοχίου Διρφύων Ευβοίας Παλιοντρισέλα …………………………………...… Κρεμαστά, Αγίου Ιστιαίας Πανόραμα, Αγίας Άννας Ευβοίας …………………………………..… Γυρτόλα Παντανέμι …….………………………………... Πεντανέμι, Αχλαδίου Ευβοίας Παπαρούνα, Γιαννιτσίου Καρυστίας ………………………………… Ντάρδιζα Παπάς, Γιαννιτσίου Καρυστίας …………………………………………. Σάλιζα Πασά Πιγάδι ………………………………………. Πιγάδι, Καρύστου Ευβοίας Πεζάκια, Σκύρου Ευβοίας ……………………………………………. Πεζάτσα Πεζάτσα ……………………………………………. Πεζάκια, Σκύρου Ευβοίας Πέλγο ……………………………………….. Καλλιθέα, Καλλιάνου Καρυστίας Πεντανέμι, Αχλαδίου Ευβοίας ……………………………………... Παντανέμι Πέρδικα, Αργυρού Καρυστίας ………………………………………... Τσάρπια Περιστέρι, Στουππαίων Καρυστίας …………………………………... Γκαλόσι Πέτρα, Ν. Στύρων Ευβοίας …………………………………… Γκούρι Κουσδά Πέτρες, Αγίας Σοφίας Χαλκίδος ……………………………………… Πούγλες Πετρωτό, Κομίτου Καρυστίας ………………………………………… Μπλέτα Πεύκος, Γλυφάδας Χαλκίδος ………………………………………… Ομπρένα Πιγάδι, Καρύστου Ευβοίας …………………………………….… Πασά Πιγάδι Πιζάν ……….………………………………... Οχυρό, Κοκκινομηλιάς Ιστιαίας Πικροβούνι, Πετριών Καρυστίας ……………………………………… Κονιζός Πιούμια Μηνού ………………………...…… Πολύδροσο, Ν. Στύρων Ευβοίας Πλαγιά, Ροβιών Χαλκίδος ………………………………………...… Αμπουριά Πλάκα, Γιαννιτσίου Καρυστίας ……………………………...…. Πλάκο Μπόσι Πλάκο Μπόσι ……………………………...…. Πλάκα, Γιαννιτσίου Καρυστίας Πλατάνα, Αετού Καρυστίας ……………………………………….…… Γικβίσι Πλατάνι, Μακρυκάπας Χαλκίδος ……………………………….. Γλας Πλατάνι Πλάτανοι, Λουτρών Αιδηψού Ιστιαίας …………………….……… Μπακράτσι





23

Πλάτανος, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας ………………………………….. Ρέπεζα Πλατύ, Καθενών Χαλκίδος …………………………………….………. Ραμονί Πλατύρεμα, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας ………………………...……… Χάνι Πόγκα ………………………………….………… Γλάρος, Ν. Στύρων Ευβοίας Πολύδροσο, Ν. Στύρων Ευβοίας …………………………...… Πιούμια Μηνού Πολύκορφο, Παραδεισίου Καρυστίας ………………………...…… Μπούρλαρι Πολύρεμα, Στουππαίων Καρυστίας ……………………………... Κιάφα Γκέρα Πούγλες ……………………………………… Πέτρες, Αγίας Σοφίας Χαλκίδος Πράρθι Τσούκα ……………………………… Μύτικας, Καλλιάνου Καρυστίας Πράσινο, Νεροτριβιάς Χαλκίδος ………………………………..….. Αγκόρτζες Πράσινο, Πολιτικών Χαλκίδος …………………………………..…… Τσιφλίκι Πρίνος, Κομίτου Καρυστίας ……………………….…………………… Μίζλα Πριόνι, Κερασιάς Χαλκίδος ……………………………………..…… Άγκανος Πριόνια, Λιχάδος Ιστιαίας ……………………………………….…… Ζουντάνι Πρόκζα Τσούκα …………………………………….. Μυτερή, Στύρων Ευβοίας Πύλη, Στροπώνων Χαλκίδος ……………………………………..……… Βίγλα Πυργάρι Ιμπραήμ …………………………………… Πύργος, Στύρων Ευβοίας Πύργος, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας …………………………….… Μουριτζά Πύργος, Στύρων Ευβοίας ………………………………….... Πυργάρι Ιμπραήμ Πυρόγαια, Σκύρου Ευβοίας …………………………………...……… Φερόγια






24

Ράκιθι ……………………………………...… Φλέβα, Παραδεισίου Καρυστίας Ραμονί ………………………………….…………. Πλατύ, Καθενών Χαλκίδος Ρέμα Καμπιών, Χαλκίδος …………………………………………..… Κάναλος Ρέμα, Καλημεριάνων Καρυστίας …………………………...…………… Έντζη Ρέμα, Σκύρου Ευβοίας ……………………………………..….…… Σεντούτσα Ρεμόρι …………………………...… Άγιος Ιωάννης, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Ρέπεζα ………………………….………. Πλάτανος, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Ρίγανη, Γιαννιτσίου Καρυστίας …………………………..…………… Ντούσα Ρίζα, Στουππαίων Καρυστίας ………………………………..…. Σκέμθ-ι-βόγκλ Ρικέζα …………………………………...…… Άγονος, Στουππαίων Καρυστίας Ρόγγια …………………………………….……….…. Μύτικα, Βουτά Ιστιαίας Ρόγκια ………………………………………. Σταλίστρα, Προκοπίου Χαλκίδος Ρούμπολι …………………………………...…… Μηλοράχη, Μηλιών Ιστιαίας Σάλιζα ……………………………………….… Παπάς, Γιαννιτσίου Καρυστίας Σαράγκο ……………………………………… Αγκάθι, Στουππαίων Καρυστίας Σεντούτσα ……………………………………..….…… Ρέμα, Σκύρου Ευβοίας Σέσι …………………………………… Κονδύλη, Αλμυροποτάμου Καρυστίας Σέσι …………..…………………………………… Ομαλή, Αλιβερίου Ευβοίας Σκέμθ-ι-βόγκλ …………………………………... Ρίζα, Στουππαίων Καρυστίας Σκιντζερέζα ……………………………. Αγριελιά, Αλμυροποτάμου Καρυστίας Σκλόπα, Σκύρου Ευβοίας …………………………………………….. Σκλούκα Σκλούκα ………………………………………..…… Σκλόπα, Σκύρου Ευβοίας Σκοπιά, Αχλαδίου Ευβοίας ………………………………………………. Βίγλα Σκοπιά, Μετοχίου Διρφύων Ευβοίας ……………………………… Παλιόβιγλα Σμαήλ ………………………………..………… Γαλατά, Πρασίνου Καρυστίας Σπάρτιζα ……………………………...… Μυρτιά, Αλμυροποτάμου Καρυστίας Σπέλζα …………………………………….. Σπηλιά, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Σπηλιά, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας ………………………………….….. Σπέλζα Σπηλιά, Βραχιάς Ευβοίας …………………………………………...… Γκιόνατ Σταλίστρα, Προκοπίου Χαλκίδος ……………………………………..... Ρόγκια Στάνες, Ζαράκων Καρυστίας ………………………………...…………… Βεϊζι Στάνη, Γιαννιτσίου Καρυστίας …………………………………..… Στρούγγιζα Σταυρός, Καμαρίτσας Χαλκίδος …………………………………...……… Λάϊ Στέρνιζα …………………………………...……… Δεξαμενή, Στύρων Ευβοίας Στεφάνι, Πρασίνου Καρυστίας ……………………………………….… Ντάμα Στήθος, Καρύστου Ευβοίας ……………………………………... Καράμπαμπα Στρογγυλή, Σπαθαρίου Χαλκίδος …………………………………... Τσαπρούνι Στρογγυλό, Θαρουνίων Καρυστίας ……………………………………. Βορνός Στρογυλή, Γυμνού Χαλκίδος …………………………………...…… Μπαρούφ Στρούγγιζα …………………………………….. Στάνη, Γιαννιτσίου Καρυστίας Συγκούνι …………………………………………...…Τρίγωνο, Βουτά Ιστιαίας





25

ΔΥΟ ΠΥΡΓΟΙ Φύλλων Χαλκίδας

Σφάκζα ………………………………………… Μύτη, Στουππαίων Καρυστίας Σχιστό, Μαρμαρίου Καρυστίας ………………………………………... Μονέζα Ταμπούρι ………………………………………... Κριεζώτη, Χαλκίδος Ευβοίας Ταμπούρια …………………………………….. Οχυρό, Νεροτριβιάς Χαλκίδος Ταρλαούρι ……………………………………. Αγνάντεμα, Παγώντα Χαλκίδος Τερψιθέα, Ν. Στύρων Ευβοίας …………………………………………... Βίγλα Τζάμα ………………………………….. Μακρυράχη, Μεσοχωρίων Καρυστίας Τικτόνια ……………………………………... Ελαιώνας, Προκοπίου Χαλκίδος Τόϊζα ………………………………………... Μαντριά, Μαρμαρίου Καρυστίας Τόξο, Στουππαίων Καρυστίας ……………………………………… Καραμπίλα Τούμπα, Αγδινών Ιστιαίας ……………………………………………... Γούμπα Τουρκόβιγλα ………………………………………….. Βίγλα, Σκύρου Ευβοίας Τρίγωνο, Βουτά Ιστιαίας …………………………………………….. Συγκούνι Τρίδενδρο, Νέου Πύργου Ιστιαίας ……………………………………. Μούγκα Τσαπρούνι ………………………………….. Στρογγυλή, Σπαθαρίου Χαλκίδος Τσάρκος …………………………………….. Μανδράκι, Πρασίνου Καρυστίας Τσαρούχι, Κύμης Ευβοίας ……………………………………………… Ορτάρι Τσάρπια ………………………………………... Πέρδικα, Αργυρού Καρυστίας Τσέπη Έρς ………………………………….. Αέρας, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Τσίγκα …………………………………………... Κοτρώνη, Βέλους Καρυστίας





