ΠΕΡΙΛΗΨΗ · Πίνακας 3 Ταυτότητα Εγκατάστασης της shell hellas a.e 82 Πίνακας 4 Επικίνδυνες Ουσίες της shell hellas

1

2

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Τα Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης, είναι ένα φαινόµενο το οποίο

προέκυψε κυρίως τα τελευταία 100 χρόνια, και οφείλεται στη ραγδαία ανάπτυξη της

βιοµηχανικής δραστηριότητας από τον άνθρωπο. Επιπλέον, συνέβαιναν και θα

συµβαίνουν πάντοτε στον κόσµο, καθώς σε όλες τις διαδικασίες της χηµικής

βιοµηχανίας, ενυπάρχει ο παράγων σφάλµα, που δεν είναι κάθε φορά δυνατόν να

ελεγχθεί µε απόλυτο τρόπο από τον άνθρωπο.

Η παραδοχή αυτή, σε συνδυασµό µε τις επιπτώσεις και τον αντίκτυπο που

προκάλεσαν τα µεγαλύτερα βιοµηχανικά ατυχήµατα (Seveso 1976, San Juan 1984,

Bhopal 1984) στον αιώνα που πέρασε, οδήγησαν την Ευρώπη στη λήψη µέτρων

σχετικά µε την αντιµετώπιση των κινδύνων από µεγάλα βιοµηχανικά ατυχήµατα

µέσω µιας σειράς προληπτικών και κατασταλτικών µέτρων, τα οποία

«σφραγίστηκαν», πρώτα µε την Οδηγία SEVESO I 82/105/ΕΟΚ, και ύστερα από δύο

τροποποιήσεις της µε την Οδηγία SEVESO IΙ 96/82/ΕΕ, η οποία αντικατέστησε

πλήρως την SEVESO I, και η οποία µετέπειτα συµπληρώθηκε από την Οδηγία

2003/105/ΕΕ.

Η Οδηγία αυτή η οποία βρίσκει εφαρµογή σε αρκετές χιλιάδες βιοµηχανικές

εγκαταστάσεις και µονάδες, περιλαµβάνει ένα αναθεωρηµένο και διευρυµένο πεδίο

εφαρµογής σε σχέση µε τις προηγούµενες οδηγίες, καθώς εισάγει νέες απαιτήσεις

σχετικά µε την εφαρµογή των συστηµάτων διαχείρισης της ασφάλειας, και την

διαδικασία σύνταξης, υποβολής και αξιολόγησης της Μελέτης Ασφαλείας. Το άρθρο

8 της ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007, µε την οποία ενσωµατώθηκε η Οδηγία SEVESO IΙ

στο ελληνικό δίκαιο, καθορίζει µε σαφήνεια τη διαδικασία υποβολής και

αξιολόγησης της Μελέτης Ασφαλείας, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχωρώντας ένα

βήµα παραπέρα, συντάσσει το 1996 ένα εγχειρίδιο µε τις κατευθυντήριες οδηγίες

προς τα κράτη µέλη για τη σύνταξη της Μελέτης Ασφαλείας εκ µέρους των

εγκαταστάσεων των κρατών µελών (το οποίο συµπληρώθηκε το 2005).

Η εξέλιξη αυτή, καταδεικνύει την σηµαντικότητα της Μελέτης Ασφαλείας για

τις εγκαταστάσεις, καθώς µέσω αυτής δίδεται η αναλυτική περιγραφή των

εγκαταστάσεων, επιτυγχάνεται η εκτίµηση της επικινδυνότητας, και προωθούνται τα

συστήµατα διαχείρισης ασφάλειας αυτών, µε αποτέλεσµα να εξασφαλίζεται µια

3

ολοκληρωµένη πολιτική πρόληψης των ατυχηµάτων για τις εγκαταστάσεις αυτές,

καθώς και µέτρα καταστολής αυτών, σε περίπτωση που συµβούν, καθιστώντας την

λειτουργία τους ασφαλή για τους ανθρώπους και το περιβάλλον.

Στο πλαίσιο αυτό, λαµβάνεται ως µελέτη περίπτωσης η περιοχή του

Περάµατος Αττικής, προκειµένου να διερευνηθεί:

αφενός, ο βαθµός στον οποίο οι εγκαταστάσεις στο Πέραµα πληρούν τις

προϋποθέσεις της ορθής διεκπεραίωσης της διαδικασίας σύνταξης της Μελέτης

Ασφαλείας, βάσει των πληθυσµιακών, χωροταξικών, πολεοδοµικών και

περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών της περιοχής, και

αφετέρου, οι µέθοδοι που χρησιµοποιούν οι εταιρίες για την ασφαλή

λειτουργία των εγκαταστάσεων τους στην περιοχή του Περάµατος.

4

SUMMARY

Major Industrial Accidents is a phenomenon that occurred mainly in the last 100

years, due to the rapid development of industrial activity in humans. Furthermore,

Major Industrial Accidents happen and they will always happen in the world, as in all

the procedures of chemical industry, there is an error factor that cannot be controlled

every time in an absolute manner by humans.

This assumption, combined with the effects and impacts caused by the largest

industrial accidents (Seveso1976, San Juan 1984, Bhopal 1984), in the last century,

led Europe in action on addressing the risks of major industrial accidents through a

series of preventive and repressive measures which were sealed firstly by the

Directive SEVESO I 82/105/EC and after two amendments, by the Directive

SEVESO II 96/82/EU. Directive SEVESO II fully replaced Directive SEVESO I, and

was later supplemented by Directive 2003/105/EU.

Directive SEVESO II, which is applicable to several thousand industrial

facilities, includes a revised and expanded field of implementation, compared with the

previous Directives, and introduces new requirements on the implementation of

Safety Management and on the process of setting up, submission and evaluation of

Safety Report. Article 8 of Joint Ministerial Decision which incorporated the

SEVESO II Directive into Greek law, clearly defines the procedure for submission

and evaluation of Safety Report. Furthermore, European Commission is going one

step further by setting up in 1996 a manual with guidelines to the Member States, for

the procedure of drafting of Safety Report, from the industrial facilities of Member

States (which was supplemented in 2005).

This development shows the importance of Safety Report, for the industrial

facilities by the fact that through Safety Report, a detailed description of the industries

is being given, the procedure of risk assessment is being achieved, and the safety

reports systems are being promoted, resulting in the ensuring of an integrated

prevention policy of accidents for these industries, as long as suppressive measures, in

case of accidents, in order to make the industrial operation safe for humans and

environment.

5

In this context, the area of Perama, in Attica, is taken as a case study in order

to be investigated, the degree in which the industrial facilities of Perama fulfill the

proper handling of the procedure of preparing the Safety Report, by taking account of

the population, the land use planning, and the environmental characteristics of the

region, as long as the methods being used by the companies, for the safe operation of

the facilities, in the region of Perama.

6

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ………………………………………………… 8

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ ………………………………………………………… 10

ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………………………………………..

Εισαγωγή……………………………………………………………………………………… 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ

1.1 Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης – Ορισµοί…………………………………. 17

1.2 Μεγάλα Τεχνολογικά Ατυχήµατα στην Ευρώπη και τον Υπόλοιπο Κόσµο……………… 23

1.3 Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης στην Ελλάδα……………………………………………… 28

1.4 Νοµοθεσία που διέπει τα Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης…………………... 30

1.5 Βασικά Σηµεία Οδηγίας SEVESO II Στην Ελλάδα (ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007)

35

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΜΕΛΕΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ…………………………………………..

2.1 Μελέτη Ασφαλείας – Ιστορικό……………………………………………………………. 47

2.2 Περιεχόµενο Νοµοθετικού Πλαισίου Μελέτης Ασφαλείας στην Ελλάδα………………… 48

2.2.1 Περιεχόµενο Μελέτης Ασφαλείας………………………………………………… 49

2.2.2 Υποβολή Μελέτης Ασφαλείας……………………………………………………. 50

2.2.3 ∆ιαδικασία αξιολόγησης Μελέτης Ασφαλείας……………………………………. 50

2.3 Σύνταξη Μελέτης Ασφαλείας – Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 53

2.3.1 Η Περιγραφή της Εγκατάστασης………………………………………………… 55

2.3.2 Η Εκτίµηση της Επικινδυνότητας………………………………………………… 58

2.3.3 Η Αναφορά Στην Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων Και Το Σχεδιασµό

Έκτακτης Ανάγκης……………………………………………………………………….

64

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ – ΠΕΡΑΜΑ………………………..

3.1 Γενικά Χαρακτηριστικά της Περιοχής του Περάµατος…………………………………… 70

3.1.1 Θέση και Μορφολογία…………………………………………………………….. 70

3.1.2 Ιστορική Αναδροµή……………………………………………………………….. 73

3.1.3 Πληθυσµιακά Χαρακτηριστικά…………………………………………………… 74

3.1.4 Χωροταξικά – Πολεοδοµικά Χαρακτηριστικά…………………………………… 74

7

3.1.5 Περιβαλλοντικά Χαρακτηριστικά………………………………………………… 75

3.2 Γενικά Περί Εγκαταστάσεων Πετρελαιοειδών Περάµατος……………………………….. 76

3.3 Παρουσίαση Εγκαταστάσεων Πετρελαιοειδών Περάµατος………………………………. 82

3.3.1 SHELL HELLAS A.E……………………………………………………………. 82

3.3.2 CYCLON HELLAS A.E…………………………………………………………. 89

3.3.3 EL PETROL A.E…………………………………………………………………. 93

3.3.3 ETEKA A.E………………………………………………………………………

97

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ…………………………..

4.1 Συµπεράσµατα Σχετικά Με Την Εφαρµογή της Οδηγίας SEVESO II 98/85/EE Και Τη

Σύνταξη Μελέτης Ασφαλείας στις Εγκαταστάσεις του Περάµατος………………………….

103

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ………………………………………………………………………….. 111

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ…………………………………………………………………………

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1……………………………………………………………………………… 118

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2……………………………………………………………………………… 123

8

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ

ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ

Γράφηµα 1 Χρονολογική Εξέλιξη Των Βιοµηχανικών Ατυχηµάτων Μεταξύ Της

Περιόδου 1900-2008…………………………………………………..

18

Γράφηµα 2 Χρονολογική Εξέταση Θανάτων Από Βιοµηχανικά Ατυχήµατα

Μεταξύ Της Περιόδου 1900-2008…………………………………….

24

Γράφηµα 3 Αριθµός εγκαταστάσεων Άνω Ορίου Οδηγίας SEVESO II Στην

Ελλάδα Ανά Περιφέρεια…………………………………………

35

Γράφηµα 4 Ποσοστό εγκαταστάσεων Άνω Ορίου Οδηγίας SEVESO II Στην

Ελλάδα Ανά Περιφέρεια…………………………………………

36

Γράφηµα 5 Ποσοστό Υποβολής( %) Μελετών Ασφαλείας Ανά Χώρα Για Την

Περίοδο 2000 – 2002…………………………………………………..

45

Γράφηµα 6 Αποθηκευµένα Προϊόντα Στην Περιοχή Του Περάµατος Αττικής……. 78

ΕΙΚΟΝΕΣ

Εικόνα 1 Σχηµατική Απεικόνιση Των Ζωνών Προστασίας 66

Εικόνα 2 Γεωγραφική Θέση Περάµατος Στο Χάρτη ∆υτικής Αττικής 72

Εικόνα 3 Μορφολογία Περάµατος 72

Εικόνα 4 Εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών Περάµατος Της Εταιρίας ΕΤΕΚΑ Α.Ε 79

Εικόνα 5 Γειτνίαση Εγκαταστάσεων Πετρελαιοειδών Περάµατος Με

Κατοικηµένη Περιοχή

80

Εικόνα 6 Γειτνίαση ∆εξαµενών Αποθήκευσης Περάµατος Με Κατοικηµένη

Περιοχή

80

Εικόνα 7 Προβλήτα Εγκατάστασης Εταιρίας ΕΤΕΚΑ Α.Ε 107

ΠΙΝΑΚΕΣ

Πίνακας 1 Χρονολογική Εξέλιξη Των Μεγαλύτερων Βιοµηχανικών

Ατυχηµάτων- Είδη Ατυχηµάτων Και Επιπτώσεις

27

Πίνακας 2 Παράδειγµα Της Μεθόδου HAZOP , Λέξεις – Κλειδιά, Ερµηνεία Και

Πιθανές Αποκλίσεις

60

Πίνακας 3 Ταυτότητα Εγκατάστασης της SHELL HELLAS A.E 82

Πίνακας 4 Επικίνδυνες Ουσίες της SHELL HELLAS A.E 85

Πίνακας 5 Ταυτότητα Εγκατάστασης της CYCLON HELLAS A.E 89

Πίνακας 6 Επικίνδυνες Ουσίες της CYCLON HELLAS A.E 91

9

Πίνακας 7 Ταυτότητα Εγκατάστασης της EL PETROL A.E 93

Πίνακας 8 Επικίνδυνες Ουσίες της EL PETROL A.E 95

Πίνακας 9 Ταυτότητα Εγκατάστασης της ETEKA A.E 97

Πίνακας 10 Επικίνδυνες Ουσίες της ETEKA A.E 100

ΧΑΡΤΗΣ

Χάρτης 1 Γεωγραφική Θέση Περάµατος Στο Χάρτη Της Ελλάδας 71

10

ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΥΝΤΜΗΣΕΩΝ

ΒΑΜΕ: Βιοµηχανικό Ατύχηµα Μεγάλης Έκτασης

ΓΓΒ: Γενική Γραµµατεία Βιοµηχανίας

ΓΠΣ: Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο

ΓΣΠΠ: Γενικό Σχέδιο Πολιτικής Προστασίας

Ε.Ε: Ευρωπαϊκή Ένωση

Ε.Κ: Ευρωπαϊκή Κοινότητα

ΕΛ.ΠΕ: Ελληνικά Πετρέλαια

Ε.Σ.Υ.Ε: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος

Κ.Υ.Α: Κοινή Υπουργική Απόφαση

ΟΛΠ: Οργανισµός Λιµένος Πειραιώς

ΟΤΑ: Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Σ.Α.Τ.Α.Μ.Ε: Σχέδιο Αντιµετώπισης Τεχνολογικών Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκταση

ΥΠ.ΑΝ: Υπουργείο Ανάπτυξης

Υ.Π.Ε.Κ.Α: Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής

Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε: Υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ∆ηµοσίων Έργων

Φ.Ε.Κ: Φύλλο Εφηµερίδας Κυβερνήσεως

FEMA: Federal Emergency Management Agency (USA)

LPG: Liquefied Petroleum Gas

MARS: Major Accident Report System

TCDD: Tetra- Chloro- Dibenzo-Para-Dioxin

11

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

12

Η παρούσα εργασία µε τίτλο: « Σύνταξη Μελέτης Ασφαλείας και συσχέτιση µε τις

τοπικές συνθήκες (βασικές αρχές και ανάπτυξη προδιαγραφών για τις εγκαταστάσεις

της περιοχής Περάµατος Αττικής)», εκπονήθηκε στα πλαίσια του προγράµµατος

σπουδών του Εθνικού Κέντρου ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

Ο απώτερος σκοπός της εργασίας, συνίσταται στην γενικότερη κατανόηση της

υποχρέωσης, και της διαδικασίας σύνταξης των µελετών ασφαλείας εκ µέρους των

εγκαταστάσεων, ως αναγκαίο µέσο πρόληψης, και καταστολής, των Βιοµηχανικών

Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκτασης, και στην ειδικότερη σηµασία της σύνταξης Μελέτης

Ασφαλείας εκ µέρους των εγκαταστάσεων της περιοχής του Περάµατος Αττικής,

δεδοµένων των τοπικών χαρακτηριστικών της περιοχής.

Για την επίτευξη του δεδοµένου σκοπού, τέθηκαν οι εξής στόχοι:

Αρχικά, µελετήθηκε η εθνική και η διεθνής βιβλιογραφία, προκειµένου να

διερευνηθούν: οι αιτίες και οι επιπτώσεις των σηµαντικότερων βιοµηχανικών

ατυχηµάτων που συνέβησαν σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο, η τάση της εξέλιξης

των ατυχηµάτων αυτών και η αναγκαιότητα θέσπισης νοµοθετικών διατάξεων που θα

περιόριζαν την πιθανότητα πρόκλησης βιοµηχανικών ατυχηµάτων, µέσω της

εκτίµησης των επιπτώσεων και του διαχειριστικού συστήµατος ασφάλειας. Βασικό

µέρος των διατάξεων αυτών αποτέλεσε η υποβολή Μελέτης Ασφαλείας, εκ µέρους

των εγκαταστάσεων, ως κατεξοχήν µέθοδος πρόληψης και καταστολής των

βιοµηχανικών ατυχηµάτων, ενώ ακολούθησε η ανάλυση των κατευθυντήριων

οδηγιών, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε βάση τις οποίες θα πρέπει να

συντάσσονται οι Μελέτες Ασφαλείας των εγκαταστάσεων που βρίσκονται

εγκατεστηµένες στα Κράτη Μέλη. Οι στόχοι αυτοί ικανοποιούν τη διαπίστωση της

υποχρέωσης και της διαδικασίας σύνταξης Μελέτης Ασφαλείας, εκ µέρους των

εγκαταστάσεων των κρατών µελών.

Στη συνέχεια, προκειµένου να γίνει η καταγραφή για την περίπτωσης της

Ελλάδας ως προς την εφαρµογή της ισχύουσας νοµοθεσίας για τα βιοµηχανικά

ατυχήµατα µεγάλης έκτασης, µελετάται το νοµικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία

των ελληνικών βιοµηχανικών εγκαταστάσεων , όπως αυτό έχει εξελιχθεί στο

πέρασµα των χρόνων, και οι υποχρεώσεις που απορρέουν εξ αυτού, µε περαιτέρω

ανάλυση της διαδικασίας σύνταξης και υποβολής Μελέτης Ασφαλείας, ως

απαραίτητο εργαλείο διαχείρισης του κινδύνου και µείωσης της επικινδυνότητας των

13

εγκαταστάσεων. Τελικά, βάσει της ισχύουσας νοµοθεσίας για τη σύνταξη και

υποβολή της Μελέτης Ασφαλείας, λαµβάνεται ως µελέτη περίπτωσης η περιοχή του

Περάµατος Αττικής, προκειµένου να διερευνηθεί στην πράξη, η σηµασία της

διαχείριση του κινδύνου εκ µέρους των εγκαταστάσεων της περιοχής, δεδοµένων των

γενικών χαρακτηριστικών της περιοχής.

Κατά την συγγραφή της παρούσης, υιοθετήθηκαν οι εξής υποθέσεις εργασίας:

Πρώτον, ότι η έννοια του κινδύνου αφορά στις απειλές που µπορούν να προέλθουν

από τη δραστηριότητα µιας βιοµηχανικής εγκατάστασης που διαχειρίζεται

επικίνδυνες ουσίες, κατά του ανθρώπου ή/και του περιβάλλοντος, και δεν αφορά στις

απειλές από φυσικά φαινόµενα.

∆εύτερον, ότι η σύνταξη και η υποβολή Μελέτης Ασφαλείας εκ µέρους των

εγκαταστάσεων που διαχειρίζονται µεγάλες συγκεντρώσεις επικίνδυνων ουσιών,

όπως υπαγορεύεται από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στα

πλαίσια εφαρµογής της εξεταζόµενης Οδηγίας SEVESO II, αποτελούν απαραίτητη

διαδικασία µείωσης των απειλών που µπορούν να προέλθουν από τη βιοµηχανική

δραστηριότητα των εγκαταστάσεων αυτών.

Τρίτον, ότι απαραίτητη συνιστώσα για τη σύνταξη µιας Μελέτης Ασφαλείας,

αποτελεί η διερεύνηση των τοπικών χαρακτηριστικών µιας περιοχής: γεωγραφικών,

πληθυσµιακών, χωροταξικών και πολεοδοµικών, και περιβαλλοντικών

χαρακτηριστικών, προκειµένου η Μελέτη Ασφαλείας να θεωρείται επαρκής ώστε να

εκπληρώσει τον κύριο σκοπό της, που δεν είναι άλλος από την διαχείριση και τη

µείωση της επικινδυνότητας.

Και προκειµένου, να γίνει δυνατή η όσο τον δυνατόν πληρέστερη εκπλήρωση του

σκοπού της παρούσης εργασίας, εφαρµόστηκε µια µεθοδολογία που περιλάµβανε τα

ακόλουθα:

Πρώτον, την πραγµατοποίηση µιας σειράς συνεντεύξεων και ερευνών στην Υπηρεσία

Πολιτικής Προστασίας της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης Πειραιά, από την οποία

έγινε και ο δανεισµός των ειδικών ΣΑΤΑΜΕ των εγκαταστάσεων του Περάµατος,

καθώς και µια σειρά επισκέψεων και ξεναγήσεων στις βιοµηχανικές εγκαταστάσεις

της περιοχής του Περάµατος : SHELL HELLAS A.E, η οποία υπάγεται στις διατάξεις

άνω ορίου της Οδηγίας SEVESO II, CYCLON HELLAS A.E (πρώην TOTAL

14

HELLAS A.E) , EL PETROL A.E, ETEKA A.E (πρώην ELVIN A.E), οι οποίες

υπάγονται από το 2003, στις διατάξεις κάτω ορίου της Οδηγίας.

Σκοπός των συνεντεύξεων ήταν η διαπίστωση της υφιστάµενης κατάστασης στην

Ελλάδα, όσον αφορά την εκτίµηση και διαχείριση της επικινδυνότητας των

εγκαταστάσεων, µέσω της σύνταξης Μελέτης Ασφαλείας, και η επιλογή της

Υπηρεσίας έγινε πάνω στη λογική ότι αφενός εµπλέκεται στην υποχρέωση

αξιολόγησης, και κοινοποίησης προς το ευρύ κοινό των Μελετών Ασφαλείας των

βιοµηχανικών εγκαταστάσεων που υπάγονται στα διοικητικά της όρια, και

διαχειρίζονται επικίνδυνες ουσίες άνω ορίου της Οδηγίας, ενώ η επιλογή των

βιοµηχανικών εγκαταστάσεων, έγινε στα πλαίσια εξυπηρέτησης του σκοπού της

µελέτης περίπτωσης.

Επίσης πραγµατοποιήθηκε επίσκεψη , για την εύρεση πληροφοριακών στοιχείων

συγγενικών µε το αντικείµενο της εργασίας, στη βιβλιοθήκη του Τεχνικού

Επιµελητηρίου Αθηνών, κατά την οποία πραγµατοποιήθηκε δανεισµός

συγγραµµάτων, καθώς και στη ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος του Υ.Π.Ε.Κ.Α, όπου ο

πραγµατοποιήθηκε η λήψη στοιχείων σχετικά µε τα Ειδικά ΣΑΤΑΜΕ των

εγκαταστάσεων του Περάµατος, από τον Κο Μουζάκη.

∆ιεξοδική επίσης, υπήρξε η έρευνα στο διαδίκτυο, µέσω της οποίας εξετάστηκαν: η

ιστοσελίδα του ∆ήµου Περάµατος, από την οποία προήλθαν και οι πληροφορίες

σχετικά µε τα Επιχειρησιακά Προγράµµατα του ∆ήµου, η επίσηµη ιστοσελίδα της

Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειµένου να επισηµανθούν οι Κατευθυντήριες Οδηγίες

σχετικά µε την υποχρέωση υποβολής Μελέτης Ασφαλείας εκ µέρους των

εγκαταστάσεων των κρατών µελών, οι επίσηµες ιστοσελίδες των τεσσάρων

επιχειρήσεων της µελέτης περίπτωσης στο Πέραµα, καθώς και πλήθος άλλων

ηλεκτρονικών αναζητήσεων, για τη συλλογή στατιστικών, και άλλων στοιχείων

απαραίτητων για τη διάρθρωση της εργασίας.

Με τους τρόπους αυτούς λοιπόν, συλλέχθησαν τα απαιτούµενα στοιχεία και η

εργασία διαρθρώθηκε ως εξής:

Στο πρώτο κεφάλαιο, δίνεται ο ορισµός του βιοµηχανικού ατυχήµατος µεγάλης

έκτασης, παρουσιάζονται τα στατιστικά στοιχεία για την εξέλιξη των βιοµηχανικών

ατυχηµάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, παρατίθενται τα σηµαντικότερα βιοµηχανικά

15

ατυχήµατα στον ευρωπαϊκό και τον ελληνικό χώρο, και επεξηγούνται συνοπτικά τα

βασικά σηµεία της Ευρωπαϊκής νοµοθεσίας, σχετικά µε την πρόληψη των

βιοµηχανικών ατυχηµάτων.

Στο δεύτερο κεφάλαιο, παρατίθεται όλη η διαδικασία διαχείρισης του κινδύνου των

εγκαταστάσεων που υπάγονται στο άνω όριο της Οδηγίας SEVESO II , ως εργαλείο

ελαχιστοποίησης των πιθανών επιπτώσεων ενός βιοµηχανικού ατυχήµατος για τον

άνθρωπο και το περιβάλλον. Βάσει αυτού, παρατίθεται το νοµικό πλαίσιο που διέπει

τις βιοµηχανικές εγκαταστάσεις άνω ορίου, ως προς τη διαχείριση και µείωση της

επικινδυνότητας, µέσω της Σύνταξης Μελέτης Ασφαλείας, ενώ περιγράφονται και οι

βασικές παράµετροι των Κατευθυντήριων Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,

σχετικά µε την διαδικασία σύνταξης µελέτης ασφαλείας εκ µέρους των

εγκαταστάσεων των κρατών µελών.

Στο τρίτο κεφάλαιο, ακολουθεί η αναφορά της µελέτης περίπτωσης της εργασίας. Η

αναφορά συνίσταται στα βασικά χαρακτηριστικά της περιοχής, στις βιοµηχανικές

εγκαταστάσεις που βρίσκονται εγκατεστηµένες σε αυτήν, και στα βασικά

χαρακτηριστικά τους (ταυτότητα εγκατάστασης, περιγραφή της εγκατάστασης,

επικίνδυνες ουσίες που ενυπάρχουν στην εγκατάσταση, µονάδες και χώροι

αποθήκευσης των επικίνδυνων ουσιών, και κίνδυνοι που ενδέχεται να προκύψουν

από την λειτουργία της εγκατάσταση), στα πλαίσια εφαρµογής της Ευρωπαϊκής

Οδηγίας 96/82/ΕΕ από τις βιοµηχανικές εγκαταστάσεις της περιοχής.

Τέλος, στο τέταρτο κεφάλαιο, εξάγεται το βασικό συµπέρασµα, όπως προέκυψε από

τα στοιχεία της παρούσης εργασίας και προτείνεται µια σειρά από δράσεις, που θα

βοηθήσουν στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων των αρµόδιων φορέων, ως προς την

ορθή αξιολόγηση των Μελετών Ασφαλείας των εγκαταστάσεων, και την κοινοποίηση

των αποτελεσµάτων τους στο ευρύ κοινό της εκάστοτε περιοχής, το οποίο οφείλει να

είναι ενηµερωµένο σχετικά µε τους κινδύνους που ενυπάρχουν στην περιοχή, και

τους τρόπους αντίδρασης σε περίπτωση βιοµηχανικού ατυχήµατος µεγάλης έκτασης.

Θα ήθελα κλείνοντας να ευχαριστήσω θερµά, τον επιβλέποντα καθηγητή µου κ.

Μουζάκη Γεώργιο, για την πολύτιµη βοήθεια και καθοδήγηση που µου προσέφερε,

κατά την εκπόνηση αυτής της εργασίας, καθώς και για την υποστήριξη που µου

επέδειξε όλον αυτό τον καιρό.

16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ

17

1.1 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ-ΟΡΙΣΜΟΙ

Η βιοµηχανική δραστηριότητα έχει συνοδευτεί µε την εµφάνισή της, από ατυχήµατα

είτε µικρότερης, είτε µεγαλύτερης έκτασης, µε ανθρώπινα θύµατα και σηµαντικές

επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στο παρελθόν τα ατυχήµατα αυτά θεωρούνταν από

κάποιους ως αναπόφευκτα, ενώ άλλοι πάλι πίστευαν ότι η συνεχής βελτίωση της

τεχνολογίας θα µείωνε σηµαντικά τις πιθανότητες ατυχήµατος. Πολλές προσπάθειες

έγιναν προς αυτήν την κατεύθυνση σε αρκετές βιοµηχανικές χώρες και τα

αποτελέσµατα υπήρξαν πράγµατι θετικά. Εισήχθησαν παραδείγµατος χάριν, νέες

παραγωγικές µέθοδοι που χρησιµοποιούν λιγότερο βλαπτικές ουσίες και νέα

αυτόµατα συστήµατα ελέγχου της παραγωγής, ενώ η κλίµακα διαφόρων

παραγωγικών µονάδων αυξήθηκε σηµαντικά, και νέες χηµικές ουσίες και προϊόντα

έκαναν την εµφάνισή τους στον τοµέα της χηµικής βιοµηχανίας. Εντούτοις, οι

αστικές και οι βιοµηχανικές ζώνες δεν παρέµειναν χωριστά η µια από την άλλη.

Σαν αποτέλεσµα, η ενσωµάτωση της τεχνολογίας στην βιοµηχανική

δραστηριότητα, και η εντατικοποίηση της βιοµηχανικής παραγωγής, σε συνδυασµό

µε την χρήση επικίνδυνων χηµικών ουσιών και την έντονη αστικοποίηση, οδήγησαν

στη δηµιουργία πρόσθετων κινδύνων από σοβαρά βιοµηχανικά ατυχήµατα, τα οποία

είναι γνωστά µε τον όρο Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης (Β.Α.Μ.Ε). Ένα

ΒΑΜΕ, ορίζεται σαν «ένα συµβάν όπως η διάχυση , η πυρκαγιά ή η έκρηξη που έχει

το χαρακτηριστικό της µεγάλης έκτασης, σε συνδυασµό µε ανεξέλεγκτη ανάπτυξη

µιας βιοµηχανικής δραστηριότητας, που να προκαλεί σοβαρό κίνδυνο άµεσο ή

έµµεσο, για τον άνθρωπο στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό της εγκατάστασης ή/και για

το περιβάλλον , και στην οποία να χρησιµοποιούνται µια ή περισσότερες επικίνδυνες

ουσίες», όπως αυτές ορίζονται στη σχετική οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης

96/82/ΕΚ (Οδηγία SΕVESO II) .

Στη συνέχεια, ακολουθεί το Γράφηµα 1, στο οποίο παρουσιάζεται η

χρονολογική εξέλιξη των βιοµηχανικών ατυχηµάτων στον κόσµο, µεταξύ της

περιόδου 1900-2008. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από την διεθνή βάση δεδοµένων

εκτάκτων αναγκών EM-DAT ( Emergency Events Database ) που δηµιουργήθηκε µε

την υποστήριξη του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας και της Βελγικής Κυβέρνησης.

Στη βάση αυτή εµπεριέχονται δεδοµένα σχετικά µε τα αίτια και τις επιπτώσεις

περισσοτέρων από 18000 καταστροφών παγκοσµίως από το 1900 έως σήµερα. Τα

18

δεδοµένα αυτά συγκεντρώνονται από : υπηρεσίες των Ηνωµένων Εθνών, µη

κυβερνητικές οργανώσεις, ασφαλιστικές εταιρίες, ερευνητικά ινστιτούτα και

πρακτορεία τύπου.

Από τα δεδοµένα αυτά εξάγεται το συµπέρασµα ότι τα βιοµηχανικά

ατυχήµατα άρχισαν να παρουσιάζουν ανοδική πορεία µετά την δεκαετία του 1970,

φθάνοντας στην κορύφωσή τους την δεκαετία µεταξύ 1990 και 2000.

ΓΡΑΦΗΜΑ 1

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΞΥ

ΤΗΣ ΠΕΡΙΟ∆ΟΥ 1900-2008

ΠΗΓΗ : International Emergency Events Database (www.emdat.be), (τελευταία

επίσκεψη: 24/4/2010).

19

Βασικά χαρακτηριστικά όλων αυτών των βιοµηχανικών ατυχηµάτων αποτελούν :

• ο µεγάλος αριθµός νεκρών (άµεσων ή καθυστερηµένων) και τραυµατιών

(εγκαύµατα, αναπνευστικά προβλήµατα, κ.α), για τους οποίους απαιτείται

ειδική νοσοκοµειακή περίθαλψη,

• η µεγάλη πιθανότητα για επέκταση των επιπτώσεων και εκτός του χώρου µιας

εγκατάστασης,

• η µεγάλη χρονική διάρκεια του ατυχήµατος,

• η µεγάλη πιθανότητα για δηµιουργία αλυσιδωτών ατυχηµάτων (φαινόµενο

domino1),

• η διατάραξη του κανονικού ρυθµού ζωής,

• αρκετές φορές απαιτείται η εκκένωση πληθυσµού σε µεγάλη απόσταση γύρω

από το ατύχηµα,

• για την αντιµετώπιση απαιτείται η συνεργασία πολλών οµάδων παρέµβασης

(πυροσβεστική, τροχαία, ασθενοφόρα, τοπικές αρχές),

• οι καταστροφικές επιπτώσεις για το περιβάλλον: καταστροφές από καύση,

καταστροφές από υπερπίεση, ρύπανση της ατµόσφαιρας και του εδάφους,

ρύπανση νερών , και

• οι οικονοµικές επιπτώσεις (καταστροφή εξοπλισµού, κτιρίων, απώλεια

παραγωγής).

Τα Β.ΑΜ.Ε συνίστανται στην ξαφνική διαρροή επικίνδυνων, για τον άνθρωπο και

το περιβάλλον, χηµικών ουσιών (τοξικές, εύφλεκτες, εκρηκτικές) , που µπορεί να

οφείλονται σε δυσλειτουργίες, όπως η αύξηση της πίεσης, της θερµοκρασίας ή οι

αποκλίσεις από τις κανονικές διαδικασίες λόγω λαθών, παραλείψεων και σαµποτάζ.

Μπορεί ακόµη να οφείλονται και σε φυσικά αίτια όπως σεισµοί, πληµµύρες ή υψηλές

θερµοκρασίες του περιβάλλοντος (Ρήγας, 2005). Η διαρροή των ουσιών αυτών

µπορεί να συµβεί : είτε κατά την διακίνησή τους, είτε κατά την µεταφορά τους µε

πλοία, µε βυτιοφόρα οχήµατα, µε φορτηγά οχήµατα και µε βαγόνια τρένου, είτε κατά

την αποθήκευσή τους σε δεξαµενές και αποθήκες, είτε κατά την διάρκεια της

παραγωγικής διαδικασίας στις διάφορες εγκαταστάσεις.

1 Στην περίπτωση του πολλαπλασιαστικού φαινόµενου ή αλλιώς φαινόµενου domino, προσδιορίζονται

διάφορες ενδεχόµενες πηγές κινδύνου που πιθανή ανάφλεξη και έκρηξή τους θα µπορούσαν να

προκαλέσουν πολλαπλασιαστικά φαινόµενα σε άλλες εγκαταστάσεις που διαχειρίζονται επικίνδυνες

ουσίες.Οι πρωτογενείς πηγές ανάφλεξης, που είναι δυνατόν να προκαλέσουν πολλαπλασιαστικά

φαινόµενα µπορεί να είναι εσωτερικές της εγκατάστασης (µια αποθήκη µε εύφλεκτες ουσίες, µια

δεξαµενή καυσίµων) ή εξωτερικές ως προς την εγκατάσταση (γειτονική εγκατάσταση µε εύφλεκτα ή

εκρηκτικά, πυρκαγιά σε βυτιοφόρο µεταφοράς καυσίµων σε παρακείµενο δρόµο, πυρκαγιά σε

παρακείµενο δάσος).

