საქართველოს სიმბოლიკა ნაწ. 3

Ⴕაჽთული იაჽაჍი

Ⴇამაზ Ⴋჭელიძე 145 Ⴑაქაჽთველოს სიმბოლიკა


Ⴞმლები

Ⴎèრè

Ⴅàãà

Ⴒàრè

Ⴞëêèñ ìàüèêäáè

Ⴎèრè

Ⴅàãà

Ⴒàრè

ႮèრèႷóà

Ⴖàრäáè Ⴜåäრè

Ⴞëêèñ ìàüèêäáè

Ⴅàãà 1

Ⴒàრè

Ⴑàხäêóრè

Ⴅàשêè

Ⴅàãà 2

ႣåàრèႥàãà 3

Ⴞëêèñ åàãèñ ìàüèêäáè

Ⴒაჽი

Ⴅაანი

Ⴅაშლი

Ⴔხა

Ⴗუა Ⴖაჽი

„Ⴆიშანი“

Ⴑაშაჽი

Ⴅაანი

Ⴞეტაჽი

Ⴅაშლი

Ⴃვაჽი

Ⴞäåñóრóêè ხëêèñ ìàüèêäáè Ⴞäåñóრóêè ხëêèñ òàრèñ ìàüèêäáè

ႵႠႰႧႳႪႨ ႨႠႰႠႶႨ

ႱႠႵႠႰႧႥႤႪႭႱ ႱႨႫႡႭႪႨႩႠ 146 ႧႠႫႠႦ ႫႽႤႣႪႨႻႤ

Ⴑèò÷åà „åàãàñ“ àõåñ ñàëè ëìèשåìäêíáà: 1. ხëêèñ îèრèñ ñàîèრèñîèრí ìàüèêè; 2. ხëêèñ òàრèñ âàãàჯåàრäãèìä-áóêè ìàüèêè; 3. ხëêèñ èñ ìàüèêè, რàæäãàú ãäåñ ჯåàრäãèìè.

Ⴑèò÷åà „ხëêèñ îèრñ“ àõåñ íრè ëìèשåìäêíáà: 1. åàãèñ ñàîèრèñîèრí ìàüèêè; 2. ხëêèñ âàêäñèêè ëჭრäêè ìàüè-êè.

Ⴞëàêè õàრõàששè. XV ñ. ხäêìàüäრ-

èãàì

Ⴂíრãà (18 ñ.) Ⴞäåñóრóêè ხëàêè (19 ñ.)

Ⴞäåñóრóêè ãàשìà Ⴌàéóãàóრè. Ⴞäåñóრóêè ãàשìà

Ⴞ ëàêè (19 ñ.) Ⴞ ëàêè (18 ñ.)

Ⴂíრãà (18 ñ.) Ⴞäåñóრóêè ხëàêè (19

ñ.) Ⴌàéóãàóრè.

Ⴞäåñóრóêè ãàשìà Ⴞ ëàêè (19 ñ.) Ⴞ ëàêè (18 ñ.)

Ⴂíრãà (18 ñ.) Ⴞäåñóრóêè ხëàêè (19 ñ.) Ⴞäåñóრóêè ãàשìà Ⴌàéóãàóრè. Ⴞäåñóრóêè ãàשìà

Ⴞëàêè ìèñéàრòèñäáóრè ÷óრèç Ⴞ ëàêè (18 ñ.) Ⴂíრãà (18 ñ.) Ⴞ ëàêè (19 ñ.)

Ⴞäåñóრóêè ხëàêè (19 ñ.) Ⴌàéóãàóრè. Ⴞäåñóრóêè ãàשìà Ⴞ ëàêè (18 ñ.)

Ⴌàéóãàóრè (ხäåñóრóêè ãàשìà) „éàáèàìè“ õàრõàשèç



Ⴕàრçóêè ხëàêè Ⴞäåñóრóêè ხëàêè Ⴕàრõàשèñ áóìèéèñ

ëíრçóêíáà ãà ùóõóრçëà

Ⴞäåñóრóêè ãàשìà Ⴞäåñóრóêè ãàשìà ხàìჯêèñäáóრè òàრèç

Ⴌàéóãàóრè

„éàáèàìè“ õàრõàשèç

(ხäåñóრóêè ხëàêè)

Ⴌàéóãàóრèñ õàრõàשæä ëíçàåñäáóêè åäრúხêèñ

ëíùóõóრçëäáóêè ôèრôèòäáè

Ⴌàéóãàóრè (ხäåñóრóêè

ãàשìà)

Ⴞëàêè. 19 ñ. Ⴞëêèñ îèრè

Ⴅàãèñ ãàôäრåà ãà ëíრçóêíáà

(18 ñ.) Ⴅàãèñ ãàôäრåà ãà ëíრçóêíáà

(18 ñ.) Ⴅàãèñ ãàôäრåà ãà ëíრçóêíáà

(18 ñ.)



Ⴞëêèñ åàãà Ⴞëêèñ åàãà Ⴞëêèñ åàãà Ⴞëêèñ åàãà Ⴞëêèñ åàãà

Ⴞäåñóრóêè èàრàöè

Ⴞäåñóრóêè ხëàêè

Ⴞäåñóრóêè ãàשìà



Ⴞäåñóრóêè ãàשìà õàრõàשèç

Ⴌàéóãàóრè (ხäåñóრóêè ãàשìà)

Ⴌàéóãàóრè „éàáèàìè“ õàრõàשèç (ხäåñóრóêè ხëàêè)



Ⴕàრçóêè ხëàêè. 18 ñ.

Ⴕàრçóêè ხëàêè. 19 ñ.

ႣამჍები ქაჽთულ ხმლებზე

ႣამჍა „Ⴋგელი“

Ⴂäრëàìèèñ õàêàõ Ⴎàñàóñ ëäñàჭóრåêääáñ ëä-14 ñ. ëèäìèჭàç óôêäáà ëàç ëèäრ âàëíჭäãèê èàრàöæä ëâêèñ ñó-რàçèñ àëíéåäçà, რíëäêèú üàრëíàãâäìãà õàêàõèñ ñèëáíêíñ. Ⴋä-16-17 ññ. éè èâèåä ãàëöàñ è÷äìäáãìäì õàêàõ Ⴆíêèìâäìèñ íñòàòäáè.

Ⴂäრëàìèèñ õàêàõ

Ⴎàñàóñ âäრáè „Ⴋâäêè“. Ⴂäრëàìèèñ õàêàõäá Ⴎàñàóשè (14 ñ.) ãà Ⴆíêèìâäìשè (16-17 ññ.) ìàჭäãè ხëêäáèñ ãàëöäáè



„Ⴋâäêè“. Ⴑàõàრçåäêíשè ìàჭäãè ხëêäáèñ ãàëöäáè

„Ⴋâäêè“. Ⴑàõàრçåäêíשè ìàჭäãè ხëêäáèñ ãàëöäáè

ႣამჍა „Ⴂოჽა“

Ⴂíრãà — ëíéêä, óåàãí, ëíხრèêè ãà ãრäéàãè ხëàêè, რíëäêñàú שóàשè äრçè ôàრçí, ხíêí ÷óèñéäì ãàëàòä-áèç íრè åèüრí öàრè âàñãäåñ. Ⴀõåñ çàåèñäáóრè ãàöà - ხëêèñ ÷óàæä âàëí÷åàìèêè òàêöíåàìè რéàêäáè àì ხëêèñ îèრæä íრè ëíîèრãàîèრä, ãàéáèêóêè îàòàრà ìàხäåàრრéàêè. Ⴐéàêèñ áíêíäáè ñàëëàრúåêíåàìè ìèשìäáèç àõåñ ãàüèìüéêóêè (âàãëíúäëèñ çàìàხëàã, áრûíêäáשè ëíìàüèêäíáèñ àì ëíéêóêè ëòრèñ რàíãäìíáèñ àöñàìèשìà-åàã). Ⴀñäçè ãàëöà ãàëàხàñèàçäáäêèà éàåéàñèóრè çó äåრíîóêè üàრëíëàåêíáèñ ხëêèñ îèრäáèñàçåèñ. Ⴂåèàì-ãäê ôäíãàêóრ Ⴑàõàრçåäêíשè âíრãà ôàრçíã è÷í âàåრúäêäáóêè ãà, Ⴑàáàñ ñèò÷åèç, "àëàñ õàრçåäêìè ჰ÷åà-რíáäì". Ⴀöëíñàåêäç Ⴑàõàრçåäêíñ ëçèàìäçשè שäëíèìàხà, რíâíრú àãâèêíáრèåè, èñä XVI-XVII ñàóéóìääáèñ úìíáèê èòàêèäê íñòàòçà ìàხäêàåè âíრãà ხëêäáè, რíëêäáèú âäìóäê åàჭრäáñ שäëíჰõíìãàç Ⴑàõàრçåäêíשè. Ⴑàõàრçåäêíשè ãàëæàãäáóê ხëêèñ îèრäáñ ñàãàëöí რéàêäáè ÷óàæä ëèჯრèç ჰõíìãà âàëí÷åàìèêè.

Ⴞëêèñ îèრèñ ôრàâëäìòè üàრüäრèç „Ⴀìãრäà Ⴔäრàრà“

Ⴄვჽოპული ამჍები

Ⴋä-14-18 ññ. Ⴄåრíîàשè (ûèრèçàãàã Ⴈòàêèàשè ãà Ⴂäრëàìèàשè) ìàჭäã ხëêäáñ Ⴑàõàრçåäêíשè óüíãäáãìäì „ôრàìâóêñ“. Ⴛàêèàì îíîóêàრóêè è÷í ëä-16 ñ. èòàêèäêè íñòàòäáèñ ûëäáèñ Ⴀìãრäà ãà Ⴟàìãíìàòí Ⴔäრàრä-áèñ ხëêäáè ãà àâრäçåä èàრàöè üàრüäრèç „Fringia“. Ⴄñ ხëêäáè èჭäãäáíãà Ⴈòàêèèñ õàêàõäá Ⴂäìóàשè ãà Ⴁრäשèà- .èש

Ⴈòàêèäêè íñòàòäáèñ ëä-16 ñ. ãàëöäáè

Ⴋä-17-18 ññ. Ⴒრàìñèêåàìóრè ãàëöäáè Ⴓìâრóêè üàრëíשíáèñ ëä-18 ñ. ãàëöäáè



Ⴓìâრóêè üàრëíשíáèñ ëä-18 ñ. ãàëöäáè

Ⴆíâèäრçè óìâრóêãàëöèàìè ხëàêè ìàჭäãèà âäრëàìèèñ õàêàõ Ⴆíêèìâäìשè, რàæäãàú ëèóçèçäáñ ãàëöäáè: „W. Glauberg“, „Solingen“, „Eisenhauer“.

Ⴊàçèìóრè üàრüäრà: „Ⴑèúíúხêä

Ⴖëäრçèñçåèñ ãà Ⴑàëשíáêíñçåèñ“ Ⴊàçèìóრè üàრ-

üäრà: „Ⴓìâრäçèñ ëôàრåäêè õàê-üóêè Ⴋàრèàëè“

Ⴊàç. üàრü.: „Ⴑèúí-úხêä Ⴖëäრçèñçåèñ, Ⴑàëשíáêíñçåèñ ãà

çàåèñóôêäáèñçåèñ““

Ⴓìâრäçèñ âäრáè ãà õàêàõ Ⴆíêèì-

âäìèñ ãàëöà

Ⴑàõàრçåäêíשè ìàჭäãè ხëêäáèñ ãàëöäáè, שäñრóêäáóêè óìâრóêäáèñ üàëáàûåäêíáèç

Ⴎíêíìóრè ëä-17 ñ. ãàëöäáè Ⴂäრëàìóêè ëä-17 ñ. ãàëöäáè Ⴎრóñèóêè ëä-18 ñ. ãàëöäáè

Ⴑაქაჽთველოში ნაჭეი ხმლების ამჍები

Ⴃàëöäáè õàრçóê ხëêäáæä

Ⴃàëöäáè õàრçóê ხëêäáæä



Ⴞëêèñ îèრèñ àëíჭრèêè ëúäìàრäóêè íრìàëäìòè

Ⴇბილისის ზაჽაფხანის ამჍები (19 ს. პიჽველი ნახევაჽი)

Ⴇáèêèñèñ æàრàôხàìèñ ãàëöäáè (19 ñ. îèრåäêè ìàხäåàრè)

Ⴇბილისში ნაჭე იაჽაჍზე გამოსახული სინჯის ამჍები (1845-1917 წწ.)

Ⴇáèêèñשè ìàჭäã èàრàöæä âàëíñàხóêè სèìჯèñ ãàëöäáè (1845-1917 üü.)

Ⴇáèêèñשè ìàჭäã èàრàöæä âàëíñàხóêè სèìჯèñ ãàëöäáè (1845-1917 üü.)

Ⴓვაო ხმლები

Ⴋä-18 ñ. óåàãí ხëêèñ

òàრèñ ãàôäრåà Ⴒàრèñ ãàôäრåèñ ôრàâëäìòè Ⴓåàãí ხëêèñ òàრèñ

ãàôäრåà Ⴓåàãí ხëêèñ òàრèñ ãàôäრåà

ãà ხëêèñ îèრè



Ⴓåàãí ხëêèñ òàრèñ ãà õàრõàשèñ ãàôäრåà

Ⴓåàãí ხëêèñ òàრèñ ãàôäრåà

Ⴓåàãí ხëàêè ãà õàრõàשèñ ãàôäრåèñ ôრàâëäìòè Ⴋä-19 ñ. óåàãí ხëàêè ãà õàრõàשè ñàéèãè õàëრèç



Ⴞევსუჽული ხმლები

Ⴁäáóçè



Ⴕàრçóêè ñàჭóრåäêè.

1989 ü. (ñíô. Ⴞäრéäêààìçè) Ⴞäåñóრóêè ôàრ-ხëàêè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1995 ü.

Ⴂíრãà. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1988 ü.



Ⴃàëöäáè ხäåñóრóê èàრàöæä





Ⴄხêà óשìíã åàრ... ãàëéèãäñ Ⴊàùàრç éäãäêæä óõëàãà; Ⴅèñöà ñúàêèà ùäëçåèñà, Ⴕåä÷àìà èõúà ãóõìàãà. Ⴂàãàëàâãäáäì âèრàíã... Ⴃà âæèრ-ìàúåêäáèñ ხäêèçà Ⴕåä÷àìà ëხäãàåñ ëãäáàრäñ „Ⴀრשèìèñ“, „ùíçõèñ“ âåäრãèçà. Ⴘåèãàñè üäêè âàëèხãà, Ⴀრ âàåîíხèêåàრ ãóëèçà, Ⴀრ åóêäñèåàრ õàრçåäêñà Ⴃàöèöèìäáèç ùóëèçà. Ⴋèñè ხëà àöàრ ëñëäìèà: „Ⴂàñჭäრ, âàëèשåè üèìàí, Ⴇó ñàხäêñ àრ ëàשíåìèìäá, Ⴐíâíრ ãàåáრóìãä שèìàí!“

Ⴃàჰïàìâäáóêხàრ, âíრãàí, Ⴃàâíáäáèà õàრõàשè. Ⴑàãà â÷àåñ שäìè îàòრíìè, Ⴃàâàü÷äáèìíñ éàשéàשè? Ⴑàãöà ë÷àåñ, ûëàí, îàòრíìè: Ⴘàëõíრñ âàåüèრä ëéåãàრèà, Ⴍრëíúâàì ñჭèრãà ìàხëêäåè, Ⴑãèíãà ñèñხêèñ öåàრèà.

Ⴍëשè üèì üàñåêà ó÷åàრãà, Ⴞäêç ãàáöóჯåèêè ôàრèà; Ⴀრàñ ãàñãäåãà ñèéåãèêñà, Ⴍöíëú àრ שàრúხåäñ ჯàრèà, Ⴋäôèñ Ⴇàëàრèñ âåèრâåèìè, Ⴕàრçåäêç ñàëäôí âåàრèà.

Ⴅàïà. 1890 ü.



