ไฟฟ้าสาร ปีที่ 19 ฉบับที่ 4 ก.ค.-ส.ค.55

ไฟฟาสาร

ทฆายกาโหตมหาราชน พระจอมขวญแหงจกรศรสมย

ขาฯพระบาทปวงราษฎรทวชาตไทย นอมถวายพระพรชยสดด

ลสบสองสงหามาสราชสมภพ นบแปดสบพรรษาครบเฉลมศร

ขออญเชญเทพยดาทวธาตร แผบารมคมพระองคทรงพระเจรญ

ดวยเกลาดวยกระหมอมขอเดชะ

ขาพระพทธเจา คณะกรรมการวชาการไฟฟา

วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

๑๒ สงหาคม ๒๕๕๕

นพดา ธรอจฉรยกล ผประพนธ



ส า ร บ ญ

ปท 19 ฉบบท 4 กรกฎาคม - สงหาคม 2555E-mail : [email protected], [email protected]

ความคดเหนและบทความตาง ๆ ในนตยสารไฟฟาสารเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน ไมมสวนผกพนกบวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ

สมภาษณพเศษ14 ณฐพล ณฏฐสมบรณ เลขาธการ สมอ. คนใหม ยกระดบมาตรฐานอตสาหกรรมไทยสสากล

มาตรฐานและความปลอดภย17 ขยายความมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย บทท 4 (ตอนท 3) : นายลอชย ทองนล

25 อคคภยจากไฟฟา : นายมงคล วสทธใจ

30 การตดตงระบบไฟฟาในสระวายน�าและอางน�าพ (ตอนท 5) การตดตงระบบไฟฟาอางน�าพ (Fountains) : รศ.ธนบรณ ศศภานเดช

ไฟฟาก�าลงและอเลกทรอนกสก�าลง37 Guideline for Under Frequency Relay Setting : นายปรญญา เอกพรพศาล

40 เทคโนโลยและการท�างานของ Ground Lead Disconnector ส�าหรบกบดกเสรจชนด MOV ในระบบจ�าหนายแบบเหนอดน : นายกตตกร มณสวาง

ไฟฟาสอสารและคอมพวเตอร45 ประสบการณในการออกแบบและตดตงระบบสอสาร Master Radio ในระบบ SCADA ของการไฟฟาสวนภมภาค : นายรกชาต นนทพนธ

51 ระบบ SCADA และ DMS กบการพฒนาตอยอดไปส Smart Grid : นายกตตวฒน ศรวลาศ

55 ในแวดวง ICT : แนวโนมโทรคมนาคม 4G (ตอนท 3) : นายสเมธ อกษรกตต

พลงงาน62 การศกษาการผลตไฟฟาจากพลงงานลมในประเทศไทย (ตอนท 4) เทคโนโลยของเครองก�าเนดไฟฟาพลงงานลม : นายศภกร แสงศรธร

68 เทคโนโลยการผลตไฟฟาจากขยะ (ตอนท 3) Waste to Electricity Technology (Part 3) : นายธงชย มนวล

76 การจดท�ามาตรการอนรกษพลงงานระบบอดอากาศ (ภาคปฏบต) : นายธวชชย ชยาวนช

ปกณกะ83 Titanic : น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล

87 ศพทวศวกรรมนาร “Isolation Panel” (For Hospital Applications.) : นายเตชทต บรณะอศวกล

90 Innovation News เตารบอจฉรยะ : น.ส.กญญารตน เอยมวนทอง

92 ขาวประชาสมพนธ

14

25

40

51

68



สวสดทานผอานทกทานครบ ชวงนเปนฤดฝน มฝนตกบอยครง ผมหวงวาทกทานคงดแล

สขภาพใหแขงแรงเพอปองกนไมใหเจบปวยไดงายนะครบ สงทหลายทานกงวลคงไมใชแคเรองปญหา

สขภาพเปนแน ผมคาดวาหลายทานคงกงวลในเรองนองน�าวาปนจะเกดน�าทวมหนกเชนปทผานมา

หรอไม ? ภาครฐไดมการเตรยมความพรอมและการปองกนไดดเพยงใด ? จะเอาอยไหม ? และ

ทส�าคญพวกเราทกคนไดเตรยมความพรอมเรองใดไปบาง ? อยางไรกดทางนตยสารไฟฟาสารของเรา

กไดใหขอมลผานบทความทไดน�ามาลงในหลายฉบบทผานมา โดยไดมงเนนเรองเกยวกบการปองกน

การตรวจสอบ และแกไขปญหาอปกรณไฟฟาจากเรองน�าทวม หากทานใดยงไมไดอานกสามารถ

หาอานยอนหลงผานทาง E-Magazine ไดจาก http:/www.eit.or.th/smf/index.php?board=13.0 ครบ

ในชวงนหลายทานคงไดยนค�าวา AEC (ASEAN Economic Community) หรอทเราเรยกกนวาประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยน บอยครงกนมากขน คงสงสยวา AEC คออะไร ? จะมผลกระทบอะไรกบเราบาง ? ทส�าคญอะไรคอโอกาสและ

ความทาทายใหม ๆ ทจะเกดขน ? ผมคดวาพวกเราในแวดวงวศวกรรม ผประกอบการภาคธรกจและภาคอตสาหกรรม

ควรจะใหความส�าคญกบสงนเปนพเศษ เพราะปจจบนสถานการณดานการคาและการลงทนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

มการแขงขนกนสงมาก โดยในป 2558 ทง 10 ประเทศของอาเซยนจะเขาส AEC ครบทกประเทศ จะท�าใหฐานการตลาด

ขยายกวางมากขน สงผลใหผผลตตองพฒนาและปรบปรงคณภาพสนคาใหไดมาตรฐานเปนทยอมรบของผบรโภค หากเรา

ไมปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลงอาจสงผลตอขดความสามารถในการแขงขนของประเทศได

ส�าหรบนตยสารฉบบนไดรบเกยรตจากคณณฐพล ณฏฐสมบรณ เลขาธการส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

(สมอ.) คนใหม ทเพงเขามารบต�าแหนงเมอวนท 20 พฤษภาคม 2555 ใหสมภาษณถงทศทางการด�าเนนงานและการเตรยม

ความพรอมของ สมอ. เพอเตรยมพรอมรบกบความเปลยนแปลงดานการแขงขนในอตสาหกรรมตาง ๆ นอกจากนยงมบทความ

วชาการหลายบทความทนาสนใจเหมอนฉบบทผาน ๆ มา เชน อคคภยจากไฟฟา, เทคโนโลยและการท�างานของ Ground

Lead Disconnector ส�าหรบกบดกเสรจชนด MOV ในระบบจ�าหนายแบบเหนอดน, ประสบการณในการออกแบบและตดตง

ระบบสอสาร Master Radio ในระบบ SCADA ของการไฟฟาสวนภมภาค, ระบบ SCADA และ DMS กบการพฒนาตอยอด

ไปส Smart Grid, การจดท�ามาตรการอนรกษพลงงานระบบอดอากาศ (ภาคปฏบต) และเรองอน ๆ ทเกยวของนาสนใจและ

ตดตามเปนอยางยงครบ

อนงหากทานผอานทานใดมขอแนะน�า หรอตชมใด ๆ แกกองบรรณาธการ ทานสามารถมสวนรวมกบเราไดโดยสง

เขามาทางไปรษณย หรอท Email: [email protected] และสดทายผมขอขอบคณผสนบสนนนตยสาร “ไฟฟาสาร” ทกทาน

ทชวยใหเรายงคงสามารถท�านตยสารวชาการใหความรและขาวสารแกทานผอานทกทานในชวงทผานมา และหวงเปนอยางยงวา

