รำวงมาตรฐาน ใช้สอน ปี 2557

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป

เรอง ร าวงมาตรฐาน

โดย

นางสาวพนมพร ชนชนะ

ครช านาญการพเศษ

โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ

ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27

ค าน า

เอกสารประกอบการเรยน เรอง ร าวงมาตรฐาน ไดจดท าขนเพอ

แกไขปญหาเกยวกบการเรยนการสอนวชา นาฏศลป ระดบชน

มธยมศกษาตอนตน และมธยมศกษาตอนปลายซงสามารถใชควบค

ประกอบกจกรรมการเรยนการสอนไดในขณะเวลาเดยวกน ชวยใหนกเรยน

มความรความเขาใจไดอยางรวดเรว โดยมภาพประกอบทชดเจนมากขน

ผจดท าไดรวบรวมและสรปเนอหาสาระจากแหลงขอมลตางๆมาจดท าเปน

รปเลมทสมบรณ ซงนกเรยนสามารถน าไปศกษาทงในหองเรยนและนอก

หองเรยนไดในโอกาสตอไป

พนมพร ชนชนะ

ร าวงมาตรฐาน

ร าวงมาตรฐาน ศลปะแหงการฟอนร าทงดงาม พรอมทงเปนการละเลนพนบานอยาง

หนงทบงบอกถงความสนกสนาน จากการฟอนร ากนเปนค ๆ เขาจงหวะหญง-ชาย เพลงท

เปนทรจกในร าวงมาตรฐานกเชนเพลงงามแสงเดอน เพลงร ามาซมาร า ซงเชอวาหลาย ๆ

คนคงไดเรยนผานหผานตาในวชานาฏศลปกนมาบางแนนอน และในวนน กระปก

ดอทคอม จะมาทบทวนความรในเรองร าวงมาตรฐาน และรวมชวยกนอนรกษไวเพอ

ศลปะการฟอนร าทงดงามออนชอยนคงไวใหลกหลานของเราสบไป

ประวตความเปนมาของร าวงมาตรฐาน

"ร าวงมาตรฐาน" เปนการแสดงทมววฒนาการมาจาก "ร าโทน" (กรมศลปากร,

2550 : 136-143) เปนการร าและการรองของชาวบานซงมผร าทงชายและหญง ร ากนเปน

ค ๆ รอบ ๆ ครกต าขาวทวางคว าไว หรอไมกร ากนเปนวงกลม โดยมโทนเปนเครองดนตร

ประกอบจงหวะ ลกษณะการร าและรองเปนไปตามความถนด ไมมแบบแผนก าหนดไว คง

เปนการร าและรองงาย ๆ มงเนนทความสนกสนานรนเรงเปนส าคญ เชน เพลงชอมาล เพลง

ยวนยาเหล เพลงหลอจรงนะดารา เพลงตามองตา เพลงใกลเขาไปอกนด เปนตน ดวยเหตท

การร าชนดนมโทนเปนเครองดนตรประกอบจงหวะ จงเรยกการแสดงชดนวา ร าโทน

ตอมา เมอป พ.ศ.2487 ในสมยจอมพล ป.พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร รฐบาล

ตระหนกถงความส าคญของการละเลนรนเรงประจ าชาตและเหนวาคนไทยนยมเลนร าโทน

กนอยางแพรหลาย ถาปรบปรงการเลนร าโทนใหเปนระเบยบทงเพลงรอง ลลาทาร า และ

การแตงกายจะท าใหการเลนร าโทนเปนทนานยมมากยงขน จงไดมอบหมายใหกรมศลปากร

ปรบปรงร าโทนเสยใหมใหเปนมาตรฐาน มการแตงเนอรองท านองเพลง และน าทาร าจาก

เพลงแมบทมาก าหนดเปนทาร าเฉพาะ แตละเพลงอยางเปนแบบแผน

ทงน การร าวงมาตรฐานประกอบดวยเพลงทงหมด 10 เพลง โดย กรมศลปากรแตง

เนอรองจ านวน 4 เพลง ดงตอไปน

1. เพลงงามแสงเดอน (Ngam Sang Duan)