26

Τσίμπρα ………………………………………… Αετός, Νεροτριβιάς Χαλκίδος Τσιούκα Κλιώσα ………………………………... Κορυφή, Ν. Στύρων Ευβοίας Τσιτσίγκο ………………………………….…. Δαφνόρεμα, Κεχριών Χαλκίδος Τσιφλίκι ……………………………………….. Πράσινο, Πολιτικών Χαλκίδος Τσούκα Δέμπεζ ……………………………………... Κορυφή, Στύρων Ευβοίας Τσούκα Εβόγλι ………………………….. Βάσου Κορυφή, Ν. Στύρων Ευβοίας Τσούκα Μπρέτσκζα ………………………. Χελώνα, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας Τσούκα Πράρθι ……………………………… Μύτικας, Καλλιάνου Καρυστίας Τσούκα Πρόκζα …………………………………….. Μυτερή, Στύρων Ευβοίας Τύμπανο, Γραμπιάς Καρυστίας ………………………………….… Νταούλεζα Φάκεζα ………………………………………… Μάγουλο, Πετριών Καρυστίας Φακή, Καθενών Χαλκίδος ……………………………………… Κανάλι Φακής Φασκομηλιά, Βραχιάς Ευβοίας …………………………………….. Λισφακάκι Φερόγια ………………………………...………… Πυρόγαια, Σκύρου Ευβοίας Φλέβα, Παραδεισίου Καρυστίας …………………………...…………… Ράκιθι Φραγκόπ ……………………………………... Χειμαδιό, Δαφνούσας Χαλκίδος Φρέγκρα ………………………………………... Φτεριά, Παππάδων Χαλκίδος Φτέρη, Λούτσας Χαλκίδος ………………………………………. Μαράντζενες Φτεριά, Παππάδων Χαλκίδος ………………………………………... Φρέγκρα Φυλάκιο, Φαράκλας Χαλκίδος ………………………………………….. Βίγλα






27

Χαλαμπρέζα ……………………………….. Δαφνόρεμα, Αυλωναρίου Ευβοίας Χαμηλό, Καστέλας Χαλκίδος …………………………………... Μπουρνώντας Χάνι ………………………………... Πλατύρεμα, Αγίου Δημητρίου Καρυστίας Χαράδρα, Σπαθαρίου Χαλκίδος ……………………………… Βαθειά Κανάλια Χάρτσα …………………………………………… Αχίλλειον, Σκύρου Ευβοίας Χασάνι ………………………………………… Λεκάνη, Μονοκαρυάς Ιστιαίας Χειμαδιό, Δαφνούσας Χαλκίδος ……………………………………... Φραγκόπ Χελίδα …………………………………. Άνω Πηγάδι, Πλατανιστού Καρυστίας Χελώνα, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας ………………………. Μπρέτσκζα Τσούκα Χελώνα, Αγ. Δημητρίου Καρυστίας ………………………. Τσούκα Μπρέτσκζα Χόλαγκας …………………………………………… Διχάλα, Ορίου Καρυστίας Χόρτζα ……………………………………… Κιβωτός, Αμυγδαλιάς Καρυστίας Ψηλή Βίγλα, Λίμνης Ευβοίας …………………………………………... Γοβιός Ψηλόραχη, Αυλωναρίου Ευβοίας ……………………………………. Μαρτελό ++++++++++






28

- η ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ (Κιουτσούκ Κιοϊ) - τα ΡΙΖΑ (Μπιούκ Κιοϊ - Σιπουτνίκια) ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Η Παλιοχώρα είναι ένα παλιό χωριό, εξ ου και η ονομασία, ανήκει στα «Ζερβοχώρια» που πήραν το όνομα επειδή βρίσκονταν στο αριστερό (ζερβό) μέρος του κεντρικού δρόμου από την Θεσσαλονίκη προς Πολύγυρο και Αρναία. Οι τούρκοι την ονόμαζαν Κιουτσούκ Κιοϊ δηλαδή Μικρό Χωριό, σε αντίθεση με τα Ριζά (Σιπουτνίκια) που τα ονόμαζαν Μπιούκ Κιοϊ, (επί οθωμανικής αυτοκρατορίας λέγεται ότι είχαν 600 σπίτια). Ήταν κτισμένα μάλλον στην τοποθεσία «Κτίσματα» παλιότερα και έφταναν μέχρι τα σπίτια των «Αυγεράδων». Είχε και καταστήματα και εργαστήρια χαλκωμάτων (μπακίρια) «Καζαντζήδικα». Επίσης στα Σιπουτνίκια υπήρχε και «Βοϊβοδαλίκι», δηλαδή έδρα του «Βοϊβόδα», πολιτικού και στρατιωτικού αρχηγού των τούρκων. Μέχρι το 1949 σωζόντουσαν 9-10 πόρτες από τα παλιά ντουβάρια του χωριού. Η λέξη Σιπουτνίκια είναι ξένη και σημαίνει «Τσεσμέ» στα τούρκικα και «Βρύση» στα ελληνικά. Το χωριό περιβάλλεται από πολλές βρύσες (τσεσμέδες) όπως είναι του «Παππού το πηγάδι» και τα «Καλά Πηγάδια».

Όπλα Μακεδονομάχων και λάφυρα Βούλγαρων και Τούρκων που περιήλθαν στην κατοχή των Ελλήνων Αγωνιστών. Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, Θεσσαλονίκη





29





30

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ (Κιουτσούκ Κιοϊ) ΡΙΖΑ - ΣΙΠΟΥΤΝΙΚΙΑ (Μπιούκ Κιοϊ) (ανέκδοτη ιστορία από διηγήσεις παλαιοτέρων) Κάποτε στα παλιά χρόνια ήρθε από την Καρατζιόβα στα Σιπουτνίκια ένας πλούσιος τούρκος ονόματι Νταρίπ Μουσταφάς με προορισμό να μεταβεί στο Άγιον Όρος να δωρίσει σε κάποιο μοναστήρι ένα «τάμα» από πολλές χρυσές λίρες τις οποίες μετέφερε με το δισάκι στο άλογο του. Ήταν χειμώνας καιρός και πέρασε το βράδυ του στα Σιπουτνίκια. Όλη τη νύχτα έπεσε πολύ χιόνι και κόπηκε ο δρόμος για το Άγιον Όρος. Τότε ο τούρκος που ήτανε και βιαστικός για να επιστρέψει στη Καρατζιόβα και με το φόβο μήπως η κακοκαιρία βαστήξει πολλές μέρες, θεώρησε καλό το τάμα του να μη το πάρει πίσω, αλλά να το δώσει στα χωριά Σιπουτνίκια και Παλαιοχώρα. Κάλεσε αμέσως το πρωί τους άρχοντες από τα Σιπουτνίκια, εκμυστηρεύθηκε τον σκοπό του και αφού αυτοί με μεγάλη χαρά και ευχαριστίες δέχθηκαν την προσφορά του, πήρε απόφαση και ανέθεσε αντιπρόσωπο και διαχειριστή του ένα άτομο από τους προύχοντες τον κ. Οικονόμο (συγγενή και προπάππου της οικογένειας Οικονόμου). Με τα χρήματα αυτά και με απαίτηση του τούρκου Νταρίπ Μουσταφά έγιναν τα Πηγάδια, τα καλντερίμια μέσα στο χωριό, ένα νεκροταφείο και στην Παλαιοχώρα τα καλντερίμια, η μεγάλη βρύση και το νεκροταφείο. Στα Πηγάδια κοντά στο μηχανοστάσιο υπήρχε (1959) πλάκα εντοιχισμένη με το ιστορικό και το όνομα του τούρκου την οποία πριν πολλά χρόνια όταν ήταν δάσκαλος ο Γεώργιος Βαφειάδης από το Ζαγκλιβέρι την διάβασε και την ερμήνευσε - ήταν γνώστης της τούρκικης - στον Δημήτριο Β. Καραβάτο από την Παλαιοχώρα, ηλικίας τότε περίπου 90 ετών.

Το «τάμα» με τις πολλές χρυσές λίρες του τούρκου Νταρίπ Μουσταφά για το Μοναστήρι του Αγίου Όρους, κατέληξε στα χέρια των αρχόντων στα Σιπουτνίκια.





31




32

Στην διάρκεια της ελληνικής επανάστασης 1821 και μετέπειτα επί Εμμανουήλ Παπά και του «Τσιάμ’ τα χρόνια» η Παλαιοχώρα, όπως και όλα τα γύρω χωριά επαναστάτησαν, γι αυτό και οι τούρκοι έβαλαν φωτιά σε πάρα πολλά σπίτια. Μέχρι τα τέλη του ΄50 σώζονταν του Κουρμπέτη το σπίτι και του Καλύβα. Όσον αναφορά τα Ριζά την ίδια τύχη είχαν. Μόνον η εκκλησία Ριζών ο ναός του Αγίου Αθανασίου μέσα στο χωριό είχε γίνει με μεγαλύτερα παράθυρα από την εκκλησία της Παλαιοχώρας (την παλιά), διότι τότε επέτρεψαν οι τούρκοι να γίνονται μεγαλύτερα παράθυρα, ενώ της Παλαιοχώρας που ήταν κτισμένη παλιότερα, είχε μικρά παράθυρα. Η αναγραφόμενη 1852 χρονολογία (εντοιχισμένη) του ναού Ριζών δεν ανταποκρίνεται απόλυτα με την αλήθεια διότι τοποθετήθηκε το 1960 με υπόδειξη του κ. Γ. Νίνου από τα Ρίζια, επειδή λέγει ότι τα χωριά κατεστράφησαν την εποχή «Τσιάμη». Πολύ παλιότερα και πριν από το 1821 η τοποθεσία του χωριού πρέπει να ήταν ανατολικότερα από ότι είναι σήμερα διότι στην τοποθεσία «Τρανό Χωράφι» και τα χωράφια Γουρουγιώρη - Πασχαλά μέχρι τις «Λάκες» ανακαλύφθηκαν κτίρια, τάφοι κ.τ.λ., καθώς και στην τοποθεσία «Ντραγασιά» 1,5 km βόρεια του χωριού. Στην τοποθεσία «Πύργος» βόρεια του χωριού 1 km υπήρχε πύργος παμπάλαιος που μόνο τα ερείπια του σώζονται στα χωράφια του «Θεοχάρη». Στα νότια του χωριού σε απόσταση περίπου 1 km στη θέση «Καστέλι» υπήρχε παρατηρητήριο. Ανατολικά περίπου στα 4 km υπήρχε άλλο παρατηρητήριο στη θέση «Βιγλούδα».

