МОНГОЛ ХЭЛ 2011 - eecbehs.num.edu.mneecbehs.num.edu.mn/wp-content/uploads/2015/11/mon2011.pdf · 1. Уран зохиолын найруулга a. ßсны хатуулаг

МОНГОЛ ХЭЛ

2011

112

Боловсролын Үнэлгээний Төв

ÕУÂÈЛБАÐ А

ÍЭГÄҮГЭЭÐ ÕЭСЭГСàнàìæ:

1. Ýхийг анхааралтай уншиж ойлгосны дараа даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.2. Ýхээс сонгож авсан өгүүлбэр, үгсийг эхтэй нü холбон уншиж ажиглаарай.3. Сонгох даалгавруудын зөвхөн нэгийг сонгоорой. (Даалгавар бүр 2 оноотой)

ТогорóóХос тогоруу сайр даган хөлөө дээр дээр өргөн зэгзэгнэн алхана. Би сайрын хөх хайрган дунд тогорууны

өндгийг үзэлгүй сүүдрээ хүргэчих вий гэхээс зүрх эмзэглэнэ. Хөөрхий нялх үрийг нü сүүдрээрээ хиртүүлэхүй намайг хараана гэхээс өвөөгийн хэлсэн үг өр зүрх өвтгөнө. “Àй даа, хүү минü, тогорууг уурлуулж болдоггүй þм. Төмөр дөрөөний сэнжийг сэтэртэл хараадаг амüтан” гэж захидаг сан. ªндөр хөх тогорууг өнөөдөр би их л ойроос хараад өрөвдөв. Хөөрхий тэр шувуу хүнийг тийм сүрхий хараадаг гэж үү? Ëав үгүй байх аа. “Хүнд муу биеэрээ дэлхийг цөмлөчих вий гэсэн шиг ийм хөнгөн гишгэж байгаа амüтан чинü дөрөөний сэнжийг яаж сэтэртэл хараах билээ” гэхээс өвөөгийн үгэнд үл итгэв. Миний бодлыг батлах шиг мөнөөх хо¸р тогоруу улам ч зөөлөн зөөлөн гишгэсээр зэгзэгнэн айсуй.

(Н.ªëçèéáаò)1. Ýхийн үйл явдлыг зөв дараалалд оруулсан хэсгийг олоорой.

1. Хо¸р тогоруу зэгзэгнэн айсуй. 2. Хөөрхий тэр шувуу хүнийг тийм сүрхий хараадаг гэж үү? 3. Èйм хөнгөн гишгэж байгаа амüтан чинü дөрөөний сэнжийг яаж сэтэртэл хараах билээ. 4. Хос тогоруу зэгзэгнэн алхана. 5. Төмөр дөрөөний сэнжийг сэтэртэл хараадаг амüтан гэж захидаг сан.

A. 1, 5, 2, 3, 4 B. 1, 5, 3, 2, 4 C. 4, 5, 2, 3, 1 D. 4, 5, 3, 2, 1 E. 2, 4, 3, 5, 1

2. Дээрх эхийн жинхэнэ нэрийг утгаар нü зүйлчилбэл ямар утгын зүйлчлэл байхгүй байна вэ?A. Хүний зүйл B. Ургамлын зүйл C. Àмüтны зүйлD. Ãариг эрхсийн зүйл E. Хүний бүтээсэн зүйл

3. Дээрх эхийн хэв маягийг тодорхойлно уу.A. Тоочимж B. Ýргэцүүлэмж C. Тайлбарламж D. Хүүрнэмж E. Учирламж

4. Дээрх эх найруулгын ямар төрлөөр бичигдсэн байна вэ?A. Àлбан бичгийн найруулга B. Уран зохиолын найруулга C. Сонин нийтлэлийн найруулга D. ßрианы найруулга E. Ýрдэм шинжилгээний найруулга

5. Дээрх эхийн сэдвийг олоорой.A. Тогорууны тухай B. Àхмадын сургаалыг дагаж мөрдөх тухайC. Ýлбэрэл хайрын тухай D. Байгалийн тухайE. Сониуч хүүгийн тухай

6. Дээрх эхийн гол санааг илэрхийлсэн тулгуур өгүүлбэрийг олоорой.A. ªндөр хөх тогорууг өнөөдөр би их л ойроос хараад өрөвдөв.B. Дэлхийг цөмлөчих вий гэсэн шиг ийм хөнгөн гишгэж байгаа амüтан чинü дөрөөний сэнжийг яаж сэтэртэл хараах билээ.C. Төмөр дөрөөний сэнжийг сэтэртэл хараадаг амüтан.D. Тогорууны өндгийг үзэлгүй сүүдрээ хүргэчих вий гэхээс зүрх эмзэглэнэ.E. ªвөөгийн үгэнд үл итгэв.

7. Дээрх эх хэдэн цогцолбороос бүтсэн байна вэ?A. “Хос тогоруу... зүрх эмзэглэнэ”, “Хөөрхий нялх үрийг нü... захидаг сан”, “ªндөр хөх тогорууг... үл итгэв”, “Миний бодлыг... зэгзэгнэн айсуй” гэсэн 4 цогцолборB. “Хос тогоруу...захидаг сан”, “ªндөр хөх тогорууг... зэгзэгнэн айсуй” гэсэн 2 цогцолборC. “Хос тогоруу... зүрх эмзэглэнэ”, “Хөөрхий нялх үрийг нü... захидаг сан”, “ªндөр хөх тогорууг... зэгзэгнэн айсуй” гэсэн 3 цогцолборD. 1 цогцолбороос бүтсэн бичил эхE. “Хос тогоруу ... зүрх эмзэглэнэ”, “Хөөрхий нялх үрийг нü... захидаг сан”, “ªндөр хөх тогорууг... хараадаг гэж үү?”, “Ëав үгүй байх аа...үл итгэв”, “Миний бодлыг... зэгзэгнэн айсуй” гэсэн 5 цогцолбор

Ìонгол õэлний õичээлийн äààлгàвàр - 2011

113

8. Дээрх эхийн тулгуур үгсийг зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.A. ªвөө, төмөр дөрөө, үг, бодол, өндөг, сүүдэр, зүрх, шувуу, үрB. Төмөр дөрөө, тогоруу, хайрга, сүүдэр, шувуу, би, хүү, өндөг, үгC. Хос тогоруу, сайр, үр, өндөг, сүүдэр, хүү, бие, өвөө, үгD. Тогоруу, би, өндөг, үр, сүүдэр, өвөө, төмөр дөрөө, үг, бодолE. Хүн, нялх үр, бодол, дөрөөний сэнж, шувуу, дэлхий, өр зүрх, үг, би

9. Дараах өгүүлбэрээс шинэ санааг илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой.“Төмөр дөрөөний сэнжийг сэтэртэл хараадаг амüтан”

A. Тойруулал B. Төлөөлөл C. ÈхэсгэлD. Àдилтгал E. Çүйрлэл

10. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.Бодит ба хийсвэр зүйлээс үүдэн зохиол бичих болсон шалтгаан, сэдэц санааг.............................................гэнэ.

A. Çорüсон санаа B. Төрсөн санаа C. Ãол санааD. Шинэ санаа E. Төгс санаа

11. Бүгд өгүүлэгчийн баймж, үнэлэмж, сэтгэл хөдлөлийн өнгө аяс илтгэсэн хэсгийг олоорой.A. ...хүргэчих вий, ...захидаг сан, ...хараадаг гэж үү?, ...Ëав үгүй байх ааB. ...Хөөрхий нялх үрийг нü, ...уурлуулж болдоггүй þм, ...цөмлөчих вий, ...зүрх эмзэглэнэC. ...батлах шиг, ...амüтан чинü, ...хараах билээ, ...зүрх өвтгөнөD. ...улам ч, ...үл итгэв, ...их л ойроос, ...зэгзэгнэн айсуйE. ...Хөөрхий тэр шувуу, ...гэсэн шиг, хүргэчих вий, ...өрөвдөв

12. Дараах өгүүлбэрийн утгын харüцааг тодорхойлоорой. “Хөл хучиж цай чанах гэсний хэрэггүй. Хүн болгосон гэж өр төлөх ч хэрэггүй”

A. Çүйлчилсэн B. Төсөөт C. ÝсрэгD. Ойролцоо E. Èжил

13. Дараах өгүүлбэрийн баймж утгыг тодорхойлоорой. “Шүүдрийн дусал цуглуулах гэж цагаа дэмий үрэх хэрэггүй”

A. Çайлшгүй баймж B. Бодит баймж C. ¯нэн магадлалтD. Хэм хэмжээт баймж E. Таамагласан баймж

14. “Санаа алдах” гэсэн өвөрмөц хэлцтэй ойролцоо утгатай хэлцийг ол. A. Нойр алдах B. Àм алдах C. Шүүрс алдахD. Нүд алдах E. Ухаан алдах

15. Ойролцоо болон эсрэг утгатай үг хо¸улаа орсон хэсгийг ол. A. Öувж явсан барснаас, цуглаж суусан шаазгай дээрB. Àжил хийвэл дуустал, давс хийвэл уусталC. Èлжиг таргалбал, эзнээ өшиглөхD. Çэмлэх үгийн ил нü, магтах үгийн далд нüE. Олзны үүдийг нээж, гарзны хаалгыг хаах

16. Дараах үгсийг уншаад, харü үгийг ол. A. Бууз B. Тэмцээн C. Ногоо D. ¯нэг E. Хөдөө

17. Дараах үгсээс дуурайх язгуур бүхий хэсгийг олоорой.A. Бүлтийх, шоолох, ярзайх, тонгойх B. Тарих, давтах, хөдөлмөрлөх, үйлдэхC. Суллах, нүдлэх, ганзагалах, хайрлах D. Хоржигнох, ганганах, тогших, цангинахE. Æингэнэх, годгонох, хурхирах, сандрах

18. Дараах үгийг бүтцээр зөв задалсныг олоорой.A. Ýвхэгд + ж B. Ýвх + гд + 0 + ж C. Ýвх + г + д + 0 + ж D. Ýвхэгд + 0 + 0 + ж E. Ýвх + г + дэж

19. Дараах өгүүлбэрийн шинжид тохирох тодорхойлолтыг олоорой.“Намрын нуур ангираа гүвлээ”

A. Ýнгийн, хүүрнэх, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр B. Ýнгийн, хүүрнэх, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрC. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэрD. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрE. Ýнгийн, захирах, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр

114


20. Дараах өгүүлбэрийн бүтцийг тодорхойлоорой.“…Хуурын боолтыг унагахад нü Ногоон халзан морины цагаан хөлхтэй зовхи Нойтон байж билээ”

A. Öагийн байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэр B. Орны байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрC. Болзлын байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрD. Шалтгааны байц гишүүн өгүүлбэртэй угсарсан нийлмэл өгүүлбэрE. ªгүүлэгдэхүүн гишүүн өгүүлбэртэй харилцан угсарсан нийлмэл өгүүлбэр

21. Утгазүйжсэн холбоо үг бүхий хэсгийг олоорой.A. Àнгираа гүвэх, буурал бүүвэй, эгчийн алчуурB. Хуурын боолт, буурал бүүвэй, хөлхтэй зовхиC. Ýнэ дурдатгал, өрхний оосор, манай говийнхон D. Тэвхэн дээгүүр, тонгочиж бай-, эмтрэх шигE. Бурхан бол-, хоног хураа-, заншил эмтэр-

22. Дараах өгүүлбэрийн онцолсон үг ямар гишүүн болох вэ?“Õойìроо асан тонгочиж байгаад...”

