บทที่ 3 : บทบาทเศรษฐกิจระหว่างประเทศ

บทท บทท 3 3 : : บทบาทเศรษฐกจบทบาทเศรษฐกจระหวางประเทศระหวางประเทศ

ดลการชำาระเงน ดลการชำาระเงน (Balance of (Balance of Payment)Payment)รายงานสถตทไดจากาการรวบรวมรายการ

ทางเศรษฐกจและการเงนอยางเปนระบบระหวางผมถนฐานของประเทศหนงกบผมถนฐานของประเทศอนๆ ในรอบระยะเวลาหนง

ผลสรปของการทำาธรกรรมทางเศรษฐกจระหวางผมถนฐานในประเทศ กบผมถนฐานในตางประเทศในชวงระยะเวลาหนง

ความสำาคญของบญชความสำาคญของบญชดลการชำาระเงนดลการชำาระเงน1.ชวยใหทราบถงปรมาณการคาและกจกรรม

ทางเศรษฐกจระหวางประเทศ2.มผลกระทบตอตวแปรทางเศรษฐกจมหภาค

เชน GDP การจางงาน อตราแลกเปลยน ฯลฯ3.ทราบถงระดบเงนทนสำารองระหวางประเทศ4.ใชคาดคะเนการเปลยนแปลงนโยบาย

เศรษฐกจ5.ใชเปนขอมลในการวางแผนพฒนาเศรษฐกจ

องคประกอบของบญชองคประกอบของบญชดลการชำาระเงนดลการชำาระเงนบญชเดนสะพด (Current Account)บญชทนและการเงน (Capital and

Financial Account)บญชทนสำารองระหวางประเทศ

(International Reserve Account)

บญชเดนสะพด บญชเดนสะพด (Current (Current Account)Account)1. บญชดลการคา (Trade Account)

รายการนำาเขาสงออก สนคา 2. บญชดลบรการ (Service Account)

รายการรบและให บรการ 3. บญชดลรายได (Income Account)รายการเขาและออกของรายไดจาก คาจาง ดอกเบย เงนปนผล 4. บญชดลเงนโอน (Transfer Payment Account)รายการใหเปลา ทงรบและจาย

บญชทนและการเงนบญชทนและการเงน1.บญชทน (Capital Account)

รายรบและรายจายทเกดจากการเคลอนยายเงนทนทงในรปตวเงนและไมใชตวเงน เชน การซอขายและโอนสทธในสนทรพยถาวร การยกเลกหนสน เปนตน

2 .บญชการเงน (Service Account)รายการเปลยนแปลงในสนทรพยและหนสนทางการเงน ประกอบดวย การลงทนทางตรง การลงทนในหลกทรพย การลงทนอนๆ

บญชทนสำารองระหวางประเทศบญชทนสำารองระหวางประเทศบญชแสดงการเปลยนแปลงปรมาณ

ทนสำารองเงนตราและสนทรพยตางประเทศทถอครองโดย ธนาคาร

กลางประกอบดวย1.ทองคำา (Monetary Gold)2 .สทธพเศษในการถอนเงน (Special

Drawing Right)3.สนทรพยสมทบ IMF (Net IMF Account)4.เงนตราตางประเทศ (Foreign Exchange)

ความสำาคญของเงนทนสำารองความสำาคญของเงนทนสำารองระหวางประเทศระหวางประเทศแสดงการเปลยนแปลงฐานะการเงนระหวาง

ประเทศของประเทศหนงๆ

เปนทนหนนหลงการออกธนบตรรกษาสภาพคลองในการชำาระหนระหวาง

ประเทศ

ลกษณะของดลการคาและลกษณะของดลการคาและดลการชำาระเงนดลการชำาระเงน

เกนดล (เงนไหลเขามามากวาไหลออก)ขาดดล (เงนไหลออกมากกวาไหลเขา)ไดดลหรอสมดล (เงนไหลเขามาเทากบ

ไหลออก)

อตราแลกเปลยน อตราแลกเปลยน (Exchange (Exchange Rate)Rate)อตราแลกเปลยนเงนตรา :หมายถง คาของเงนตราสกลหนงเมอเทยบ