จะใหการสนบสนนตลอดไปครบ

สวสดครบ

ดร.ประดษฐเฟองฟ

บ ท บ ร ร ณ า ธ ก า ร








เจาของ : สาขาวศวกรรมไฟฟา สมาคมวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ487 รามค�าแหง 39 (ซอยวดเทพลลา) ถนนรามค�าแหง แขวงวงทองหลาง เขตวงทองหลาง กรงเทพฯ 10310โทรศพท 0 2319 2410-13 โทรสาร 0 2319 2710-11 http://www.eit.or.th e-mail : [email protected]

คณะกรรมการทปรกษาฯพณฯ พลอากาศเอก ก�าธน สนธวานนท

ศ.ดร.บญรอด บณฑสนตศ.อรณ ชยเสร

รศ.ดร.ณรงค อยถนอมรศ.ดร.ไกรวฒ เกยรตโกมลรศ.ดร.ตอตระกล ยมนาค

ดร.การญ จนทรางศนายเรองศกด วชรพงศพล.ท.ราเมศร ดารามาศนายอ�านวย กาญจโนภาศ

คณะกรรมการอ�านวยการ วสท. นายสวฒน เชาวปรชา นายก นายไกร ตงสงา อปนายกคนท 1

จนทรเจนจบ, อาจารยสพฒน เพงมาก, นายประสทธ เหมวราพรชย, นายไชยวธ ชวะสทโธ, นายปราการ กาญจนวต, นายพงษศกด หาญบญญานนท, รศ.ศล บรรจงจตร, รศ.ธนบรณ ศศภานเดช, นายเกยรต อชรพงศ, นายพชญะ จนทรานวฒน, นายเชดศกด วทราภรณ, ดร.ธงชย มนวล, นายโสภณ สกขโกศล, นายทวป อศวแสงทอง, นายชาญณรงค สอนดษฐ, นายธนะศกด ไชยเวช

ประธานกรรมการนายลอชย ทองนล

รองประธานกรรมการนายสกจ เกยรตบญศรนายบญมาก สมทธลลา

กรรมการ ผศ.ถาวร อมตกตต กรรมการ ดร.เจน ศรวฒนะธรรมา กรรมการ นายสมศกด วฒนศรมงคล กรรมการ นายพงศศกด ธรรมบวร กรรมการ นายกตตพงษ วระโพธประสทธ กรรมการ นายสธ ปนไพสฐ กรรมการ ดร.ประดษฐ เฟองฟ กรรมการ นายกตตศกด วรรณแกว กรรมการ นายสจ คอประเสรฐศกด กรรมการ นายภาณวฒน วงศาโรจน กรรมการ นายเตชทต บรณะอศวกล กรรมการและเลขานการ น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล กรรมการและผชวยเลขานการ

คณะท�างานกองบรรณาธการนตยสารไฟฟาสาร

คณะทปรกษานายลอชย ทองนล, นายปราการ กาญจนวต, ผศ.ดร.วชระ จงบร, นายยงยทธ รตนโอภาส, นายสนธยา อศวชาญชยสกล, นายศภกจ บญศร , นายวชย จามาตกล

บรรณาธการดร.ประดษฐ เฟองฟ

กองบรรณาธการผศ.ถาวร อมตกตต, นายมงคล วสทธใจ, นายชาญณรงค สอนดษฐ, นายววฒน อมรนมตร, นายสเมธ อกษรกตต, ดร.ธงชย มนวล, ผศ.ดร.ปฐมทศน จระเดชะ, ดร.อศวน ราชกรม, นายบญถน เอมยานยาว, นายเตชทต บรณะอศวกล, นายกตตศกด วรรณแกว, อาจารยธวชชย ชยาวนช, นายมนส อรณวฒนาพร. นายประดษฐพงษ สขสรถาวรกล, นายจรญ อทยวนชวฒนา, น.ส.เทพกญญา ขตแสง, น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล

ฝายโฆษณาสพจน แสงวมล, กฤษณะ หลกทรพย, วณา รกดศรสมพนธ

จดท�าโดย

บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด539/2 อาคารมหานครยบซม ชน 22 A

ถนนศรอยธยา แขวงถนนพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400โทร. 0 2247 2330, 0 2247 2339, 0 2642 5243, 0 2642 5241

(ฝายโฆษณา ตอ 112-113) โทรสาร 0 2247 2363www.DIRECTIONPLAN.org E-mail : [email protected]

รศ.ดร.หรรษา วฒนานกจ อปนายกคนท 2 ศ.ดร.ตอกล กาญจนาลย อปนายกคนท 3 นายธเนศ วระศร เลขาธการ นายทศพร ศรเอยม เหรญญก นายพชญะ จนทรานวฒน นายทะเบยน นายธรธร ธาราไชย ประชาสมพนธ รศ.ดร.วนชย เทพรกษ โฆษก รศ.ดร.วชย กจวทวรเวทย สาราณยกร นายชชวาลย คณค�าช ประธานกรรมการสทธและจรรยาบรรณ รศ.ดร.อมร พมานมาศ ประธานกรรมการโครงการ ผศ.ดร.วรรณสร พนธอไร ประธานสมาชกสมพนธ ดร.ชวลต ทสยากร ปฏคม รศ.ดร.พชย ปมาณกบตร ประธานกรรมการตางประเทศ นายชลต วชรสนธ ประธานกรรมการสวสดการ รศ.ดร.ทวป ชยสมภพ กรรมการกลาง 1 นายนนนาท ไชยธรภญโญ กรรมการกลาง 2 นายประสทธ เหมวราพรชย ประธานวศวกรอาวโส นางอญชล ชวนชย ประธานวศวกรหญง ดร.ประวณ ชมปรดา ประธานยววศวกร รศ.ดร.สชชวร สวรรณสวสด ประธานสาขาวศวกรรมโยธา นายลอชย ทองนล ประธานสาขาวศวกรรมไฟฟา นายจกรพนธ ภวงคะรตน ประธานสาขาวศวกรรมเครองกล รศ.ด�ารงค ทวแสงสกลไทย ประธานสาขาวศวกรรมอตสาหการ รศ.ดร.ขวญชย ลเผาพนธ ประธานสาขาวศวกรรมเหมองแร โลหการ และปโตรเลยม นายเยยม จนทรประสทธ ประธานสาขาวศวกรรมเคม ผศ.ยทธนา มหจฉรยวงศ ประธานสาขาวศวกรรมสงแวดลอม ผศ.ดร.กอเกยรต บญชกศล ประธานสาขาวศวกรรมยานยนต นายกมโชค ใบแยม ประธานสาขาวศวกรรมคอมพวเตอร รศ.ดร.เสรมเกยรต จอมจนทรยอง ประธานสาขาภาคเหนอ 1 รศ.วชย ฤกษภรทต ประธานสาขาภาคเหนอ 2 รศ.ดร.สมนก ธระกลพศทธ ประธานสาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1 ผศ.ดร.สงวน วงษชวลตกล ประธานสาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2 รศ.ดร.จรญ บญกาญจน ประธานสาขาภาคใต

รายนามคณะกรรมการสาขาวศวกรรมไฟฟา วสท. 2554-2556

ทปรกษานายอาทร สนสวสด, ดร.ประศาสน จนทราทพย, นายเกษม กหลาบแกว, ผศ.ประสทธ พทยพฒน, นายโสภณ ศลาพนธ, นายภเธยร พงษพทยาภา, นายอทศ


14

ส�ำนกงำนมำตรฐำนผลตภณฑอตสำหกรรม หรอ

สมอ. เปนหนวยงำนทมควำมส�ำคญและเกยวของกบ

ประชำชน โดยเฉพำะผบรโภคทตองใชสนคำตำง ๆ ในชวต

ประจ�ำวน ซงสนคำสวนใหญลวนมำจำกกระบวนกำรผลต

ในระบบอตสำหกรรมทงสน กอปรกบปจจบนสถำนกำรณ

ดำนกำรคำและกำรลงทนมกำรเปลยนแปลงอยำงรวดเรว

มกำรแขงขนในภำคอตสำหกรรมมำกขน สงผลใหผผลต

ตองพฒนำและปรบปรงคณภำพสนคำใหไดมำตรฐำน

เปนทยอมรบของผบรโภค และใน พ.ศ. 2558 จะเขำส

ประชำคมเศรษฐกจอำเซยน (ASEAN Economic

Community : AEC) ครบทง 10 ประเทศ กำรเตรยม

ควำมพรอมดำนมำตรฐำน เพอรองรบกำรแขงขนจำก

ตำงประเทศจงมควำมส�ำคญยง เพรำะหำกอตสำหกรรม

ไทยไมปรบตวอำจสงผลตอขดควำมสำมำรถในกำรแขงขน

รวมถงอำจถกสนคำจำกประเทศอนเขำมำตตลำดใน

ประเทศได

นตยสำรไฟฟำสำรฉบบนไดรบเกยรตจำก นายณฐพล

ณฏฐสมบรณ เลขาธการส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑ

อตสาหกรรม (สมอ.) คนใหม ทเพงเขำมำรบต�ำแหนง

เมอวนท 20 พฤษภำคม 2555 ใหสมภำษณถงทศทำง

กำรด�ำเนนงำนและกำรเตรยมควำมพรอมของ สมอ.

