جوزف شواب، مفاهیم اصلی در عملی 2، قسمت 6

1

Main Concepts in

The Practical: Arts of Eclectic Part 6

The Practical

Joseph J. Schwab

by Fereshteh Alehosseini

2

»به نام خدا«

اکلکتیکهنرهاي : عملی

: اصلیمفهوم "نگاه چندکانونی"

حسینی کاري از فرشته آل جوزف شواب

مقدمهاختصاص کثرتها داوري و فهم به برطرف کردن مشکلتا این مرحله گرایی نظري شواب کثرتیبرنامۀ آموزش

از دیدگاههاي بدیل همچنان باقی exploitation برداري بهره اما مسئلۀ .فیصله یافته استدیگر داشت که گویا براي مهارت عملی ground است، و البته مبناییtheoretical mastery مهارتی نظري ،فهم و داوري. است

practical mastery . جستجو براي دستیابی به . استبرداري از دیدگاههاي بدیل بهره مستلزممهارت عملی اي رویه. استpolyfocal conspectusاي به نام رویهآموزش سرآغاز ،برداري از دیدگاههاي بدیل الگوي بهره

عنوانی polyfocal conspectus .متعدد تشکیل شده است phases فازهاي و cycles سیکلهاه از کنگاه " ،)مشکل دیدن و دریافت کثرتها( mere conspectus شدن مشکل است، چون بعد از بر مالظاهرفریباي رویه در نگاه اول ،اببه قول شو ، اما این ظاهر قضیه است.رسد به نظر میقابل درك و سادهخیلی ،"چندکانونی

کند پردازي می هصحن اي این بخش را به گونه، "نگاه چندکانونی" اي ورود به بحثشواب بر. رسد ر می به نظ ساده در باب نظریۀ فرویدست قرار ااید، و نشسته1971سال در دانشگاه شیکاگودر ی کالسدر کنید که خیال می

،یبرنامۀ آموزشاین بخشی از . س آموزش داده شودشهاي پیشرفته تدری به رو،انسانساختمان سه طبقۀ شخصیت یعنی ، بدانید شخصیت اصلی این نمایشباید اما .اختصاص دارد این نظریه بامرتبط یک فیلم مستندبه نمایش

ر ظاهدراو . کردة رشتۀ عملی در مدرسۀ شواب است یک استاد معمولی نیست، بلکه یک اکلکتیسین تحصیل،استادیادگیري دیگري نیز در دانشجویان کند که تدریس میاي گونهبه آن را اما، در باطن ،کند نظریۀ فروید را تدریس می

.polyfocal conspectus :گوید دهد، چیزي که شواب به آن میبرخ

3

نگاه چندکانونی:مفهوم اصلی

:شود این طور آغاز مینمایش tripartiteشخصیت انسان گانۀ سهبر سازة دانشجو پیرامون آن،و گفتگوبحث و 1فروید کتابسه از یفصول خواندنپس از

construction of human personality روابط میان نهاد، خود و فراخود برایش شخصیتها، نقشها و. دکن تسلط پیدا می از شماري. شود گفته می بلوغ شخصطبیعی فتپیشردیدگاه فروید دربارة ، در ادامۀ درس. شود واضح و روشن می

گیرند که از ی مورد اعتنا قرار می و رفتارهایدهند، مورد توجه قرار می مقرردر موعد پیشرفت این تحول را کهییدگرگونیها .دهد را تشکیل میاین ماجرا فاز اول از یک سیکل .شوند میاین دگرگونیها ناشی

آموزان نمایش داده اپیزود از فعالیتهاي جاري یک معلم با گروهی از دانش5در آن . شود از می فیلم آغفاز دوم، با نمایش یک نباید .دهد موزان و از معلم را نمایش میآ هر اپیزود به تنهایی و با هم، رفتارهایی از دانش ."کالس"نمایش یک شود، می

ي که با کارگردان بسته شده بر طبق قرارداد. روید استاین یک فیلم سفارشی براي آموزش و نمایش نظریۀ ف فراموش کنیماش با ت، بر روي رفتارش، و رابطه اسکرده فوکوس آموز دانش یک، دوربین بر روي سازي ا استفاده از تکنیکهاي فیلمو ب است

:خواهد میدانشجویان تحت آموزش استاد از ،پس از تماشاي فیلم .همکالسیها و معلمش ند، ن کتوصیفودك و معلم را ویژگیهاي رفتار ک