20

Τα αίτια πρόκλησης των Β.Α.Μ.Ε θα µπορούσαµε να τα εντάξουµε σε δυο

κατηγορίες (Ρήγας, 2005) :

Η πρώτη κατηγορία περιλαµβάνει τις διαρροές εύφλεκτων ουσιών, την

ανάµειξη τους ενδεχοµένως µε άλλες ουσίες ή τον αέρα και τη δηµιουργία

εκρηκτικού µίγµατος υπό µορφή νέφους, που αν δεν αυτοεκραγεί, εκρήγνυται µετά

από επαφή του µε κάποια εστία ανάφλεξης, που καταλήγει σε φωτιά ή έκρηξη ή και

τα δύο µαζί, µε επιπτώσεις όχι µόνο στο χώρο του εργοστασίου αλλά και στη γύρω

περιοχή.

Η δεύτερη κατηγορία περιλαµβάνει τις διαρροές τοξικών µάλλον, παρά

εύφλεκτων ουσιών, οι οποίες όµως µπορούν να προκαλέσουν καταστροφές σε πολύ

µεγαλύτερες αποστάσεις σε ακτίνα πολλών χιλιοµέτρων .

Κατόπιν ερευνών γύρω από τα σηµαντικότερα βιοµηχανικά ατυχήµατα, οι

εµπειρογνώµονες κατέληξαν στο συµπέρασµα ότι τα Β.Α.Μ.Ε προκαλούνται

συνήθως εξαιτίας:

• της παράλειψης ασφαλιστικών διατάξεων απαραιτήτων σε περίπτωση

ατυχήµατος (π.χ. βαλβίδες ασφαλείας)

• της κακής αξιολόγησης από τους µηχανικούς όλων των πιθανών συνδυασµών

αλληλουχίας που µπορούν τελικά να οδηγήσουν σε ατύχηµα

• του ανθρώπινου λάθους (το λειτουργικό λάθος, που υποδηλώνει ένα ανθρώπινο

λάθος που οδήγησε άµεσα σε ατύχηµα και περιλαµβάνει λάθη που έχουν γίνει

από προϊσταµένους, συντηρητές ή χειριστές, και το λάθος στο σχεδιασµό )

της αστοχίας υλικού (αστοχία του µηχανολογικού εξοπλισµού, που είναι και η πιο

συχνή αιτία και δείχνει κακή συντήρηση ή ελλιπή επιθεώρηση), και

• της ελλιπούς εκπαίδευσης των δυνάµεων άµεσης επέµβασης,

• της απώλεια ελέγχου της εγκατάστασης,

• των ακραίων φυσικών καταστάσεων (από πληµµύρα και ανεµοθύελλα, µέχρι

σεισµό και µετακινήσεις εδαφών).

• εµπρησµού- δολιοφθοράς.

Η απελευθέρωση των εύφλεκτων, τοξικών ή εκρηκτικών ουσιών θα προκαλέσει

στην συνέχεια το θάνατο και τον τραυµατισµό µεγάλου αριθµού εργαζοµένων και

κατοίκων της ευρύτερης περιοχής καθώς και πολύ σοβαρές επιπτώσεις στο

περιβάλλον (καταστροφές από τις καύσεις, ρύπανση ατµόσφαιρας, εδάφους και

νερών από επικίνδυνες ουσίες). Σε πολλές περιπτώσεις, οι συνέπειες αυτές µπορεί να

21

είναι και µακροπρόθεσµες (τερατογενέσεις, δυσκολία αποκατάστασης

περιβάλλοντος).

Συνοψίζοντας, βάσει των συνεπειών που ενδέχεται να έχει ένα βιοµηχανικό

ατύχηµα, θα του δοθεί και ο χαρακτηρισµός ΒΑΜΕ. Τα κριτήρια που, θα πρέπει να

ισχύουν, προκειµένου ένα βιοµηχανικό ατύχηµα να χαρακτηριστεί (και να

κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή) ως µεγάλης έκτασης, βάσει της Οδηγία

SEVESO II 96/82/ΕΚ «Καθορισµός µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση κινδύνων

από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή µονάδες, λόγω της ύπαρξης

επικίνδυνων ουσιών», Παράρτηµα VI «Κριτήρια για την προβλεπόµενη στο άρθρο 15

κοινοποίηση ατυχήµατος προς την Επιτροπή» είναι τα εξής :

Κριτήριο Ι : οι εµπλεκόµενες ουσίες : πυρκαγιά ή έκρηξη ή τυχαίες απορρίψεις

επικίνδυνων ουσιών που αφορούν ποσότητα τουλάχιστον ίση προς το 5% της οριακής

ποσότητας που προβλέπεται στη Στήλη 3, Παράρτηµα Ι της Οδηγίας.

Κριτήριο ΙΙ : οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, και η διαταραχή της ζωής της

περιοχής :

θάνατος,

τραυµατισµός έξι ατόµων εντός της µονάδας και εισαγωγή τους σε νοσοκοµείο

επί 24 ώρες,

εισαγωγή ενός ατόµου εκτός µονάδας σε νοσοκοµείο επί 24 ώρες,

αποµάκρυνση ή περιορισµός ατόµων για περισσότερες από δύο ώρες (άτοµα ×

ώρες): τιµή τουλάχιστον ίση προς 500.

διακοπή των υπηρεσιών ποσίµου ύδατος, ηλεκτρικού ρεύµατος, φωταερίου,

τηλεφώνου για περισσότερες από δύο ώρες (άτοµα × ώρες): τιµή τουλάχιστον

ίση προς 1.000

ζηµίες και ακαταλληλότητα προς χρήση µιας ή περισσοτέρων κατοικιών εκτός

της εγκατάστασης, ως συνέπεια του ατυχήµατος,

αποµάκρυνση ή περιορισµός ατόµων για περισσότερες από δύο ώρες

(άτοµα × ώρες): τιµή τουλάχιστον ίση προς 500.

Κριτήριο ΙΙΙ : οι επιπτώσεις στο περιβάλλον :

µόνιµες ή µακροπρόθεσµες βλάβες χερσαίων οικοτόπων,

ουσιαστικές ή µακροπρόθεσµες βλάβες οικοτόπων επιφανειακών ή θαλάσσιων

υδάτων,

ουσιαστικές βλάβες υδροφόρου ορίζοντα ή υπογείων υδάτων.

Κριτήριο ΙV : το οικονοµικό κόστος που προκαλείται :

22

υλικές ζηµιές στην εγκατάσταση : 2 εκατοµµύρια Ευρώ και άνω,

υλικές ζηµιές εκτός της εγκατάστασης : 0,5 εκατοµµύρια Ευρώ και άνω.

Κριτήριο V : διασυνοριακές επιπτώσεις µεγάλων βιοµηχανικών ατυχηµάτων.

23

1.2 ΜΕΓΑΛΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΟΝ

ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΚΟΣΜΟ

Στις βάσεις δεδοµένων για σοβαρά τεχνολογικά ατυχήµατα που έχουν αναπτυχθεί

από διεθνείς οργανισµούς ή υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία, συχνά

παρουσιάζονται διαφοροποιήσεις ως προς τα ακριβή στοιχεία ενός ατυχήµατος

(ηµεροµηνία, εµπλεκόµενες ουσίες, αριθµός θανάτων ή τραυµατισµένων).

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχει η βάση δεδοµένων MARS2 (Major Accident

Reporting System), που τηρείται στο Κοινό Κέντρο Ερευνών που ευρίσκεται στην

περιοχή Ispra-Varese στην Βόρεια Ιταλία, στην οποία υπάρχουν καταγεγραµµένα

περίπου 350 ατυχήµατα τα οποία δηλώνονται από τα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής

Ένωσης από το 1984 µέχρι σήµερα.

Στη βάση αυτή γίνεται καταγραφή του αριθµού των ατυχηµάτων, του χρόνου

απόκρισης στην κοινοποίηση του ατυχήµατος, των συνεπειών του ατυχήµατος, των

βιοµηχανικών δραστηριοτήτων, του τρόπου λειτουργίας των βιοµηχανιών, των

ουσιών που εµπλέκονται στο ατύχηµα, του αριθµού των ατυχηµάτων µε ανθρώπινες ή

περιβαλλοντικές συνέπειες, των αιτιών των ατυχηµάτων και της σχετικής πείρας των

βιοµηχανιών ως προς την ασφάλειά τους, που σχετίζεται µε : τον σχεδιασµό και την

κατασκευή της βιοµηχανίας, τη λειτουργία και τη συντήρησή της, την διαχείριση

καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και τον προγραµµατισµό, καθώς και µε τις ουσίες

που χρησιµοποιεί η βιοµηχανία.

Άλλες σηµαντικές βάσεις δεδοµένων είναι οι εξής :

FACTS από τον Ολλανδικό Οργανισµό TNO3, και

MHIDAS (Major Hazard Incident Data Service) του HSE4 του Ηνωµένου

Βασιλείου.

Από τα δεδοµένα που παρουσιάζονται στις βάσεις αυτές, γίνεται αντιληπτό ότι

µε την εξαίρεση των φυσικών καταστροφών, ο ανθρώπινος παράγοντας βρίσκεται

πίσω από κάθε ατύχηµα, είτε αυτός είναι εµφανής (π.χ λειτουργικά λάθη, ελλιπής

συντήρηση) είτε είναι αφανής (π.χ σχεδιασµός εγκαταστάσεων χωρίς ‘’εγγενή’’

ασφάλεια). Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι τα ατυχήµατα δεν συµβαίνουν αλλά

προκαλούνται, και πάντα υπάρχει µια ή περισσότερες αιτίες που τα προκάλεσαν

( Ρήγας, 2005 ).

2 Η ηλεκτρονική της διεύθυνση είναι η εξής: http:/mahbsrv.jrc.it/mars/.

3 Η ηλεκτρονική του διεύθυνση είναι η εξής: http:/www.tno.nl/.

4 Η ηλεκτρονική του διεύθυνση είναι η εξής: http:/www.hse.gov.uk/.

24

Τα τελευταία σαράντα χρόνια, µεγάλα βιοµηχανικά ατυχήµατα που

συνέβησαν σε χώρες τις Ευρώπης αλλά και του υπόλοιπου κόσµου, κατά την

µεµονωµένη αποθήκευση, ή και τη µεταφορά επικίνδυνων ουσιών, έχουν γίνει

συνώνυµα µε βαρύτατες επιπτώσεις στο περιβάλλον και σε ανθρώπινες ζωές. Η τάση

αυτή φαίνεται και στο Γράφηµα 2 που ακολουθεί.

ΓΡΑΦΗΜΑ 2

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΘΑΝΑΤΩΝ ΑΠΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ

ΜΕΤΑΞΥ 1900-2008

Πηγή : International Emergency Events Database (www.emdat.be), (τελευταία

επίσκεψη: 24/4/2010).

Στο Γράφηµα 2 παρατηρούµε ότι η αύξηση του αριθµού των θανάτων

χρονολογικά, ακολουθεί την ίδια αυξητική τάση που ακολουθούν και τα βιοµηχανικά

ατυχήµατα όπως φαίνεται στο Γράφηµα 1, µέχρι το 2000. Από το 2000 και έπειτα

παρατηρείται µια πτωτική τάση των θανάτων από βιοµηχανικά ατυχήµατα, η οποία

κυρίως οφείλεται στην Οδηγία SEVESO II.

Με βάση τα στοιχεία αυτά, γίνεται αντιληπτό ότι τα βιοµηχανικά ατυχήµατα

που συνέβησαν στο παρελθόν κόστισαν τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους, κυρίως λόγω

της έλλειψης και ορθής εφαρµογής ενός θεσµικού πλαισίου που θα συνηγορούσε

στην ασφαλή βιοµηχανική παραγωγική δραστηριότητα (µέσω µελετών ασφαλείας).

25

Επιπλέον, στην δηµιουργία των βιοµηχανικών ατυχηµάτων, συνηγόρησε και η

έλλειψη εφαρµογής σχεδιασµού έκτακτης ανάγκης εκ µέρους των αρχών και των

εγκαταστάσεων, καθώς και η απουσία εφαρµογής αρχών αυτοπροστασίας και

ενηµέρωσης των πολιτών που ευρίσκονταν πλησίον των εγκαταστάσεων στις οποίες

συνέβησαν τα ατυχήµατα. Χαρακτηριστικό παράδειγµα ελλιπούς ενηµέρωσης των

πολιτών εξαιτίας της ανυπαρξίας του κατάλληλου νοµοθετικού πλαισίου και της

συνεπακόλουθης εφαρµογής του, αποτελεί το ατύχηµα στο Bhopal της Ινδίας (1986),

που αποτελεί τα τελευταία σαράντα χρόνια, το µεγαλύτερο ατύχηµα στην ιστορία

της χηµικής βιοµηχανίας.

Τα πιο αντιπροσωπευτικά παραδείγµατα ΒΑΜΕ, τα οποία οδήγησαν σε

αλλαγή του νοµοθετικού πλαισίου που διέπει τα βιοµηχανικά ατυχήµατα, και

αφύπνισαν την ευρωπαϊκή κοινή γνώµη, είναι τα ακόλουθα :

Flixborough, Ηνωµένο Βασίλειο, Ιούνιος 1974- Έκρηξη αερίου νέφους

Συνέβη στη χηµική εγκατάσταση της Nypro Ltd. Η ανάφλεξη ενός νέφους που

εκτιµάται ότι περιείχε 30 τόνους καυσίµου και αέρα, οδήγησε σε µια ισχυρότατη

έκρηξη που προκάλεσε την καταστροφή της εγκατάστασης και των κτιρίων της, τον

θάνατο 28 εργαζοµένων, ενώ 104 τραυµατίστηκαν και περίπου 3000

αποµακρύνθηκαν από την περιοχή µετά το ατύχηµα. Βαριές ζηµιές προκλήθηκαν και

σε γειτονικά σπίτια ενώ µερικά τζάµια παραθύρων έσπασαν ακόµη και σε 15 km

µακριά. Βασική αιτία του συγκεκριµένου γεγονότος ήταν η υποτίµηση του παράγοντα

της ασφάλειας κατά την παραγωγική διαδικασία, στο όνοµα της επίτευξης υψηλού

ρυθµού παραγωγής.

Seveso, Ιταλία, Ιούλιος 1976- ∆ιασπορά τοξικού νέφους

Συνέβη στην εγκατάσταση φαρµάκων της Icmesa Chemical Company στην πόλη

Seveso της Β.Ιταλίας. Το ατύχηµα προήλθε από την αστοχία µιας βαλβίδας που

προκάλεσε τη διαφυγή στην ατµόσφαιρα της εξαιρετικά τοξικής ουσίας TCDD. Μετά

από µελέτες που έγιναν για τον εντοπισµό των µακροχρόνιων συνεπειών από την

έκθεση στην διοξίνη (TCDD) ανεδείχθη ότι πρόκειται για καρκινογόνο ουσία,

δυνάµενη να προκαλέσει γενετικές δυσπλασίες. Το ατύχηµα αυτό, όπως και το

ατύχηµα στο Flixborough αφύπνισε σηµαντικά την κοινή γνώµη και τις αρχές. Θα

πρέπει να σηµειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Οδηγία για την πρόληψη και αντιµετώπιση των

26

ατυχηµάτων µεγάλης έκτασης (Οδηγία Seveso) πήρε το όνοµα της πόλης στην οποία

συνέβη το συγκεκριµένο ατύχηµα.

San Juan, Μεξικό, Νοέµβριος 1984- BLEVE σε 19 δεξαµενές υγραερίου

Το ατύχηµα προκλήθηκε από µεγάλη πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις εγκαταστάσεις

υγροποιηµένου αερίου (LPG) της πόλης και τις εκρήξεις που ακολούθησαν.

Χαρακτηριστικό ήταν το φαινόµενο domino που παρατηρήθηκε καθώς και η πολύ

µικρή διάρκεια που εξελίχθηκε και ολοκληρώθηκε (περίπου 10 λεπτά). Οι επιπτώσεις

από το ατύχηµα ήταν καταστροφικές : 542 θάνατοι, 4248 τραυµατισµοί και 10000

άστεγοι. Το ατύχηµα κατέδειξε τη σηµασία των πολλαπλασιαστικών φαινοµένων

(domino). Αξίζει να σηµειωθεί ότι στη νέα οδηγία Seveso II υπάρχει ιδιαίτερη

αναφορά στο φαινόµενο domino, την αλυσίδα δηλαδή των αστοχιών όταν από κάποια

αστοχία προκαλούνται βλάβες και σε γειτονικά συστήµατα.

Bhopal, Ινδία, ∆εκέµβρης 1984- ∆ιασπορά τοξικού νέφους

Συνέβη σε εργοστάσιο παραγωγής παρασιτοκτόνων της Union Carbide. Ένα από τα

µεγαλύτερα ατυχήµατα στη χηµική βιοµηχανία, που προήλθε από διαφυγή µεγάλης

ποσότητας ενός πολύ τοξικού αερίου στην ατµόσφαιρα. Το ατύχηµα είχε τεράστιες

επιπτώσεις στους κατοίκους των γειτονικών ‘αυθαίρετων’ συνοικισµών, που σε

απουσία οργανωµένου σχεδίου έκτακτης ανάγκης, κινήθηκαν µαζικά προς την

κατεύθυνση που κινούταν το νέφος. Ο αριθµός των νεκρών αναφέρεται σε 20000,

ενώ ο αριθµός των ατόµων µε σοβαρά προβλήµατα υγείας υπολογίζεται σε δεκάδες

χιλιάδες. Πέντε χρόνια µετά το ατύχηµα, η εταιρία έδωσε αποζηµίωση ύψους 500

εκατ. ευρώ στα θύµατα της µεγαλύτερης βιοµηχανικής καταστροφής.

Basel 1986 – Περιβαλλοντική καταστροφή

Το ατύχηµα συνέβη στις εγκαταστάσεις της Sandoz στην Βασιλεία της Ελβετίας,

όταν το νερό που χρησιµοποιήθηκε για την πυρόσβεση πυρκαγιάς σε χηµικές ουσίες,

οδηγήθηκε στον Ποταµό Ρήνο. Οι επιπτώσεις του ατυχήµατος ήταν καταστροφικές

για την υδρόβια ζωή. Το ατύχηµα κατέδειξε τη σηµασία της αξιολόγησης των

περιβαλλοντικών κινδύνων που συνδέονται µε τα βιοµηχανικά ατυχήµατα µεγάλης

έκτασης.

Στη συνέχεια, ακολουθεί ο Πίνακας 1, στον οποίο αναφέρονται τα σηµαντικότερα

τεχνολογικά ατυχήµατα που συνέβησαν παγκοσµίως τα τελευταία σαράντα χρόνια, µε

27

βάση την χρονολογία που συνέβησαν, τη χώρα προέλευσης, τα είδη και τις

επιπτώσεις τους.

ΠΙΝΑΚΑΣ 1 ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΩΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ- ΕΙ∆Η ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

1966 Feyzin, Γαλλία BLEVE 7

δεξαµενών

αποθήκευσης

υγραερίου

18 θάνατοι

81 τραυµατισµοί

1974 Flixborough,

Ηνωµένο Βασίλειο

Έκρηξη αερίου

νέφους

28 θάνατοι


3000 άτοµα

αποµακρύνθηκαν

1976 Seveso, Ιταλία ∆ιασπορά

τοξικού νέφους

>200 τραυµατισµοί

100000 άτοµα

µολύνθηκαν

730 άτοµα


1978 Texas City,

Ηνωµένες πολιτείες

Αµερικής

BLEVE

δεξαµενών

διυλιστηρίου

7 θάνατοι


1984 San Juan, Μεξικό BLEVE σε 19

δεξαµενές

υγραερίου

650 θάνατοι


>200000 άτοµα


1984 Bhopal, Ινδία ∆ιασπορά

τοξικού νέφους

20000 θάνατοι


200000 άτοµα


1986 Basel, Ελβετία ∆ιαρροή

χηµικών

Οικολογική

καταστροφή

1987 Nantes, Γαλλία ∆ιασπορά

δηλητηριώδους

νέφους


25000 άτοµα


1988 Pennsylvania ∆ιαρροή

πετρελαίου



2000 Baia Mare, Ρουµανία ∆ιαρροή

κυανίου



2001 Toulouse, Γαλλία Έκρηξη σε

εργοστάσιο

λιπασµάτων

29 θάνατοι


ΠΗΓΗ : Γεωργιάδου Εύη, Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης, Αθήνα 2001, σελ. 141.

28

1.3 ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

Στην Ελλάδα έχουν συµβεί λίγα σχετικά µεγάλα τεχνολογικά ατυχήµατα, τα οποία

έχουν καταγραφεί. Μεταξύ αυτών αναφέρονται τα σηµαντικότερα :

Jet Oil, Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, Φεβρουάριος, 1986

Συνέβη στις 24 Φεβρουαρίου 1986 σε εγκατάσταση αποθήκευσης υγρών καυσίµων

στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, και αποτελεί ένα από τα µεγαλύτερα ατυχήµατα στην

Ελλάδα. Εκδηλώθηκε πυρκαγιά στις εγκαταστάσεις του σταθµού όπου

αποθηκεύονταν 65.000 τόνοι µαζούτ και 100 τόνοι νάφθας. Η φωτιά σβήστηκε µετά

από 7 ηµέρες, προκάλεσε τεράστιες ζηµιές στις εγκαταστάσεις, ενώ σηµαντικές ήταν

οι συνέπειες κυρίως στην γεωργία από τη διασπορά τοξικών ρυπαντών. Πολύ

σοβαρές ήταν επίσης οι επιπτώσεις στο περιβάλλον. Το ατύχηµα αφύπνισε την

ελληνική κοινωνία για τον σχεδιασµό µέτρων ως προς την διαχείριση κινδύνων από

βιοµηχανικά ατυχήµατα.

Πετρόλα, Ελευσίνα, Σεπτέµβριος 1992

Το ατύχηµα συνέβη από διαρροή µεγάλων ποσοτήτων µίγµατος υγραερίων και

νάφθας. Το µίγµα διασκορπίστηκε ταχύτατα σε µεγάλη έκταση και ακολούθησε

ανάφλεξη και έκρηξη. Σαν αποτέλεσµα, τα τζάµια του κτιρίου του προσωπικού των

τεχνικών υπηρεσιών έσπασαν, ένας εργαζόµενος απανθρακώθηκε και 13 άλλοι

υπέστησαν εγκαύµατα σχεδόν καθολικά και βρήκαν το θάνατο, ενώ 24 εργαζόµενοι

υπέστησαν εγκαύµατα µικρότερης έκτασης. Η φωτιά κατασβέστηκε µετά από 4 ώρες.

Καµένα Βούρλα, Απρίλιος 1999

Στην Εθνική Οδό στο ύψος των Καµένων Βούρλων, άνδρες της Τροχαίας

σταµάτησαν βυτιοφόρο που µετέφερε προπάνιο υπό πίεση. Ο οδηγός είχε παραβιάσει

τα περιοριστικά µέτρα κυκλοφορίας που ισχύουν για τα µεγάλα ατυχήµατα τις ηµέρες

της εξόδου. Την ώρα που οι τροχονόµοι έκαναν έλεγχο στα χαρτιά του, ένα µικρό

φορτηγό µε µεγάλη ταχύτητα έπεσε πάνω στο βυτιοφόρο µε αποτέλεσµα το δεύτερο

να τυλιχθεί στις φλόγες. Μετά από λίγη ώρα έφτασε το πρώτο όχηµα της

Πυροσβεστικής που άρχισε να ρίχνει νερό, είχε όµως περάσει το κρίσιµο διάστηµα

για την δηµιουργία των συνθηκών που θα οδηγούσαν στην ισχυρή έκρηξη (φαινόµενο

BLEVE). Το αποτέλεσµα ήταν οι τρεις πυροσβέστες και το όχηµά τους να τιναχθούν

29

σε απόσταση 150 µέτρων. Ο οδηγός του βυτιοφόρου σκοτώθηκε από χτύπηµα

λαµαρίνας στο κεφάλι. Το βυτίο µε το προπάνιο τινάχθηκε σε ύψος 50 µέτρων, και

αφού γκρέµισε µια στέγη, διέσχισε µια απόσταση 700 µέτρων και προσγειώθηκε στο

προαύλιο καφετέριας. ∆εκατέσσερις ακόµη άνθρωποι τραυµατίστηκαν από το ωστικό

κύµα αλλά και από κοµµάτια αυτοκινήτων.

Λαύριο, Ιούλιος 2006

Στις 26 Ιουλίου 2006, ώρα 10.30, προκλήθηκε µεγάλη πυρκαγιά στην εγκατάσταση

αποθήκευσης και διακίνησης χηµικών υλών ΧΥΜΑ Α.Ε, στο Λαύριο. Η πυρκαγιά

τέθηκε υπό έλεγχο περίπου 20 ώρες µετά, από τις Πυροσβεστικές Υπηρεσίες

Αττικής. ∆ιαλύτες, αλκοόλες, κετόνες, εστέρες και άλλες εύφλεκτες, υγρές χηµικές

ύλες, αποθηκευµένες σε δεξαµενές κάηκαν, ενώ πυκνά σύννεφα καπνού από την

πυρκαγιά διασκορπίστηκαν στην ατµόσφαιρα. Οι κάτοικοι παρέµειναν µέσα στα

σπίτια τους, συνολικά 2000-2400 τόνοι χηµικών κάηκαν, και 36 από τις 45 δεξαµενές

καταστράφηκαν εντελώς, και 4 από 9 καταστράφηκαν εν µέρει. Το τέως Υπουργείο

ΠΕΧΩ∆Ε, ανέφερε το συµβάν ως Μεγάλο Ατύχηµα, στο Σύστηµα Αναφοράς

Μεγάλων Ατυχηµάτων (MARS) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. ∆εν αναφέρθηκαν θύµατα,

αλλά η περιβαλλοντική καταστροφή ήταν µεγάλη.

Συµπεράσµατα

Το κύριο συµπέρασµα που προκύπτει από την επισκόπηση των µεγαλύτερων

βιοµηχανικών ατυχηµάτων, είναι το εξής: όλα τα µεγάλα βιοµηχανικά ατυχήµατα

επηρεάζουν τρεις ουσιαστικούς τοµείς στη ζωή µας ( Μαυρούκας, 2007) :

• την οικονοµία ( ανάπτυξη, επενδύσεις, απασχόληση, κοινωνική περιουσία)

• την υγεία ( θάνατοι, τραυµατισµοί, µακροχρόνιες επιπτώσεις)

• το περιβάλλον (φυσικό και ανθρωπογενές).

Με αφορµή τις επιπτώσεις αυτές, η Ευρωπαϊκή Ένωση τον ∆εκέµβρη του 2006 θα

προβεί στην έκδοση της Οδηγίας SEVESO II, µε κύριους στόχους της : την πρόληψη

των µεγάλων ατυχηµάτων, και τον προσδιορισµό των επιπτώσεων στον άνθρωπο και

στο περιβάλλον, για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

30

1.4 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΟΥ ∆ΙΕΠΕΙ ΤΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ

ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ

Το νοµοθετικό πλαίσιο που αφορά στην αποφυγή των ΒΑΜΕ είναι σχετικά

πρόσφατο. Οι διάφορες χώρες ανάλογα µε την τεχνολογική τους πρόοδο και το βαθµό

που αντιµετώπισαν το πρόβληµα του κινδύνου, ανέπτυξαν και την αντίστοιχη

νοµοθεσία.

Όσον αφορά τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι αρχές για τη σύγχρονη

ευρωπαϊκή νοµοθεσία αντιµετώπισης βιοµηχανικών ατυχηµάτων τέθηκαν µε την

Οδηγία του 1967 για τις επικίνδυνες ουσίες (Directive 67/548/EΟΚ). Η Οδηγία αυτή

συνέβαλλε στον έλεγχο των ΒΑΜΕ αλλά όχι και στην αποτροπή τους.

Το 1976, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα χρηµατοδότησε τη µελέτη των κινδύνων

που σχετίζονται µε επικίνδυνες βιοµηχανικές ουσίες. Η µελέτη αυτή επιβεβαίωσε το

γεγονός ότι δεν υπήρχε νοµοθετική κάλυψη για την περίπτωση µη κανονικών

συνθηκών λειτουργίας µιας εγκατάστασης, ανεξάρτητα από το γενεσιουργό τους

αίτιο.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθοριστικής σηµασίας για την αλλαγή στάσης

έναντι των ατυχηµάτων ήταν το περιβόητο ατύχηµα στο Seveso της Βορείου Ιταλίας

(1976). Λαµβάνοντας υπόψη την βιοµηχανική και οικιστική ανάπτυξη, τα

βιοµηχανικά ατυχήµατα µεγάλης έκτασης που συνέβησαν, την πολυπλοκότητα των

νέων βιοµηχανικών εγκαταστάσεων και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος

(Ζιώµας,2007), η Ευρωπαϊκή Ένωση προχώρησε στη δηµιουργία της Οδηγίας

82/501/EΚ γνωστή και ως SEVESO Ι (24/6/1982)- «Για τον κίνδυνο ατυχηµάτων

µεγάλης έκτασης, που περικλείουν ορισµένες βιοµηχανικές δραστηριότητες». Η

Οδηγία τέθηκε σε ισχύ στις 8/1/1984 και καθόριζε ένα σύστηµα αναγνώρισης εκείνων

των βιοµηχανικών δραστηριοτήτων που µπορούν να προκαλέσουν Β.Α.Μ.Ε.

Η εφαρµογή αυτής της Οδηγίας οδήγησε στην ανάγκη τροποποίησής της,

ιδιαίτερα όσον αφορά τις ποσότητες των επικίνδυνων ουσιών, µε αφορµή, τα δυο

τροµαχτικά ατυχήµατα στο Bhopal της Ινδίας (1984), και στη Βασιλεία της Ελβετίας

(1986). Έτσι εκδόθηκε η Οδηγία 87/216/EΚ (19/3/1987)- «Για την τροποποίηση της

Οδηγίας 82/501 περί κινδύνου ατυχηµάτων µεγάλης έκτασης, που περικλείουν

ορισµένες βιοµηχανικές δραστηριότητες /Αναθεώρηση των Παραρτηµάτων Ι, ΙΙ, ΙΙΙ».

Oι Οδηγίες επικυρώθηκαν στη χώρα µας µε την ΚΥΑ 18187/272/1988 (ΦΕΚ

126, Β,3.3.1988): «Καθορισµός µέτρων και περιορισµών για την αντιµετώπιση

31

κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης, που περικλείουν ορισµένες βιοµηχανικές

δραστηριότητες», (Εναρµόνιση µε τις Οδηγίες: 82/501/ EΚ, 87/216/EΚ).

Η εφαρµογή της Οδηγίας 87/216/EΚ οδήγησε στην ανάγκη τροποποίησής της

ιδιαίτερα όσον αφορά τα παραρτήµατα τα σχετικά µε την εφαρµογή της. Έτσι

εκδόθηκε η Οδηγία 88/610/EΚ (24/11/1988), γνωστή και ως Αναθεώρηση της Seveso

I - «Για την τροποποίηση της Οδηγίας 82/501 περί κινδύνου ατυχηµάτων µεγάλης

έκτασης, που περικλείουν ορισµένες βιοµηχανικές δραστηριότητες / Αναθεώρηση

του παραρτήµατος ΙΙ, Νέο παράρτηµα VII για πληροφόρηση του κοινού».

Η Οδηγία αυτή επικυρώθηκε στη χώρα µας µε την ΚΥΑ 77119/4607/1993

(ΦΕΚ 532,Β,19.7.1993) : «Καθορισµός µέτρων και περιορισµών για την

αντιµετώπιση κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης, που περικλείουν ορισµένες

βιοµηχανικές δραστηριότητες», (Τροποποίηση και συµπλήρωση της 18187/272/88

ΚΥΑ, Εναρµόνιση µε την Οδηγία: 88/610/EΚ).

Με τις Οδηγίες 87/216/EΚ και 88/610/EΚ, µειώθηκαν ορισµένες κρίσιµες

ποσότητες επικίνδυνων ουσιών, µε αποτέλεσµα να υπαχθούν στις διατάξεις της

Οδηγίας περισσότερες επικίνδυνες βιοµηχανικές δραστηριότητες, και ορίστηκαν

διαδικασίες ενηµέρωσης του κοινού που κατοικούν σε κοντινή απόσταση από τις

βιοµηχανίες, για τους κινδύνους που ενυπάρχουν και τους πιθανούς τρόπους

αντίδρασης σε περίπτωση ατυχήµατος ( Μουζάκης, 1999).

Στα χρόνια που ακολούθησαν, διαφορετικές σχολές σκέψης και

προβληµατισµοί άρχισαν να εκδηλώνονται σχετικά µε το εύρος την εφαρµογή και τα

αποτελέσµατα της Οδηγίας αυτής. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 άρχισαν οι

συζητήσεις για την επανεξέταση της Οδηγίας θέτοντας συγκεκριµένα θέµατα όπως τη

διερεύνηση του πεδίου εφαρµογής της, τον περιορισµό του ονοµαστικού καταλόγου

των επικίνδυνων ουσιών δίνοντας περισσότερο βάρος στον προσδιορισµό σχετικών

κριτηρίων, την ουσιαστικότερη αντιµετώπιση του σχεδιασµού χρήσεων γης, την

αύξηση των καθηκόντων των αρµοδίων αρχών όσον αφορά στις επιθεωρήσεις των

επικίνδυνων εγκαταστάσεων, την ανάγκη περαιτέρω µελέτης του φαινοµένου

domino, και την ενσωµάτωση των εµπειριών που έχουν αποκτηθεί σε κάθε χώρα

( Γεωργιάδου, 2001).

Οι συζητήσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσµα τον ∆εκέµβριο του 1996 να εκδοθεί, και

από τον Φεβρουάριο του 1997 να τεθεί σε ισχύ η Οδηγία που είναι γνωστή ως

SEVESO II (96/82/EΚ), που αντικατέστησε την 82/501/EΚ. Με την Οδηγία αυτή η

Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει στην εκτίµηση των κινδύνων για την εκδήλωση µεγάλου

32

ατυχήµατος, στην αποτελεσµατικότητα των µέτρων πρόληψης ενός µεγάλου

ατυχήµατος, στην καταστολή και τον περιορισµό των συνεπειών του όταν αυτό

συµβεί, και στον εξορθολογισµό των αποφάσεων µε σκοπό την ελάττωση του

κινδύνου.

H Οδηγία SEVESO II επικυρώθηκε στην χώρα µας µε την ΚΥΑ 5697/590

(ΦΕΚ 405/Β/29-3-2000): «Καθορισµός µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση των

κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή µονάδες λόγω της

ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών», (Αντικατάσταση των 18187/272/88 & 77119/4607

ΚΥΑ, Εναρµόνιση µε την Οδηγία: 96/82/EΚ – Seveso II).

Κατόπιν όµως των βιοµηχανικών ατυχηµάτων που σηµειώθηκαν στην Baia

Mare της Ρουµανίας, τον Ιανουάριο του 2000 (απόρριψη κυανίου στον Tisza), στο

Enschede, στις Κάτω Χώρες, τον Μάιο του 2000 (έκρηξη σε αποθήκη

πυροτεχνηµάτων) και στην Τουλούζη της Γαλλίας το Σεπτέµβριο του 2001 (έκρηξη

σε εργοστάσιο λιπασµάτων), το Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο εξέδωσαν την οδηγία

2003/105/ΕΚ. Η Οδηγία αυτή τροποποιεί την οδηγία «Seveso II» µε στόχο, ιδίως:

• να διευρυνθεί το πεδίο εφαρµογής της οδηγίας «Seveso II» ,

• να βελτιωθεί ο ορισµός των πυροτεχνικών προϊόντων και των εκρηκτικών

προϊόντων, και

• να συµπεριληφθούν τα υλικά που απορρίπτονται κατά τη διαδικασία της

παραγωγής ή επιστρέφονται στον κατασκευαστή (υλικά «off-specs» - εκτός

προδιαγραφών) στις κατηγορίες του νιτρικού αµµωνίου και των λιπασµάτων µε βάση

το νιτρικό αµµώνιο που καλύπτονται από την οδηγία «Seveso II» (www.europa.eu).