เพอเตรยมพรอมรบกบควำมเปลยนแปลงดำนกำรแขงขน

ในอตสำหกรรมตำง ๆ ทศทำงตอจำกนไปของ สมอ.

ถอเปนกำวยำงทส�ำคญยง

สมภาษณพเศษ

Interview

สมอ.ปกปองผลประโยชนและความปลอดภยใหแกผบรโภค

นำยณฐพล ณฏฐสมบรณ เลขำธกำรส�ำนกงำน

มำตรฐำนผลตภณฑอตสำหกรรม (สมอ.) เปดเผยวำ สมอ.

เปนหนวยงำนในสงกดกระทรวงอตสำหกรรม ด�ำเนนกำร

ภำยใตพระรำชบญญต 2 ฉบบ คอ พระรำชบญญต

มำตรฐำนผลตภณฑอตสำหกรรม พ.ศ. 2511 และ

พระรำชบญญตมำตรฐำนแหงชำต พ.ศ. 2551 มอ�ำนำจ

หนำทในกำรก�ำหนดมำตรฐำนผลตภณฑอตสำหกรรม

และกำรรบรองคณภำพผลตภณฑอตสำหกรรม เพอประโยชน

ในกำรสงเสรม ควำมปลอดภย และปองกนควำมเสยหำย

ทอำจจะเกดขนแกประชำชนหรอเศรษฐกจของประเทศ

“ทผำนมำ สมอ.ไดด�ำเนนกำรก�ำหนดมำตรฐำน

ผลตภณฑอตสำหกรรม (มอก.) ทงทเปนมำตรฐำนบงคบ

และไมบงคบเพอคมครองผบรโภค รกษำสงแวดลอม

ทรพยำกรธรรมชำต และสงเสรมใหภำคอตสำหกรรม

ไทยสำมำรถแขงขนไดในตลำดโลก และยงมหนำท

ในกำรก�ำหนดนโยบำยและยทธศำสตรดำนกำรมำตรฐำน

ของประเทศเพอใหเปนเอกภำพ สอดคลองกบมำตรฐำน

สำกล ซงจะสงเสรมใหเกดควำมรวมมอระหวำงหนวยงำน

ทงในประเทศและตำงประเทศ” เลขำธกำร สมอ.กลำว

“มาตรฐาน” อาวธส�าคญการแขงขนในตลาดโลก

กำรแขงขนในโลกปจจบนมกำรแขงขนทรนแรง

เลขำธกำร สมอ.กลำวถงเรองนวำ บทบำทส�ำคญประกำร

หนงของ สมอ. คอกำรพฒนำผประกอบกำรใหมศกยภำพ

ณฐพล ณฏฐสมบรณเลขาธการ สมอ. คนใหม

ยกระดบมาตรฐานอตสาหกรรมไทยสสากล


15กรกฎาคม - สงหาคม 2555

และมขดควำมสำมำรถ โดยใชกลไกดำนมำตรฐำนให

สำมำรถแขงขนไดเพอสรำงเสรมเศรษฐกจภำคอตสำหกรรม

ของประเทศใหเขมแขงและเกดกำรพฒนำอยำงยงยน โดย

สมอ.มแนวทำงในกำรสงเสรมดำนกำรมำตรฐำนในหลำย ๆ

ดำน อำท กำรก�ำหนดมำตรฐำนใหตอบสนองควำมตองกำร

ของทกภำคสวน โดยจดท�ำแผนแมบทกำรก�ำหนดมำตรฐำน

5 ป เพอใหทกภำคสวนทเกยวของมสวนรวมในกำรก�ำหนด

มำตรฐำนเพอให ตรงตำมควำมตองกำรและทนตอ

กำรใชงำน โดยสรำงควำมรวมมอกบหนวยงำนทมศกยภำพ

เปนผก�ำหนดมำตรฐำนในสำขำตำง ๆ ตำมควำมรและทกษะ

สำขำอำชพทเกยวของของหนวยงำน รวมถงกำรพฒนำ

ระบบตรวจสอบและรบรองใหสอดคลองกบแนวทำงสำกล

โดยสงเสรมใหมกำรน�ำมำตรฐำนไปใชในภำคอตสำหกรรม

อยำงทวถง เพอใหกำรผลตและคณภำพของผลตภณฑ

เปนทยอมรบและแขงขนในตลำดโลกได

จบมอหนวยงานตาง ๆ พฒนามาตรฐานรวมกน

เลขำธกำร สมอ.กลำววำ กำรพฒนำมำตรฐำนตำง ๆ

นน สมอ.ไดรวมมอกบหนวยงำนในประเทศสรำงเครอขำย

ควำมรวมมอในกำรก�ำหนดมำตรฐำนกบหนวยงำนภำครฐ

และภำคเอกชนทมควำมรควำมช�ำนำญเฉพำะดำน เพอให

กำรก�ำหนดมำตรฐำนมควำมรวดเรว โดย สมอ.ไดลงนำม

ควำมรวมมอด�ำเนนกำรก�ำหนดมำตรฐำนกบ 12 หนวยงำน

อำท กรมพฒนำพลงงำนทดแทนและอนรกษพลงงำน

กรมโรงงำนอตสำหกรรม วศวกรรมสถำนแหงประเทศไทย

ในพระบรมรำชปถมภ เปนตน สวนควำมรวมมอกบ

หนวยงำนระหวำงประเทศ สมอ.ไดรวมก�ำหนดมำตรฐำน

กบองค กำรระหว ำงประเทศว ำด วยกำรมำตรฐำน

(International Organization for Standardization : ISO)