، دن صورتبندي کنکه با آن درگیرند اي مسئلۀ تربیتی

. پردازي کنند گمانهلیۀ وضع و حال کودك، دربارة علل رفتار اوپس از تشخیص او و نشان ،اند انتخاب شده هستند که به طرز مخفیانه starting pointنقاط عزیمت این دو سه درخواست استاد از دانشجویان،

آنان را دانشجویان تحت آموزش خود ، و براي مهارت مقاصدش چه خوابی براي دانشجویان دیده است بهد استاد با توجهنده میکند که نظریۀ فروید جلب میآموز یک دانش در رفتارهاي مشکالتی را به تماشاچیان توجۀفیلم. خواند می چه چیزهایی فرابه

عالوه بر "نگاه چندکانونی" او با مد نظر قرار دادن. کند ما استاد قصد و غرض دیگري را دنبال میا. خواهان توجه به آنهاست :فرا بخواندي دیگر را به چیزهايدانشجویان دتوان می، آموزش نظریۀ فروید

جلب کند که توجه دانشجویان را عالوه بر رفتارهایی که نظریۀ فرویدي خواهان توجه به آنهاست به رفتارهاییتواند می . استنظریهاین purviewنظریۀ فرویدي براي توجه و تشخیص آنها فرمان نداده است و خارج از میدان دید

دعوت self-criticismانتقادي -اند به خود ارائه کردهاز مشاهدات خود دانشجویانی را که تفسیرهاي فرویدي تواند می تا از این ،بخواند فراother interpretationsدریافت تفسیرهاي دیگر براي scope آنها را به شناسایی میدانی .کند

، ممکن شده استي به نمایش در آمده در فیلمکه با انتخاب برخی رفتارها شان طریق مناسبت و دقت تفسیرهاي فرویدي .دهندبمورد آزمون قرار

بنابراین، از زوم . شناسی شخصیت برگزیده است انهاي رو از میان نظریه مثالهایش را گفته بودباید یادآوري کنم شواب در آغاز جستار دوم .1

.نظریۀ فروید در دهۀ شصت و هفتاد در حوزة تربیت یک نظریۀ در بورس بود. کردن او بر فروید تعجب نکنیدThe New Introductory Lectures ) مقدماتیجدید گفتارهاي(

The Ego and the Id )خود و نهاد(

Beyond the Pleasure Principle )فراسوي اصل لذت(

4

ها از منظر نظریۀ فرویدي، جاي دیدن صحنه از دانشجویان بخواهد، به playback با جلو عقب بردن فیلماندتو می نجا چه بگویند واقعاً در آ و نگاه کنند،ها به صحنه see well and wide-ranginglyتر وسیعخوب و با برد خیلی

.بینند می

پرسید اگر ب. کند را ایفاء میprejudiced monitor مغرضناظر نقش یک ،ها استاد در تمامی این صحنهجالب است بدانید، چون فیلم از ابتدا براي اداي احترام به نظریۀ فروید ساخته شده بود، اما استاد در عین اداي احترام به نظریۀ دهم، پاسخ میچرا؟

دیدن ضمندانشجویان را . شمارد میhonor فرویدي را هم محترمهاي غیر تمام صحنه مغرضانه 1ارجح شمردن آن،فروید و و ارائۀ ،Freudianly nonrelevant behaviors فرویديبه لحاظرفتارهاي نامربوط به دیدن رفتارهاي مربوط فرویدي،

. کند دعوت می non-Freudian interpretationتفسیرهاي نافرویدي

“In all of this, he will play the part of a prejudiced monitor: he will honor selections of Freudianly nonrelevant behaviors and instances of non-Freudian interpretation but insist on the priority of the Freudian view.” (p. 517)

مشاهدةنظریۀ فروید، آموزش الویتهاي عین تأکید بر است، چون غرض اصلی او، در ناظر مغرض شواب یک نمایشاستاد

: پرسد می با سؤاالتی چالشیدانشجویان در واکنش به نظرات یکی از عمداً این استاد مغرض. چندکانونی است تشخیصی داده است؟بر اساس چه شواهدي دربارة آن رفتار بخصوص چنین

شده است؟]evident شاهدبه عنوان [اري خاص نظریۀ فرویدي موجب توجه به رفتازاش آیا سابقۀ ذهنی

است؟ plausible قابل پذیرش )putative cause مفروض علت (کرده قلمداد علت آنچه آیا

است؟مسئله یک واقعاً، شده است توجه دادهاي که بدان تربیتیمسئلۀآیا

مداخلۀ درمانینیازمند یا ، قابل حل استeducational means با وسائط تربیتیاحتماالً و اگر یک مسئله است، therapeutic interventionاست؟