Ⴞანჯლები

Ⴜåäრè

Ⴋíõêíìè

Ⴞäòàრèñ ñàხäêóრè

Ⴞäòàრèñ ôóûä

Ⴞäòàრèñ çàåè Ⴞäòàრèñ æäãñàãäáè

Ⴖàრè

Ⴀêäñèêè îèრè

Ⴉóãè

Ⴞàìჯêèñ îèრè

Ⴞàìჯêèñ שäëàãâäìèêè ìàüèêäáè

Ⴑàრò÷ä

Ⴅäრúხêèñ áóãä Ⴞèñ ôèრôèòäáè Ⴒ÷àåèႡóìèéèè

Ⴕàრõàשèñ שäñàრçàåè

Ⴞàìჯêèñ õàრõàשèñ שäëàãâäìèêè ìàüèêäáè



Ⴒàრè

Ⴅàãà

Ⴎèრè

Ⴅàשêè Ⴑàხäêóრè Ⴜåäრè

Ⴀêäñèêè îèრè ႶàრäáèႪèשàìè

Ⴞàìჯêèñ ìàüèêäáè

Ⴕàრçóêè ხàìჯêèñ òàრèñ

ëíõêíìäáèñ ôíრëäáè Ⴋä-19 ñ. îèრåäêè ìàხäåრèñ

ხàìჯêèñ ôíრëà Ⴕàრõàשèñ ãàôäრåèñ ìèëóשè

Ⴞàìჯêèñ åàãèñ

ãàôäრåà Ⴞàìჯêèñ åàãèñ




ãàôäრåà



Ⴞàìჯêèñ åàãèñ




ãàôäრåà

Ⴞàìჯêèñ îèრèñ íრìàëäìòèñ

ìèëóשè Ⴞàìჯêèñ õàრõàשèñ ãàôäრåèñ

ôრàâëäìòè

Ⴋä-19 ñ. ãàñàü÷èñèñ ხàìჯàêèñ ëíრçóêíáà

Ⴋä-19 ñ. ãàñàü÷èñèñ ხàìჯàêè îèრèñ íრõíçè ãàôäრåèç

Ⴋä-19 ñ. îèრåäêè ìàხäåრèñ åèüრíîèრèàìè ხàìჯàêè

Ⴋä-19 ñ. îèრåäêè ìàხäåრèñ ხàìჯêèñ ãàôäრåà

Ⴋä-19 ñ. îèრåäêè ìàხäåრèñ ხàìჯêèñ ëíრçóêíáà











Ⴋä-19 ñ. îèრåäêè ìàხäåრèñ ãàñàåêóრ õàრçóêè ხàìჯêèñ ëíრçóêíáà ãà ãàôäრåà

Ⴋä-19 ñ. ხàìჯàêè íრõíñ ùóõóრçëèç ãàôäრèêè îèრèç

Ⴋä-19 ñ. ხàìჯàêè íრõíñ ùóõóრçëèç ãàôäრèêè îèრèç ãà õàრõàשèç





ႣამჍები ქაჽთულ ხანჯლებზე





Ⴑàìàãèრí ãàìà. Ⴉàხà Ⴆàრìàûèñ ìàჭäãè

Ⴃàìèñîèრèñ íრèåä ëხàრä ëàçæä àëíòåèôრóêè ìàãèრíáèñ ñúäìäáèç.

Ⴀñäçè ñóრàçè ìàîíåìèà ûå. ü. ëäíრä àçàñüêäóêèñ ñàëàრხשè. Ⴉàხà Ⴆàრìàûèñ ìàჭäãè



Ⴌàéóãàóრè (ხäåñóრóêè ხàìჯàêè)



Ⴔაჽები

Ⴞაჽის ქეის ტყავი

Ⴕუოვანი მოქლონი

Ⴂუმბათი

Ⴂუმბათის ვაშლი Ⴐკინის ხიი

Ⴂიჽგოლი

ႱაბჍუჯი

Ⴞäåñóრóêè ôàრèñ ìàüèêäáè (שóáêè) Ⴞäåñóრóêè ôàრèñ ìàüèêäáè (æóრâè)

Ⴞäåñóრóêè ôàრè (שóáêè) Ⴞäåñóრóêè ôàრè (æóრâè) Ⴞäåñóრóêè ôàრè

Ⴞäåñóრóêè ôàრè Ⴞäåñóრóêè ôàრè Ⴞäåñóრóêè უáèñ ôàრè.

Ⴂíùà Ⴊàöèûä Ⴞäåñóრóêè ôàრè

Ⴞäåñóრóêè ôàრè Ⴞäåñóრóêè ôàრè Ⴞäåñóრóêè ôàრè



Ⴑåàìóრè ñხèåäáèàìè

ôàრè Ⴑåàìóრè ñხèåäáèàìè

ôàრè Ⴋä-16-17 ññ. ôàრè.

Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1996 ü. Ⴋä-16-17 ññ. ôàრäáè

Ⴔàრæä àñíëçàåრóêèç שäñრóêäáóêèà שäëãäâè üàრüäრà:

„Ⴕრèñòäñ ñàôêàåèñ üëèìãà ëèüèñçåèñ. Ⴛêäåà� ñàéåèრåäêè“. Ⴍñòàò Ⴆóრàá Ⴁèùèìàâóრèñ ìàëóשäåàრè



Ⴑათითენი

Ⴑათითენი Ⴑàùåäåè

Ⴌäñòàრà

Ⴖàჯèäáè

Ⴑàúäëìè

Ⴃíêàáà Ⴆóრâàìà Ⴍრçèçà

Ⴑàñäრìè

Ⴊäñóêà Ⴞåäóêà

Ⴑàùხóòìè

Ⴑàåàრúხäêà Ⴞäრხóêà Ⴂíრèàìè

Ⴑàùხóòìè ñàçèçäìè — âíრèàìè ãà ხäრხóêà Ⴂíრèàìè ñàçèçä.

1899 ü. âàëíúäëóê ôრàìâóê üèâìèãàì

Ⴑàçèçä Ⴑàçèçä

Ⴑàçèçä Ⴑàçèçä Ⴑàçèçä



Ⴞäåñóრäáè ñàçèçääáèç

Ⴚულები

Ⴉíêხóრè ñàáრûíêí áრèìჯàíñ úóêäáè (ûå. ü. 900 ü.)

Ⴉíêხóრè ñàáრûíêí áრèìჯàíñ úóêäáè (ûå. ü. 900 ü.)

Ⴇàìàëäãრíåä éíêხóრè ñàáრ-ûíêí úóêè. Ⴜàრüäრà: „Ⴞåàãè

ëæèñ ñხèåçà áêóჯààç áრûíêà“



Ⴒàáàრè (íრîèრà ìàჯàხè) – õåäèçèñ èàრàöè Ⴒàáàრûäìè (íრîèრà ìàჯàხè) — úხäìíñìèñ èàრàöè

Ⴂუჽზები

Ⴂურზა. XV ს. ხელნაწერიდან. Ⴞელნაწერთა Ⴈნსტიტუტი

Ⴂურზა. Ⴘუასაუკუნო-ვან ხელნაწერიდან. Ⴕუთაისის ისტ.-ეთ-ნოგრ. მუზეუმი

Ⴄკალბურთა Ⴄკალბურთა

Ⴘუბის წვეჽები



Ⴋშვილები

Ⴋשვილდოსანი.

Ⴘუასაკუნოვან ხელნაწერიდან Ⴉაპარჭი (საისრე).

Ⴘუასაკუნოვან ხელნაწერიდან Ⴕართველი თავადი ნადინობაზე. Ⴉრ. Ⴉასტელის წიგნიდან. XVII ს.

Ⴑვანური მשვილდი და ისრები Ⴑვანური მשვილდი და ისრები Ⴑვანური ბოძალდი (კონდახიანი

მשვილდი)

Ⴈñრèñ üåäრäáè



Ⴙაჩქანი, სამკლავეები, ჯაჭვის პეჽანგი

Ⴕàრçóêè ùàùõàìè. XV ñ. ხäêìàüäრãàì

Ⴕàრçóêè ùàùõàìè. XV ñ. ხäêìàüäრãàì

Ⴙàùõàìè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1995 ü.

Ⴙàùõàìè

Ⴙàùõàìäáè Ⴋä-16-17 ññ. ëóæàრàãè

ãà ñàëéêàóრäáè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1996 ü.

Ⴋóæàრàãäáè Ⴙàùõàìäáè

Ⴋóæàრàãäáè Ⴑàëéêàóრäáè Ⴑàëéêàóრäáè

Ⴑàëéêàóრè Ⴑàëéêàóრäáè ãà ñàôóხრääáè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1995 ü.



Ⴑàëéêàóრè üàრüäრèç Ⴑàëéêàóრè üàრüäრèç

Ⴋíõêíìèàìè (ôàრäשèàìè) ჯàჭåè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 2000 ü. Ⴟàჭåèñ îäრàìâèñ üåìà

Ⴟàჭåèñ îäრàìâè Ⴟàჭåèñ îäრàìâè

Ⴑåàìóრè àêàëè êíëèñ ñàხèç. Ⴚხäìíñàìçà èäრèשèñ ãრíñ èáäრäáíãà ãà àשèìäáãà ëòäრñ



ႨაჽაჍი

Ⴋეომჽის აჍჭუჽვილობა

Ⴀრàâåäêè ëäíëრèñ ñàáრûíêí àöჭóრåèêíáà Ⴞäåñóრè ëäíëრèñ ñàáრûíêí àöჭóრåèêíáà



Ⴙაჩქანი

Ⴟაჭვის პეჽანგი

Ⴑამკლაუჽი

საფუხჽეႴაჽი

Ⴞმალი

Ⴑამხაჽიყლიო

Ⴞäåñóრóêè àáჯრèñ שäëàãâäìäêè ìàüèêäáè

Ⴞäåñóრóêè àáჯàრè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1995 ü. Ⴞäåñóრóêè àáჯàრè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1995 ü.



Ⴞäåñóრóêè àáჯàრè. Ⴂíùà Ⴊàöèûä. 1987 ü. Ⴞäåñóრóêè èàრàöè

Ⴙუქუჽთმები ა წაჽწეჽები ქაჽთულ იაჽაჍზე













Ⴚეცხლსასჽოლი იაჽაჍი

Ⴕàრçóêè çíôäáè







Ⴕàრçóêè çíôäáèñ éíìãàხäáè ãà ëàçè ãàôäრåà

Ⴕàრçóêè éàïèàìè ùàხëàხäáè



Ⴕàრçóêè ãàëáàùäáè



Ⴕàრçóêè ãàëáàùà


Ⴕàრçóêè ãàëáàùà çíôèñ éíìãàხèñ ôíრëèç

Ⴕàრçóêè ãàëáàùà îèრãàöäáóêè âåäêäשàîèñ ôíრëèàìè éíìãàხèç




Ⴕàრçóêè ãàëúäëèàìè ùàხëàხäáè

Ⴕàრçóêè ãàëáàùà çíôèñ éíìãàხèñ ôíრëèç

Ⴉíìãàხèñ ãàôäრåà

Ⴕàრçóêè ãàëáàùäáè









Ⴆàëáóêàéè. Ⴌàîíåìèà Ⴂრäëשè ãà èìàხäáà èõåä ëóæäóëשè. Ⴌèéí Ⴙóáèìàשåèêèñ âàìëàრòäáèç

„Ⴆàëáóêàéè — ãèãè çíôè“ (àì שäèûêäáà èçõåàñ „îàòàრà æàრáàæàìè“)



Ⴋეომჽები

Ⴞäåñóრäçè

Ⴘàòèêè Ⴘàòèêè

Ⴘàòèêè Ⴘàòèêè

Ⴘàòèêè



1900 წ. 1901 წ.

Ⴞევსურეთი. Ⴑíôäêè Ⴞახმატი. 1934 წ.



Ⴂჽიგოჽიჲ Ⴂაგაჽინის ნახატები (19 საუკუნის 40-იანი წლები)

Ⴞäåñóრè Ⴈëäრäêè çàåàãè Ⴋäâრäêè çàåàãè Ⴕàრçåäêè çàåàãè ñàëხäãრí

òàìñàúëäêשè

Ⴋხატვაჽ Ⴒეოოჽ Ⴂოჽშელტის ნახატები (19 საუკუნის 40-იანი წლები)

Ⴔשàåè Ⴕàრçåäêè ëèêèúèíìäრè Ⴇóשè ëèêèúèíìäრè

Ⴋაქს Ⴒილკეს ნახატები (20 საუკუნის ასაწყისი)

Ⴞäåñóრäáè.1910 ü. Ⴞäåñóრè.1910 ü. Ⴀჭàრäêè



Ⴉàხäêäáè

Ⴅაჟა Ⴅაჟა მუზარადით ხელשი Ⴅაჟა



Ⴘუასაუკუნეების ქაჽთველი მეომჽები

Ⴕàრçåäêè äრèñçàåè

10-16 ñ. Ⴕàრçåäêè óáíñàìè Ⴚხäìíñàìè Ⴋäôèñ îèრàãè ãàúåà Ⴚèხäñèëàâრèñ ãàëúåäêèש

Ⴋשåèêãíñàìè Ⴋשåèêãíñàìè Ⴔäხíñàìè Ⴋçèäêè úხäìíñàìè Ⴋçèäêè ôäხíñàìè

ႨაჽაჍი წიგნების ილუსტჽაციებში

Ⴈრàéêè Ⴇíèûèñ èêóñòრàúèäáè „Ⴅäôხåèñ ò÷àíñìèñçåèñ“.



Ⴑäრâí Ⴕíáóêàûèñ èêóñòრàúèäáè „Ⴅäôხåèñ ò÷àíñìèñçåèñ“



Ⴕაჽთული იაჽაჍის ლექსიკონი

Ⴀბზინდა - ბალთა Ⴀბჯარი - ძველი საომარი აღჭურვი-

ლობა Ⴀვჟანდა - უზანგი Ⴀვშარა - ქორაგი Ⴀსასი - საყუჩი Ⴀსხმა - მოჭურვა Ⴀფთი - შუბნაჯახი Ⴁალთა - აბზინდა, თალქანი Ⴁებუთი - მოხრილი ხანჯალი Ⴁეგთარი, იგივე Ⴁექთარი - ჯაჭვის პერანგი Ⴁოძალდი - კონდახიანი მშვილდი Ⴁოძალი - ორწვერა ისარი Ⴁუნი - 1. დროშის ან შუბის ტარი; 2.

ხანჯლის ტარი Ⴁუნიკი - სათიხარი, ხმლის ქარქაშის

წვერი Ⴂეონი - ხელშუბი, პირძგიდე Ⴂმური - პირბრტყელი ლახვარი Ⴂნდე - ყუა Ⴂორდა - მოკლე, უვადო ხმალი Ⴂუნდი - ლაშქარი ექვსი ათასი (Ⴌ. Ⴙ.),

ლეგიონი Ⴂურზი - გოგუთი, თოფუზი, კომბალი,

ჩუგლუგი, უმკვეთელო დასარტყმე-ლი საომარი იარაღი

Ⴃავითფერული - მოკლე ხმალი Ⴃაზარნიშული (ფარია) - ზარნიში

(სპარსულია) ლითონის ნივთებზე ამოჭრილი სხვადასხვა სახე, ოქ-როთი ან ვერცხლით ამოვსებული

Ⴃამასკი - ხმლის სახეობა Ⴃამბაჩა - ცეცხლსასროლი იარაღი Ⴃანა - მოკლე, ბასრი იარაღი Ⴃარაბჩანი - ჩუგლუგი (Ⴑ. Ⴗაუხჩ.), ცუ-

ლათოხი (Ⴃ. Ⴙ.) Ⴃარაკი - ხმალი Ⴃაშნა - სწორი, მოკლე ხმალი Ⴃვარი - ხმალის სახელურის ღილი Ⴃენთი - თოფის წამალი Ⴃუგლუგი - კონდახის ბოლო Ⴅადა, ვადანი - 1. ხმლის პირის საპი-

რისპირო ნაწილი; 2. ხმლის ტარის გადაჯვარედინებული ნაწილი; 3. ხმლის ის ნაწილი, რაზედაც დევს ჯვარედინი

Ⴅარზი - მახვილის სახესხვაობა Ⴅაშლი - ხმლის სახელურის ბოლო

ნაწილი Ⴆამბულაკი - დიდი თოფი (Ⴌ. Ⴙ.) Ⴆარადი - მუზარადის (ზუჩის) ნაწილი Ⴆარადხანა - იარაღის საწყობი Ⴆრო - ისრის ღერო

Ⴆურგჩანთა - შულდაკი, ხალთაგუდა (Ⴃ. Ⴙ.)

Ⴆუფანი - პირძგიდე, გეონის მსგავსი იარაღი, ანუ ხელშუბი

Ⴆუჩი - მეომრის ლითონის ქუდი; საო-მარი თავსაბურავების ზოგადი სა-ხელწოდება

Ⴇალქანი - ხმლის თასმის დასაგრძე-ლებელ–დასამოკლებელი, ბალთა

Ⴇასა - შაშხანის საკეტის ნაწილი Ⴇორი - სხეულის დასაფარავი ჯავშანი Ⴇოროსანი - (Ⴃ. Ⴙ.) აბჯროსანი,

ჩაჩნაგირი (Ⴌ. Ⴙ.) Ⴇოფი - ცეცხლსასროლი იარაღი Ⴇოფის წამალი - დენთი Ⴇოფის ხე - კონდახი, დუგლუგი Ⴇოქალდო - უნაგირის ქვეშ სადები Ⴈარაღი - აბჯარი, ჭური, საჭურველი Ⴈსარი - მშვილდით გასასროლი

ბასრწვერიანი ჯოხი Ⴉაპარჭი - ისრების ბუდე, საისრე Ⴉაჟი - ტალის, საკვესი კაჟი (Ⴃ. Ⴙ.) Ⴉოტა - ხმლის ვადის ნაწილი, სახე-

ლური Ⴊაგამი - ცხენის საკბილაკე (Ⴑაბა) Ⴊავარიში - არს ნიშანი რკინის ჯოხი

სარდლებთა დასაჭერი, ზედა ჯვარი აქვს, სარდლები ომში დაიჭერდნენ (Ⴑაბა)

Ⴊახვარი - საბრძოლო იარაღი, წვერბასრი, გრძელტარიანი

Ⴊახტი - საბრძოლო იარაღი, გრძელი მათრახი, უტარო

Ⴊეკური - უვადო ხმალი Ⴊიშანი - წარწერები ხმლის პირზე Ⴊოდსატყორცნი - ძველი მოწყობი-

ლობა, რომლითაც ლოდებს უშენდნენ ციხეს

Ⴋაზრაკი - შუბის სახესხვაობა Ⴋაჟარა - მსუბუქი, ლულა დაკუთხ-

ვული თოფი Ⴋაჭახელა - დამბაჩის სახელწოდება Ⴋახვილი - ორლესული, „მკვეთრი

და წვეტიანი იარაღის ერთ–ერთი სახე“ (Ⴈ. Ⴟ.)