Όλες οι τοποθεσίες αυτές έχουν θέση για παρατήρηση και πεδίο εκτεταμένης





33

Τα περισσότερα χωριά οι έλληνες χριστιανοί τα έκτιζαν στα δάση πρώτον διότι ευκολότερα κατέφευγαν σ’ αυτά σε περίπτωση κινδύνου και δεύτερον διότι τους κάμπους που ήταν περισσότερο καρποφόροι τους κρατούσαν οι τούρκοι, γι αυτό βλέπουμε κάτω από την Παλαιοχώρα στον κάμπο να βρίσκονται πολλά τούρκικα χωριά. Εποχή καπετάν Γιουβάνη: Η Ελλάδα ελευθερώθηκε το 1821. Η Μακεδονία παρέμεινε σκλαβωμένη μέχρι το 1912. Στο διάστημα αυτό στη Θεσσαλονίκη υπήρχε ελληνικό Προξενείο απέναντι από τον Ιερό Ναό του Γρ. Παλαμά, όπου πήγαιναν οι έλληνες χριστιανοί δήθεν να προσκυνήσουν και από εκεί μέσω μιας υπόγειας στοάς πήγαιναν στο Προξενείο απαρατήρητοι, μετέφεραν πληροφορίες λάμβαναν διαταγές, όπλα, χρήματα και από την ίδια υπόγεια σήραγγα επέστρεφαν. Το Προξενείο είχε οργανωμένο δίκτυο κατασκοπίας σε όλα τα χωριά και πόλεις της Μακεδονίας ενώ οι τούρκοι διοικούσαν και οι βούλγαροι έκαναν την πολιτική και εκκλησιαστική τους προπαγάνδα διότι σαν «Σχισματικοί» δεν αναγνώριζαν τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως. Σε μια τέτοια ανώμαλη κατάσταση στη Μακεδονία με διάφορες προπαγάνδες ξένων και με παρακμή της τουρκικής Διοίκησης, υπήρχε αναρχία και αταξία. Όλοι ζητούσαν την λευτεριά τους και όλοι λαχταρούσαν να δουν «αρματολούς και κλέφτες» στο κλαρί. Η ελεύθερη Ελλάδα είχε διαγνώσει τον κίνδυνο από τη μεριά των βουλγάρων κλπ., έστειλε οργανωτές όπως τον Παύλο Μελά και οργανώθηκαν ομάδες για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο της ξένης προπαγάνδας. Πλην όμως ‘παρεισέφρησαν’ και μερικοί καταδιωκόμενοι με εγκλήματα από τα μέρη της Παλαιάς Ελλάδας για να σωθούν ή να πλιατσικολογήσουν και οργάνωσαν ομάδες «κλεπτών» και όχι «κλεφτών» και καταπίεζαν τους φρονίμους μακεδόνες, στους οποίους εμφανίζονταν σαν διώκτες των τούρκων και έτσι εύρισκαν και την προστασία των μακεδόνων που διψούσαν για





34

Δεν φανέρωναν τον σκοπό τους, την κλεψιά … ποιός έκλεψε; … ποιός σκότωσε; … ποιος άλλος από τον κατακτητή τούρκο; … έτσι αυτοί παρέμεναν στον «αφρό». Όταν αποκαλύφθηκαν τα εγκλήματα τους οι τοπικοί παράγοντες αντέδρασαν … εν τούτοις οι εγκληματίες αυτοί κατόρθωσαν μ’ απατηλά λόγια και εκμεταλλευόμενοι τη λαχτάρα των δικών μας για τη λευτεριά να πάρουν μαζί τους και δικούς μας. Έτσι σχηματίστηκαν μικροομάδες στο βουνό δήθεν για λευτεριά οι οποίες όμως ενοχλούσαν τα χωριά … είχαν και αυτοί τους δικούς τους ανθρώπους «γιατάκια» … τους φύλαγαν και τους υποστήριζαν, άλλοι από φόβο, άλλοι από προαίρεση και άλλοι διότι έβλεπαν και ήξεραν ποιος είναι ο πραγματικός σκοπός τους. Έτσι αρκετά χρόνια προ του 1912 και τα χωριά Παλαιοχώρα και Σιπουτνίκια αναμείχθηκαν σε άσχημο αντιπερισπασμό. Τότε «βγήκε στο κλαρί» ο Δημήτριος Γιουβάνης από την Παλαιοχώρα. Την εποχή αυτή είχε έρθει από την Παλαιά Ελλάδα σ’ αυτά τα μέρη ο πολύς Μπερδολόγος, το κυρίως αρματολίκι του το είχε στα Μαντεμοχώρια, γιατί εκεί ήταν τα μεταλλεία Ισβόρου, εκεί υπήρχαν χρήματα, κίνηση εμπορική και κοσμοσυρροή.





35

Τότε ένας από την Παλαιά Ελλάδα εγκαταστημένος σαν αγροφύλακας στα Τοπλίκια (Γεροπλάτανος) με τ’ όνομα Γιάγκος, βγήκε ξαφνικά «κλέφτης» με ένα άλλο άτομο από την Κρήτη ονόματι Γιώργος, συγγενής του Μπερδολόγου και άρχισαν τις ληστείες στα γύρω χωριά. Για να εξοντωθεί ο Γιάγκος ο παλαιολλαδίτης και εν συνεχεία και ο Γιώργος ο κρητικός, έπρεπε να βρεθεί ένας τρίτος … αυτός ήταν ο Βασίλης Δ. Νίνος από την Παλαιοχώρα, ένα ωραίο και μελαχρινό παλικάρι με δροσιά ακόμη το μουστάκι. Για κάμποσο καιρό ο Νίνος παρακολουθούσε την συμμορία και ένα βράδυ που λημέριασαν στην τοποθεσία «Λάκες» λίγο έξω και ανατολικά του χωριού στα 50 μέτρα δεξιά κατεβαίνοντας το δρόμο και δώθε από το ρέμα σε μια μεσαριά με πυκνούς θάμνους, ο Νίνος περίμενε να κοιμηθούν όλοι και τότε βρήκε την ευκαιρία πυροβόλησε και σκότωσε τον Γιάγκο και τρέχοντας φώναξε «μας πρόδωσαν, μας πρόδωσαν»!!. Έτσι έμεινε μόνος του ο Γιώργος από τον οποίο περίμεναν να εξαφανιστεί από την περιοχή τώρα που δεν είχε προστάτη και καθοδηγητή τον Γιάγκο που γνώριζε όλα τα κρησφύγετα καθ’ ότι είχε χρηματίσει αγροφύλακας στα Τοπλίκια.





36

Φαίνεται ότι σκόπιμα έκανε αυτή τη δουλειά και έδειξε και καλή διαγωγή, για να γνωρίσει πρόσωπα, πράγματα και λημέρια και μετά να φανερωθεί ποιος ήταν ο σκοπός της άφιξης του από την Παλαιά Ελλάδα. Με το ξημέρωμα ο Γιώργος πήγε κατ’ ευθείαν στο σπίτι του Νίνου, παρουσιάστηκε στον πατέρα του και ζητούσε επίμονα και επιτακτικά το δερμάτινο σάκο με τις χρυσές λίρες που του πήρε ο γιός του Βασίλης το περασμένο βράδυ και ότι θα έφευγε για πάντα από την περιοχή. Ο πατέρας του Νίνου ισχυρίστηκε και επέμενε πως δεν γνωρίζει τίποτε και ότι ο γιός του απουσίαζε, αλλά για να τον διευκολύνει που δεν είχε χρήματα για να φύγει στα μέρη του, φρόντισε και κάλεσε τους άρχοντες του χωριού στο σπίτι του το βράδυ, να συσκεφτούν και να συγκεντρώσουν λίγα χρήματα για να του δώσουν να φύγει. Ο Γιώργος ο κρητικός, πάνοπλος μέσα στο δωμάτιο με το όπλο στο χέρι απαιτούσε και απειλούσε. Δίπλα του όμως και πιο πίσω στεκόταν και 2-3 παλικάρια, άοπλα μεν, αλλά γεροδεμένα. Έξω από το σπίτι ο Βασίλης Νίνος ήταν κρυμμένος και περίμενε. Κανένας δεν τολμούσε να επιτεθεί κατά του Γιώργου που πάντα κρατούσε το όπλο στα χέρια. Την ώρα όμως που του έδωσε η μάνα του Νίνου λίγες χρυσές λίρες και ένα μεγάλο καρβέλι ψωμί, αυτός θέλησε να τα βάλει στον τορβά του, άφησε το όπλο προς στιγμήν ανύποπτος και αμέσως τα παλικάρια που ήταν από πίσω του άρπαξαν τα χέρια, του πήρανε το όπλο και εκείνη τη στιγμή μπήκε στο δωμάτιο ο Βασίλης Νίνος, τον πυροβόλησε και τον σκότωσε μπροστά στα μάτια όλων των προκρίτων. Αμέσως πήραν το πτώμα του και το πέταξαν άταφο πίσω στην «Ντραγασιά» προς «Κουρμάζ’ λάκκο» νομίζοντας πως δεν θα γίνει γνωστό.