A. ªгүүлэгдэхүүн B. ªгүүлэхүүн C. Байц D. Шууд тусагдахуун E. Шууд бус тусагдахуун

23. Ýхэд орсон дараах өгүүлбэр ямар хувиргалаар илэрснийг тодорхойлоорой.“Ýмээ бурхан боллоо Буурал бүүвэйн эгшиг тасарч Буруу хатавчинд өрхний оосор ээдрэв”

A. Хураах B. Салаалах C. Дэлгэрүүлэх D. Тонгоргох E. Èжилсүүлэх

24. Найруулгын алдаатай өгүүлбэрийг олоорой.A. ¯нэнийг хүндлэх нü төгс билгийн эх сурвалжB. Тайхар чулуу тэнгэрээс ургаагүй, газраас унаагүйC. Ýрх тэгш байхын анхдагч үзүүлэлт нü шударга ¸сD. ¯г нü үйл хэргийн сүүдэрE. Çэр зэвсэг хангинаж байх цагт хуулü ¸с амаа хамхидаг

25. Онцолсон үгийг хэлцээр солин найруулбал алü нü тохирох вэ?“Àдуугаа олчхож … гэж санаандгүй öээæний áàнгààр хэлчихлээ”

A. Öаасан малгай өмсүүл- B. Молиго үмхүүл- C. Улайм цайм D. Èчих нүүргүй E. Öэнэггүй авах

26. Дараах үгсийн аймгийг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.1. Буурал, гэнэн, халуун, нойтон a. Төлөөлөх үгс 2. Харуусал, тэвх, хурууд b. Тооны нэр3. Долоон долоо, хо¸р, дөчин ес c. Æинхэнэ нэр4. Ýнэ, яагаа ч, миний d. Тэмдэг нэр

A. 1а, 2b, 3c, 4e B. 1c, 2b, 3a, 4d C. 1b, 2a, 3c, 4d D. 1c, 2a, 3b, 4d E. 1d, 2c, 3b, 4a

27. Дараах хэлзүйн тайлбарт тохирох үгийг олоорой./Åрийн, үүсмэл, ганц тоот, харüяалахын тийн ялгалд байгаа жинхэнэ нэр/

A. Морины B. Дурдатгалын C. Ýрдэнийн D. Хорвоогийн E. Хуурын28. Дараах үгсийн утга, бүтцийг ажиглаад бусдаасаа өвөрмөц үгийг олоорой.

A. Нуран B. Согтон C. Тэвхэн D. Àсан E. Татан29. Харüяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.

1. Ýзний а. Морины толгой2. Хамаарал харüяаны b. Намрын нуур3. Бүхэл хэсгийн c. Ýгчийн алчуур4. Öаг хугацааны d. Хуурын боолт

A. 1d, 2c, 3a, 4b B. 1b, 2c, 3a,4d C. 1a, 2b, 3c, 4d D. 1c, 2b, 3a, 4d E.1b, 2a, 3d, 4c

30. Дараах холбоо үгсийг ажиглаад, үндсэн (шууд) утгаараа байгаа үгийг олоорой.A. Ханын толгой B. Шүдэнзний толгой C. Сонины толгой D. Морины толгой E. Öагаан толгой


115

31. Хүснэгт доторх өгүүлбэрийг уншаад аман зохиолын ямар төрөл зүйл болохыг тодорхойлоорой.

A. B. C. D. E.

32. “Хүлэг дээс” гэсэн холбоо үгийн “хүлэг” гэсэн үгийг зөв бичсэнийг олоорой. A. B. C. D. E.

33. “ “ гэсэн үгэнд бүгд тохирох нөхцөлтэй хэсгийг олоорой.A. B. C. D. E.

34. Бүх үг нü холбох эгшгийн дүрмээр бичигдсэн хэсгийг олоорой.A. B. C. D. E.

35. “Монголын нууц товчоо“ зохиолын нэгдүгээр бүлэгт Åсүхэй баатар Мэргидийн Èх Чилэдүгээс ªэлүнийг булаан авахад ªэлүн Онон мөрнийг долгилтол, ой шугуйг ганхтал их дуугаар уйлдаг. Ýнэ үед : “Тэврэх хайрт эр чинü Тэртээ даваа давав. Уйлан санах эр чинü Улс олныг гэтлэв” хэмээн хэн өгүүлсэн бэ?

A. Åсүхэй B. Нэгүүн тайж C. Даридай отчигинD. Хадаан тайж E. Хутула

36. “Убаши хунтайжийн тууж” зохиолын гол үзэл санаа þу вэ?A. Ойрдын но¸дын харгис хэрцгий, дайнч байдлыг шүүмжилсэнB. Халхын но¸дын харгис хэрцгий, дайнч байдлыг шүүмжилсэнC. Àрд түмний энх амгалан, эв нэгдлийн хүслэнг илэрхийлсэнD. Халх, Ойрдын но¸дын эв нэгдлийг бататгах тэмцлийг дэмжсэнE. Халх, Ойрдын но¸дын хагарлыг дэмжсэн

37. Д.Ïүрэвдорж “Хөх даалимбан тэрлэг” найраглалдаа “Ýр цэргийн эхнэр гэдэг эмэгтэйн төдий нэрийг хэлдэггүй. Хортон дайсны сум онодоггүй хо¸р амины нэгийг хэлдэг þм” хэмээн товойлгон дүрсэлсний учир þу вэ?

A. Ýх орноо хамгаалахад эрэгтэй, эмэгтэй хүний үүрэг адилхан гэдгийг харуулахB. Ýр нөхрөө дайнд үдсэн эмэгтэйн үүрэг хариуцлага нэмэгддэг гэдгийг харуулахC. Çалуу хосын хайрын сэтгэлд дайны учруулсан харамсал, гашуудлыг харуулахD. Дайнд явсан эр нөхөртөө дээл хийж байгаа эмэгтэйн байр байдлыг харуулахE. Дайнаас амüд эргэж ирсэн эр нөхрөөрөө бахархаж байгаа эмэгтэйг харуулах

116


38. Çэрэгцүүлэн холбохын “-ж” нөхцөл залгахад алü үг нü бусдаасаа ялгаатай бичигдэх вэ?A. Öохü B. Тавü C. ßрü D. Халü E. Хорü

39. Àлдаатай бичсэн үгийг ол.A. Судлалын B. Хөдлөлийн C. Àчлалын D. Àялалын E. Ýдлэлийн

40. Çөв бичсэн үгийг ол.A. ßвчихаарай B. Харчихаад C. Хэлчихээрэй D. Олчихоод E. Бодчихоорой

ÕÎ¨ÐÄУГААÐ ÕЭСЭГ

Сàнàìæ:1. Ýнэ хэсэг сонгох даалгавар биш тул харгалзааг зөв тогтоож, хариуг бөглөөрэй.2. Çөв харгалзуулсан хариулт бүр 1 оноотой.

2.1. Чөлөөт бус холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. ХÇ + УÇ A. Нэг мөчийн үнэ цэнэ2. ¯С + ХÇ B. Ýнэ дуугаа дуулан дуулсаар3. БÇ + ¯С C. Олны дунд биеэ барих4. УÇ + ¯С D. Тэнгэрийн заадсыг харж байн5. БÇ + ХÇ E. Àлтан тариа найган ганхана

2.2. Хэлцүүдийг ойролцоо утгаар нü зөв харгалзуулаарай. 1. Ýрхийг сурахаар бэрхийг сур A. Öочсон нохой цохноос айх 2. Бардам ам, шалдан гуя B. Нармайгүй ч гэсэн намбатай нü дээр 3. Тэнэг хүн дуугүйдээ сүртэй C. Àрслан шиг архираад зурам шиг зугтах4. ªөрөө хожгор байж хүний халзныг гайхах D. Дэрээ элээхээр дэвсээ элээ5. Àйсан хүнд алсын уул хөдөлнө E. ªмдгүй байж өвдөг цоорхойг шоолох

2.3. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. Уран зохиолын найруулга A. ßсны хатуулаг нü тоосгоноос 30 дахин ба боржин чулуунаас 2,5 дахин их байдаг.2. Àлбан бичгийн найруулга B. Би хийсэн ч þмгүй шив дээ. Намар хэдэн хоног тарианд хөөгдөөд.3. Сонин нийтлэлийн найруулга C. Төрийн байгууллага, албан тушаалтанд өргөдөл, гомдлоо гаргаж шийдвэрлүүлэх эрхтэй.4. Ýрдэм шинжилгээний найруулга D. ªнөөдөр Улаанбаатар хотод +20 хэм дулаан, багавтар үүлтэй байна.5. ßрианы найруулга E. Тугал тугал тоглоно Туул голдоо очно

2.4. Дараах зохиолын нэрсийг ишлэлтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. Очирын шунахай сэтгэл улам хөгжиж A. С.Ýрдэнэ “Хулан бид хо¸р”

хээр мориндоо унасан хүнийг булгиж хаях ба цулбуураа тасдаж уяанаас зугтах зэрэг муу зан сургажээ.

2. Долдугаар сарын нэгэн өдөр би нутгийнхаа B. Ï.Ïүрэвсүрэн “ªшөө” Чингис хаан болоод түүний залуу гэргийн хамт сумынхаа наадамд очихоор эртлэн мордлоо. Тэр Чингис хаан гэдэг маанü ердөө л шар Öамба þм шүү дээ.

3. Манаач өвгөн орой манаанд гарах бүр C. Ö.Дамдинсүрэн “ªлзийтийн хээр” үнэртэй усны нэг бяцхан хавтгай дугуй шилэнд архи хийж өвөртлөөд, өвөл бол дах, зун бол цуваа хэдрээд, муу бярдаан буугаа барин дэлгүүрийн үүдэнд байдаг модон вандан сандал дээр суугаад...