Με την Οδηγία αυτή διευκρινίζονται και επεκτείνονται ορισµένα πεδία

εφαρµογής που αφορούν τα εκρηκτικά, τα πετρελαιοειδή προϊόντα, τα καρκινογόνα

και τις επικίνδυνες ουσίες για το περιβάλλον.

Στην Ελλάδα ισχύει και εφαρµόζεται η νέα ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007 και

έχει δηµοσιευτεί στο ΦΕΚ 376, τεύχος Β που εκδόθηκε την 19η Μαρτίου 2007 και

αναφέρεται περί «καθορισµού µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση των κινδύνων

από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης σε εγκαταστάσεις ή µονάδες λόγω της ύπαρξης

επικίνδυνων ουσιών, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Οδηγίας 2003/105/ΕΚ «για

τροποποίηση της Οδηγίας 96/82/ΕΚ του Συµβουλίου για την αντιµετώπιση των

κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων σχετιζόµενων µε επικίνδυνες ουσίες» του

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 16ης ∆εκεµβρίου 2003.

Αντικατάσταση της υπ’αριθµόν 5697/590/2000 κοινής υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ

33

405/τεύχος Β/29-3-2000)». Η Οδηγία εφαρµόζεται µεταξύ άλλων, σε βιοµηχανικές

εγκαταστάσεις διυλιστηρίων, αποθήκευσης και διακίνησης υγρών και αέριων

καυσίµων, γεωργικών φαρµάκων, εκρηκτικών υλών, µονάδων ηλεκτροπαραγωγής

που χρησιµοποιούν υγρά ή αέρια καύσιµα, και σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας νερού

(χλώριο). Στόχος της Οδηγίας είναι η όσο το δυνατόν µεγαλύτερη

αποτελεσµατικότητα του νοµοθετικού πλαισίου για την πρόληψη των ατυχηµάτων

µεγάλης έκτασης, ώστε να διασφαλίζεται η προστασία της ανθρώπινης υγείας και του

περιβάλλοντος. Η προστασία αυτή υλοποιείται :

µε την ασφαλή διαχείριση των επικίνδυνων ουσιών που υπάρχουν σε µια

εγκατάσταση, έχοντας ως στόχο τη µείωση της επικινδυνότητάς της, και

σε περίπτωση που παρά τα αυξηµένα µέτρα ασφαλείας κάποιο ατύχηµα

µεγάλης έκτασης συµβεί, να υπάρξουν οι κατά το δυνατόν µικρότερες

επιπτώσεις στον άνθρωπο και το περιβάλλον µέσω της έγκαιρης ενηµέρωσης

του κοινού για τους υπάρχοντες κινδύνους και τους τρόπους αντίδρασής του,

καθώς και

µε την εφαρµογή ενός αποτελεσµατικού σχεδίου έκτακτης ανάγκης για την

αντιµετώπιση των ατυχηµάτων από το εν λόγω ατύχηµα.

Τα Υπουργεία που έχουν υπογράψει την ανωτέρω ΚΥΑ είναι τα ακόλουθα :

Υπουργείο Εσωτερικών, ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης,

Υπουργείο Οικονοµίας και Οικονοµικών,

Υπουργείο Ανάπτυξης,

Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και ∆ηµοσίων Έργων

(Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε),

Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας,

Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, και

Υπουργείο ∆ηµοσίας Τάξεως.

Το Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε, είναι η αρµόδια αρχή που συντονίζει τα υπόλοιπα Υπουργεία για

την εφαρµογή της Κοινοτικής Οδηγίας στην Ελλάδα ενώ εκπροσωπεί τη χώρα και

παρέχει στοιχεία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ( άρθρο 17 της ΚΥΑ).

Την Κοινή Υπουργική Απόφαση 12044/613/19-3-2007, ακολούθησε η ΚΥΑ

2259/Β`/27.11.2007, περί διόρθωσης σφαλµάτων στην υπ αριθµ. 12044/613/9.3.07

κοινή υπουργική απόφαση, στην οποία αναφέρονται οι διορθώσεις των ορίων

κάποιων από τις κατονοµαζόµενες ουσίες, όπως παρουσιάζονται στο άρθρο 20

Παράρτηµα Ι στήλες 2 και 3 της ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007 .

34

Τέλος, η πρόληψη και η αντιµετώπιση των µεγάλων βιοµηχανικών ατυχηµάτων,

ολοκληρώνεται στη χώρα µας µε µια σειρά άλλων θεσµικών παρεµβάσεων, που

αφορούν (Μαυρούκας, 2007) :

α) στα µέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος ( Ν.1650/1986, « για την

προστασία του περιβάλλοντος», όπως τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε µε τον

Ν.3010/2002),

β) στην υγιεινή και ασφάλεια των εργαζοµένων ( Ν. 1568/85 «Υγιεινή και ασφάλεια

των εργαζοµένων»),

γ) στη χωροθέτηση των περιοχών για την ίδρυση και λειτουργία βιοτεχνικών και

βιοµηχανικών µονάδων (Ν. 3325/2005 « περί ιδρύσεως και λειτουργίας

βιοµηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων στα πλαίσια της αειφόρου

ανάπτυξης»),

δ) στα µέτρα αντιµετώπισης των µεγάλων καταστροφών (ΚΥΑ 1299/2003 « Έγκριση

του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας µε τη συνθηµατική λέξη

ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ».

35

1.5 ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Ο∆ΗΓΙΑΣ SEVESO II ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α (ΚΥΑ

12044/613/19-3-2007)

Στη χώρα µας, οι εγκαταστάσεις που υπάγονται στην Οδηγία SEVESO II, είναι 216.

Από αυτές, οι 133 εγκαταστάσεις υπάγονται στο κάτω όριο της Οδηγίας, ενώ οι

υπόλοιπες 83 είναι άνω ορίου. Η κατανοµή των εγκαταστάσεων άνω ορίου, ανά

Περιφέρεια στη χώρα µας, διαγράφεται στα Γραφήµατα 3 και 4 που ακολουθούν.

ΓΡΑΦΗΜΑ3

ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ Ο∆ΗΓΙΑΣ SEVESO II

ΣΤΗ ΕΛΛΑ∆Α ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

ΠΗΓΗ : Επεξεργασµένα Στοιχεία του Υ.Π.Ε.Κ.Α, Μάρτιος 2010.

Παρατηρούµε, βάσει των παραπάνω στοιχείων ότι η πλειονότητα των εγκαταστάσεων

άνω ορίου συνανατάται στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, µε την Περιφέρεια

Αττικής να ακολουθεί. ∆εν συναντώνται εγκαταστάσεις άνω ορίου στην Περιφέρεια

24

6

3

1

5

19

3

0

3

9

2

5

3

0 5 10 15 20 25

ΚΕΝΤΡ.ΜΑΚΕ∆

ΑΝΑΤΟΛ.ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

ΚΡΗΤΗ

ΑΤΤΙΚΗ

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

Β.ΑΙΓΑΙΟ

∆ΥΤ.ΕΛΛΑ∆Α

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ∆Α

∆ΥΤ.ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ

ΗΠΕΙΡΟΣ

Ν.ΑΙΓΑΙΟ

ΑΡΙΘΜΟΣ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ

36

Βορείου Αιγαίου. Η κατανοµή των εγκαταστάσεων άνω ορίου, ανά ποσοστό, στις

Περιφέρειες της Ελλάδας φαίνεται καλύτερα στο Γράφηµα 4 που ακολουθεί.

ΓΡΑΦΗΜΑ 4

ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΝΩ ΟΡΙΟΥ Ο∆ΗΓΙΑΣ SEVESO II

ΣΤΗ ΕΛΛΑ∆Α ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ

ΠΗΓΗ : Επεξεργασµένα Στοιχεία του Υ.Π.Ε.Κ.Α, Μάρτιος 2010.

Οι εγκαταστάσεις αυτές ποικίλουν ως προς το είδος τους. Στο µεγαλύτερο ποσοστό

τους, πρόκειται για εγκαταστάσεις υγρών καυσίµων και υγραερίου, ενώ ακολουθούν

οι εγκαταστάσεις µε φυτοφάρµακα, εκρηκτικά, χηµικά, υγρά καύσιµα, εξόρυξης

πετρελαίου, και τα διυλιστήρια. Για τις εγκαταστάσεις αυτές ισχύουν οι διατάξεις της

ΑΤΤΙΚΗ

23%

NOTIO AIΓΑΙΟ

4%

ΚΡΗΤΗ

6%

ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

1%

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

4%

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ

ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ &

ΘΡΑΚΗ

7%

KΕΝΤΡΙΚΗ

ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ

28%

∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α

4%

ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ∆Α

11%

ΗΠΕΙΡΟΣ

6%

∆ΥΤΙΚΗ

ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ

2%

ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ

0%

ΘΕΣΣΑΛΙΑ

4%

ΑΤΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗNOTIO AIΓΑΙΟ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗKΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ∆ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΑ ΣΤΕΡΕΑ ΕΛΛΑ∆Α∆ΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑ∆Α ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟΘΕΣΣΑΛΙΑ

37

ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007, σε συµµόρφωση µε τις διατάξεις της Οδηγίας

2003/105/ΕΚ (τροποποίηση της Οδηγίας SEVESO II).

Στη συνέχεια ακολουθούν τα σηµαντικότερα άρθρα της.

Άρθρο 2 - Πεδίο εφαρµογής : Η παρούσα απόφαση εφαρµόζεται στις εγκαταστάσεις,

όπου υπάρχουν επικίνδυνες σε ποσότητες ίσες ή ανώτερες από τις αναφερόµενες στο

παράρτηµα Ι (µέρη 1 και 2,στήλη 2) του άρθρου 20 της ΚΥΑ.

Απαιτείται να αναφέρονται όλες οι επικίνδυνες ουσίες που υπάρχουν ή που είναι

δυνατόν να υπάρξουν στην εγκατάσταση, είτε ως πρώτες ύλες, είτε ως βοηθητικές

ύλες και σκευάσµατα, ως καταλύτες, ως τελικά προϊόντα ή παραπροϊόντα, είτε ως

πιθανά προϊόντα κάποιας ανεπιθύµητης αντίδρασης ή διάσπασης. Από τη γνώση των

χαρακτηριστικών της επικίνδυνης ουσίας, την τοξικότητά της, το πόσο εύφλεκτη και

το πόσο εκρηκτική είναι, καθώς και τις επιδράσεις της στην υγεία του ανθρώπου και

το οικοσύστηµα της περιοχής, είναι δυνατόν να γίνει ασφαλής διαχείριση της κάθε

επικίνδυνης ουσίας, στις διάφορες διεργασίες που εκτελούνται σε µια εγκατάσταση.

Βάση αυτής της πληροφόρησης αποτελούν τα φύλλα ασφαλούς χειρισµού (Material

Safety Data Sheets) των ουσιών που τις συνοδεύουν και οι ενηµερωµένες τράπεζες

δεδοµένων. Στο Παράρτηµα Ι του άρθρου 20 της Οδηγίας περιλαµβάνονται

κατάλογοι µε κατονοµαζόµενες επικίνδυνες ουσίες , καθώς και κατηγορίες

επικίνδυνων ουσιών οι οποίες αποτελούν τη βάση για τον προσδιορισµό του κινδύνου

σε µια εγκατάσταση. Οι κατηγορίες των επικίνδυνων αυτών ουσιών, όπως

κατονοµάζονται στη Οδηγία SEVESO II είναι οι εξής :

Πολύ τοξικές

Τοξικές

Οξειδωτικές

Εκρηκτικές

Πολύ Εύφλεκτες

Εύφλεκτες

Επικίνδυνες για το περιβάλλον

Στο Παράρτηµα 1, παρατίθενται οι κατονοµαζόµενες µε βάση την Οδηγία

SEVESO II ουσίες, καθώς και οι χρήσεις τους, και οι επιπτώσεις που ενδέχεται να

προκαλέσουν στην ανθρώπινη υγεία.

38

Οι κατονοµαζόµενες χηµικές ουσίες αποτελούν κατά κανόνα βασικές πρώτες ύλες της

χηµικής βιοµηχανίας γενικά. Το φάσµα των εφαρµογών τους είναι ευρύτατο

ξεκινώντας από την µεταλλουργία και την παραγωγή ανόργανων οξέων και

καταλήγοντας στους διάφορους κλάδους της οργανικής χηµείας (∆οντάς, 1999).

Εξαιτίας του ότι είναι οι συνηθέστερα απαντώµενες ουσίες οδήγησε σε ιδιαίτερο

καθορισµό της οριακής τους ποσότητας για την υποβολή κοινοποίησης ή µελέτης

ασφαλείας ( άρθρα 6 και 8 της Οδηγίας).

Άρθρο 3 - Ορισµοί :

Ως «εγκατάσταση» υπό έλεγχο συνολική ζώνη του ασκούντος την

εκµετάλλευση, στην οποία υπάρχουν µία ή περισσότερες επικίνδυνες µονάδες,

συµπεριλαµβανοµένων των κοινών ή συναφών υποδοµών ή δραστηριοτήτων.

Ως «ασκών την εκµετάλλευση» νοείται κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο που

εκµεταλλεύεται ή κατέχει την εγκατάσταση ή τη µονάδα, ή, είναι κατά νόµο,

υπεύθυνο για τη διαχείριση και λειτουργία της εγκατάστασης.

Ως «µεγάλο ατύχηµα» ορίζεται ένα συµβάν όπως µεγάλη διαρροή, πυρκαγιά ή

έκρηξη που προκύπτει από ανεξέλεγκτες εξελίξεις κατά τη λειτουργία

οποιασδήποτε εγκατάστασης καλυπτόµενης από την παρούσα απόφαση, το οποίο

προκαλεί µεγάλους κινδύνους, άµεσους ή απώτερους, για την ανθρώπινη υγεία,

εντός ή εκτός της εγκατάστασης, ή/και για το περιβάλλον, και σχετίζεται µε µία ή

περισσότερες επικίνδυνες ουσίες.

Ως «επικινδυνότητα», ορίζεται η πιθανότητα µιας συγκεκριµένης επίπτωσης εντός

δεδοµένης χρονικής περιόδου ή υπό συγκεκριµένες συνθήκες.

Με τον όρο «αδειοδοτούσα αρχή», νοούνται οι ∆ιευθύνσεις Ανάπτυξης των

Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και οι αντίστοιχες κατά περίπτωση Υπηρεσίες του

Υπουργείου Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας.

Άρθρο 4 – Εξαιρέσεις :

Από το πεδίο εφαρµογής της Οδηγίας εξαιρούνται :

α) οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις, µονάδες ή αποθήκες,

β) οι κίνδυνοι από ιοντίζουσα ακτινοβολία,

γ) η οδική, σιδηροδροµική, εσωτερική, πλωτή, θαλάσσια ή αεροπορική µεταφορά και

ενδιάµεση προσωρινή αποθήκευση επικίνδυνων ουσιών,

δ) η µεταφορά επικίνδυνων ουσιών µέσω αγωγών,

39

ε) η εκµετάλλευση ορυκτών σε ορυχεία, λατοµεία ή µέσω γεωτρήσεων,

στ) η αναζήτηση και εκµετάλλευση ορυκτών, συµπεριλαµβανοµένων και των

υδρογονανθράκων στη θάλασσα,

ζ) οι χώροι υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων.

Άρθρο 5 - Γενικές υποχρεώσεις του ασκούντος την εκµετάλλευση

Ο ασκών την εκµετάλλευση είναι υποχρεωµένος, πλην των υπολοίπων υποχρεώσεων

που αναφέρονται στο άρθρο 5 της Οδηγίας Seveso ΙΙ, να υποβάλλει στην

αδειοδοτούσα αρχή µέσα στις προθεσµίες που προβλέπονται στα σχετικά άρθρα :

α) για εγκατάσταση στην οποία υπάρχουν οι επικίνδυνες ουσίες που αναφέρονται στο

Παράρτηµα Ι (Μέρος 1 και 2, στήλες 1,2)του άρθρου 20 της παρούσας απόφασης,

την κοινοποίηση που προβλέπεται στο άρθρο 6,

β) για εγκατάσταση στην οποία υπάρχουν οι επικίνδυνες ουσίες που αναφέρονται στο

Παράρτηµα Ι (Μέρος 1 και 2 στήλες 1 και 2)του άρθρου 20 της παρούσας απόφασης,

την πολιτική πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων σύµφωνα µε το άρθρο 7,

γ) για εγκατάσταση στην οποία υπάρχουν οι επικίνδυνες ουσίες που αναφέρονται στο

Παράρτηµα Ι (Μέρος 1 και 2 στήλες 1 και 3) του άρθρου 20 της παρούσας απόφασης

-την µελέτη ασφαλείας σύµφωνα µε το άρθρο 8

-τα σχέδια έκτακτης ανάγκης σύµφωνα µε το άρθρο 9.

Ο ασκών την εκµετάλλευση είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για το περιεχόµενο της

κοινοποίησης ή/και µελέτης ασφαλείας, ως προς την ακρίβεια, πληρότητα και

ορθότητα των επιλεγόµενων µεθόδων προσδιορισµού των αιτιών που ενδέχεται να

προκαλέσουν ατύχηµα µεγάλης έκτασης, καθώς και για την ορθότητα και πληρότητα

των εκτιµήσεων των συνεπειών στον άνθρωπο και στο περιβάλλον σε ενδεχόµενο

ατύχηµα.

Άρθρο 6 - Κοινοποίηση

Ο ασκών την εκµετάλλευση µιας εγκατάστασης στην οποία υπάρχουν οι επικίνδυνες

ουσίες που αναφέρονται στο Παράρτηµα Ι, της Οδηγίας ( Στήλες 1 και 2 ) άρθρο 20,

είναι υποχρεωµένος να υποβάλλει κοινοποίηση προς έλεγχο στην αδειοδοτούσα

αρχή, σε οκτώ αντίγραφα ( ή εννέα σε περίπτωση που οι επικίνδυνες ουσίες της

εγκατάστασης χαρακτηρίζονται ως φυτοπροστατευτικά προϊόντα ή λιπάσµατα ή

βιοκτόνα), στις ακόλουθες προθεσµίες :

- για τις νέες εγκαταστάσεις, µε την αίτηση για χορήγηση άδειας εγκατάστασης,

40

- για τις υφιστάµενες εγκαταστάσεις, εντός ενός έτους, από την έναρξη ισχύος της

παρούσας απόφασης.

Η αδειοδοτούσα αρχή αποστέλλει σε χρονικό διάστηµα ενός µήνα από ένα

αντίγραφο της κοινοποίησης για ενηµέρωση στα Υπουργεία Οικονοµίας

Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (τέως Υπουργείο Ανάπτυξης), Περιβάλλοντος

Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής (τέως Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε), Υγείας και Κοινωνικής

Αλληλεγγύης, Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (τέως Υπουργείο

Απασχόλησης), στη Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας, στην Τοπική

Πυροσβεστική Υπηρεσία, και στο Γενικό Χηµείο του Κράτους (στην περίπτωση

υποβολής εννέα αντιγράφων, η κοινοποίηση αποστέλλεται και στο Υπουργείο

Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων).

Η κοινοποίηση περιέχει :

• το όνοµα και την εµπορική επωνυµία του ασκούντος την εκµετάλλευση,

καθώς και την πλήρη διεύθυνση της σχετικής εγκατάστασης,

• την έδρα του ασκούντος την εκµετάλλευση και την πλήρη διεύθυνση,

• το όνοµα, το τηλέφωνο και το fax του υπεύθυνου της εγκατάστασης και του

τεχνικού ασφαλείας,

• επαρκείς πληροφορίες για τις επικίνδυνες ουσίες που υπάρχουν στην

εγκατάσταση, ή παράγονται κατά την παραγωγική διαδικασία στην

εγκατάσταση, ή που είναι δυνατόν να προκύψουν από ενδεχόµενα ατυχήµατα,

• την ποσότητα και την φυσική µορφή των επικίνδυνων ουσιών,

• την περιγραφή της δραστηριότητας που ασκείται ή προβλέπεται στην

εγκατάσταση ή στο χώρο αποθήκευσης,

• πληροφορίες και στοιχεία για το άµεσο περιβάλλον της εγκατάστασης

(γειτονικές εγκαταστάσεις, περιγραφή χρήσεων γης της ευρύτερης περιοχής),

• εκτίµηση της πιθανότητας πρόκλησης ατυχήµατος µεγάλης έκτασης, λόγω της

θέσης της εγκατάστασης και της εγγύτητάς της µε άλλες επικίνδυνες

εγκαταστάσεις ( φαινόµενο domino).

Σε περίπτωση µεταβολής οποιουδήποτε στοιχείου που περιλαµβάνεται στην

κοινοποίηση, τροποποίησης της µονάδας ή της εγκατάστασης ή οριστικής παύσης της

λειτουργίας της, ο ασκών την εκµετάλλευση ενηµερώνει αµέσως την αδειοδοτούσα

αρχή και προβαίνει σε αναθεώρηση της κοινοποίησης.

41

Άρθρο 7 – Πολιτική πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων

Ο ασκών την εκµετάλλευση εγκαταστάσεων του Παραρτήµατος Ι (Στήλες 1 και 2 )

του άρθρου 20, συντάσσει υποχρεωτικώς και υποβάλλει εγγράφως στην

αδειοδοτούσα αρχή έκθεση σε οκτώ αντίγραφα ( ή εννέα σε περίπτωση που οι

επικίνδυνες ουσίες της εγκατάστασης χαρακτηρίζονται ως φυτοπροστατευτικά

προϊόντα ή λιπάσµατα ή βιοκτόνα). Στην έκθεση αυτή αναφέρεται η οικεία πολιτική

πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων, καθώς και οι όροι και οι µέθοδοι διασφάλισης της

ορθής εφαρµογής της. Η πολιτική αυτή αποβλέπει σε υψηλό επίπεδο προστασίας του

ανθρώπου και του περιβάλλοντος µε τα κατάλληλα µέσα, δοµές και συστήµατα

διαχείρισης. Η έκθεση πολιτικής πρόληψης ατυχηµάτων υποβάλλεται µαζί µε την

κοινοποίηση ή την εκάστοτε τροποποίησή της και σε κάθε περίπτωση, ανά πενταετία.

Άρθρο 8 – Μελέτη ασφαλείας

Ο ασκών την εκµετάλλευση προκειµένου να του χορηγηθεί άδεια εγκατάστασης

ή/και λειτουργίας για τις εγκαταστάσεις του Παραρτήµατος Ι ( Στήλες 1 και 3), του

άρθρου 20 της Οδηγίας, για ίδρυση, επέκταση, ή εκσυγχρονισµό της εγκατάστασης,

υποχρεούται να υποβάλλει στην αδειοδοτούσα αρχή µελέτη ασφαλείας ( γίνεται

εκτενής ανάλυσή της στο επόµενο κεφάλαιο).

Άρθρο 9 – Σχέδια έκτακτης ανάγκης

Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης, βάσει της Οδηγίας, επιδιώκουν : τον περιορισµό και

την θέση υπό έλεγχο περιστατικών, την εφαρµογή των αναγκαίων µέτρων

προστασίας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος από τις επιπτώσεις ατυχηµάτων

µεγάλης έκτασης, την ανακοίνωση των αναγκαίων πληροφοριών στο κοινό και στις

οικείες Υπηρεσίες ή Αρχές της περιοχής, καθώς και την αποκατάσταση και τον

καθορισµό του περιβάλλοντος, κατόπιν ατυχήµατος µεγάλης έκτασης.

Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης διακρίνονται σε :

α) εσωτερικά σχέδια έκτακτης ανάγκης, και

β) εξωτερικά σχέδια έκτακτης ανάγκης.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ ΣΧΕ∆ΙΑ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

Ως προς τα εσωτερικά σχέδια έκτακτης ανάγκης, η αδειοδοτούσα αρχή µεριµνά ώστε

για όλες τις εγκαταστάσεις οι οποίες εµπίπτουν στο άρθρο 8 ( µελέτη ασφαλείας), της

Οδηγίας, ο ασκών την εκµετάλλευση σε συνεργασία µε το προσωπικό της

42

εγκατάστασης , να καταρτίζει εσωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, το οποίο θα

συνυποβάλλεται στην αδειοδοτούσα αρχή µε τη µελέτη ασφαλείας και θα αναφέρεται

στα µέτρα που λαµβάνονται µέσα στο χώρο της εγκατάστασης. Τα εσωτερικά σχέδια

έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να επανεξετάζονται, να αναθεωρούνται και να

εκσυγχρονίζονται κάθε τρία χρόνια, ενώ θα πρέπει να εφαρµόζονται χωρίς

καθυστέρηση από τον ασκούντα την εκµετάλλευση και τις εµπλεκόµενες σε αυτά

αρµόδιες αρχές σε περίπτωση : µεγάλου ατυχήµατος και ανεξέλεγκτου συµβάντος

τέτοιου ώστε ευλόγως να αναµένεται ότι θα καταλήξει σε µεγάλο ατύχηµα.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΣΧΕ∆ΙΑ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

Ο ασκών την εκµετάλλευση παρέχει στην Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της

οικείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης τις αναγκαίες πληροφορίες ώστε αυτή να

διευκολυνθεί στην κατάρτιση εξωτερικού ΣΑΤΑΜΕ (Σχέδιο Αντιµετώπισης

Τεχνολογικού Ατυχήµατος Μεγάλης Έκτασης), στο πλαίσιο εφαρµογής του Γενικού

Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας (ΓΣΠΠ) «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ». Το σχέδιο καταρτίζεται

σε συνεργασία µε τις Υπηρεσίες της οικείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, και αν

κρίνεται σκόπιµο και της Περιφέρειας , καθώς και µε άλλα κατά περίπτωση

Υπουργεία, οργανισµούς, και φορείς, και µε εκπρόσωπο της τοπικής Πυροσβεστικής

Υπηρεσίας. Για την κατάρτιση ή επικαιροποίηση του ΣΑΤΑΜΕ , η ως άνω Υπηρεσία

το δηµοσιοποιεί µε κάθε πρόσφορο µέσο προκειµένου το κοινό να διατυπώσει τη

γνώµη του. Το εξωτερικό ΣΑΤΑΜΕ υποβάλλεται στην Γενική Γραµµατεία Πολιτικής

Προστασίας για έγκριση, επανεξέταση, δοκιµή και ενδεχοµένως αναθεώρηση και

εκσυγχρονισµό κάθε τρία χρόνια. Για την εφαρµογή του εξωτερικού ΣΑΤΑΜΕ,

αρµόδια είναι η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της οικείας Νοµαρχίας. Η

αντιµετώπιση του ατυχήµατος, η σχετική ροή πληροφοριών και η κλιµάκωση

αντιµετώπισης γίνεται σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο εξωτερικό ΣΑΤΑΜΕ και το

ΓΣΠΠ «ΞΕΝΟΚΡΑΤΗΣ».

Άρθρο 10 – Πολλαπλασιαστικά αποτελέσµατα ( φαινόµενο domino)

Η αδειοδοτούσα αρχή, βασιζόµενη στις πληροφορίες που παρέχει ο ασκών την

εκµετάλλευση, καθορίζει τις εγκαταστάσεις ή οµάδες εγκαταστάσεων όπου η

πιθανότητα και η δυνατότητα ή οι συνέπειες µεγάλου ατυχήµατος µπορεί αν

αυξάνονται λόγω της θέσης και της εγγύτητας αυτών των εγκαταστάσεων και των

ειδών και ποσοτήτων επικίνδυνων ουσιών που διαθέτουν.

43

Άρθρο 12 – Σχεδιασµός χρήσεων γης

Οι αρµόδιες αρχές µεριµνούν ώστε οι στόχοι της πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων και

του περιορισµού των συνεπειών τους να λαµβάνονται υπόψη κατά την κατάρτιση των

σχεδίων χρήσεων γης µέσα από τις κείµενες διαδικασίες σχεδιασµού του χώρου, και

κατά τη διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων.

Οι ως άνω αρµόδιες για το σχεδιασµό του χώρου αρχές λαµβάνουν υπόψη την

ανάγκη να διατηρούνται µακροπρόθεσµα οι κατάλληλες αποστάσεις µεταξύ των

µονάδων που καλύπτονται από την παρούσα απόφαση, και των ζωνών κατοικίας, των

κτιρίων και των ζωνών δηµόσιας χρήσης στο µέτρο του δυνατού.

Άρθρο 13 – Πληροφορίες για τα µέτρα ασφαλείας-Ενηµέρωση κοινού

Η Υπηρεσία περιβάλλοντος της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, κάθε φορά που της

διαβιβάζεται µελέτη ασφαλείας για εγκατάσταση από την αδειοδοτούσα αρχή,

αποστέλλει µέσα σε ένα µήνα στο οικείο Νοµαρχιακό Συµβούλιο5 πληροφορίες µε

στοιχεία όπως : το ονοµατεπώνυµο του ασκούντος την εκµετάλλευση, την διεύθυνση

της µονάδας, στοιχεία ταυτότητας του προσώπου που παρέχει τις πληροφορίες,

επιβεβαίωση ότι η µονάδα υπόκειται στις κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις

εφαρµογής της ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007, και ότι έχει υποβληθεί στην αρµόδια

αρχή η κοινοποίηση ή µελέτη ασφαλείας.

Οι πληροφορίες µε τα προαναφερθέντα στοιχεία επανεξετάζονται ανά τριετία από την

Υπηρεσία Περιβάλλοντος της οικείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης, και βρίσκονται

µόνιµα στη διάθεση του κοινού.

5 Το Νοµαρχιακό Συµβούλιο µεριµνά για :

• την δηµοσιοποίηση στον τύπο περίληψης των πληροφοριακών στοιχείων,

• την ανάρτηση αντιγράφου της ως άνω δηµοσίευσης στον πίνακα ανακοινώσεων της

Νοµαρχίας,

• την παροχή πλήρους ενηµέρωσης των κατοίκων µε κάθε πρόσφορο µέσο, για τα κατάλληλα

µέτρα ασφαλείας που έχουν ληφθεί και την στάση που θα πρέπει να τηρείται σε περίπτωση

ατυχήµατος, σύµφωνα µε τα πληροφοριακά στοιχεία που διαθέτει,

• την διενέργεια ασκήσεων ετοιµότητας του πληθυσµού σε συνεργασία µε την Υπηρεσία

Πολιτικής Προστασίας της Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης και τους οικείους ∆ήµους των

οποίων οι κάτοικοι είναι δυνατόν να προσβληθούν από ατύχηµα µεγάλης έκτασης.

44

Άρθρο 14 – Περίπτωση ατυχήµατος µεγάλης έκτασης

Ο ασκών την εκµετάλλευση ύστερα από ένα µεγάλο βιοµηχανικό ατύχηµα :

ενηµερώνει άµεσα την αδειοδοτούσα αρχή, την Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της

οικείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης και την Γενική Γραµµατεία Πολιτικής

Προστασίας. Μέσα σε διάστηµα ενός µηνός παρέχει στις ανωτέρω αρχές

πληροφορίες σχετικές µε τις περιστάσεις του ατυχήµατος, τις ενδεχόµενες

επικίνδυνες ουσίες, τα διαθέσιµα στοιχεία για την εκτίµηση των επιπτώσεων του

ατυχήµατος για τον άνθρωπο και το περιβάλλον, και τα ληφθέντα µέτρα έκτακτης

ανάγκης.

Η Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας της οικείας Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης,

σε συνεργασία µε τις Υπηρεσίες Περιβάλλοντος, Ανάπτυξης, Υγείας και Εργασίας

και Κοινωνικών Ασφαλίσεων της εν λόγω Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης :

εξασφαλίζει τη λήψη των επειγόντων µέτρων που προβλέπονται στο σχέδιο έκτακτης

ανάγκης , και ενηµερώνει τον/τους ΟΤΑ της περιοχής όπου συνέβη το ατύχηµα.

Η αδειοδοτούσα αρχή παρακολουθεί τις ενέργειες καταστολής του

ατυχήµατος µέσα στο χώρο της βιοµηχανικής εγκατάστασης και ενηµερώνει συνεχώς

τη Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας, µέσω της υπηρεσίας πολιτικής

προστασίας της εν λόγω Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης.

Άρθρο 17 – Εκπροσώπηση – Ανταλλαγές και σύστηµα πληροφόρησης

Όπως αναφέρεται στο παρόν άρθρο, το ΥΠΕΚΑ ορίζεται ως αρµόδιος φορέας για την

υποβολή κάθε τρία χρόνια στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έκθεσης για τις εγκαταστάσεις

των οποίων οι ουσίες υπάγονται στο Παράρτηµα Ι, Μέρος 1 και 2 του άρθρου 20 της

ΚΥΑ, σύµφωνα µε τη διαδικασία που προβλέπεται στις κείµενες εθνικές και

κοινοτικές διατάξεις, σχετικά µε την τυποποίηση και τον εξορθολογισµό των

εκθέσεων. Η Επιτροπή στην συνέχεια οφείλει να δηµοσιεύει σύνοψη των εν λόγω

πληροφοριών ανά τριετία.

Η πρώτη δηµοσίευση αποτελεσµάτων της Επιτροπής από τις παραπάνω

εκθέσεις των κρατών µελών, η οποία αξιολογεί τις προόδους που έχουν συντελεστεί

ως προς την εφαρµογή της Οδηγίας SEVESO II, στον τοµέα της µελέτης ασφαλείας,

από τα κράτη µέλη, καλύπτει την περίοδο από 2000- 2002.

Στο Γράφηµα 5 που ακολουθεί, απεικονίζεται το ποσοστό υποβολής των

µελετών ασφαλείας που εστάλησαν ανά χώρα, στην περίοδο αυτή. Το ποσοστό της

Ελλάδας παρατηρούµε ότι ανέρχεται στο 87%, ενώ και των υπολοίπων χωρών τα

45

ποσοστά υποβολής µελέτης ασφαλείας κυµαίνονται αρκετά ψηλά, αποδεικνύοντας

ότι τα κράτη µέλη εφάρµοσαν αποτελεσµατικά την Οδηγία, στο σκέλος της µελέτης

ασφαλείας.

ΓΡΑΦΗΜΑ 5

ΠΟΣΟΣΤΟ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ( %) ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΑΝΑ ΧΩΡΑ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ∆Ο 2000 - 2002

60,6%

91,3% 90,4%87%

88,4%

100%95%

100%

50%

91,4% 91,7%

100% 100%

89,5%

100%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

ΒΕΛ ∆ΑΝ ΓΕΡΜ ΕΛΛ ΙΣΠΑΝ ΓΑΛΛ ΙΡΛ ΙΤΑΛ ΛΟΥΞΚ. ΧΩΡ ΑΥΣΤ ΠΟΡΤ ΦΙΛ ΣΟΥΗΝ.ΒΑΣ.

ΠΗΓΗ: Έκθεση για την περίοδο 2000-2002, σχετικά µε την εφαρµογή στα κράτη µέλη της οδηγίας 96/82/ΕΚ για την αντιµετώπιση των κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων σχετιζοµένων µε επικίνδυνες ουσίες ( www.europa.eu), (τελευταία επίσκεψη: 29/4/2010).

46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

ΜΕΛΕΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

47

2.1 ΜΕΛΕΤΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ- ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Η υποβολή Μελέτης Ασφαλείας, σαν διαδικασία, θεσµοθετήθηκε αρχικά µε την

SEVESO Ι (24/6/1982), και ύστερα µε την Οδηγία SEVESO II (96/82/EΚ), και

ενσωµατώθηκε στο ελληνικό δίκαιο, µε την ΚΥΑ 5697/590/29.3.2000 (ΦΕΚ

405/Β/2000), η οποία ύστερα τροποποιήθηκε από την ΚΥΑ 12044/613/2007. Η

θεσµοθέτησή της είχε σαν κύριο σκοπό, την αντιµετώπιση θεµάτων που σχετίζονται

µε τα ΒΑΜΕ, σε προληπτικό και κατασταλτικό επίπεδο. Για το λόγο αυτό, αποτέλεσε

έναν βασικό πυλώνα της Οδηγίας.