Στο παλιό κατεστραμμένο κάστρο που βρίσκεται στις πλαγιές του Χολομώντα 5-6 km ανατολικά της Παλαιοχώρας, ο μύθος λέει ότι καθόταν μια βασιλοπούλα, άγνωστο πότε και ότι στις «Πόρτες» του κάστρου στο δρόμο «Δαμασ’κνιά» με «Μπατσιά», υπάρχει ένα καζάνι με 9 χερούλια γεμάτο χρυσά φλωριά … κατά καιρούς πολλοί έσκαψαν, αλλά χωρίς επιτυχία.





37

Πλην όμως το πράγμα μαθεύτηκε, το έμαθε και ο Μπερδολόγος ο οποίος φαίνεται τον είχε συνεργάτη στις ληστείες και στα μερτικά καθώς και συγγενή του όπως έλεγε και ήρθε ένα βράδυ στο σπίτι του Αναστάση Γ. Μπρόλιου και ζητούσε το λόγο για το φόνο του Γιώργου ότι φταίχτες είναι όλοι οι άρχοντες και περισσότερο και βασικά υπεύθυνος ο Γιώργης Β. Γραμματίκας που δεν επέτρεπε τους κλέφτες να δρουν στην περιοχή συνεργαζόμενος με την τουρκική αστυνομία και ότι ο Βασίλης Νίνος ήταν συνεργάτης και τσιράκι του. Μέσα στους προύχοντες που δέχτηκαν κάλεσμα στου Μπρόλιου το σπίτι ήταν και ο Γ. Γραμματίκας … ανύποπτος και αυτός ξεκίνησε να μεταβεί τη νύχτα εκείνη … έφτασε μέχρι το Άγιο Βήμα της εκκλησίας, καθ’ ότι ο δρόμος περνούσε από κει … οπότε σκόνταψε σε μια πέτρα … σηκώνεται ξεκινά και πάλι σκοντάφτει … τότε είπε μέσα του «φαίνεται πως ο Άγιος Γεώργιος, που έχω και τ’ όνομα του, δεν θέλει να πάω». Έκανε λοιπόν το σταυρό του και επέστρεψε σπίτι του … εκεί τον περίμενε ο Βασίλης ο Νίνος αυτός που σκότωσε τον Γιάγκο και τον συνεργό του Γιώργο … του είπε τα συμβάντα και αμέσως οι δυό τους έφυγαν από το σπίτι και κρύφτηκαν δίπλα στην αχυρώνα του Γραμματίκα, στο δρομάκι που κατεβαίνει στα «Φουρνούδια», πίσω από ένα δένδρο και παρακολουθούσαν τις κινήσεις.





38

Περιμένοντας ο Μπερδολόγος και τον Γραμματίκα καθυστερούσε την ανακριτική συζήτηση και άρχισε να αγανακτεί … τότε ο Δημήτρης Γιουβάνης με συνοδεία τον Αναστάση Μπρόλιο ανέλαβε με λόγο τιμής να φέρει τον Γραμματίκα, επειδή ήταν παιδικοί και επιστήθιοι φίλοι. Πήγε τότε ο Γιουβάνης με τον Μπρόλιο στο σπίτι του Γραμματίκα και δεν τον βρίσκει … πηγαίνει στις «Ροδιές του Καρπέτη» κάτω από τα Βαρβαριωτάδικα και Στεργιανάδικα και πάλι δεν τον βρίσκει … σφυρίζει συνθηματικά, τίποτε … μιλάει παρακλητικά σιγανά, τίποτε … μετά πηγαίνει στου Καρακάση τον κήπο, ψάχνοντας και αναζητώντας τον. Εκεί τον είδε ο Βασίλης Νίνος, ήταν και πανσέληνος και είπε στον Γραμματίκα: Νάτος! Να του ρίξω μία ντουφεκιά, γιατί αυτός αργότερα θα μας φέρει τρανό μπελά. Όχι είπε προστακτικά ο Γραμματίκας … είναι φίλος μου. Έτσι ούτε ο Γιουβάνης σκοτώθηκε, μόνο πήρε την προσβολή, ούτε κι ο Γραμματίκας βρέθηκε. Ύστερα απ’ όλα αυτά αναγκάστηκε ο Μπερδολόγος ν’ αρκεστεί με τους παρόντες τους οποίους απείλησε και συνέστησε πώς να συμπεριφέρονται σε παρόμοιες περιπτώσεις και αναχώρησε πολύ πρωί ια την Κερασιά προς τη Λιάκοβη και στις Βλάχικες Καλύβες. Ζήτησε όμως για συνοδεία τον Γρηγ. Ν. Καμπούρη απ’ την Παλαιοχώρα, αλλ’ αυτός αρνήθηκε επειδή ήταν αγροφύλακας του χωριού και μπορούσε να παρεξηγηθεί … τότε προτάθηκε ο Δ. Γιουβάνης. Και αυτός ήταν διστακτικός διότι φοβόταν μήπως τον καταγγείλει κάποιος στις τουρκικές αρχές και συλληφθεί διότι πολλές φορές φυλακίσθηκε για άλλες όμως αιτίες (απαγωγές κοριτσιών κλπ.) και υπέφερε η οικογένεια του … στην επιμονή όμως των άλλων δέχθηκε, αλλά είπε στον Γρ. Καμπούρη μυστικά πως αν το πρωί εμφανιστεί τουρκικό απόσπασμα, αυτός θα είναι κρυμμένος σε μια μεσαριά στην Ανασουντούμπα … πράγματι το πρωί κατέφθασε το τουρκικό απόσπασμα και ο Γρ. Καμπούρης πήγε και ειδοποίησε τον Γιουβάνη ο οποίος αναστέναξε βαθειά, δάκρυσε και είπε: Δεν είμαι πια για το χωριό … θα με πιάσουν … απ’ ανάγκη θ’ ακολουθήσω τον Μπερδολόγο. Απ’ αυτήν τη στιγμή ο Γιουβάνης έγινε κλέφτης.





39


Τώρα αρχίζουν οι αγώνες μεταξύ του Γιουβάνη και του Γραμματίκα … επί χρόνια, έως ότου έγινε το «Ελληνικό» στη Μακεδονία του 1912. Έτσι δημιουργήθηκαν δύο αντιμαχόμενες μερίδες … του Γιουβάνη αφ’ ενός με τους συγγενείς και φίλους και του Γραμματίκα το ίδιο … οι μεν μέσα στο χωριό, οι δε έξω στο βουνό … μαύρος φόβος σε έπιανε νύχτα και μέρα. Οι καταδότες και από τις δύο πλευρές δεν σταματούσαν … ο ένας προσπαθούσε να σκοτώσει τον άλλον ή να τον εξοντώσει με οποιονδήποτε τρόπο. Ο Γιουβάνης λ.χ. είπε στον Δ. Β. Καραβάτο να πάει στο σπίτι του Γραμματίκα που ήτανε συγγενείς και τον δεχότανε, να τον κεράσει με τρόπο φαρμάκι … ο Καραβάτος έχοντας και τον Γιουβάνη κουμπάρο, από φόβο υποσχέθηκε πως θα το κάνει … η συνείδηση του όμως δεν τον επέτρεπε, γι’ αυτό πήρε τον αδερφό του Κώστα και με τα ζώα τους έφυγαν για το Άγιον Όρος δήθεν για εργασία στο Μοναστήρι Δοχειαρίου … εκεί έκαναν στην Παναγία «Γοργοϋπήκουον» Σαρανταλείτουργο για να τους απαλλάξει απ’ αυτό το κακό





40

Με τον ίδιο τρόπο ασφαλώς θα προσπαθούσε ο Γραμματίκας να εξοντώσει τον Γιουβάνη, ενώ από συνεργάτες του Μπερδολόγου δολοφονήθηκε ο Βασ. Νίνος στα μέρη της Στρατονίκης. Ο Γραμματίκας είχε στενή συνεργασία με το Ελληνικό Προξενείο Θεσσαλονίκης αλλά και πολλές φορές ζητούσε την επέμβαση των τούρκων για την εξόντωση των κλεφτοληστών. Μάλιστα κατά το 1911 περίπου ο Γιουβάνης κυκλώθηκε από τούρκους στον Μάραντο στην τοποθεσία «Σταυραετού Φωλιά» … εκεί η ομάδα του διαλύθηκε και σκοτώθηκε ο αδερφός του Βασίλης Γιουβάνης διαφεύγοντας

προς τα τσαϊρια «Σμόλ’» … ο ίδιος τραυματίστηκε ελαφρά από τουρκαρβανίτη σκοπευτή και φεύγοντας προς το λάκκο «κελί» κοντά στη δέση του ποταμού, κατάφερε να δια- φύγει μαζί με τον επίσης τραυματισμένο Νίκο Μουραντζά από το Λιβάδι Χαλκιδικής, τον οποίο μετέφεραν με γυναικεία ρούχα στο Λιβάδι για να θεραπευθεί. Πάντως και οι δύο παρατάξεις απέκαμαν, κουράστηκαν και ποθούσαν μια εξωτερική επέμβαση μια ελευθερία, μια ησυχία … αυτό δείχνει και η παρακάτω διήγηση του ίδιου του Γ. Γραμματίκα μια μέρα στα τέλη του 1911 στην Θεσσαλονίκη όταν καθόταν μελαγχολικός στο καφενείο του «Μήττα» στο «Συντριβάνι». Εκεί τον πλησίασε κάποιος σοβαρός ηλικιωμένος και τον ρώτησε: «Γιατί είσαι έτσι στεναχωρημένος πατριώτη»; … και ο Γραμματίκας χωρίς να ομολογήσει λεπτομέρειες είπε: «Λευτεριά θέλουμε … ησυχία … πότε θα γελάσουμε κι εμείς … ως πότε ραγιάδες … πότε θα αναστηθεί η πατρίδα μας»; … και ο άγνωστος γέροντας του είπε: «Μη στεναχωριέσαι, τα βάσανα μας τελειώνουν … κοντά είναι η μέρα που θα δούμε την ανάσταση …