ค ารอง : จมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม

ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)

ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท

ความหมายเพลง : ยามทแสงจนทรสองมายงโลกท าใหโลกน ดสวยงาม ผคนทมา

เลนร าวงยามทแสงจนทรสองกมความงดงามดวย การร าวงนเพอใหมความสนกสนาน ม

ความสามคคกน และละทงความทกขใหหมดสนไป

เนอเพลง:

งามแสงเดอนมาเยอนสองหลา งามใบหนาเมออยวงร า (ซ า)

เราเลนกนเพอสนก เปลองทกขวายระก า

ขอใหเลนฟอนร า เพอสามคคเอย

ทาสอดสรอยมาลา

ภาพประกอบ เพลง งามแสงเดอน

2. เพลงชาวไทย (Chaw Thai)

ค ารอง : จมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม

ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)

ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท

ความหมายเพลง : หนาททชาวไทยพงมตอประเทศชาตนน เปนสงททกคนควร

กระท า อยาไดละเลยไปเสย ในการทเราไดมาเลนร าวงกนอยางสนกสนาน ปราศจากทกข

โศกทงปวงนกเพราะวาประเทศไทยเรามเอกราช ประชาชนมเสรในการคดจะท าสงใด ๆ

ดงนนเราจงควรชวยกนเชดชชาตไทยใหเจรญรงเรองตอไป เพอความสขยง ๆ ขนของไทย

เราตลอดไป

เนอเพลง :

ชาวไทยเจาเอย ขออยาละเลยในการท าหนาท

การทเราไดเลนสนก เปลองทกขสบายอยางน

เพราะชาตเราไดเสร มเอกราชสมบรณ

เราจงควรชวยชชาต ใหเกงกาจเจดจ ารญ

เพอความสขเพมพน ของชาวไทยเราเอย

ทาชกแปงผดหนา ภาพประกอบ เพลงชาวไทย

3. เพลงร าซมาร า (Ram ma si ma ram)

ค ารอง : จมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม

ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)

ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท

ความหมายเพลง : ขอพวกเรามาเลนร าวงกนใหสนกสนานเถดในยามวางเชนนจะ

ไดคลายทกข ถงเวลางานเรากจะท างานกนจรง ๆ เพอจะไดไมล าบาก และการร ากจะร า

อยางมระเบยบแบบแผน ตามวฒนธรรมไทยของเราแลวจะดงดงามยง

เนอเพลง :

ร ามาซมาร า เรงระบ ากนใหสนก

ยามงานเราท างานกนจรง ๆ ไมละไมทงจะเกดเขญขก

ถงยามวางเราจงร าเลน ตามเชงเชนเพอใหสรางทกข

ตามเยยงอยางตามยค เลนสนกอยางวฒนธรรม

เลนอะไรใหมระเบยบ ใหงามใหเรยบจงจะคมข า

มาซมาเจาเอยมาฟอนร า มาเลนระบ าของไทยเราเอย

ทาร าสาย ภาพประกอบ เพลง ร าซมาร า

4. เพลงคนเดอนหงาย (Ken Dern Ngai)

ค ารอง : จมนมานตยนเรศ (นายเฉลม เศวตนนท) หวหนากองการสงคต กรม

ศลปากร (ประพนธในนามกรมศลปากร)

ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท

ความหมายเพลง : เวลากลางคน เปนคนเดอนหงาย มลมพดมาเยนสบายใจ แตก

ยงไมสบายใจเทากบการทไดผกมตรกบผอน และทรมเยนไปทว ทกแหงยงกวาน าฝนทโปรย

ลงมา กคอการทประเทศไทยเปนประเทศทเปนเอกราช มธงชาตไทยเปนเอกลกษณ ท าให

รมเยนทวไป

เนอเพลง :