4. Уран тачаангуйн хурц илдийг боловсруулахын D. Б.Ðинчен “Мангаа Доогийн эцсийн зүүд” эрдмийг судалсан хүүхэн Èүй Бай-Хуа...

5. Дорж хойд Шээзгийт дээр дурандаж суутал E. Д.Нацагдорж “Ëамбагуайн нулимс” Дорги чоноо хөтөлсөөр Шээзгийтийн шандан дээр ирэх нü харагджээ.


117

ÕУÂÈЛБАÐ Â

ÍЭГÄҮГЭЭÐ ÕЭСЭГ

Сàнàìæ:1. Ýхийг анхааралтай уншиж ойлгосны дараа даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.2. Ýхээс сонгож авсан өгүүлбэр, үгсийг эхтэй нü холбон уншиж ажиглаарай.3. Сонгох даалгавруудын зөвхөн нэгийг сонгоорой. (Даалгавар бүр 2 оноотой.)

Íóòгийн àйрàг

Àх маанü энэ жил бас л ирж над нэг хөхүүр айраг авчрав. Ýэжийн явуулсан хөхүүрэнд аавын адуу багтаад ирсэн мэт санагдана. Öээлийн нууранд олон адуу шаагин ороход Хангайн булагаас зорüж ирээд амарч амжаагүй лам шувуунууд усаа харамлах мэт орü дуу тавин нисч, адуун дээгүүр хэдэнтээ өнгөрөхүй усны захад хулган зогссон хэнз халтар унага тэдний сүүдрээс цочин давхийж, түүнийгээ булзааруулахын тулд эргийн ногоон зүлгэн дээгүүр тонгочин давхина. Àагаа багтааж ядсан тарган байдаснууд нуурын гол руу их л лав ороход адууны зах барüдаг асман зээрд хойноос нü очмоор санагдавч хээр азарганаас баахан эмээнэ. Тэгээд хялалзан, “энэ муу хөгшин хээр норсон дэлээ даахгүй“ гэж сэм бодовч ноднин жилийн хасуулсан хөндүүр гараагүй тул албаар ус цавчлан бодлоо сарниулж нүглийг умартана. Олон адуу уснаас шаагин гарч саамын зэл рүү цувахад сагагнаас нü ус дуслан онгож байгаа өвсөнд адууны мөрөөр шүүдэр үлдэнэ. Сэлэнгийн шар намар, замын тоос, ажлын цуурай тэнгэрт хадаж ахын авчирч өгсөн хөхүүртэй айраг усанд орж байгаа адуу шиг шаагина. (Æ. Лхагва)

1. Ýхийн үйл явдлыг зөв дараалалд оруулсан хэсгийг дугуйлаарай.1. Àсман зээрд хээр азарганаас баахан эмээнэ.2. Ýэжийн явуулсан хөхүүрэнд аавын адуу багтаад ирсэн мэт санагдана.3. Àхын авчирч өгсөн хөхүүртэй айраг адуу шиг шаагина.4. Олон адуу уснаас шаагин гарна.5. Öээлийн нууранд олон адуу шаагин орно.

A. 2, 5, 1, 4, 3 B. 2, 5, 3, 1, 4 C. 2, 5, 4, 3, 1 D. 2, 5, 1, 3, 4 E. 2, 5, 4, 1, 3

2. Дээрх эхийн жинхэнэ нэрийг утгаар нü зүйлчилбэл ямар утгын зүйлчлэл байхгүй байна вэ?A. Хүний зүйл B. Ургамлын зүйл C. Хий үзэгдлийн зүйлD. Сэтгэхүйн зүйл E. Хүний бүтээсэн зүйл

3. Дээрх эхийн хэв маяийг тодорхойлно уу.A. Тоочимж B. Ýргэцүүлэмж C. Тайлбарламж D. Учирламж E. Хүүрнэмж

4. Дээрх эх найруулгын ямар төрлөөр бичигдсэн байна вэ?A. Уран зохиолын найруулга B. Àлбан бичгийн найруулгаC. Сонин нийтлэлийн найруулга D. ßрианы найруулга E. Ýрдэм шинжилгээний найруулга

5. Дээрх эхийн сэдвийг олоорой.A. Нуур, усны тухай B. Àав, ээжийн тухай C. Àйрагны тухайD. Àдууны тухай E. Àжил, хөдөлмөрийн тухай

6. Дээрх эхийн гол санааг илэрхийлсэн тулгуур өгүүлбэрийг олоорой.A. Хэнз халтар унага эргийн ногоон зүлгэн дээгүүр тонгочин давхина.B. Àхын авчирч өгсөн хөхүүртэй айраг усанд орж байгаа адуу шиг шаагина.C. Нууранд адуу шаагин ороход лам шувуунууд усаа харамлах мэт орü дуу тавин ниснэ.D. Ýэжийн явуулсан хөхүүрэнд аавын адуу багтаад ирсэн мэт санагдана.E. Àсман зээрд байдаснуудын хойноос нü очмоор санагдавч хээр азарганаас баахан эмээнэ.

7. Дээрх эх хэдэн цогцолбороос бүтсэн байна вэ?A. “Àх маанü... ирсэн мэт санагдана”, “Öээлийн нууранд... нүглийг умартана”, “Олон адуу... шүүдэр

үлдэнэ”, “Сэлэнгийн шар намар... адуу шиг шаагина” гэсэн 4 цогцолборB. “Àх маанü...шүүдэр үлдэнэ”, “Сэлэнгийн шар намар... адуу шиг шаагина” гэсэн 2 цогцолборC. “Àх маанü... ирсэн мэт санагдана”, “Öээлийн нууранд... шүүдэр үлдэнэ”, “Сэлэнгийн шар намар...

адуу шиг шаагина” гэсэн 3 цогцолборD. 1 цогцолбороос бүтсэн бичил эх

118


E. “Àх маанü... ирсэн мэт санагдана”, “Öээлийн нууранд... тонгочин давхина”, “Àагаа багтааж ядсан... нүглийг умартана”, “Олон адуу...шүүдэр үлдэнэ”, “Сэлэнгийн шар намар... адуу шиг шуугина” гэсэн 5 цогцолбор

8. Дээрх эхийн тулгуур үгсийг зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой.A. Хөхүүр, айраг, лам шувуу, хэнз унага, адуу, шүүдэрB. Àх, хөхүүр, айраг, нуур, адуу, усC. Àх, ээж, аав, айраг, адуу, ажилD. Хөхүүр айраг, Öээлийн нуур, Хангайн булаг, хөндүүр, бодолE. Халтар унага, байдас, асман зээрд, хөгшин хээр, хөхүүртэй айраг

9. Дараах өгүүлбэрээс шинэ санааг илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой.“Àхын авчирч өгсөн хөхүүртэй айраг усанд орж байгаа адуу шиг шаагина”

A. Çүйрлэл B. Төлөөлөл C. Èхэсгэл D. Àдилтгал E. Тойруулал

10. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой.Хэлний дүрслэх хэрэглүүрээр оновчтой, уран, шинэ дүр дүрслэл, содон санаа бүтээхийг эхийн ............. гэнэ.

A. Çорüсон санаа B. Төрсөн санаа C. Ãол санааD. Шинэ санаа E. Төгс санаа

11. Бүгд баймж, үнэлэмж, сэтгэл хөдлөлийн өнгө аяс илтгэсэн хэсгийг олоорой.A. ...ирсэн мэт, ...энэ муу, ...харамлах мэт, ...бас л ирж, ... их л лав, ...адуу шиг шаагинаB. ...цочин давхийж, ...очмоор санагдавч, ... их л лав, ...энэ муу, ...баахан эмээнэC. ...харамлах мэт, ...бас л ирж, ...ирсэн мэт, ... сэм бодовч, ...энэ муу, ...орü дуу тавих D. ...ирсэн мэт, ... сэм бодовч, ...орü дуу тавих, ... их л лав, ...энэ муу, ... тонгочин давхинаE. ...очмоор санагдавч, ... сэм бодовч, ... орü дуу тавих, ...энэ муу, ...адуу шиг шаагина

12. Дараах өгүүлбэрүүдийн утгын харüцааг тодорхойлоорой. “Хумсын чинээхэн нар тоонон дааганаас мултарч ядна. ªвөө тэр холоос сулüдсан зүрхнээсээ дуугарна”

A. Çүйлчилсэн B. Төсөөт C. Ýсрэг D. Ойролцоо E. Èжил13. Дараах өгүүлбэрийн баймж утгыг тодорхойлоорой.

“Àдуугаа олчхож гэж санаандгүй цээжний бангаар хэлчихлээ”A. Çайлшгүй баймж B. Бодит баймж C. ¯нэн магадлалтD. Хэм хэмжээт баймж E. Бололцоот баймж

14. “Магнай тэнийх” гэсэн хэлцтэй эсрэг утгатай үг алü нü вэ? A. Санаашрах B. Ãуйх C. Èтгэх D. Санах E. Ãомдох

15. Ойролцоо утгатай үг орсон хэлцийг ол. A. Бушуу туулай борвиндоо баастай B. Èх нохой хуцахад, бага нохой дуурайдагC. Дээсний ахар нü, үгийн богино нü дээр D. Хо¸р идэхгүй, хоосон хонохгүйE. ªдрийн бодол, шөнийн зүүд

16. Дараах үгсийг уншаад, харü үгийг ол.A. Саван B. Æаргал C. Туулай D. Бөөрөнхий E. Сэлэнгэ

17. Дараах үгсээс дүрслэх язгуур бүхий хэсгийг олоорой.A. Öөмлөх, нэвтрэх, задрах, бяцлах B. Тарих, давтах, хөдөлмөрлөх, үйлдэхC. Суллах, нүдлэх, ганзагалах, хайрлах D. Хоржигнох, ганганах, тогших, цангинахE. Æингэнэх, годгонох, хурхирах, сандрах

18. Дараах үгийг бүтцээр зөв задалсныг олоорой.A. Àнгир + 0 + 0 + аа B. Àнгир + 0 + аа C. Àнги + р + аа D. Àнгир + аа E. Àнгир + аа + 0

19. Дараах өгүүлбэрийн шинжид тохирох тодорхойлолтыг олоорой.“Àдуугаа олоо болов уу?”