และคณะกรรมำธกำรระหวำงประเทศวำดวยมำตรฐำน

สำขำอเลกทรอเทคนกส (International Electrotechnical

Commission : IEC) โดยพจำรณำใหขอคดเหนตอรำง

มำตรฐำนในขนตอนจดท�ำรำงมำตรฐำนและสงผเชยวชำญ

ตำมสำขำทเกยวของเปนตวแทนประเทศไทยเขำรวมประชม

ในคณะกรรมกำรวชำกำรดำนเทคนคของทงสององคกร

มาตรฐาน สมอ.เปนทยอมรบในระดบสากลกำรเขำรวมจดท�ำมำตรฐำนของ สมอ.กบหนวยงำน

ระหวำงประเทศนน เลขำธกำร สมอ.กลำววำ ไทยเปน

สมำชกและเขำรวมลงนำมขอตกลงกำรยอมรบรวมใน

ผลกำรตรวจสอบและรบรองกบ International Accreditation

Forum (IAF) และ International Laboratory Accreditation

Cooperation (ILAC) ซงทง 2 องคกรเปนหนวยงำนทม

สมำชกอยทวโลก และมกระบวนกำรท�ำใหหนวยรบรอง

ระบบงำนจำกทหนงของโลกไดรบกำรยอมรบเทยบเทำ

หนวยงำนรบรองระบบงำนในอกทหนงของโลก ซงแสดง

ใหเหนถงกำรยอมรบควำมเทยบเทำของ สมอ.กบหนวยงำน

อน ๆ ในระดบสำกล

ถายโอนงานเพมคณภาพมาตรฐานไทยจำกกำรขยำยตวทำงเศรษฐกจของประเทศและ

กำรเตบโตของภำคอตสำหกรรม ประกอบกบกำรมำตรฐำน

มบทบำทส�ำคญดำนกำรคำระหวำงประเทศมำกขน ท�ำให

สมอ.มภำระงำนดำนกำรก�ำหนดมำตรฐำนและดำนกำรรบรอง

มำตรฐำนผลตภณฑเพมมำกขน ซงสวนทำงกบอตรำก�ำลง

ทคงท เปนเหตใหกำรบรกำรแกผประกอบกำรเกดควำม

ลำชำ เลขำธกำร สมอ.กลำวถงแนวทำงแกไขในเรองนวำ

ท�ำไดโดยถำยโอนงำนดำนกำรตรวจสอบรบรองคณภำพ

มำตรฐำนใหแกเอกชน หรอสวนงำนอนรบไปด�ำเนนกำรแทน

สวนงำนดำนก�ำหนดมำตรฐำน สมอ.ไดลงนำมควำมรวมมอ

กบหนวยงำนเครอขำยทงภำครฐและภำคเอกชนเปน

ผก�ำหนดมำตรฐำนตำมสำขำวชำชพแทน สมอ. กำรถำยโอน

ดงกลำวจะชวยเพมประสทธภำพกำรด�ำเนนงำนของ สมอ.

ใหรวดเรวและมประสทธภำพมำกยงขนได


16

จดท�ามาตรฐานเตรยมรบประชาคมอาเซยน

เลขำธกำร สมอ.กลำววำ วตถประสงคหนงของ

กำรกอตงประชำคมอำเซยน คอ ควำมรวมมอทำงดำน

เศรษฐกจของภมภำค เพอลดอปสรรคจำกมำตรกำรกดกน

ทำงกำรคำทมใชภำษ คณะกรรมกำรทปรกษำของอำเซยน

ดำนมำตรฐำนและคณภำพ (ASEAN Consultative

Committee for Standards and Quality : ACCSQ)

จงถกจดตงขนใน พ.ศ. 2535 โดยมภำรกจหลก คอ

ด�ำเนนกำรเพอลดอปสรรคอนเกดจำกมำตรกำรกดกน

ทำงกำรคำอนเนองมำจำก กฎระเบยบทางเทคนค

(Technical Regulations) หรอ มาตรฐานบงคบ

(Mandatory Standards) ซง สมอ.เปนตวแทนประเทศไทย

ใน ACCSQ ผลกำรด�ำเนนงำนของ ACCSQ ทผำนมำจนถง

ปจจบนดำนกำรมำตรฐำน ไดแตงตงคณะท�ำงำนพจำรณำ

อปสรรคทเกดจำกกำรมำตรฐำนใน 8 สำขำ อำท สำขำ

ไฟฟำและอเลกทรอนกส สำขำกำรเกษตรและกำรประมง

สำขำอตสำหกรรมยำนยนต เปนตน ซงคณะท�ำงำนทง

8 สำขำ ไดประสำนงำนใหใชมำตรฐำนรวมกน เพอให

ตรวจสอบรบรองทเดยวสำมำรถจ�ำหนำยไดทวทงภมภำค

ส�ำหรบสำขำไฟฟำและอเลกทรอนกสมควำมคบหนำ

ถงขนรวมลงนำมใน ASEAN EE MRA (ASEAN Sectoral

MRA for Electrical and Electronic Equipment) เมอ พ.ศ.

2546 ประเทศสมำชกทงหมดรวมมอกนในกำรยอมรบ

รำยงำนผลกำรทดสอบ ซง สมอ.ไดด�ำเนนกำรปรบปรง

แกไขมำตรฐำนและกฎระเบยบดำนกำรมำตรฐำนให

สอดคลองตำมขอตกลง รวมถงจดใหมหองปฏบตกำร

ทดสอบทอยในบญชรำยชอภำยใต ASEAN EE MRA จ�ำนวน

4 หนวยงำน และเพอรองรบประชำคมอำเซยนใน พ.ศ.

2558 รฐสภำไดลงมตเหนชอบใหประเทศไทยลงสตยำบน

ในควำมตกลงวำดวยกำรปรบระบบดำนกฎระเบยบ

และกำรควบคมบรภณฑไฟฟำและอเลกทรอนกสของ

อำเซยนแลวเมอเดอนมถนำยน 2555

เตรยมการรองรบ Smart เทคโนโลยเลขำธกำร สมอ.กลำววำ Smart Technology และ

Smart Grid หรอโครงขำยไฟฟำอจฉรยะ เปนควำมทำทำย

ของโลกในอนำคต จดประสงคเพอลดกำรเพมขนของ

แกสเรอนกระจกดวยกำรใชพลงงำนใหมประสทธภำพ

มำกทสดในทกหวงโซของพลงงำนไฟฟำ และตองสำมำรถ

ควบคมใหท�ำงำนรวมกนไดอยำงมประสทธภำพ เพอใหม

กำรสญเสยพลงงำนนอยทสด ซงในสวนของประเทศไทย

กำรไฟฟำทง 3 แหง ทงกำรไฟฟำสวนภมภำค กำรไฟฟำ

นครหลวง และกำรไฟฟำฝำยผลตแหงประเทศไทย

ไดรวมมอกนอยำงใกลชดในกำรด�ำเนนโครงกำรดงกลำว

และ สมอ.ไดตดตำมกำรด�ำเนนงำนของ IEC ทให

ควำมส�ำคญกบ Smart Grid โดยเรมก�ำหนดมำตรฐำน

ในสวนทเกยวของเพอเปนแนวทำงส�ำหรบกำรพฒนำใหม

ทศทำงเดยวกน

“อยำงไรกตำม Smart Grid เปนเทคโนโลยทม

ควำมซบซอน จงมมำตรฐำนทเกยวของมำกมำย เชน

มำตรฐำนกำรท�ำงำนอตโนมตของ Substation มำตรฐำน

ขอมลทใชส�ำหรบกำรบรหำรระบบจำยไฟฟำ มำตรฐำน

กำรแลกเปลยนขอมลในระบบ ฯลฯ ซง สมอ.ท�ำหนำท

เปนผแทนไทยในกำรศกษำกำรน�ำเทคโนโลยนมำใชกบ

ระบบโครงขำยไฟฟำอจฉรยะของไทย และตองศกษำ

เทคโนโลยทพฒนำขนมำใหมวำแบบใดมควำมเหมำะสม

และอ�ำนวยประโยชนกบประเทศไทยมำกทสด แลวน�ำมำ

ใชเปนแนวทำงก�ำหนดมำตรฐำนส�ำหรบเปนทศทำงของ

ประเทศตอไป” เลขำธกำร สมอ.กลำวทงทำย

แผนกำรด�ำเนนงำนของ สมอ.ดงกลำวคงท�ำใหเรำ

เหนถงทศทำงกำรพฒนำมำตรฐำนตำง ๆ ของประเทศไทย

ไดชดเจนยงขน สงส�ำคญคอควำมรวมมอในกำรจดท�ำ

มำตรฐำนในระดบนำนำชำต รวมถงกำรปรบตวใหทนกบ

กำรเปลยนแปลงของอตสำหกรรมไทย เพอทวำเรำจะได

ไมตกขบวนกำรพฒนำ และสำมำรถแขงขนกบประเทศ

อน ๆ ไดอยำงเทำเทยม



ขยายความมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทยบทท 4 (ตอนท 3)