ยามกลางคนเดอนหงาย เยนพระพายโบกพรวปลวมา

เยนอะไรกไมเยนจต เทาเยนผกมตรไมเบอระอา

เยนรมธงไทยปกไปทวหลา เยนยงน าฟามาประพรมเอย

ทาสอดสรอยมาลาแปลง ภาพประกอบ เพลง คนเดอนหงาย

ทานผหญงละเอยด พบลยสงครามแตงเนอรองเพมอก 6 เพลง ดงน

5. เพลงดวงจนทรวนเพญ (Dong jan wan pen)

ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง

ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท

ความหมายเพลง : พระจนทรเตมดวงทลอยอยบนทองฟานนชางดสวยงาม เพราะ

เปนพระจนทรทรงกลด คอมแสงเลอมกระจายออกรอบดวงจนทรทงดวง แตถงจะงาม

อยางไรกยงไมเทาความงามของดวงหนาหญงสาว ทดผดผองมน ามนวล อกทงรปรางกดสม

สวน กรยาวาจากออนหวานไพเราะ สมแลวกบทเปรยบวาหญงไทยนคอดอกไม

เนอเพลง :

ดวงจนทรวนเพญ ลอยเดนอยในนภา

ทรงกลดสดส รศมทอแสงงามตา

แสงจนทรอราม ฉายงามสองฟา

ไมงามเทาหนา นวลนองยองใย

งามเอยแสงงาม งามจรงยอดหญงชาตไทย

งามวงพกตรยงดวงจนทรา จรตกรยานมนวลละไม

วาจากงวาน ออนหวานจบใจ

รปทรงสมสวน ยวยวนหทย

สมเปนดอกไม ขวญใจชาตเอย

ทา แขกเตาเขารง ทาผาลาเพยงไหล

ภาพประกอบ เพลงดวงจนทรวนเพญ

6. เพลง ดอกไมของชาต (Dok mai kong chat)

ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงคราม

ท านอง : อาจารยมนตร ตราโมท

ความหมายเพลง : ผหญงไทยเปรยบเสมอนดอกไมอนเปนเอกลกษณของประเทศไทย

การรายร าดวยการแสดงออกอยางออนชอย งดงามตามรปแบบความเปนไทยแสดงใหเหน

ถงความเจรญทางดานวฒนธรรมของคนไทย นอกจากผหญงจะดเดนทางดานความงาม

แลวยงมความอดทน สามารถท างานบาน ชวยเหลองานผชายหรอแมงานส าคญ ๆ

ระดบประเทศกสามารถชวยเหลอไดเปนอยางดไมแพผชาย

เนอเพลง : (สรอย)

ขวญใจดอกไมของชาต งามวลาศนวยนาดรายร า (ซ า)

เอวองคออนงาม ตามแบบนาฏศลป

ชชาตไทยเนาวถน เจรญวฒนธรรม (สรอย)

งามทกสงสามารถ สรางชาตชวยชาย

ด าเนนตามนโยบาย สทนเหนอยยากตรากตร า (สรอย)

ทาร ายว ภาพประกอบเพลง ดอกไมของชาต

7. เพลงหญงไทยใจงาม (Ying Thai Jai Ngam)

ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงคราม

ท านอง : ครเออ สนทรสนาน

ความหมายเพลง : ดวงจนทรทสองแสงอยบนทองฟามความงดงามมาก และยงได

แสงอนระยบระยบของดวงดาวดวยแลว ยงท าใหดวงจนทรนนงามเดนยงขน เปรยบ

เหมอนกบดวงหนาของหญงสาวทมความงดงามอยแลว ถามคณความดดวย กจะท าให

หญงนนงามเปนเลศ ผหญงไทยนเปนขวญใจของชาต เปนทเชดหนาชตาของชาต รปรางก

งดงาม จตใจกกลาหาญ ดงทมชอเสยงปรากฏอยทวไป

เนอเพลง :