Στα πρώτα χρόνια της εφαρµογής της Μελέτης Ασφαλείας στη χώρα µας,

δηµιουργήθηκαν δυσκολίες σε επίπεδο κεντρικής και περιφερειακής διοίκησης καθώς

και σε επίπεδο επιχειρήσεων, οι οποίες αφορούσαν :

α) στο επίπεδο επικινδυνότητας στο οποίο έπρεπε να υπάγονται οι επιχειρήσεις

( κοινοποίηση ή µελέτη ασφαλείας),

β) στην εκπόνηση των Μελετών Ασφαλείας από τις επιχειρήσεις µε ενιαίο

τυποποιηµένο τρόπο καθώς και το περιεχόµενό τους,

γ) στην αξιολόγηση των Μελετών Ασφαλείας λόγω έλλειψης εµπειρίας και

τεχνογνωσίας από τις αρµόδιες αρχές, καθώς και

δ) στο έλλειµµα συντονισµού µεταξύ των εµπλεκοµένων φορέων σχεδόν σε όλες τις

φάσεις της εφαρµογής της Οδηγίας.

Οι δυσκολίες ξεπεράστηκαν σταδιακά, µέσω της χρηµατοδότησης, από το Γ΄

Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, των εξής δράσεων :

- πραγµατοποίηση επενδύσεων από τις Μικροµεσαίες Επιχειρήσεις (ΜΜΕ), ώστε να

βελτιωθεί η ασφάλεια των εγκαταστάσεών τους σύµφωνα µε τις απαιτήσεις που

έθεσε η Οδηγία SEVESO II, για την αποφυγή πρόκλησης ΒΑΜΕ,

- υποστήριξη της ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης ως προς το έργο της αξιολόγησης Μελετών

Ασφαλείας των επιχειρήσεων, του καθορισµού των µέτρων που πρέπει να

εφαρµόζονται και της µεθοδολογίας ελέγχου αυτών από Ερευνητικά και Ανώτατα

Εκπαιδευτικά Ιδρύµατα, και

- διοργάνωση σεµιναρίων για την εκπαίδευση των στελεχών της διοίκησης.

Εντούτοις, προβλήµατα συντονισµού και αποτελεσµατικής εφαρµογής της Οδηγίας

εξακολουθούν να υφίστανται στη χώρα µας.

48

2.2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α

Βάσει του άρθρου 8 παράγραφος 1 της ΚΥΑ 12044/613/2007, η Μελέτη Ασφαλείας

υποβάλλεται από τον ασκούντα την εκµετάλλευση της εγκατάστασης, της οποίας οι

ουσίες υπάγονται στο άνω όριο της Οδηγίας SEVESO II ( Παράρτηµα Ι, στήλες 1

και 3, άρθρο 20), προκειµένου να του χορηγηθεί άδεια εγκατάστασης ή/και

λειτουργίας για ίδρυση, επέκταση ή εκσυγχρονισµό της εγκατάστασης.

Με την Μελέτη Ασφαλείας καταδεικνύεται ότι :

Έχουν επισηµανθεί οι κίνδυνοι µεγάλου ατυχήµατος και έχουν ληφθεί τα

απαραίτητα µέτρα για την πρόληψη και τον περιορισµό των συνεπειών τους στον

άνθρωπο και στο περιβάλλον

Ο σχεδιασµός, η κατασκευή, η λειτουργία και η συντήρηση των

εγκαταστάσεων, των χώρων αποθήκευσης του εξοπλισµού και της υποδοµής που

συνδέονται µε τη λειτουργία της παρέχουν επαρκή αξιοπιστία και ασφάλεια

Υπάρχουν εσωτερικά σχέδια έκτακτης ανάγκης και παρέχονται τα στοιχεία

που επιτρέπουν την εκπόνηση του εξωτερικού σχεδίου, προκειµένου να λαµβάνονται

τα αναγκαία µέτρα σε περίπτωση µεγάλου ατυχήµατος

Έχει εξασφαλιστεί επαρκής πληροφόρηση των αρµοδίων αρχών, ώστε να

µπορούν να αποφασίζουν για την εγκατάσταση των δραστηριοτήτων

Σε περίπτωση εγγύτητας της εγκατάστασης µε άλλες επικίνδυνες

εγκαταστάσεις( φαινόµενο domino) έχει συνεκτιµηθεί δεόντως η φύση και η έκταση

ενός συνολικού κινδύνου ατυχήµατος µεγάλης έκτασης

Εφαρµόζεται µια πολιτική πρόληψης µεγάλων ατυχηµάτων και ένα σύστηµα

διαχείρισης ασφάλειας προς υλοποίησή τους.

Στα πλαίσια του συστήµατος διαχείρισης ασφάλειας θίγονται θέµατα όπως : η

οργάνωση της επιχείρησης και του προσωπικού, ο προσδιορισµός και η αξιολόγηση

των κινδύνων µεγάλου ατυχήµατος, ο έλεγχος λειτουργίας της εγκατάστασης, η

διαχείριση των αλλαγών σε αυτή, ο σχεδιασµός για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, η

παρακολούθηση των επιδόσεων και ο έλεγχος και η επανεξέταση της λειτουργίας της

εγκατάστασης ( όπως αναφέρονται στο Παράρτηµα ΙΙΙ της Οδηγίας SEVESO II ).

Πρέπει να επισηµανθεί ότι το σύστηµα διαχείρισης ασφάλειας πρέπει να υπάρχει σε

κάθε Μελέτη Ασφαλείας προκειµένου να θεωρείται ολοκληρωµένη.

49

2.2.1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Σύµφωνα µε το άρθρο 8, παράγραφος 2 της ΚΥΑ 12044/613/2007, η Μελέτη

Ασφαλείας πρέπει να περιλαµβάνει τουλάχιστον τα εξής :

Α) Ενηµερωµένο κατάλογο των επικίνδυνων ουσιών που υπάρχουν στη µονάδα,

Β) Τα στοιχεία και τις πληροφορίες όπως απαριθµούνται στο Παράρτηµα ΙΙ της

ΚΥΑ:

• Πληροφορίες σχετικές µε το σύστηµα διαχείρισης και οργάνωσης της

εγκατάστασης για την πρόληψη µεγάλων ατυχηµάτων

• Παρουσίαση του περιβάλλοντος της εγκατάστασης µέσω :

- περιγραφής του τόπου και του περιβάλλοντός του( γεωγραφική θέση της µονάδας,

µετεωρολογικά, γεωλογικά, υδρογραφικά στοιχεία και ιστορικό της περιοχής),

- προσδιορισµού των εγκαταστάσεων και άλλων δραστηριοτήτων της εγκατάστασης

που ενδέχεται να εγκλείουν κίνδυνο µεγάλου ατυχήµατος,

- περιγραφής των περιοχών όπου µπορεί αν συµβεί µεγάλο ατύχηµα.

• Περιγραφή της εγκατάστασης µέσω :

- περιγραφής των κυριότερων δραστηριοτήτων και των παραγόµενων προϊόντων,

- περιγραφής των διαδικασιών παραγωγής και ιδίως των µεθόδων λειτουργίας,

- περιγραφής των επικίνδυνων ουσιών.

• Αναγνώριση και ανάλυση των κινδύνων ατυχήµατος και προληπτικά µέτρα

µέσω :

- λεπτοµερούς περιγραφής των σεναρίων για τα πιθανά µεγάλα ατυχήµατα και των

πιθανοτήτων τους,

- εκτίµησης της έκτασης και της µεγαλότητας των συνεπειών των επισηµασµένων

µεγάλων ατυχηµάτων,

- περιγραφής των τεχνικών παραµέτρων και του εξοπλισµού που έχει εγκατασταθεί

για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων.

• Μέτρα προστασίας και επέµβασης για τον περιορισµό των συνεπειών ενός

ατυχήµατος, τα οποία περιλαµβάνουν :

- περιγραφή του εξοπλισµού του εγκατεστηµένου επιτόπου για τον περιορισµό των

συνεπειών των τυχόν µεγάλων ατυχηµάτων,

- οργάνωση του συναγερµού και της επέµβασης,

- περιγραφή των κινητοποιήσεων εσωτερικών ( της εγκατάστασης) και εξωτερικών

( της πολιτείας) µέσων.

50

2.2.2 ΥΠΟΒΟΛΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Η Μελέτη Ασφαλείας υποβάλλεται, βάσει της παραγράφου 3 του άρθρου 8 της

Οδηγίας, σε 9 αντίγραφα στην αδειοδοτούσα αρχή ( σε 10 αντίγραφα υποβάλλεται

στην περίπτωση που στην εγκατάσταση υπάρχουν επικίνδυνες ουσίες

χαρακτηριζόµενες ως φυτοπροστατευτικά προϊόντα ή λιπάσµατα). Παράλληλα µε την

Μελέτη Ασφαλείας, ο ασκών την εκµετάλλευση υποβάλλει και ένα αντίγραφο της

Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της εγκατάστασης στην αρµόδια υπηρεσία

του ΥΠΕΚΑ.

2.2.3 ∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Η διαδικασία αξιολόγησης µιας µελέτης ασφαλείας, θα πρέπει να βασίζεται στην

συλλογή, την συστηµατοποίηση, την επεξεργασία και τον συνδυασµό των

απαραίτητων πληροφοριών για την επιτυχηµένη ολοκλήρωση της

(Παπαδάκης,1999).

Σε αυτό το πλαίσιο, η ΚΥΑ 12044/613/2007, µέσω του άρθρου 8, καθορίζει τα εξής :

Μέσα σε προθεσµία ενός µήνα από την παραλαβή της Μελέτης Ασφαλείας από τον

ασκούντα την εκµετάλλευση :

Η αδειοδοτούσα αρχή, αποστέλλει:

Από 1 αντίγραφο της Μελέτης Ασφαλείας :

Στα Υπουργεία :

- Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας ,

- Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής,

- Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης,

- Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων ( στην περίπτωση που στην εγκατάσταση

υπάρχουν επικίνδυνες ουσίες χαρακτηριζόµενες ως φυτοπροστατευτικά

προϊόντα ή λιπάσµατα).

Στην Τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία

Στο Γενικό Χηµείο του Κράτους

Στην Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας

Από 2 αντίγραφα της Μελέτης Ασφαλείας :

Στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

51

Μέσα σε προθεσµία δύο µηνών από την παραλαβή της µελέτης ασφαλείας :

Το Γενικό Χηµείο του Κράτους αποστέλλει στην αδειοδοτούσα αρχή ( µε

κοινοποίηση προς τις ως άνω αρµόδιες αρχές) πιστοποίηση, σχετικά µε την

ταξινόµηση των επικίνδυνων ουσιών που υπάρχουν ή ενδέχεται να υπάρξουν στην

υπό έλεγχο εγκατάσταση. Η πιστοποίηση αυτή αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για

την περαιτέρω προώθηση της αξιολόγησης της Μελέτης Ασφαλείας από τις αρµόδιες

αρχές.

Μέσα σε προθεσµία τριών µηνών από την υποβολή της Μελέτης Ασφαλείας :

Το Υπουργείο Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας :

1. εξετάζει τη µελέτη ασφαλείας και ειδικότερα την περιλαµβανοµένη σε αυτήν

ανάλυση των κινδύνων ατυχήµατος και των προληπτικών µέσων ( αξιολόγηση των

συστηµάτων και του εξοπλισµού ασφαλείας της εγκατάστασης) ως προς την

πληρότητα των σεναρίων ατυχηµάτων, και

2. γνωστοποιεί εγγράφως στις ως άνω αρµόδιες αρχές, και στην αδειοδοτούσα

αρχή, την αναγκαιότητα ή µη υποβολής πρόσθετων σεναρίων.

Ύστερα τηρείται η εξής διαδικασία:

Σε περίπτωση που διαπιστώνεται πληρότητα των σεναρίων ατυχηµάτων, οι

ακόλουθες αρµόδιες αρχές, µέσα σε προθεσµία τριών µηνών από την παραλαβή του

σχετικού εγγράφου του Υπουργείου Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας,

αποστέλλουν στην αδειοδοτούσα αρχή σχετικές γνωµοδοτήσεις για τα στοιχεία της

Μελέτης Ασφαλείας σε θέµατα αρµοδιότητάς τους:

Το Υπουργείο Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (τέως Υπουργείο

Ανάπτυξης): γνωµοδοτεί κατά κύριο λόγο για το Σύστηµα ∆ιαχείρισης Ασφάλειας

και οργάνωσης της εγκατάστασης όσον αφορά την πρόληψη των ατυχηµάτων

µεγάλης έκτασης,

Το ΥΠΕΚΑ (τέως Υ.ΠΕ.ΧΩ.∆.Ε): γνωµοδοτεί για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον

σε περίπτωση ατυχήµατος, ως κατεξοχήν αρµόδιος φορέας,

Το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης: γνωµοδοτεί για τις

επιπτώσεις στην υγεία των περιοίκων σε περίπτωση ατυχήµατος, ως κατεξοχήν

αρµόδιος φορέας,

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (τέως Υπουργείο

52

Απασχόλησης): γνωµοδοτεί για τις επιπτώσεις στο εργασιακό περιβάλλον, ως

κατεξοχήν αρµόδιος φορέας,

Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων ( στην περίπτωση που στην

εγκατάσταση υπάρχουν επικίνδυνες ουσίες χαρακτηριζόµενες ως φυτοπροστατευτικά

προϊόντα ή λιπάσµατα ): γνωµοδοτεί για τις επιπτώσεις στις αγροτικές καλλιέργειες,

στις παραγωγικές µονάδες εκτροφής ζώων, στις ιχθυοκαλλιέργειες, στα γεωργικά

εδάφη, στους βοσκοτόπους, και στα ύδατα που χρησιµοποιούνται για αρδεύσεις

φυτών µεγάλης καλλιέργειας και κηπευτικών σε περίπτωση ατυχήµατος, ως αρµόδιος

φορέας ,

Η Τοπική Πυροσβεστική Υπηρεσία: γνωµοδοτεί σε θέµατα σχεδιασµού, για την

αντιµετώπιση και καταστολή ενός ατυχήµατος, στα οποία περιλαµβάνεται και το

εσωτερικό σχέδιο έκτακτης ανάγκης, ως αρµόδιος φορέας.

Σε περίπτωση που το Υπουργείο Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας και

Ναυτιλίας διαπιστώσει την αναγκαιότητα υποβολής πρόσθετων σεναρίων

ατυχηµάτων, αποστέλλει το έγγραφο γνωστοποίησης στον ασκούντα την

εκµετάλλευση της εγκατάστασης, θέτοντας εύλογη προθεσµία προκειµένου να

υποβάλλει στην αδειοδοτούσα αρχή τα απαιτούµενα πρόσθετα σενάρια, τα οποία η

αδειοδοτούσα αρχή θα αποστείλει στις ανωτέρω αρµόδιες αρχές.

Τελικά στάδια της διαδικασίας αξιολόγησης αποτελούν :

• Η διαδικασία καταχώρησης της Μελέτης Ασφαλείας, και των στοιχείων του

υπεύθυνου της εγκατάστασης και του υπεύθυνου ασφαλείας της εγκατάστασης, µε τα

τηλέφωνα επικοινωνίας µε αυτούς σε 24ωρη βάση. Η διαδικασία καταχώρησης

γίνεται από την αδειοδοτούσα αρχή και γνωστοποιείται εγγράφως στον ασκούντα

την εκµετάλλευση, µε κοινοποίηση στις αρµόδιες αρχές που αναφέρονται παραπάνω,

• Η διαδικασία επανεξέτασης της Μελέτης Ασφαλείας, η οποία επαναλαµβάνεται

περιοδικά. Η Μελέτη ενηµερώνεται τουλάχιστον κάθε πέντε χρόνια.

53

2.3 ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ – ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ

Ο∆ΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Αρχικά, µε βάση την Οδηγία SEVESO I, κάθε εγκατάσταση του κράτους

µέλους, της οποίας οι επικίνδυνες ουσίες υπάγονταν στα όρια της Οδηγίας, όφειλε να

προβεί στη σύνταξη Μελέτης Ασφαλείας. Στη βάση αυτή, στα πλαίσια της χώρας

µας, η ΓΓΒ του τέως ΥΠ.ΑΝ, προχώρησε στην εκπόνηση µέσω ενός Επιστηµονικού-

Τεχνικού Συµβούλου, ενός πρότυπου Οδηγού για την Μεθοδολογία Σύνταξης

Μελετών Ασφάλειας για συγκεκριµένες κατηγορίες εγκαταστάσεων (π.χ εκρηκτικών,

χηµικών και φυτοπροστατευτικών προϊόντων) µε στόχο την εκπλήρωση ενός ενιαίου

τρόπου σύνταξης, αλλά και της πληρότητας των στοιχείων των Μελετών Ασφαλείας.

Ο Οδηγός αυτός χρησιµοποιήθηκε την περίοδο 2004-2006 για την σύνταξη 45

περίπου Μελετών Ασφάλειας από ελληνικές επιχειρήσεις που υπάγονταν στην

Οδηγία SEVEZO.

Η θέση εντούτοις σε ισχύ της Οδηγίας SEVESO II, οδήγησε τα κράτη µέλη

της Ε.Ε στην απόκτηση σηµαντικότερης εµπειρίας όσον αφορά την σύνταξη των

εκθέσεων ασφάλειας6 για τις εγκαταστάσεις οι οποίες εµπίπτουν στις απαιτήσεις της

παρούσας οδηγίας, σε σχέση µε την Οδηγία SEVESO Ι .

Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο εγχειρίδιο που εξέδωσε παράλληλα µε

την Οδηγία SEVESO II (96/82/ΕΚ), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή µε θέµα :

«Κατευθυντήριες οδηγίες για τη σύνταξη της Έκθεσης Ασφαλείας σύµφωνα µε τις

απαιτήσεις της Κοινοτικής Οδηγίας SEVESO II», το οποίο τέθηκε σε ισχύ τον

Φεβρουάριο του 1997. Το εγχειρίδιο αυτό αναπτύχθηκε µε βάση την εµπειρία που

αποκτήθηκε κατά την εφαρµογή της Οδηγίας SEVESO I (82/501/EK), και είχε σαν

σκοπό την παροχή στα κράτη µέλη των κατευθυντήριων οδηγιών για την ευκολότερη

ερµηνεία των απαιτήσεων που περιέχονται στην Οδηγία SEVESO II, και

αναφέρονται στη σύνταξη µελέτης ασφαλείας.

Εντούτοις, η τροπολογία της Οδηγίας SEVESO II (96/82/ΕΚ) που εγκρίθηκε

από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο στις 16 ∆εκεµβρίου του 2003,

οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην επανεξέταση, σε στενή συνεργασία µε τα

κράτη µέλη, της υφιστάµενης καθοδήγησης για την εκπόνηση µελέτης ασφαλείας.

Το νέο εγχειρίδιο, το οποίο τέθηκε σε ισχύ το 2005, φέρει τον τίτλο :

6 Ο όρος Έκθεση Ασφαλείας χρησιµοποιούνταν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε παλαιότερη έκδοση

της Οδηγίας SEVESO II (έκδοση 23). Ο όρος αυτός αντικαταστάθηκε από τον όρο Μελέτη Ασφαλείας

από την ΚΥΑ 5697/590/00 ( άρθρο 8).

54

«Κατευθυντήριες οδηγίες για τη σύνταξη της Έκθεσης Ασφαλείας σύµφωνα µε τις

απαιτήσεις της Κοινοτικής Οδηγίας SEVESO II, όπως τροποποιήθηκε από την

Οδηγία 2003/105/ΕΕ». Το εγχειρίδιο αυτό αποτελεί συµπληρωµένη έκδοση του

προηγούµενου εγχειριδίου, καθώς αναλύει ορισµένες βασικές αρχές, και καθορίζει

τις λεπτοµέρειες γύρω από τους ρόλους και τις ευθύνες του φορέα εκµετάλλευσης

και των αρµοδίων αρχών, καθορίζει τον κεντρικό σκοπό και τη σηµασίας της

µελέτης ασφαλείας, στα πλαίσια της Οδηγίας SEVESO II, καθώς και τις

συγκεκριµένες υποχρεώσεις της Οδηγίας.

Τα δύο αυτά εγχειρίδια δεν έχουν νοµοθετικό χαρακτήρα, και συνεπώς, η

τήρηση των οδηγιών τους δεν είναι υποχρεωτική από τα κράτη µέλη, και επιπλέον

δεν αποκλείει άλλες εύλογες ερµηνείες των απαιτήσεων της Κοινοτικής οδηγίας, µε

αποτέλεσµα τα κράτη µέλη να αναπτύσσουν τις δικές τους µεθόδους σύνταξης

µελέτης ασφαλείας, βοηθούµενοι από το εγχειρίδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Εξαιτίας αυτού, η τροποποίηση του εγχειριδίου «Κατευθυντήριες οδηγίες για

τη σύνταξη της Έκθεσης Ασφαλείας σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της Κοινοτικής

Οδηγίας SEVESO II», από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπήρξε αµφιλεγόµενη, καθώς

κάποια κράτη µέλη εξέφρασαν την αντίθεσή τους σχετικά µε την λεπτοµερή

καταγραφή των ρόλων και των ευθυνών των αρµοδίων στα κράτη µέλη φορέων για

την σύνταξη µελέτης ασφαλείας, µε τον ισχυρισµό ότι τα κράτη αυτά είχαν ήδη

αναπτύξει τους δικούς τους µηχανισµούς σύνταξης µελέτης ασφαλείας. Εντούτοις, το

κύριο πρόβληµα που παρατηρείται µεταξύ του εγχειριδίου της Ευρωπαϊκής

Επιτροπής και των µηχανισµών των κρατών µελών, πηγάζει από την ποικιλία των

προσεγγίσεων, των µεθόδων, των εργαλείων και των κριτηρίων, τα οποία

εφαρµόζονται από τα κράτη µέλη για την εκτίµηση και την αξιολόγηση των

κινδύνων.

Παρά τις διαφορές που ενδέχεται να υπάρχουν ως προς τη σύνταξη µελέτης

ασφαλείας, µεταξύ των κρατών µελών, η Κοινοτική Οδηγία SEVESO II, καθόρισε τα

βασικά τµήµατα από τα οποία πρέπει να αποτελείται η µελέτη ασφαλείας

προκειµένου να θεωρείται επαρκής, µέσω του εγχειριδίου «Κατευθυντήριες οδηγίες

για τη σύνταξη της Έκθεσης Ασφαλείας σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της Κοινοτικής

Οδηγίας SEVESO II» . Τα τµήµατα αυτά αποτελούν :

η περιγραφή της εγκατάστασης,

η εκτίµηση της επικινδυνότητας, και

η αναφορά στην πολιτική πρόληψης και το σχεδιασµό έκτακτης ανάγκης.

55

2.3.1 Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

1. Γενικά

Μέσω της Μελέτης Ασφαλείας, θα πρέπει να εξασφαλίζεται µια επαρκής περιγραφή

της εγκατάστασης, η οποία θα επιτρέπει στις αρµόδιες αρχές να σχηµατίσουν µια

σαφή εικόνα για την εγκατάσταση ως προς τον σκοπό της, τις δραστηριότητές της,

τις υπηρεσίες της και τον τεχνικό εξοπλισµό της, καθώς και την τοποθεσία γύρω από

την εγκατάσταση. Η έκταση της περιγραφής πρέπει να είναι ανάλογη µε τους

κινδύνους της εγκατάστασης, ενώ κύριο στόχο της περιγραφής, πρέπει να αποτελεί η

διασαφήνιση των αλληλεξαρτήσεων µεταξύ των διαφόρων µονάδων και συστηµάτων

µέσα στο χώρο της εγκατάστασης.

2. ∆ιαχείριση – Οργανωτικό σχήµα

Η Μελέτη Ασφαλείας θα πρέπει να περιγράφει την οργανωτική δοµή της

εγκατάστασης, συµπεριλαµβανοµένης της κατανοµής των λειτουργιών και των

αρµοδιοτήτων που σχετίζονται µε την ασφαλή λειτουργία ολόκληρης της

εγκατάστασης και των επιµέρους µονάδων της.

3. Τοποθεσία

Στην περιγραφή της εγκατάστασης θα πρέπει να περιέχονται πληροφορίες σχετικές µε

την τοπογραφία και τη δυνατότητα πρόσβασης στο χώρο της εγκατάστασης. Η

εγκατάσταση, οφείλει να υποβάλλει στις αρµόδιες αρχές, τοπογραφικούς χάρτες, οι

οποίοι θα πρέπει να είναι κατάλληλης κλίµακας και να περιλαµβάνουν : την

εγκατάσταση, την υποδοµή, και τα έργα γύρω από αυτήν σε µια περιοχή ανάλογη µε

τις πιθανές επιπτώσεις των ατυχηµάτων. Στους χάρτες αυτούς, θα πρέπει να

σηµειώνονται οι χρήσεις γης ( βιοµηχανικές εγκαταστάσεις, γεωργικές εκτάσεις,

οικισµοί ), η θέση των σηµαντικότερων κτιρίων και υποδοµών ( νοσοκοµεία, σχολεία,

άλλες βιοµηχανικές µονάδες, αεροδρόµια, λιµάνια, οδικά και σιδηροδροµικά δίκτυα),

οι δίοδοι έκτακτης πρόσβασης προς την εγκατάσταση, οι δίοδοι διαφυγής από την

εγκατάσταση, καθώς και άλλα κυκλοφοριακά δίκτυα που ενδέχεται να

χρησιµοποιηθούν σε περίπτωση διάσωσης και σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

56

4. Κάτοψη της εγκατάστασης

Το διάγραµµα κάλυψης της εγκατάστασης και οι απεικονίσεις των επιµέρους

µονάδων της, θα πρέπει να παρουσιάζονται σε σχέδια κατάλληλης κλίµακας. Στο

διάγραµµα κάλυψης, θα πρέπει να σηµειώνονται οι µονάδες και οι δραστηριότητες

της εγκατάστασης και να περιλαµβάνονται τα εξής :

- οι κύριοι χώροι αποθήκευσης,

- οι µονάδες στις οποίες γίνονται διεργασίες,

- η θέση και οι ποσότητες των σχετικών ουσιών,

- ο εξοπλισµός,

- οι αποστάσεις µεταξύ των διαφόρων µονάδων και τµηµάτων,

- οι αποστάσεις µεταξύ των δεξαµενών αποθήκευσης των ουσιών της

εγκατάστασης,

- οι τροφοδοσίες, υπηρεσίες και αποθήκευση νερού κατάσβεσης πυρκαγιάς,

- οι δίοδοι κινδύνου από τις µονάδες µέχρι τις εξόδους της εγκατάστασης,

- οι αίθουσες ελέγχου και οι χώροι γραφείων.

5. Φυσικό περιβάλλον – Περιβάλλοντας χώρος της εγκατάστασης

Πρέπει να προκύπτει από την περιγραφή της εγκατάστασης, ότι το φυσικό

περιβάλλον γύρω από την εγκατάσταση έχει εξεταστεί επαρκώς από τον υπεύθυνο

έτσι ώστε να µπορούν να προσδιοριστούν αφενός οι κίνδυνοι που παρουσιάζονται για

την ασφαλή λειτουργία της εγκατάστασης, και αφετέρου οι κίνδυνοι που

παρουσιάζονται για την γύρω περιοχή από ενδεχόµενη εκδήλωση ατυχήµατος

µεγάλης έκτασης. Επιπλέον, θα πρέπει να παρουσιάζονται οι χρήσεις γης της

ευρύτερης της εγκατάστασης περιοχής, προκειµένου να παρθούν τα κατάλληλα µέτρα

καταστολής από τις αρµόδιες αρχές, σε περίπτωση ατυχήµατος.

Για τον περιβάλλοντα χώρο της εγκατάστασης, θα πρέπει να δίνονται

πληροφορίες σχετικές µε :

• τις κατοικηµένες περιοχές,

• τις πάσης φύσεως υποδοµές στις οποίες γίνονται συναθροίσεις κοινού,

• τα ευαίσθητα δηµόσια κτίρια ( σχολεία, νοσοκοµεία, εκκλησίες, αστυνοµικοί/

πυροσβεστικοί σταθµοί),

• τις προστατευόµενες περιοχές, τα ιστορικά µνηµεία και τις περιοχές µε τουριστικό

ενδιαφέρον,

57

• τις δηµόσιες παροχές στην γύρω περιοχή ( ηλεκτρικό ρεύµα, δίκτυο ύδρευσης,

αποχετευτικό δίκτυο).

Εξαιτίας του ότι το φυσικό περιβάλλον της εγκατάστασης µπορεί αφενός να

επηρεάζει την ανάπτυξη ενός ατυχήµατος (από πιθανές πηγές κινδύνου που ενδέχεται

να παρουσιάζει), αφετέρου να επηρεάζεται από τις συνέπειες ενός ατυχήµατος,

καθίσταται αναγκαία η καταγραφή των δεδοµένων σχετικά µε τους περιβαλλοντικούς

παράγοντες7.

6. Επικίνδυνες ουσίες

Μέσω της Μελέτης Ασφαλείας, η εγκατάσταση υποχρεούται να παρέχει υπηρεσίες

σχετικά µε τους τύπους και τις ποσότητες των επικίνδυνων ουσιών, εξαιτίας των

οποίων η εγκατάσταση υπάγεται στην Οδηγία SEVESO II. Οι ουσίες µπορεί να

χρησιµοποιούνται από την εγκατάσταση ως κύρια προϊόντα, ως ενδιάµεσα ή τελικά

προϊόντα, ως παραπροϊόντα, ως απόβλητα ή βοηθητικά προϊόντα, καθώς και ως

προϊόντα που σχηµατίζονται ως αποτέλεσµα απώλειας του ελέγχου µιας χηµικής

διεργασίας.

Οι πληροφορίες που παρέχονται σχετικά µε τις ουσίες που χρησιµοποιεί η

εγκατάσταση, θα πρέπει να περιλαµβάνουν : τον τύπο και την προέλευση της ουσίας,

τις φυσικές και χηµικές ιδιότητες της ουσίας, τα χαρακτηριστικά των εύφλεκτων και

εκρηκτικών ουσιών (σε περίπτωση που χρησιµοποιούνται από την εγκατάσταση) και

τα τοξικολογικά χαρακτηριστικά τους, καθώς και το υλικό των δεξαµενών και των

δοχείων που περιέχουν τις ουσίες, και τα χαρακτηριστικά διάβρωσης.

Επισηµαίνεται ότι οι περισσότερες από αυτές τις πληροφορίες βρίσκονται στα

φύλλα ασφαλούς χειρισµού, τα οποία συντάσσει κάθε εγκατάσταση.

7. Μονάδες και δραστηριότητες της εγκατάστασης που εγκλείουν κινδύνους

Η περιγραφή των δραστηριοτήτων που εγκλείουν κινδύνους, θα πρέπει να

παρουσιάζει το σκοπό και τα βασικά χαρακτηριστικά των σχετικών λειτουργιών µέσα

7 Τα δεδοµένα που απαιτούνται, και αφορούν στους περιβαλλοντικούς παράγοντες, ως προς την περιγραφή µιας εγκατάστασης αφορούν στα :

Α) µετεωρολογικά δεδοµένα (καταιγίδες, κεραυνοί, βροχή, χιόνι, χαλάζι, υγρασία, οµίχλη, παγετός,

άνεµοι, µέγιστα και ελάχιστα θερµοκρασίας).

Β) γεωλογικά, υδρολογικά και υδρογραφικά δεδοµένα (γενικό γεωλογικό υπόβαθρο της περιοχής,

τύπος/συνθήκες εδάφους, σεισµολογικά δεδοµένα, πληµµύρες/καθιζήσεις εδάφους).

58

στην εγκατάσταση τα οποία είναι σηµαντικά για την ασφάλεια και ενδέχεται να

αποτελούν πηγές υψηλού κινδύνου.

Στην περιγραφή των δραστηριοτήτων θα πρέπει να περιέχονται :

οι βασικές λειτουργίες της εγκατάστασης,

οι χηµικές ,φυσικές και βιολογικές διεργασίες,

οι χώροι προσωρινής αποθήκευσης,

η απόρριψη, επανάκτηση, επαναχρησιµοποίηση, ανακύκλωση ή διάθεση των

καταλοίπων και αποβλήτων,

η εκροή και η επεξεργασία αερίων αποβλήτων

οι λειτουργίες επεξεργασίας και κατεργασίας.

Η Μελέτη Ασφαλείας θα πρέπει επιπλέον να περιέχει µια γενική περιγραφή των

διαδικασιών ασφαλούς λειτουργίας σε όλα τα στάδια των διεργασιών εκ µέρους της

εγκατάστασης , οι οποίες θα περιλαµβάνουν :

1. Τις φάσεις λειτουργίας (λειτουργία υπό κανονικές συνθήκες, έναρξη και διακοπή

λειτουργίας, λειτουργία υπό ειδικές συνθήκες, διαδικασίες έκτακτης ανάγκης και

διαδικασίες ασφάλειας).

2. Τα ειδικά µέτρα προφύλαξης κατά την αποθήκευση, µεταφορά, και χειρισµό λόγω

των ειδικών χαρακτηριστικών της ουσίας (προστασία από δονήσεις ή από την

υγρασία του χώρου).

8. Υπηρεσίες – Παροχές

Η Μελέτη Ασφαλείας θα πρέπει να εµπεριέχει την παρουσίαση των υπηρεσιών της

µονάδας (εξωτερικές τροφοδοσίες της εγκατάστασης, εσωτερικές υπηρεσίες/ παροχές

στη µονάδα, υπηρεσίες παρακολούθησης/ ανίχνευσης, συστήµατα επεξεργασίας

αποβλήτων) και να περιλαµβάνει όλα τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών.

2.3.2 Η ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΟΤΗΤΑΣ

Ο ασκών την εκµετάλλευση οφείλει βάση του εγχειριδίου «Κατευθυντήριες οδηγίες

για τη σύνταξη της Έκθεσης Ασφαλείας σύµφωνα µε τις απαιτήσεις της Κοινοτικής

Οδηγίας SEVESO II» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να αποδεικνύει ότι µέσω της

Μελέτης Ασφαλείας της εγκατάστασής του έχει προσδιορίσει τους κινδύνους

εκδήλωσης ατυχήµατος µεγάλης έκτασης, και ότι έχει εκτιµήσει επαρκώς την

59

επικινδυνότητα που σχετίζεται µε τις µονάδες και άλλες δραστηριότητες της

εγκατάστασης. Μέσα από την Μελέτη Ασφαλείας πρέπει να παρουσιάζονται τα

αποτελέσµατα της ανάλυσης κινδύνου και της εκτίµησης της επικινδυνότητας, που

πραγµατοποιήθηκαν από τον ασκούντα την εκµετάλλευση.

Η ανάλυση κινδύνου πρέπει να τεκµηριώνει επαρκώς τον προσδιορισµό των

πηγών κινδύνου, την σχετική πιθανότητα εκδήλωσης ατυχηµάτων µεγάλης έκτασης

καθώς και τις συνέπειες αυτών. Υπάρχουν διάφορες µεθοδολογικές προσεγγίσεις

(ποιοτικές και ποσοτικές) για την ανάλυση κινδύνου και την εκτίµηση της

επικινδυνότητας, οι οποίες εφαρµόζονται από τις εγκαταστάσεις για την παροχή

πληροφοριών σχετικά µε το επίπεδο ασφάλειας της εγκατάστασης. Η επιλογή της

κάθε µεθόδου γίνεται µε βάση τα χαρακτηριστικά της µονάδας ή την επικινδυνότητα

αυτής, ενώ λαµβάνεται υπόψη και η έκταση των πιθανών επιπτώσεων.