A. Ýнгийн, анхааруулах, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр B. Ýнгийн, асуух, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэрC. Ýнгийн, асуух, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэрD. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрE. Ýнгийн, захирах, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр

20. Дараах өгүүлбэрийн бүтцийг тодорхойлоорой. “Àдуу тургилахыг сонсох þмсан…гээд хэлсэн үгэндээ хахах мэт дуугүй болов”

A. Угсарсан нийлмэл өгүүлбэр B. Харилцан угсарсан нийлмэл өгүүлбэрC. Холимог нийлмэл өгүүлбэр D. Ýнгийн, нэрлэсэн өгүүлбэрE. Çэрэгцсэн нийлмэл өгүүлбэр


119

21. Нэрийн холбоо үг бүхий хэсгийг олоорой. A. ªмсч гар-, сулüдсан зүрх, хумсын чинээ B. Мултарч яд-, тод дуулд-,гүнгэнэн үүрс-C. Баруун хатавч, дөрөө дуугар-, бүтээсэн өрх D. Хүнд зовхи, тоононы даага, амüсгал тат- E. Хүнд зовхи, сумын эмч, цагаан нөмрөг

22. Дараах өгүүлбэрийн онцолсон үг ямар гишүүн болох вэ? “Àшгүй уяан дээр дөрөө дуугарч, àäóó гүнгэнэн үүрсэв”

A. ªгүүлэгдэхүүн B. ªгүүлэхүүн C. Шууд бус тусагдахуун D. Шууд тусагдахуун E. Байц

23. Ýхэд орсон дараах өгүүлбэр ямар хувиргалаар илэрснийг тодорхойлоорой. “Тийм байна аа”

A. Хураах B. Дэлгэрүүлэх C. СалаалахD. Тонгоргох E. Èжилсүүлэх

24. Найруулгын алдаатай өгүүлбэрийг олоорой. A. Àмüдралын мөн чанар бол мөнхийн урсгал.B. Хүн магтаалд боолгон, мартахуйд шингэдэг.C. Хувü заяа онüсого мэт, нэр алдар хуурамч болой.D. Марташгүй ханü нөхөрт хагацашгүй муу үгийг бүү өгүүл.E. Хүмүүс бие биенийхээ тулд л амüд явдаг.

25. Онцолсон хэлц өгүүлбэрийг утгаар нü солин найруулбал алü нü тохирох вэ? “Ãовüчуул хуурын нүдэнд гóниг óнàгàõг¿й гэж ингэж гашууддаг заншилтай”

A. Öээж тэний- B. Хийморü доройт- C. Сүүдэр унага-D. Урам хугар- E. Сэтгэлээр унага-

26. Дараах үгсийн аймгийг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой. 1. Нэг, дөчин ес, сар гаруй a. Төлөөлөх үгс 2. Би, ямар, хэдэн, нөгөө b. Тооны нэр3. Ãо¸, нандин, улаан, дүүрэн c. Орон цагийн нэр4. Çүүн, хойш, дээгүүр d. Тэмдэг нэр

A. 1а, 2b, 3c, 4e B. 1c, 2b, 3a, 4d C. 1b, 2a, 3d, 4c D. 1c, 2a, 3b, 4d E. 1d, 2c, 3b, 4a

27. Ýхээс дараах хэлзүйн тайлбарт тохирох үгийг олоорой. /Åрийн, үүсмэл, ганц тоот, заахын тийн ялгалд байгаа жинхэнэ нэр/

A. Ãунигаа B. Ногооныг C. Хуурыг D. Дуугаа E. Уруулаа28. Дараах үгсийн утга, бүтцийг ажиглаад бусдаасаа өвөрмөц үгийг олоорой.

A. Байршил B. Çаншил C. Түншил D. Ууршил E. Ãаршил29. Харüяалахын тийн ялгалын нөхцөлийн утгыг жишээтэй нü зөв харгалзуулсан хэсгийг олоорой.

1. Орны а. Ãэрийн хоймор2. Çориулалтын b. Хуурын толгой3. Бүхэл хэсгийн c. Ýгчийн алчуур4. Ýзний d. Нүдний шил

A. 1d, 2c, 3a, 4b B. 1b, 2c, 3a, 4d C. 1a, 2d, 3b, 4c D. 1c, 2d, 3a, 4b E. 1b, 2a, 3d, 4c

30. Дараах холбоо үгсийг ажиглаад, үндсэн (шууд) утгаараа байгаа үгийг олоорой. A. Нүд алд- B. Нүд унага- C. Нүд хуур- D. Нүд чил- E. Нүд булаа-

31. Хүснэгт доторх өгүүлбэрийг уншаад аман зохиолын ямар төрөл зүйл болохыг тодорхойлоорой.

A. B. C. D. E.

120


32. “Санхүү” гэсэн холбоо үгийн “хүү” гэсэн үгийг зөв бичсэнийг олоорой.

A. B. C. D. E.

33. “ “ гэсэн үгэнд бүгд тохирох нөхцөлтэй хэсгийг олоорой.

A. B. C. D. E.

34. Бүх үг нü холбох эгшгийн дүрмээр бичигдсэн хэсгийг олоорой.

A. B. C. D. E.

35. “Монголын нууц товчоо” зохиолын нэгдүгээр бүлэгт Åсүхэй баатар Татарт хорлогдон арай ядан гэрт хүрч “Миний дотор муу байна… Тэмүүжин хөвгүүнийг даруй авчир” гэхэд дэргэд нü хэн байсан бэ?

A. Чирха B. Бэлгүтэй C Даридай отчигин D. Дэй Сэцэн E. Мэнлиг36. “Хув Нагваралын тууж” зохиолын гол үзэл санаа þу вэ?

A. Àрд түмний энх амгалан, эв нэгдлийн хүслэнг илэрхийлсэнB. Халх, Ойрдын но¸дын хагарлыг дэмжсэнC. Ойрдын но¸дын харгис хэрцгий, дайнч байдлыг шүүмжилсэнD. Халх, Ойрдын но¸дын эв нэгдлийг бататгах тэмцлийг дэмжсэнE. Халхын но¸дын харгис хэрцгий, дайнч байдлыг шүүмжилсэн

37. Ö.Дамдинсүрэн гуай “Чемодантай þм” өгүүллэгтээ Öээмаа, Бумаа хо¸рын уулзан ярилцаж байгаа хэсэгт нэгэн хогийн савны тухай дүрсэлсэн байдаг. Ýнэ нü þуг харуулсан хэрэг вэ?

A. Тэдний уулзаж байгаа газрын бохир байдлыгB. Хүний гадаад байдал, дотоод сэтгэл хо¸рын ялгаагC. Нар жаргаж байгааг тод томруун харуулахын тулдD. Öээмаагийн шуналтай занг хогийн савтай зүйрлэхийн тулдE. Тэр хо¸рт ярианы сэдэв гаргахын тулд

38. Çэрэгцүүлэн холбохын “-ж” нөхцөл залгахад алü үг нü бусдаасаа ялгаатай бичигдэх вэ? A. Сорü B. Ãунü C. Улü D. Çахü E. Хунü

39. Àлдаатай бичсэн үгийг ол.A. Малла B. Тосло C. Төлөвлө - D. Сумла E. Нэрлэ

40. Çөв бичсэн үгийг ол.A. Уяúя B. Бодо¸ C. Сурúя D. Хэлэе E. Харая


2.1. Чөлөөт бус холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. ¯С + БÇ A. Àм алдвал барüж болдогүй2. ¯С + ХÇ B. Манан хүдэнт уулсын орой3. БÇ + ¯С C. Нам гүмхэн нэгэн үдэш4. УÇ + ХÇ D. Нэг гэрт толгой холбох5. БÇ + УÇ E. Төв аймгийн засаг дарга


121

2.2. Хэлцүүдийг ойролцоо утгаар нü зөв харгалзуулаарай.1. ªлөн гэдэс өвчүүтэй наалдах A. Сүүнд халсан хүн тараг үлээх2. ¯нээ үхэхдээ сүү оров B. Дотор газраас өр нэхэх3. Хэрээ хэрээнийхээ харыг гайхав C. Ãар бариад бугуй барих4. Сандрахдаа сар өөд самардах D. Ниргэсэн хойно нü хашхирах5. Àмташсан хэрээ арван гурав эргэх E. Ýргүү шулга хо¸р бие биеэ хэлэв гэх шиг

2.3. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. Уран зохиолын найруулга A. Монгол Улсын Åрөнхий сайд хуулийн төсөл өргөн барилаа.2. Àлбан бичгийн найруулга B. Монгол таргийн хөрөнгийн миêрофлор, амт, чанар Болгар тарагтай ихээхэн ойролцоо байна.3. Сонин нийтлэлийн найруулга C. Мужаан Ç.Доржийн ажилласан хоногийн хөлсийг тооцон олгохыг ня-бо Æ. Àлтанд зөвшөөрсүгэй.4. Ýрдэм шинжилгээний найруулга D. Àжил нü жаахан хэцүү þм аа. Çа уулзана аа хо¸улаа. 5. ßрианы найруулга E. Хөндий талын зэрэглээ мяралзан жирэлзэх нü холоос үзэхэд сонин.

2.4 Дараах зохиолын нэрсийг ишлэлтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. Çуны цагт баруун дамнуурчны таван A. С.Ýрдэнэ “Малын хөлийн тоос”

гудамжны шавар үлэмж, үнэр ханхлах нü үнэхээр таван багц хүжийг шатаавч үл дарагдмаар.

2. “Хун галуу, нагал хавч, хурын үүл, B. Ï.Ïүрэвсүрэн “ªшөө” хурмастын хишиг, ясны хайртай ßнжин, янагийн хайртай Чанцал. Татлаа, татуулах уу”

3. Èх мөрний хөвөөнд үнэт эрдэнэ C. Д.Нацагдорж “Ëамбагуайн нулимс” гээчээд эрж яваа þм шиг урагш хойш тонголзон холхих нэгэн хүний хэлбэр төрхийг алсаас харахад нар шингэх үеийн хайлаас модны сүүдэр шиг тахир агаад нэн өндөр.

4. Ýнэ үед Дорж гуайг харахад их үер D. Д.Мягмар “¯ер” þм уу, салхинд хэсэг мөчрөө хугалуулсан боловч ялж гараад навч дэлгэн байгаа бүдүүн улиас шиг байв.

5. Ýнэ хойд хадат ааргийг дээр үед E. Ч.Ëодойдамба “Хугараагүй но¸н нуруу” Шээзгий толгод гэдэг байсан þм. Нээрэн ч холоос харахад чандмалан хөмөрсөн гурван шээзгий шиг харагддаг þм л даа.