να πάρε και γράψε τη φράση του Πασχαλινού τροπαρίου «Αναστάσεως ημέρα» και θα δεις πως τώρα γρήγορα θα ελευθερωθούμε και θα πανηγυρίσουμε». Κι έτσι έγραψε ο ίδιος καθέτως τα γράμματα κι απέναντι έβαλε τον αντίστοιχο αριθμό του γράμματος … κατόπιν πρόσθεσε και έβγαλε το άθροισμα 1912 … του έδωσε το σημείωμα και του είπε: «κράτα το και να με θυμάσαι. Το σημείωμα αυτό το κρατούσε και μετά την απελευθέρωση,


Α = 1 Ν = 50 Α = 1 Σ = 200 Τ = 300 Α = 1 Σ = 200 Ε = 5 Ω = 800 Σ = 200 Η = 8 Μ = 40 Ε = 5 Ρ = 100 Α = 1




41

Ο Γραμματίκας στις 2 Μαϊου 1912 τραυματίστηκε βαριά όταν πήγαινε στο πανηγύρι του Αγίου Αθανασίου στα Ριζά … τον πυροβόλησε ο Γιουβάνης μετά από ενέδρα που του έστησε κοντά στην αυλή του νέου Σχολείου, στην από εκεί μεριά του δρόμου από Παππού Πηγάδια, Ραχόνι, Σηποτό και έφυγε προς τις Μπράβες. Ο Γραμματίκας μεταφέρθηκε με φορείο στο σπίτι του. Βασανίστηκε από τα τραύματα στα πόδια του πάνω από 12 χρόνια και απεβίωσε κατά το 1924-25, αφού είδε την προφητεία του να πραγματοποιείται, αλλά όχι και την υγεία του. Ο Γιουβάνης, αφού το κράτος τους έδωσε αμνηστία, προσχώρησε στα οργανωμένα σώματα από το κράτος και μάλιστα υπό τον Ταγματάρχη Παπακώστα στην Χαλκιδική … έδωσαν μάχες με τους τούρκους σε περιοχές του Χολομώντα, Πολυγύρου, Αγίου Προδρόμου και Πουρναζλή … απολύθηκε μετά την απελευθέρωση του 1912 κρατώντας το απολυτήριο στρατού από τον Παπακώστα … θεωρήθηκε Μακεδονομάχος και έλαβε γεωργικό κλήρο στα Σανά Χαλκιδικής, όπου εγκαταστάθηκε και απεβίωσε περίπου το 1956-57 από φυσικό θάνατο. Του δόθηκε αμνηστία, όπως και στον Νίκο Μαυραντζά και τον Καπετάν Γιάννη κτλ., διότι αυτοί χρησίμευσαν σαν καλοί οδηγοί και κατατοπισμένοι σε πρόσωπα, πράγματα και λημέρια και σαν εμπειροπόλεμοι, κατάλληλοι για τις εθνικές ομάδες κρούσης.






42

η ΕΙΚΟΝΑ του ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Λιάσκοβο Χαλκιδικής Δυτικά της Παλαιοχώρας και των Ριζών υπήρχε στα χρόνια της επανάστασης του 1821 ένα χωριό με τ’ όνομα Λιάσκοβο (Λιάσκοβη) το οποίο οι τούρκοι το έβαλαν φωτιά και οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν. Πριν πυρποληθεί το χωριό κάποιος χριστιανός έκρυψε την εικόνα του Αγίου Αθανασίου με την καντήλα του σε κάποια ρωγμή (σχισμάδα) βράχων και την κάλυψε. Κατόπιν απομακρύνθηκε κι αυτός όπως και όλοι οι κάτοικοι για να σωθούν από τους τούρκους. Οι τούρκοι έκαψαν το χωριό, έσφαξαν αιχμαλώτισαν και έτσι το χωριό ερημώθηκε και εγκαταλείφθηκε. Ύστερα από καιρό μια παρέα τούρκων του απέναντι χωριού Ντερέ Μαχαλά (Πλατανοχώρι), είδαν ένα φως τη νύχτα να φέγγει… φοβήθηκαν μήπως ξαναγύρισαν οι χριστιανοί … μερικοί ρωμαλέοι και φανατικοί πλησίασαν επί τόπου και αντί να δουν ανθρώπους αντίκρισαν πάνω σε ένα δένδρο κα στέκεται η εικόνα του Αγίου Αθανασίου με κρεμάμενη και αναμμένη την καντήλα. Τότε οι τούρκοι αγανακτισμένοι άρχισαν να πετροβολούν την εικόνα εκδικούμενοι την πίστη των χριστιανών και τους χριστιανούς … δυστυχώς όμως τα χέρια που ρίχνανε τις πέτρες άρχισαν να γεμίζουν πληγές και ως εκ θαύματος δεν κατόρθωσαν τίποτε απεναντίας έφυγαν κατατρομαγμένοι με πληγές και πόνους στα χέρια τους. Κατέβηκαν στο χωριό και διηγήθηκαν τα συμβάντα στους δικούς τους … τότε μερικοί γέροι τούρκοι είπαν σ’ αυτούς: «Αυτή είναι εικόνα που οι χριστιανοί την προσκυνούν και έχει κάποια θεϊκή δύναμη … θα πρέπει να πάτε με σεβασμό τώρα πλέον να πάρετε λάδι απ’ την καντήλα της ν’ αλειφτείτε, αν θέλετε να γίνετε καλά» … και πράγματι οι τούρκοι πήγαν στο μέρος που ήταν η εικόνα … προσκύνησαν και αλείφθηκαν με το λάδι της καντήλας και θεραπεύτηκαν.





43

Τότε με κοινή απόφαση όλων των τούρκων του Ντερέ Μαχαλά (Πλατανοχώρι), η εικόνα έμεινε άθικτη και κάλεσαν τους χριστιανούς από τα διπλανά χωριά Σανά και Σιπουτνίκια (Ριζά) και τους παρακάλεσαν να παραλάβουν την εικόνα. Την εικόνα τότε παρέλαβαν οι κάτοικοι από τα Σανά, σαν κοντινότερο χωριό και την τοποθέτησαν στην εκκλησία τους … και έτσι οι τούρκοι ησύχασαν. Ξαφνικά όμως ένα βράδυ κατά τα μεσάνυχτα ένας γέρος Τσιούμαρης βγήκε τυχαία έξω από το σπίτι του και είδε ένα φως στα δένδρα του νεκροταφείου ριζών … το έκανε γνωστό και πήγαν και είδαν σαν από θαύμα την εικόνα του Αγίου Αθανασίου πάλι κρεμάμενη με την καντήλα σε ένα από τα σωζόμενα διπλόκορμα δένδρα. Παρέλαβαν τότε την εικόνα με ευλάβεια και πομπή και την μετέφεραν στον ναό του χωριού ο οποίος τιμάται με την Κοίμηση της Θεοτόκου.

Η εικόνα πάλι όμως έφυγε και πήγε στο δένδρο του νεκροταφείου των Ριζών … τότε αναγκάστηκαν οι Ριζιώτες και έκτισαν ένα μικρό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου μέσα στο νεκροταφείο. Μόλις μπήκαν τα θεμέλια του ναού η εικόνα τοποθετήθηκε στην εκκλησία του χωριού και οι κάτοικοι γιορτάζουν δύο φορές το χρόνο, Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Αγίου Αθανασίου Πατριάρχου Αλεξανδρείας. Αργότερα οι κάτοικοι μετέφεραν την εικόνα σε κάποιον ζωγράφο του Αγίου Όρους για να την ανανεώσουν, καθότι ήταν μισοσβησμένη … στάθηκε όμως αδύνατο να δεχθεί άλλη μπογιά

και αναγκάστηκαν να ζωγραφίσουν ολόιδια πάνω σε μουσαμά. Πολλοί πιστοί σαραντίζουν στο παραπλεύρως του ναού κελί και θεραπεύονται από διάφορες ασθένειες. Η μνήμη του Αγίου Αθανασίου εορτάζεται την 17 Ιανουαρίου και κυρίως την 2α Μαϊου. Στην Λιάσκοβη υπάρχει και αγίασμα, εκεί που για πρώτη φορά βρέθηκε η εικόνα και κρατάει το όνομα «Αγίασμα Αγίου Αθανασίου».





44

ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ 3-2014 Υποβρύχια κάμερα 360º - 150m Η ΕΙΚΟΝΑ ΠΟΥ ΒΛΕΠΕΤΕ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΗ Είναι το καλύτερο εργαλείο για να εξερευνήσετε τον βυθό της θάλασσας, να μπορείτε να δείτε ζωντανά και σε πραγματικό χρόνο ότι ναυάγια και οποιοδήποτε αντικείμενο υπάρχει στον βυθό. Για παράδειγμα: ένα ρολόι, ένα κιβώτιο, έναν πήλινο αμφορέα, ψάρια, χταπόδια κλπ., μπορούμε να τα δούμε στα 150μέτρα βάθος. Είναι ο καταλληλότερος εξοπλισμός για θάλασσες, λίμνες, ποτάμια, πηγάδια και για μέρη που δεν μπορεί να πάει άλλο μηχάνημα.

Ένα ολοκληρωμένο επαγγελματικό υποβρύχιο σύστημα παρακολούθησης. Είναι τοποθετημένο σε μια στιβαρή προστατευτική βαλίτσα που περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα εξαρτήματα για να ξεκινήσετε την αναζήτησή σας. Υψηλής ποιότητας LCD εικόνα, 150m αδιάβροχο καλώδιο, υψηλής ποιότητας CCD κάμερα με ικανότητα λήψης και σε σκοτεινές συνθήκες. Προσφέρει 100% φορητότητα και χρησιμοποιείται κυρίως για επιστημονικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς.