Ⴋახვილოსანი - სპადარი (Ⴃ. Ⴙ.), Ⴑპა-თარი (Ⴌ. Ⴙ.)

Ⴋეაბჯრე - მეიარაღე, მესაჭურვლე, იარაღის ხელოსანი

Ⴋესაჭურვლე - იარაღის მჭედელი Ⴋუზარადი - მეომრის ქუდი

ლითონისა Ⴋეშუბარი - შუბოსანი Ⴋეხმლე - ხმალ–ხანჯლის ოსტატი Ⴋზეველი - ადვილად მდრეკი ხმალი

Ⴑაბარკული - ძველი ,,საწვივე აბჯა-რი''

Ⴑათხედი - ძველი მოკლე შუბი Ⴑამკლავე (სამკლაური) - ბრძოლის

დროს მკლავზე გასაკეთებელი ლითონის სახელო

Ⴑამხარიღლიე - ხმლის საკიდი ქამარი

Ⴑატევარი - ბრტყელი, წვეტიანი, პირბასრი იარაღი

Ⴑაფუხრეები - ჯაჭვის ხელთათმანები Ⴑეფქა - ძველი გრძელი მაღალფრ-

თიანი ისარი Ⴑაშარი - ხმლის წვერი Ⴑიათა - ძველებური ერთგვარი თოფი Ⴒალი - მაგარი ქვა; კაჟი, იყენებდნენ

კევრის მოსაჭედად კვესთან ერთად ცეცხლის დასაკვესებლად (თოფის-თვის, ჩიბუხისთვის)

Ⴒარანტი - ციხეთა კედლების შესამუს-რავი იარაღი

Ⴔიალა - 1. ძველებური თოფის ის ნა-წილი, რომელზეც თოფის წამალს აყრიდნენ; 2. თავად თოფის წამა-ლი

Ⴔრანგული - ერთგვარი ხმალი Ⴔარი - რკინის საფარი, ბრძოლის

დროს ხმლისგან თავის დასაცავად Ⴔხა - ხმლის ალესილი პირი Ⴕეიბური - დიდი საბრძოლო ისარი Ⴕიბურჯი - პატარა ისარი Ⴗირიმი - ძველებური ინგლისური

კაჟიანი თოფი Ⴗუა - ხმლის პირის საპირისპირო გაუ-

ლესავი მხარე Ⴙაბალახი - ძველებური საბრძოლო

თავსაბურავი ლითონისა Ⴙაფხუტი - ძველებური საბრძოლო

თავსაბურავი Ⴙაჩქანი - საბრძოლო თავსაბურავი Ⴛეგლიგი - თოფი Ⴞანჯალი - ხმალზე მოკლე, ბასრი ია-

რაღი Ⴞარჩა - ფრთიანი ისარი Ⴞეტარი - ხმლის ხელის

მოსაკიდებელი ნაწილი Ⴞირიმი - ძველებური ინგლისური კა-

ჟიანი თოფი Ⴞმლის პირი - 1. ვადის საპირისპირო

ნაწილი; 2. ხმლის გალესილი მჭრელი ნაწილი

Ⴟავარდენი - ფოლადის ხმალი საგან-გებოდ ნაწრთობი.

ႨაჽაჍის ასახელება Ⴌიკო Ⴙუბინაშვილის „Ⴕაჽთულ ლექსიკონიან“. 1812–1825 წწ.

Ⴀფთი — მახვილი ფართო პირიანი და ტარგრძელი

Ⴂორდა — ხმალია ერთგუარი (ნახე Ⴞმალთან)

Ⴃალაბრა — ჩლუნგი, გაულესავი საჭ-რელი იარაღი

Ⴃანა, დანაკი — ხელად სახმარი საჭ-რელი, მცირე მახვილი. Ⴓმცირესსა საჭრელსა კალამთა და მისთანასა ეწოდების ღინწი, ტარსა თან მოსაკ-ვეცსა - ციღვი, მოდიდოსა საჭრელ-სა ვენახის ურგებთა რქათასა - სასხ-ლევი, მოკაკულსა, ხის ჭურჭელთ გულის გამოსათლელსა - ხვეწი,

ცუდსა და ბლიგუსა - ხიპი და და-ლაბრა

Ⴃაშნა —მოკლე ხმალი // დანასავით გათლილი ძუალი ქსელთ საბეჭავად და სხ.

Ⴅადა — ხმლის ტარი ჯვარედინი; უვა-დო ხმალი (ნახე Ⴞრმალი)

Ⴅარზი — ვარზი მახვილი (ცელივით) Ⴋახვილი — მკვეთრი საჭურველი; სა-

ხენი ამისნი: დანა, სატევარი, ხანჯა-ლი და სხ. (ნახე ლექსსა თანა Ⴞრმა-ლი)

Ⴑასხლევი — დიდი დანა ვაზთა რქე-ბის საკაფავი

Ⴑატევარი — ხანჯალი Ⴒაბარი და Ⴒაბარძენი — სპარსულად

ორპირი ნაჯახი უნაგირზედ ჩასაკრა-ვი

Ⴖინწი — პატარა დანა კალმის საჭრე-ლი (ნახე Ⴃანა).

Ⴙელთი — ფართო მახვილი Ⴚიღვი —მოსაკეცი დანა (იხილე Ⴃა-

ნასთან). Ⴝოლაური — ხმალია ერთ რიგი Ⴞანჯალი — სატევარი, ორპირი მახ-

ვილი გვერდზედ საკიდი



Ⴞვეწი —მოკაკული სათლელი შიგნი-დამ გამოსაჭრელად ხის ჭურჭელთა (ნახე Ⴃანასთან)

Ⴞიპი — ცუდი დანა, სატევარი და მის-თანანი

Ⴞმალი — ნახე Ⴞრმალი Ⴞრმალი, ხმალი — გრძელი მახვილი

წელზედ შემოსაკრავი, ცალმხრივი პირიანი. Ⴑახენი ამისნი არიან მრა-ვალგუარ სხვადასხვათა თემთა შექ-მნილობისაებრ: გორდა ანუ კალ-დიმი არს ძველებური, გრძელი, გახ-რილი, მზეველი, გლუვი, გამოფერ-

დილი ანუ ღაროსანი. Ⴀმას ქართვე-ლნი ხმარობენ, ხოლო ფრანგნი სხუასა, რომელსა უხმობენ შაბლად და სხუასა შპაგად; ლეკური არს უვა-დო ხმალი, რომელსა ხმარობენ იმერნი და ჩერქეზნი, ხოლო ჭოლა-ური არს კუალად სხუაგარი. Ⴄგრეთ-ვე არაბნი ხმარობენ სხუასა, სპარ-სნი სხუასა, თურქნი და ბერძენნი სხუასა. Ⴆოგნი დრეკილთა, ზოგნი შვეტთა, რომელნიმე ბასრთა, სხუ-ანი რბილთა. Ⴀრამედ საქებურად დადებული ესე არს, რომლისაც გუა-

რი იყოს ძველი არა ღულარჩნილი, სიმრუდე და მაღალდაბლობა არ აჩნდეს, ლიბრი და არა თეთრი, ბო-ლოს კერძოდ მცირედ მოხრილი და არა საშუალსა, ძვალთა და რკინათა მკვეთი, თჳთ უვნებელი და არა ად-ჳილ დაბლაგვებადი, გნდე ზრქელი და სწორე, შაშარმოკლე და სხუანი

Ⴟავარდენი — ფოლადის მასხალი, ფერად-ფერადად ტალღა, ან ზოლ-ზოლად ელვარება.

Ⴂოჽას ა ავითფეჽულის ახასიათება

Ⴂორდა — მოკლე, უვადო, მოხრილი და დრეკადი ხმალი, რომელსაც შუ-აში ერთი ფართო, ხოლო ყუისკენ დამატებით ორი ვიწრო ღარი გას-დევს. Ⴀქვს თავისებური დაღა - ხმლის ყუაზე გამოყვანილი ტალღო-ვანი რკალები ან ხმლის პირზე ორი მოპირდაპირე, დაკბილული პატარა ნახევარრკალი. Ⴐკალის ბოლოები სამმარცვლოვანი ნიშნებით აქვს და-წინწკლული (გადმოცემის თანახმად, ბრძოლებში მონაწილეობის ან მოკ-ლული მტრის რაოდენობის აღსა-

ნიშნავად). Ⴀსეთი დამღა დამახასი-ათებელია აღმოსავლური. კავკასიუ-რი თუ ევროპული წარმომავლობის ხმლის პირებისათვის. Ⴂვიანდელ ფეოდალურ Ⴑაქართველოში გორდა ფართოდ იყო გავრცელებული და, Ⴑაბას სიტყვით, "ამას ქართველნი ჰყვარობენ". Ⴀღმოსავლეთ Ⴑაქართ-ველოს მთიანეთში შემოინახა, რო-გორც ადგილობრივი, ისე XVI-XVII საუკუნეების ცნობილ იტალიელ ოს-ტატთა ნახელავი გორდა ხმლები, რომლებიც გენუელ ვაჭრებს შემოჰ-ქონდათ Ⴑაქართველოში. Ⴑაქართ-

ველოში დამზადებულ ხმლის პი-რებს სადამღო რკალები ყუაზე მიჯ-რით ჰქონდა გამოყვანილი

Ⴃავითფერული — სწორი, პირბასრი, დრეკადი, სამღარიანი ხმალი. Ⴀმ-ზადებდნენ საუკეთესო ფოლადისა-გან. ფერად "ლიბრი" (მოლურჯო) იყო. Ⴂორდასთან ერთად ერთ-ერთი საუკეთესო, "ძვალთა და რკინათა მკვეთელ და თვით უვნებელ" ხმლად ითვლებოდა მთელს Ⴑაქარ-თველოში და ძვირად ფასობდა.

Ⴋახვილის სინონიმები Ⴀლექსანჽე Ⴌეიმანის „Ⴕაჽთულ სინონიმთა ლექსიკონიან“. 1978 წ.

Ⴋახვილი, ხმალი, გორდა (მოკლე უვადო ხმალი), გორდახმალი, ლეკური („უვადო ხმალი, გინა ლეკეთისა“ — Ⴑაბა), ფრანგული, დავითფერული, აფთი („მახვილი ბრტყელი და ტანგრძელი“ — Ⴑაბა), საბარკალი (მოკლე

ხმალი, ცხენზე დასაკრავი), დაშნა (მოკლე სწორი ხმა-ლი), გველისპირული, ჩელთი (ფართო მახვილი), ბერა (ბერაში გატარება), ვაზრი, ვარზი (ცულის მსგავსი, ტყავის საფხეკი ხმალი), კალდიმი, ხრმალი, ჯავარდენი.

Ⴑახელწოება „ნაკუაუჽის“ განმაჽტება (Ⴇამაზ Ⴋჭელიძე)

Ⴌაკუდაური შეიძლება იყოს როგორც დაშნა ან ხმალი (ცალპირლუსულა), ასევე ხანჯალი (ორპირლუსულა). Ⴑიტყვა „ნაკუდაური“, ალბათ, გამომდინარეობს სიტყვის-გან კუდი, რადგან დაშნის (ხანჯლის) ვადა (ტარი) წააგავს ცხენის კუდს (უფრო სწორად შეჭრილ კუდს; ე. ი., ნაკუდა-

ური ნიშნავს კუდის ნარჩენს, რაც დარჩა კუდის შეჭრის შემდეგ). Ⴋისი დანიშნულება იყო სწრაფად ამოღება ქარ-ქაშიდან და ახლო მდგომ მტრის დაჭრა ჩხვლეტის მეშვე-ობით მუცლის არეში. Ⴀსეთი ტარით დარტყმითი მოძრა-ობის გამოყენება და საერთოდ ფარიკაობა ძნელია.

ႱႠႵႠႰႧႥႤႪႭႱ ႤႫႡႪႤႫႤႡႨ


Ⴄმბლემები

Ⴄრíåìóêè óשèשრíäáèñ

ñàáჭí Ⴑàâàრäí ãàæåäრåèñ

ñîäúèàêóრè ñàëñàხóრè Ⴑàâàრäí ñàõëäçà

ñàëèìèñòრí Ⴇàåãàúåèñ ñàëèìèñòრí

Ⴘèìàâàì ñàõëäçà ñàëèìèñòრí

Ⴉíìñòèòóúèóრè óñàôრ-çხíäáèñ ãäîàრòàëäìòè

Ⴉíìòრòäრíრèñòóêè ãäîàრòàëäìòè

Ⴑîäúèàêóრè íîäრàúèàáèñ ãäîàრòàëäìòè

Ⴘèìàâàì ñàõëäçà ñàëèìèñრíñ ëíëñàხóრäáèñ ñààâäìòí

Ⴈìòäრîíêè

Ⴄრíåìóêè âåàრãèà Ⴑàñàæöåრí ûàêäáè Ⴇàåãàúåèñ àéàãäëèà Ⴄრíåìóêè ñàñüàåêí

úäìòრè Ⴉრüàìèñè Ⴑàùხäრèñ ñàëçí

ëíëæàãäáèñ ñéíêà

Ⴑäრïàìòçà ëíëæàãäáèñ ñéíêà Ⴇáèêèñèñ óìèåäრñèòäòèñ

äëáêäëà Ⴇáèêèñèñ óìèåäრñèòäòèñ

áäჭäãè Ⴇäêàåèñ Ⴈàéíá Ⴂíâäáàשåèêèñ

ñàხäêíáèñ ñàხäêëüèôí óìèåäრñèòäòè

Ⴑõàრçåäêíñ ñààåèàúèí óìèåäრñèòäòè Ⴑàõàრçåäêíñ ñàäრí èìñòèòóòè

„Ⴐåàêè“

Ⴑაქაჽთველოს ფულის ნიშნები



Ⴉოლხუჽი თეთჽი (ძვ. წ. VI-III სს.)

Ⴑòàòäრè. Ⴛå. ü. VI-V ññ.

Ⴘóáêè:ãàöრäìèêè êíëèñ çàåè Ⴑòàòäრè. Ⴛå. ü. VI-V ññ. Ⴆóრâè: ôრçíñàìè რàשèñ

îრíòíëà

Ⴃèãრàõëà. Ⴛå. ü. V ñ. Ⴘóáêè: ჰäრëàôრíãèòè êíëè

Ⴃèãრàõëà. Ⴛå. ü. V ñ. Ⴆóრâè: ëóხêëíãრäéèêè

ხàრèñçàåèàìè õàêèñ ôèâóრà

Ⴑòàòäრè. Ⴛå. ü. V ñ.

Ⴘóáêè: õàêèñ àრõàóêè çàåè Ⴑòàòäრè. Ⴛå. ü. V ñ.

Ⴆóრâè: õàêèñ èãäìòóრè çàåäáè äრçëàìäçèñ ñàîèრèñîèრíã

Ⴑèéêè. Ⴛå. ü. V ñ. Ⴘóáêè: êíëèñ çàåè

Ⴑèéêè. Ⴛå. ü. V ñ. Ⴆóრâè: ხàრèñ çàåè

Ⴌàხäåàრãრàõëà. Ⴛå. ü. V ñ.

Ⴘóáêè: ãàöრäìèêè êíëèñ çàåè Ⴌàხäåàრãრàõëà. Ⴛå. ü. V ñ. Ⴆóრâè: ûó êíëèñ îრíòíëà

Ⴌàხäåàრãრàõëà. Ⴛå. ü. V-III ññ. Ⴘóáêè: õàêèñ àრõàóêè çàåè

Ⴌàხäåàრãრàõëà. Ⴛå. ü. V-III ññ. Ⴆóრâè: ხàრèñ çàåè

Ⴌ àხäåàრãრàõëà. Ⴛå. ü. V-III ññ. Ⴘóáêè: õàêèñ àრõàóêè çàåè

ხàæíåàì რéàêשè

Ⴌàხäåàრãრàõëà. Ⴛå. ü. V-III ññ. Ⴆóრâè: ხàრèñ çàåè ãà íრè

áäრûìóêè àñí

Ⴉოლხეთი ელინისტუჽ ხანაში (ძვ. წ. IV-I სს.)

Ⴑòàòäრè. Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãí-

ìäêè (ûå. ü. 336-323 üü.). Ⴘóáêè: õàêöëäრçè Ⴀçäìà

Ⴑòàòäრè. Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãí-ìäêè (ûå. ü. 336-323 üü.).