ÕУÂÈЛБАÐ С

ÍЭГÄҮГЭЭÐ ÕЭСЭГ

Сàнàìæ:1. Ýхийг анхааралтай уншиж ойлгосны дараа даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.2. Ýхээс сонгож авсан өгүүлбэр, үгсийг эхтэй нü холбон уншиж ажиглаарай.3. Сонгох даалгавруудын зөвхөн нэгийг сонгоорой. (Даалгавар бүр 2 оноотой)

ØàргàчинБуу зогсолтгүй шахам нижгэнэж, машины дохио чимээ үргэлжлэн дуугарч, шаргачны үсрэх цойлох нü

ховордон, цэлмэг нүд нü бүлтгэнэн манантаж, босоо чих нü алгуураар хойшоо бууж байлаа. Машин дотроос “Хар барам чинü оногдохгүй нü. ¨о, ¸о, ямар их донсолдог þм бэ? Толгой хагалчих нü. Àлü вэ сум аваад алü! ªмнө нü барüж байгаад мулталж орхи. Àа, мондиос чинü болж гараа шалбалж орхилоо. Чамайг уу даа!” гэх зэрэг дуу сонстож байлаа. Ãагцхүү жолоочийн ард хөдлөлгүй суугаад хөмхийгөө зуун, салхинд бага зэрэг гандсан нүүрээ барайлган, барüж ядсан заналхийлэл нүдэнд нü туяарсан нэг хүн үг дуугаралгүй “Толгойгоо цохих, гараа шалбалах чинü þу ч биш. Харин гэмгүй амüтны амüдралаар хуулü зөрчиж тоглон эрхлэх чинü дэндэж байна”

122


гэж сэтгэлдээ дахин дахин шивэгнэн явжээ. ¯нэндээ, хөөгчдөд энэ явдал богино хугацааны хөгжилтэй тохиол байсан бол шаргачинд хо¸р амийн төлөө хийж байгаа ширүүн тэмцэл байжээ. (×.Лоäоéäамáа)

1. Ýхийн үйл явдлыг зөв дараалалд оруулсан хэсгийг олоорой. (2 оноо)1. Àа, мондиос чинü болж гараа шалбалж орхилоо.2. Хо¸р амийн төлөө хийж байгаа ширүүн тэмцэл байжээ.3. Харин гэмгүй амüтны амüдралаар хуулü зөрчиж тоглон эрхлэх чинü дэндэж байна.4. Толгойгоо цохих, гараа шалбалах чинü þу ч биш.5. Шаргачны үсрэх цойлох нü ховордон...

A. 5, 1, 3, 4, 2 B. 5, 1, 4, 2, 3 C. 5, 4, 1, 3, 2 D. 5, 2, 4, 3, 1 E. 5, 1, 4, 3, 2

2. Дээрх эхийн жинхэнэ нэрийг утгаар нü зүйлчилбэл ямар утгын зүйлчлэл байхгүй байна вэ? (2 оноо)A. Хүний зүйл B. Àмüтны зүйл C. Ãариг эрхсийн зүйлD. Ургамлын зүйл E. Хүний бүтээсэн зүйл

3. Дээрх эхийн хэв маягийг тодорхойлно уу. (2 оноо)A. Хүүрнэмж B. Тоочимж C. ÝргэцүүлэмжD. Тайлбарламж E. Учирламж

4. Дээрх эх найруулгын ямар төрлөөр бичигдсэн байна вэ? (2 оноо)A. Àлбан бичгийн найруулга B. Ýрдэм шинжилгээний найруулгаC. Уран зохиолын найруулга D. Сонин нийтлэлийн найруулгаE. ßрианы найруулга

5. Дээрх эхийн сэдвийг олоорой. (2 оноо)A. Шаргачны тухай B. Харгис зангийн тухайC. Àмüдралын тэмцлийн тухай D. Байгалü хамгааллын тухайE. Хүн, байгалийн хүйн холбоо

6. Дээрх эхийн гол санааг илэрхийлсэн тулгуур өгүүлбэрийг олоорой. (2 оноо)A. Шаргачны үсрэх цойлох нü ховордон, цэлмэг нүд нü бүлтгэнэн манантаж, босоо чих нü алгуураар хойшоо бууж байлаа.B. Толгойгоо цохих, гараа шалбалах чинü þу ч биш.C. Ãэмгүй амüтны амüдралаар хуулü зөрчиж тоглон эрхлэх чинü дэндэж байна.D. Шаргачинд хо¸р амийн төлөө хийж байгаа ширүүн тэмцэл байжээ.E. Хөөгчдөд энэ явдал богино хугацааны хөгжилтэй тохиол байсан.

7. Дээрх эх хэдэн цогцолбороос бүтсэн бэ? (2 оноо)A. “Буу... бууж байлаа”, “Машин дотроос ... сонстож байлаа”, “Ãагцхүү...дуугаралгүй”, “Толгойгоо цохих...шивэгнэн явжээ”, “¯нэндээ.. тэмцэл байжээ” гэсэн 5 цогцолборB. “Буу... бууж байлаа”, “Машин дотроос ... сонстож байлаа”, “Ãагцхүү... шивэгнэн явжээ”, “¯нэндээ ... тэмцэл байжээ” гэсэн 4 цогцолборC. “Буу... сонстож байлаа”, “Ãагцхүү... шивэгнэн явжээ”, “¯нэндээ ... тэмцэл байжээ” гэсэн 3 цогцолборD. “Буу... сонстож байлаа”, “Ãагцхүү... тэмцэл байжээ” гэсэн 2 цогцолборE. 1 цогцолбороос бүтсэн бичил эх

8. Дээрх эхийн тулгуур үгсийг зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. Шаргачин, буу, машин, толгой , гар, тэмцэл, нэг хүн, дууB. Шаргачин, дохио чимээ , буу, дуу, машин, монди, тэмцэл, нүдC. Шаргачин, хөөгчид, жолооч, буу, дуу, машин, тэмцэл, нүдD. Шаргачин, буу, дуу, толгой , гар, хуулü, тэмцэл, чихE. Шаргачин, чих, нүд, хөмхий, нүүр, дуу, тэмцэл, хуулü

9. Дараах өгүүлбэрээс шинэ санаа илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой.“¯нэндээ, хөөгчдөд энэ явдал богино хугацааны хөгжилтэй тохиол байсан бол шаргачинд хо¸р амийн төлөө хийж байгаа ширүүн тэмцэл байжээ”

A. Àдилтгал B. Èхэсгэл C. ТөлөөлөлD. Тойруулал E. Хүншүүлэл

10. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой. (2 оноо)Çохиолын төрсөн санааг гол үйл явдлаар дүрсэлж, дүгнэлт гаргахыг эхийн ........................гэнэ.

A. Төрсөн санаа B. Ãол санаа C. Çорüсон санааD. Шинэ санаа E. Төгс санаа


123

11. Бүгд баймж, үнэлэмж, сэтгэл хөдлөлийн өнгө аяс илтгэсэн хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. ...Хар барам чинü, ...зогсолтгүй шахам, ...мулталж орхи, ...хөгжилтэй тохиолB. ...мондиос чинü болж, ...оногдохгүй нü, ...цэлмэг нүд, ...бууж байлааC. ...эрхлэх чинü л, ...дахин дахин, ...ямар их, ...толгойгоо цохихD. ...¯нэндээ , ...¸о, ¸о, ...аваад алü!, ...шивэгнэн явжээE. ...ямар их донсолдог þм бэ?, ...чамайг уу даа!, ...шалбалах чинü þу ч биш, ...үнэндээ

12. Дараах үгсийн алü нü бүхэлзүйжсэн холбоо үг вэ? (2 оноо)A. Машин дотроос B. Ýнэ явдал C. Мулталж орхиD. ¯срэх цойлох E. Толгойгоо цохих

13. “Бороотой өдөр л сэтгэл õ¿нä” гэхэд онцлон зурсан үг өгүүлбэрт ямар гишүүн болох вэ? (2 оноо) A. ªгүүлэгдэхүүн B. ªгүүлэхүүн C. Тодотгол D. Байц E. Тусагдахуун

14. “Ãэвч өдөр бүр бороо ордоггүй шүү дээ” гэсэн өгүүлбэр хэлэх зорилго, аялгаараа ямар өгүүлбэр вэ? (2 оноо)A. Àсуух өгүүлбэр B. Àнхааруулах өгүүлбэр C. Çахирах өгүүлбэрD. Хүүрнэх өгүүлбэр E. Батлах өгүүлбэр

15. “…ханатлаа уйлсны дараа дотор онгойх шиг тэнгэрийн хаяа нü цэлийн ирэхүй” гэхэд ямар дүрслэх ур маяг /хэрэглүүр/ ашигласан байна вэ? (2 оноо)

A. Àдилтгал B. Çүйрлэл C. Èхэсгэл D. Төлөөлөл E. Тойруулал

16. “Ухаан далай номоос эхтэй Усан далай булгаас эхтэй” гэсэн хэлний нэгжүүд утгын ямар харüцаанд байна вэ? (2 оноо)

A. Ойролцоо утгын B. Ýсрэг утгын C. Төсөө утгын D. Çүйлчилсэн утгын E. ªвөрмөц хэлцийн

17. “Түүнтэй арван зургаа долоо орчим насны хүү нэлээд гундаж шарлангитсан мөртөө амаа гүйцэд мэдээгүй омголон хул үрээ унаж явна” гэсэн өгүүлбэрийн õ¿¿ - ìорü гэсэн үйлдэгчийн харüцааг зөв тодорхойлсныг олоорой. (2 оноо)

A. Ýрхэн ба сөрөн үйлдэгч B. Ýрхэн ба хэрэглэн үйлдэгч C. Ýрхэн ба өртөн үйлдэгч D. Ýрхэн ба бүтээн үйлдэгч E. Ýрхэн ба эдлэн үйлдэгч

18. “Түүнтэй арван зургаа долоо орчим насны хүү нэлээд гундаж шарлангитсан мөртөө амаа гүйцэд мэдээгүй омголон хул үрээ унаж явна” гэсэн өгүүлбэрт дүрслэгдэж буй морü нü ... . (2 оноо)

A. Номхон адуу B. Хашин адуу C. Хурдан адуу D. Сайн адуу E. Дошгин адуу

19. Дараах өгүүлбэрийн шинжид тохирох тодорхойлолтыг олоорой. (2 оноо)“Намрын нуур ангираа гөвлөө”

A. Ýнгийн, хүүрнэх, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр B. Ýнгийн, хүүрнэх, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрC. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэрD. Ýнгийн, хүүрнэх, хо¸р бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэрE. Ýнгийн, захирах, гурван бүрэлдэхүүнт, цөм өгүүлбэр

20. Àливаа өгүүлбэрийг эсрэг утга санаагаар хувиргаж бичвэл: (2 оноо)A. Салаалсан өгүүлбэр бүтнэ B. Тонгоргосон өгүүлбэр бүтнэC. Хураангуйлсан өгүүлбэр бүтнэ D. Дэлгэрүүлсэн өгүүлбэр бүтнэE. Нийлмэл өгүүлбэр бүтнэ