45

Είναι η μοναδική κάμερα στον κόσμο αυτή την στιγμή που μπορεί να μας δώσει πραγματική εικόνα σε μεγάλα βάθη ως 150 μέτρα μέσα στο νερό. Τώρα δεν μπορεί να κρυφτεί τίποτα, έχουμε έναν καλό σύμμαχο. Η κάμερα αυτή είναι ιδανική για έλεγχο γεωτρήσεων, βυθισμένες πομόνες. Μπορούμε να ελέγξουμε αν υπάρχει πρόβλημα με την στάθμη νερού στη γεώτρηση. Η χρήση της κάμερας δεν περιορίζεται μόνο σε θάλασσα, λίμνες και ποτάμια αλλά και σε υποβρύχιες πομόνες, αντλίες και σωλήνες. Τώρα μπορούμε να έχουμε πραγματική εικόνα για την κατάσταση των γεωτρήσεων μας με την κάμερα αυτή. Υψηλής ανάλυσης σύστημα κάμερας με καλώδιο και 7 ιντσών LCD οθόνη. Το ολοκληρωμένο αυτό κιτ είναι αυτόνομο και μπορείτε να το πάρετε μαζί σας στο σκάφος σας ή όπου άλλου εσείς επιθυμείτε.






46

430 κιλά ΧΡΥΣΑ, ΑΣΗΜΕΝΙΑ, ΧΑΛΚΙΝΑ νομίσματα σε βάθος 2 m στη Μαρκιανόπολη (Δέβνα) Σύμφωνα με ειδήσεις των βουλγαρικών εφημερίδων τις οποίες επιβεβαίωσε και ο κ. Ν. Μούσμωφ διευθυντής του νομισματικού μουσείου της Σόφιας με ανακοίνωση του στην εφημερίδα ΜΗΡ της 21ης Νοεμβρίου, βρέθηκαν 2 μεγάλα πιθάρια (dolia) γεμάτα με αρχαία νομίσματα στην αρχαία Μαρκιανόπολη, Marcianopolis, Reka Devnya, Devne που τώρα ονομάζεται και Девня, Devnya, Δέβνα στην περιφέρεια της Βάρνας. Η αποκάλυψη αυτού του θησαυρού έγινε τελείως τυχαία από κάποιον πρόσφυγα που έσκαβε στην αυλή του σπιτιού του την 10ην του ιδίου μήνα και σε βάθος περίπου 2 μέτρων. Την επόμενη μέρα οι αρχές κατέσχεσαν όλα τα νομίσματα τα οποία αφού τα ζύγισαν βρέθηκαν ακριβώς 289 κιλά, έλλειπαν περίπου 150 κιλά σύμφωνα με το μέγεθος των δοχείων. Όπως διαδόθηκε, τα νομίσματα άρπαξαν γείτονες και περαστικοί που αντελήφθησαν την ανασκαφή, ενώ από τα 289 κιλά, τα 236 κιλά μετακομίστηκαν στο Μουσείο της Σόφιας και τα περίπου 50 υπόλοιπα κιλά, στο μουσείο της Βάρνας. Ο νομισματολόγος Moushmov (Μούσμωφ) ο οποίος ανέλαβε να καταγράψει αυτόν τον θησαυρό, ανακοίνωσε ότι από την εξέταση ικανού αριθμού νομισμάτων, προκύπτει ότι αυτά είναι του 1ου – 3ου αιώνα μ.Χ. Τα νομίσματα αυτά είναι χρυσά, αργυρά (ασημένια), χάλκινα και άλλα από κασσίτερο, ενώ υπάρχουν και νομίσματα που είναι επαργυρωμένα με λεπτό στρώμα από ασήμι. Από αυτά εκτός των χρυσών και ασημένιων όλα τα υπόλοιπα ήταν σκουριασμένα. Υποτίθεται ότι ο θησαυρός αυτός ανήκε στο Δημόσιο και κρύφτηκε γύρω στα τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ. όταν γίνονταν οι επιδρομές των Γότθων στη Θράκη, διότι φαίνεται κάπως απίθανο εκείνη την εποχή κάποιος ιδιώτης να ήταν κάτοχος τόσο μεγάλου πλούτου.





47

Markianopolis AE18. 2nd-3rd c. AD. Veiled and tur-reted head of Tyche right / , Kybele seated left, holding patera, resting arm on drum, lions at her sides.

Moesia, Markianopolis, 14mm, 1.6g. Head of un-known person right, wearing taenia / , lion walking right. Unpublished. (given ref. is owner's name and Forum Gallery number).

Markianopolis, Civic Issue, AE20. 3rd Century AD. , veiled and draped bust of Tyche right in turreted crown / , Herakles standing right, strangling the Nemean lion, club behind.

Commodus AE27 of Marcianopolis. Magistrate Ma-ternus. AV K AIL AVP KOMODOC, bare-headed & cuirassed bust, as Caesar, right, wearing aegis / HG KAIK MATEPNOV MARKIANOPOLEITON, Apollo standing right, right arm over his head, hold-ing a bow, a serpent entwined around a tree stump.

Commodus AE28 of Markianopolis. Laureate & cui-rassed bust right / Zeus standing left, eagle at his feet.

Commodus, AE of Markianopolis, Moesia Inf. 6.89 g. AY K L AVR KOMODOC, laureate, draped, cui-rassed bust right / MARKIANOPOLEITWN, Tyche standing left, holding rudder and cornucopiae.





48

Πάντως αυτό θα αποσαφηνιστεί με τις συστηματικές ανασκαφές που έχουν προγραμματιστεί σ’ αυτόν το χώρο, από τις οποίες ελπίζεται να βρεθούν και άλλες αρχαιότητες, διότι τα πιθάρια βρέθηκαν ακριβώς στη γωνία του κτιρίου, όπως διαπιστώνεται από τα σωζόμενα λείψανα των τοίχων. Η Μαρκιανούπολη είχε το προνόμιο να κόβει δικά της νομίσματα, όλα έχουν την επιγραφή ΜΑΡΚΙΑΝΟΠΟΛΙΣ ή ΜΑΡΚΙΑΝΟΠΟΛ(Ε)ΙΤΩΝ μαζί με την προτομή του αυτοκράτορα που τα’ όνομα του είναι γραμμένο στα ελληνικά. Πολλές φορές είναι γραμμένο και το όνομα του Ύπατου που διοικεί την επαρχία (Κάτω Μοισία) όμοια με τα υπόλοιπα νομίσματα των ελληνικών αποικιών και πόλεων της Θράκης. Θεοί που εικονίζονται πάνω στα νομίσματα είναι: ο Λύκιος Απόλλων, ο Ασκληπιός, η Τύχη, ο Ζεύς, ο Ερμής, ο Ηρακλής, η Κυβέλη, οι Τρείς Χάριτες, η Νέμεσις, η Ελευθερία, η Ομόνοια, η Ισότης, η Αφθονία, ο Ποταμός, η Υγεία, η Σέραπις κτλ. Όταν ο Διοκλητιανός διαίρεσε τη Θράκη σε έξι επαρχίες (provinciae), η Μαρκιανόπολη, η Οδησσός (Οδυσσός), η Νικόπολη του Ίστρου (Δούναβη) και Δορόστολο υπάγονταν στην Κάτω Μοισία (Marcellini XXVII,4, sexti rufi, previar IX, polemii selvii, σελ. 254, tambulae veronensis σελ. 507). Η Μαρκιανόπολη πολλές φορές καταστράφηκε από επιδρομές βαρβάρων. Ο Προκόπιος (περί κτισμάτων ΙV,ΙΙ) την αναφέρει σαν μία από τις οχυρωμένες πόλεις από τον Ιουστινιανό. Η καταστροφή της πόλης έγινε από τους βούλγαρους του Аспарух Ασπαρούχ (679 μ.Χ.) με αποτέλεσμα να την εγκαταλείψουν οι κάτοικοι της. Αργότερα οι βούλγαροι ηγεμόνες χρησιμοποίησαν το λίθινο υλικό της για να κτίσουν την βουλγαρική πόλη Плиска (Πλίσκα ή Πλίσκουσα, κατά Γεώργιο Κεδρηνό και Άννα Κομνηνή). Η Μαρκιανόπολη (πόλη της Μαρκιανής) ήταν κτισμένη δίπλα στο δρόμο που ξεκινούσε από την Αγχίαλο, περνούσε από την οροσειρά του Αίμου στην Κάτω Μοισία, ενώ σε ένα σημείο ο δρόμος χωριζόταν στα δύο, στον βορειοδυτικό που οδηγούσε στο Ροδόστολο (Ντράσταρ ή Δωρόστολο ή Δορύστολο ή Δρύϊστρα ή Δρύστη ή Σίλιστρα ή Σιλίστρια) και στον ανατολικό που οδηγούσε στην Οδησσό (Βάρνα) και στις άλλες παραθαλάσσιες πόλεις του Εύξεινου Πόντου.





49


Caracalla AE28 of Markianopolis. Magistrate Quintillianus. AVOVCTOC ANT, laure-ate head right / , eagle standing facing on a branch, head left, wreath in its beak.

Caracalla & Julia Domna AE26 Pentassarion of Marcianopolis. Coiled serpent. Legate; Quintil-lianus.

Caracalla AE28 of Markianopolis. Magistrate Quintilianus. ANTNEINOC IOC AVOVCTOC, laureate draped bust right / , Tyche standing left holding rudder & cornucopiae.

Caracalla and Geta AE28 Pentassarion of Mar-kianopolis. AV K M AV ANTNINOC AV K CEC below / , Tyche standing left with rudder and cornucopiae, E to left.

Caracalla AE 26mm of Markianopolis. Laureate head right / Draped table on which two standards & between, column on which eagle perches.

Caracalla & Julia Domna AE28 Pentassarion of Markianopolis. Magistrate Quintillianus. ANTC CTOC , con-fronted busts / , tetrastyle temple with peaked roof, dot in entablature, Tyche within with rudder & cornucopiae.

Caracalla & Julia Domna AE28 Pentassarion of Markianopolis. Lagate Quintillianus. ANTNINOC AVOVCTOC , con-fronted busts / , E to left.