Ⴆóრâè: ôრçíñàìè Ⴌèéä, áäრûìó-êè ëíìíâრàëà ãà æäãüäრèêè:

„Ⴀêäõñàìãრäñè“

Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìäêèñ òèîèñ ñòàòäრèñ ëèìàáàûè

(ûå. ü. II-àხ. ü. I ññ.) Ⴘóáêè: àãàëèàìèñ ñõäëàòóრè

îრíôèêè ãà üäრòèêäáè


(ûå. ü. II-àხ. ü. I ññ.) Ⴆóრâè: öåçàäáà Ⴌèéäñ ñõäëàòó-რè âàëíñàხóêäáà ãà üäრòèêäáè

ႱႠႵႠႰႧႥႤႪႭႱ ႴႳႪႨႱ ႬႨႸႬႤႡႨ



(ûå. ü. II-àხ. ü. I ññ.) Ⴘóáêè: àãàëèàìèñ ñõäëàòóრè îრíôèêè ãà íçხè üäრòèêè


(ûå. ü. II-àხ. ü. I ññ.) Ⴆóრâè: öåçàäáà Ⴌèéäñ

ñõäëàòóრè âàëíñàხóêäáà ãà üäრòèêäáè

Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìäêèñ òèîèñ ñòàòäრèñ ëèìàáàûè.

Ⴘóáêè: àãàëèàìèñ óéèãóრäñàã ñõäëàòóრè îრíôèêè

Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìäêèñ òèîèñ ñòàòäრèñ ëèìàáàûè. Ⴆóრâè: öåçàäáà Ⴌèéäñ

ñõäëàòóრè âàëíñàხóêäáà

Ⴑòàòäრè. Ⴊèñèëàõä (ûå. ü. 306-282 üü.). Ⴇრàéèà-Ⴋàéäãíìèèñ

ëäôä. Ⴘóáêè: Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìä-

êèñ îíრòრäòè ãèàãäëèçà ãà Ⴀëíìèñ რõèç

Ⴑòàòäრè. Ⴊèñèëàõä (ûå. ü. 306-282 üü.). Ⴇრàéèà-Ⴋàéäãíìèèñ

ëäôä. Ⴆóრâè: Ⴀçäìà Ⴎàêàãà. Ⴋàრúხä-ìà ხäêשè שóáè óჭèრàåñ ãà ä÷რã-

ìíáà ôàრñ. Ⴂàüåãèê ëàრჯåäìà ხäêæä ãâàñ õàêöëäრçè Ⴌèéä. Ⴌèéäñ õåäëíç ôრèìåäêèà. Ⴁäრû-

ìóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôä Ⴊèñèëàõäñè“

Ⴊèñèëàõäñ òèîèñ ñòàòäრèñ ëèìàáàûè (ûå. ü. II-I ññ.)

Ⴘóáêè: Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìä-êèñ ñõäëàòóრè îíრòრäòè


Ⴆóრâè: òàხòæä ëჯãíëè Ⴀçäìà Ⴎàêàãà Ⴌèéäçè ëàრჯåäìà ხäê-æä. Ⴒàხòèñ õåäש – ñàëçèçà. Ⴂà-ëíñàხóêäáèñ üèì ãà óéàì üàრ-

üäრèñ èëèòàúèà

Ⴊèñèëàõäñ òèîèñ ñòàòäრèñ

ëèìàáàûè (ûå. ü. II-I ññ.) Ⴘóáêè: Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìä-

êèñ óéèãóრäñàã ñõäëàòóრè îíრòრäòè


Ⴆóრâè: òàხòæä ëჯãíëè Ⴀçäìà Ⴎàêàãà Ⴌèéäçè. Ⴕåäëíç –

ñàëçèçà. Ⴜàრüäრèñ èëèòàúèà


Ⴘóáêè: Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìä-êèñ óéèãóრäñàã ñõäëàòóრè

îíრòრäòè


Ⴆóრâè: òàხòæä ëჯãíëè Ⴀçäìà óáèç, âàüåãèê ëàრჯåäìàש

ხäêæä Ⴌèéä óæèñ. Ⴂàëíñàხóêä-áèñ õåäëíç – ñàëçèçà. Ⴜàრüäრèñ

èëèòàúèà

Ⴑòàòäრè. Ⴉíêხäçèñ ëäôä Ⴀéà.

(ûå. ü. II ñ.) Ⴘóáêè: Ⴀêäõñàìãრä Ⴋàéäãíìä-

êèñ îრíôèêè Ⴀëíìèñ რõèç

Ⴑòàòäრè. Ⴉíêხäçèñ ëäôä Ⴀéà. (ûå. ü. II ñ.)

Ⴆóრâè: òàხòæä ëჯãíëè Ⴀçäìà Ⴌèéäçè, õåäëíç ñàëçèçà. Ⴁäრû-ìóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôä Ⴀéàñè“

Ⴌàხäåàრãრàõëà. Ⴋäôä Ⴑàåêàéè. (ûå. ü. II ñ.)

Ⴘóáêè: àãàëèàìèñ çàåè âàñხèåíñìäáóêè âåèრâåèìèç

Ⴌàხäåàრãრàõëà. Ⴋäôä Ⴑàåêàéè. (ûå. ü. II ñ.)

Ⴆóრâè: ხàრèñ çàåè. Ⴔრàâëäìòó-êè áäრûìóêè æäãüäრèêè:

„Ⴁàñè... (ëäôä) Ⴑàóê“



Ⴃრàõëà. Ⴀრèñòàრõä Ⴉíêხè

(ûå. ü. 63-49 üü.). Ⴛå. ü. 52/51 üü.

Ⴘóáêè: óüåäრóêè àãàëèàìèñ çàåè âàñხèåíñìäáóêè âåèრâåè-ìèç (ჰäêèíñè Ⴎíëîäóñèñ ñàხèñ

ìàéåçäáèç)

Ⴃრàõëà. Ⴀრèñòàრõä Ⴉíêხè (ûå. ü. 63-49 üü.). Ⴛå. ü. 52/51

üü.

Ⴃèíñéóრèèñ ñàõàêàõí ëíìäòà. (ûå. ü. 105-90 üü.)

Ⴘóáêè: ò÷óîè ûëäáèñ Ⴃèíñéóრä-áèñ íრè õóãè, çèçíäóêè ëàçâà-ìèñ æäëíç äõåññხèåèàìè åàრñéå-

êàåè

Ⴃèíñéóრèèñ ñàõàêàõí ëíìäòà. (ûå. ü. 105-90 üü.)

Ⴆóრâè: éåäრçხè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè: „Ⴃèíñéóრèèñà“

Ⴃèíñéóრèèñ ñàõàêàõí ëíìäòà

(ûå. ü. 105-90 üü.) Ⴘóáêè: ò÷óîè ûëäáèñ Ⴃèíñéóრäáèñ

íრè õóãè, çèçíäóêè ëàçâàìèñ æäëíç äõåññხèåèàìè åàრñéåêàåè

Ⴃèíñéóრèèñ ñàõàêàõí ëíìäòà (ûå. ü. 105-90 üü.)

Ⴆóრâè: éåäრçხè. ôრàâëäìòóêè áäრûìóêè æäãüäრèêè: „Ⴃèíñéóრèèñà“

Ⴈბეჽიის სამეფო (ძვ. წ. III-ახ. წ. IV სს.)

Ⴃრàõëà. Ⴍრíã II (ûå. ü. 57-38/37 üü.). Ⴎàრçèèñ ëäôä. Ⴘóáêè: Ⴍრíã II ãèàãäëèç

Ⴃრàõëà. Ⴍრíã II (ûå. ü. 57-38/37 üü.). Ⴎàრçèèñ ëäôä.

Ⴆóრâè: òàხòæä ëჯãíëè Ⴀრשàé I, ხäêשè ëשåèêãèç. Ⴋשåèêãèñ

õåäëíç ëíìíâრàëà. Ⴃàëàხèìჯä-áóêè áäრûìóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôäçà ëäôèñ Ⴀრשàéèñà, éä-

çèêëíõëäãèñà, ñàëàრçêèàìèñà, ãàëხëàრèñà, áäრûäìçà ëí÷åàრó-

êèñà“

Ⴃრàõëà. Ⴂíòàრæä (40/41-51 üü.). Ⴎàრçèèñ ëäôä.

Ⴘóáêè: Ⴂíòàრæä ãèàãäëèç

Ⴃრàõëà. Ⴂíòàრæä (40/41-51 üü.). Ⴎàრçèèñ ëäôä.

Ⴆóრâè: òàხòæä ëჯãíëè Ⴀრשàé I, ხäêשè ëשåèêãèç ãà ëíìíâრàëà. Ⴃàëàხèìჯäáóêè áäრûìóêè æäã-üäრèêè: „Ⴋäôäçà ëäôèñ Ⴀრשàéè-ñà, éäçèêëíõëäãèñà, ñàëàრçêè-

àìèñà, ãàëხëàრèñà, áäრûäìçà ëí÷åàრóêèñà“

Ⴃäìàრè. Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòä (ûå. ü. 27-àხ. ü. 14 üü.). Ⴛå. ü. 2-àხ.

ü. 4 üü. Ⴊóâãóìóëèñ æàრàôხàìà. Ⴘóáêè: Ⴀåâóñòä éäèñრèñ îრí-ôèêè. Ⴊàçèìóრè æäãüäრèêè:

„Ⴉäèñàრè Ⴀåâóñòä, öåçàäáრèåè, ëàëà ñàëשíáêíñè“

Ⴃäìàრè. Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòä (ûå. ü. 27-àხ. ü. 14 üü.). Ⴛå. ü. 2-àხ.

ü. 4 üü. Ⴊóâãóìóëèñ æàრàôხàìà.Ⴆóრâè: éäèñრèñ שåèêèשåèêäáè

– Ⴂàèóñ ãà Ⴊóúèóñ éäèñრäáè ôàრäáèçà ãà שóáäáèç, ëàç שí-რèñ Ⴑèëîóêóëè ãà Ⴊèòóñè. Ⴊà-

çèìóრè æäãüäრèêè: „Ⴂàèóñè (ãà) Ⴊóúèóñè, éäèñàრ Ⴀåâóñòäñ

-åèêäáè, éíìñóêäáàã àრשùäóêìè, àხàêâàæრãàçà îრèì-

úäîñäáè“

Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòäñ ãäìàრèñ ëèìàáàûè. III ñ.

Ⴘóáêè: íãìàå ñõäëàòóრè îრí-ôèêè. Ⴈრâåêèå êàçèìóრè

üàრüäრà שäúãíëäáèç


Ⴆóრâè: Ⴂàèóñ ãà Ⴊóúèóñ éäèñ-რäáè. Ⴊàçèìóრè æäãüäრèêè

äúãíëäáèçש



Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòäñ ãà Ⴋàრéóñ Ⴀåრäêèóñèñ (161-180 üü.) ãäìàრäáèñ ëèìàáàûè. III ñ.

Ⴘóáêè: üåäრíñàìè èëîäრàòíრè. Ⴃàëàხèìჯäáóêè êàçèìóრè æäã-üäრèêè, რíëäêשèú èëîäრàòíრè Ⴋàრéóñ Ⴀåრäêèóñè ëíèხñäìèäáà

Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòäñ ãà Ⴋàრéóñ Ⴀåრäêèóñèñ (161-180 üü.) ãäìà-

რäáèñ ëèìàáàûè. III ñ. Ⴆóრâè: ôàრäáñà ãà שóáäáæä ãà÷-რãìíáèêè Ⴂàèóñ ãà Ⴊóúèóñ éä-

èñრäáè. Ⴘóáäáñ שíრèñ Ⴑèëîó-êóëè ãà Ⴊèòóñè. Ⴈრâåêèå ãàëà-ხèìჯäáóêè êàçèìóრè æäãüäრè-

êè. èéèçხäáà: „Ⴀåâóñòä“


Ⴘóáêè: éäèñრèñ óéèãóრäñàã ñõäëàòóრè îრíôèêè. Ⴈრâåêèå

üäრòèêäáè


Ⴆóრâè: Ⴂàèóñ ãà Ⴊóúèóñ éäèñ-რäáè óéèãóრäñàã ñõäëàòóრàã,

äრçè ôàრè ãà âàრשäëí üäრòèêäáè

Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòäñ ãäìàრèñ

ëèìàáàûè. III ñ. Ⴘóáêè: éäèñრèñ ñõäëàòóრè

îრíôèêè. Ⴈრâåêèå üàრüäრèñ èëèòàúèà


Ⴆóრâè: Ⴂàèóñ ãà Ⴊóúèóñ éäèñრäáè óéèãóრäñàã

îრèëèòèóêàã, ôàრäáè ãà óáäáè, Ⴑèëîóêóëè ãà Ⴊèòóñèש


Ⴘóáêè: éäèñრèñ ñõäëàòóრè îრíôèêè. Ⴈრâåêèå üàრüäრèñ

èëèòàúèà


Ⴆóრâè: Ⴂàèóñ ãà Ⴊóúèóñ éäèñრäáè ñõäëàòóრàã, ôàრäáè ãà óáäáè, Ⴑèëîóêóëè ãà Ⴊèòóñèש

Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòäñ Ⴀóრäóñèñ

ëèìàáàûè. III ñ Ⴘóáêè: éäèñრèñ çàåè. ãàëàხèì-ჯäáóêè êàçèìóრè æäãüäრèêè

Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòäñ Ⴀóრäóñèñ ëèìàáàûè.. III ñ.

Ⴆóრâè: Ⴂàèóñ ãà Ⴊóúèóñ éäèñ-რäáè ôàრäáèç, ôàრäáñ óéàì שó-áäáè, ãàëàხèìჯäáóêè æäãüäრè-

êè

Ⴐíëàóêè Ⴀóრäóñèñ ჰèáრèãóêè ëèìàáàûè. Ⴉíëíãè (180-192 üü.)

ãà Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòä. III ñ. Ⴘóáêè: Ⴉíëíãèñ çàåè. ãàëàხèì-ჯäáóêè êàçèìóრè üàრüäრà

Ⴐíëàóêè Ⴀóრäóñèñ ჰèáრèãóêè ëèìàáàûè. Ⴉíëíãè (180-192 üü.)

ãà Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòä. III ñ. Ⴆóრâè: Ⴍõòàåèàìä Ⴀåâóñòäñ

çàåè. ãàëàხèìჯäáóêè êàçèìóრè üàრüäრà

Ⴐíëèñ èëîäრàòíრ Ⴔèêèîä

Ⴀრàáèñ (244-249 üü.) Ⴀóრäóñèñ ëèìàáàûè. III ñ.

Ⴘóáêè: Ⴔèêèîäñ ãàëàხèìჯäáó-êè îრíôèêè. Ⴓéèãóრäñàã ãà-

ëàხèìჯäáóêè êàçèìóრè æäãüä-რèêè.

Ⴐíëèñ èëîäრàòíრ Ⴔèêèîä Ⴀრàáèñ (244-249 üü.) Ⴀóრäóñèñ

ëèìàáàûè. III ñ. Ⴆóრâè: ëäíëრèñ (Ⴋàრñèñ) âàëí-ñàხóêäáà שóáèç ãà ôàრèç. Ⴃà-ëàხèìჯäáóêè êàçèìóრè æäãüä-

რèêè

Ⴐíëèñ èëîäრàòíრ Ⴅàêäრèàìäñ (253-260 üü.) Ⴀóრäóñèñ

ëèìàáàûè. III ñ. Ⴘóáêè: Ⴅàêäრèàìäñ çàåè ñõäëà-òóრàã. Ⴆäãüäრèêèñ èëèòàúèà

Ⴐíëèñ èëîäრàòíრ Ⴅàêäრèàìäñ (253-260 üü.) Ⴀóრäóñèñ

ëèìàáàûè. III ñ. Ⴆóრâè: ñàíëàრè äòêè íრè úხä-

ìèç. Ⴄòêæä – õàêöëäრçè Ⴅèõòíრèà.



Ⴎიჽველი ქაჽთულწაჽწეჽიანი მონეტები (IV-VI სს.)

Ⴃრàõëà.Ⴠíრëèæã IV (579-590

üü.) Ⴑàñàìèàìè. Ⴁèשàîóრè. 589 ü. Ⴘóáêè: Ⴠíრëèæã IV-èñ áèóñòè, ôàêàóრè æäãüäრèêè: „Ⴃä âàè-æàრãíñ Ⴠíრëèæãèñ ãèãäáà“

Ⴃრàõëà.Ⴠíრëèæã IV (579-590 üü.) Ⴑàñàìèàìè. Ⴁèשàîóრè. 589 ü.Ⴆóრâè: úäúხêèñ ñàéóრçხäåäêè ëúåäêäáèç. Ⴔàêàóრè æäãüäრè-êè: ëíჭრèñ çàრèöè „10“ ãà ëíჭ-

რèñ àãâèêè „Ⴁèשàîóრè“

Ⴃრàõëà.Ⴞíñრí II (591-628 üü.). Ⴑàñàìèàìè. Ⴆàრàìâè. 627 ü. Ⴘóáêè: Ⴞíñრí II-èñ áèóñòè. Ⴔàêàóრè æäãüäრèêè: „Ⴃä âàè-

æàრãíñ Ⴞíñრíñ ãèãäáà“

Ⴃრàõëà.Ⴞíñრí II (591-628 üü.). Ⴑàñàìèàìè. Ⴆàრàìâè. 627 ü.