Εν συνεχεία ακολουθεί µια σύντοµη αναφορά στις σηµαντικότερες µεθόδους

ανάλυσης κινδύνου8 :

1.Μέθοδοι Ανάλυσης Κινδύνου

Οι πλέον γνωστοί µέθοδοι ανάλυσης κινδύνου είναι οι εξής:

Η µέθοδος HAZOP (Ανάλυση Κινδύνου και Λειτουργικότητας), η οποία είναι η

πιο διαδεδοµένη µέθοδος ποιοτικής ανάλυσης επικινδυνότητας, και βασίζεται σε δυο

υποθέσεις :

Α) ότι η εγκατάσταση έχει σχεδιαστεί σωστά,

Β) ότι τα υλικά και η κατασκευή ακολουθούν τα πρότυπα και τις σχεδιαστικές

προδιαγραφές.

Στη µέθοδο αυτή, χρησιµοποιούνται µια σειρά από λέξεις – κλειδιά µε στόχο

τον προσδιορισµό όλων των πιθανών αποκλίσεων από τις κανονικές συνθήκες, τον

προσδιορισµό στην συνέχεια των συνεπειών αυτών των αποκλίσεων, και τις

8 Κάποιες λιγότερο σηµαντικές µεθόδους ανάλυσης κινδύνου αποτελούν : Η µέθοδος λογικών διαγραµµάτων (Master Logic Diagrams), η οποία οδηγεί στον προσδιορισµό εναρκτήριων γεγονότων. Ως «γεγονός κορυφής» θεωρείται ένα ανεπιθύµητο συµβάν όπως η διαρροή

επικίνδυνης ουσίας. Το συµβάν αυτό διαιρείται σε κατηγορίες γεγονότων που θα µπορούσαν να το

προκαλέσουν. Η µέθοδος «∆ένδρα σφαλµάτων» (Fault trees), η οποία αποτελεί µια ποσοτική µέθοδο εκτίµησης κινδύνου, εφόσον πρόκειται για µια γραφική απεικόνιση των δυνατών τρόπων µε τους οποίους µπορεί

να συµβεί ένα δυσάρεστο γεγονός το οποίο στην µέθοδο αναφέρεται ως «γεγονός κορυφής».

Η µέθοδος «∆ένδρα γεγονότων» (Εvent trees), µε την οποία καθορίζεται η απόκριση της εγκατάστασης σε κάθε εναρκτήριο γεγονός, όπου όλα τα γεγονότα και οι καταστάσεις του συστήµατος

συνδέονται µεταξύ τους, αποτελούν δηλαδή τα µονοπάτια ή αλλιώς τις «ακολουθίες γεγονότων» που

οδηγούν στο ατύχηµα.

60

διορθωτικές ενέργειες που επιβάλλεται να γίνουν. Η διαδικασία αυτή

επαναλαµβάνεται µε τη σειρά για όλα τα τµήµατα της εγκατάστασης. Η χρήση των

λέξεων – κλειδιών λειτουργεί ως εργαλείο θέσης ερωτήσεων και υποθετικών

καταστάσεων, µε σκοπό το λεπτοµερειακό έλεγχο των επικίνδυνων σηµείων.

Παράδειγµα της µεθόδου αυτής ακολουθεί στον πίνακα 2.

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

ΠΑΡΑ∆ΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΜΕΘΟ∆ΟΥ HAZOP

ΛΕΞΕΙΣ – ΚΛΕΙ∆ΙΑ, ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΕΣ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ

ΛΕΞΕΙΣ - ΚΛΕΙ∆ΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΠΙΘΑΝΕΣ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ

ΟΧΙ Ή ΚΑΘΟΛΟΥ Πλήρης άρνηση του

στόχου σχεδιασµού

Μηδενική ροή προς την

κανονική κατεύθυνση.

Αντίστροφη ροή.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ

ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΠΟ

Ποσοτική αύξηση ή µείωση

ποσότητας ή ιδιότητας

Αύξηση ή µείωση ροής, πίεσης

, θερµοκρασίας,

περιεκτικότητας, αντίδρασης,

θερµότητας.

ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ Ποσοτική µείωση Μόνο ένα µέρος του στόχου

του σχεδιασµού

πραγµατοποιείται

ΕΠΙΠΛΕΟΝ Κάτι επιπλέον συµβαίνει ή

υπάρχει

Παρουσία άλλων συστατικών

στα ρεύµατα (ακαθαρσίες),

επιπλέον φάσεις.

ΑΛΛΟ Τι άλλο µπορεί να

συµβαίνει

Ελέγχονται όργανα,

δειγµατοληψία, συντήρηση,

εξοπλισµός, καταστάσεις

έκτακτης ανάγκης, ασφάλεια.

ΠΗΓΗ : Φώτης Ρήγας, Βιοµηχανική Ασφάλεια, Αθήνα 2005, σελ.197.

Στη συνέχεια, τα αποτελέσµατα της παραπάνω διαδικασίας, παρουσιάζονται

από τον αναλυτή της ασφάλειας της εγκατάστασης, µέσω ενός διαγράµµατος ροής, το

οποίο ξεκινά την ανάλυση από την είσοδο της επικίνδυνης ουσίας στην εγκατάσταση,

και κατά τη διάρκεια της διεργασίας. Καθ’όλη τη διάρκεια, ο αναλυτής συλλέγει

πληροφορίες, σχετικά µε τις αιτίες απόκλισης των παραµέτρων από τις ονοµαστικές

τους τιµές, τα αποτελέσµατα των αποκλίσεων, τα µέσα ανίχνευσής τους, τα

συστήµατα ελέγχου και τις εξωτερικές αντιδράσεις.

Αποτέλεσµα όλης αυτής της διαδικασίας είναι η εξιχνίαση και ο

προσδιορισµός όλου του φάσµατος των πιθανών κινδύνων της εγκατάστασης.

61

Η µέθοδος αστοχίας και συνέπειας (FMEA :Failure Mode and Effects

Analysis), που έχει σαν στόχο τον προσδιορισµό των διαφορετικών τρόπων αστοχίας

του εξοπλισµού και των συνεπειών των αστοχιών αυτών στο σύστηµα. Αυτό

επιτυγχάνεται µέσω ενός πίνακα στον οποίο κατανέµονται οι εξής στήλες:

- το εξάρτηµα,

- ο τρόπος αστοχίας του

- η αιτία αστοχίας,

- οι συνέπειες της αστοχίας σε άλλα εξαρτήµατα,

- η ένδειξη αναγνώρισης της αστοχίας από τους χειριστές.

Η µέθοδος αυτή απαιτεί καλή γνώση της λειτουργίας της εγκατάστασης, ενώ σαν

βασικό της µειονέκτηµα θα µπορούσε να αναφερθεί η απουσία εξέτασης των

ανθρώπινων ενεργειών των χειριστών.

Όποια και αν είναι η µέθοδος που τελικά θα υιοθετηθεί από την εκάστοτε

εγκατάσταση, η ανάλυση κινδύνου πρέπει να στοχεύει:

- στον προσδιορισµό των τµηµάτων/µονάδων που είναι σηµαντικοί για την ασφάλεια

της εγκατάστασης,

- στον εντοπισµό των πηγών κινδύνου,

- στην εκτίµηση των επιπτώσεων από την ενδεχόµενη εκδήλωση ατυχήµατος

µεγάλης έκτασης, και

- στον βαθµό εφαρµογής και αξιολόγησης των προληπτικών και κατασταλτικών

µέτρων.

Εφόσον ολοκληρώθηκε η αναφορά στις περισσότερο διαδεδοµένες µεθόδους

ανάλυσης κινδύνου, ακολουθεί η διαδικασία ανάλυσης επικινδυνότητας την οποία

προτείνει το εγχειρίδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής µε τις κατευθυντήριες οδηγίες

προς τα κράτη µέλη για τη σύνταξη Μελέτης Ασφαλείας, στα πλαίσια εκτίµησης της

επικινδυνότητας της εγκατάστασης (που αποτελεί υποχρεωτικό τµήµα της σύνταξης

Μελέτης Ασφαλείας, βάση της Οδηγίας SEVESO II).

Βάσει του εγχειριδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το πλαίσιο της διαδικασίας

ανάλυσης της επικινδυνότητας µιας εγκατάστασης, θα µπορούσε να συνοψίζεται στα

εξής τρία στάδια:

62

Α) Την προκαταρκτική ανάλυση κινδύνου.

Β) Τον προσδιορισµό των πηγών κινδύνου και των επιπτώσεων από την εκδήλωση

ατυχήµατος µεγάλης έκτασης.

Γ) Τα προληπτικά µέτρα και µέτρα για τον έλεγχο και τον περιορισµό των

επιπτώσεων.

Α) Προκαταρκτική ανάλυση κινδύνου

Η προκαταρκτική ανάλυση κινδύνου πρέπει να προσδιορίζει τα τµήµατα εκείνα της

εγκατάστασης που είναι σηµαντικά για την ασφάλεια εξαιτίας των επικίνδυνων

ουσιών που υπάρχουν σε αυτά (από πλευράς ποσότητας και ιδιοτήτων), και των

διεργασιών που λαµβάνουν χώρα. Ο εντοπισµός των τµηµάτων που είναι σηµαντικά

για την ασφάλεια, πραγµατοποιείται µε τη χρήση µεθόδων ∆είκτη Κινδύνου, µέσω

του καθορισµού κριτηρίων (Παράρτηµα Ι, Οδηγίας SEVESO II). Τα κριτήρια αυτά

εξειδικεύονται κατά περίπτωση µε βάση τις φυσικές και χηµικές ιδιότητες κάθε

ουσίας, καθώς και την πιθανή έκταση των επιπτώσεων από ατυχήµατα που ενδέχεται

να συµβούν κατά την διάρκεια της διεργασίας.

Β) Προσδιορισµός των πηγών κινδύνου

Ως πηγές κινδύνου η Οδηγία SEVESO II ορίζει τις συνθήκες ή τα γεγονότα εκείνα τα

οποία αποτελούν απειλή για την ασφαλή λειτουργία µονάδας, τµήµατος ή ολόκληρης

της εγκατάστασης.

Οι πηγές κινδύνου µπορούν να συνδέονται µε :

- τη λειτουργία ( ανθρώπινα λάθη κατά τη λειτουργία, έλεγχος και συντήρηση,

δυσλειτουργία και αστοχία εξοπλισµού, αστοχία των δοχείων και των δεξαµενών που

εµπερικλείουν επικίνδυνες ουσίες, ανάπτυξη πηγών ανάφλεξης),

- τα εξωτερικά γεγονότα ( συνέπειες από δραστηριότητες κοντά στη µονάδα,

συνέπειες από µεταφορές, φυσικοί κίνδυνοι, επιπτώσεις από ατυχήµατα σε γειτονικές

µονάδες),

- την ασφάλεια ( µη εξουσιοδοτηµένες παρεµβάσεις τρίτων στο χώρο της µονάδας),

- αιτίες που ενδέχεται να σχετίζονται µε τον σχεδιασµό, την κατασκευή και την

διαχείριση ασφαλείας (ανεπάρκεια σχεδιασµού, σφάλµατα σχεδιασµού, ανεπάρκεια

λειτουργικών διαδικασιών, ανεπαρκής συντήρηση).

63

Εκτίµηση επιπτώσεων

Η αναφορά της εκτίµησης των επιπτώσεων ατυχήµατος στον άνθρωπο και στο

περιβάλλον είναι απαραίτητη στην Μελέτη Ασφαλείας, καθώς η εκτίµηση των

επιπτώσεων ( η οποία βασίζεται στην κρίση των εµπειρογνωµόνων) :

1. καθιερώνει τεχνικές και οργανωτικές διασφαλίσεις για την πρόληψη εκδήλωσης

των κινδύνων και τον περιορισµό των επιπτώσεων των ατυχηµάτων,

2. περιγράφει τα συµπεράσµατα από µια σειρά επιλεγµένων σεναρίων ατυχηµάτων,

παρέχοντας πληροφορίες για τον γενικό έλεγχο του κινδύνου, τα σχέδια έκτακτης

ανάγκης (εσωτερικά και εξωτερικά), και τον σχεδιασµό των χρήσεων γης στον

περιβάλλοντα χώρο της εγκατάστασης.

Γ) Προληπτικά µέτρα και µέτρα για τον έλεγχο και τον περιορισµό των επιπτώσεων

Στην περίπτωση που εφαρµοστούν κατάλληλες πρακτικές εγγενούς ασφάλειας, και

παρά ταύτα, οι κίνδυνοι δεν αποφευχθούν, τότε ενδέχεται να χρησιµοποιηθούν αρχές

επικινδυνότητας που θα καθορίσουν τον βαθµό των απαιτούµενων µέτρων, για την

πρόληψη δυσλειτουργίας στην εγκατάσταση, την αποτροπή της µη κανονικής

λειτουργίας που µπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση ατυχήµατος µεγάλης έκτασης,

και τον περιορισµό των συνεπειών του µεγάλου ατυχήµατος στον άνθρωπο και το

περιβάλλον.

Μεταξύ των µέτρων που χρησιµοποιούνται για την πρόληψη, τον έλεγχο και τον

περιορισµό των επιπτώσεων, σε µια εγκατάσταση, περιλαµβάνονται :

τα συστήµατα ελέγχου της διεργασίας,

τα συστήµατα προστασίας από φωτιά και έκρηξη,

οι βαλβίδες έκτακτου αποκλεισµού,

τα συστήµατα συναγερµού συµπεριλαµβανοµένης της ανίχνευσης αερίου,

τα αυτόµατα συστήµατα διακοπής παροχής της λειτουργίας,

τα συστήµατα αδρανοποίησης, και

οι διαδικασίες ταχείας διακοπής.

Η αξιολόγηση των παραπάνω µέτρων γίνεται σε συνδυασµό µε την συνολική

εκτίµηση επικινδυνότητας της εγκατάστασης.

Κατόπιν περιγραφής των µέτρων για την πρόληψη, τον έλεγχο και τον περιορισµό

των επιπτώσεων από ενδεχόµενο ατύχηµα µεγάλης έκτασης στην εγκατάσταση, και

της έκθεσης των κριτηρίων αξιολόγησής τους, ακολουθεί η παρουσίαση από την

Μελέτη Ασφαλείας των κύριων αποτελεσµάτων της ανάλυσης κινδύνου και της

64

εκτίµησης της επικινδυνότητας. Οι αναλύσεις και οι εκτιµήσεις της Μελέτης

Ασφαλείας θα πρέπει να είναι διαθέσιµες προς τις αρµόδιες αρχές, εφόσον ζητηθούν.

2.3.3 Η ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΜΕΓΑΛΩΝ

ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

Α) Πολιτική πρόληψης ατυχήµατος µεγάλης έκτασης και συστήµατα διαχείρισης

ασφάλειας

Σύµφωνα µε το νοµοθετικό πλαίσιο, σε κάθε Μελέτη Ασφαλείας πρέπει να

περιλαµβάνεται µια γραπτή Μελέτη η οποία θα περιγράφει, τα σχετικά Συστήµατα

∆ιαχείρισης της Ασφάλειας που εφαρµόζονται από τον ασκούντα την εκµετάλλευση

για την αντιµετώπιση του κινδύνου πρόκλησης Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκτασης,

καθώς και την Πολιτική Πρόληψης της εκδήλωσης Ατυχήµατος Μεγάλης Έκτασης

που εφαρµόζεται στα πλαίσια της εγκατάστασης.

1.Συστήµατα ∆ιαχείρισης Ασφάλειας

Τα Συστήµατα ∆ιαχείρισης Ασφάλειας πρέπει να καλύπτουν το τµήµα εκείνο του

συστήµατος της συνολικής διαχείρισης της εγκατάστασης που περιλαµβάνει την

οργανωτική δοµή, τις αρµοδιότητες, τις πρακτικές, τις διαδικασίες τις διεργασίες και

τους πόρους που χρειάζονται, προκειµένου αν καταστεί σαφής η Πολιτική Πρόληψης

Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκτασης. Πιο συγκεκριµένα, η οργανωτική δοµή αφορά τους

ρόλους και τις αρµοδιότητες που κατανέµονται στο προσωπικό που συµµετέχει στη

διαχείριση µεγάλων κινδύνων σε όλα τα επίπεδα οργάνωσης της εγκατάστασης.

Επιπλέον, οι πρακτικές, οι διαδικασίες και οι διεργασίες που θα πρέπει να γίνουν στα

πλαίσια της Πολιτικής Πρόληψης µιας εγκατάστασης αφορούν τη θέσπιση και την

εφαρµογή διαδικασιών και οδηγιών για:

το συστηµατικό προσδιορισµό κινδύνων µεγάλου ατυχήµατος στην εγκατάσταση,

που προκύπτει κατά την κανονική και τη µη κανονική λειτουργία της,

την ασφαλή λειτουργία της εγκατάστασης , µέσω της συντήρησης της

εγκατάστασης και του εξοπλισµού της εγκατάστασης,

τον σχεδιασµό τροποποιήσεων στις υφιστάµενες εγκαταστάσεις ή για το

σχεδιασµό νέων εγκαταστάσεων, και

65

τον προσδιορισµό προβλέψεων καταστάσεων εκτάκτων αναγκών που ενδέχεται

να προκύψουν στην εγκατάσταση, µέσω της συστηµατικής ανάλυσης και

προετοιµασίας, καθώς και της αναθεώρησης των σχεδίων εκτάκτων αναγκών για

την αντιµετώπιση των καταστάσεων αυτών.

Συµπερασµατικά, το Σύστηµα ∆ιαχείρισης Ασφάλειας µιας εγκατάστασης, θα πρέπει

να βασίζεται σε ένα κοινό σύστηµα διαχείρισης ποιότητας (µε πιστοποίηση ISO), το

οποίο θα ακολουθεί έναν κύκλο ποιότητας που θα προβλέπει, θα σχεδιάζει, θα

εφαρµόζει, θα παρακολουθεί τις θεσµοθετηµένες πρακτικές, θα αναγνωρίζει τις

αποκλίσεις, και εν τέλει, θα παρεµβαίνει και θα διορθώνει. Στο σύστηµα αυτό,

πρωταρχική θέση θα κατέχουν: το σύστηµα αδειών εκτέλεσης εργασίας, οι κανόνες

ασφαλούς εργασίας, η περιγραφή της επικινδυνότητας ανά θέση εργασίας, οι

προδιαγραφές στα χρησιµοποιούµενα υλικά, ο καθορισµός των ασφαλών πρακτικών

χρήσης που θα βασίζονται στην διεθνώς διαθέσιµη γνώση, η εκπαίδευση του

προσωπικού, η παρακολούθηση της εφαρµογής του Συστήµατος ∆ιαχείρισης

Ασφάλειας, ο έλεγχος των αστοχιών και των παραλείψεων κατά την εφαρµογή, και η

ανασκόπηση της διοίκησης (Παλαιοκρασσάς, 2007).

2.Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων

Η Πολιτική Πρόληψης Μεγάλων Ατυχηµάτων, εµπεριέχει σαν µέσο επίτευξης των

στόχων της, βάσει του άρθρου 12 της ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007, τον ορθό

Σχεδιασµό Χρήσεων Γης, µέσω του καθορισµού Ζωνών Προστασίας. Περαιτέρω, οι

πληροφορίες για τις Ζώνες Προστασίας πρέπει να περιλαµβάνονται σε κάθε Μελέτη

Ασφαλείας και να υιοθετούνται, στα πλαίσια της διαχείρισης βιοµηχανικών

ατυχηµάτων, γύρω από την ενδεχόµενη θέση του ατυχήµατος στην εγκατάσταση,

ανάλογα µε την ένταση των επιπτώσεων από το ατύχηµα στον άνθρωπο, το

περιβάλλον και την ευρύτερη περιοχή. Οι Ζώνες καθορίζονται µε βάση το επίπεδο

ευπάθειας της περιοχής στην οποία βρίσκεται η εγκατάσταση. Το επίπεδο ευπάθειας

αφορά την πυκνότητα του πληθυσµού, τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από

ενδεχόµενο βιοµηχανικό ατύχηµα, τα οικονοµικά κριτήρια της περιοχής (κόστος γης,

οικονοµική ανάπτυξη της περιοχής), καθώς και ειδικότερα δεδοµένα «σηµειακών»

χρήσεων γης της περιοχής όπως οι εσωτερικοί ή υπαίθριοι χώροι συνάθροισης του

κοινού, οι κοινωφελείς υπηρεσίες, τα δηµόσια κτήρια και οι κατοικηµένες περιοχές.

66

Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, για τις ανάγκες αντιµετώπισης των βιοµηχανικών

ατυχηµάτων µεγάλης έκτασης από το Επιχειρησιακό Κέντρο Πολιτικής Προστασίας,

πρότεινε την υιοθέτηση τριών Ζωνών Προστασίας, οι οποίες προσδιορίστηκαν βάσει

της µεθοδολογίας της Ολλανδικής Πυροσβεστικής Ακαδηµίας, και αφορούν στην

προστασία των δυνάµεων καταστολής, καθώς και του πληττόµενου πληθυσµού

(Μουζάκης, 2010).

Η σχηµατική απεικόνιση των Ζωνών Προστασίας παρουσιάζεται στην Εικόνα 1

που ακολουθεί:

ΕΙΚΟΝΑ 1

ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΖΩΝΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΠΗΓΗ : Εικόνες από www.google.com (τελευταία επίσκεψη: 29/5/2010).

67

Οι Ζώνες αυτές έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά :

Ζώνη Ι – Εσωτερική Ζώνη: στη ζώνη αυτή συµβαίνουν σοβαροί τραυµατισµοί και

θάνατοι σε σηµαντικό ποσοστό.

Ζώνη ΙΙ – Ενδιάµεση Ζώνη: για τα περισσότερα άτοµα της ζώνης αυτής

αναµένονται µη ανατάξιµες βλάβες στην υγεία τους και πιθανοί θάνατοι σε µικρό

ποσοστό του πληθυσµού. Στη ζώνη αυτή γίνονται συστηµατικές ενέργειες διάσωσης

από τα σωστικά συνεργεία.

Ζώνη ΙΙΙ – Εξωτερική Ζώνη: δεν αναµένονται θάνατοι στη ζώνη αυτή, ενώ σε

σχετικά µικρό αριθµό ατόµων αναµένονται βλάβες στην υγεία τους. Η διάσωση

γίνεται κυρίως µε ίδια µέσα από τον πληθυσµό και σε λίγες περιπτώσεις από τα

σωστικά συνεργεία.

Β) Μέτρα προστασίας και παρεµβάσεις για ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από

την εκδήλωση ατυχήµατος

Η Μελέτη Ασφαλείας θα πρέπει να περιλαµβάνει, εκτός της εξέτασης των µέτρων

πρόληψης, ελέγχου και περιορισµού των επιπτώσεων, πληροφορίες οι οποίες

προσδιορίζουν οποιαδήποτε σηµαντικά µέτρα για την ελαχιστοποίηση των

επιπτώσεων από ενδεχόµενη εκδήλωση ατυχήµατος µεγάλης έκτασης. Οι

πληροφορίες αυτές αφορούν :

1) στην περιγραφή του εξοπλισµού που είναι εγκατεστηµένος στην µονάδα µε σκοπό

την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων από την εκδήλωση ατυχήµατος µεγάλης

έκτασης,

2) στην οργάνωση του συναγερµού και της επέµβασης, µέσω :

- της εκπαίδευσης του προσωπικού και των οµάδων που έχουν την άµεση ευθύνη σε

περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης,

- της ετοιµότητας ενεργοποίησης των συστηµάτων προειδοποίησης και συναγερµού

του προσωπικού της µονάδας, των εξωτερικών αρχών, των γειτονικών

εγκαταστάσεων, και του κοινού, όπου είναι αναγκαίο,

- του εντοπισµού των µονάδων για τις οποίες απαιτείται προστασία,

- του εντοπισµού των διόδων διαφυγής και διάσωσης,

3) στην περιγραφή των κινητοποιήσιµων µέσων,

4) στην παρουσίαση στοιχείων εσωτερικού σχεδίου έκτακτης ανάγκης, το οποίο έχει

σχεδιαστεί µε τον τρόπο που προβλέπεται από την ισχύουσα νοµοθεσία.

68

Ύστερα από την ανάλυση των βασικών κατευθυντήριων γραµµών για την σύνταξη

Μελέτης Ασφαλείας, εκ µέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ακολουθεί η µελέτη

περίπτωσης στις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών στο Πέραµα, προκειµένου να

διερευνηθεί ο βαθµός σύνταξης και η πληρότητα των Μελετών Ασφαλείας εκ µέρους

των εγκαταστάσεων µέσω µιας σειράς επισκέψεων στην Νοµαρχία Πειραιά, όπου

υπήρξε ενηµέρωση από τους επικεφαλείς του γραφείου Πολιτικής Προστασίας κ.

Νίκο Καρλή και κ. Σόνια ∆οξαστάκη, σχετικά µε τις εγκαταστάσεις του Περάµατος

και τις Μελέτες Ασφαλείας που έχουν συνταχθεί, και στις εγκαταστάσεις, για την

συλλογή των απαραίτητων στοιχείων, λαµβάνοντας υπόψη τα ιστορικά,

κοινωνικοοικονοµικά, γεωγραφικά και γεωµορφολογικά χαρακτηριστικά της

περιοχής.

69

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ - ΠΕΡΑΜΑ

70

3.1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ

3. 1. 1. ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

Ο ∆ήµος Περάµατος βρίσκεται στο Νοτιοδυτικό τµήµα του Λεκανοπεδίου

Αττικής, αποτελεί το ∆υτικότερο άκρο του Πολεοδοµικού Συγκροτήµατος της

Αθήνας, και έχει έκταση 14.000 στρεµµάτων. Αποτελείται από τις συνοικίες :

Πέραµα, Καριώτικα και Νέο Ικόνιο, και ανήκει στο διαµέρισµα του Πειραιά.

Συνορεύει µε τους ∆ήµους Χαϊδαρίου (βόρεια) και Κερατσινίου (ανατολικά). Η νότια

πλευρά του βρέχεται από τον όρµο του Κερατσινίου, ενώ η δυτική του πλευρά

συναντά τα νερά του στενού της Σαλαµίνας. Στη βόρεια πλευρά του ∆ήµου εκτείνεται

το όρος Αιγάλεω, ενώ απέναντί του βρίσκεται η Σαλαµίνα. Οικιστικά, το Πέραµα

αναπτύσσεται γραµµικά κατά µήκος της παραλίας, στο δυτικό άκρο της πόλης, και

στις υπώρειες του όρους Αιγάλεω, και εµφανίζει κλίσεις που σε αρκετά σηµεία της

περιοχής είναι αρκετά έντονες (περίπου 30 – 35%). Επιπλέον, το Πέραµα αποκλείεται

από τους υπόλοιπους οικισµούς της Πρωτεύουσας, εξαιτίας : του ορεινού όγκου του

Αιγάλεω, της εκτεταµένης επιφάνειας που καλύπτουν οι δεξαµενές των

πετρελαιοειδών και χηµικών των εταιριών καυσίµων, καθώς και των εγκαταστάσεων

του Ναυστάθµου, οι οποίες καταλαµβάνουν την δυτική πλευρά της πόλης. Το γεγονός

αυτό καθιστά το Πέραµα, ως την µοναδική πόλη της Ευρώπης µε µία είσοδο και µία

έξοδο.

Η γεωγραφική θέση και η µορφολογία του Περάµατος απεικονίζονται στον

δορυφορικό χάρτη 1, και στις δορυφορικές εικόνες 2 και 3 που ακολουθούν:

71

ΧΑΡΤΗΣ 1

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΑΣ

ΠΗΓΗ: Google Earth (τελευταία επίσκεψη: 12/5/2010).

72

ΕΙΚΟΝΑ 2

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΘΕΣΗ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ ∆ΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ


ΕΙΚΟΝΑ 3

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ


73

3.1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ∆ΡΟΜΗ

Κατά την αρχαιότητα η περιοχή του Περάµατος είχε την ονοµασία Αµφιάλη.

Μετέπειτα, προέκυψε η σηµερινή ονοµασία του εξαιτίας της θέσης του που το

καθιστά ΠΕΡΑΣΜΑ από την Αθήνα και τον Πειραιά προς τη Σαλαµίνα. Θεωρείται

πως το πέρασµα αυτό χρησιµοποίησαν οι Αθηναίοι το 480 π.Χ για να µεταφέρουν τα

γυναικόπαιδα ώστε να τα προστατέψουν από την Περσική απειλή, και το ίδιο

επιβεβαιώνεται και στην περίπτωση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, από

ιστορικές µαρτυρίες. Περαιτέρω, σε µία από τις κορυφές του όρους Αιγάλεω που

εντάσσονται στο ∆ήµο Περάµατος, θεωρείται πως βρισκόταν η θέση από την οποία ο

Πέρσης αυτοκράτορας Ξέρξης παρακολούθησε τη Ναυµαχία της Σαλαµίνας (480

π.Χ). Η κορυφή αυτή αποκαλείται από τους κατοίκους του Περάµατος «Θρόνος τού

Ξέρξη».

Το Πέραµα συγκροτείται σε οικισµό µόλις γύρω στα 1926 – 27 µε την άφιξη

προσφύγων από την περιοχή της Πόλης και του Πόντου. Το 1928 αρχίζει να

αναπτύσσεται ιστορικά εξαιτίας της µεταφοράς της Ναυπηγοξυλουργικής, από την

περιοχή του Αγίου ∆ιονυσίου στον Πειραιά, η οποία στη συνέχεια αντικαταστάθηκε

σταδιακά από την Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη, προκαλώντας την άφιξη νέων

κατοίκων στην περιοχή, ως επί το πλείστον νησιωτών. Το 1934 ιδρύθηκε η

Κοινότητα του Περάµατος, µε απόσπασή της από τον ∆ήµο Πειραιά, και 30 χρόνια

αργότερα, το 1964, το Πέραµα αναγνωρίζεται ως ∆ήµος.

Αρχικά το Πέραµα αποτελεί τόπο αναψυχής των κατοίκων του Πειραιά, µετά

το 1950 όµως αρχίζει να προσελκύει πληθυσµό από άλλα µέρη της Ελλάδας, ο οποίος

απασχολείται στα Ναυπηγεία της παραλίας, και σταδιακά αλλάζει χαρακτήρα.

Σήµερα, η ζωή στο Πέραµα είναι στενά συνδεδεµένη µε την δραστηριότητα της

Ναυπηγοεπισκευαστικής Ζώνης, καθώς η πλειονότητα των κατοίκων της περιοχής

εργάζεται στα Ναυπηγεία Περάµατος, ενώ αποτελεί περιοχή έντασης βιοµηχανικής

απασχόλησης, µε κινδύνους βιοµηχανικών ατυχηµάτων εξαιτίας των δεξαµενών

πετρελαιοειδών, και µε υποβαθµισµένο οικιστικό περιβάλλον εξαιτίας της άναρχης

ανάπτυξης.

74

3. 1. 3 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Ο πληθυσµός του ∆ήµου Περάµατος, παρουσιάζει συνεχή αύξηση της τάξης

του 11,77% µεταξύ της εικοσαετίας 1981-2001, και στις µέρες µας, ανέρχεται στους

25.720 κατοίκους, σύµφωνα µε στοιχεία της ΕΣΥΕ.

3. 1. 4 ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΑ – ΠΟΛΕΟ∆ΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Οι χρήσεις γης στο Πέραµα αναπτύσσονται γραµµικά κατά µήκος της

παραλίας , ενώ την παραλιακή ζώνη καταλαµβάνουν βιοµηχανικές χρήσεις και

εγκαταστάσεις µεταφορών, µε τις κατοικίες και τις βιοτεχνίες να καταλαµβάνουν την

αµέσως επόµενη ζώνη. Κατά τη δεκαετία 1960 και 1970 αναπτύχθηκε στο βόρειο

τµήµα της περιοχής, οικισµός αυθαιρέτων, τα οποία εντάχθηκαν υλικά στο σχέδιο

πόλης, µετά από απόφαση του Συµβουλίου της Επικρατείας το 1993.Η εγκατάσταση

των εταιριών καυσίµων στο Πέραµα άρχισε το 1931, µε πρώτη την SHELL HELLAS

A.E, ενώ οι υπόλοιπες εταιρίες ( CYCLON HELLAS A.E, EL PETROL A.E, και

ΕΤΕΚΑ Α.Ε) εγκαταστάθηκαν αργότερα στην περιοχή. Οι συνολικές εγκαταστάσεις

ανέρχονται σήµερα στα 300 στρέµµατα περίπου. Οι συνδυασµοί χρήσης της

υφιστάµενης υποδοµής της περιοχής, συνοψίζονται στην

ύπαρξη µεγάλης και οξυµµένης κυκλοφορίας βυτιοφόρων και λοιπών

οχηµάτων στην µοναδική Λεωφόρο που συνδέει το Πέραµα µε τον Πειραιά (Λεωφ.

∆ηµοκρατίας)

λειτουργία εµπορικού λιµανιού (που συνδέει το Πέραµα µε τη Σαλαµίνα)

διακίνηση πυροµαχικών και εκρηκτικών

διακίνηση πολεµικού υλικού στο Ναύσταθµο

άµεση γειτνίαση εγκαταστάσεων καυσίµων µε κατοικηµένη περιοχή.

Το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο του ∆ήµου, το οποίο εγκρίθηκε τον Μάρτιο του

2010, προβλέπει την οικιστική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη, ανάπλαση, και

αξιοποίηση των δοµηµένων και αδόµητων περιοχών, µέσω:

• της οργάνωση των χρήσεων γης στο παράκτιο µέτωπο ώστε να ενισχυθεί ο

παραγωγικός χαρακτήρας της παράκτιας ζώνης και να αξιοποιηθεί η εγγύτητα του

Περάµατος στην εµπορευµατική ζώνη του λιµένα Πειραιά µε την ανάπτυξη

υπηρεσιών και εγκαταστάσεων του τριτογενούς τοµέα

75

• της αξιοποίηση της έκτασης του ΟΛΠ στην περιοχή του Αρµού, παρά το

παραλιακό µέτωπο, για τη δηµιουργία ενός δεύτερου οργανωµένου πάρκου

πρασίνου επιπέδου πόλης, µε λειτουργίες αθλητισµού, πολιτισµού, και αναψυχής,

• της συµπλήρωση των µεταφορικών υποδοµών διαπεριφερειακής και εθνικής

σηµασίας (λεωφόρος Σχιστού – Σκαραµαγκά /δυτική πύλη του Πειραιά,

υπεραστικός σιδηροδροµικός – εµπορευµατικός διάδροµος δια του ορεινού όγκου

Αιγάλεω, νέες γραµµές µέσων σταθερής τροχιάς /τραµ, Ζεύξη Περάµατος –

Σαλαµίνας /εξωτερικός οδικός δακτύλιος Περάµατος), οι οποίες θα προσφέρουν

στην περιοχή αναβαθµισµένη προσβασιµότητα στο σύνολο της Αττικής και θα

διευκολύνουν την ανάπτυξη παραγωγικών δικτυώσεων, και µέσω

• της αναβάθµισης του δοµηµένου περιβάλλοντος στον αστικό χώρο, µε

ανασυγκρότηση των υποδοµών και των δικτύων της περιοχής, βελτίωση της

αρχιτεκτονικής και αισθητικής φυσιογνωµίας της, µε έµφαση στα πολεοδοµικά

κέντρα επιπέδου πόλης και γειτονιάς, στις υποβαθµισµένες οικιστικές ζώνες (Άνω

Πέραµα), στα δηµόσια και ιστορικά κτήρια και τους ελεύθερους χώρους, καθώς και

επαύξηση και βελτίωση του οδικού δικτύου.