บทความทงหมดน เป นความเหนของผ เขยน

ในฐานะทเปนอนกรรมการและเลขานการในการจดท�า

มาตรฐานการตดตงทางไฟฟาฯ ไมไดเปนความเหนรวมกน

ของคณะอนกรรมการฯ การน�าไปใชอางองจะตองท�าดวย

ความระมดระวง แตผเขยนหวงวาจะใหความเหนทเปน

ประโยชนไดมาก และเพอความประหยดพนท ผเขยน

จงไมไดยกเนอความของมาตรฐานฯ มาลงไวในบทความ

ทงหมด แตยกมาเฉพาะบางสวนทตองการอธบายเพมเตม

เทานน สวนทเปนค�าอธบายใชเปนอกษรตวเอยงบนพน

สเทา ทส�าคญคอมาตรฐานฯ มการอางองและเชอมโยงกน

ดงนนการใชมาตรฐานจ�าเปนตองอานและท�าความเขาใจ

ทงเลม จะยกเพยงสวนใดสวนหนงไปใชอางองอาจ

ไมถกตอง

ขอ 4.8 การตอลงดนของเครองหอหมและ/หรอชองเดนสายทเปนโลหะของสายตวน�า

เครองหอหมและ/หรอชองเดนสายทเปนโลหะของ

สายตวน�าตองตอลงดน

ขอยกเวนท 1 เครองหอหมและ/หรอชองเดนสาย

ทเปนโลหะชวงสน ๆ ซงใชปองกนความเสยหายทางกายภาพ

ทมการตอสายเคเบลหรอใชจบยดสาย ไมบงคบใหตอ

ลงดน

ขอยกเวนท 2 เครองหอหมและ/หรอชองเดนสาย

ทเปนโลหะของสายทตอจากการตดตงเดมทเปนการเดนสาย

แบบเปดเดนสายบนตม หรอใชสายทมเปลอกนอกไมเปน

โลหะไมจ�าเปนตองตอลงดน ถาระยะเดนสายทเพมม

ความยาวไมเกน 8 เมตร ไมสมผสกบดนหรอโลหะทตอ

ลงดน หรอวสดทเปนตวน�า และมการปองกนไมใหบคคล

สมผส

ในขอนตองการใหอปกรณทใชส�าหรบการเดนสาย

ทงหมดไมวาจะเปนทอรอยสายหรอเครองหอหมสาย

ไฟฟาตองตอลงดน เพอปองกนอนตรายกรณทฉนวนของ

สายไฟฟาช�ารด

การตอลงดนมจดประสงคใหเครองปองกนกระแส

เกนทจายไฟผานสายไฟฟานนตดวงจร อยางไรกตามกม

ขอยกเวนส�าหรบเครองหอหมและ/หรอชองเดนสายทเปน

โลหะชวงสน ๆ ทไมมจดประสงคเพอการเดนสายไฟฟา

หรอเปนการเดนสายเพมจากเดมทไมตองมการตอลงดน

อยแลว ไมตองตอลงดนตามทก�าหนดในขอน ความหมาย

ของการยกเวนวาไมตองตอนน ถาตองการตอลงดนก

สามารถท�าได ไมขดกบทก�าหนดในมาตรฐานฯ

ขอ 4.9 การตอลงดนของบรภณฑไฟฟาชนดยดตดกบท หรอชนดทมการเดนสายถาวร

บรภณฑไฟฟาชนดยดตดกบทหรอชนดทมการเดนสาย

ถาวร สวนทเปนโลหะทเปดโลงและไมไดเปนทางเดนของ

กระแสไฟฟาของบรภณฑไฟฟาดงกลาวตองตอลงดน เมอม

สภาพตามขอใดขอหนงดงตอไปน

ขอ 4.9.1 หางจากพนหรอโลหะทตอลงดนไมเกน

2.4 เมตรในแนวดง หรอ 1.5 เมตรในแนวระดบ และบคคล

อาจสมผสไดโดยบงเอญ

ขอ 4.9.2 อยในสถานทเปยกหรอชนและไมไดม

การแยกอยตางหาก

ขอ 4.9.3 มการสมผสทางไฟฟากบโลหะ

ขอ 4.9.4 อยในบรเวณอนตราย

ขอ 4.9.5 รบไฟฟ าจากสายชนดห มส วนน�า

กระแสไฟฟาดวยโลหะ (Metal-Clad, Metal-Sheath) หรอ

สายทเดนในทอสายโลหะเวนแตทไดยกเวนในขอ 4.8

มาตรฐานและความปลอดภย

Standard& Safety

นายลอชย ทองนลอเมล : [email protected]


18

จดประสงคหลกของการตอลงดนในขอนตองการใหบรภณฑไฟฟาชนดยดตดกบท หรอชนดทมการเดนสาย

ถาวรตองตอลงดนเพอความปลอดภย โดยเฉพาะบรภณฑซงอยในต�าแหนงทมความเสยงจากไฟฟาดดเมอมไฟรว

บรภณฑไฟฟาทอยในขายการยกเวนนนสามารถตอลงดนไดเชนกนตามความตองการ

บรภณฑไฟฟาทอยสงจากพนเกน 2.40 เมตร และหางจากสวนโลหะทตอลงดนเกน 1.50 เมตร ถอวาสมผส

ไมถงจงไมตองตอลงดนตามขอ 4.9.1 แตอยางไรกตามบรภณฑไฟฟาทสมผสกบโลหะ เชน ยดตดกบโครงโลหะของ

อาคาร ตามขอ 4.9.3 หรอรบไฟฟาจากสายชนดหมสวนน�ากระแสไฟฟาดวยโลหะ ซงเมอเกดไฟรวกอาจมกระแสไฟฟา