Ⴆóრâè: úäúხêèñ ñàéóრçხäåäêè ëúåäêäáèç. Ⴔàêàóრè æäãüäრè-êè: ëíჭრèñ çàრèöè „37“ (627 ü.)

ãà æàრàôხàìà – Ⴆàრàìâè

Ⴃრàõëà. Ⴕàრçóê-ñàñàìóრè

Ⴘóáêè: Ⴠíრëèæã IV-èñ áèóñòè Ⴃრàõëà. Ⴕàრçóê-ñàñàìóრè

Ⴆóრâè: úäúხêèñ ñàéóრçხäåäê-æä àöëàრçóêè ჯåàრè

Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴂóრâäìè Ⴘóáêè: Ⴠíრëèæã IV-èñ áèóñòè. Ⴕàრçóêè àñíäáè ႢႬ. Ⴘääñàáà-ëäáà ñàხäêñ –Ⴂóრâäì. Ⴃàëàხèì-ჯäáóêè ôàêàóრè æäãüäრèêè

Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴂóრâäìè Ⴆóრâè: úäúხêèñ ñàéóრçხäåäêè ëúåäêäáèç. Ⴃàëàხèìჯäáóêè ôà-

êàóრè æäãüäრèêè

Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴂóრâäìè Ⴘóáêè: Ⴠíრëèæã IV-èñ áèóñòè. Ⴕàრçóêè ëíìíâრàëà ႢႬ. Ⴘää-ñàáàëäáà ñàხäêñ – Ⴂóრâäì. Ⴃà-ëàხèìჯäáóêè ôàêàóრè æäãüä-

რèêè

Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴂóრâäìè Ⴆóრâè: úäúხêèñ ñàéóრçხäåäêè ëúåäêäáèç. Ⴃàëàხèìჯäáóêè ôà-


Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴟóàìשäრè Ⴘóáêè: Ⴠíრëèæã IV-èñ áèóñòè. Ⴍრè õàრçóêè àñíäáè „ႿႭ“ – Ⴟóàìשäრ. Ⴃàëàხèìჯäáóêè ôà-


Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè ႿóàìשäრèႦóრâè: úäúხêèñ ñàéóრçხäåäêè ëúåäêäáèç. Ⴃàëàხèìჯäáóêè ôà-


Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴑòäôàìíñ

I. 592 ü. Ⴘóáêè: Ⴞíñრí II-èñ óხäשè îíრ-òრäòè. Ⴕàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑòäôàìíñ“

Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴑòäôàìíñ I. 592 ü.



Ⴘóáêè: Ⴞíñრí II-èñ óხäשè îíრ-òრäòè. Ⴕàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑòäôàìíñ“




Ⴘóáêè: Ⴞíñრí II-èñ áèóñòè. Ⴕàრçóêè æäã-üäრèêè: „Ⴑòäôàìíñ“

Ⴃრàõëà. Ⴄრèñëçàåàრè Ⴑòäôàìíñ I. 592 ü. Ⴆóრâè: úäúხêèñ ñàéóრçხäåäêæä àöëàრçóêè

ჯåàრè



Ⴀჽაბობის პეჽიოი (VIII-X სს.)

Ⴃèრჰäëè. Ⴀê-Ⴋóñçàèì Ⴁèêêàჰè (862-866 üü.).

Ⴀáàñèàìè. Ⴇáèêèñè. 862/63 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, àრ ჰ÷àåñ ëàñ çàìàæèàრè. Ⴑàხäêè-

çà Ⴀêàჰèñà èჭäãà äñä ãèრჰäëè Ⴇáèêèñשè 248 üäêñ. Ⴀêàჰñ

ûêèäრäáà àü ãà ëàრàãèñ. Ⴃàãâä-áà ãრí, რíãäñàú ëàრçêëíრü-

ëóìäìè âàèხàრäáäì Ⴀêàჰèñ ãàხëàრäáèç“


Ⴀáàñèàìè. Ⴇáèêèñè. 862/63 üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀêàჰè, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, Ⴀê-Ⴋóñçàèì Ⴁèê-

êàჰè. Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêà-ჰèñà, üàრâæàåìèêè ëèñ ëèäრ ჭäש-

ëàრèòè âæèç ãà ñàëàრçêèàìè რüëäìèç, რàçà àëàöêãäñ èâè

óრüëóìíçà üèìàשä“


Ⴀáàñèàìè. Ⴇáèêèñè. 906/7 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „ Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà,

àრ ჰ÷àåñ ëàñ çàìàæèàრè. Ⴑàხäêè-çà Ⴀêàჰèñà èჭäãà äñä ãèრჰäëè Ⴇáèêèñשè 294 üäêñ. Ⴀêàჰñ




Ⴀáàñèàìè. Ⴇáèêèñè. 906/7 üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „ Ⴀêàჰè, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, Ⴀê-Ⴋóñçàèì

Ⴁèêêàჰè. Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, üàრâæàåìèêè ëèñ ëèäრ

ჭäשëàრèòè âæèç ãà ñàëàრçêèàìè რüëäìèç, რàçà

àëàöêãäñ èâè óრüëóìíçà üèìàשä“

Ⴃèრჰäëè. Ⴋàìñóრ Ⴈáì Ⴟàôàრè.

Ⴇáèêèñè. 954/55 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:



ûêèäრäáà àü ãà ëàრàãèñ. Ⴃàã-âäáà ãრí, რíãäñàú ëàრçêëíრ-

üëóìäìè âàèხàრäáäì Ⴀêàჰèñ ãàხëàრäáèç“

Ⴃèრჰäëè. Ⴋàìñóრ Ⴈáì Ⴟàôàრè. Ⴇáèêèñè. 954/55 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀêàჰè, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà Ⴀêàჰèñà, Ⴀê-Ⴋóççàõè Ⴊèêêà-ჰè, Ⴋàìñóრ Ⴈáì Ⴟàôàრè. Ⴋóჰàëä-ãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, üàრâæàå-ìèêè ëèñ ëèäრ ჭäשëàრèòè âæèç ãà ñàëàრçêèàìè რüëäìèç, რàçà

àëàöêãäñ èâè óრüëóìíçà üèìàשä“

Ⴃèრჰäëè. Ⴋàìñóრ Ⴈáì Ⴋàìñóრè. Ⴇáèêèñè. 977/78 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, àრ ჰ÷àåñ ëàñ çàìàæèàრè. Ⴑàხäêè-



ëóìäìè âàèხàრäáäì àêàჰèñ ãàხëàრäáèç“

Ⴃèრჰäëè. Ⴋàìñóრ Ⴈáì Ⴋàìñóრè. Ⴇáèêèñè. 977/78 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀêàჰè, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, Ⴀê-Ⴒàèêèêêàჰè, Ⴟà-ôàრ Ⴈáì Ⴋàìñóრè. Ⴋóჰàëäãè ëí-úèõóêè Ⴀêàჰèñà, üàრâæàåìèêè ëèñ ëèäრ ჭäשëàრèòè âæèç ãà ñà-ëàრçêèàìè რüëäìèç, რàçà àëàö-

êãäñ óრüëóìíçà üèìàשä“

Ⴃèრჰäëè. Ⴀêè Ⴈáì Ⴟàôàრè.

Ⴇáèêèñè. 996 ü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:





Ⴃèრჰäëè. Ⴀêè Ⴈáì Ⴟàôàრè. Ⴇáèêèñè. 996 ü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, Ⴀê-Ⴒàèêèêêàჰè, âàëàრჯåäáó-êè àëèრà Ⴀêè Ⴈáì Ⴟàôàრè. Ⴋó-ჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà,

üàრâæàåìèêè ëèñ ëèäრ ჭäשëàრè-òè âæèç ãà ñàëàრçêèàìè რüëä-

ìèç, რàçà àëàöêãäñ óრüëóìíçà üèìàשä“

Ⴃèრჰäëè. Ⴀêè Ⴈáì Ⴟàôàრè. Ⴇáèêèñè.. 1027/28 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, àრ ჰ÷àåñ ëàñ çàìàæèàრè. Ⴀê-Ⴕà-ãèრ Ⴁèêêàჰè. Ⴑàხäêèçà Ⴀêà-ჰèñà èჭäãà äñä ãèრჰäëè Ⴇáèêèñ-

.“è 418 üäêñש

Ⴃèრჰäëè. Ⴀêè Ⴈáì Ⴟàôàრè. Ⴇáèêèñè.. 1027/28 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, àëèრà âàëàრჯåäáóêè ãà ûêäåà-ëíñèêè Ⴀáóê Ⴠàñàì Ⴀêè Ⴈáì Ⴟàôàრè. Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêè Ⴀêàჰèñà, üàრâæàåìèêè ëèñ ëèäრ ჭäשëàრèòè âæèç ãà ñàëàრçêèà-

ìè რüëäìèç, რàçà àëàöêãäñ óრüëóìíçà üèìàשä“.



Ⴄჽთიანი Ⴑაქაჽთველო (X-XI სს.)

Ⴃრàëà. Ⴃàåèç III Ⴉóრàîàêàòè

(1001 ü.) Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴕრèñòä, שäèü÷àêä Ⴃàåèç“

Ⴃრàëà. Ⴃàåèç III Ⴉóრàîàêàòè (1001 ü.)

Ⴆóრâè: ჭäשëàრèòè ჯåàრè (ûäêè úხíრäáèñà!). Ⴕàრçóêè æäãüä-

რèêè: „Ⴉóრàîàêàòè“

Ⴌàხäåàრè ãრàëà. Ⴁàâრàò III (975-1014 üü.).

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà,

àრà ჰ÷àåñ ëàñ çàìàæèàრè“

Ⴌàხäåàრè ãრàëà. Ⴁàâრàò III (975-1014 üü.).

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴕრèñòä, àãèãä Ⴁàâრàò àôხàæ-çà ëäôä“. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà Ⴀêàჰèñà“

Ⴇäçრè. Ⴁàâრàò IV (1027-1072

üü.). Ⴘóáêè: Ⴅêàõäრìèñ Ⴖåçèñëשí-áäêè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè:

„Ⴜëèìãà Ⴖåçèñëשíáäêè“

Ⴇäçრè. Ⴁàâრàò IV (1027-1072 üü.).

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴕრèñòä, àãèãä Ⴁàâრàò àôხàæ-

çà ëäôä ãà ìíåäêèñèëíñè“

Ⴇäçრè. Ⴁàâრàò IV. Ⴘóáêè: Ⴅêàõäრìèñ Ⴖåçèñëשí-áäêè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè:

„Ⴜëèìãà Ⴖåçèñëשíáäêè“.

Ⴇäçრè. Ⴁàâრàò IV. Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴕრèñòä, àãèãä Ⴁàâრàò àôხàæ-çà ëäôä ãà ñäåàñòíñè“.

Ⴌàხäåàრè çäçრè. Ⴂèíრâè II

(1072-1089 üü.). Ⴘóáêè: Ⴅêàõäრìèñ Ⴖåçèñëשí-áäêè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè:

„Ⴜëèìãà Ⴖåçèñëשíáäêè“.

Ⴌàხäåàრè çäçრè. Ⴂèíრâè II (1072-1089 üü.).

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴕრèñòä, àãèãä Ⴂèíრâè àôხàæ-çà ãà õàრçåäêçà ëäôä ãà ìíåä-

êèñèëíñè“

Ⴌàþäåàðè çäçðè. Ⴂèíðâè II Ⴘóáêè: Ⴅêàõäðìèñ Ⴖåçèñëשí-áäêè. Ⴁäðûìóêè æäãüäðèêè:

„Ⴃäãà Ⴖåçèñà Ⴅêàõäðìèñ“

Ⴌàþäåàðè çäçðè. Ⴂèíðâè II Ⴆóðâè: õàðçóêè æäãüäðèêè:

„Ⴕðèñòä, àãèãä Ⴂèíðâè àôþàæ-çà ãà õàðçåäêçà ëäôä ãà ñäåàñ-

òíñè“

Ⴇäçრè. Ⴂèíრâè II.

Ⴘóáêè: Ⴅêàõäრìèñ Ⴖåçèñëשí-áäêè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè:

„Ⴃäãà Ⴖåçèñà Ⴅêàõäრìèñ“

Ⴇäçრè. Ⴂèíრâè II. Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴕრèñòä, àãèãä Ⴂèíრâè àôხàæ-çà ãà õàრçåäêçà ëäôä ãà éäñà-

რíñè“.

Ⴌàხäåàრè çäçრè. Ⴃàåèç IV Ⴀöëàשäìäáäêè (1089-1125 üü.). Ⴘóáêè: Ⴅêàõäრìèñ Ⴖåçèñëשí-áäêè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè:

„Ⴃäãà Ⴖåçèñà“

Ⴌàხäåàრè çäçრè. Ⴃàåèç IV Ⴀöëàשäìäáäêè (1089-1125 üü.). Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴕრèñòä, àãèãä Ⴃàåèç àôხàæçà ëäôä ãà ñäåàñòíñè“



Ⴌàხäåàრè çäçრè. Ⴃàåèç IV

Ⴀöëàשäìäáäêè Ⴘóáêè: Ⴅêàõäრìèñ Ⴖåçèñëשí-áäêè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè:

„Ⴃäãà Ⴖåçèñà“.

Ⴌàხäåàრè çäçრè. Ⴃàåèç IV Ⴀöëàשäìäáäêè

Ⴆóრâè: ჯåàრè. õàრçóêè æäãüä-რèêè: „Ⴕრèñòä àãèãä Ⴃàåèç

ëäôä ãà ...“

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç IV Ⴀöëàשäìäáäêè. (1118-1125 üü.) Ⴘóáêè: ëäôä ñàèëîäრàòíრí

âåèრâåèìשè (ñòäëà) äრç ხäêשè éåäრçხèç, ëäíრäשè – ñôäრíçè. Ⴕàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴃàåèç

ëäôä“

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç IV Ⴀöëàשäìäáäêè. (1118-1125 üü.) Ⴆóრâè: ჯåàრè. Ⴕàრçóêè æäã-

üäრèêè: „Ⴕრèñòä, àãèãä Ⴃàåèç ëäôä àôხàæçà, õàრçåäêçà, რàì-

çà, éàხçà, ñíëäხçà“

Ⴌíëèñëà. Ⴉíìñòàìòèìä X Ⴃóéà

(1059-1067 üü.). Ⴁèæàìòèèñ èëîäრàòíრè.

Ⴘóáêè: Ⴈäñí Ⴕრèñòä. Ⴁäრûìó-êè æäãüäრèêè: „Ⴈäñí Ⴕრèñòä,

ëäôäçà Ⴋäôä“

Ⴌíëèñëà. Ⴉíìñòàìòèìä X Ⴃóéà (1059-1067 üü.). Ⴁèæàìòèèñ

èëîäრàòíრè. Ⴆóრâè: éäèñàრè éåäრçხèç ãà ჯåრèàìè ñôäრíçè. Ⴁäრûìóêè

æäãüäრèêè: „Ⴈëîäრàòíრè Ⴉíìñ-òàìòèìä Ⴃóéà“.

Ⴌíëèñëà. Ⴋèþäèê VII Ⴃóéà (1071-1078 üü.). Ⴁèæàìòèèñ

èëîäðàòíðè. Ⴘóáêè: Ⴈäñí Ⴕðèñòä.

Ⴌíëèñëà. Ⴋèþäèê VII Ⴃóéà (1071-1078 üü.). Ⴁèæàìòèèñ

èëîäðàòíðè. Ⴆóðâè: éäèñàðè ÿåðèàìè ñôäðíçè ãà êàáàðóëèç. Ⴁäðûìóêè æäãüäðèêè:

„Ⴈëîäðàòíðè Ⴋèþäèê Ⴃóéà“.

Ⴌíëèñëà. Ⴌèéèôíðä III Ⴁíòàìèàòè (1078-1081

üü.). Ⴁèæàìòèèñ èëîäðàòíðè. Ⴘóáêè: Ⴈäñí Ⴕðèñòä. Ⴁäðûìóêè æäãüäðèêè:

„Ⴈäñí Ⴕðèñòä“.

Ⴌíëèñëà. Ⴌèéèôíðä III Ⴁíòàìèàòè (1078-1081 üü.). Ⴁèæàìòèèñ èëîäðàòíðè.

Ⴆóðâè: èëîäðàòíðè ñéèîòðèç ãà ñôäðíçè. Ⴁäðûìóêè æäãüäðèêè: „Ⴌèéèôíðä Ⴃäñîíòè“.

Ⴌუმიზმატიკის „Ⴑპილენძის ხანა“ Ⴑაქაჽთველოში (XII ს.)

Ⴑîèêäìûè. Ⴃäëäòრä I (1125-1156

üü.). Ⴘóáêè: Ⴃäëäòრäñ ñàხäêèñ õàრ-çóêè èìèúèàêè „Ⴃ“. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôäçà Ⴋäôä“.

Ⴑîèêäìûè. Ⴃäëäòრä I (1125-1156 üü.).

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: Ⴄრà÷èñ ñóêçìèñ ñàხäêè „Ⴋàჰ-

ëóãè ûä Ⴋóჰàëäãèñà“.

Ⴑîèêäìûè. Ⴃäëäòრä I. Ⴘóáêè: Ⴃäëäòრäñ ñàხäêèñ õàრ-çóêè èìèúèàêè „Ⴃ“. Ⴀრàáóêè

æäãüäრèêè: „Ⴋäôäçà Ⴋäôä, ëä-ñèèñ ëàხåèêè“.