3. 1. 5 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Το φυσικό περιβάλλον της περιοχής του ∆ήµου Περάµατος χαρακτηρίζεται µε

βάση επιστηµονικές µετρήσεις από ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα ατµοσφαιρικής και

θαλάσσιας ρύπανσης, η οποία προέρχεται κυρίως από την βιοµηχανική

δραστηριότητα, αλλά και από την ναυπηγοεπισκευαστική και ναυτιλιακή

δραστηριότητα της περιοχής. . Συνολικά, η πόλη του Περάµατος παρουσιάζει τα

χαρακτηριστικά ενός υποβαθµισµένου αστικού χώρου, µε σοβαρή έλλειψη πράσινου,

φτωχή κοινωνική υποδοµή και προβλήµατα στην οργάνωση και τη λειτουργία της

πόλης σχετικά µε την κυκλοφορία και την κίνηση πεζών, ενώ το επίπεδο κατοικίας

είναι σχετικά υποβαθµισµένο, ιδιαίτερα στις γειτονιές που οι κατοικίες γειτνιάζουν µε

βιοµηχανικές χρήσεις.

76

3.2 ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆ΩΝ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ

Οι εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών χρησιµοποιούνται για αποθήκευση βενζίνης,

πετρελαίου, diesel, και µαζούτ. Βασικές διαδικασίες που λαµβάνουν µέρος είναι:

• το γέµισµα των δεξαµενών µε καύσιµα µέσω αγωγών, πλοίων µεταφοράς υγρών

καυσίµων ή και βυτιοφόρων οχηµάτων,

• Το γέµισµα βυτιοφόρων οχηµάτων µε καύσιµα στα γεµιστήρια της εγκατάστασης,

• Το γέµισµα πλοίων µεταφοράς υγρών καυσίµων στη προβλήτα της εγκατάστασης.

Σε περίπτωση ατυχήµατος, µαύροι καπνοί γεµίζουν την ατµόσφαιρα δηµιουργώντας

αποπνικτική ατµόσφαιρα, ιδιαίτερα για τα άτοµα µε αναπνευστικά προβλήµατα

(Μουζάκης, 2010).

Το Πέραµα καθίσταται η πλέον βεβαρηµένη περιβαλλοντικά περιοχή της

Αττικής, εξαιτίας των εταιριών πετρελαιοειδών που είναι εγκατεστηµένες στο ∆ήµο.

Κατά τη διάρκεια της παραµονής των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων στο Πέραµα,

έχουν συµβεί αρκετά ατυχήµατα, τα σηµαντικότερα εκ των οποίων είναι τα εξής :

1957 : ανατίναξη χιλιάδων φιαλών υγραερίου στην περιοχή της «Γερµανικής

Σκάλας».

1978 : έκρηξη δεξαµενής µεθυλαιθυλοκετόνης µέσα στις εγκαταστάσεις της

EL PETROL µε αποτέλεσµα ένας εργοδηγός να πάθει καθολικά εγκαύµατα. Η

δεξαµενή χωρητικότητας 180 τόνων ήταν σχεδόν άδεια. Σύµφωνα µε

εκτιµήσεις των τεχνικών, αν η δεξαµενή ήταν γεµάτη, τα αποτελέσµατα θα

ήταν ολέθρια για την πόλη.

1983 : έκρηξη και πυρκαγιά σε βυτιοφόρο µέσα στις εγκαταστάσεις της BP.

Αποτέλεσµα : ένας θάνατος και ένας τραυµατισµός.

1988 : σπάσιµο αγωγού µεταφοράς καυσίµου και πληµµύρισµα της κεντρικής

Λεωφόρου µε βενζίνη.

1995 : Πυρκαγιά στις εγκαταστάσεις της EL PETROL.

Οι εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών στο Πέραµα καλύπτουν σήµερα έκταση 300

περίπου στρεµµάτων και βρίσκονται ανάµεσα σε κατοικηµένες περιοχές. Πρόκειται

για τις εγκαταστάσεις :

SHELL HELLAS A.E

CYCLON HELLAS A.E (πρώην TOTAL HELLAS A.E ).

EL PETROL A.E

ETEKA A.E (πρώην ELVIN).

77

Πρέπει να επισηµανθεί ότι η εταιρία BP GREECE LIMITED, η οποία µέχρι

προσφάτως δραστηριοποιούνταν στην περιοχή του Περάµατος, έχει προβεί σε

διακοπή των λειτουργιών της στην περιοχή αυτή.

Οι εγκαταστάσεις αυτές διαθέτουν αποθηκευτική ικανότητα 175.000 κυβικών

µέτρων, και αποτελούν το 15% του συνόλου των αποθηκευτικών χώρων

πετρελαιοειδών της χώρας, ενώ διακινούνται καθηµερινά σε αυτές 120 – 150

βυτιοφόρα, συνολικής χωρητικότητας τουλάχιστον 5.000 κυβικών µέτρων. Τα

διακινούµενα αυτά φορτία πετρελαιοειδών, αντιπροσωπεύουν το 38-40% των

καταναλισκοµένων στο Λεκανοπέδιο Αττικής.

Περαιτέρω, στις εγκαταστάσεις αυτές αποθηκεύεται πλήθος υλικών µεταξύ των

οποίων περιλαµβάνονται (Επιχειρησιακό πρόγραµµα ∆ήµου Περάµατος, Μέρος

Α`) :

- οι βενζίνες,

- τα καύσιµα αεροπορίας,

- το φωτιστικό πετρέλαιο,

- ντίζελ,

- µαζούτ,

- ο άσφαλτος,

- το αργό πετρέλαιο.

Στο Γράφηµα 6 που ακολουθεί, γίνεται κατηγοριοποίηση των παραπάνω ουσιών

προκειµένου να καταστεί σαφέστερο το ποσοστό ανά είδος των επικίνδυνων ουσιών,

που βρίσκονται αποθηκευµένες στις δεξαµενές στην περιοχή του Περάµατος.

78

ΓΡΑΦΗΜΑ 6

ΑΠΟΘΗΚΕΥΜΕΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ

ΑΤΤΙΚΗΣ

30,40%

29,80%

18,10%

12,40%

9,30%ΝΤΙΖΕΛ

ΜΑΖΟΥΤ/ ΑΣΦΑΛΤΟΣ

ΚΑΥΣΙΜΑ/

ΦΩΤΙΣΤΙΚΟ

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΒΕΝΖΙΝΕΣ

ΧΗΜΙΚΑ

ΠΗΓΗ: Μελέτη Ασφαλείας της εγκατάστασης ΕΤΕΚΑ Α.Ε., Μέρος 2.

Η αποθήκευση χηµικών και καυσίµων, σε άµεση γειτνίαση µε τον οικισµό του

Περάµατος, αποτελεί µια από τις πλέον οχλούσες δραστηριότητες της περιοχής. Οι

κάτοικοι της περιοχής τα αποκαλούν «καζάνια του θανάτου», καθώς έχουν για τους

κατοίκους του Περάµατος τις εξής επιπτώσεις:

1) υπάρχει ο κίνδυνος αποκλεισµού της περιοχής σε περίπτωση ατυχήµατος, καθώς οι

δεξαµενές καυσίµων βρίσκονται αµφίπλευρα της κεντρικής Λεωφόρου που συνδέει

το Πέραµα µε τον Πειραιά,

2) η ηχορύπανση είναι υψηλή και η κυκλοφοριακή φόρτιση µεγάλη,

3) οι υδρογονάνθρακες έχουν µετρηθεί αυξηµένοι στην περιοχή εξαιτίας των

δεξαµενών καυσίµων, µε άµεση συνέπεια την επιβάρυνση της ατµόσφαιρας στην

περιοχή,

4) η ύπαρξη χωροταξικών και πολεοδοµικών επιπτώσεων εξαιτίας της µεγάλης

έκτασης που καταλαµβάνουν οι µονάδες αποθήκευσης των χηµικών και των

καυσίµων,

5) συµβάλλουν στη δηµιουργία τείχους αποκλεισµού των κατοικιών από το θαλάσσιο

µέτωπο,

79

6) εκπέµπουν τοξικές και καρκινογόνες ουσίες λόγω των αναθυµιάσεων, καθώς κάθε

χρόνο διαχέονται στην ατµόσφαιρα περισσότεροι από 300 τόνοι βενζίνης, µε βάση

τους υπολογισµούς των ίδιων των εταιριών,

7) προκαλούν έντονη δυσοσµία εξαιτίας των αναθυµιάσεων,

8) προκαλούν θαλάσσια ρύπανση από τα πετρελαιοειδή που ενδεχοµένως διαφεύγουν

από τα παραπλέοντα πλοία,

9) επιβαρύνουν το κυκλοφοριακό φορτίο του µοναδικού δρόµου που ενώνει το

Πέραµα µε την υπόλοιπη Αττική, εξαιτίας των βυτιοφόρων , και αυξάνουν τη στάθµη

θορύβου της περιοχής.

Στις εικόνες που ακολουθούν, απεικονίζονται οι δεξαµενές των

εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών του Περάµατος, αποδεικνύοντας την σοβαρότητα της

κατάστασης, εξαιτίας της γειτνίασης των εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών µε τα

αυθαίρετα κτίσµατα της αστικής περιοχής του Περάµατος εξαιτίας της έλλειψης

δοµηµένου οικιστικού σχεδίου, σε περίπτωση βιοµηχανικού ατυχήµατος, και τη

σηµαντικότητα της Οδηγίας SEVESO II για τις εγκαταστάσεις αυτές, όσον αφορά

την πολιτική πρόληψης βιοµηχανικών ατυχηµάτων, µέσω της σύνταξης κοινοποίησης

ή µελέτης ασφαλείας.

ΕΙΚΟΝΑ 4

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆ΩΝ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ

ΕΤΕΚΑ Α.Ε

ΠΗΓΗ: Επίσηµος ∆ικτυακός Τόπος της Εταιρίας ΕΤΕΚΑ Α.Ε (www.eteka.com) ,

(τελευταία επίσκεψη: 14/5/2010).

80

ΕΙΚΟΝΑ 5

ΓΕΙΤΝΙΑΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆ΩΝ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΜΕ

ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ


ΕΙΚΟΝΑ 6

ΓΕΙΤΝΙΑΣΗ ∆ΕΞΑΜΕΝΩΝ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ ΜΕ

ΚΑΤΟΙΚΗΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ

81

Στη συνέχεια, ακολουθεί η παρουσίαση της κάθε εγκατάστασης

πετρελαιοειδών του Περάµατος ξεχωριστά προκειµένου να παρουσιαστούν τα εξής :

η ταυτότητα της κάθε εγκατάστασης , οι θέση της και ο περιβάλλοντας χώρος της, οι

επικίνδυνες ουσίες που υπάγονται σε κάθε εγκατάσταση, οι µονάδες και οι χώροι

αποθήκευσης της κάθε εγκατάστασης , και τέλος οι κίνδυνοι που ενδέχεται να

προκληθούν, σε περίπτωση ατυχήµατος. Επισηµαίνεται ότι τα στοιχεία αυτά ,

υπάρχουν στο Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ που συντάσσεται από τις Υπηρεσίες Νοµαρχιακής

Αυτοδιοίκησης στις οποίες υπάγεται η κάθε εγκατάσταση.

82

3.3 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙ∆ΩΝ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ

1.SHELL HELLAS A.E

ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

A) ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ SHELL HELLAS A.E

∆ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Αποθήκευση πετρελαιοειδών, λιπαντικών

και χηµικών (άνω ορίου)

ΘΕΣΗ (διεύθυνση εγκατάστασης)

Λεωφόρος ∆ηµοκρατίας 192, 188 63,

Πέραµα

ΤΗΛ. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Τηλ. 210 4091601 – Fax 210 4412626

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ & ΤΗΛ. Ε∆ΡΑΣ Αγ. Κυριακής 6-8 & Χαρίτων,

Π. Φαλήρο 175 64

Τηλ.210 9476000, fax: 210 9400550

∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Ονοµατεπώνυµο και τηλέφωνα (24 ώρες)

∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Ονοµατεπώνυµο και τηλέφωνα (24 ώρες)

ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ 132 άτοµα

ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΑΡΟΝΤΩΝ

ΑΤΟΜΩΝ

180 άτοµα (καθηµερινές και λοιπές ώρες)

ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

- Κανονικό Ωράριο 5ηµερο 07.00 – 15.00

- Εξαήµερο βάρδιες Εργ/κου προσωπικού

06.00 – 06.00 επόµενης

ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της SHELL HELLAS A.Ε (εγκατάσταση Περάµατος), σελ.11.

83

Τα στοιχεία της εγκατάστασης που ακολουθούν σχετικά µε την περιγραφή των

δραστηριοτήτων, των αποθηκευτικών µονάδων και των επικίνδυνων ουσιών της

εγκατάστασης, συλλέχθηκαν ύστερα από επίσκεψη στην εγκατάσταση και ξενάγηση

από τον Σύµβουλο Ασφαλείας της εταιρίας Κο Παπαχαρίση, καθώς και από το Ειδικό

ΣΑΤΑΜΕ και την Μελέτη Ασφαλείας της εγκατάστασης.

B) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

Θέση Και Περιβάλλοντας Χώρος

1. Συνολική Έκταση Εγκατάστασης: 108, 353 m²

2. Θέση Εγκατάστασης

Η εγκατάσταση της SHELL HELLAS A.E βρίσκεται στο ∆ήµο Περάµατος της

Νοµαρχίας Πειραιά, επί της Λεωφόρου ∆ηµοκρατίας 192, όπισθεν των

εγκαταστάσεων φορτοεκφόρτωσης του Λιµένα Πειραιά.

Η εγκατάσταση καλύπτει οικοπεδική έκταση 108, 353 m². Η Λ. ∆ηµοκρατίας

διαχωρίζει την εγκατάσταση σε δυο τµήµατα, το βόρειο όπου βρίσκονται οι

δεξαµενές αποθήκευσης και το νότιο τµήµα, όπου υφίστανται όλες οι δραστηριότητες

της εγκατάστασης. Νότια η εγκατάσταση συνορεύει µε τις εγκαταστάσεις

φορτοεκφόρτωσης εµπορευµατοκιβωτίων του ΟΛΠ. ∆υτικά και ανατολικά του

οικοπέδου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της ΕΤΕΚΑ Α.Ε και της EL PETROL A.E

αντίστοιχα. Βόρεια και βορειοδυτικά της εγκατάστασης, προς την πόλη του

Περάµατος και του όρος Αιγάλεω υπάρχουν κατοικίες.

Οι δραστηριότητες της εγκατάστασης περιλαµβάνουν την παραλαβή ,

αποθήκευση και διακίνηση πετρελαιοειδών, ορυκτελαίων και χηµικών προϊόντων.

Πιο συγκεκριµένα, στην εγκατάσταση λειτουργούν τα εξής τµήµατα:

- ∆υο αγωγοί τροφοδοσίας πετρελαιοειδών από τα ΕΛ.ΠΕ

- Λιµενικές εγκαταστάσεις για φόρτωση / εκφόρτωση πετρελαιοειδών και

ορυκτελαίων και εκφόρτωση χηµικών προϊόντων

- ∆εξαµενές αποθήκευσης

- Σταθµοί φόρτωσης βυτιοφόρων

- Συσκευαστήρια χηµικών και ορυκτελαίων.

84

Επίσης η εγκατάσταση περιλαµβάνει:

- Συστήµατα πυροπροστασίας

- Συστήµατα προστασίας περιβάλλοντος.

3. Περιβάλλοντας Χώρος

Οι εγκαταστάσεις της SHELL HELLAS A.E βρίσκονται στο ∆ήµο Περάµατος, στη

Νοµαρχία Πειραιά. Ο ∆ήµος Περάµατος καταλαµβάνει συνολική έκταση 1470 Ηa.

Ένα σηµαντικό τµήµα του ∆ήµου καλύπτεται από βραχώδεις εκτάσεις, βοσκοτόπους

και περιοχές οι οποίες χαρακτηρίζονται ως δασικές. Το υπόλοιπο τµήµα του ∆ήµου

χαρακτηρίζεται ως «οικοδοµηµένη έκταση». Σε αυτήν την έκταση είναι

εγκατεστηµένες 4 συνολικά εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, καθώς και ένας

σηµαντικός αριθµός δραστηριοτήτων οι οποίες µπορούν να χαρακτηριστούν ως

οχλούσες για το περιβάλλον. Ενδεικτικά αναφέρονται: οι εγκαταστάσεις

αποθήκευσης του ΟΛΠ, οι εγκαταστάσεις της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, και

αρκετές µικρότερες βιοµηχανίες. Στις πλαγιές του βουνού που βρίσκονται βόρεια των

εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών έχουν χτιστεί πολλές οικείες οι περισσότερες εκ των

οποίων αποτελούν αυθαίρετα χτίσµατα, τα οποία δεν εντάσσονται σε ένα οικιστικό

σχέδιο µε αποτέλεσµα οι εγκαταστάσεις των πετρελαιοειδών να γειτνιάζουν µε τις

αυθαίρετες κατοικίες.

Γ) ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

Συγκεντρωτικός κατάλογος των επικίνδυνων ουσιών στην εγκατάσταση:

στη Μελέτη Ασφαλείας της εγκατάστασης δίδεται ένας συγκεντρωτικός κατάλογος

των επικίνδυνων ουσιών που υπάρχουν στην εγκατάσταση βάσει της ΚΥΑ

12044/2007. Στον κατάλογο αναφέρονται οι επικίνδυνες ουσίες της εγκατάστασης, τα

όρια τα οποία προβλέπονται στο Παράρτηµα Ι της εν λόγω ΚΥΑ, και οι ποσότητες

των ουσιών που υπάρχουν στις δεξαµενές. Συγκριτικά προκύπτει από τον κατάλογο

αυτό ότι η ουσία εκείνη η οποία καθιστά την εγκατάσταση της SHELL άνω ορίου,

είναι η ουσία Diesel, της οποίας η µέγιστη ποσότητα ουσίας ξεπερνά το άνω όριο της

Οδηγίας κατά 1,22 µονάδες. Επιπλέον, συµπεραίνεται από τα αποτελέσµατα ότι οι

µέγιστες ποσότητες εύφλεκτων ουσιών που είναι δυνατόν να ευρεθούν στον

85

εξοπλισµό της εγκατάστασης είναι µεγαλύτερες από τις οριακές ποσότητες, και για

αυτό προβλέπεται η υποβολή Μελέτης Ασφαλείας.

Στον Πίνακα 4 που ακολουθεί αναφέρονται οι επικίνδυνες ουσίες της

εγκατάστασης, ο τρόπος αποθήκευσής τους, και η µέγιστη αποθηκευµένη ποσότητα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 4

ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ SHELL HELLAS A.E

Επικίνδυνες Ουσίες Τρόπος Αποθήκευσης

ή ∆ιακίνησης

Μέγιστη Αποθηκευµένη ή

∆ιακινούµενη Ποσότητα

Βενζίνη Αποθήκευση: Κάθετες

κυλινδρικές δεξαµενές

Μέγιστη Αποθηκευµένη

Ποσότητα: 17509 m³

Πετρέλαιο Αποθήκευση: Κάθετες




Καύσιµο αεροπορίας Αποθήκευση: Κάθετες




Μαζούτ Αποθήκευση: Κάθετες




Τολουόλιο Αποθήκευση: Κάθετες




Εξάνιο Αποθήκευση: Κάθετες




Ακετόνη Αποθήκευση: Κάθετες




Ξυλόλιο Αποθήκευση: Κάθετες




Ισοπροπανόλη Αποθήκευση: Κάθετες




Μεθυλ-εθυλ-κετόνη Αποθήκευση: Κάθετες




∆ιαλυτές πετρελαίου Αποθήκευση: Κάθετες




Μονοπροπυλέν-γλυκόλη Αποθήκευση: Κάθετες Μέγιστη Αποθηκευµένη

86

κυλινδρικές δεξαµενές Ποσότητα: 412 m³

Ορυκτέλαια Αποθήκευση: Κάθετες




ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της SHELL HELLAS A.Ε (εγκατάσταση Περάµατος), σελ.13

∆) ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΤΗΣ SHELL HELLAS A.E

Μονάδες Εγκατάστασης: η εγκατάσταση διαθέτει µονάδες αποθήκευσης και

διακίνησης χηµικών προϊόντων, ορυκτελαίων, και υγρών καυσίµων.

Α. Χηµικά προϊόντα

Η αποθήκευση των χηµικών προϊόντων γίνεται σε δεξαµενές χωρητικότητας 8.689m³.

Τα προϊόντα χηµικών προϊόντων που αποθηκεύονται και διακινούνται στην

εγκατάσταση είναι:

• η ακετόνη,

• το τολουόλιο,

• το ξυλόλιο,

• η ισοπροπανόλη,

• η µεθυλαιθυλκετόνη,

• το εξάνιο,

• οι διαλυτές πετρελαίου, και

• τα άφλεκτα προϊόντα.

Η πλήρωση χηµικών προϊόντων σε βαρέλια γίνεται σε δυο σταθµούς στην

εγκατάσταση. Στον πρώτο σταθµό γίνεται πλήρωση των βαρελιών µε εύφλεκτα

προϊόντα µέσω βαρύτητας, ενώ στο δεύτερο σταθµό γίνεται πλήρωση µε βαρύτητα σε

άφλεκτα προϊόντα. Για την πλήρωση, χρησιµοποιούνται διατάξεις µε σωλήνες που

εισέρχονται ως τον πυθµένα του βαρελιού ώστε να αποφεύγεται αφρισµός από την

πτώση, ή η δηµιουργία στατικού ηλεκτρισµού ή ατµών υδρογονανθράκων. Τα

γεµιστήρια είναι εξοπλισµένα µε συστήµατα νερού ψύξης. Ο χώρος αποθήκευσης

των βαρελιών προστατεύεται µε φορητές αφρογεννήτριες.

87

Β. Ορυκτέλαια

Η αποθήκευση των ορυκτελαίων γίνεται σε δεξαµενές χωρητικότητας 9.712 m³.

Τα προϊόντα ορυκτελαίων που αποθηκεύονται και διακινούνται στην εγκατάσταση

είναι:

• τα βασικά ορυκτέλαια,

• τα πρόσθετα ορυκτελαίων, και

• τα λιπαντικά προϊόντα.

Η ανάµιξη των βασικών ορυκτελαίων µε πρόσθετα για την παραγωγή των εµπορικών

λιπαντικών, γίνεται στο αναµικτήριο ορυκτελαίων. Τα βασικά ορυκτέλαια

µεταφέρονται στο αναµικτήριο από τις δεξαµενές αποθήκευσης µέσω αντλιών και

µετρητών. Τα πρόσθετα µεταφέρονται στο αναµικτήριο είτε µέσω των δεξαµενών,

είτε σε βαρέλια. Η ανάµιξη γίνεται σε δοχεία ανάδευσης και τα προϊόντα

µεταφέρονται σε µικρές δεξαµενές προσωρινής αποθήκευσης, και στη συνέχεια στις

µηχανές πλήρωσης όπου γίνεται η πλήρωση µικρών συσκευασιών. Η συσκευασία

των ορυκτελαίων σε βαρέλια γίνεται στο χώρο του συσκευαστηρίου που βρίσκεται

δίπλα στο αναµικτήριο. Η αποθήκευση των συσκευασµένων ορυκτελαίων γίνεται σε

υπαίθριους χώρους.

Γ. Υγρά καύσιµα

Η αποθήκευση των υγρών καυσίµων γίνεται σε δεξαµενές χωρητικότητας 75.538m³.

Τα προϊόντα υγρών καυσίµων τα οποία αποθηκεύονται και διακινούνται στην

εγκατάσταση είναι:

• η βενζίνη,

• το καύσιµο αεροπλάνων,

• το πετρέλαιο κίνησης και το πετρέλαιο θέρµανσης, και

• η άσφαλτος.

∆εξαµενές: η εγκατάσταση διαθέτει συνολικά ογδόντα τρεις δεξαµενές αποθήκευσης.

Από αυτές:

∆εκαεπτά (17) χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση πετρελαιοειδών,

∆εκαεπτά (17) χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση χηµικών,

Οκτώ (8) χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση ορυκτελαίων,

Σαράντα µία (41) χρησιµοποιούνται ως βοηθητικές δεξαµενές.

88

Πρέπει να σηµειωθεί ότι ο τρόπος µε τον οποίο γίνονται οι προµήθειες προϊόντων και

η συνεχής λειτουργία της εγκατάστασης, ελαχιστοποιεί την πιθανότητα η

εγκατάσταση να διατηρεί τη µέγιστη δυνατή αποθηκευµένη ποσότητα.

Ε) ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι όπως αναφέρεται στα αποτελέσµατα της Μελέτης

Ασφαλείας της εγκατάστασης, οι ζώνες σοβαρών επιπτώσεων (Ζώνη Ι και ΙΙ), δεν

επεκτείνονται πέρα από τα όρια της εγκατάστασης σε περίπτωση ατυχήµατος, και δεν

επηρεάζουν τις γειτονικές χρήσεις που βρίσκονται στα όρια της εγκατάστασης.

Αναφορικά στους διερχόµενους από τη Λ. ∆ηµοκρατίας, τα δυσµενέστερα σενάρια

φωτιάς λίµνης σε ανάχωµα, εµφανίζουν ζώνες επιπτώσεων πάνω στη Λεωφόρο, η

κυκλοφορία της οποίας σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα διακοπεί. Το σενάριο µε

τις δυσµενέστερες επιπτώσεις είναι η καταστροφική θραύση δεξαµενής και

συσσώρευση του περιεχοµένου της στο νότιο όριο του αναχώµατος, και ανάφλεξη

που θα οδηγήσει σε φωτιά λίµνης, ενώ σε ότι αφορά ενδεχόµενες πολλαπλασιαστικές

επιπτώσεις, η παρούσα µελέτη καταδεικνύει ότι οι ζώνες Domino της εγκατάστασης

δεν επηρεάζουν τις γειτονικές χρήσεις.

Τέλος, θα πρέπει να επισηµανθεί ότι τα στοιχεία τα οποία αναφέρονται στη Μελέτη

Ασφαλείας της εγκατάστασης, παρέχουν πληροφορίες σχετικά µε: την αναγνώριση

των κινδύνων και τις µεθόδους που χρησιµοποιεί η εγκατάσταση, την επιλογή

σεναρίων επικίνδυνων συµβάντων, την εκτίµηση των επιπτώσεων µέσω του

προσδιορισµού των πηγών κινδύνου και επιπτώσεων, καθώς και την διαχείριση

αυτών µέσω του διαχειριστικού συστήµατος ασφάλειας της εγκατάστασης, του

οποίου η περιγραφή δίδεται στο Παράρτηµα 2.

89

2.CYCLON HELLAS A.E


ΠΙΝΑΚΑΣ 5

Α)ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ CYCLON HELLAS A.E


Εγκατάσταση αποθήκευσης και διακίνησης

πετρελαιοειδών


Λεωφόρος ∆ηµοκρατίας 210, 188 63, Πέραµα


∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ & ΤΗΛ. Ε∆ΡΑΣ Λεωφόρος ∆ηµοκρατίας 210, 188 63, Πέραµα





ΑΤΟΜΩΝ

12 άτοµα (καθηµερινές ώρες)

1 Φύλακας (VICTOR SECURITY)-(λοιπές ώρες)


07.00 – 15.00 (Μια πρωινή βάρδια- Πενθήµερο)

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΙ∆ΟΠΟΙΗΣΗΣ

ΑΡΧΩΝ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ

Κατά τις εργάσιµες ώρες (πλήρη στοιχεία:

ονοµατεπώνυµο και τηλέφωνο)

Κατά τις µη εργάσιµες ώρες (πλήρη στοιχεία –

συνήθως είναι ο φύλακας της Victor security).

ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της CYCLON HELLAS A.Ε , σελ.11.

90




από τον Προϊστάµενο Εγκαταστάσεων της εταιρίας Κο Μαρινάκη, καθώς και από το

Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της εγκατάστασης.

Β) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

1. Συνολική Έκταση Εγκατάστασης: 23,926 m² (καλυµµένη επιφάνεια: 4,406 m²)


Οι εγκαταστάσεις της CYCLON HELLAS A.E βρίσκονται στο Νέο Ικόνιο του

∆ήµου Περάµατος στη Νοµαρχία Πειραιά σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 23,926 m²

περίπου, εκ των οποίων τα 4,406 m² αποτελούν καλυµµένη επιφάνεια. Πλησίον και

νότια της εγκατάστασης βρίσκεται ο αποθηκευτικός χώρος του ΟΛΠ. Η εγκατάσταση

διαθέτει µια κεντρική πύλη η οποία βρίσκεται επί της Λεωφόρου ∆ηµοκρατίας και

χρησιµεύει ως πύλη προσπέλασης των πυροσβεστικών οχηµάτων.

Οι οδοί προσπέλασης είναι αφενός στα δυτικά, η οδός Ν.Ικονίου – Περάµατος

µε παρακαµπτήριο µήκους 150 µ και αφετέρου, στα ανατολικά η οδός της νέας

κοινής προβλήτας πετρελαιοειδών του ΟΛΠ που διέρχεται νοτίως των

εγκαταστάσεων SHELL και EL PETROL.

Η δραστηριότητα της εγκατάστασης είναι η αποθήκευση και διακίνηση

πετρελαιοειδών προϊόντων (βενζίνη, αµόλυβδη και super, πετρελαίου θέρµανσης και

κίνησης). Στη λειτουργία της εγκατάστασης δεν υπεισέρχεται καµία χηµική

παραγωγική διεργασία παρά µόνο η παραλαβή των πετρελαιοειδών µέσω

δεξαµενόπλοιων, η αποθήκευσή τους στις δεξαµενές της εγκατάστασης και από εκεί

η διακίνηση των προϊόντων µε βυτιοφόρα οχήµατα. .

Στην εγκατάσταση υπάρχουν 26 υπέργειες µεταλλικές δεξαµενές. Προς το

παρόν σε λειτουργία για παραλαβή πετρελαιοειδών είναι οι 15 από αυτές, ενώ οι

υπόλοιπες χρησιµοποιούνται για αποθήκευση νερού πυρόσβεσης ή είναι σε αχρηστία.

91

3.Περιβάλλοντας Χώρος Εγκατάστασης

Για την εγκατάσταση της CYCLON, ισχύει ως προς τον περιβάλλοντα χώρο της, ότι

και για την εγκατάσταση της SHELL, εφόσον βρίσκονται στον ίδιο γεωγραφικά

χώρο

Στη συνέχεια ακολουθεί ο Πίνακας 6, στον οποίο αναφέρονται οι επικίνδυνες ουσίες

που χρησιµοποιούνται στην εγκατάσταση, καθώς και ο τρόπος αποθήκευσής τους,

και η µέγιστη αποθηκευµένη ποσότητα.

ΠΙΝΑΚΑΣ 6

Γ) ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ CYCLON HELLAS A.E





Βενζίνη (super και

αµόλυβδη)

Αποθήκευση: Υπέργειες

µεταλλικές χαλύβδινες,

κυλινδρικές δεξαµενές µε

πλωτή εσωτερική οροφή

Μέγιστη αποθηκευµένη

ποσότητα: 4590 m³

∆ιακινούµενη ποσότητα

(ετησίως): 41.000 m³

Πετρέλαιο κίνησης και

θέρµανσης (diesel)

Αποθήκευση: Υπέργειες

µεταλλικές χαλύβδινες,



ποσότητα:

-3570 m³ πετρέλαιο

κίνησης,

-8004 m³ πετρέλαιο

θέρµανσης

∆ιακινούµενη ποσότητα

(ετησίως): 193.000 m³

ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της CYCLON HELLAS A.Ε , σελ.13.

Επισηµαίνεται ότι οι παραπάνω ουσίες της εγκατάστασης υπάγονται στο

Παράρτηµα Ι, Στήλες 1 και 2 (κάτω όριο) της ΚΥΑ 12044/613/2007, εποµένως ο

ασκών την εκµετάλλευση προβαίνει στη σύνταξη κοινοποίησης.

92

∆) ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΤΗΣ CYCLON HELLAS A.E

Μονάδες εγκαταστάσεις: Η εγκατάσταση δεν διαθέτει παραγωγικές µονάδες.

∆εξαµενές: Η εγκατάσταση διαθέτει συνολικά 26 δεξαµενές αποθήκευσης εκ των

οποίων:

∆ώδεκα (12) χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση πετρελαιοειδών,

Οκτώ (8) χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση νερού πυρόσβεσης, και

Έξι (6) δεξαµενές παραµένουν κενές.

Αποθήκες & Αποθηκευµένες Ουσίες: η εγκατάσταση δεν διαθέτει αποθήκες

επικίνδυνων ουσιών. Υπάρχουν 3 κλειστές αποθήκες: µια συσκευασµένων

λιπαντικών, και δυο υλικών συσκευασίας , οι οποίες παραµένουν κενές.

Ε) ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Οι πιθανοί κίνδυνοι που ενδέχεται να προκύψουν από τις επικίνδυνες ουσίες που

διαθέτει η CYCLON HELLAS A.E, στα πλαίσια της εκτίµησης της πιθανότητας

πρόκλησης ατυχήµατος µεγάλης έκτασης στην εγκατάσταση, περιλαµβάνουν κυρίως

την έκθεση σε θερµική ακτινοβολία και τη διασπορά τοξικών, τα οποία, ενδέχεται να

συµβούν σε περίπτωση πυρκαγιάς, στην οποία εµπλέκονται υγρά καύσιµα. Στην

περίπτωση αυτή, µαύροι καπνοί γεµίζουν την ατµόσφαιρα δηµιουργώντας

αποπνικτική ατµόσφαιρα, ιδιαίτερα για άτοµα µε αναπνευστικά προβλήµατα.

Επιπλέον, η έκθεση σε θερµική ακτινοβολία ενδέχεται να προκαλέσει εγκαύµατα στο

δέρµα και στα µάτια, σε απόσταση πολλών χιλιοµέτρων από τη έκρηξη, ενώ η

διασπορά τοξικών έχει σαν αποτέλεσµα, το σχηµατισµό τοξικού νέφους, και την

είσοδο στους ιστούς του ανθρώπινου οργανισµού, δηµιουργώντας ανεπανόρθωτες

βλάβες.

93

3.EL PETROL A.E


ΠΙΝΑΚΑΣ 7

Α)ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ EL PETROL HELLAS A.E



υγρών καυσίµων



ΤΗΛ. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Τηλ. 210 4414760/1 – Fax 210 4414758

∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ & ΤΗΛ. Ε∆ΡΑΣ Λεωφόρος ∆ηµοκρατίας 194, 188 63, Πέραµα





ΑΤΟΜΩΝ

9 άτοµα (καθηµερινές ώρες)

3 άτοµα (λοιπές ώρες)


07.30 – 15.30 (Μια πρωινή βάρδια- Πενθήµερο)





Κατά τις µη εργάσιµες ώρες (πλήρη στοιχεία)

ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της EL PETROL HELLAS A.Ε , σελ.11.

94




από τον Υπεύθυνο Λειτουργίας της Εγκατάστασης Κο ∆αριώτη, καθώς και από το



1. Συνολική έκταση εγκατάστασης: 8000 m² (καλυµµένη επιφάνεια: 900 m²)

2. Θέση εγκατάστασης

Οι εγκαταστάσεις της EL PETROL HELLAS A.Ε βρίσκονται στο ∆ήµο Περάµατος

του διαµερίσµατος Πειραιά σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 8000 m², εκ των οποίων

τα 900 m² αποτελούν καλυµµένη επιφάνεια. Πλησίον της εγκατάστασης βρίσκονται

οι βιοµηχανικές δραστηριότητες της SHELL HELLAS A.E, και της CYCLON

HELLAS A.E, και ο αποθηκευτικός χώρος του ΟΛΠ. Η εγκατάσταση διαθέτει µια

κεντρική πύλη η οποία βρίσκεται επί της Λεωφόρου ∆ηµοκρατίας, και χρησιµεύει και

ως πύλη προσπέλασης των πυροσβεστικών οχηµάτων.