50

Η Μαρκιανόπολη απείχε 18 km από την Οδησσό (Βάρνα) και βρισκόταν δίπλα στο ποτάμι στη θέση ακριβώς που βρίσκεται σήμερα η κωμόπολη Δέβνα, όπως διαπιστώθηκε από ερείπια και μερικές επιγραφές. Η πόλη ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Τραϊανό (98-117 μ.Χ.) και ονομάσθηκε προς τιμή της αδερφής του Ulpia Μαρκιανή (Marcellini XXVII,4,12 Δεξίππου Fr. 17), όπως και η Πλωτινόπολη που βρίσκεται δίπλα στο Διδυμότειχο, προς τιμή της γυναίκας του Πλωτίνης. Ο Γότθος ιστορικός Gordanes αφηγείται (de getarum origine et rebus gestis, V) την εξής παράδοση για την ίδρυση της πόλης που ακόμη και σήμερα πολλοί γερόντοι τη θυμούνται. Μια υπηρέτρια της Μαρκιανής ενώ βρισκόταν στο ποτάμι με ένα χρυσό αγγείο για να πάρει νερό, ξαφνικά γλίστρησε και το ολόχρυσο αγγείο έπεσε μέσα στα νερά του ποταμού. Αφού ειδοποίησε για το περιστατικό και έπειτα από πολλές προσπάθειες δεν μπόρεσε κανείς να το βρει, νομίσανε όλοι ότι παρασύρθηκε από τα ρεύματα … μετά όμως από μερικές μέρες ανέβηκε ξαφνικά στην επιφάνεια του νερού. Ειδοποιήθηκε ο αυτοκράτορας ο οποίος υπέθεσε ότι κάποιος θεός κατοικούσε μέσα στα ύδατα και ο οποίος έκανε το θαύμα … έτσι λοιπόν έκτισε την πόλη και την ονόμασε με το όνομα της αδερφής του Μαρκιανής. Τη Μαρκιανόπολη κατοικούσαν περισσότερο έλληνες, η ζωή, η γλώσσα και η εσωτερική διοίκηση (βουλή και δήμος) ήτανε ελληνικά όπως μαρτυρούν οι επιγραφές και τα νομίσματα της πόλης. Καθόλου επομένως δεν διέφερε από τις άλλες πόλεις της Θράκης επί ρωμαιοκρατίας στις οποίες η συρροή ελλήνων ήταν πολύ μεγάλη, όπως

... μετά όμως από μερικές μέρες το χρυσό αγγείο ανέβηκε ξαφνικά στην επιφάνεια του ποταμού.






51


Caracalla, AE26, 11.27 gr, of Markianopolis, Moesia Inf. 198-217 AD. Governor Aurelius Gallus. AV MAR AVRH ANTWNINOC, laure-ate, draped, cuirassed bust right / V AV GALLOV MARKIANOPOLITW, Dionysos, na-ked, wearing boots, standing facing, head left, holding thyrsos, and pouring wine from kantha-ros in lowered right hand.

Caracalla, AE22 of Markianopolis, Moesia Inf. AVT K M AVR ANTWNINOC, laureate head right / , Homonoia standing left, holding patera and cornucopiae.

Plautilla AE 27mm of Moesia Inferior, Mar-kianopolis. CEB, draped bust right / , Cybele seated right, holding drum, two lions standing right by throne.

Plautilla AE 25mm of Moesia Inferior, Mar-kianopolis. OVV CEB, draped bust right / V AV , Tyche standing facing, head left, holding rudder & cornucopiae.

Moesia Inferior, Markianopolis. Macri-nus AE 26mm. Laureate & cuirassed bust right, seen from behind / Eagle standing facing on thunderbolt, head right, wreath in beak.

Macrinus, AE26 of Markianopolis, AVT K C CEVH MAKREINOC, laureate, cuirassed bust right / , eagle standing facing, wings spread, head left, with wreath in beak.




52





53

Commodus AE25 of Mαρκιανόπολις, Moισία In-ferior. AVT KAI AVPH KOMOOC, bare-headed draped bust right / , statuary group of the Three Graces.

Septimius Severus & Julia Domna AE 27mm of Markianopolis. Vis ΰ vis busts / Apollo standing facing, head right, with bow; E above altar left, branch with serpent right

Septimius Severus AE 25 mm Mαρκιανόπολις, Moesia Inferior. Laureate, draped bust right / Cy-bele enthroned left.

Septimius Severus AE 25mm of Markianopolis. Laureate, draped, & cuirassed bust right, seen from behind / Kybele seated left, lions at feet, holding patera & leaning on tympanum.

Septimius Severus AE28 of Markianopolis. Mag-istrate Ulpius. AV K CE CEVHPOC, laure-ate, draped bust right / , Concordia wearing kalathos, standing in front of burning altar, holding patera and cornicopiae

Septimius AE 27mm (5 Assaria) of Markianopo-lis in Moesia Inferior. Magistrate Faustinianus. AVT K L CEPTI CEVHPC, laureate, draped & cuirassed bust right / VAVCTINIANOY MAPKIANO, Tyche standing left holding rudder & cornucopiae.


Julia Domna AE20mm of Markianopolis, Moesia Inferior. IOYLIA DOMNA CEB, draped bust right / MARKIANOPOLITWN, Victory in gal-loping biga right.




54

το ΑΝΕΚΔΟΤΟ Κάποτε ζούσε στην επαρχία ένας αγρότης, νοικοκύρης και δουλευταράς. Όμως δύσκολα τα χρόνια, δεν είχε και πολλά στρέμματα και με το ζόρι τα έβγαζε πέρα αυτός και η οικογένεια του … ώσπου ένα καλό πρωί ξύπνησε αναστατωμένος από το ολοζώντανο όνειρο που είδε στον ύπνο του … είδε λέει μια όμορφη κοπέλα σα νεράιδα ντυμένη με ένα άσπρο μακρύ φόρεμα να στέκεται στην άκρη στο χωράφι του, να έχει σηκώσει το χέρι της και να του δείχνει προς τη μεριά του χωραφιού στο μέρος που υπήρχε μια μεγάλη σημαδιακή πέτρα … γεμάτος από απορία και μπερδεμένο το μυαλό του για πότε έφτασε στο χωράφι του ούτε το κατάλαβε … όταν αντίκρισε την μεγάλη πέτρα, πάλι ξαναθυμήθηκε το όνειρο που είδε … σκέφτηκε ότι πρέπει να είναι σημαδιακό και ότι η νεράιδα κάτι ήθελε να του πει, κάτι να του δείξει, για το καλό του … πήρε λοιπόν την απόφαση … άρπαξε τη τσάπα και άρχισε να σκάβει … τα μάτια του θαμπώσανε και το μυαλό του κόντεψε να σαλέψει όταν αντίκρισε να πετάγονται ανάμεσα στα χώματα χρυσά φλουριά και πεντόλιρα …

ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ




55

Τρελός από χαρά γύρισε στο σπίτι … γλέντια και χαρές … και από την άλλη μέρα άρχισε να σκέφτεται τι θα τα κάνει τόσα πολλά λεφτά … άρχισε να αγοράζει χωράφια … σχεδόν ολόκληρο κάμπο … πήρε και μηχανήματα και τρακτέρ … πλήρωνε και εργάτες … αλλά άρχισε και τη καλή ζωή … στο σπίτι πλέον επέστρεφε μετά τις 3 τα ξημερώματα … δεν πέρασε πολύς καιρός και τα έτοιμα άρχισαν να τελειώνουν … στο σπίτι τώρα άρχισε να μαζεύεται νωρίς, όπως οι κότες … η γυναίκα του δεν καταλάβαινε και με απορία τον ρωτούσε γιατί τόσο νωρίς έπεφτε στο κρεβάτι για ύπνο … πως να μαρτυρήσει ο δόλιος που σκεπαζότανε μέχρι πάνω, έμπαινε και κάτω από τις κουβέρτες, έκλεινε και τα μάτια του σφιχτά και προσπαθούσε να κοιμηθεί μπας και δει πάλι στον ύπνο του αυτή τη καλή νεράιδα … πολύ παιδεύτηκε ο κακομοίρης … πολύ ζόρι τράβηξε … ώσπου μια μέρα, μάλλον ένα βράδυ, παρουσιάστηκε στον ύπνο του αυτή η νεράιδα να στέκεται μέσα στα χωράφια του ντυμένη πάλι στα άσπρα της και να του δείχνει με το χέρι της σε ένα σημείο … γεμάτος από αγωνία ο δυστυχής προσπαθούσε να καταλάβει που ακριβώς του δείχνει … δεν έβλεπε πουθενά κάποιο σημείο χαρακτηριστικό … ούτε πέτρα, ούτε δέντρο, παντού όλο σιτάρια … πώς θα έβαζε σημάδι … οπότε μέσα στην αγωνία και το ζόρι του βρήκε τη λύση … θα κατεβάσω είπε τα παντελόνια μου και θα τα κάνω εκεί που με δείχνει … αυτά θα βάλω για σημάδι … ξαφνικά πετάγεται από τον ύπνο του … η γυναίκα του τον έσπρωχνε σα σηκωθεί … είχε βρωμήσει όλο το κρεβάτι …





56

το ΠΡΟΒΛΗΜΑ και η ΛΥΣΗ του Πρόβλημα για γρήγορους και εύστροφους χρυσοθήρες. Εδώ και πολύ καιρό είχε εξαπλωθεί η φήμη ότι ψιλά στο βουνό με τα απότομα βράχια υπήρχε μια σπηλιά και μέσα σ’ αυτήν πολλά κιούπια γεμάτα με χρυσές παλιές εγγλέζικες λίρες … κανένας δεν τολμούσε να επιχειρήσει να μπει στη σπηλιά … άλλοι λέγανε ότι είναι γεμάτη παγίδες … άλλοι ότι τα χρυσά τα φυλάει ένα θεριό ή κάποιος φοβερός αράπης … και άλλοι ότι όλα είναι παραμύθια και φαντασίες … έτσι κυλούσανε οι μέρες μέχρι που ο πιο τολμηρός της παρέας αποφάσισε να πάει μόνος του ... να του φύγει η περιέργεια … να μπει στη σπηλιά αψηφώντας κάθε κίνδυνο …