Ⴑîèêäìûè. Ⴃäëäòრä I. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè, ხàêèôàñ ñàხäêè: „Ⴀê Ⴋóõçàôè Ⴊèàëრ Ⴀêàჰè“ ãà Ⴄრà÷èñ

ñóêçìèñ ñàხäêè: „Ⴖèàñ Ⴄããèì Ⴋàñóãè“.



Ⴑîèêäìûè. Ⴃäëäòðä I.

Ⴘóáêè: Ⴃäëäòðäñ ñàþäêèñ õàðçóêè èìèúèàêè „Ⴃ“.

Ⴑîèêäìûè. Ⴃäëäòðä I. Ⴆóðâè: àðàáóêè æäãüäðèêè:

„Ⴋäñèèñ ëàþåèêè“.

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç V. 1155 ü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôä ëäôäçà Ⴃàåèç, ëàხåèêè

ëäñèèñà“

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç V. 1155 ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè, Ⴄრà÷èñ ñóêçìèñ ñàხäêè: „Ⴋó-ჰàëäãè, ñóêçàìè óãèãäñè, ûä

Ⴋàჰëóãèñà“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè III (1156-

1184 üü.). Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè, Ⴂèíრâèñ ñàხäêèñ èìèúèàêè „Ⴂ“. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôäçà ëäôä Ⴂèíრâè, ëäñèèñ ëàხåèêè“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè III (1156-1184 üü.).

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè, ხàêèôàñ ñàხäêè: „Ⴀê-Ⴋóõçà-ôè-Ⴆèàëრ Ⴀêàჰè, ëàრçêëíრü-

ëóìäçà ëáრûàìäáäêè“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè III. Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè, Ⴂèíრâèñ ñàხäêèñ èìèúèàêè „Ⴂ“. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôäçà ëäôä Ⴂèíრâè, ëäñèèñ ëàხåèêè“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè III. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè, ხàêèôàñ ñàხäêè: „Ⴀê-Ⴋóõçà-ôè-Ⴊèàëრ Ⴀêàჰè, ëàრçêëíრü-

ëóìäçà ëáრûàìäáäêè“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè III. 1174 ü. Ⴘóáêè: ëäôä שàåàრãìèç ëàრúხä-

ìà ხäêæä. Ⴕàრçóêè æäãüäრè-êè, Ⴂèíრâèñ ñàხäêè ãà çàრèöè:

„Ⴂèíრâè, õíრíìèéíìè 394“ (1174 ü.)

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè III. 1174 ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôä ëäôäçà Ⴂèíრâè, ûä Ⴃä-

ëäòრäñè, ëäñèèñ ëàხåèêè“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè III. 1174 ü. Ⴘóáêè: ëäôä שàåàრãìèç ëàრჯåä-ìà ხäêæä. õàრçóêè æäãüäრèêè, Ⴂèíრâèñ ñàხäêè ãà çàრèöè: „Ⴂèíრâè, õíრíìèéíìè 394“

(1174 ü.).

Ⴑîèêäìûè. âèíრâè III. 1174 ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôä ëäôäçà Ⴂèíრâè, ûä Ⴃä-

ëäòრäñè, Ⴋäñèèñ ëàხåèêè“.

Ⴑîèêäìûè.Ⴂèíრâè III ãà Ⴇàëàრè

(1178-1184 üü.). 1178 ü. Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴂèíრâè.

Ⴀãèãäì öëäრçëàì ëäôäçà ëäôä“

Ⴑîèêäìûè.Ⴂèíრâè III ãà Ⴇàëàრè (1178-1184 üü.). 1178 ü.

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴇàëàრ. Ⴀãèãäì öëäრçëàì ëäôä ãà ãäãíôàêè“



Ⴅეჽცხლის კჽიზისის“ ასასჽული. ႫონჍოლუჽი „საოკუპაციო“ სეჽიები ა კიჽმანეული თეთჽი (XIII ს.)

Ⴑîèêäìûè. Ⴞíრäæëèñ שàჰè Ⴟà-êàê äã-ãèìè (1220-1231 üü.).

1226 ü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè óæäìàäñè. Ⴈჭäãà äñä

ãèრჰäëè üäêñà 623“

Ⴑîèêäìûè. Ⴞíრäæëèñ שàჰè Ⴟà-êàê äã-ãèìè (1220-1231 üü.).

1226 ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴟàêàê àã ãóìèà Ⴅäããèìè. Ⴂà-ìàãèãíñ Ⴖëäრçëàì ãèãäáà ëèñè, âàìàâრûíñ ùრãèêè ëèñè ãà âàìà-

ëòéèúíñ éäçèêãöäíáà ëèñè“

Ⴃèრჰäëè. Ⴅäრúხêè. Ⴕàèხíñრí II (1237-1246 üü.). Ⴐóëèñ

ñóêçàìè. Ⴉíìèà. 1240/41 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑóêçàìè óæäìàäñè Ⴖèàñ äã-ãèì Ⴕàèხíñრí, ûä Ⴕäèéóáàãèñà. Ⴋíèჭრà Ⴉíìèàשè, üäêñà 638“

Ⴃèრჰäëè. Ⴅäრúხêè. Ⴕàèხíñრí II (1237-1246 üü.). Ⴐóëèñ

ñóêçàìè. Ⴉíìèà. 1240/41 üü. Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà êíëè, æóრâæä àãàëèàìèñ ñàხèç ëæä. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴈëàëè âà-ëàრჯåäáóêè, ëàრçêëíრüëóìä-

çà ëáრûàìäáäêè“

Ⴃირჰემი. Ⴅერცხლი. Ⴕეიქაუს II, Ⴉილიჩ Ⴀრსლან IV და Ⴕეიკუბად

II (1249-1257 წწ.). Ⴐუმის სულთნები. Ⴉონია. 1255/56 წწ. Ⴘუბლი: არაბული ზედწერილი:

სულთნების სახელები

Ⴃირჰემი. Ⴅერცხლი. Ⴕეიქაუს II, Ⴉილიჩ Ⴀრსლან IV და Ⴕეიკუბად

II (1249-1257 წწ.). Ⴐუმის სულთნები. Ⴉონია. 1255/56 წწ. Ⴆურგი: არაბული ზედწერილი:

„Ⴀრ არს ღმერთი გარდა Ⴀლაჰისა, Ⴋუჰამედი მოციქულია მისი. Ⴈმა-მი ალ Ⴋუყთასიმ Ⴁილ-Ⴊაჰი, ამი-რა გამარჯვებული. Ⴋოიჭრა Ⴉო-

ნიას წელსა 653“

Ⴑîèêäìûè. Ⴐóñóãàìè (1222-1245 üü.). 1227 ü.

Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴐóñóãàì. Ⴕíრíìèéíìè 447“. Ⴆäëíç რóñóãàìèñ ხäêრçåà

àრàáóêè ãàëüäრêíáèç - „Ⴐóñóãàì“

Ⴑîèêäìûè. Ⴐóñóãàìè (1222-1245 üü.). 1227 ü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴃäãíôàêè ëäôäçà ãà ãäãíôà-êçà. Ⴋשåäìäáà õåä÷ìèñà, ñàëä-

ôíñè ãà ñàრüëóìíäáèñà, Ⴐóñó-ãàì, àñóêè Ⴇàëàრèñà, ëäñèèñ çà÷åàìèñëúäëäêè. Ⴂàìàãèãíñ

öëäრçëàì ûêäåàìè ëèñìè“

Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴐóñóãàìè.

1230 ü. Ⴘóáêè: Ⴈäñí Ⴕრèñòä ñàხàრäáèç ხäêשè. Ⴁäრûìóêè æäãüäრèêè: „Ⴈäñí Ⴕრèñòä“. Ⴕàრçóêè æäã-üäრèêè: „Ⴑàხäêèçà Ⴖåçèñà�çà

èჭäãà õíრíìèéíìñà 450“

Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴐóñóãàìè.1230 ü.

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴐóñóãàì~, àრàáóêàã - ãäãí-

ôàêè ãäãíôàêçà, ëשåäìäáà õåä÷ìèñà ãà ñàრüëóìíäáèñà, Ⴐó-ñóãàì, àñóêè Ⴇàëàრèñà, ëäñèèñ

çà÷åàìèñëúäëäêè“

Ⴃრამა. Ⴅერცხლი. Ⴐუსუდანი. 1230 წ.

Ⴘუბლი: Ⴈესო Ⴕრისტე სახარებით ხელשი. Ⴕართული ზედწერილი: „Ⴑახელითა Ⴖვთისაჲთა იჭედა

ქორონიკონსა 450“

Ⴃრამა. Ⴅერცხლი. Ⴐუსუდანი. 1230 წ.

Ⴆურგი: ქართული ზედწერილი: „Ⴐუსუდანი~, არაბულად - დედო-ფალი დედოფალთა, მשვენება

ქვეყნისა და სარწმუნოებისა, Ⴐუ-სუდან, ასული Ⴇამარისა, მესიის

თაყვანისმცემელი“


Ⴘóáêè: Ⴈäñí Ⴕრèñòä ñàხàრäáèç ხäêשè. Ⴕàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑàხäêèçà Ⴖåçèñà�çà èჭäãà åäრúხêè õíრíìèéíìñà 450“


Ⴆóრâè: ñèëáíêóრè ìèשàìè. Ⴕàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴐóñó-

ãàì“. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴃä-ãíôàêè ãäãíôàêçà, ëשåäìäáà

õåä÷ìèñà ãà ñàრüëóìíäáèñà, Ⴐó-ñóãàì, àñóêè Ⴇàëàრèñà, ëäñèèñ

çà÷åàìèñëúäëäêè“

Ⴌàხäåàრè ãრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴐóñóãàìè.

Ⴘóáêè: Ⴕრèñòä שàრàåàìãäãèç

Ⴌàხäåàრè ãრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴐóñóãàìè.

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè – Ⴐóñóãàìèñ ñàხäêè ãàõàრàâëä-

áóêè



Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴀìíìèëóრè.

Ⴇáèêèñè.1239/40 üü. Ⴘóáêè: ëשåèêãè. Ⴀრàáóêè æäã-

üäრèêè: „Ⴗàäìè ñàëàრçêèàìè. Ⴈჭäãà õàêàõñà Ⴇáèêèññ, ãàä

àà÷åàåíñ èñ Ⴀêàჰëà“

Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴀìíìèëóრè. Ⴇáèêèñè.1239/40 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè.

üäêñà 637“


Ⴘóáêè: ìàãèრíáèñ ñúäìà – ëשåèêãíñàìè ëხäãàრè, ôრèìåä-êè, ûàöêè. çóრõóêè æäãüäრè-

êè: „Ⴃèã ëíìöíêçà Ⴓêóñ áäâè“


Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ üäêñà 642“

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç VI Ⴌàრèìè (1247-

1293 üü). Ⴃëàìèñè. 1245 ü. Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴃàåèç (ëíìíâრàëà). Ⴕíრíìèéíìè 465“. Ⴑîàრñóêè æäãüäრèêè: „Ⴋíìà

÷àäìèñà. Ⴋäôä Ⴃàåèç“

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç VI Ⴌàრèìè (1247-1293 üü). Ⴃëàìèñè. 1245

ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴕàêàõñà Ⴃëàìèññ, àà÷åàåíñ èâè Ⴖëäრçëà, üäêñà 642“

Ⴃრამა. Ⴅერცხლი. Ⴀნონიმური. Ⴇბილისი.1245/46 წწ.

Ⴘუბლი: ექვსქიმიანი ვარსკვლავი. Ⴀრაბული ზედწერილი: „Ⴗაენი

სამართლიანი“

Ⴃრამა. Ⴅერცხლი. Ⴀნონიმური. Ⴇბილისი.1245/46 წწ.

Ⴆურგი: არაბული ზედწერილი: „Ⴀრ არს Ⴖმერთი გარდა Ⴀლაჰისა,

Ⴋუჰამედი მოციქულია მისი. Ⴈჭედა Ⴇბილისს წელსა 643“

Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç VI Ⴌàრèìè.Ⴇáèêèñè. 1247 ü.

Ⴘóáêè: âåèრâåèìíñàìè ëხäãàრè ãà Ⴑíêíëíìèñ áäჭäãè.

Ⴕàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴃàåèç (ëíìíâრàëà). Ⴕíრíìèéíìè 467“

Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç VI Ⴌàრèìè.Ⴇáèêèñè. 1247 ü.

Ⴆóრâè: ñîàრñóêè æäãüäრèêè: „Ⴛàêèçà Ⴖåçèñàçà ëíìà Ⴂóèóé ÷àäìèñ ü÷àêíáèñà Ⴃàåèç ëäôä.

Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç VI Ⴌàრèìè. Ⴇáèêèñè.1247/48 üü.

Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴃàåèç~ (ëíìíâრàëà). Ⴑîàრñóêè

æäãüäრèêè – „Ⴋíìà ÷àäìèñà ëäôä Ⴃàåèç“

Ⴑîèêäìûè. Ⴃàåèç VI Ⴌàრèìè. Ⴇáèêèñè.1247/48 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴈჭäãà õàêàõñà Ⴇáèêèññ.

Ⴀà÷åàåíñ èâè Ⴖëäრçëà. Ⴜäêñà 645“

Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç VII Ⴓêó

(1247-1270 üü.). Ⴇáèêèñè. 1252/53 üü. Ⴘóáêè: ñîàრñóêè æäãüäრèêè: „Ⴖëäრçèñ

÷íåêèñשäëûêäíáèç ëñíôêèíñ ëáრûàìäáêèñ Ⴋàìâó ÷àäìèñ ìäáèç üäêñà 650“

Ⴃრàëà. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç VII Ⴓêó (1247-1270 üü.). Ⴇáèêèñè. 1252/53 üü.

Ⴆóრâè: ñîàრñóêè æäãüäრèêè: „Ⴃàåèç ëäôä, ûä Ⴂèíრâèñà, Ⴁàâრàòèíìè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“



Ⴂიოჽგი V Ⴁჽწყინვალე ა „გიოჽგაული თეთჽი“ (XIV ს.)

Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè

Ⴗàæàìè (1295-1304 üü.). Ⴀხàê-úèხä. 1300/01

Ⴘóáêè: ëíìöíêóრè æäãüäრè-êè: „Ⴑàხäêèçà Ⴖåçèñà�çà ëíìä-òà Ⴗàæàì ხàìèñà“. Ⴀრàáóêè æäã-üäრèêè: „Ⴗàæàì Ⴋàჰëóãè“. Ⴒèáä-

òóრè æäãüäრèêè: „Ⴗàæàì Ⴋàჰëóãè“

Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴗàæàìè (1295-1304 üü.). Ⴀხàê-

úèხä. 1300/01 Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè. Ⴈჭä-

ãà Ⴀხàêúèხäñ. Ⴃàêíúíñ ãà ëשåèãíáà ëèñúäñ ëàç Ⴀêàჰëà.

700“

Ⴇეთრი. Ⴅერცხლი. Ⴈლხანი Ⴍლჯაითუ. (1304-1316 წწ.).

Ⴇბილისი. 1305/6 წწ. Ⴘუბლი: არაბული ზედწერილი:

„Ⴑულთანი უზენაესი, მשვიდობისა და რელიგიის მფარველი Ⴞუდა-ბენდე Ⴋუჰამედი, ხანგრძლივჰყოს Ⴖმერთმა მეფობა მისი. 705 წელი. Ⴃიდება Ⴀლაჰს, ქვეყნიერების

“ემქმნელსש

Ⴇეთრი. Ⴅერცხლი. Ⴈლხანი Ⴍლჯაითუ. (1304-1316 წწ.).

Ⴇბილისი. 1305/6 წწ. Ⴆურგი: არაბული ზედწერილი:

„Ⴀრ არს Ⴖმერთი გარდა Ⴀლაჰისა, Ⴋუჰამედი მოციქულია მისი. Ⴈჭედა Ⴇბილისს. Ⴀლაჰის

წყალობით. Ⴀბუ-Ⴁაქრი, Ⴍმარი, Ⴍსმანი, Ⴀლი“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴍêჯàèçó. Ⴇáèêèñè. 1309/10 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋí-èჭრà óæäìàäñè ñóêçàìèñ ëëàრçåä-

êíáèñ ãöääáשè, ëäôäçà ãàëî-÷რíáêèñ, èëàëèñ, Ⴍêჯàèçó

ñóêçàìèñ ëèäრ, ëשåèãíáèñà ãà ñàრüëóìíäáèñ ëôàრåäêè, Ⴞóãàáäì-

ãä Ⴋóჰàëäãè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴀêàჰñ

óôêäáà àü ãà ëàრàãèñ“. Ⴋíìöíêó-რè æäãüäრèêè: „Ⴍêჯàèçó

ñóêçàìè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 709 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴍêჯàèçó. Ⴇáèêèñè. 1309/10 üü.Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ

àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà Ⴀêàჰèñ, Ⴀêè Ⴖëäრçèñ ëíàãâèêäà. Ⴗíåêàã

ëíü÷àêä Ⴀêàჰèñ ñàხäêèç. Ⴖëäრçí äèü÷àêä Ⴋóჰàëäãè ãà Ⴀêè, ãàשჀàñàìè, ãà Ⴠóñäèìè, ãà Ⴀêè, ãà Ⴋóჰàëäãè, ãà Ⴟàôàრè, ãà Ⴋóñà, ãà Ⴀêè, ãà Ⴋóჰàëäãè, ãà Ⴀêè, ãà

Ⴠàñàìè, ãà Ⴋóჰàëäãè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴍêჯàèçó. Ⴇáèêèñè. 1314/15 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋíèჭრà óæäìàäñè ñóêçàìèñ ëëàრçåäêíáèñ ãრíñ, ëäôäçà

ãàëî÷რíáäêèñ Ⴍêჯàèçó ñóêçàìèñ ëèäრ; ëשåèãíáèñà ãà

ñàრüëóìíäáèñ ëôàრåäêè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 714 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴍêჯàèçó. Ⴇáèêèñè.1314/15 üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ

àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè, Ⴀêè Ⴖëäრçèñ ëíàãâèêä“ ãà ëíüíãäáà

çíრëäòè èëàëèñàãëè

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè (1317-1335 üü.). Ⴇáèêèñè. 1316/17 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋíèჭრà óæäìàäñè ëáრûàìäáêèñ, Ⴀáóñàèã ñóêçàìèñ ëëàრçåäêí-

áèñ ãრíñ, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèñשè 716 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè (1317-1335 üü.). Ⴇáèêèñè. 1316/17 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè.