، آغازین) شدة گزینش(، نظر ها و پاسخپرسش، و بحث کردن متعاقب این یچالشپرسشهاي به پاسخ دانشجو، ییها چالشچنینبا . شود میexpanded و منبسط corrected، تصحیح clarifiedروشن

:کنم بگویم، آن را این طور بیان می هاي کالس فرضی شواب و شخصیتهاي آناز ماجرا خودم را تفسیراگر بخواهم که به منظور نمایش یلم مستنديف. نمایش فیلم است، به ویژهنمادینکشد که شواب به تصویر میاي کالس فرضیهمه چیز در

که تصاویر را ضبط کرده است، همان منظر تونلی نظریه دسی دوربینیع. است"نظریۀ فروید" نمادنظریۀ فروید تهیه شده است، tunnel vision به ، همگی از دهانۀ تنگ عدسی یک دوربین و نگاه کارگردانشوند میردة نمایش افکنده تصاویري که بر پ. است

اما، . کنندنظاره نظریۀ فروید را ، فیلم واقعیهاي زده در تک تک صحنه حیرتکنجکاوانه و و تماشاچیان باید آمده است، تصویر دربر روي تصاویر شفاف نظریۀ داده است، تا بتواند prejudiced monitor ناظر مغرض در نمایش خود به استاد نقش وابش

نباید یادمان . ، برتري این نظریۀ شخصیت نسبت به نظریات دیگر شخصیت نیستي فرویددیدگاهپافشاري براي ارجحیت منظور شواب از. 1

همین منظور به نمایش در فیلم نیز به . هاي دیگر نه نظریهطراحی شده است فروید شخصیت آموزش نظریۀبراي فرضی شوابکالسبرود باز دیدگاههاي دیگر فضا براي کند که اي تدریس می اما استاد به جاي محترم شمردن این دیدگاه، عمداً و مغرضانه آن را به گونه. آمده است

. باشد

5

خود اوست، چون ناظر مغرض. نظریه غلبه کند tunnel vision منظر تونلیبر مشکلتا بتواند . فروید پارازیت بیاندازدقهور کند، م هنرمندي نظریۀ شخصیت فروید را تدریس میبا تسلط و خواهد دانشجویانش در حالی که او در صحنۀ کالس نمی

نافذ conspectus چشمان از کانون تربیت واقعیبه دنیاي و ، شوند) هفتادهاي شصت و در دهه( فروید قدرتمندجذاب و نظریۀ ، شوندمجهز کند نظریۀ فروید به دانشجویان عطا میلنز به قدرت بینایی و دریافتی که شخواهد دانشجویان میبلکه ،فروید بنگرند

کپسول تقویتی نظریه را ببلعند، بی آن که به دار کند را واخواهد دانشجویان می. گردندتهاي دیگر محروم از قدرت دریافآنکه بی .عوارض جانبی آن مبتال شوند

:را بشنویدماجرا پس بقیۀ ماجراهاي کالس فرضی شواب پایان نیافته است، bringing the principle to its“رودکار به نظریه قرار استکه جایی ، به پلۀ دوم،روندبیک گام جلوتر د نتوان بحثها می

case”. یک کلی جایی کهprinciple یک جزئی با case از دیدن فیلم، دانشجویان تشخیص بعد م گفت. کند میمالقاتdiagnosis کنند میتوصیف ویژگیهاي رفتارهاي به نمایش درآمده را ؛کنند اعالم میخودشان را characterizationدر و ؛

اي که از نظریۀ تمام این رویدادها با سابقۀ ذهنیاحتماالًاما . speculation پردازند زنی می نهایت دربارة علل این رفتارها به گمانه اما! اش چیست ناگفته پیداست نتیجه.افتد اتفاق میي فرویددیدگاه در فضاي ، فرویدي فیلم تند رنگ،تر ، و از آن مهمفروید دارند

را با خودی گام اول آموزش.کند نظاره میپردازیهاي را است، این تشخیصها و گمانه"ناظر مغرض" استاد یک از آنجایی که پیروزمندانۀ پردازیهاي روشن و گمانهيشود به تشخیصها دارد، وقتی موفق می برمیسؤاالت چالشی که در باال به آنها اشاره شد

: پرسد از دانشجویان می .دارد را برمی second step بیاندازد، گام دوم ید به جانشاندانشجویان خدشه وارد کند و ترد ؟ نیاز دارنداند دادهتشخیصآنچه به روشنی test آزمودناي براي چه اطالعات اضافه

؟ نیاز دارند ویژگیهاتوصیف check اي براي بازبینی چه اطالعات اضافه

؟ نیاز دارند رفتارهاي مشاهده شده عللدربارة پردازیها گمانه verifyماییآز اي براي راست چه اطالعات اضافه