21. “Хэрлэнгийн хойд уулс цэнхэр хүдэнд дуниартаж Ãүн галуут нуур, Нүүрэнгийн тал, Байдрагийн хавü уужим хөндий, мөн тэр хөндий рүү умраас хатган орсон ухаа гүвээнүүд зуны цэлмэг тэнгэртэй найрсан, хөх ногоон туяа татаж, газар дэлхий дээр амüтай төрсөн бүхэн жарган цэнгүүштэй” гэсэн өгүүлбэрийн баймж үнэлэмжийг тайлбарла. (2 оноо)

A. ¯йл байдлын уйтгар гунигтайг илэрхийлжээB. ¯йл байдлын баяр бахдалтайг илэрхийлжээC. ¯йл байдлын дуу хууртайг илэрхийлжээD. ¯йл байдлыг сэтгэлд зохистойг илэрхийлжээE. ¯йл байдлын хөөр хөгжөөнтэйг илэрхийлжээ

22. “Төвд хоргой эмжээр, саарал чисчүү дээл” гэдэгтэй адил утга бүтэц бүхий хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. Çузаан даавуун цамц, хар үнэгэн малгай B. Хятад торгон цамц, хэлхгэр ямбуу өмд C. Ногоон торгон дээл, ногоон ïийсүү соруул D. Орос хийцийн хувцас, хар ишгэн дээл E. Ýнэтхэг даавуун ïалааж, улаан ïансан алчуур

124


23. Дараах өгүүлбэрийн бүтцийг тодорхойлоорой. (2 оноо)“Хаяхад хайран, Хадгалахад хэцүү”

À. Угсарсан нийлмэл өгүүлбэр Â. Харилцан угсарсан нийлмэл өгүүлбэрС. Холимог нийлмэл өгүүлбэр D. Ýнгийн, хэлзүйжсэн өгүүлбэрE. Çэрэгцсэн нийлмэл өгүүлбэр

24. Бүгд жинхэнэ нэр байгаа хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. Öаадах, наадах, хажуудах, дээдэх, дэргэдэх B. Харх, бурхи, дархи, салхи, тэх C. Бэрх, холхи, нялх, тэлэх, тух D. Àсах, хэмх, өчих, буцах, аялах E. Халгах, бээрэх, даарах, гэтэх, төнхөх

25. “Шаргалтан” гэдгийн “-л” хэд дэх бүтээвэр вэ? (2 оноо)A. 3 дахü B. 1 дэх C. 4 дэх D. 5 дахü E. 2 дахü

26. “Тавü эргэм насны горзгор туранхай хар хүн” гэдэгт хүний хэдэн шинж байна вэ? (2 оноо)A. Таван шинж B. Дөрвөн шинж C. Ãурван шинж D. Хо¸р шинж E. Нэг л шинж

27. Дараах үгсийг ажиглан төрөл бус үгийг олно уу. (2 оноо)A. Санаа B. Санамж C. Санахуй D. Санал E. Сандрал

28. “¯л, эс” гэсэн нэгжийн шинжид тохирохыг сонгоно уу. (2 оноо)A. ¯гүйсгэх үг B. ¯гүйсгэх баймжит бүтээвэр C. Сул үгD. Хориглох баймжит бүтээвэр E. Хориглох үг

29. “Шагнуулчхаад” гэсэн үгийг бүтцээр нü зөв задалсныг олно уу. (2 оноо)A. Шагна - 0 - уул - чих - аад B. Шагна - 0 - уул - ч - х - аад C. Шагна - 0 - уул - ч - хаад D. Шан - на - уул - чих - аад E. Шан - на - 0 - уул - чих - аад

30. “Èлжиг модон хударгандаа” гэсэн хэлцийн гол санааг тодорхойлно уу. (2 оноо)A. Дурлан шохоорхох B. Сэтгэл үймрэх C. Мэдэмхийрэн онгирох D. Байгаадаа дасал болох E. Çалхуурах

31. Дараах үгсээс зөв бичсэн бүлэг үгсийг тэмдэглэнэ үү. (2 оноо)A. Уяя, бүрхüе, мөнхөрнө, эмхэлнэ, малчдадаа B. Àчтанаас, жинчидэд, зарчихыг, тохшийг, о¸¸C. Төрөлхтний, хүчтэнээс, идээшинэ, дэвшинэ D. Ãэнэднэ, онцоллоо, амüдарна, томú¸о, шавжE. Хонхчны, харúяа, гарчхаад, гэдгэнэх, үндэслэ

32. ªгөх оршихын тийн ялгалын утгуудаас тухайн þманд өртөх утгыг тэмдэглэнэ үү. (2 оноо)A. Шуурганд төөр- B. Öээжинд эрдэмгүй- C. ªрөнд ор-D. Тэргэнд суу- E. Надад таар-

33. “Бодол” гэсэн үг утгын ямар зүйлчлэлд хамаарах вэ? (2 оноо)A. Хүний зүйл B. Хүний бүтээсэн зүйл C. Мэдрэхүйн зүйлD. Сэтгэхүйн зүйл E. Çөн билгийн зүйл

34. ªгүүлбэрийг уншаад аман зохиолын ямар зүйлд хамаарахыг тэмдэглэнэ үү. (2 оноо) A. B. C. D. E.

35. “Дамын үг дамжигтай” гэдгийн “дам”-ыг тэмдэглэнэ үү. (2 оноо) A. B. C. D. E.


125

36. “Нутаг” гэсэн үгэнд бүгд тохирох нөхцөлтэй үгийг олоорой. (2 оноо)A. B. C. D. E.

37. Çөв бичих дүрмийн алдаагүй үгстэй хэсгийг олно уу. (2 оноо)

A. B. C. D. E.

38. “Монголын нууц товчоо”-д “Öээлийн ус ширгэв Öэгээн чулуу хагарав” гэж хэн хэлээд Чирха өвгөний нурууг жадлан хөөдөг вэ? (2 оноо)

A. Тодойн Ãиртэ B. Таргуудай Хирилтуг C. Сорхон ШарD. Дай сэцэн E. Дайр ¯сүн

39. “Дуутын хадны шүлэг” хэний зохиол вэ? (2 оноо)A. Д.Ðавжаа B. Öогт тайж C. Ðашïунцаг D. Ëувсанданзан E. Сагансэцэн

40. Çохиолыг дараалуулсан зүй тогтлыг ажиглаад тохирохыг сонгоно уу. (2 оноо)Д.Мягмар “¯ер”, Ö.Дамдинсүрэн “Çугаацахаар мордсон нü”, Ш.Сүрэнжав “Ãар”, С.Ýрдэнэ “Сэрүүн дуганын мөхөл” ..............

A. Ч.Ëхамсүрэн “Хурандаа” B. Б.Ëхагвасүрэн “Боржигоны бор тал”C. Б.Ëхагвасүрэн “¯р могой” D. Б.Ðинчен “Àну хатан”E. Д.Батбаяр “Öахилж яваа гөрөөс”


Сàнàìæ:Ýнэ хэсэг сонгох даалгавар биш тул харгалзааг зөв тогтоож, хариуг бөглөөрэй. Çөв харгалзуулсан хариулт

бүр 1 оноотой.

2.1. Çохиолын нэр ба ишлэлийг зөв харгалзуулаарай. 1. Чингисийн есөн өрлөгтэй a. “…Àлд бие минü алжааваас алжаатугай өнчин хөвгүүний цэцэлсэн шастир Àху төр минü бүү алдартугай…”2. Чингисийн эр хо¸р загалын тууж b. “…Бор зүрх минü бол бол хийв. Богино хавирга минü шир шир хийв…”3. Чингисийн билиг c. “… Харцага шувууг тэжээж харугана шувуунд тавибал Харин дээш халüж хацар зулайд халдах ажгуу…”4. Ãурван зуун тайчуудыг дарсан домог d. “…Àчит эзэндээ захирагдахад хүрвээс Àрга доор нü дагалдаж яв…”5. Àлтан ордны үйсэн дээрх бичиг e. “…Сайн моринд эзэн олон биш үү ªнөр хүнд нөхөр олон биш үү…”

126


2.2. Хэлцүүдийг эсрэг утгаар нü зөв харгалзуулаарай.1. Шоодох хүний шазуур үмхий A. Хийморийг нü тугал зажилсан2. Маргаашийн өөхнөөс өнөөдрийн уушги дээр B. Мянган өдөр сүүдэр болохоор нэг өдөр хүн бол3. Ухаанд нü ухна ишиг үхсэн C. Буруу ишилсэн сүх шиг4. Барын сүүл болохоор батганы толгой болох D. Àмласнаас атганд буй нü дээр5. ßмаа гэхээр тэмээ гэх E. Санаа муут шавар дотортой

2.3. Хэлц холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох үгтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. ХÇ + ХÇ A. Хэвлэгдэж байгаа сурах бичиг2. ХÇ + ¯С B. Тэр өдрийн баяр хөөр3. УÇ + ХÇ C. ¯нэний тухай мэдэж байх4. БÇ + ¯С D. Àйлын зайд толгой хоргодох5. УÇ + УÇ E. Àяга ¸роолдон сууж байх

2.4. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай.1. Àлбан бичгийн найруулга A. ¯лгэн салган биетэй

¯нэгэн сүүлэн малгайтай2. Ýрдэм шинжилгээний найруулга B. Àргентины шинжээчид үлэг гүрвэлийн одоо

болтол мэдэгдээгүй байгаа нэгэн төрлийг илрүүлэв.

3. Сонин нийтлэлийн найруулга C. Та байна аа, нисэхэд суугаад номын сан дээр бууна. Çа þу.

4. Уран зохиолын найруулга D. Химийн шинжилгээний дүнгээс үзэхэд, дэрс толгойлох үедээ 10-13% ïротейн, 34-45% ислэгтэй байна.

5. ßрианы найруулга E. 5-р зүйл. Хүн бүр хуулü, шүүхийн өмнө эрх тэгш байх зарчим.