Ⴀêàჰèñ ü÷àêíáà àü ãà ëàრàãèñ, ãèãäáà Ⴀêàჰñ ÷íåêèñ

ëî÷რíáäêñ ãà ÷íåêàã ûêèäრñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè. 1317/18

üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴈჭäãà óæäìàäñè ëáრûàìäáêèñ, Ⴀáóñàèã ñóêçàìèñ ëëàრçåäêí-

áèñ ãრíñ, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà õà-

êàõ Ⴇáèêèñשè 717 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè.1317/18 üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè.

Ⴀêàჰèñ ü÷àêíáà àü ãà ëàრàãèñ. Ⴃèãäáà Ⴀêàჰñ ÷íåêèñ

ëî÷რíáäêñ ãà ÷íåêàã ûêèäრñ“



Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè.1319/20 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋíჭრèêèà óæäìàäñè ñóêçàìèñ Ⴀáóñàèãèñ ëëàრçåäêíáèñ ãöä-äáשè. ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà

ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà õàêàõ Ⴇáèêèñשè 719 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè.1319/20 üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè. Ⴀáó-Ⴁàõრè, Ⴍëàრè, Ⴍñëàìè, Ⴀêè.

Ⴀêàჰè âêíúàåç, ëàñ ÷åäêàôäრè äñëèñ ãà ëàì ÷åäêàôäრè èúèñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè. 1322 ü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋíჭრèêèà óæäìàäñè ñóêçàìèñ ëëàრçåäêíáèñ ãöääáשè,

Ⴀáóñàèã Ⴁàჰàãóრ ხàìèñ ëèäრ, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà

ëèñè. 722 üäêè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè. 1322 ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴀრ àრñ öëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ. Ⴀáó-Ⴁàõრè, Ⴍëàრè, Ⴍñëàìè, Ⴀêè“


üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè óæäìàäñè, Ⴀáóñàèã Ⴁàჰàãóრ ხàìè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèñשè 727 üäêñ“


üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè. Ⴀáó-Ⴁàõრè, Ⴍëàრè, Ⴍñëàìè, Ⴀêè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè. 1333 ü.

Ⴘóáêè: óèöóრóêè æäãüäრèêè: „Ⴀáóñàèã“. Ⴀრàáóêè

æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè óæäìàäñè ãà ñàëàრçêèàìè, âàëàრჯåäáóêè ხàìè; ხàìâრûêèåè è÷íñ ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“. çàრèöè

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè. 1333 ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:


Ⴑîèêäìûè. Ⴈêხàìè Ⴍêჯàèçó.

Ⴇáèêèñè. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋíèჭრà óæäìàäñè ñóêçàìèñ

ëëàრçåäêíáèñ ãöääáשè, ëäôäçà ãàëî÷რíáäêèñ Ⴍêჯàèçó ñóê-çàìèñ ëèäრ, Ⴋשåèãíáèñà ãà ñàრ-üëóìíäáèñ ëôàრåäêè Ⴞóãàáäìãä Ⴋóჰàëäãè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà

Ⴇáèêèññ“

Ⴑîèêäìûè. Ⴈêხàìè Ⴍêჯàèçó. Ⴇáèêèñè.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè, :èèòóრè რüëäìèñ ôíრëóêàש

„Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè. Ⴀêè Ⴖëäრçèñ ëíàãâèêäà. Ⴖëäრçí, ãàêíúä Ⴋóჰàëäãè ãà Ⴀêè, ãà Ⴠàñàìè, ãà Ⴠóñäèìè, ãà Ⴀêè, ãà Ⴋóჰàëäãè, ãà Ⴟàôàრè, ãà Ⴋóñà, ãà Ⴀêè, ãà Ⴋóჰàëäãè, ãà Ⴀêè,

ãà Ⴠàñàìè, ãà Ⴋóჰàëäãè“


Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრè-êè: „Ⴍêჯàèçó ñóêçàìè, Ⴈჭäãà ñàòàხòí õàêàõ Ⴇáè-êèñשè“ ãà ëíüíãäáà çíრ-

ëäòè èëàëèñàãëè.


Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè.Ⴀêè

Ⴖëäრçèñ ëíàãâèêäà“

Ⴑîèêäìûè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè.

Ⴇáèêèñè. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑóêçàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“

Ⴑîèêäìûè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè, ñóìèòóრè რüëäìèñ ôíრëóêà:

„Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè“


. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè Ⴀáóñàèã Ⴁàჰàãóრ

ხàìè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“


Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè“



Ⴑîèêäìûè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè.1323/24 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè Ⴀáóñàèãè, âàëàრჯåä-áóêè ხàìè, ხàìâრûêèåè è÷íñ ëä-ôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 724

üäêñ“

Ⴑîèêäìûè. Ⴈêხàìè Ⴀáóñàèãè. Ⴇáèêèñè.1323/24 üü.



Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè óæäìàäñè Ⴀáóñàèãè,

âàëàრჯåäáóêè ხàìè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà

ëèñè“


Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãèà ëèñè ëíúèõóêè; Ⴀáó-Ⴁàõრè, Ⴍëàრè, Ⴍñëàìè, Ⴀêè.

Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè V Ⴁრü÷èìåà-êä (1314-1346 üü.). Ⴇáèêèñè. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ. Ⴀáóñàèãè, âà-ìèâრûíñ ëäôíáà ëèñè“. Ⴕàრçó-

êè æäãüäრèêè: „Ⴂèíრâè“

Ⴑîèêäìûè. Ⴂèíრâè V Ⴁრü÷èìåà-êä (1314-1346 üü.). Ⴇáèêèñè. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãèà ëèñè ëíúèõóêè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀრôà (1335-1338 üü.). Ⴇáèêè-

ñè. 1335/36 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑóêçàìè óëàöêäñè Ⴀრôà-ხàìè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè ãà âàìàëòéèúíñ ëèñè âàìë-âäáêíáà. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 736

üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀრôà (1335-1338 üü.). Ⴇáèêèñè. 1335/36 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè,

Ⴀêàჰèñ ü÷àêíáà àü ãà ëàრàãèñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴋóჰàëäãè (1336-1338 üü.). Ⴇáè-

êèñè. 1338 ü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè óæäìàäñè Ⴋóჰàëäãè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè ãà âàìàëòéèúíñ âàëâäáêí-

áà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 738 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴋóჰàëäãè (1336-1338 üü.). Ⴇáè-

êèñè. 1338 ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:


Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴑàçè áäâ Ⴞàçóìè (1338-1340 üü.). Ⴇáèêèñè. 1338/39 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè ñàëàრçêèàìè Ⴑàçè áäâ Ⴞàçóìè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà

Ⴇáèêèññ 739 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴑàçè áäâ Ⴞàçóìè (1338-1340 üü.). Ⴇáèêèñè. 1338/39 üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:


Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴑóêäèëàìè (1340-1344 üü.). Ⴇáèêèñè. 1339/40 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè ñàëàრçêèàìè Ⴑóêäè-ëàì ხàìè, ხàìâრûêèå è÷íñ ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 740 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴑóêäèëàìè (1340-1344 üü.). Ⴇáèêèñè. 1339/40 üü.


Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀìóשèრåàìè (1344-1355 üü.). Ⴇáèêèñè. 1349/50 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè, ხàìâრûêèå è÷íñ ëä-ôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 750

üäêñ“.

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀìóשèრåàìè (1344-1355 üü.). Ⴇáèêèñè. 1349/50 üü.

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè. Ⴀáó-Ⴁàõრè, Ⴍëàრè, Ⴍñëàìè, Ⴀêè“



Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀìóשèრåàìè. Ⴗàრჯèìè. 1349/50

üü. Ⴘóáêè: óèöóრóêè æäãüäრèêè: „Ⴀìóשèრåàìè“. Ⴀრàáóêè æäãüä-რèêè: „Ⴑóêçàìè, ხàìâრûêèå-ჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭä-

ãà Ⴗàრჯèìñ 750 üäêñ“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈêხàìè Ⴀìóשèრåàìè. Ⴗàრჯèìè. 1349/50

üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:


Ⴅäრúხêè. Ⴟàìèáäé Ⴟóùèãè (1342-1357 üü.). Ⴇáèêèñè. 1356

ü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑóêçàìè ñàëàრçêèàìè, Ⴟàìèáäé ხàìè“

Ⴅäრúხêè. Ⴟàìèáäé Ⴟóùèãè (1342-1357 üü.). Ⴇáèêèñè. 1356

ü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ 757 üäêñ“

Ⴅäრúხêè. Ⴟàìèáäé Ⴟóùèãè. Ⴀხàêè Ⴑàრàè. 1352/53 üü. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑóêçàìè ñàëàრçêèàìè, Ⴟàìè-áäéè, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà

ëäôíáà ëèñè“

Ⴅäრúხêè. Ⴟàìèáäé Ⴟóùèãè. Ⴀხàêè Ⴑàრàè. 1352/53 üü. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴈჭäãà Ⴀხàê Ⴑàრàèשè 753 üäêñ“

Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴘäèხ-Ⴍåäèñ Ⴟäêàèრè (1356-1374 üü.).

Ⴇáèêèñè. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè Ⴍåäèñè, âàìèâრûíñ ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“

Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴘäèხ-Ⴍåäèñ Ⴟäêàèრè (1356-1374 üü.).

Ⴇáèêèñè. Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:


Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴘäèხ-Ⴍåäèñ

Ⴟäêàèრè. Ⴇáèêèñè. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè Ⴍåäèñè, âàìèâრûíñ ëäôíáà ëèñè. Ⴈჭäãà Ⴇáèêèññ“

Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴘäèხ-Ⴍåäèñ Ⴟäêàèრè. Ⴇáèêèñè.


Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç IX (1346-1360 üü.).

Ⴘóáêè: ჯèხåè. Ⴕàრçóêè æäã-üäრèêè, Ⴃàåèçèñ èìèúèàêè: „Ⴃ“. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴖëäრçè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç IX (1346-1360 üü.).

æóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà ëèñè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè.

Ⴃàåèç IX. Ⴘóáêè: êíëè. Ⴕàრçóêè æäãüä-რèêè, Ⴃàåèçèñ ñàხäêèñ èìèúèà-êè: „Ⴃ“. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴖëäრçè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç IX.


Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç IX. Ⴇáèêèñè.

Ⴘóáêè: âàëíñàხóêèà ëòრäãè. Ⴀრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴖëäრçè.

Ⴇáèêèñè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴃàåèç IX. Ⴇáèêèñè.




Ⴉèრëàìäóêè. Ⴅäრúხêè.

Ⴅàëä÷ Ⴃàãèàìè (1384-1396 üü.). Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴅàëä÷“

Ⴉèრëàìäóêè. Ⴅäრúხêè. Ⴅàëä÷ Ⴃàãèàìè (1384-1396 üü.). Ⴆóრâè: üëèìãà Ⴄåâäìèñ óხäשè

âàëíñàხóêäáà. Ⴁäრûìóêè æäã-üäრèêè: „Ⴄåâäìè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè VII (1393-1407 üü.). Ⴘóáêè: „Ⴂàხäêèêè çåàêè“. Ⴕàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôäç

ëäôä Ⴂèíრâè“

Ⴍრè çäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè VII (1393-1407 üü.). Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè:


Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴀჰëäã Ⴟäêàèრè (1382-1412 üü.) ãà Ⴂèíრâè VII. Ⴇáèêèñè.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè Ⴀჰëäãè, ხàìâრûêèå

è÷íñ ëäôíáà ëèñè. Ⴋäôä âàëàრჯåäáóêè Ⴂèíრâè. Ⴈჭäãà

Ⴇáèêèññ“

Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴀჰëäã Ⴟäêàèრè (1382-1412 üü.) ãà Ⴂèíრâè VII. Ⴇáèêèñè.


Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè VII. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè:

„Ⴑóêçàìè Ⴀჰëäã ხàìè“

Ⴇäçრè. Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè VII. Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋäôäç ëäôä Ⴂèíრâè“

Ⴘიჽვანული თანგები ა ვენეციუჽი ოქჽოს უკატები Ⴑაქაჽთველოს ფულა ბაზაჽზე (XV ს.)

Ⴍñëàêóრè àხùèñ (Ⴄãèრìä.

1410/11 üü.) õàრçóêè ëèìàáàûè. Ⴁèêíìè.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴋíèჭრà Ⴄãèრìäñ 813 üäêñ“

Ⴍñëàêóრè àხùèñ (Ⴄãèრìä. 1410/11 üü.) õàრçóêè ëèìàáàûè.

Ⴁèêíìè. Ⴆóრâè: âàëíñàხóêäáèñà ãà

üàრüäრèñ âàრäשä


Ⴁèêíìè. Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „ëíèჭრà äãèრìäñ 886 üäêñ“


Ⴁèêíìè. Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà ჯåàრè

Ⴁèêíìè. Ⴉíìñòàìòèìä I (1407-

1411 üü.). Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴉíìñòàìòèìä“

Ⴁèêíìè. Ⴉíìñòàìòèìä I (1407-1411 üü.).

Ⴆóრâè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴖëäრçè ùäëè éëà÷íôàà“

Ⴁèêíìè. Ⴀêäõñàìãრä I (1412-1442 üü.).

Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôäç ëäôä Ⴀêäõñàìãრä“

Ⴁèêíìè. Ⴀêäõñàìãრä I (1412-1442 üü.).

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴑàხäêèçà Ⴖåçèñàçà“



Ⴁèêíìè. Ⴅàხòàìâ IV (1442-

1446 üü.). Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴖëäრçí, âàóëàრჯíñ“

Ⴁèêíìè. Ⴅàხòàìâ IV (1442-1446 üü.).

Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôäñà Ⴅàხòàìâñ“

Ⴁèêíìè. Ⴅàხòàìâ IV. Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋäôä Ⴅàხòàìâè“

Ⴁèêíìè. Ⴅàხòàìâ IV. Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà რàöàú

úხíåäêè

Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè VIII

(1446-1466 üü.). Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋäôä ëäôäçà, ëíìà Ⴖåçèñà Ⴂèíრâè“

Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè VIII (1446-1466 üü.).

Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà ჯåàრè

Ⴅäრúხêè. Ⴁàâრàò VI (1466-1478 üü.).

Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè: „Ⴋäôä Ⴁàâრàòè“

Ⴅäრúხêè. Ⴁàâრàò VI (1466-1478 üü.).

Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà ôრçíñàìè úხíåäêè

Ⴅäრúხêè. Ⴉíìñòàìòèìä II

(1478-1505 üü.). Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋäôä Ⴉíìñòàìòèìä“

Ⴅäრúხêè. Ⴉíìñòàìòèìä II (1478-1505 üü.).

Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà რàöàú úხíåäêè

Ⴁèêíìè. Ⴉíìñòàìòèìä II. Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋäôä Ⴉíìñòàìòèìä“

Ⴁèêíìè. Ⴉíìñòàìòèìä II. Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà ëæä

Ⴇàìâà. Ⴅäრúხêè. Ⴘäëàხà, Ⴘèრåàìè. 1426/27 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè óãèãäñè, óæäìàäñè,

ñàëàრçêèàìè, ëúíãìä, ხàìâრûêèåჰ÷íñ Ⴖëäრçëà ëäôíáà

ëèñè“. Ⴑîàრñóêè æäãüäრèêè: „Ⴈჭäãà Ⴘäëàხàñ 830 üäêñ“

Ⴇàìâà. Ⴅäრúხêè. Ⴘäëàხà, Ⴘèრåàìè. 1426/27 üü.

Ⴆóრâè

Ⴁèêíìè. Ⴑàëúხèñ àçàáà-âèႷåàრ÷åàრä (1451-1498

üü). Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრè-

êè: „Ⴗåàრ÷åàრä“

Ⴁèêíìè. Ⴑàëúხèñ àçàáàâè Ⴗåàრ÷åàრä (1451-1498 üü). Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà çäåæè

Ⴁèêíìè. Ⴑàëúხèñ àçàáàâè Ⴗåàრ÷åàრä.