ผานมาทางโครงสรางโลหะได ตองตอลงดน

ส�าหรบการเดนสายเขาบรภณฑไฟฟาทใชการเดนสายในทอโลหะตามขอ 4.9.5 ซงทอโลหะนนมการตอลงดน

กรณนตองตอบรภณฑไฟฟาลงดนดวย เพราะเมอเกดไฟรว กระแสไฟฟากจะไหลผานมาทางทอโลหะไดเชนกน

เพราะทอโลหะจะเดนไปทวอาคารซงบคคลสมผสได

หมายเหต บรภณฑไฟฟาทใชในบรเวณอนตรายตองดเรองบรเวณอนตรายในบทท 7 ประกอบดวย

ขอ 4.10 การตอลงดนของบรภณฑไฟฟาชนดยดตดกบททกขนาดแรงดน

บรภณฑไฟฟาชนดยดตดกบททกขนาดแรงดน

สวนทเปนโลหะเปดโลงและไมเปนทางเดนของกระแส

ไฟฟา บรภณฑไฟฟาตอไปนตองตอลงดน

ขอ 4.10.1 โครงของแผงสวตช

ขอ 4.10.2 โครงของมอเตอรชนดยดตดกบท

ขอ 4.10.3 กลองของเครองควบคมมอเตอร ยกเวน

ฝาครอบสวตช ปด-เปดทมฉนวนรองดานใน

ขอ 4.10.4 บรภณฑไฟฟาของลฟตและปนจน

ขอ 4.10.5 บรภณฑไฟฟาในอจอดรถ โรงมหรสพ

โรงถายภาพยนตร สถานวทยและโทรทศน

การตดตงทไมตองตอลงดนตามทก�าหนดในขอ 4.9.1

ยกเวน โคมไฟแบบแขวน

ขอ 4.10.6 ปายทใชไฟฟารวมทงอปกรณประกอบ

ขอ 4.10.7 เครองฉายภาพยนตร

ขอ 4.10.8 เครองสบน�าทใชมอเตอร

การตอลงดนของเครองสบน�าทใชมอเตอรนน

มจดประสงคเพอลด Stray Voltage และลดอนตรายจาก

ไฟฟาดดในระหวางการบ�ารงรกษาซงอาจตองถอดมอเตอร

ออกและท�าการทดสอบ



ขอ 4.11 การตอลงดนของบรภณฑซงไมไดรบกระแสไฟฟาโดยตรง

บรภณฑซงไมไดรบกระแสไฟฟาโดยตรง สวนทเปน

โลหะของบรภณฑตอไปนตองตอลงดน

ขอ 4.11.1 โครงและรางของปนจนทใชไฟฟา

ขอ 4.11.2 โครงของตโดยสารลฟตทไมไดขบเคลอน

ดวยไฟฟาแตมสายไฟฟาตดอย

ขอ 4.11.3 ลวดสลงซงใชยกของดวยแรงคนและ

ลวดสลงของลฟตทใชไฟฟา

ขอ 4.11.4 สงกนทเปนโลหะ รว หรอสงหอหมของ

บรภณฑไฟฟาทมแรงดนระหวางสายเสนไฟเกน 1,000

โวลต

ขอ 4.11.5 โครงสรางโลหะทใชตดตงบรภณฑไฟฟา

วงจรไฟฟาทจายไฟใหป นจนทใชงานเหนอวสด

เสนใยทอาจลกไหมไดซงอยในบรเวณอนตราย หามตอ

ลงดนตามทก�าหนดในขอ 4.2.1 แตตวป นจนทเปน

บรภณฑไฟฟาตองตอลงดนรวมถงโครงและรางปนจน

กตองตอลงดนดวยตามขอ 4.11.1

ขอ 4.11.5 เปนขอทเพมขนจากการปรบปรงครงท 1

มจดประสงคเพอลดอนตรายจากไฟฟาดด เนองจาก

มกพบวามไฟฟารวไปยงโครงสรางโลหะนน แตถา

โครงสรางโลหะมการยดแนนอยางด และมความตอเนอง

ทางไฟฟากบบรภณฑไฟฟาทตอลงดนแลวกไมตองตอ

ลงดนเพมอกตามขอ 4.14.5

ขอ 4.12 การตอลงดนของบรภณฑไฟฟา ทมสายพรอมเตาเสยบ

บรภณฑไฟฟาทมสายพรอมเตาเสยบ สวนทเปน

โลหะเปดโลงของบรภณฑไฟฟาจะตองตอลงดนถามสภาพ

ตามขอใดขอหนงดงตอไปน

ขอ 4.12.1 ใชในบรเวณอนตราย

ขอ 4.12.2 ใชแรงดนไฟฟาวดเทยบกบดนเกน 150

โวลต

ขอยกเวนท 1 มอเตอรทมการกน

ขอยกเวนท 2 โครงโลหะของเครองใชไฟฟาทาง

ความรอน ซงมฉนวนกนระหวางโครงโลหะกบดนอยางถาวร

ขอยกเวนท 3 บรภณฑไฟฟาทระบวาเปนฉนวน

2 ชนหรอเทยบเทา ซงมเครองหมายแสดงชดเจนวาไมตอง

ตอลงดน

ตวอยางเครองใชไฟฟาชนดฉนวน 2 ชน


20

ในขอยกเวนท 1 ใชส�าหรบเครองมอและดวงโคม

แรงดนไมเกน 50 โวลต ทตอใชไฟผานหมอแปลงนรภยเทานน

(Isolating transformer) การตอผานหมอแปลงไฟฟา

ทวไปนนยงคงตองตอลงดนเพราะยงไมปลอดภยเพยงพอ

และตองเปนการใชไฟฟาในสถานทซงไมไดใชเปน

ทอยอาศยเทานน

ตวอยางดวงโคมแรงดนไมเกน 50 โวลต

ทใชไฟจากหมอแปลงนรภย ตามขอยกเวนท 1

บรภณฑไฟฟาทเปนฉนวน 2 ชน สงเกตจากรปรางภายนอกจะท�าดวยวสดทเปนฉนวนไฟฟา เพราะเมอฉนวน

ชนในช�ารดกยงมชนนอกอก จงมความปลอดภยเพยงพอ บรภณฑไฟฟานไมตองตอลงดน เตาเสยบทตดมากบบรภณฑ

ไฟฟาจงเปนชนดไมมขวสายดน และโดยปกตจะไมสามารถตอลงดนไดดวย

บรภณฑไฟฟาทเปนฉนวน 2 ชนนนอาจเปนชนดทฉนวนมความหนาเปน 2 เทากได ซงทง 2 แบบจะตองม

เครองระบมาทฉลากเทานน จงจะมนใจวาเปนฉนวน 2 ชนจรง

ขอ 4.12.3 เครองใชไฟฟาทใชในสถานทอยอาศย

ตอไปน

4.12.3.1 ตเยน ตแชแขง เครองปรบอากาศ

4.12.3.2 เครองซกผา เครองอบผา เครองลางจาน

เครองสบน�าทง เครองใชไฟฟาในตเลยงปลา

4.12.3.3 เครองมอชนดมอถอทท�างานดวย

มอเตอร (Hand-Held Motor-Operated Tools)

4.12.3.4 เครองใชไฟฟาทท�างานดวยมอเตอร

เชน เครองเลมตนไม เครองตดหญา เครองขดถชนดใชน�า

ฯลฯ

4.12.3.5 ดวงโคมไฟฟาชนดหยบยกได

ยกเวน บรภณฑไฟฟาทระบวาเปนฉนวน 2 ชน

หรอเทยบเทา ซงมเครองหมายแสดงชดเจนวาไมตองตอ

ลงดน

ขอ 4.12.4 เครองใชไฟฟาทไมไดใชในสถานท

อยอาศย ตอไปน

4.12.4.1 ตเยน ตแชแขง เครองปรบอากาศ

4.12.4.2 เครองซกผา เครองอบผา เครองลางจาน

เครองสบน�าทง เครองประมวลผลขอมล เครองใชไฟฟาใน

ตเลยงปลา

4.12.4.3 เครองมอชนดมอถอทท�างานดวย

มอเตอร

4.12.4.4 เครองใชไฟฟาทท�างานดวยมอเตอร

เชน เครองเลมตนไม เครองตดหญา เครองขดถชนดใชน�า

ฯลฯ

4.12.4.5 เครองใชไฟฟาทมสายพรอมเตาเสยบ

ใชในสถานทเปยกหรอชน หรอบคคลทใชยนอยบนพนดน

หรอพนโลหะ หรอท�างานอยในถงโลหะหรอหมอน�า

4.12.4.6 เครองมอทอาจน�าไปใชในทเปยก

หรอใชในบรเวณทน�าไฟฟาได

4.12.4.7 ดวงโคมไฟฟาชนดหยบยกได

ขอยกเวนท 1 เครองมอและดวงโคมไฟฟา

ชนดหยบยกได ทอาจน�าไปใชในทเปยกหรอใชในบรเวณ

ทน�าไฟฟาได ไมบงคบใหตอลงดนถารบพลงไฟฟาจาก

หมอแปลงนรภยทขดลวดดานไฟออกมแรงดนไฟฟาไมเกน

50 โวลต และไมตอลงดน

ขอยกเวนท 2 บรภณฑไฟฟาทระบวาเปนฉนวน

2 ชนหรอเทยบเทาซงมเครองหมายแสดงชดเจนวาไมตอง

ตอลงดน



ขอ 4.13 ระยะหางจากตวน�าระบบลอฟาทอสาย เครองหอหม โครงโลหะ และสวนโลหะอนของบรภณฑไฟฟา ทไมเปนทางเดนของกระแสไฟฟาตองม

ระยะหางจากตวน�าระบบลอฟาไมนอยกวา 1.80 เมตร หรอตองตอฝากเขากบตวน�าระบบลอฟา

ในการตดตงตวน�าลงดน (Down conductor) ของระบบลอฟาหรอระบบปองกนฟาผานน ปกตจะเดนยดมากบ

ผนงอาคารซงตองพยายามใหหางจากบรภณฑไฟฟาหรออปกรณการเดนสายใหมากทสดเพอลดโอกาสทกระแสลอฟา

จะกระโดดเขาหาสงดงกลาว เปนสาเหตใหเกดความเสยหายกบบรภณฑตาง ๆ และประกายไฟยงเปนสาเหตของ