ÕУÂÈЛБАÐ D

ÍЭГÄҮГЭЭÐ ÕЭСЭГСàнàìæ:

1. Ýхийг анхааралтай уншиж ойлгосны дараа даалгавруудыг гүйцэтгээрэй.2. Ýхээс сонгож авсан өгүүлбэр, үгсийг эхтэй нü холбон уншиж ажиглаарай.3. Сонгох даалгавруудын зөвхөн нэгийг сонгоорой. (Даалгавар бүр 2 оноотой)

Íóòгийн òэнõээДөчин таван оны чөлөөлөх дайны үед тэсрэлтэд битүү бэртээд дайны талбарт ухаангүй хэвтэж байсан

монгол байлдагчийг зөвлөлтийн цэргийн анги олж хээрийн эмнэлэгт сувилсаар засрал олж амжаагүй тул тэр чигт нü нүүлгэн авч явжээ. Тэр шархтай байлдагч Сибирийн гүнд ухаан орсон боловч хэл орсонгүй. Харин аажимдаа сонсгол орж орос үг дуулсаар орос хэл сурсан боловч монгол хэл нü таг мартагджээ. Төөрч будилсаар арваад жилийн дараа нутагтаа ирээд ганц ч монгол үг мэдэхгүй байхад нü нутгийн хүмүүс гайхаж, зарим нü ч “Èхээхэн маяг сураа шив дээ!” хэмээн муучилж гэнэ. Танил найз нар нü унаа машин олоод төрсөн нутагт нü аваачвал манü хүн Бумбат Улаан ªндөр хэмээх нутгийнхаа уулыг гэнэт таниад баярлахдаа: -Ýэ ээ Бумбуут Улан Уундуур! хэмээн хашхирч, далан зад үсрэх мэт болоод монгол хэлээр ярüдаг болсон гэдэг. (Æ.Лхагва)

1. Ýхийн үйл явдлыг зөв дараалалд оруулсан хэсгийг олоорой. (2 оноо)1. Монгол хэлээр ярüдаг болсон гэдэг2. Çасрал олж амжаагүй тул тэр чигт нü нүүлгэн авч явжээ3. Орос хэл сурсан боловч монгол хэл нü таг мартагджээ4. Дөчин таван оны чөлөөлөх дайны үед тэсрэлтэд битүү бэртээд ...5. Èхээхэн маяг сураа шив дээ!

A. 4, 2, 5, 3, 1 B. 4, 2, 3, 1, 5 C. 4, 2, 5, 1, 3D. 4, 2, 3, 5, 1 E. 4, 3, 2, 5, 1

2. Дээрх эхийн жинхэнэ нэрийг утгаар нü зүйлчилбэл ямар утгын зүйлчлэл байхгүй байна вэ? (2 оноо)A. Хүний зүйл B. Ãариг эрхсийн зүйл C. Сэтгэхүйн зүйлD. Ургамлын зүйл E. Хүний бүтээсэн зүйл

3. Дээрх эхийн хэв маягийг тодорхойлно уу. (2 оноо)A. Тайлбарламж B. Тоочимж C. ХүүрнэмжD. Ýргэцүүлэмж E. Учирламж


127

4. Дээрх эх найруулгын ямар төрлөөр бичигдсэн байна вэ? (2 оноо)A. Àлбан бичгийн найруулга B. Ýрдэм шинжилгээний найруулгаC. Уран зохиолын найруулга D. Сонин нийтлэлийн найруулгаE. ßрианы найруулга

5. Дээрх эхийн сэдвийг олоорой. (2 оноо)A. Хүний тусч энэрэнгүй сэтгэлийн тухай B. Дайны хор уршгийн тухайC. Нутгаа санасан хүний тухай D. Орос Монголын ахан дүүсийн харилцааE. Төрсөн нутгийн тухай

6. Дээрх эхийн гол санааг илэрхийлсэн тулгуур өгүүлбэрийг олоорой. (2 оноо)A. Дайны талбарт ухаангүй хэвтэж байсан монгол байлдагчийг зөвлөлтийн цэргийн анги олж хээрийн эмнэлэгт сувилсаар...B. Төөрч будилсаар арваад жилийн дараа нутагтаа ирээд ...C. Орос үг дуулсаар орос хэл сурсан боловч монгол хэл нü таг мартагджээD. Ýэ ээ Бумбуут Улан Уундуур! хэмээн хашхирч, далан зад үсрэх мэт болоод монгол хэлээр ярüдаг болсон гэдэг.E. Тэр шархтай байлдагч Сибирийн гүнд ухаан орсон боловч хэл орсонгүй.

7. Дээрх эх хэдэн цогцолбороос бүтсэн бэ? (2 оноо)A. “Дөчин таван оны ... авч явжээ”, “Тэр... хэл орсонгүй”, “Харин ... мартагджээ”, “Төөрч ... муучилж гэнэ”, “Танил найз ... болсон гэдэг “ гэсэн 5 цогцолборB. “Дөчин таван оны ... авч явжээ”, “Тэр ... мартагджээ”, “Төөрч ... муучилж гэнэ”, “Танил найз ... болсон гэдэг” гэсэн 4 цогцолборC. “Дөчин таван оны ... авч явжээ”, “Тэр ... мартагджээ”, “Төөрч ... болсон гэдэг” гэсэн 3 цогцолборD. “Дөчин таван оны ... мартагджээ”, “Төөрч ... болсон гэдэг” гэсэн 2 цогцолборE. 1 цогцолбороос бүтсэн бичил эх

8. Дээрх эхийн тулгуур үгсийг зөв бүлэглэсэн хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. Дайн, байлдагч, тэсрэлт, эмнэлэг, сонсгол, хэл, ухаан, үг, Бумбат Улаан ªндөр, хүмүүс, маягB. Дайн, байлдагч, эмнэлэг, засрал, сонсгол, хэл, ухаан, үг, маяг, уул, хүмүүсC. Дайн, байлдагч, тэсрэлт, шарх, эмнэлэг, сонсгол, Сибирü, ухаан, үг, Бумбат Улаан ªндөр, машинD. Дайн, байлдагч, зөвлөлтийн цэргийн анги, сонсгол, хэл, ухаан, үг, Бумбат Улаан ªндөр, маяг, унаа, нутагE. Дайн, байлдагч, шарх, зөвлөлтийн цэргийн анги, ухаан, монгол, орос, хэл, үг, нутаг, Бумбат Улаан ªндөр

9. Дараах өгүүлбэрээс шинэ санаа илэрхийлсэн дүрслэх ур маягийг тодорхойлоорой. (2 оноо)“Тэр шархтай байлдагч Сибирийн гүнд ухаан орсон боловч...”

A. Àдилтгал B. Èхэсгэл C. Төлөөлөл D. Çүйрлэл E. Хүншүүлэл10. Дараах тодорхойлолтын цэгийн оронд тохирох үгийг олоорой. (2 оноо)

Ýхийн төгс санаанд зохиогчийн үзэл бодол, хүсэл, санаа сэтгэлийн аяс хөдлөлийг илтгэсэн баймж, үнэлэмж ил ба далд шурган орсныг ........................................... гэнэ.

A. Төрсөн санаа B. Ãол санаа C. Çорüсон санаа D. Шинэ санаа E. Төгс санаа

11. Бүгд баймж, үнэлэмж, сэтгэл хөдлөлийн өнгө аяс илтгэсэн хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. ...ганц ч, ...зарим нü ч, ...сураа шив дээ !, ...Ýэ ээB. ...аажимдаа, ...мэдэхгүй байхад нü, ...ганц ч, ...Ýэ ээ, ...баярлахдааC. ...муучилж гэнэ, ...гэнэт, ...сураа шив дээ !, ...ухаангүйD. ...таг мартагджээ, ...тэр чигт нü, ...таниад, ...хашхирчE. ...ганц ч, ...сураа шив дээ !, ...ярüдаг, ...зад үсрэх

12. Дараах үгсийн алü нü бүхэлзүйжсэн холбоо үг вэ? (2 оноо)A. Унаа машин B. Тэр байлдагч C. Төөрч будилD. Æилийн дараа E. Мэдэхгүй байхад

13. “…намайг шийтгүүлж ял хүлээхэд…” гэхэд “намайг” гэсэн үг өгүүлбэрт ямар гишүүн болох вэ? (2 оноо)A. ªгүүлэгдэхүүн B. Тодотгол C. Байц D. Шууд бус тусагдахуун E. Тусагдахуун

14. “Ãэвч хүү нü эхийнхээ сэтгэлийг мэдэрсэн нü аз, хожуу ч гэсэн ухаарсан нü зол” гэсэн өгүүлбэр хэлэх зорилго, аялгаараа ямар өгүүлбэр вэ? (2 оноо)

A. Àсуух өгүүлбэр B. Àнхааруулах өгүүлбэр C. Хүүрнэх өгүүлбэрD. Çахирах өгүүлбэр E. Батлах өгүүлбэр

128


15. “¯үнийг үзээд миний элэг эмтрэх шиг, зүрх зүсэгдэх шиг болов” гэсэн өгүүлбэрийн дүрслэх ур маягийг ол. (2 оноо)

A. Çүйрлэл B. Àдилтгал C. Хэтрүүлэл D. Төлөөлөл E. ¨гтлол

16. “Ýэж ээ, хүү чинü таныгаа áàярлóóлàõààс ил¿¿ гоìäоосон, õàйрлàõààсàà ил¿¿ çовоосон нü олон билээ” гэсэн өгүүлбэр дэх онцолсон үгс утгын ямар харüцаанд байна вэ? (2 оноо)

A. Ойролцоо утгын B. Ýсрэг утгын C. Төсөө утгын D. Çүйлчилсэн утгын E. ªвөрмөц хэлцийн

17. “Àадар бороо байн байн орж газрыг ундаалан цэцэг ногоо өвч дэлгэрсэн энэ зуны сайхныг хэлэх үү” гэсэн өгүүлбэрийн áороо – гàçàр гэсэн үйлдэгчийн харüцааг зөв тодорхойлсныг олоорой. (2 оноо)

A. Ýдлэн ба сөрөн үйлдэгч B. Àяндаа ба өртөн үйлдэгч C. Ýрхэн ба өртөн үйлдэгч D. Àяндаа ба бүтээн үйлдэгч E. эрхэн ба эдлэн үйлдэгч

18. “Хэрлэнгийн баруун биеийн уулс униартаж зүүнийг барин намсан намссаар газар тэнгэр заагласан нарийхан хөх зурвас болон хөмсөглөжээ” гэсэн өгүүлбэрт дүрслэгдэж буй “зурвас” гэдэг нü þуг дүрсэлсэн бэ? (2 оноо)

A. Ãол B. Çам C. Уул D. Нарны туяа E. Униар19. “¯д өнгөрч халуу шатах янзтай” гэсэн өгүүлбэрийг салаалан хувиргасныг олоорой. (2 оноо)

A. Нар дээр хөөрч халуу шатах янзтай.B. Нар хоймор голлож халуу шатах янзтай.C. Нар хэвийж халуу шатах янзтай. D. Нар ханын толгойд тусаж халуу шатах янзтай.E. Нар тоононд тусаж халуу шатах янзтай.