Ⴘóáêè: ჯåàრè. õàრçóêè æäãüäრèêè „Ⴗåàრ÷åàრä“Ⴁèêíìè. Ⴑàëúხèñ àçàáàâè Ⴗåàრ÷åàრä.

Ⴆóრâè: âàëíñàხóêèà çäåæè



Ⴇუმანი, აბაზი, შაუჽი ა Ⴄჽეკლე II-ის „Ⴑიჽმა აბაზი“ (XVI-XVIII სს.)

Ⴅäრúხêè. Ⴁàâრàò III

(1510-1565 üü.).Ⴈëäრäçèñ ëäôä. Ⴘóáêè: âåèრâåèìíñàìè ëäôä

Ⴅäრúხêè. Ⴁàâრàò III (1510-1565 üü.).Ⴈëäრäçèñ ëäôä. Ⴆóრâè: æäãüäრèêè: „Ⴋäôä

Ⴁàâრàò“

Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè II (1565-1585 üü.).Ⴈëäრäçèñ ëäôä. Ⴘóáêè: âåèრâåèìíñàìè ëäôä

Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè II (1565-1585 üü.).Ⴈëäრäçèñ ëäôä. Ⴆóრâè: õàრçóêè æäãüäრèêè:

„Ⴋäôä Ⴂèíრâè“

Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè II. Ⴈëäრäçèñ ëäôä.

Ⴘóáêè: õàრçóêè æäãüäრèêè „Ⴋäôäç“

Ⴅäრúხêè. Ⴂèíრâè II. Ⴈëäრäçèñ ëäôä.

Ⴆóრâè:

Ⴁèñòè. Ⴅäრúხêè. Ⴇàჰëàñî I (1524-1576 üü.). Ⴑäôèàìè. Ⴆàâäëè. 1555/56 üü.

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà Ⴀêàჰèñà, Ⴀêè ëíàãâèêäà Ⴀêàჰèñà“

Ⴁèñòè. Ⴅäრúხêè. Ⴇàჰëàñî I (1524-1576 üü.). Ⴑäôèàìè. Ⴆàâäëè. 1555/56 üü.

Ⴆóრâè: ñîàრñóêè æäãüäრè-êè: „Ⴘàჰ Ⴇàჰëàñî. Ⴈჭäãà Ⴆà-âäëñ 963“. Ⴇàჰëàñî I-èñ ñàხä-êèç Ⴆàâäëשè ëíჭრèê ëíìä-

òäáæä èéèçხäáà ჰèჯრèñ éèãäå äëãäâè çàრèöäáè: 975, 977ש

(1567/68 üü. ãà 1569/70 üü.). Ⴈჭრäáíãà áèñòè ãà ìàხäåàრè

àჰèש

Ⴌàხäåàრè àשრàôè. Ⴍõრí.

Ⴇàჰëàñî I. Ⴑäôèàìè. Ⴈäæãè. 941 (=1534/35 üü.).

Ⴘóáêè: àრàáóêè æäãüäრèêè: „Ⴀრ àრñ Ⴖëäრçè âàრãà Ⴀêàჰèñà, Ⴋóჰàëäãè ëíúèõóêèà Ⴀêàჰèñà, Ⴀêè ëíàãâèêäà Ⴀêàჰèñà“ ãà

çíრëäòè èëàëèñ ñàხäêè.

Ⴌàხäåàრè àשრàôè. Ⴍõრí. Ⴇàჰëàñî I. Ⴑäôèàìè. Ⴈäæãè. 941

(=1534/35 üü.). Ⴆóრâè: ñîàრñóêè æäãüäრèêè: „Ⴑóêçàìè ñàëàრçêèàìè, ñრó-êõëìèêè, ñüíრè âæèç ëàåàêè. Ⴂàëâäáäêè, שàჰè Ⴇàჰëàñî ხàìè, Ⴑäôèàìè, Ⴀáóê àê-Ⴋóæàôàრè, ხàìâრûêèåëú ჰ÷íôñ Ⴀêàჰè ëèñ

ëäôíáàñà ãà ñóêçìíáàñ“.

Ⴃóéàòè. Ⴍõრí. Ⴎèäòრí Ⴊàìãí (1539-1545 üü.). Ⴅäìäúèà.

Ⴘóáêè: Ⴜë. Ⴋàრéíæè, რíëäêèú Ⴅäìäúèèñ ãíïñ âàãàñúäëñ

àêàëñ. Ⴊàçèìóრè æäãüäრèêè: „Ⴜëèìãà Ⴋàრéíæè Ⴅäìäúèèñà. Ⴃíïè Ⴎäòრóñ Ⴊàìãí“

Ⴃóéàòè. Ⴍõრí. Ⴎèäòრí Ⴊàìãí (1539-1545 üü.). Ⴅäìäúèà. Ⴆóრâè: Ⴈäñí Ⴕრèñòä ãà åàრñéåêàåäáè. Ⴊàçèìóრè

æäãüäრèêè: „Ⴕრèñòä! Ⴑàჰäრúíâí, რíëäêñàú âàìàâäá,

ãä, âäáíûíñ שäì!“

Ⴃóéàòè. Ⴍõრí. Ⴠíêàìãèà.

1588 ü. Ⴘóáêè: âåèრâåèìíñàìè ëäíëàრè ëàხåèêèçà ãà שóáèç. Ⴊàçèìóრè

æäãüäრèêè: „Ⴛàêà Ⴖåçèñà ãà èëäãè ùåäìè

Ⴃóéàòè. Ⴍõრí. Ⴠíêàìãèà. 1588 ü.

Ⴆóრâè: Ⴔრèñêàìãèèñ îრíåèìúèèñ âäრáè. Ⴊàçèìóრè

æäãüäრèêè: „Ⴃàñàåêäç Ⴔრèñêàìãèèñ ñàëôêíáäêíñ

àხàêè íõრíñ ëíìäòà“ ãà çàრèöè: 1588 üäêè

Ⴒàêäრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈëîäრàòíრè Ⴐóãíêô II (1576-1612 üü.).

Ⴓìâრäçè. 1591 ü. Ⴘóáêè: èëîäრàòíრèñ áèóñòè. Ⴊàçèìóრè æäãüäრèêè: „Ⴐó-

ãíêô II, Ⴖåçèñ ü÷àêíáèç, რí-ëàäêçà èëîäრàòíრè, óàåâóñòí-äñè ëäôä Ⴂäრëàìèèñ, Ⴓìâრäçèñ,

Ⴁíჰäëèèñ“

Ⴒàêäრè. Ⴅäრúხêè. Ⴈëîäრàòíრè Ⴐóãíêô II (1576-1612 üü.).

Ⴓìâრäçè. 1591 ü. Ⴆóრâè: íრçàåèàìè àრüèåè. Ⴊàçèìóრè æäãüäრèêè:

„Ⴠäრúíâè Ⴀåñòრèèñ, ჰäრúíâè Ⴁóრâóìãèèñ, ëàრéâრàôè

Ⴋíრàåèèñ“ ãà çàრèöè: "1591"



Ⴍრòà. Ⴅäრúხêè. Ⴑèâèæëóìã III

(1587-1632 üü.). Ⴎíêíìäçèñ ëäôä. Ⴂãàìñéèñ æàრàôხàìà.

1623 ü. Ⴘóáêè: ëäôä. Ⴊàçèìóრè æäãüä-რèêè: „Ⴑèâèæëóìã III, Ⴖåçèñ ü÷àêíáèç, ëäôä Ⴎíêíìäçèñ,

ãèãè ëçàåàრè Ⴊèòåèñ, Ⴐóñäçèñ, Ⴎრóñèèñ“

Ⴍრòà. Ⴅäრúხêè. Ⴑèâèæëóìã III (1587-1632 üü.). Ⴎíêíìäçèñ

ëäôä. Ⴂãàìñéèñ æàრàôხàìà. 1623 ü.

Ⴆóრâè: õàêàõ Ⴂãàìñéèñ âäრáè. êàçèìóრè æäãüäრèêè: „Ⴕàêàõ

Ⴂãàìñéèñ ëíìäòà, 23“

Ⴎოლტორაკი. Ⴅერცხლი. Ⴑიგიზმუნდ III. Ⴁიდგოשის ზა-

რაფხანა. 1621 წ. Ⴘუბლი: Ⴎოლონეთ-Ⴊიტვის გერ-ბი გვირგვინის ქვეש. Ⴊათინური ზედწერილი: „Ⴑიგიზმუნდ III,

Ⴖვთის წყალობით, მეფე Ⴎოლო-ნეთის, დიდი მთავარი Ⴊიტვის“

Ⴎოლტორაკი. Ⴅერცხლი. Ⴑიგიზ-მუნდ III. Ⴁიდგოשის ზარაფხანა.

1621 წ. Ⴆურგი: ჯვრიანი სფერო და ხაზი-ნადარის გერბი. Ⴊათინური ზედ-წერილი: „Ⴎოლონეთის სამეფოს ახალი მონეტა“ და თარიღის ბო-ლო ორი ციფრი „21“. Ⴋონეტის ნომინალი აღნიשნულია שუბლზე ციფრით „3“ (პოლტორაკი שეი-ცავს სამნახევარგროשიანს),

ხოლო ზურგზე – რიცხვით `24~ (24 პოლტორაკი שეადგენს 1

ტალერს)

Ⴑაქაჽთველო Ⴐუსეთის ბატონობის ჽოს (1801–1918 წწ.)

Ⴍðè àáàæè. 1804 ü. (åäðúþêè).

Ⴘóáêè Ⴍðè àáàæè. 1804 ü. (åäðúþêè).

Ⴆóðâè Ⴌàþäåàðè àáàæè. 1805 ü.

(åäðúþêè). Ⴘóáêè Ⴌàþäåàðè àáàæè. 1805 ü.

(åäðúþêè). Ⴆóðâè

Ⴄðçè àáàæè. 1806 ü. (åäðúþêè).

Ⴘóáêè Ⴄðçè àáàæè. 1806 ü. (åäðúþêè).

Ⴆóðâè Ⴌàþäåàðè àáàæè. 1815 ü.

(åäðúþêè). Ⴘóáêè Ⴌàþäåàðè àáàæè. 1815 ü.

(åäðúþêè). Ⴆóðâè

Ⴍðè àáàæè. 1820 ü. (åäðúþêè).

Ⴘóáêè Ⴍðè àáàæè. 1820 ü. (åäðúþêè).

Ⴆóðâè Ⴄðçè שàóðè.1805 ü. (ñîèêäìûè).

Ⴘóáêè Ⴄðçè שàóðè. 1805 ü. (ñîèêäìûè).

Ⴆóðâè

Ⴍçþè שàóðè.1806 ü. (ñîèêäìûè).

Ⴘóáêè Ⴍçþè שàóðè.1806 ü. (ñîèêäìûè).

Ⴆóðâè Ⴍçþè שàóðè.1810 ü. (ñîèêäìûè).

Ⴘóáêè Ⴍçþè שàóðè.1810 ü. (ñîèêäìûè).

Ⴆóðâè



Ⴍðè שàóðè.1810 ü. (ñîèêäìûè). Ⴘóáêè Ⴍðè שàóðè.1810 ü. (ñîèêäìûè). Ⴆóðâè

Ⴀმიეჽკავკასიის Ⴉომისაჽიატი (1918 წ.)

Ⴁანკნოტები

Ⴄრçè ëàìäçè. 1918 ü. (שóáêè) Ⴄრçè ëàìäçè. 1918 ü. (æóრâè)

Ⴑàëè ëàìäçè. 1918 ü. (שóáêè) Ⴑàëè ëàìäçè. 1918 ü. (æóრâè)

Ⴑაქაჽთველოს Ⴃემოკჽატიული Ⴐესპუბლიკა (1918—1921 წწ.)


Ⴍრëíúãààçè éàîèéè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴍრëíúãààçè éàîèéè. 1919 ü. (æóრâè)



Ⴄრçè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴄრçè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)

Ⴑàëè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴑàëè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)

Ⴞóçè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴞóçè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)

Ⴞóçè ëàìäçè. 1919 ü. (îèრè)

Ⴀçè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴀçè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)

Ⴍრëíúãàçè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴍრëíúãàçè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)



Ⴀñè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴀñè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)

Ⴞóçàñè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴞóçàñè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)

Ⴀçàñè ëàìäçè. 1919 ü. (שóáêè) Ⴀçàñè ëàìäçè. 1919 ü. (æóრâè)

Ⴞóçèàçàñè ëàìäçè. 1921 ü. (שóáêè) Ⴞóçèàçàñè ëàìäçè. 1921 ü. (æóრâè)

Ⴑაქაჽთველო Ⴐუსეთის კომუნისტების ბატონობის ჽოს (1921—1989 წწ.)


Ⴀçèàçàñè ëàìäçè. 1922 ü. (שóáêè) Ⴀçèàçàñè ëàìäçè. 1922 ü. (æóრâè)



Ⴇანამეჽოვე Ⴑაქაჽთველო

Ⴋონეტები

Ⴄრçè çäçრè. 1993 ü. Ⴘóáêè Ⴄრçè çäçრè. 1993 ü. Ⴆóრâè

Ⴍრè çäçრè. 1993 ü. Ⴘóáêè Ⴍრè çäçრè. 1993 ü. Ⴆóრâè

Ⴞóçè çäçðè. 1993 ü. Ⴘóáêè Ⴞóçè çäçðè. 1993 ü. Ⴆóðâè

Ⴀçè çäçრè. 1993 ü. Ⴘóáêè

Ⴀçè çäçრè. 1993 ü. Ⴆóრâè

Ⴍúè çäçრè. 1993 ü. Ⴘóáêè Ⴍúè çäçრè. 1993 ü. Ⴆóრâè

Ⴍრëíúãààçè çäçრè. 1993 ü. Ⴘóáêè Ⴍრëíúãààçè çäçრè. 1993 ü. Ⴆóრâè



Ⴍრëíúãààçè çäçრè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴍრëíúãààçè çäçრè. 2006 ü. Ⴆóრâè

Ⴄრçè êàრè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴄრçè êàრè. 2006 ü. Ⴆóრâè

Ⴍრè êàრè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴍრè êàრè. 2006 ü. Ⴆóრâè

Ⴑაჲუბილეო მონეტები

Ⴀçè êàრè. 2001 ü. Ⴘóáêè Ⴀçè êàრè. 2001 ü. Ⴆóრâè


Ⴄრçè êàრè. 2004 ü. Ⴘóáêè Ⴄრçè êàრè. 2004 ü. Ⴆóრâè



Ⴍðè êàðè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴍðè êàðè. 2006 ü. Ⴆóðâè

Ⴑàëè êàðè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴑàëè êàðè. 2006 ü. Ⴆóðâè

Ⴞóçàñè êàðè. 1995 ü. Ⴘóáêè Ⴞóçàñè êàðè. 1995 ü. Ⴆóðâè

Ⴑაინვესტიციო მონეტები


Ⴍúãàხóçè êàრè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴍúãàხóçè êàრè. 2006 ü. Ⴆóრâè

Ⴍრëíúãààçè êàრè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴍრëíúãààçè êàრè. 2006 ü. Ⴆóრâè

Ⴀñè êàრè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴀñè êàრè. 2006 ü. Ⴆóრâè



Ⴑàëàñè êàðè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴑàëàñè êàðè. 2006 ü. Ⴆóðâè

Ⴞóçàñè êàðè. 2006 ü. Ⴘóáêè Ⴞóçàñè êàðè. 2006 ü. Ⴆóðâè


Ⴄრçè éóîíìè 1993 ü. Ⴑàëè éóîíìè 1993 ü

Ⴞóçè éóîíìè 1993 ü. Ⴀçè éóîíìè 1993 ü.



Ⴀñè éóîíìè 1993 ü. Ⴍრàñ íრëíúãààçè éóîíìè 1993 ü.

Ⴍúè àçàñè éóîíìè 1993 ü. Ⴄრçè ëèêèíìè éóîíìè 1993 ü.

Ⴄრçè êàრè. 1998 ü. Ⴍრè êàრè. 1998 ü.

Ⴞóçè êàრè. 1998 ü. Ⴀçè êàრè. 1998 ü.



Ⴍúè êàრè. 1998 ü. Ⴍრëíúãààçè êàრè. 1998 ü.

Ⴀñè êàრè. 1998 ü. Ⴍრàñè êàრè. 2007 ü.

Ⴍრëíúãààçè êàრè. 2004 ü. Ⴀñè êàრè. 2004 ü.

Ⴈსტოჽიული ჩანახატები



Ⴅàხòàìâ Ⴂíრâàñàêè Ⴋóრåàì-Ⴗრóñ שäëíñäåà Ⴇáèêèñשè

Ⴃàåèç Ⴀöëàשäìäáäêè Ⴇàëàრ Ⴋäôä

ႨႱႲႭႰႨႳႪႨ ႹႠႬႠႾႠႲႤႡႨ


Ⴇáèêèñè Ⴇäëóრ Ⴊäìâèñ שäëíñäåà Ⴇáèêèñשè

Ⴕàრçåäêäáèñ âàãàñàხêäáà Ⴈრàìשè Ⴂèíრâè Ⴑààéàûä



Ⴄრäéêä Ⴋäôä Ⴉრüàìèñèñ åäêæä

საქართველოს სიმბოლიკა ნაწ. 3

Documents