เทากบเงนตราอกสกลหนง

เชน 1 ดอลลารสหรฐ เทากบ 35 บาท

อตราแลกเปลยนแบบคงท อตราแลกเปลยนแบบคงท (fixed exchange rate)(fixed exchange rate)หรอ อตราแลกเปลยนแบบตายตว“ ”อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศทถกกำาหนด

มลคาการแลกเปลยนไวทระดบใดระดบหนง ไมอาจเปลยนแปลง

ขนลงตามกลไกของตลาดเปนเวลานานจนกวาทางการ (ธนาคาร

กลาง)จะประกาศเปลยนแปลงอกครงหนง ระดบอตราแลกเปลยนแบบนมกจะอยในระดบทตำากวาอตราแลกเปลยนดลยภาพ

อตราแลกเปลยนแบบลอยตวอตราแลกเปลยนแบบลอยตว(Floating exchange (Floating exchange rate)rate)หรอ อตราแลกเปลยนแบบเสร (free or

flexible exchange rate)ระบบทปลอยใหอตราแลกเปลยนของเงนตราสกลของตน

กบเงนตราสกลอนๆ ขนลงไดตามกลไกตลาด หรอการ

เปลยนแปลงของอปสงคและอปทานของเงนสกลนน

(เทยบกบสกลอนๆ)

อตราแลกเปลยนแบบลอยตวอตราแลกเปลยนแบบลอยตว(Floating exchange rate)(Floating exchange rate)1. ระบบลอยตวบรสทธ หรออตราแลกเปลยนแบบเสร

ทแทจรง (pure flexible exchange rate)ระบบอตราแลกเปลยนแบบลอยตวทไมมการเขาแทรกแซงใดๆในการรกษาระดบการเปลยน

2 . ระบบลอยตวไมบรสทธ (dirty floating)หรอระบบลอยตวแบบจดการ (manage floating)คอปลอยใหลอยตวมการเขาแทรกแซงอยบาง สำาหรบประเทศไทย ไดเปลยนมาใชระบบลอยตวแบบจดการ เมอ พ.ศ .

2540คำาวา เงนบาทลอยตว “ ” (floating baht) จงคนหในหมคนไทยตงแตนนมา

ตลาดเงนตราตางประเทศ ตลาดเงนตราตางประเทศ ((ระบบระบบลอยตวลอยตว))อปสงคสำาหรบเงนตราตางประเทศ :

ความตองการเงนตราตางประเทศ เพอชำาระหนตางประเทศ หรอเพอการเกงกำาไร

อปทานเงนของเงนตราตางประเทศ : ปรมาณเงนตราตางประเทศทมผเสนอมาแลกเปลยน

ดลยภาพของตลาดเงนตราตางดลยภาพของตลาดเงนตราตางประเทศประเทศ((กรณเงนดอลลารแขงคาขน หรอบาทออนคากรณเงนดอลลารแขงคาขน หรอบาทออนคา))

4540 E1

E2

D2D1

Q1 Q20

อตราแลกเปลยน (บาท/ดอลลาร)

ปรมาณดอลลาร

S

ผลของการเปลยนแปลงอตราผลของการเปลยนแปลงอตราแลกเปลยนแลกเปลยน((กรณดอลลารแขงคา หรอบาทออนคากรณดอลลารแขงคา หรอบาทออนคา))

สนคาออกของไทยในสายตาตางประเทศจะมราคาตำาลง(สนคาออกจะขายไดมากขน)

มลคาหนตางประเทศจะเพมขน(ไมเปนผลดตอลกหนในประเทศ)

ตลาดเงนตราตางประเทศตลาดเงนตราตางประเทศ((กรณดอลลารออนคา หรอบาทแขงคากรณดอลลารออนคา หรอบาทแขงคา))

40

33

E1

E2

D

Q1 Q20

อตราแลกเปลยน (บาท/ดอลลาร)

ปรมาณดอลลาร

S2S1

ผลของการเปลยนแปลงอตราผลของการเปลยนแปลงอตราแลกเปลยนแลกเปลยน((กรณดอลลารออนคา หรอบาทแขงคากรณดอลลารออนคา หรอบาทแขงคา))สนคาของไทยในสายตาตางประเทศจะมราคา

สงขน(สนคาออกจะขายไดนอยลง)