เดอนพราว ดาวแวววาวระยบ

แสงดาวประดบ สงใหเดอนงามเดน

ดวงหนา โสภาเพยงเดอนเพญ

คณความดทเหน เสรมใหเดนเลศงาม

ขวญใจ หญงไทยสงศรชาต

รปงามพลาศ ใจกลากาจเรองนาม

เกยรตยศ กองปรากฏทวคาม

หญงไทยใจงาม ยงเดอนดาวพราวแพรว

ทาพรหมสหนา ทายงฟอนหาง

ภาพประกอบเพลง หญงไทยใจงาม

8. เพลง ดวงจนทรขวญฟา (Dong Jan Kwan Fa)

ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง

ท านอง : ครเออ สนทรสนาน

ความหมายเพลง : ในเวลาค าคนทองฟามดวงจนทรประจ าอย ในใจของชายกม

หญงอนเปนสดทรกประจ าอยเชนกน สงทเทดทนยกยองไวกคอ ชาตไทยทเปนเอกราช ม

อสระแกตนไมขนกบใคร และสงทแนบสนทอยในใจของชายกคอหญงอนเปนสดทรก

เนอเพลง :

ดวงจนทรขวญฟา ชนชวาขวญพ

จนทรประจ าราตร แตขวญพประจ าใจ

ทเทดทนคอชาต เอกราชอธปไตย

ถนอมแนบสนทใน คอขวญใจพเอย

ทาชางประสานงา ทาจนทรทรงกรด

ภาพประกอบเพลง ดวงจนทรขวญฟา

9. เพลงยอดชายใจหาญ (Yod Shy Jai Han)

ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง

ท านอง : ครเออ สนทรสนาน

ความหมายเพลง : ขอผกมตรไมตรกบชายผกลาหาญ และจะขอมสวนในการท า

ประโยชนท าหนาทของชาวไทย แมจะล าบากยากแคน กจะขอชวยเหลอจนเตม

ความสามารถ

เนอเพลง :

โอยอดชายใจหาญ ขอสมานไมตร

นองขอรวมชว กอรปกรณกจชาต

แมสดยากล าเคญ ไมขอเวนเดนตาม

นองจกสพยายาม ท าเตมความสามารถ

ชาย จอเพลงกาฬ หญง ชะนรายไม ภาพประกอบเพลงยอดชายใจหาญ

10. เพลงบชานกรบ (Boo Cha Nak Rop)

ค ารอง : ทานผหญงละเอยด พบลสงครามท านอง

ท านอง : ครเออ สนทรสนาน

ความหมายเพลง : นองรกและบชาพ เพราะมความกลาหาญ เปนนกสทเกงกลา

สามารถสมกบเปนชายชาตนกรบทมความมานะอดทน แมวาจะยากเยนแสนเขญ พกตอส

จนชอเสยงเลองลอไปทว นอกจากน ยงขยนขนแขงในงานทกอยาง อตสาหสรางหลกฐานให

มนคง และพยงมความรกในชาตบานเมองยงกวาชวต ยอมสละไดแมชวตและเลอดเนอ

เพอใหชาตไทยคงอยคโลกตอไป

เนอเพลง :