การเกดเพลงไหมไดดวย กรณทไมสามารถหลกเลยงไดกตองตอฝากถงกนเพอใหแรงดนไฟฟามคาเทากน

ขอ 4.14 วธตอลงดนขอ 4.14.1 การตอสายดนของบรภณฑไฟฟาทมตวจายแยกตางหากโดยเฉพาะ ตองปฏบตตามทไดก�าหนดไว

ในขอ 4.6.1 การตอสายดนของบรภณฑไฟฟาทบรภณฑประธานตองปฏบตดงน

4.14.1.1 ระบบไฟฟาทมการตอลงดน ใหตอฝากสายดนของบรภณฑไฟฟาเขากบตวน�าประธานทมการตอ

ลงดนและสายตอหลกดน

ยกเวน กรณตอลงดนของหองชดในอาคารชดใหเปนไปตามทก�าหนดในบทท 9

ในระบบไฟฟามการตอลงดน ตวน�าประธานไดมการตอลงดนไวแลวทบรภณฑประธาน สายดนของบรภณฑ

ไฟฟาตองตอฝากกบตวน�าประธานเสนทมการตอลงดนทบรภณฑประธาน นนคอทบรภณฑประธานของระบบทม

การตอลงดนตองตอฝากนวทรลบารกบกราวดบารเขาดวยกน และการตอฝากนยอมใหท�าไดทจดนเพยงจดเดยวเทานน

ทจดอนภายในอาคารหามตอฝากสายดนเขากบตวน�าประธานเสนทมการตอลงดน (สายนวทรล) อก ถามการตอฝาก

จะท�าใหกระแสทไหลในสายนวทรลไหลในสายดนดวย ท�าใหในสายดนมแรงดนไฟฟาเนองจากแรงดนตกซงเปน

อนตราย และทส�าคญคอสายดนไมไดออกแบบใหมขนาดใหญพอทจะรบกระแสโหลดปรมาณมาก ๆ ได เชนเดยวกบ

สายนวทรล ถามกระแสไหลมากเกนไปจะท�าใหสายดนขาดได

กรณของอาคารชด (ดรายละเอยดเพมเตมในบทท 9) แผงยอยทจายไฟตามหองชดถอเปนบรภณฑประธาน

ของหองชดนน ถาอนญาตใหมการตอฝากสายดนกบสายนวทรลทบรภณฑประธานของหองชด จะท�าใหสายดน

มการตอกบสายนวทรลหลายจดนอกเหนอจากทบรภณฑประธานของอาคาร (บรภณฑประธานของอาคารคอ Main

Distribution Board)

วธตอลงดนของบรภณฑไฟฟา


22

4.14.1.2 ระบบไฟฟาท ไม มการต อลงดน

ใหตอฝากสายดนของบรภณฑไฟฟาเขากบสายตอหลกดน

ระบบไฟฟาทไมมการตอลงดน บรภณฑไฟฟาตอง

ตอลงดนดวย การตอลงดนสามารถท�าไดโดยการเดน

สายดนตอจากบรภณฑไฟฟาไปตอเขากบหลกดนทเตรยมไว

ส�าหรบการตอลงดนของบรภณฑไฟฟานนเอง

ขอ 4.14.2 ทางเดนสดนทใชไดผลด

ทางเดนสดนจากวงจร บรภณฑไฟฟา และเครอง

หอหมสายทเปนโลหะ ตองมลกษณะดงน

4.14.2.1 เปนชนดตดตงถาวรและมความตอเนอง

ทางไฟฟา

4.14.2.2 มขนาดเพยงพอส�าหรบน�ากระแส

ลดวงจรทกชนดทอาจเกดขนไดอยางปลอดภย

กระแสลดวงจรทไหลในสายดนมคาสง สายดนหรอ

ตวน�าอนทท�าหนาทเปนสายดนตองมความสามารถน�ากระแส

ทไหลไดอยางปลอดภย คอไมเกดความรอนสงจนสายขาด

หรอจดตอช�ารด ซงจะตองสมพนธกบความเรวในการปลด

วงจรของเครองปองกนกระแสเกนดวย

4.14.2.3 มอมพแดนซต�าเพยงพอทจะจ�ากด

แรงดนไฟฟาวดเทยบกบดนไมใหสงเกนไป และชวยให

เครองปองกนกระแสเกนในวงจรท�างานไดอยางมประสทธภาพ

เมอเกดลดวงจรลงดนและมกระแสไหลในสายดน

แรงดนไฟฟาทเกดตองไมเกน 50 โวลต ในขณะเดยวกน

สายดนจะตองมอมพแดนซต�าทจะท�าใหเครองปองกน

วธตอลงดนทผด การตอฝากสายดนกบนวทรลทจดอนอกจะมกระแสไหลในสายดนดวย

กระแสเกนปลดวงจรไดตามเวลาทก�าหนด มาตรฐาน

IEC 364-4-41 ก�าหนดใหระบบแรงดนวดเทยบดนไมเกน

230 โวลต ตองปลดวงจรในเวลา 0.4 วนาท ในบางสวน

ของวงจร เชน วงจรยอย เวลาในการปลดวงจรอาจนานกวาน

แตทกกรณตองไมเกน 5 วนาท ถาเปนเซอรกตเบรกเกอร

จะตองท�างานปลดวงจรในชวงของ Short Time คาอมพแดนซ

สงสดของวงจรเมอเกดลดวงจรสามารถหาไดจากสมการ

ตอไปน

Zs = Uo/Ia

ก�าหนดให Zs = อมพแดนซสงสดของวงจร

เปนโอหม

Uo = แรงดนไฟฟาทเมอไมมโหลด

เปนโวลต

Ia = กระแสทท�าใหเซอรกตเบรกเกอร

ปลดวงจรแบบทนททนใด เปนแอมแปร

ปกตเซอรกตเบรกเกอรตามมาตรฐาน IEC 60898

คากระแสทท�าใหเซอรกตเบรกเกอรท�างานในชวงของ

Short Time จะมคาประมาณ 5 เทา และ 10 เทาของ

พกดกระแสใชงาน ส�าหรบ Type B และ C ตามล�าดบ

ตวอยาง การค�านวณส�าหรบเซอรกตเบรกเกอร

ขนาด 50 แอมแปร Type C กระแสต�าสดทจะปลดวงจร

แบบทนททนใดเปน 10 เทา คอ 500 แอมแปร ในระบบ

แรงดน 230 โวลต อมพแดนซต�าสดของวงจรเทากบ

230/500 = 0.46 โอหม หมายความวา ในวงจรน

คา Loop Impedance ตองไมเกน 0.46 โอหม



ขอ 4.14.3 การใชหลกดนรวมกน

ถาระบบไฟฟากระแสสลบมการตอลงดนเขากบ

หลกดนภายในอาคารหรอสถานทตามทไดก�าหนดไวใน

ขอ 4.3 และขอ 4.4 แลว ตองใชหลกดนนนส�าหรบตอเครอง

หอหมสายและสวนทเปนโลหะของบรภณฑไฟฟาลงดน

ดวย ส�าหรบอาคารทรบไฟจากแหลงจายไฟแยกกนตองใช

หลกดนรวมกน หลกดนสองหลกหรอมากกวาทตอฝากเขา

ดวยกนอยางใชไดผลดถอวาเปนหลกดนหลกเดยว

ในแตละอาคารอาจตองการระบบไฟฟาตางกนหรอ

มหมอแปลงไฟฟามากกวา 1 ลก ซงตองมบรภณฑประธาน

มากกวา 1 ชด แตระบบไฟฟาทงหมดตองใชหลกดน

รวมกน ในทางปฏบตแตละแผงสวตชอาจมหลกดนเปน

ของตวเองได แตตองฝากถงกนเพอท�าใหเปนหลกดน

เดยวกน

ขอ 4.14.4 การตอของบรภณฑไฟฟาชนดยดตด

กบท หรอชนดทมการเดนสายถาวร

สวนทเปนโลหะของบรภณฑไฟฟาและไมไดเปน

ทางเดนของกระแสไฟฟา ถาตองการตอลงดนจะตองตอ

โดยวธใดวธหนงตอไปน

4.14.4.1 โดยใชสายดนของบรภณฑไฟฟา

ประเภทตาง ๆ ตามทไดก�าหนดไวในขอ 4.17

4.14.4.2 โดยใชสายดนของบรภณฑไฟฟา

เดนสายรวมไปกบสายวงจรภายในทอสายเดยวกนหรอ

เปนสวนหนงของสายเคเบลหรอสายออน สายดนของ

การเดนสายดนไปตอลงดนทบรภณฑประธาน มจดประสงคเพอใหเครองปองกนกระแสเกนท�างานปลดวงจรได

ถกตองและรวดเรว จากรปการตอลงดนทถกตอง จะเหนวาคาลปอมพแดนซ (Loop impedance) ปกตมคานอยมาก