در ) اند شدههمانهایی که توسط دانشجویان شناسایی( selected starting points شده گزینشعزیمتنقاط در مجموع، خدمت چه مقاصدي هستند؟

شده آمادهدوباره تماشا کنند، به برخی از اسنادي که به این منظور باشد فیلم را براي به دست آوردن این اطالعات اضافه شاید الزمتواند به می) شرایطدیگر با همین ییا فیلم( فیلماین واقعاً دیدن دوبارة آیا ،اما. تماشا کنندرا دیگريفیلم یا ،است مراجعه کنند

رنگ تند و زنندة حتی اگرچون ! ، بلهگفتوان ت دشوار میکنم فکر میاطالعات مورد درخواست استاد کمک کند؟ به دستیابی . باقی است اما این رنگ همچنان بر روي لنز دوربین،باشد زدوده شده از چشمان دانشجویان تا حدي، ،توسط استادنظریۀ فروید

ی در تونل وقتگیرند، تحت فشار قرار می به همین علت است، چون دانشجویان "نگاه چندکانونی" بخشی از دشواري، به گمانمباید بتوانند از پشت لنز دوربینی که صرفاً رفتارهاي . نگاه چندکانونی را جستجو کنندلوازمتنگ و محدود یک نظریه گرفتارند،

از من نپرسید چطور؟ چون من .ببینندرا هم ) غیرفرویدي(هاي دیگر صحنه، است را به تصویر کشیدهي فرویددیدگاهمورد اعتناي ، عطاي دیدن دوبارة فیلمی که لنز دوربینش به رنگ تند و داشتماگر حق انتخاب . کنم، این چیزها را بفهمم ش مینیز چون شما تال

کردم، بخشیدم، و اطالعات مورد درخواست استاد را در جاي دیگر جستجو می زنندة نظریۀ فرویدي آغشته است، به لقایش می و تکنیکهایی چون رکت دوربین، زاویۀ قرار گرفتن آنجایی که قرار نیست ح. دآور نباش جایی که فضا تا این حد محدود و خفقان

close-upباید . من نیستم، شواب استاما، کارگردان این نمایش. هاي دیگر محروم کند یا نماي نزدیک، مرا را از دیدن صحنه !انجامد به کجا مییآموزش برنامۀاین ببینیم

6

مورد درخواست استاد براي دستیابی به اطالعات ، مراجعه به اسناد، یا دیدن فیلم رزرو فیلم دیدن دوبارة،جالب است بدانید The requests for information will suffer رو دارند دانشجویان پیش که استتقدیريیکی از دو اري نیست، بلکهاجب

one of two fates دفاع از تشخیص، تفسیر و با ندتوان می. را انتخاب کنند و تقدیر دوم،ا نپذیرند این تقدیر رندتوان میآنها دانشجویان خواه تقدیر . مبارزه کننددر این شرایط و بر مبناي دیدگاه فرویدي مشروعیت و امکان یافته است اکتشافاتی که صرفاً

یک ه سمت استفادة نظریه براي ب هابحث .مقصود شواب برآورده شده است چونکند، خواه تقدیر دوم را فرق نمی،اول را بپذیرند . مورد خاص هدایت شده است

، تا به تردیدها و چالشهایی که بر راه هستند در پی اطالعات جدید در منابع در دسترس دانشجویانبا پذیرش تقدیر اول، از و چالشهادر پرتو این تردیدها . فائق شوند استوارد شده توسط استاد case خاصموردو روش آنها در مواجهه با

فراهم کردن اطالعات جدید و تفسیرهاي پیامد این اتفاق، . قرار دهندتجدید نظرروش خود دفاع کنند، یا آن را مورد .تواند توسط استاد مورد چالش قرار بگیرد میهنوزجدید است که

روشنگر استنیز این چالش در هر صورت، . خیزند به چالش برمی استادبا پذیرش تقدیر دوم، دانشجویان با درخواست نشینی منطقی از اصل درخواست یا به عقب،انجامد یا به رد و تکذیب چالش دانشجویان می: و تجدید نظر در پی دارد

.استاد نزدیک شدن به. نزدیک شدن به تشخیصهاي قابل دفاع مستدلبه ، یا شود ختم میرضایت دادن و قانع شدن به این بحثها یا

رفتار ي کهبه عنوان نیازي راجع به برنامۀ درسی و آموزش، ا به شرایط اولیه، یا دستیابی به توصیهاي بهبود بخشیدن اي بر برنامه . طلبد میکودك