มลคาหนตางประเทศจะนอยลง(เปนผลดตอลกหนในประเทศ)

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจ(Economic Integration)(Economic Integration)

การรวมกลมกนของประเทศตางๆ ตงแตสองประเทศขนไป

โดยมวตถประสงคเพอเสรมสรางและรกษาผลประโยชนทาง

เศรษฐกจรวมกน เชน การขยายการคาดวยการยกเลก หรอ

ลดอปสรรคทางการคาตางๆ ทงในรปของภาษศลกากรและ

ขอกดขวางอนๆ นอกจากนมการรวมมอกนในการกำาหนดอตราภาษศลกากรรวมสำาหรบใชกบประเทศนอกกลม

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจ(Economic Integration) ((Economic Integration) (ตอตอ))

และอาจขยายความรวมมอไปจนถงการเคลอนยายสนคาและปจจยการผลตระหวางประเทศสมาชกไดอยางเสร รวมทงการใชเงนตราสกลเดยวกน ขนอยกบระดบและรปแบบของการรวมกลมนน ๆ ซงมตงแตรปแบบงาย ๆ ไปจนถงรปแบบทมความละเอยดและสลบซบซอน ตวอยางเชน เขตการคาเสรสหภาพศลกากร ตลาดรวม ประชาคมเศรษฐกจ และสหภาพเศรษฐกจ เปนตน

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจรปแบบของการรวมกลมทางเศรษฐกจ

◦การรวมกลมในประเทศทพฒนาแลว : G8 OECD

◦การรวมกลมในประเทศทกำาลงพฒนา : ASEAN

◦การรวมกลมตามเขตภมภาค : EU AFTA◦การรวมกลมตามผลประโยชน : OPEC

ระดบของการรวมกลมทางระดบของการรวมกลมทางเศรษฐกจเศรษฐกจสทธพเศษทางการคา (Preferential trade

arrangement)เขตการคาเสร (free trade area)สหภาพศลกากร (custom union)ตลาดรวม (common market)สหภาพทางเศรษฐกจ (economic union)สหภาพเหนอชาต (Super national Union)

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจเขตการคาเสร (free Trade Area) :

ยกเวนภาษศลกากร และขอจำากดทางการคาระหวางสมาชกดวยกน

สหภาพศลกากร (Custom Union) : เขตการคาเสร + ใชนโยบายกำาหนดอตราภาษศลกากรกบประเทศนอกกลม ในลกษณะเดยวกน

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจตลาดรวม (Common Market) :

สหภาพศลกากร + กำาหนดใหปจจยการผลตภายในกลม(เชน เงนทน แรงงาน ) เคลอนยายไดอยางเสรระหวางประเทศสมาชก

สหภาพเศรษฐกจ (Economic Union) : ตลาดรวม + มนโยบายการเงนและการคลง เปนอนหนงอนเดยวกน

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจสหภาพเหนอชาต (Supernational Union)

เปนขนสดยอดของการรวมกลมทางเศรษฐกจ โดยมวตถประสงคเพอรวมเปนชาตเดยวกนซงรฐบาลของแตละประเทศไมสามารถกำาหนดนโยบายตนเอง แตสหภาพฯ จะเปนผกำาหนดใหประเทศสมาชกดำาเนนการ (ยงไมเกดขนจรง)

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจผลของการรวมกลมทางเศรษฐกจ

◦การคาภายในกลมเกดขน◦การโยกยายเงนทนระหวางประเทศสมาชก◦การโยกยายแรงงานระหวางประเทศสมาชก

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจผลของการรวมกลมทางเศรษฐกจ (ตอ)

◦เสถยรภาพภายในประเทศของแตละประเทศสมาชกมการเปลยนแปลง เชน ภาวะเงนเฟอ การวางงานอตราแลกเปลยน เปนตน

◦การโยกยายเงนทนจากประเทศนอกสมาชก

การรวมกลมทางเศรษฐกจการรวมกลมทางเศรษฐกจตวอยางการรวมกลมทางเศรษฐกจ

◦APEC = Asia-Pacific Economic Cooperation

◦AFTA = ASEAN Free Trade Area◦NAFTA = North American Free Trade Area

◦EU = European Union

Asia-Pacific Economic Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC)Cooperation (APEC)กลมความรวมมอทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชยกลมความรวมมอทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชย--แปซฟก แปซฟก ((เอเปคเอเปค))เกดจากการรวมตวกนจากผลการประชมระดบรฐมนตร