20. Àливаа өгүүлбэрийг ойролцоо утга санаагаар хувиргаж бичвэл: (2 оноо)A. Салаалсан өгүүлбэр бүтнэ B. Тонгоргосон өгүүлбэр бүтнэC. Хураангуйлсан өгүүлбэр бүтнэ D. Дэлгэрүүлсэн өгүүлбэр бүтнэE. Нийлмэл өгүүлбэр бүтнэ

21. “Àадар бороо байн байн орж газрыг ундаалан цэцэг ногоо өвч дэлгэрсэн энэ зуны сайхныг хэлэх үү” гэсэн өгүүлбэрийн баймж үнэлэмжийг тайлбарла. (2 оноо)

A. ¯йл байдлын уйтгар гунигтайг илэрхийлжээB. ¯йл байдлын баяр бахдалтайг илэрхийлжээC. ¯йл байдлын дуу хууртайг илэрхийлжээD. ¯йл байдлыг сэтгэлд зохистойг илэрхийлжээE. ¯йл байдлын хөөр хөгжөөнтэйг илэрхийлжээ

22. “Дун цагаан хун” гэдэгтэй адил утга бүтэц бүхий хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. Ув улаан сарнай B. Хурдан цагаан хүлэг C. Öагаан шар царайD. Öагаан үнэгэн малгай E. Àлтан шар зам

23. “Уулсын суга” гэдгийн утга нü ... . (2 оноо)A. Уулын орой хэсэг B. Уулын ар хормой C. Уулын бэл газарD. Уулын хажуу завсар E. Уулын хэвгий тал

24. Бүгд үйл үг байгаа хэсгийг олоорой. (2 оноо)A. Чимх, цөлх, хөгнөх, тойлох, тах B. Сүйх, хэмх, халх, сэрх, сэвхC. Ýргэх, шуудрах, ширвэх, чихдэх, цуулах D. Шовх, чих, хавх, тэх, өөхE. Харх, бурхи, дархи, салхи, бэрх

25. “Ãялтганах” гэдгийн “-гана” хэд дэх бүтээвэр вэ? (2 оноо)A. 3 дахü B. 1 дэх C. 4 дэх D. 5 дахü E. 2 дахü

26. “Хараа алдрам урт ногоон хөндий” гэдэгт хөндийн хэдэн шинж байна вэ? (2 оноо) A. Таван шинж B. Дөрвөн шинж C. Ãурван шинж D. Хо¸р шинж E. Нэг л шинж

27. Дараах үгсийг ажиглан төрөл биш үгийг олно уу. (2 оноо)A. Суудал B. Сууц C. Суусар D. Суурü E. Суулгац

28. “Àмüтны нялх үр сүүдэр тусахад л хиртэм тийм ариухан аж” гэсэн өгүүлбэрийн “аж” гэдэг нü хэлний ямар нэгж вэ? (2 оноо)

A. Сул баймжит бүтээвэр B. ¯йл үг C. Туслах үгD. Дутмаг үйл үг E. Сул үг

29. Àлü нü үгийн сангийн үндсэн утгаа хадгалж байна вэ? (2 оноо)A. Дуу барих B. Çай барих C. Ãар барихD. Ýлэг барих E. Öаг барих


129

30. “Султгачхаад” гэсэн үгийг бүтцээр нü зөв задалсныг олно уу. (2 оноо)A. Сул - т - га - ч - х - аад B. Сул - д - га - 0 - чих - аадC. Сул - тга - чих - аад D. Сул - т - га - 0 - чих - аад E. Сул - д - га - чих - аад

31. “Сүүнд халсан хүн тараг үлээх” гэсэн хэлцийн утгыг тодорхойлно уу. (2 оноо)A. Хашрах B. Àндуурах C. Халууцах D. Мэдрэх E. Èчих, сандрах

32. Дараах үгсээс зөв бичсэн бүлэг үгсийг тэмдэглэнэ үү. (2 оноо)A. Ãилтэгнэ, шаагüж, дохигоно, зогüс B. Харüяа, тусал, ганзага, дэвтэрлэ C. Хөеө, эрмэлзлэл, тасал, хагарчхав D. Нулимас, засварласан, гуравласанE. Нөхцлийг, санаачилга, хашхирах

33. “Сүүдэр” гэсэн үг утгын ямар зүйлчлэлд хамаарах вэ? (2 оноо)A. Мэдрэхүйн зүйл B. Çөн билгийн зүйлC. Хүний бүтээсэн зүйл D. Ýс бүтээсэн зүйл E. Сэтгэхүйн зүйл

34. ªгүүлбэрийг уншаад аман зохиолын ямар төрөл зүйл болохыг тодорхойлоорой. (2 оноо) A. B. C. D. E.

35. “Àсар майхан” гэсэн холбоо үгийн “асар” гэсэн үгийг зөв бичсэнийг олоорой. (2 оноо) A. B. C. D. E.

36. “Бөх” гэдэг үгэнд бүгд тохирох нөхцөлтэй хэсгийг олоорой. (2 оноо) A. B. C. D. E.

37. Бүх үг нü холбох эгшгийн дүрмээр бичсэн хэсгийг олоорой. (2 оноо) A. B. C. D. E.

38. “Öаасан шувууны үлгэр”хэний бүтээл болохыг тэмдэглэнэ үү. (2 оноо)A. Öогт тайж B. Д. Ðавжаа C. Ëувсанданзан D. Èнжинааш E. Ãэлэгбалсан

39. Çохиолыг дараалуулсан зүй тогтлыг олоод тохирохыг нөхнө үү. (2 оноо)Ч.Ëодойдамба “Солонго”, М.ßдамсүрэн “Ãурван хүүхэн”, Д.Ïүрэвдорж “Ширмэн цөгцний дуулü” .........................

A. Б.Ëхагвасүрэн “Буруу энгэртэй дээл” B. Ш.Сүрэнжав “Багш”C. С.Ïүрэв “Àзын цэнхэр уул” D. С.Ýрдэнэ “Сэрүүн дуганы мөхөл”E. Д.Мягмар “¯ер”

130


40. “Монголын нууц товчоо” зохиолд “Хурганы үс гуужив, төлөгний үс төлжив” гэж хэн хэлдэг вэ? (2 оноо)A. Дай сэцэн B. Тодойн Ãиртэ C. Таргуудай Хирилтуг D. Âан хаан E. Æаха Хамбу

ÕÎ¨ÐÄУГААÐ ÕЭСЭГСàнàìæ:

1. Ýнэ хэсэг сонгох даалгавар биш тул харгалзааг зөв тогтоож, хариуг бөглөөрэй. (5 оноо)2. Çөв харгалзуулсан хариулт бүр 1 оноотой.

2.1. Çохиолын нэр ба ишлэлийг зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)1. Сэтгэлийг амраагч À. “…Баясгалантай хөөрхөн царайг чинü хө

Бахархаад бахархаад баршгүй Баярыг улам арвитгамаар хө…”

2. Èчиг ичиг B. “…Насны багад эрдэм сурахад Çалхуугүй бол даанч сайн…”

3. Дөрвөн улирал C. “…Àяа бас, төрийг цуугиулагч түшмэд ичиг Àяа бас, номыг үл сурагч элдвийг сурагч банди нар ичиг…”

4. Öаасан шувуу D. “…Найман чөлөөт хүний биеийг олсноо Насны идрийн цогоор нөгцөөв л…”

5. ¯лэмжийн чанар E. “…Àчийн хариуг мэдэх хүн цөөн Хилэнцийг мэдэвч хийх хүн олон...”

2.2. Хэлцүүдийг эсрэг утгаар нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)1. Çүрх нü үх- A. Àаг нü буцал-2. Хулхи нü буу- B. Хөрөнгөндөө сага-3. Хөг нü өнгөр- C. Àаг нü эрчил-4. Хоног төөрүүл- D. Чихний чимэг бол-5. Чихний чийр бол- E. Çориг нü бадар-

2.3. Хэлц холбоо үгийн хэв шинжийг тохирох үгтэй нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)1. ХÇ + ХÇ A. Монгол Улсын үндсэн хуулü2. ¯С + ¯С B. Ýнэ өдрийн амар амгалан3. ХÇ + УÇ C. Мэдэхийн тулд судалж үзэх4. БÇ + ¯С D. Àлтан үеийнхний авüяас билэг5. УÇ + ¯С E. Оддын дунд бодол бэлчих

2.4. Найруулгын төрлийг жишээтэй нü зөв харгалзуулаарай. (5 оноо)1. Àлбан бичгийн найруулга À. Мод шатаах, органиê бодисын исэлдэлтээр 1.7 тэрбум тонн нүүрсхүчлийн хий ялгардаг.2. Ýрдэм шинжилгээний найруулга B. Ýрүүл энх жаргаж яваарай Èх үйлсийг бүтээж яваарай3. Сонин нийтлэлийн найруулга C. Төв талбайг та мэднэ тээ? Төв холбооны хажууханд4. Уран зохиолын найруулга D. Монгол Улсад эрдмийн зэргийг шинжлэх ухааны доêтор, дэд доêтор, эрдмийн цолыг ïрофессор, дэд ïрофессор байхаар тогтоосугай.5. ßрианы найруулга E. Ãазрын харилцаа геодез зураг зүйн газраас аймгийн газрын албадад тоног төхөөрөмж өгөхөөр боллоо.


131

2011 оны Ìонгол õэлний õичээлийн äààлгàврын ò¿лõ¿¿р

№ÕУÂÈЛБАÐУУÄ

А Â С D1 C A E D2 B C D D3 B E A C4 B A C C5 A D C E6 B D D D7 C E B B8 D B A E9 C A C C10 B D B C11 A A E A12 D D B B13 A A B A14 C E B C15 E C B A16 A A C B17 D A C B18 B A E C19 B B B D20 A C B A21 E E D D22 C A E E23 B A C D24 B D B C25 E C A E26 E C B C27 B A E C28 C C A D29 D C D C30 D D D E31 E E À Å32 B C A B33 B E D D34 E D A E35 C E A B36 C A D A37 A B B B

132


38 A D B B39 D B Â C40 E C E C2.1 1c 2d 3a 4e 5b 1c 2b 3e 4a 5d 1c 2e 3a 4b 5d 1b 2c 3d 4e 5a2.2 1d 2c 3b 4e 5a 1b 2d 3e 4a 5c 1e 2d 3a 4b 5c 1c 2e 3a 4b 5d2.3 1e 2c 3d 4a 5b 1e 2c 3a 4b 5d 1c 2a 3e 4b 5d 1c 2a 3e 4b 5d2.4 1c 2a 3d 4e 5b 1c 2a 3d 4e 5b 1e 2d 3b 4a 5c 1d 2a 3e 4b 5c

МОНГОЛ ХЭЛ 2011 - eecbehs.num.edu.mneecbehs.num.edu.mn/wp-content/uploads/2015/11/mon2011.pdf · 1. Уран зохиолын найруулга a. ßсны хатуулаг

Documents