นองรกรกบชาพ ทมนคงทมนคงกลาหาญ

เปนนกสเชยวชาญ สมศกดชาตนกรบ

นองรกรกบชาพ ทมานะทมานะอดทน

หนกแสนหนกพผจญ เกยรตพขจรจบ

นองรกรกบชาพ ทขยนทขยนกจการ

บากบนสรางหลกฐาน ท าทกดานท าทกดานครนครบ

นองรกรกบชาพ ทรกชาตทรกชาตยงชวต

เลอดเนอพพลอทศ ชาตยงอยยงอยคพภพ

ชาย ทาจนทรทรงกลด ชาย ทาลอแกว

หญง ทาขดจางนางสลบจบสองมอ หญง ทาขอแกว

ภาพประกอบเพลง บชานกรบ

ทาร า เพลงร าวงมาตรฐาน ทก าหนดไวเปนแบบแผนทง 10 เพลง ดงน

ทงน ผคดประดษฐทาร าประกอบเพลงร าวงทง 10 เพลงนนคอ คณะอาจารยดาน

นาฏศลปของกรมศลปากรไดชวยกนคดประดษฐทาร าใหงดงามถกตองตามหลกนาฏศลป

ก าหนดใหเปนแบบมาตรฐาน ผคดประดษฐทาร าของร าวงมาตรฐาน คอ หมอมตวน (นาง

ศภลกษณ ภทรนาวก) ครมลล คงประภศร ครลมล ยมะคปต และครผน โมรากล ตอมาได

มการน าร าวงนไปสลบกบวงลลาศ ท าใหชาวตางประเทศรจก ร าวง เพอใหประชาชนชาว

ไทยไดเลนกนแพรหลาย และมแบบแผนอนเดยวกน กรมศลปากรจงเรยกวา "ร าวง

มาตรฐาน"

รปแบบและลกษณะการแสดง

ร าวงมาตรฐาน เปนการร าหมประกอบดวยผแสดง 8 คน ทาร าประดษฐขนจาก

ทาร ามาตรฐานในเพลงแมบท ความสวยงามของการร า อยทกระบวนทาร าทม

ลกษณะเฉพาะในแตละเพลงและเครองแตงกายไทยในสมยตาง ๆ รวมทงรปแบบการแสดง

ในลกษณะการแปรแถวเปนวงกลม การร าแบงเปนขนตอนตาง ๆ ได ดงน

ขนตอนท 1 : ผแสดงชายและหญง เดนออกมาเปนแถวตรง 2 แถว หนหนาเขาหา

กน ตางฝายท าความเคารพดวยการไหว

ขนตอนท 2 : ร าแปรแถวเปนวงกลมตามท านองเพลงและร าตามบทรอง รวม 10

เพลง โดยเปลยนทาร าไปตามเพลงตาง ๆ เรมตงแตเพลงงามแสงเดอน เพลงชาวไทย เพลง

ร าซมาร า เพลงคนเดอนหงาย เพลงดวงจนทรวนเพญ เพลงดอกไมของชาต เพลงหญงไทย

ใจงาม เพลงดวงจนทรขวญฟา เพลงยอดชายใจหาญ และเพลงบชานกรบ

ขนตอนท 3 : เมอร าจบบทรองในเพลงท 10 ผแสดงร าเขาเวททละค ตามท านอง

เพลงจนจบ

การแตงกาย

มการก าหนดการแตงกายของผแสดง ใหมระเบยบดวยการใชชดไทย และ

ชดสากลนยม โดยแตงเปนค ๆ รบกนทงชายและหญง ซงสามารถแตงได 4 แบบ คอ

แบบท 1 แบบชาวบาน

ชาย : นงผาโจงกระเบน สวมเสอคอพวงมาลย เอวคาดผาหอยชายดานหนา

หญง : นงโจงกระเบน หมผาสไบอดจบ ปลอยผม ประดบดอกไมทผมดานซาย

คาดเขมขดใสเครองประดบ

แบบท 2 แบบรชกาลท 5

ชาย : นงผาโจงกระเบน สวมเสอราชปะแตน ใสถงเทารองเทา

หญง : นงผาโจงกระเบน สวมเสอลกไม สไบพาดบาผกเปนโบว ทงชายไวขางล าตว

ดานซาย ใสเครองประดบมก

แบบท 3 แบบสากลนยม

ชาย : นงกางเกง สวมสท ผกเนคไท

หญง : นงกระโปรงปายขาง ยาวกรอมเทา ใสเสอคอกลมแขนกระบอก

แบบท 4 แบบราตรสโมสร

ชาย : นงกางเกง สวมเสอคอพระราชทาน ผาคาดเอวหอยชายดานหนา

หญง : นงโปรงยาวจบหนานาง ใสเสอจบเดฟ ชายผาหอยจากบาลงไปทางดาน

ลาง เปดไหลขวา ศรษะท าผมเกลาเปนมวยสง ใสเกยว และเครองประดบ

ภาพการแตงกายร าวงมาตรฐาน

ขอขอบคณขอมลจาก

gotoknow.org

thaidance11.blogspot.com

thaigoodview.com

https://sites.google.com/site/ajanthus/rawng-matrthan