ของประเทศในแถบภมภาคเอเชยและแปซฟก เพอรวมมอกนทางเศรษฐกจ มวตถประสงคเพอสนบสนนการขยายตวทางเศรษฐกจและการคา ทงระดบภมภาคและระดบโลก สมาชกของกลม APEC ประกอบดวย สหรฐอเมรกา ญปน แคนาดาออสเตรเลย นวซแลนด จน เกาหลใต ไตหวน ฮองกง ไทยมาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย ฟลปปนส บรไน เวยดนามปาปวนวกน เมกซโก ชล เปร และรสเซย

Association of South East Association of South East Asian Nations (ASEAN)Asian Nations (ASEAN)สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต ใต ((อาเซยนอาเซยน))“กลมอาเซยน กอตงขนเมอป พ” .ศ. 2510 จากผลของความพยายามทจะรวมมอกนเพอใหเกดสนตภาพและความมนคง แตตอมาไดหนมาใหความสนใจดาน

เศรษฐกจมากขนโดยเฉพาะอยางยงความรวมมอในดานการคาและลงทนสมาชกกลมอาเซยนในปจจบนประกอบดวย ไทย

มาเลเซยสงคโปร ฟลปปนส อนโดนเซย บรไน เวยดนาม พมา ลาวและกมพชา

ASEAN Free Trade ASEAN Free Trade Area (AFTA)Area (AFTA)เขตการคาเสรอาเซยนเขตการคาเสรอาเซยนเขตการคาเสรทจดตงโดยสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ASEAN) จากผลการประชม

ของประเทศสมาชก และมการลงนามเมอวนท 28 มกราคม พ.ศ .

2535โดยมเปาหมายทจะใหภมภาคนบรรลเปนเขตการคาเสรภายใน 15 ป นบจากปถดไปของปทลงนามหรอภายใน

พ.ศ . 2550

North America Free Trade Agreement (NAFTA)North America Free Trade Agreement (NAFTA)ขอตกลงการคาเสรแถบอเมรกาเหนอขอตกลงการคาเสรแถบอเมรกาเหนอขอตกลงจดตงเขตการคาเสรของประเทศในยานทวป

อเมรกาเหนอซงประกอบดวยประเทศสหรฐอเมรกา คานาดา และเมกซโก เรมตนในป พ.ศ. 2535 โดยมวตถประสงคเพอยกเลกขอกดกนทางการคาระหวางประเทศสมาชก มงสงเสรมการคาเสรและการแขงขนทเปนธรรม รวมทงเพมโอกาสการลงทนในประเทศสมาชก นอกจากนนยงไดตกลงรวมกนทจะปกปองสทธทาง

ปญญาใหแกประเทศสมาชก และสงเสรมความรวมมอทางการคา ตลอดจนการแกปญหาขอพพาททางการคารวมกน ขอตกลงน

มผลบงคบใชตงแตวนท 1 มกราคม พ.ศ. 2537

European Common Market (ECM)European Common Market (ECM)ตลาดรวมยโรปตลาดรวมยโรป

การรวมกลมทางเศรษฐกจในรปของตลาดรวมของบรรดาประเทศตางๆ ในทวปยโรป ประกอบดวย

องกฤษ ฝรงเศส สเปน โปรตเกส อตาล เยอรมน ไอรแลนด และ

เบลเยยม

European Community (EC)European Community (EC)ประชาคมยโรปประชาคมยโรปการรวมกลมทางเศรษฐกจในรปแบบของประชาคมเศรษฐกจ