Η δραστηριότητα της εγκατάστασης είναι η αποθήκευση και διακίνηση

πετρελαιοειδών προϊόντων. Στη λειτουργία της εγκατάστασης δεν υπεισέρχεται καµία

χηµική παραγωγική διαδικασία, παρά µόνο η παραλαβή των πετρελαιοειδών µέσω

δεξαµενόπλοιων, η αποθήκευσή τους στις δεξαµενές της εγκατάστασης, και η

διακίνησή τους µε δεξαµενόπλοια και βυτιοφόρα οχήµατα.

Η εγκατάσταση περιλαµβάνει καύσιµα κυρίως από δεξαµενόπλοια των

οποίων η εκφόρτωση γίνεται σε προβλήτα πρόσδεσης δεξαµενόπλοιων που βρίσκεται

σε απόσταση περίπου 1 km από την εγκατάσταση. Η τροφοδοσία της εγκατάστασης

γίνεται µέσω δυο αγωγών διαµέτρου 6 ιντσών (ένας για µαζούτ και ένας για ντίζελ).

Η προώθηση του πετρελαίου ναυτιλίας και του µαζούτ από την εγκατάσταση

γίνεται µε δεξαµενόπλοια διαµέσου των προαναφερθέντων αγωγών τροφοδοσίας ή µε

βυτιοφόρα, ενώ η προώθηση του πετρελαίου θέρµανσης γίνεται µόνο µέσω

βυτιοφόρων. Για τη φόρτωση των βυτιοφόρων υπάρχουν δύο νησίδες φόρτωσης µε

δυο θέσεις φόρτωσης η κάθε µια.

95


Για την εγκατάσταση της EL PETROL, ισχύει ως προς τον περιβάλλοντα χώρο της,

ότι και για την εγκατάσταση της SHELL και της CYCLON, εφόσον βρίσκονται στον

ίδιο γεωγραφικά χώρο

Στη συνέχεια, ακολουθεί ο Πίνακας 8 στον οποίο αναφέρονται οι επικίνδυνες

ουσίες οι οποίες ενυπάρχουν στην εγκατάσταση, καθώς και ο τρόπος αποθήκευσης,

και η µέγιστη αποθηκευµένη ποσότητα. Επιπλέον, πρέπει να επισηµανθεί ότι τα όρια

των ουσιών που ακολουθούν, υπάγονται στο Παράρτηµα Ι, Στήλες 1 και 2 (κάτω

ορίου) της ΚΥΑ 12044/613/2007, στα πλαίσια της Οδηγίας SEVESO II, εποµένως ο

ασκών την εκµετάλλευση προβαίνει στη σύνταξη κοινοποίησης.

ΠΙΝΑΚΑΣ 8

Γ)ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ EL PETROL HELLAS A.E





Πετρέλαιο θέρµανσης-

ναυτιλίας (HGO-BUNK)

Αποθήκευση: Kάθετες


∆ιακίνηση: Από

δεξαµενόπλοια µέσω

αγωγού 6 ιντσών



Μαζούτ (Fuel Oil 1500) Αποθήκευση: Κάθετες


∆ιακίνηση: Από

δεξαµενόπλοια µέσω

αγωγού 6 ιντσών


ποσότητα:

ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της EL PETROL HELLAS A.Ε , σελ.13.

96

∆)ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΤΗΣ

EL PETROL HELLAS A.Ε

Μονάδες Εγκατάστασης: Η εγκατάσταση δεν διαθέτει παραγωγικές µονάδες.

∆εξαµενές: Η εγκατάσταση διαθέτει συνολικά 22 δεξαµενές αποθήκευσης εκ των

οποίων:

∆εκαέξι (16) χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση πετρελαιοειδών, και

Έξι (6) δεξαµενές παραµένουν κενές.

Αποθήκες & Αποθηκευµένες Ουσίες: Η εγκατάσταση δεν διαθέτει αποθήκες

επικίνδυνων ουσιών.

Ε) ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΤΑΣΗ

Παρόµοια µε την περίπτωση της εγκατάστασης της CYCLON , οι κίνδυνοι στην

εγκατάσταση αυτή προέρχονται από ενδεχόµενη διασπορά τοξικών, και από θερµική

ακτινοβολία, µε τις ανάλογες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, δεδοµένου ότι και

στην περίπτωση της EL PETROL, οι κίνδυνοι προέρχονται από ενδεχόµενη πυρκαγιά

στις δεξαµενές πετρελαιοειδών και µαζούτ.

97

4.ETEKA A.E


ΠΙΝΑΚΑΣ 9

Α) ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ

ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΕΤΕΚΑ A.E



υγρών καυσίµων




∆ΙΕΥΘΥΝΣΗ & ΤΗΛ. Ε∆ΡΑΣ Λεωφόρος ∆ηµοκρατίας 142, 188 63, Πέραµα,

2104022401





ΑΤΟΜΩΝ 14 άτοµα


Εξαήµερο





Κατά τις µη εργάσιµες ώρες : φύλακας της

εγκατάστασης

ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της ΕΤΕΚΑ Α.Ε , σελ.11.

98




από τον Υπεύθυνο Ασφαλείας της Εγκατάστασης Κο Κουρούπη, καθώς και από το



1. Συνολική Έκταση Εγκατάστασης: 12,400 m²


Η ΕΤΕΚΑ Α.Ε είναι εγκατεστηµένη σε ιδιόκτητο επίπεδο επιφάνειας 12,400 m²επί

της Λεωφόρου ∆ηµοκρατίας 142 στο ∆ήµο Περάµατος της Νοµαρχίας Πειραιά. Το

οικόπεδο της εγκατάστασης συνορεύει βόρεια µε τη Λ. ∆ηµοκρατίας, ανατολικά µε

ιδιοκτησία του ΟΛΠ, νότια µε τη θάλασσα και ιδιοκτησία του ΟΛΠ και δυτικά µε τη

ναυπηγοεπισκευαστική µονάδα ιδιοκτησίας Σακιρτζή. Στην πλευρά που συνορεύει µε

τη θάλασσα έχει κατασκευαστεί προβλήτα ελλιµενισµού των πλοίων που

τροφοδοτούν τη µονάδα και εγκαταστάσεις παραλαβής των προϊόντων. Η περιοχή

εγκατάστασης λειτουργίας έχει χαρακτηριστεί ως ζώνη λειτουργίας βιοµηχανικών

δραστηριοτήτων.

Η δραστηριότητα της εγκατάστασης είναι η αποθήκευση και η διακίνηση

πετρελαιοειδών προϊόντων (µαζούτ, πετρέλαιο κίνησης και πετρέλαιο θέρµανσης).

Στη λειτουργία της εγκατάστασης δεν υπεισέρχεται καµία χηµική παραγωγική

διαδικασία.

Η εγκατάσταση περιλαµβάνει καύσιµα κυρίως από δεξαµενόπλοια των

οποίων η εκφόρτωση γίνεται στην προβλήτα που βρίσκεται νότια της εγκατάστασης.

Η τροφοδοσία της εγκατάστασης γίνεται µέσω αγωγού διαµέτρου 6 ιντσών. Η ίδια

προβλήτα χρησιµοποιείται και για φόρτωση δεξαµενόπλοιων.

Η εγκατάσταση περιλαµβάνει :

• Μια κύρια είσοδο µε θυρωρείο η οποία βρίσκεται επί της Λ. ∆ηµοκρατίας

• Κτίρια τελωνειακού ελέγχου και γραφεία διοίκησης

• Πλατφόρµα ζύγισης των βυτιοφόρων

• ∆εξαµενές αποθήκευσης υγρών καυσίµων

99

• ∆εξαµενή συλλογής των υγρών πετρελαιοειδών καταλοίπων της µονάδας

• Γεµιστήριο βυτιοφόρων οχηµάτων

• Σύστηµα πυρασφάλειας

• Ελαιοδιαχωριστή για τον καθαρισµό των απορροών των όµβριων υδάτων.


Για την εγκατάσταση της ΕΤΕΚΑ, ισχύει ως προς τον περιβάλλοντα χώρο της, ότι

και για την εγκατάσταση της SHELL, της CYCLON, και της EL PETROL, εφόσον

βρίσκονται στον ίδιο γεωγραφικά χώρο

Στη συνέχεια ακολουθεί, ο Πίνακας 10 στον οποίο αναφέρονται οι επικίνδυνες ουσίες

οι οποίες ενυπάρχουν στην εγκατάσταση, καθώς και ο τρόπος αποθήκευσης, και η

µέγιστη αποθηκευµένη ποσότητα. Περαιτέρω επισηµαίνεται ότι τα όρια των ουσιών

που ακολουθούν, υπάγονται στο Παράρτηµα Ι, Στήλες 1 και 2 της ΚΥΑ

12044/613/2007, στα πλαίσια της Οδηγίας SEVESO II, εποµένως ο ασκών την

εκµετάλλευση προβαίνει στη σύνταξη κοινοποίησης.

100

ΠΙΝΑΚΑΣ 10

Γ)ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ ΕΤΕΚΑ Α.Ε

Επικίνδυνες Ουσίες Τρόπος Αποθήκευσης ή

∆ιακίνησης


ή ∆ιακινούµενη

Ποσότητα

Μαζούτ 1500 χαµηλού

θείου (Fuel Oil 1500)

Αποθήκευση: Κάθετες




Πετρέλαιο θέρµανσης Αποθήκευση: Κάθετες



ποσότητα: 6400 m³ Πετρέλαιο κίνησης Αποθήκευση: Κάθετες


Λιπαντικά Αποθήκευση: Κάθετες




ΠΗΓΗ: Ειδικό ΣΑΤΑΜΕ της ΕΤΕΚΑ Α.Ε , σελ.13.

∆) ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΤΕΚΑ Α.Ε

Μονάδες Εγκατάστασης: Η εγκατάσταση δεν διαθέτει παραγωγικές µονάδες.

∆εξαµενές: Η εγκατάσταση διαθέτει συνολικά 10 εγκαταστάσεις εκ των οποίων:

Έξι (6) χρησιµοποιούνται για την αποθήκευση πετρελαιοειδών

Τρεις (3) χρησιµοποιούνται για αποθήκευση λιπαντικών

Μία (1) χρησιµοποιείται για πετρελαιοειδή απόβλητα.

Αποθήκες & Αποθηκευµένες Ουσίες : Η εγκατάσταση δεν διαθέτει αποθήκες

επικίνδυνων ουσιών.

101

Ε)ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Όπως στις παραπάνω δύο περιπτώσεις των εταιριών CYCLON και EL PETROL,

έτσι και στην περίπτωση της ΕΤΕΚΑ, οι κίνδυνοι προκύπτουν από πυρκαγιά στις

δεξαµενές της εγκατάστασης, µε συνεπακόλουθες επιπτώσεις, την δηµιουργία

θερµικής ακτινοβολίας, και την διασπορά τοξικών, µε ότι επιπτώσεις αυτές

συνεπάγονται για τον ανθρώπινο οργανισµό.

102

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

103

4.1. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ Ο∆ΗΓΙΑΣ

SEVESO II (96/82/ΕΕ) ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΥΝΤΑΞΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΙΣ

ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Η εξέλιξη της βιοµηχανικής επανάστασης τη δεκαετία του 1970, η

πολυπλοκότητα των νέων διαδικασιών παραγωγής, η έντονη οικιστική ανάπτυξη, και

η κατακόρυφη αύξηση των βιοµηχανικών ατυχηµάτων και των θανάτων που

συνδέθηκαν µε αυτά µεταξύ του 1980 και του 2000, είχε σαν αποτέλεσµα την

αφύπνιση της κοινής γνώµης παγκοσµίως σχετικά µε την ασφάλεια των

εγκαταστάσεων για τους ανθρώπους και το περιβάλλον. Η ευαισθητοποίηση των

αρχών και η κοινωνική πίεση προκειµένου να ληφθούν µέτρα για την αποφυγή

ατυχηµάτων παρόµοιων µε εκείνα στο Sevezo και το Bhopal, κατέδειξαν την έλλειψη

γνώσης σχετικά µε ζητήµατα όπως: οι µελέτες επικινδυνότητας και το σύστηµα

διαχείρισης ασφάλειας, και οδήγησαν στην υιοθέτηση της Οδηγίας SEVESO 82/501

της ΕΟΚ, η οποία τροποποιήθηκε επανειληµµένα, µε κύρια τροποποίηση την Οδηγία

96/82/ΕΚ (SEVESO II) και την Οδηγία 2003/105/ΕΕ που επακολούθησε.

Η Οδηγία SEVESO II, υπήρξε σαφέστερη, πιο ευέλικτη στην εφαρµογή σε

σχέση µε την SEVESO I, πιο αποτελεσµατική, και σε συµφωνία µε τις συνήθως

ακολουθούµενες πρακτικές από τα Κράτη Μέλη. Σαν αποτέλεσµα, επέφερε την

καλύτερη διαχείριση των βιοµηχανικών ατυχηµάτων σε Ευρωπαϊκό και Ελληνικό

επίπεδο, εφόσον ενσωµατώθηκε πιο εύκολα στην εθνική νοµοθεσία των Κρατών

Μελών. Με την Οδηγία SEVESO II, τέθηκαν ως στόχοι από την Ευρωπαϊκή

Επιτροπή η εκτίµηση των κινδύνων για την εκδήλωση µεγάλου ατυχήµατος, η

αποτελεσµατικότητα των µέτρων πρόληψης ενός µεγάλου ατυχήµατος, καθώς και η

καταστολή και ο περιορισµός των συνεπειών του όταν αυτό συµβεί. Προκειµένου δε

να εντείνει τις προσπάθειες των Κρατών µελών στον τοµέα της πρόληψης και της

καταστολής των βιοµηχανικών ατυχηµάτων, επέβαλλε κάποιες γενικές και ειδικές

υποχρεώσεις τόσο για τους ασκούντες την εκµετάλλευση, όσο και για τις αρχές των

Κρατών Μελών. Έµφαση δόθηκε στο σχεδιασµό έκτακτης ανάγκης, την ενηµέρωση

του κοινού σχετικά µε τα µέτρα ασφαλείας και την απαιτούµενη συµπεριφορά σε

περίπτωση ατυχήµατος, ενώ δόθηκε ιδιαίτερη σηµασία τόσο στον τοµέα του

χωροταξικού σχεδιασµού µετά το ατύχηµα στην Τουλούζη της Γαλλίας (το οποίο

κόστισε τη ζωή σε 29 ανθρώπους), όσο και στην προστασία του περιβάλλοντος.

104

Πέραν αυτών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενέτεινε τις προσπάθειες των Κρατών

Μελών ως προς τη σύνταξη κοινοποίησης και µελέτης ασφαλείας, υπογραµµίζοντας

την σηµαντικότητα των συστηµάτων διαχείρισης ασφάλειας, και της πολιτική

πρόληψης των βιοµηχανικών ατυχηµάτων. Στον τοµέα της σύνταξης µελετών

ασφαλείας, εξέδωσε δύο εγχειρίδια: το πρώτο παράλληλα µε την έκδοση της Οδηγίας

SEVESO II, το 1996, και το δεύτερο (που αποτέλεσε συµπληρωµένη έκδοση του

πρώτου), το 2003, παράλληλα µε την Οδηγία 2003/105/ΕΕ. Τα εγχειρίδια αυτά

παρείχαν τις απαραίτητες διευκρινίσεις προκειµένου να προβούν τα Κράτη Μέλη

στην ορθή σύνταξη µελέτης ασφαλείας, και µολονότι δεν είχαν δεσµευτικό

χαρακτήρα, εντούτοις καθόρισαν τα βασικά βήµατα από τα οποία πρέπει να

αποτελούνται οι µελέτες των Κρατών Μελών προκειµένου να θεωρούνται επαρκείς,

και τα οποία περιλάµβαναν, την περιγραφή της εγκατάστασης, την εκτίµηση της

επικινδυνότητας, και την αναφορά στην πολιτική πρόληψης και το σχεδιασµό

έκτακτης ανάγκης.

Με βάση τα δεδοµένα αυτά, κατεβλήθη η προσπάθεια να διερευνηθεί, κατά

πόσο οι βιοµηχανίες που υπάγονται στην Οδηγία SEVESO II, µέσω της ΚΥΑ

12044/613/19-3-2007, εφάρµοσαν τα µέτρα που υπέδειξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

µέσω της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, σε επίπεδο πρόληψης και καταστολής, δίνοντας

ιδιαίτερη έµφαση στην σύνταξη κοινοποίησης και µελέτης ασφαλείας. Σαν µελέτη

περίπτωσης, χρησιµοποιήθηκε η περιοχή του Περάµατος Αττικής.

Από τις επιτόπιες έρευνες που διενεργήθηκαν στις τέσσερις εγκαταστάσεις

του Περάµατος (SHELL, CYCLON, EL PETROL, και ETEKA), καθώς και από την

επίσκεψη στη Νοµαρχία Πειραιά, προέκυψαν κάποια συµπεράσµατα, σχετικά µε την

εφαρµογή της Οδηγίας SEVESO II στις εγκαταστάσεις, προκειµένου να διερευνηθεί

ο βαθµός προσδιορισµού των κινδύνων από την κάθε µια εγκατάσταση, και

συνακολούθως η λήψη όλων εκείνων των µέτρων που θα καταστήσουν την κάθε µια

ξεχωριστά, αλλά και όλες σαν σύνολο, ασφαλείς σε επίπεδο λειτουργίας, για τους

κατοίκους της ευρύτερης περιοχής του Περάµατος. Οι εγκαταστάσεις αυτές

χρησιµοποιούνται για αποθήκευση κυρίως πετρελαίου diesel, βενζίνης, και µαζούτ.

Βασικές διαδικασίες που λαµβάνουν µέρος σε αυτές είναι:

το γέµισµα των δεξαµενών µε καύσιµα µέσω αγωγών, πλοίων µεταφοράς υγρών

καυσίµων ή και βυτιοφόρων οχηµάτων,

το γέµισµα βυτιοφόρων οχηµάτων µε καύσιµα στα γεµιστήρια της εγκατάστασης,

105

το γέµισµα πλοίων µεταφοράς υγρών καυσίµων στην προβλήτα της

εγκατάστασης.

Αρχικά, θα πρέπει να επισηµανθεί ότι οι τρεις από τις τέσσερις εγκαταστάσεις

(CYCLON, EL PETROL, και ETEKA) χαρακτηρίζονταν αρχικά µε βάση την Οδηγία

SEVESO II, µέσω της ΚΥΑ 5697/590/16.3.2000, ως άνω ορίου, εξαιτίας των

ποσοτήτων των επικίνδυνων ουσιών που αποθηκεύονταν στις δεξαµενές τους, και

προέβηκαν στη σύνταξη µελέτης ασφαλείας. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει η ύπαρξη

των µελετών ασφαλείας των εγκαταστάσεων αυτών στο αρχείο της Νοµαρχίας

Πειραιά στην οποία υπάγονταν οι εγκαταστάσεις, µέχρι το 2003. Μετά την έκδοση

όµως της οδηγίας 2003/105/ΕΚ, η οποία τροποποίησε την Οδηγία SEVESO II, και

την αλλαγή των ορίων των επικίνδυνων ουσιών, ως προς τη σύνταξη κοινοποίησης ή

µελέτης ασφαλείας, οι επικίνδυνες ουσίες των εγκαταστάσεων αυτών υπάχθηκαν στο

κάτω όριο της Οδηγίας, µε αποτέλεσµα να προβαίνουν πλέον στη σύνταξη

κοινοποίησης, βάσει της ΚΥΑ 12044/613/19-3-2007.

Από τα ευρήµατα των επιτόπιων ερευνών προέκυψαν τα εξής συµπεράσµατα

για τις εγκαταστάσεις του Περάµατος:

Α) Η SHELL υπήρξε η πρώτη εταιρία πετρελαιοειδών στο Πέραµα. ∆ιαθέτει

εγκαταστάσεις (κάτω ορίου) στο Καλοχώρι Θεσσαλονίκης, στην Αµφιλοχία, στα

Χανιά, την Αλεξανδρούπολη, την Ρόδο και στο Θριάσιο Πεδίο. Αποτελεί την

µοναδική εταιρία του Περάµατος πλέον, που είναι άνω ορίου, και έτσι προβαίνει στη

σύνταξη Μελέτης Ασφαλείας. Αδειοδοτούσα αρχή της εγκατάστασης της SHELL στο

Πέραµα, αποτελεί η ∆ιεύθυνση Ανάπτυξης του Υπουργείου Οικονοµίας,

Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας.

Η Μελέτη Ασφαλείας της εταιρίας του 2010, αποδεικνύει ότι η εγκατάσταση πληρεί

όλες τις προϋποθέσεις ασφαλούς λειτουργίας, ως προς τον τοµέα της ασφάλειας,

µέσω της αναγνώρισης των κινδύνων µε τη χρήση της µεθόδου αναγνώρισης

κινδύνων HAZID, την επιλογή σεναρίων επικίνδυνων συµβάντων, την εκτίµηση των

επιπτώσεων, τον καθορισµό ζωνών προστασίας, καθώς και των µεθόδων ανάλυσης

επιπτώσεων. Επιπλέον, εφαρµόζει ένα Σύστηµα ∆ιαχείρισης Ασφάλειας, κεντρικό

στοιχείο της οποίας αποτελεί η µέθοδος HEMP, η οποία υλοποιεί τις βασικές αρχές

διαχείρισης της επικινδυνότητας της εγκατάστασης της SHELL. Τέλος, στα πλαίσια

της Μελέτης Ασφαλείας της, η εταιρία εφαρµόζει µια εκτεταµένη πολιτική πρόληψης

όχι µόνο των µεγάλων, αλλά και των µικρών ατυχηµάτων που σχετίζονται µε την

106

αποθήκευση και τη διακίνηση επικίνδυνων ουσιών στις εγκαταστάσεις, και ο

περιορισµός των συνεπειών τους, µε απώτερο σκοπό τη διασφάλιση της προστασίας

για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.

Με βάση τις πιο πρόσφατες εξελίξεις, η SHELL, ήρθε σε συµφωνία µε την

εταιρία ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ προκειµένου να παραδώσει στην τελευταία τις δραστηριότητές

της στην Ελλάδα, µέσω της απόκτησης του 100% των µετοχών της SHELL.

Β) Η εταιρία CYCLON είναι µια σχετικά µικρή εγκατάσταση, η οποία ξεκίνησε τη

δραστηριότητά της στο Πέραµα το 1981. Οι 26 δεξαµενές της είναι χωρητικότητας

21.500 m³, εκ των οποίων, περίπου τα 14.500 m³ είναι πετρελαιοειδή, και τα

υπόλοιπα 7000 m³ βενζίνες. Η τροφοδοσία της εγκατάστασης γίνεται κυρίως από την

Motor Oil Hellas, η οποία έχει την έδρα της στα διυλιστήρια της Κορίνθου.

Από το 2005, η εταιρία εφαρµόζει ένα σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης

σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες οδηγίες του κανονισµού 761/2001, για την

προώθηση της συνεχούς βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεων των

βιοµηχανικών δραστηριοτήτων της εταιρίας.

Γ) Η εταιρία EL PETROL κατέχει άδεια λειτουργίας, εγκεκριµένη περιβαλλοντική

άδεια σε ισχύ για 3 χρόνια, και εγκεκριµένο σχέδιο πυρασφάλειας. Πληρεί δηλαδή

όλες τις νόµιµες προϋποθέσεις λειτουργίας της. Ιδρύθηκε το 1934. Το 2009, εξαιτίας

της οικονοµικής κρίσης, τα πρατήρια της EL PETROL περιήλθαν στην JET OIL(του

οµίλου Μαµιδάκη), στην οποία εταιρία µισθώνει και τις δεξαµενές αποθήκευσης στο

Πέραµα. Η τροφοδότηση της εγκατάστασης γίνεται κυρίως από την SHELL.

∆) Η εταιρία ETEKA διαθέτει τις µικρότερες εγκαταστάσεις, σε σχέση µε τις

υπόλοιπες εταιρίες στο Πέραµα. Ιδρύθηκε το 1983. Η περιοχή εγκατάστασης της

µονάδας έχει χαρακτηριστεί ως ζώνη λειτουργίας βιοµηχανικών δραστηριοτήτων,

ενώ η εγκατάσταση πληρεί όλες τις νόµιµες προϋποθέσεις λειτουργίας της εφόσον

κατέχει άδεια λειτουργίας, συγκεκριµένη περιβαλλοντική άδεια σε ισχύ, και

εγκεκριµένο σχέδιο πυρασφάλειας. Επιπλέον, η εξυπηρέτηση των εγκαταστάσεων

γίνεται µε δεξαµενόπλοια, καθώς και από τα ∆ιυλιστήρια Ασπροπύργου, µέσω

σταθερού αγωγού. Οι εγκαταστάσεις της ΕΤΕΚΑ παρουσιάζουν σε σχέση µε τις

υπόλοιπες εγκαταστάσεις του Περάµατος, το πλεονέκτηµα της προβλήτας, η οποία

βρίσκεται ακριβώς µπροστά από την εγκατάσταση, στην οποία προσαράζουν τα 7

ιδιόκτητα πλοία, και των οποίων ο ανεφοδιασµός πραγµατοποιείται άµεσα, όπως

φαίνεται και στην εικόνα 7 που ακολουθεί.

107

ΕΙΚΟΝΑ 7

ΠΡΟΒΛΗΤΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΕΤΕΚΑ Α.Ε

ΠΗΓΗ: Επίσηµος ∆ικτυακός Τόπος της Εταιρίας ΕΤΕΚΑ Α.Ε (www.eteka.com.gr),


Οι εγκαταστάσεις αυτές, προβαίνουν στη σύνταξη κοινοποιήσεων, οι οποίες

εµπεριέχουν ως στοιχεία: την ταυτότητα των εγκαταστάσεων, συγκεντρωτικό

κατάλογο των επικίνδυνων ουσιών που υπάρχουν στις εγκαταστάσεις βάσει της ΚΥΑ

12044/2007 συγκριτικά µε τις οριακές τιµές των ουσιών, ενώ επισηµαίνονται και

ουσίες µε τις µέγιστες δυνατές αποθηκευµένες ποσότητες. Στην κοινοποίηση των

εγκαταστάσεων αυτών δίδεται επιπλέον µια συνοπτική περιγραφή τους,

περιγράφονται οι διαδικασίες παραγωγής και τα µέτρα ασφαλείας που

χρησιµοποιούν από την παραλαβή των πετρελαιοειδών, µέχρι την εκφόρτωση

δεξαµενοπλοίων, ενώ τέλος δίνεται µια συνοπτική περιγραφή του περιβάλλοντα

χώρου των εγκαταστάσεων. Ακολουθούν τη νόµιµη διαδικασία υποβολής των

κοινοποιήσεών τους βάσει της ΚΥΑ. Αδειοδοτούσα αρχή των εταιριών ΕΤΕΚΑ Α.Ε,

CYCLON και EL PETROL, αποτελεί η ∆ιεύθυνση Ανάπτυξης της Νοµαρχίας

Πειραιά.

Τέλος, και οι τρεις αυτές εγκαταστάσεις διαθέτουν:

- Κτίριο τελωνειακού ελέγχου που πιστοποιεί τη διακίνηση του προϊόντος της

εταιρίας,

- Σύστηµα πυρασφάλειας

108

- Στεγανές λεκάνες, γύρω από όλες τις δεξαµενές της εγκατάστασης, µε χώρο,

προκειµένου να εξασφαλίζεται η προστασία της θάλασσας και του

περιβάλλοντος χώρου σε περίπτωση διαρροής

- Πυροσβεστικό σταθµό σε ελάχιστη απόσταση από την εγκατάσταση

- Γεµιστήρια βυτιοφόρων οχηµάτων

- Πλατφόρµα ζύγισης βυτιοφόρων

- Αποβάθρα πλεύρισης πλοίων

- Ελαιοδιαχωριστή, για τον καθαρισµό των απορροών των όµβριων υδάτων

- Κάµερες παρακολούθησης του χώρου της εγκατάστασης

- Πιστοποιηµένο προσωπικό µε τον απαραίτητο εξοπλισµό επικοινωνίας:

τηλέφωνα, fax, H/Y και φορητούς ποµποδέκτες.

Συµπερασµατικά παρατηρούµε µε βάση τα ανωτέρω, ότι µε τον προσδιορισµό του

κινδύνου εκ µέρους των εγκαταστάσεων, βάσει των νοµοθετικών πλαισίων της ΚΥΑ,

λαµβάνονται από τις επιχειρήσεις πρόσθετα µέτρα προστασίας και βελτιώνονται οι

συνθήκες λειτουργίας των εγκαταστάσεων (τρόπος αποθήκευσης επικίνδυνων

ουσιών, διεργασίες, µεταφορές επικίνδυνων ουσιών, διαρκής εκπαίδευση

εργαζοµένων, συστήµατα ασφαλείας των δεξαµενών, σχέδια και εξωτερικές

περιστάσεις, γειτονικές µονάδες), καθώς και η εκτίµηση των κινδύνων µεγάλων

ατυχηµάτων.

Επιπλέον, οι αρµόδιες για τον έλεγχο της µελέτης ασφαλείας αρχές, από την

αποκτηθείσα εµπειρία του ελέγχου, συνεισφέρουν στη ασφαλή λειτουργία των

εγκαταστάσεων, ενώ αποκτούν και πολύτιµη πείρα, διακρίνοντας άµεσα µια

δυσλειτουργική εγκατάσταση. Περαιτέρω, παρατηρώντας τα θετικά σηµεία µιας

εγκατάστασης, τα µεταφέρουν και στους ελέγχους άλλων παραπλήσιων µονάδων,

πληθαίνοντας µε τον τρόπο αυτό τα ζητούµενα ποιοτικά χαρακτηριστικά µιας

εγκατάστασης, και αυξάνοντας το επίπεδο ασφάλειάς της.

Εντούτοις, µολονότι η ιστορία έχει δείξει ότι τα βιοµηχανικά ατυχήµατα έχουν

τεράστιες επιπτώσεις στον άνθρωπο, το περιβάλλον, και την οικονοµία ενός τόπου, οι

νοµαρχιακές αυτοδιοικήσεις εξακολουθούν µέχρι και σήµερα να µην υποδεικνύουν

το απαραίτητο ενδιαφέρον για τον έλεγχο των µελετών ασφαλείας, όπως θα όφειλαν

βάσει της ΚΥΑ, και περιορίζονται στις αξιολογήσεις που πραγµατοποιούν τα

Υπουργεία (ορισµένα από αυτά, όπως το Υπουργείο Οικονοµίας,

Ανταγωνιστικότητας, και Ναυτιλίας, επιλέγουν τη λύση της συνεργασίας µε

109

εξειδικευµένους επιστηµονικό-τεχνικούς συµβούλους των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών

Ιδρυµάτων και των Ερευνητικών Ινστιτούτων οι οποίοι διαθέτουν συγκεκριµένα

προσόντα, να διεκπεραιώσουν τη διαδικασία της αξιολόγησης) , ενώ οι υπηρεσίες της

νοµαρχίας περιορίζονται στον ρόλο του διεκπεραιωτή. Βέβαια, η αξιολόγηση είναι

ένα εξαιρετικά ευαίσθητο µέρος της όλης διαδικασίας εφαρµογής της Οδηγίας

SEVEZO II, και απαιτεί εµπειρία και τεχνογνωσία καθώς και ιδιαίτερή επιστηµονική

γνώση και εξειδίκευση, που µέχρι σήµερα δεν διαθέτουν οι αρµόδιες υπηρεσίες των

νοµαρχιών, τουλάχιστον στο βαθµό επάρκειας που απαιτείται, ενώ χαρακτηρίζονται

και από ελλιπή στελέχωση των σχετικών υπηρεσιών.

Το γεγονός αυτό τις καθιστά απροετοίµαστες σε περίπτωση ατυχήµατος,

καθώς δεν έχουν πλήρη εικόνα της εγκατάστασης, ούτε διαθέτουν την γνώση να

διαχειριστούν ένα τέτοιο συµβάν και να προστατεύσουν τους πολίτες της περιοχής.

Ζητούµενο αποτελεί η επίδειξη µεγαλύτερου ζήλου από πλευράς των

Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, γύρω από την γνώση και την εµπειρία στα ζητήµατα

διαχείρισης ασφάλειας και πολιτικής πρόληψης από πλευράς των εγκαταστάσεων,

ενώ θα πρέπει να υπάρξει και µεγαλύτερη οικειότητα µε τις µελέτες ασφαλείας9, οι

οποίες µέχρι πρότινος αξιολογούνταν µόνο από εµπειρογνώµονες, καθώς οι αρµόδιες

αρχές δεν διέθεταν την αναγκαία γνώση. Οι υπάλληλοι των Νοµαρχιακών

Αυτοδιοικήσεων, ως δηµόσιοι λειτουργοί, οφείλουν να ενδιαφέρονται, να µαθαίνουν,

και να αποκτούν συνεχώς καινούργιες γνώσεις και εµπειρίες, να προστατεύουν τους

πολίτες και να τους παρέχουν όλες τις πληροφορίες των µελετών ασφαλείας των

εγκαταστάσεων, βάσει του άρθρου 8 της ΚΥΑ. Ακόµα, οι υπάλληλοι των

Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, δύνανται να έχουν καλύτερη γνώση των τοπικών

συνθηκών και του περιβάλλοντος πλησίον των εγκαταστάσεων, να γνωρίζουν όλες

τις πιθανές διεξόδους, εποµένως, δύνανται να διαχειριστούν καλύτερα τον κίνδυνο

και να βοηθήσουν στην µείωση της επικινδυνότητας της εγκατάστασης.

Βάσει αυτού, αποτελεί υποχρέωση των υπαλλήλων αυτών, η ενηµέρωση και η

πληροφόρηση του κοινού, που κατοικεί σε περιοχές στις οποίες λαµβάνουν µέρος

βιοµηχανικές δραστηριότητες, η οποία δεν πηγάζει µόνον από την υπαλληλική

ιδιότητα, αλλά και από την ανθρώπινη αλληλεγγύη. Η ενηµέρωση του κοινού θα

9 Η οικειότητα των υπαλλήλων των Νοµαρχιακών αυτοδιοικήσεων µε την αξιολόγηση των Μελετών

Ασφαλείας, µπορεί να επιτευχθεί µέσω της διεξαγωγής επιµορφωτικών σεµιναρίων, παρόµοιων µε το

σεµινάριο που διοργανώθηκε τον Απρίλιο του 2005, από το τέως ΥΠΑΝ, µε σκοπό την κατάρτιση

στελεχών της ΓΓΒ/ΥΠΑΝ και τη Νοµαρχιακής Αυτοδιοίκησης που εµπλέκονται στις διαδικασίες

αξιολόγησης και ελέγχων εγκαταστάσεων που µπορούν να προκαλέσουν ΒΑΜΕ.

110

πρέπει να είναι συνεχής και οργανωµένη, να µην λαµβάνει περιστασιακό χαρακτήρα,

και να περιλαµβάνει την πληροφόρηση σχετικά µε την επικινδυνότητα της περιοχής

εξαιτίας των εγκαταστάσεων που «φιλοξενούνται» σε αυτήν. Επιπλέον, θα πρέπει να

υπάρξει πληροφόρηση του κοινού, σχετική µε τις οδηγίες αυτοπροστασίας τις οποίες

θα πρέπει να ακολουθήσει σε περίπτωση βιοµηχανικού ατυχήµατος. Η πληροφόρηση

και η ενηµέρωση του κοινού µπορεί να λάβει τη µορφή σεµιναρίων, τα οποία θα

οργανώσουν οι υπάλληλοι της Νοµαρχίας, ή να διανεµηθεί στο κοινό µέσω

φυλλαδίων.