، مقابله با پاسخresponse، پاسخ challenge، چالش questionسؤال - این برنامۀ آموزشی قصد شواب ازconterresponse- است دو چیز:

به یک دیدگاه doctrineرا از یک دکترین ) یا هر اصل دیگر(ل فرویدي ار این است که اص کلی و آشکقصد viewآن را از پیکرة دانش بدل کند؛ body of knowledgeبه یک امر عادتی habitتبدیل کند :

عادت مشاهده

عادت گزینش

عادت تفسیر

از میان خیل factsامور واقعی مشاهده و گزینش ( استة موارد عینیعادت مشاهده، گزینش و تفسیر واقعیتهاي مناسب درباراینها اي باشد که به آموزش یک مشخصۀ هر برنامهباید ،کند این هدف شواب فکر می.) استتلقی شده مناسبامور واقعی دیگر که .سرو کار نداشته باشدیا باشدا کثرت سرو کار داشته خواه ب؛حرفه اختصاص دارد

بداکلکتیک از اجتناب حیاتی است، تالشهاچندکانونی کردنهدف و براي ، است اولقصدمتکی به دوم که قصد :تواند باشد به دو صورت میو to avoid bad eclectic است

؛شده استمخلوط سازوار ، حتی اگر عناصر دو دیدگاهناآگاهانۀدر آمیختن اجتناب از .1

شده است مخلوط ناسازوار از این که بدون آگاهی ،ناپذیر آمیزشدر آمیختن عناصر اجتناب از .2

7

“The second purpose, in short, is to avoid bad eclectic: the unaware mixing of

elements of two views, even though the mix be coherent, or the mixing of the immiscible without knowing that the mixture is incoherent.” (p. 519)

از آب درآمده است، پس ناسازوار آن است و هم نتیجۀ انهناآگاه است، چون هم مطلوب آشکارادومی اجتناب از

. استconfusionاجتناب از آن اجتناب از اغتشاش

:، به دو دلیلکمتر مشهود استاما اجتناب از اولی نیز به اندازة دومی مطلوب است،

تر مطلوبذاتاًها و پیوند زدن آنها در یک کل بزرگتر تفاوت میان ایدهاز بین بردن ، کهاین استاول دلیل .1؛ نشان کند چیز را آشکار میجور نشان دادن گربه و سگ به عنوان مصداق حیوان یک . از تفات نیست

یک از هر . کند دادن گربه به عنوان یک چیز و سگ به عنوان چیز دیگر وجوهی از هر دو را آشکار میتفاوت گذاشتن، یا ( مورد استفاده قرار گرفته شیوه مطلوب است و بدون آگاهی از این که کدام کارهااین دهد که نشان میاندازة کمیتا اینها . بعید است دیگري مورد استفاده قرار بگیرد) تفاوت بین بردناز

lost تنها مفقود چندکانونی نهقعمی به نگاه کردن عادتبراي اهتمامچندکانونی بودن مفقود است، و . استobscure مبهماست، بلکه

آنها، پذیر آمیزشآگاهانه پیوند زدن عناصر ادلیل دوم این است که اگر دو دیدگاه واقعاً دو دیدگاه هستند، ن .2شود، دیدگاهی که ناآگاهانه در دیگري جذب می. کند می مبهم، شده بودن آنها تاتفاوتهایی که موجب دو

پس در این. ) فرد بستگی داردناآگاهیمیزان میزان فقدان به (شود به عنوان یک دیدگاه متمایز مفقود می مبهم چندکانونیعمیق به نگاه اهتمام تا حد زیادي چندکانونی بودن مفقود است، و تا اندازة زیاديجا

. شده است

براي کلیۀ ، راذهنیاو قرار است فضاي .کند را ایفاء میرضنقش ناظر مغدهند که چرا استاد نمایش شواب اینها نشان می نسبت به آن ، که سروکار پیدا کنداي نظریه با هر.کند حفظ ،دیدگاههاي دیگري که در سیکلهاي بعدي برنامه معرفی خواهند شد

.شود مغرض میدر سیکل دوم و سیکلهاي . وان یک لنز آشکارکننده بکارگیري نظریه به عنفاز تسلط یافتن بر دکترین، فاز :سیکل اول به پایان رسید

این سیکلها صرفاً تکرار . با دکترینهاي دیگر و بکارگیري آنها به عنوان لنزهاي آشکارکنندة اضافی سرو کار خواهیم داشت،پیاپی ...cumulation factor :یک عامل جدید معرفی خواهد شد. سیکل اول نیستند

...ادامه دارد 28/2/1390