ระหวางประเทศตางๆในภาคพนยโรปเดม เรยกวา ประชาคมเศรษฐกจยโรป (European Economic Community : EEC) ซงพฒนารปแบบมาจากตลาดรวมยโรป กำาเนดขนตามสนธสญญาแหงกรงโรม (Treaty of Rome) เมอ พ.ศ . 2550 มสมาชกกอตง 6 ประเทศ คอ ฝรงเศส อตาล เยอรมน เบลเยยม เนเธอรแลนด โปรตเกส และกรซ ประชาคมยโรปไดรวมกนเปนตลาดเดยว (single market) และเปาหมายสดทายคอการรวมตวเปนสหภาพยโรป(European Union ) ซงประเทศสมาชกทกประเทศจะมระบบเศรษฐกจ นโยบายเศรษฐกจและ นโยบายตางประเทศ ตลอดจนหนวยเงนตราเปนอยางเดยวกน

European Union (EU)European Union (EU)สหภาพยโรปสหภาพยโรปชอใหมของกลมประชาคมยโรปเดม ทไดตกลงกนตาม

สนธสญญามาสทรชต (Mastrict Treaty) เมอ พ.ศ. 2536 ในอนทจะรวมมอกนอยางแนนแฟนยงขน โดยมงทจะใชระบบเศรษฐกจการเงน และการเมองแบบเดยวกน และตกลงทจะใชคำาวา สหภาพยโรป แทนคำาวา ประชาคมยโรป “ ” “ ”สมาชกของสหภาพยโรปประกอบดวย สมาชกของประชาคมยโรปเดม 12 ประเทศและมประเทศทเขารวมเปนสมาชกเพมเตมอก 3 ประเทศคอ ออสเตรย สวเดน และฟนแลนด

Organization for Economic Organization for Economic Cooperation and Development Cooperation and Development (OECD)(OECD)องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนาพฒนาองคการความรวมมอระหวางรฐบาลของประเทศทพฒนา

แลวรวม 24 ประเทศ ประกอบดวยกรซ คานาดา ญปน เดนมารก ตรก นวซแลนด เนเธอรแลนด นอรเวย เบลเยยม โปรตเกส ฝรงเศส ฟนแลนด เยอรมน ลกเซมเบรก สเปน สวตเซอรแลนด สวเดน ไอซแลนด และไอรแลนดตงขนเมอ พ.ศ. 2504 เพอใหความรวมมอกนทางดานเศรษฐกจและใหความชวยเหลอดานการพฒนาทงแกประเทศสมาชกดวยกนเอง และประเทศทกำาลงพฒนา เชน การสงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และการรกษาเสถยรภาพทางการเงนของโลก การขยายตวของการจางงาน

Organization for Economic Organization for Economic Cooperation and Development Cooperation and Development (OECD)(OECD)องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา พฒนา ((ตอตอ))และการแสวงหาแนวทางในการใหความชวยเหลอแกประเทศกำาลงพฒนาในรปแบบตางๆ นอกจากนนองคการดงกลาวยงใชเปนเครองมอในการ

เจรจาตอรองหรอแกปญหาเศรษฐกจของโลกดวย องคการนพฒนาขยายตวมา

จากองคการความรวมมอทางเศรษฐกจภาคพนยโรป (Organization for European Economic Cooperation : OEEC) ซงเรมกอตวมา

ตงแต พ.ศ . 2490และตอมาไดมการขยายครอบคลมไปยงภมภาคอน ๆ ทวโลก แตกยงคงเปนกลมของประเทศอตสาหกรรมหรอประเทศทพฒนาแลว

Organization of Petroleum Organization of Petroleum Export Countries (OPEC)Export Countries (OPEC)องคการประเทศผสงออกนำามน องคการประเทศผสงออกนำามน ((โอเปคโอเปค))“กลมโอเปค เปนองคการระหวางประเทศของกลมประเทศผผลต”

และสงออกนำามนปโตรเลยม กอตงขนเมอ พ.ศ . 2503 เพอรวมมอกนใน

การกำาหนด นโยบายดานการผลตและการตงราคานำามนดบในตลาดโลกประเทศทเปนสมาชกขององคการน ไดแก กาตาร คเวต ซาอดอาระเบย ไนจเรย ลเบย เวเนซเอลา สหรฐอาหรบเอมเรตส อนโดนเซย อรก

อหรานเอกวาดอร และแอลจเรย กลมดงกลาวนบวามอทธพลในตลาดนำามน

ของโลกคอนขางมาก กลมโอเปค นบเปนตวอยางหนงของกลมผกขาด (Cartel) ของผผลตในตลาดผขายนอยราย