Αντιλαµβανόµαστε εποµένως ότι µε βάση την αρχή της εγγύτητας, και

εφόσον η σύγχρονη τάση προωθεί την αποκέντρωση, η αξιολόγηση των µελετών

ασφαλείας θα πρέπει να αρχίζει να αναλαµβάνεται σε τοπικό επίπεδο, εκ µέρους των

Νοµαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, αρχικά µε την συµµετοχή τους στις επιθεωρήσεις,

και στη διαδικασία σύνταξης των ειδικών ΣΑΤΑΜΕ, και ύστερα µε την ολοκλήρωση

της διαδικασίας αξιολόγησης των µελετών σε τοπικό επίπεδο, δεδοµένου ότι τις

Υπηρεσίες αυτές στελεχώνουν πλέον υπάλληλοι καταρτισµένοι, µε πολύπλευρες

γνώσεις, όπως οι απόφοιτοι του τµήµατος Πολιτικής Προστασίας της Εθνικής Σχολής

Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι δύνανται να αξιοποιηθούν πλήρως στις διαδικασίες

υποβολής και αξιολόγησης των Μελετών Ασφαλείας, καθώς και στην διενέργεια

επιθεωρήσεων στις διάφορες βιοµηχανικές εγκαταστάσεις της περιοχής, δεδοµένου

ότι το ευρύ πεδίο γνώσεων που διαθέτουν αφορά στην αντιµετώπιση εκτάκτων

αναγκών, συµπεριλαµβανοµένων και των βιοµηχανικών ατυχηµάτων.

111

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

112

ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠΗΓΕΣ – ΕΠΙΣΗΜΑ ΕΓΓΡΑΦΑ

1. Οδηγία 82/501/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 24ης Ιουνίου 1982, περί του κινδύνου

ατυχηµάτων µεγάλης έκτασης τον οποίο περικλείουν ορισµένες βιοµηχανικές

δραστηριότητες.

2. Οδηγία 87/216/ΕΟΚ του Συµβουλίου της 19ης Μαρτίου 1987, για την

τροποποίηση της Οδηγίας 82/501/ΕΟΚ περί του κινδύνου ατυχηµάτων µεγάλης

έντασης τον οποίο ενέχουν ορισµένες βιοµηχανικές δραστηριότητες.

3. Οδηγία 96/82/ΕΚ του Συµβουλίου της 9ης ∆εκεµβρίου 1996, για την αντιµετώπιση

των κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων σχετιζόµενων µε επικίνδυνες ουσίες.

4. Οδηγία 2003/105/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 16ης

∆εκεµβρίου 2003, για την τροποποίηση της Οδηγίας 96/82/ΕΚ του Συµβουλίου για

την αντιµετώπιση των κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων σχετιζόµενων µε επικίνδυνες

ουσίες.

5. Κοινή Υπουργική Απόφαση 18187/272/1988 (Φ.Ε.Κ. 126 Β΄) «Καθορισµός

µέτρων και περιορισµών για την αντιµετώπιση κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης

έκτασης που περικλείουν ορισµένες βιοµηχανικές δραστηριότητες».

6. Κοινή Υπουργική Απόφαση 77119/4607/1993 (Φ.Ε.Κ. 532 Β΄) «Τροποποίηση και

συµπλήρωση της 18187/272/1998 Κοινής Υπουργικής Απόφασης «Καθορισµός

µέτρων και περιορισµών για την αντιµετώπιση κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης

έκτασης που περικλείουν ορισµένες βιοµηχανικές δραστηριότητες».


µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση των κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης

έκτασης σε εγκαταστάσεις ή µονάδες, λόγω της ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών».


µέτρων και όρων για την αντιµετώπιση κινδύνων από ατυχήµατα µεγάλης έκτασης σε

εγκαταστάσεις ή µονάδες, λόγω της ύπαρξης επικίνδυνων ουσιών, σε συµµόρφωση

µε τις διατάξεις της Οδηγίας 2003/105/ΕΚ «για τροποποίηση της Οδηγίας 96/82/ΕΚ

του Συµβουλίου για την αντιµετώπιση των κινδύνων µεγάλων ατυχηµάτων

σχετιζόµενων µε επικίνδυνες ουσίες» του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του

Συµβουλίου της 16ης ∆εκεµβρίου 2003. Αντικατάσταση της Κοινής Υπουργικής

Απόφασης 5697/590/2000».

113

9. Ειδικό Σχέδιο Αντιµετώπισης Τεχνολογικών Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκτασης

(ΣΑΤΑΜΕ) Της Εταιρίας EL PETROL HELLAS A.E. (2004), Νοµαρχιακή

Αυτοδιοίκηση Πειραιά.


(ΣΑΤΑΜΕ) Της Εταιρίας ΕΤΕΚΑ A.E. (2004), Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πειραιά.


(ΣΑΤΑΜΕ) Της Εταιρίας CYCLON HELLAS A.E. (2004), Νοµαρχιακή



(ΣΑΤΑΜΕ) Της Εταιρίας SHELL HELLAS A.E. (2004), Νοµαρχιακή


13. Μελέτη Ασφαλείας Σύµφωνα Με Την ΚΥΑ 12044/613/2007 (SEVESO II), Της

Εταιρίας SHELL HELLAS A.E.(2010), Εγκατάσταση Περάµατος.

ΒΙΒΛΙΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΑ

1) Γεωργιάδου Ε., (2001). Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης –

Μεθοδολογικός & Πληροφοριακός Οδηγός, Αθήνα: Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής &

Ασφάλειας Της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε).

2) ∆οντάς Σ., (1999). Επικίνδυνες Χηµικές Ουσίες και Βιοµηχανικά Ατυχήµατα

Μεγάλης Έκτασης (Β.Α.Μ.Ε): Προστασία του Περιβάλλοντος Από τη Βιοµηχανική

∆ραστηριότητα- Πρόληψη Βιοµηχανικών Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκτασης, Αθήνα:

Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής & Ασφάλειας Της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε).

3) Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Χηµικών Μηχανικών, Τοµέας ΙΙ:

Ανάλυσης, Σχεδιασµού Και Ανάπτυξης ∆ιεργασιών & Συστηµάτων (Ιανουάριος

2008). Τίτλος Έργου: Βιοµηχανική Επικινδυνότητα Και Πολεοδοµικές- Χωροταξικές

Παρεµβάσεις, Έκθεση Προόδου 1ου Σταδίου, Αθήνα

4) Ζιώµας Γ.Κ.,( 9 Μαΐου 2007). Η Συµβολή Των Ειδικών Εµπειρογνωµόνων Στον

Έλεγχο και Στην Αξιολόγηση Των Μελετών Επικινδυνότητας Της Οδηγίας SEVESO:

Ηµερίδα Υπουργείου Απασχόλησης Και Κοινωνικής Προστασίας: Ασφάλεια και

114

Υγεία Των Εργαζοµένων- Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης (Οδηγία

SEVESO II), Αθήνα.

5) Θεοχάρη Χ., (1999). Οδηγία SEVESO, Προβλήµατα Από Την Εφαρµογή Της και

Προοπτικές: Προστασία του Περιβάλλοντος Από τη Βιοµηχανική ∆ραστηριότητα-

Πρόληψη Βιοµηχανικών Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκτασης, Αθήνα: Ελληνικό

Ινστιτούτο Υγιεινής & Ασφάλειας Της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε).

6) Μαυρούκας Ζ., (9 Μαΐου 2007). Οδηγία SEVESO II- Όροι, Προϋποθέσεις και

Μέτρα για Την Προστασία Από Βιοµηχανικά (Τεχνολογικά) Ατυχήµατα Μεγάλης

Έκτασης (ΒΑΜΕ): Ηµερίδα Υπουργείου Απασχόλησης Και Κοινωνικής Προστασίας:

Ασφάλεια και Υγεία Των Εργαζοµένων- Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης

(Οδηγία SEVESO II), Αθήνα

7) Μουζάκης Γ., (2010). ∆ιαχείριση Εκτάκτων Αναγκών, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο

∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

8) Μουζάκης Γ., (1999). Κοινοτική Οδηγία SEVESO II και Εφαρµοσµένη

∆ιαχείριση της Επικινδυνότητας στην Ελλάδα: Προστασία του Περιβάλλοντος Από

τη Βιοµηχανική ∆ραστηριότητα- Πρόληψη Βιοµηχανικών Ατυχηµάτων Μεγάλης

Έκτασης, Αθήνα: Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής & Ασφάλειας Της Εργασίας

(ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε).

9) Παλαιοκρασσάς Γ., (9 Μαΐου 2007). Οδηγία SEVESO – Εφαρµογή Στα

∆ιυλιστήρια Της MΟΤΟΡ ΟΙΛ (ΕΛΛΑΣ): Ηµερίδα Υπουργείου Απασχόλησης Και

Κοινωνικής Προστασίας: Ασφάλεια και Υγεία Των Εργαζοµένων- Βιοµηχανικά

Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης (Οδηγία SEVESO II), Αθήνα.

10) Παραλίκας Α. , Γαλανόπουλος ∆., Βώρου Ρ., Χάλαρης Μ.(2009).

Χαρακτηριστικά Κινδύνων – Καταστροφών, Αθήνα: Εθνικό Κέντρο ∆ηµόσιας

∆ιοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

11) Ρήγας Φ., (2005). Βιοµηχανική Ασφάλεια, Αθήνα: Παπασωτηρίου.

12) Σακκαλής Γρ., (9 Μαΐου 2007). Αντιµετώπιση Μεγάλων Βιοµηχανικών

Ατυχηµάτων: Ηµερίδα Υπουργείου Απασχόλησης Και Κοινωνικής Προστασίας:

Ασφάλεια και Υγεία Των Εργαζοµένων- Βιοµηχανικά Ατυχήµατα Μεγάλης Έκτασης

(Οδηγία SEVESO II), Αθήνα.

115

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΑ

13) European Commission (2005) Guidance On The Preparation Of A Safety Report

To Meet The Requirements Of Council Directive 96/82/EC (SEVESO II), As

Amended by Directive 2003/105/EC, European Communities.

14) G.A.Papadakis, A. Amendola (1997). Guidance On The Preparation Of A Safety

Report To Meet The Requirements Of Council Directive 96/82/EC (SEVESO II),

Brussels- Luxembourg.

15) Rasmussen K., (1995): Τhe experience With The Major Accident Reporting

System From 1984 To 1993, Luxembourg: Office For Official Publication Of The

European Communities.

ΆΡΘΡΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΑ

1) Εφηµερίδα Ναυτεµπορική: Τοπικά Νέα (18 Μαρτίου 2010): Πέραµα: Εγκρίθηκε

το Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο του ∆ήµου (διαθέσιµο στην ιστοσελίδα http://

www.naftemporiki.gr/localnews/story.asp?id=1791496, τελευταία επίσκεψη:

26/5/2010 ).

2) Μεγάλα Ατυχήµατα Σχετιζόµενα Με Επικίνδυνες Ουσίες: Σύνοψη της

Νοµοθεσίας (διαθέσιµο στην ιστοσελίδα http://europa.eu/legislation

_summaries/environment/civil_protection/l21215_el.htm, τελευταία επίσκεψη:

26/5/2010).

3) Σαραντίδη Ε. Οι 10 Ανοιχτές Πληγές Του Πλανήτη, Περιοδικό: Big Fish, (Μάιος

2010) (διαθέσιµο στην ιστοσελίδα: www.protothema.gr/ekdosi-tis-

kiriakis/?issue=275&tab=2, τελευταία επίσκεψη 31/5/2010).

4) Σχέδιο Έκθεσης Της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Έκθεση για την περίοδο 2000-

2002 Σχετικά Με Την Εφαρµογή Στα Κράτη Μέλη Της Οδηγίας 96/82/ΕΚ Για Την

Αντιµετώπιση Των Κινδύνων Μεγάλων Ατυχηµάτων Σχετιζόµενων Με Επικίνδυνες

Ουσίες (διαθέσιµο στην ιστοσελίδα http://ec.europa.eu/environment/ seveso/pdf/

report_el.pdf, τελευταία επίσκεψη: 26/5/2010).

116

∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ

1) www.elpetrol.gr, Επίσηµος ∆ικτυακός Τόπος της Εταιρίας EL PETROL HELLAS

A.E, (τελευταία επίσκεψη: 15/5/2010).

2) www.eteka.com.gr , Επίσηµος ∆ικτυακός Τόπος της Εταιρίας ΕΤΕΚΑ Α.Ε


3) www.cyclon.gr, Επίσηµος ∆ικτυακός Τόπος της Εταιρίας CYCLON HELLAS


4) www.minenv.gr Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιµατικής Αλλαγής


5) www.nomarxiapeiraia.gr, «Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση Πειραιά» (τελευταία

επίσκεψη 26/5/2010).

6) www.perama.gr , ∆ήµος Περάµατος (τελευταία επίσκεψη: 20/5/2010).

7) www.ypan.gr, Υπουργείο Ανάπτυξης (τελευταία επίσκεψη: 26/5/2010).

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΕΣ

8) www.emdat.be, «International Emergency Events Database» (τελευταία

επίσκεψη: 24/4/2010).

9) www.europa.eu, Η ∆ικτυακή Πύλη Της Ευρωπαϊκής Ένωσης , (τελευταία

επίσκεψη: 26/5/2010).

10) www.mhbsrv.jrc.it, «Major Accident Hazards Bureau (MAHB)», (τελευταία

επίσκεψη: 27/5/2010).

11) www.shell.com, Επίσηµος ∆ικτυακός Τόπος της Εταιρίας SHELL HELLAS


ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ

1) Επιχειρησιακό Πρόγραµµα ∆ήµου Περάµατος Μέρος Α΄(23/4/2008), (διαθέσιµο

στην ιστοσελίδα www.perama.gr, τελευταία επίσκεψη: 26/5/2010).

2) Επιχειρησιακό Πρόγραµµα ∆ήµου Περάµατος Μέρος Β΄και Γ΄ (24/6/2008),

(διαθέσιµο στην ιστοσελίδα www.perama.gr, τελευταία επίσκεψη: 26/5/2010).

117

118

119

ΚΑΤΟΝΟΜΑΖΟΜΕΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΤΗΣ Ο∆ΗΓΙΑΣ SEVESO IΙ

( ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΜΕΡΟΣ 1) - ΧΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΗ ΟΥΣΙΑ ΧΡΗΣΕΙΣ ΟΥΣΙΩΝ ΚΙΝ∆ΥΝΟΙ ΓΙΑ

ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Νιτρικό αµµώνιο Λίπασµα

Εκρηκτικό

Μπορεί να εκραγεί

αυθόρµητα, επαφή

προκαλεί ερεθισµό

µατιών ή δέρµατος

Ενώσεις του αρσενικού Φυτοφάρµακα

Ισχυρά αναγωγικά

Προκαλούν

δηλητηρίαση, πολύ

τοξικά,

καρκινογόνα

Πετρελαϊκά προϊόντα:

α) βενζίνη και νάφθα,

β)κηροζίνη

(συµπεριλαµβανοµένων των

καυσίµων αεριωθουµένων)

γ) πετρέλαιο εσωτερικής

καύσης (συµπεριλαµβανοµένου

του καυσίµου ντίζελ, του

πετρελαίου θέρµανσης και των

µειγµάτων πετρελαίων

εσωτερικής

καύσης)

Καύσιµα Εύφλεκτα, η επαφή

µε τα µάτια ή το

δέρµα µπορεί να

προκαλέσει

ερεθισµό, ή

δερµατίτιδα.

Έκθεση σε υψηλές

συγκεντρώσεις

µπορεί να

προκαλέσει ναυτία,

πονοκέφαλο,

καρδιακή αρρυθµία

και νάρκωση.

Βρώµιο Οξειδωτικό

Παραγωγή

υποκαπνιστικών

Παραγωγή

φωτογραφικών

υλικών

Απολύµανση νερού

∆ηλητηριώδεις

ατµοί, η επαφή µε

τα µάτια και το

δέρµα προκαλεί

σοβαρά εγκαύµατα

Χλώριο Παραγωγή

χλωριωµένων

υδατανθράκων

(φρέον)

Παραγωγή

πολυµερών (PVC)

Χαρτοποιία

Χλωρίωση του νερού

∆ηλητηριώδες

αέριο (βήχας,

δύσπνοια, οξεία

λαρυγγίτιδα,

βρογχίτιδα,

πνευµονικό

οίδηµα,

εγκαύµατα)

Ενώσεις του νικελίου υπό

µορφή εισπνευσίµων κόνεων

Παραγωγή νικελίου

από τα σουλφίδια και

τα οξείδιά του

Οξεία και χρόνια

δηλητηρίαση,

αναπνευστική

ανεπάρκεια,

βλάβες κεντρικού

νευρικού

συστήµατος,

δερµατίτιδα

120

Αιθυλενοϊµίνη Βιοµηχανία

πολυµερών

Καρκινογόνο,

εξαιρετικά

εύφλεκτη, πολύ

τοξική, σε µεγάλες

ποσότητες µπορεί

να προκαλέσει

θάνατο

Φθόριο Παραγωγή

υδροφθορίου

Παραγωγή ψυκτικών

Επεξεργασία

ορισµένων µετάλλων

Απολύµανση νερού

Παραγωγή

οδοντόπαστας,

αεροζόλ

Σε µεγάλες

ποσότητες τοξικό,

πιθανά

θανατηφόρο µε την

εισπνοή ή την

απορρόφηση

δέρµατος

Φορµαλδεΰδη (συγκέντρωση

>=90%)

Ισχυρό σποριοκτόνο:

απολύµανση χώρων,

χειρουργικών

εργαλείων κ.λ.π

Παραγωγή µελαµίνης,

πολυφορµαλδεΰδης

Ερεθιστικό

αναπνευστικού


καρκίνος ρινικής

κοιλότητας

Υδρογόνο Μεταλλουργία

Παραγωγή αµµωνίας

Σύνθεση µεθανόλης

Οργανική σύνθεση

Εκρηκτικό

(αντίδραση µε

οξυγόνο παρουσία

σπινθήρα), οι ατµοί

µπορεί να

προκαλέσουν ζάλη

ή ασφυξία χωρίς

προειδοποίηση.

Υδροχλώριο (υγροποιηµένο

αέριο)

Παραγωγή οργανικών

χλωριδίων

Βασικό χηµικό στην

οργανική χηµεία

Ερεθιστικό,

διαβρωτικό (βήχας,

δύσπνοια,

θωρακικό άλγος,

λαρυγγίτιδα,

βρογχίτιδα, οίδηµα,

έγκαυµα)

Αλκυλοµολυβδικές ενώσεις Αντι-κροτικά

βενζίνης

Τοξικές ενώσεις

Τοξικά,

Υγροποιηµένα αέρια

εξαιρετικά εύφλεκτα

(συµπεριλαµβανοµένου του

υγραερίου και του φυσικού

αερίου)

Καύσιµο

Πρώτης ύλης χηµικής

βιοµηχανίας

Εκρηκτικά

(παρουσία

οξυγόνου και

κατάλληλων

συνθηκών)

Ακετυλένιο Παραγωγή αιθανάλης

Καύσιµο

Εκρηκτικό

(παρουσία

οξυγόνου),

εξαιρετικά

εύφλεκτο

121

Αιθυλενοξείδιο Πολυµερισµός για την

παραγωγή εποξυ-

πολυµερών

Εκρηκτικό µε τον

αέρα, εύφλεκτο

υλικό, δηλητήριο

Προπυλενοξείδιο Παραγωγή

πολυγλυκολών

∆ιαλύτης

νιτροκελλουλόζης

Εκρηκτικό,

εύφλεκτο

Μεθανόλη Παραγωγή µεθανάλης

(οργανική χηµεία

γενικά)

∆ηλητηρίαση,

τύφλωση,

εύφλεκτο υλικό

4-4µεθυλενο-δις—(2-

χλωρανιλίνη) και άλατά της

υπό µορφή σκόνης

Χρώµατα

Φάρµακα

Ερεθισµός,

καρκινογόνο

Ισοκυανικός µεθυλεστέρας Παραγωγή

ουρεθανών

Αναπνευστικά

προβλήµατα,

τύφλωση,

καρκινογόνο

Οξυγόνο Χαλυβουργία

Χύτευση

Παραγωγή νιτρικού

και θειϊκού οξέος

Εκρηκτικό

Απολύµανση υδάτων

Καύσιµο

Οξειδωτικό,

προκαλεί εκρήξεις,

η εισπνοή σε πολύ

µεγάλες ποσότητες

έχει επίπτωση

στους πνεύµονες

∆ιισοκυανικό τολουένιο Παραγωγή

πολυουρεθανών

Αναπνευστικά

προβλήµατα,

ερεθισµός, τοξικό

∆ιχλωροκαρβονύλιο

(φωσγένιο)

Παραγωγή

πολυουρεθανών

Παραγωγή

εντοµοκτόνων

∆ηλητηριώδες,

πολύ τοξικό

Αρσίνη Αναγωγικό ∆ηλητηριώδες,

εξαιρετικά τοξικό

Φωσφίνη Ασθενής βάση Εύφλεκτο, τοξικό

∆ιχλωριούχο θείο Βιοµηχανία

ελαστικών

∆ιαλύτης

∆ύσπνοια,

βρογχίτιδα,

προκαλεί

εγκαύµατα

Τριοξείδιο του θείου Παραγωγή θειϊκού

οξέος

∆ιαβρωτικό,

δύσπνοια

Πολυχλωροδιβενζοφουράνια

και πολυχλωροδιβενζοδιοξίνες

(συµπεριλαµβα−

νοµένου του TCDD),

εκφρασµένα σε ισοδύναµα

TCDD

Παραπροϊόν της

παραγωγής

τριχλωροφαινόλης

από

τετραχλωροβενζόλιο,

ακυστικό βενζόλιο,

καυστικό νάτριο και

αιθυλενογλυκόλη

Πολύ τοξικές

ενώσεις, ακόµα και

σε πολύ µικρές

ποσότητες

µπορούν να

προκαλέσουν ένα

ευρύ φάσµα

επιπτώσεων όπως

καρκίνο,

122

διαταραχές

νευρικού


αλλοιώσεις του

γενετικού κώδικα,

γενετικές

ασθένειες.

Τα ακόλουθα

ΚΑΡΚΙΝΟΓΟΝΑ σε

συγκεντώσεις άνω του 5%

κατά βάρος:

4−Αµινοδιφαινύλιο ή/και τα

άλατά του, βενζοτριχλωρίδιο,

βενζιδίνη ή/και τα άλατά της,

δις (χλωροµεθυλ) αιθέρας,

χλωροµεθυλοµεθυλαιθέρας,

1,2−διβρωµοαιθάνιο,

θειικό διαιθύλιο,

θειικό διµεθύλιο,

διµεθυλοκαρβαµοϋλοχλωρίδιο,

1,2−διβρωµο.3.χλωροπροπάνιο,

1,2−διµεθυλυδραζίνη,

διµεθυλονιτροζοµίνη,

εξαµεθυλοφωσφορικό

τριαµίδιο,

υδραζίνη,

2−ναφθυλαµίνη ή/και τα άλατά

της,

4−νιτρπδιφαινύλιο και

1,3 προπανοσουλτόνη

Οργανική χηµεία

γενικά

Καρκινογόνα

ΠΗΓΗ : ∆οντάς Σπύρος, Προστασία Του Περιβάλλοντος Από τη Βιοµηχανική ∆ραστηριότητα- Πρόληψη Βιοµηχανικών Ατυχηµάτων Μεγάλης Έκτασης, Αθήνα 1999, σελ.273.

123

124

ΣΥΣΤΗΜΑ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΤΗΣ SHELL HELLAS A.E,

ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΚΙΝ∆ΥΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΣΤΟ ΠΕΡΑΜΑ ΑΤΤΙΚΗΣ

Η διαδικασία HEMP (Hazards & Effects Management Process) , την οποία εφαρµόζει

η SHELL ως κεντρικό στοιχείο του συστήµατος διαχείρισης και ασφάλειάς της,

υλοποιεί τις βασικές αρχές διαχείρισης επικινδυνότητας της εγκατάστασης, οι οποίες

διακρίνονται στις εξής:

Αναγνώριση: Αναγνώριση των κινδύνων για τους ανθρώπους, το περιβάλλον,

ή την περιουσία της εταιρίας. Κάθε κίνδυνος θεωρείται ότι εκδηλώνεται µε τη

µορφή ενός εναρκτήριου γεγονότος.

Αξιολόγηση: Για κάθε κίνδυνο προσδιορίζονται τα αίτια εµφάνισής του (οι

συνθήκες που οδηγούν στην εκδήλωση του εναρκτήριου γεγονότος) και οι

επιπτώσεις (τα γεγονότα που θα ακολουθήσουν την εκδήλωση του εναρκτήριου

γεγονότος). Η συχνότητα των κινδύνων και η σοβαρότητα των επιπτώσεων

αξιολογούνται µε τη βοήθεια ενός πίνακα επικινδυνότητας.

Πρόληψη: Για κάθε αιτία που µπορεί να οδηγήσει στην εµφάνιση ενός

κινδύνου προσδιορίζονται τα µέτρα πρόληψης, τα οποία λειτουργούν ως «εµπόδια»

για να αποτρέψουν ή να ελαχιστοποιήσουν την εµφάνιση του κινδύνου.

Προστασία: Για κάθε επίπτωση που ακολουθεί την εκδήλωση ενός κινδύνου,

προσδιορίζονται τα µέτρα προστασίας, τα οποία θα σταµατήσουν την εξέλιξη των

γεγονότων, και θα περιορίσουν την επίπτωση των εντάσεων.

Η γραφική απεικόνιση της διαδικασίας διαχείρισης κινδύνων και επιπτώσεων

(HEMP), βάσει της Μελέτης Ασφαλείας της εγκατάστασης, ακολουθεί στο

παρακάτω διάγραµµα.

125

∆ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1

∆ΙΑ∆ΙΚΑΣΙΑ HEMP

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΠΗΓΗ: Μελέτη Ασφαλείας της SHELL HELLAS A.E, 2010, σελ.68.

Τα µέτρα πρόληψης και προστασίας που αναφέρονται στην διαδικασία HEMP,

περιλαµβάνουν:

1) τον τεχνικό εξοπλισµό και τα συστήµατα ασφαλείας, και

2) τα οργανωτικά µέτρα, τις διαδικασίες λειτουργίας και τις πρακτικές χειρισµού.

Η αξιολόγηση του βαθµού ασφαλείας που παρέχεται, µπορεί να γίνει µε βάση τα

κριτήρια που θέτουν τις ελάχιστες απαιτήσεις π.χ στον αριθµό ή τη φύση των µέτρων

σε σχέση µε τη σοβαρότητα του κινδύνου.

Στον Πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζονται συνοπτικά, τα σενάρια επικίνδυνων

γεγονότων της εγκατάστασης, τα οποία, όπως ενδείκνυται από το νοµοθετικό πλαίσιο,

δεν απουσιάζουν από την Μελέτη Ασφαλείας της SHELL, καθώς και τα αίτια

εµφάνισης του κινδύνου, και τα αντίστοιχα µέτρα πρόληψης και προστασίας, στα

πρότυπα της διαδικασία HEMP, που ακολουθεί η εταιρία στις εγκαταστάσεις της στο

Πέραµα. Με τον τρόπο αυτό αποδεικνύεται ότι η εγκατάσταση λαµβάνει µέτρα έναντι

όλων των κινδύνων που έχουν εντοπισθεί στην εγκατάσταση, και αποτρέπει την

εµφάνισή τους ή περιορίζει τις επιπτώσεις τους σε περίπτωση που εµφανιστούν.

Εναρκτήριο

γεγονός

Αιτία 1

Αιτία 2

Αιτία 3

Κ

Ι

Ν

∆

Υ

Ν

Ο

Σ

Επίπτωση 1

Επίπτωση 2

Επίπτωση 3

126

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

Νο Σενάριο Αίτια Μέτρα πρόληψης Μέτρα προστασίας

Α ∆ιαρροές από

σωληνογραµµές,

φλάτζες, βάνες ή

στυπιοθλίπτες

αντλιών

1. Καταπόνηση από

πίεση ή θερµοκρασία

2. ∆ονήσεις

3.∆ιάβρωση

1. Αξιόπιστο

σύστηµα

σωληνώσεων

2.∆ιαδικασία

επιθεώρησης των

σωληνογραµµών και

των ελαστικών

σωλήνων της


1. Ηλεκτροκίνητες

βαλβίδες αποµόνωσης

ESD στο σταθµό

φόρτωσης


2. Γείωση σε όλα τα

µεταλλικά µέρη για

αποφυγή ανάφλεξης

διαρροής

3. Πυροσβεστικό

δίκτυο και συστήµατα

καταιονισµού και

αφροκάλυψης στις

δεξαµενές και το

σταθµό φόρτωσης

4. ∆ιαδικασίες ΣΕΑ

αντιµετώπισης

διαρροών σε όλα τα

τµήµατα της


5. ∆ίκτυο συλλογής

διαρροών για την

αποφυγή ρύπανσης

περιβάλλοντος

Β ∆ιάρρηξη

σωληνογραµµής

1. Υπερπίεση από την

τροφοδοσία, υδραυλικό

πλήγµα ή θερµική

διαστολή

2. Πρόσκρουση

οχήµατος ή

1. ∆ιαδικασίες

παραλαβής

προϊόντων

2. Ασφαλιστικές

βαλβίδες στις

γραµµές παραλαβής,




φόρτωσης

2. Γείωση σε όλα τα

µεταλλικά µέρη για

127

αντικειµένων

3. ∆ιάβρωση

4. Αποµάκρυνση

βυτιοφόρων κατά τη

διάρκεια φόρτωσης

τις γραµµές

εισαγωγής, και

εξαγωγής

δεξαµενόπλοιων, και

τις γραµµές

κατάθλιψης των

αντλιών

3. Συστήµατα

παράκαµψης στις

αντλίες της

εγκατάστασης και

της τροφοδοσίας

4. Ασφαλής διάταξη

σωληνογραµµών, και

προστατευτικές

µπάρες στα

εκτεθειµένα τµήµατα

5. ∆ιαδικασία

επιθεώρησης

ελαστικών και

µεταλλικών

σωληνογραµµών και

χρήση

αντιδιαβρωτικών

βαφών


τακτικής

εξυδάτωσης αγωγών,

και ανεξάρτητες

σωληνογραµµές

παραλαβής

προϊόντων

αποφυγή ανάφλεξης

διαρροής



αφροκάλυψης στις

δεξαµενές και το


4.∆ιαδικασίες ΣΕΑ

αντιµετώπισης

διαρροών σε όλα τα

τµήµατα της


Γ Αστοχία 1. Εξωτερικό φορτίο 1. Υψηλά πρότυπα 1. Βάνες αποµόνωσης

128

δεξαµενής ή

βυτιοφόρου

π.χ πρόσκρουση

αντικειµένων,

θραύσµατα από

παρακείµενη έκρηξη,

σεισµός

2. Αστοχία υλικού

λόγω κακών

προδιαγραφών ή

εξασθένιση υλικού

λόγω διάβρωσης

3. Υπερπίεση στη

δεξαµενή, το

βυτιοφόρο, ή τους

αγωγούς

εισαγωγής/εξαγωγής.

4. Φωτιά στο σταθµό

φόρτωσης λόγω

στατικού ηλεκτρισµού,

υπερχείλιση προϊόντος

και ανάφλεξη, διάδοση

παρακείµενης

πυρκαγιάς, ή

σύγκρουση µε άλλο

όχηµα

σχεδιασµού και

ασφαλής διάταξη

δεξαµενών

2. προδιαγραφές

αντισεισµικού

σχεδιασµού

δεξαµενών και

συστήµατα

διοχέτευσης

ορµητικών νερών

βροχόπτωσης


συντήρησης και

επιθεώρησης των

δεξαµενών και των

βυτιοφόρων.

∆ιαδικασίες

εξυδάτωσης

δεξαµενών για

αποφυγή διάβρωσης

4. Ασφαλιστικές

βαλβίδες και

διατάξεις κενού στις

δεξαµενές, τα

βυτιοφόρα και τους

αγωγούς

εισαγωγής/εξαγωγής

5. Αυτόµατη

ρύθµιση φόρτωσης

βυτιοφόρων από το

ηλεκτρονικό

σύστηµα ελέγχου,

και αποφυγή

υπερπλήρωσης

στις δεξαµενές

2. Λεκάνη συλλογής





φόρτωσης που

ενεργοποιούνται

αυτόµατα µέσω των

αισθητήρων

υπερπλήρωσης

4. Αισθητήρια

γείωσης στα

βυτιοφόρα που δεν

επιτρέπουν την

έναρξη φόρτωσης

χωρίς γείωση, ή

διακόπτουν αυτόµατα

τη φόρτωση µέσω των

ESD σε περίπτωση

αποσύνδεσης της

γείωσης

5. Σύστηµα


αφροκάλυψης στο



για αντιµετώπιση

διαρροών από

δεξαµενές και

βυτιοφόρα



σεισµού και πιθανών

129

6. Γείωση στα

βυτιοφόρα και σε

όλα τα µεταλλικά

µέρη και διαδικασίες

ελέγχου ταχύτητας

ροής για αποφυγή

φορτίων στατικού

ηλεκτρισµού


αδειοδότησης

θερµών εργασιών,

εκπαίδευσης και

ελέγχου οδηγιών

βυτιοφόρων

(υπαλλήλων και

εργολάβων) και

ρύθµισης κίνησης

βυτιοφόρων

επιπτώσεων του στον

εξοπλισµό

∆ Ανάφλεξη

δεξαµενής

1. Σχηµατισµός

εύφλεκτου µίγµατος

λόγω εισαγωγής

θερµών ή πτητικών

προϊόντων σε δεξαµενή

σταθερής οροφής,

αστοχία περιφερειακής

φραγής σε δεξαµενή µε

πλωτή οροφή,

υπερθέρµανση

περιεχοµένου λόγω

παρακείµενης φωτιάς

2. ∆ηµιουργία εστίας

ανάφλεξης λόγω

στατικού ηλεκτρισµού

παρακείµενων θερµών

1. Υψηλά πρότυπα

σχεδιασµού και

διαδικασίες

επιθεώρησης και

συντήρησης

δεξαµενών


παραλαβής και

µετάγγισης

προϊόντων για την

αποφυγή

υπερπλήρωσης ή

λάθους πλήρωσης

δεξαµενών


ελέγχου υψηλής

1. Βάνες αποµόνωσης


2. Πυροσβεστική

κάλυψη µε σύστηµα

καταιονισµού νερού,

µόνιµο σύστηµα

εισαγωγής αφρού στις

δεξαµενές και

ηµιµόνιµο σύστηµα

αφροκάλυψης

λεκανών

3. ∆ιαδικασία ΣΕΑ

για την αντιµετώπιση

πυρκαγιάς στις

δεξαµενές


130

εργασιών συντήρησης,

αυτανάφλεξη

υπέρθερµου προϊόντος,

διάδοση παρακείµενης

πυρκαγιάς

3. Εξωτερικά

ατυχήµατα- Πυρκαγιά

σε γειτονική

εγκατάσταση


στάθµης στις

δεξαµενές

4. Ασφαλής διάταξη

δεξαµενών σύµφωνα

µε τις νοµοθετικές

διατάξεις για

αποφυγή

υπερθέρµανσης από

παρακείµενη φωτιά

5. Γείωση δεξαµενών

και διαδικασίες

ελέγχου ταχύτητας

ροής και µέτρησης

προϊόντων για

αποφυγή φορτίων

στατικού

ηλεκτρισµού


αδειοδότησης

θερµών εργασιών


πυρκαγιών σε

γειτονικές

εγκαταστάσεις

ΠΗΓΗ: Μελέτη Ασφαλείας της SHELL HELLAS A.E, 2010, σελ.70-72.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ · Πίνακας 3 Ταυτότητα Εγκατάστασης της shell hellas a.e 82 Πίνακας 4 Επικίνδυνες Ουσίες της shell hellas

Documents