Έτσι λοιπόν ξεκίνησε πρωί πρωί … σκαρφά λωσε στα βράχια και έφτασε στην είσοδο της σπηλιάς … άρχισε να προχωράει σιγά και προσεκτικά προς το βάθος … όταν κάποια στιγμή πάγωσε μ’ αυτά που έβλεπε μπροστά του … βρέθηκε σ’ ένα μεγάλο χώρο και απέναντι του

υπήρχαν 5 μεγάλα κιούπια στη σειρά γεμάτα μέχρι πάνω … όλα με χρυσές εγγλέζικες λίρες … είχε χαζέψει … δεν θυμάται πόση ώρα έβλεπε αυτά που έβλεπε … έκανε το πρώτο βήμα για να πλησιάσει όταν ακούστηκε μια δυνατή βοή … ένας βράχος μετακινήθηκε λίγα μέτρα πίσω του …





57

και ξάφνου μπροστά του ένας πελώριος αράπης … για μια στιγμή τάχασε … συνήλθε και πήρε θάρρος μόνο όταν ο αράπης άρχισε να του μιλάει … η επιθυμία σου, του είπε, να πεθάνεις πλούσιος πραγματοποιήθηκε … για να μπορέσεις όμως να βγεις από δω μέσα ζωντανός μαζί με τον θησαυρό, πρέπει να βρεις πιο πιθάρι έχει τις γνήσιες λίρες … τα 4 από τα 5, έχουν λίρες κάλπικες με μικρότερο βάρος η κάθε μία … όλες με το μάτι φαίνονται ίδιες και μόνο με το ζύγι μπορείς να τις ξεχωρίσεις … διάλεξε όποια ζυγαριά θέλεις απ’ αυτές που είναι μπροστά σου … μη ξεχνάς ότι κάθε γνήσια χρυσή λίρα ζυγίζει 8 γραμμάρια, ενώ οι κάλπικες έχουν 1 γραμμάριο λιγότερο και έχουν βάρος 7 γραμμάρια η κάθε μία … μπορείς να κάνεις μόνο ένα ζύγισμα … έχεις το δικαίωμα μόνο για μία ένδειξη να πάρεις από τη ζυγαριά … βάλε όσες λίρες θέλεις και από όποιο πιθάρι θέλεις … αλλά μόνο μία φορά … ένα ζύγισμα … μία μέτρηση … για να βρεις σε πιο πιθάρι είναι οι γνήσιες και να γίνουν δικές σου … Ο δικός μας τα κατάφερε …


Η

ΛΥ

ΣΗ

Π

ήρε

μία

λίρα

από

το π

ρώτο

πιθ

άρι,

δύο

λίρε

ς από

το

δεύτ

ερο,

τρει

ς λίρ

ες α

πό το

τρί

το, τ

έσσε

ρις λ

ίρες

απ

ό το

τέτ

αρτο

, πέν

τε α

πό το

πέμ

πτο

πιθά

ρι κ

αι ό

λες μ

αζί τ

ις έ

βαλε

στη

ζυγ

αριά

… ό

λες ο

ι λίρ

ες μ

αζί ε

άν

τις π

ροσθ

έσου

με ε

ίναι

15,

(1+2

+3+4

+5=1

5) …

εάν

ήτα

ν όλ

ες γ

νήσι

ες θ

α ζύ

γιζα

ν 12

0 γρ

. (15

Χ8=

120)

…

εάν

ήταν

όλε

ς κά

λπικ

ες θ

α ζύ

γιζα

ν 10

5 γρ

(15Χ

7=10

5) …

συμ

πέρα

σμα,

εάν

η ζ

υγαρ

ιά δ

είξε

ι 106

γρ.

δη

λαδή

1 γ

ρ. π

αραπ

άνω

από

τα 1

05, σ

ημαί

νει ό

τι το

1ο π

ιθάρ

ι έχε

ι τις

γνή

σιες

… ε

άν η

ζυγ

αριά

δεί

ξει 5

γρ.

πα

ραπά

νω α

πό το

105

, δηλ

αδή

δείξ

ει 1

10 γ

ρ. σ

ημαί

νει ό

τι 5

λίρ

ες ε

ίναι

γνή

σιες

(5Χ

8=40

γρ,

10Χ

7=70

γρ,

40

+70=

110

γρ.)

και α

φού

τις π

ήρε

από

το π

έμπτ

ο πι

θάρι

, άρα

σ’ α

υτό

υπάρ

χουν

οι σ

ωστέ

ς.




58

ο Χριστόν, οι Άγγλ΄, οι Γερμανοί και οι Έλλενοι. Ο Χριστόν, όνταν επήγαν να στραυρών΄ν ατον, είδαν ατον δύο νομάτ΄ Άγγλ΄ και είπαν ατον «δάσκαλε, εμείς ΄κ΄υποφέρομ ́ατο να ελέπωμε τα΄Εβραίοις να πάγ΄νε σταυρώ΄νε ́σε, ας δίγωμε τοι Φαρισαίοις κάμποσον χρυσόν και φυγαδάζωμε σε». Ο Χριστόν είπεν ατ΄ς «ευλοημέν΄να είσ΄νε εσείν και το χρυσάφ΄ν έσουν, εγώ, πουλλία μ ,́ ας ση πατέρα μ΄την βουλήν κ΄επορώ να εβγαίω, αφίστε με ας αποθάνω για να συχωρίουνταν τ΄αμαρτίας έσουν». Από τότε κιάν οι Άγγλοι πλεύ΄νε ΄ς σο χρυσάφ΄... Τον Χριστόν έρθαν είδαν ατον και κάμποσοι Γερμανοί και είπαν ατον «δάσκαλε, ας φέρωμε στρατόν και γλυτώνωμε σε». Ο Χριστόν είπεν ατ΄ς «ευλοημέν΄να είσ΄νε ασείν κι ο στρατός έσουν, άμα εγώ ΄κ΄επορώ να φεύω». Όλων ύστερα έρθαν είδαν τον Χριστόν και οι Έλλενοι και είπαν ατον «δάσκαλε, ΄κι θέλομε να ελέπωμε σε ΄ς σ ́Εβραίων τα χέρα, έλα ας κλέφτωμε σε και φεύωμε». Ο Χριστόν εγέλασεν και είπεν ατ΄ς «ευλοημέν΄ να είσ΄νε εσείν και ο κλεψίος έσουν, αφίστε με, να φεύω κ΄επορώ». Από τότε κιάν οι Ρωμαίοι εφορτώθαν τον κλεψίον, γιατί ευλόησεν ατο ο +++++++++ Χριστόν.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΑΝΤΑΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ ΠΟΝΤΟΥ

ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ 3o ON LINE FREE MAGAZINE




59

ο Χριστόν΄ς σην Αγγλίαν΄ς σην Ρουσίαν και΄ς σην Ελλάδαν Ο Χριστόν, όνταν έρθεν ΄ς σον κόσμον, επέρεν το ραβδίν ατ΄και άμον γυρευός ελάσκουτον ΄ς σα χωρία για να μη εγνωρίζ΄ν ατον. Όνταν επήεν΄ς σην Αγγλίαν, οι Άγγλ ́εφιλοξένεσαν ατον χωρίς να εξέρ΄νε ντο εν ο Χριστόν και ο Χριστόν ευλόησεν ατ΄ς και είπεν ατ΄ς «ήνταν δουλείαν πιάντετε, χρυσάφ΄ να εβγαίν΄». Όνταν επήεν ΄ς σην Ρουσίαν, ο Ρούσον ο βασιλέας εξέγκεν στρατόν ΄ς σην απαντήν ατ΄χωρίς να εξέρ΄ντο εν ο Χριστόν και ετίμεσεν ατον πολλά και ο Χριστόν ευλόησεν ατον και είπεν «πάντα να έχετε στράτεμαν και δύναμιν και οι τουσμάν΄εσουν να μη επορούν και

τοκουνεύκουνταν εσάς». Όνταν επήεν και΄ς σην Ελλάδαν, εσάρεψαν ατον τρανοί και μικροί, επερ΄γέλασαν ατον και όλων ύστερα έκλεψαν το σακκίν ατ΄και το ραβδίν ατ΄. Εχόλασεν ο Χριστόν, εκαταρέθεν τους Έλληνας και είπεν «ας σον κλεψίον να μη γλυτώνετε». +++++++++

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ - ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΑΝΤΑΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΑΣ ΠΟΝΤΟΥ

ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ 3o ON LINE FREE MAGAZINE




60

ένα καινούργιο βιβλίο μόνο για ΧΡΥΣΟΘΗΡΕΣ κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία ——— κεντρική διάθεση Τel. 2381023284 mob. 6978024972 email.ellinas.xrysothiras @gmail.com www. metal-detectors.gr




61

http://www.paliesonomasies.gr

Ένα νέο βιβλίο Έλληνα ερευνητή που σχετίζεται με σημάδια και χάρτες θησαυρών της βόρειας Ελλάδας κυκλοφορεί εδώ και λίγους μήνες. Πρόκειται για το "Παλιές Ονομασίες" συγγραφέας του οποίου είναι ο Κλεάνθης Π. Σαμαράς. Στις 218 σελίδες του έργου ο αναγνώστης περιηγείται σε όλα παλιά τοπωνύμια της περιοχής, βλέπει παλιούς χάρτες και έρχεται σε επαφή με αποκαλυπτικές φωτογραφίες βραχογραφιών που θα εξάψουν τη φαντασία των κυνηγών θησαυρού!




Αγνωστοι θησαυροι τευχος 3

Documents