เมอเกดกระแสรวลงดนจะมกระแสไหลในวงจรมคาสงมาก เครองปองกนกระแสเกนจะท�างานปลดวงจรอยางรวดเรว

เปนผลใหวงจรทเกดไฟรวนถกปลดออก ผทสมผสกจะปลอดภย

รปการตอลงดนทถกตอง

บรภณฑไฟฟาอาจหมฉนวนหรอไมหมฉนวนกได ฉนวน

หรอเปลอกของสายดนตองเปนสเขยวหรอสเขยวแถบ

เหลอง

ขอยกเวนท 1 สายดนของบรภณฑไฟฟาชนด

หมฉนวนขนาดใหญกวา 10 ตร.มม. อนญาตใหท�าเครองหมาย

ทถาวรเพอแสดงวาเปนสายดนของบรภณฑไฟฟาทปลาย

สายและทกแหงทเขาถงได การท�าเครองหมายตองใช

วธหนงวธใดดงตอไปน

1.1) ปอกฉนวนหรอเปลอกสวนทมองเหน

ทงหมดออก

1.2) ท�าใหฉนวนหรอเปลอกสวนทมองเหนเปน

สเขยว

1.3) ท�าเครองหมายบนฉนวนหรอเปลอกสวนท

มองเหนดวยเทปพนสายหรอแถบกาวสเขยว

ขอยกเวนท 2 ถาการบ�ารงรกษากระท�าโดย

ผมหนาทเกยวของ อนญาตใหท�าเครองหมายถาวรท

ปลายสายและทกแหงทเขาถงไดทฉนวนของตวน�าในเคเบล

หลายแกน เพอแสดงวาเปนสายดนของบรภณฑไฟฟา

การท�าเครองหมายตองใชวธหนงวธใดดงตอไปน

2.1) ปอกฉนวนหรอเปลอกสวนทมองเหน

ทงหมดออก

2.2) ท�าใหฉนวนหรอเปลอกสวนทมองเหนเปน

สเขยว

2.3) ท�าเครองหมายบนฉนวนหรอเปลอกสวนท

มองเหนดวยเทปพนสายหรอแถบกาวสเขยวไฟฟาสาร

24

รปการตอลงดนทไมถกตอง

หามตอลงดนโดยวธการตอเขากบสายนวทรล

การตอลงดนโดยหลกการ

แลวดเหมอนมอะไรไมมาก แตเมอ

ลงลกในรายละเอยดแลวจะเหนวา

มขอทตองเรยนรและระวงอกมาก

หวงวาบทความนจะเปนประโยชนกบ

ทานผอานบาง แลวพบกนฉบบหนา

ส�าหรบฉบบทแลวพลาดไปครบ ตอง

ขออภยทานทคอยอานครบ

ประวตผเขยนนายลอชย ทองนล

• ผอ�านวยการไฟฟาเขตมนบร การไฟฟานครหลวง• ประธานสาขาวศวกรรมไฟฟา วสท.

ส�าหรบการตอลงดนทไมถกตองนนเปนการตอลงดนโดยการตอเปลอกบรภณฑไฟฟาลงดนโดยตรงทจดตดตง

เมอเกดกระแสรวลงดนคาลปอมพแดนซจะมคาสงเนองจากตองไหลผานหลกดนและดน ท�าใหกระแสไฟฟามคานอย

เครองปองกนกระแสเกนอาจไมปลดวงจรหรอปลดวงจรชากวาทออกแบบไวซงเปนอนตราย

การตอลงดนของบรภณฑไฟฟา หามตอเปลอกหรอเครองหอหมโลหะของบรภณฑไฟฟาลงดนโดยวธการตอเขากบ

สายนวทรล เพราะหากสายนวทรลขาดทเปลอกหรอเครองหอหมโลหะของบรภณฑไฟฟาจะมแรงดนไฟฟาเทากบ

สายเสนไฟ ซงจะเปนอนตรายตอผทสมผสได



นายมงคล วสทธใจ

อคคภยจากไฟฟา

ไฟฟาลดวงจร ปจจบนดเหมอนจะตกเปนจ�าเลยทหลายคนนกขนได

เปนอยางแรกเมอเกดอคคภยอาคารขนแทบทกครงไปเสยแลว ตางจากเมอ

หลายสบปกอนทอคคภยเกดขนดวยหลายสาเหต เชน จากการประกอบอาหาร

ดวยเตาถาน จากการจดธปเทยนทงไว จากอบตเหต จากการรเทาไมถงการณ

ของเดก และจากการวางเพลง เปนตน ทงนเนองจากความเจรญทางเศรษฐกจ

ของประเทศ การแปรผนทางวฒนธรรม และวถการด�ารงชพ ทประชาชนในชาต

เขาถงการใหบรการแหลงพลงงานและระบบไฟฟาไดอยางทวถง เหตของอคคภย

อาคารทเกดในปจจบนจงเรมซบซอนและนบวนจะใกลขนวกฤตเขาไปทกท

ไฟฟาลดวงจรหากไมนบรวมถงอคคภยทเกดจากการวางเพลง การกอการราย และ

การระเบดของแกสแลว อคคภยทเกดจากระบบไฟฟากนบเปนอคคภยทให

ความรนแรงไดมากทเดยว และจ�านวนไมนอยของอคคภยจากไฟฟามกเกดจาก

การลดวงจรของกระแสไฟฟา ในบทความนขอกลาวถงอาคารทวไปตลอดจน

บานพกอาศยเทานน ไมรวมถงอาคารทเกบสารไวไฟหรอสารเคม และอาคาร

ทเกบวตถระเบด

หากจะใหค�าจ�ากดความตามหลกวชาการแลว ไฟฟาลดวงจร คอ การท

กระแสไฟฟาเดนทางออกนอกเสนทางปกต และเมอกระแสไฟฟาจากขว

ดานหนงพบกบกระแสจากขวตรงกนขาม ผลปะทะจะท�าใหเกดประกายไฟและ

ความรอนสง หรอในเชงเทคนค ไฟฟา

ลดวงจร คอ การทสายไฟตางขวแตะกน

โดยอบตเหตจนท�าใหฟวสขาดหรอ

เซอรกตเบรกเกอรตดไฟ เพอปองกน

ไฟไหมจากการลดวงจรดงกลาว ดงนน

ถ าว ากนด วยเทคนคและอาคาร

ทกหลงตดตงระบบไฟฟาอยางได

มาตรฐานและมการบ�ารงรกษาทดแลว

ยงจะเกดอคคภยจากไฟฟาไดอยางไร

อก

ประกายไฟจากวงจรไฟฟา

เกดขนไดจากหลายกรณ เชน เกดจาก

การลดวงจรในสายไฟฟาทฉนวนหม

เสอมหรอดอยคณภาพ ลดวงจรใน

อปกรณหรอเครองใชไฟฟา และ

เกดจากการตอสายไฟฟาเขาดวยกน

หรอตอสายไฟฟาเข ากบอปกรณ

ไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางไมได

มาตรฐาน เปนตน ความรอนและ

ประกายไฟจากวงจรไฟฟาสามารถ

ท�าใหเกดการตดไฟและลามไปกบ

วสดหรอของเหลว หรอแกสไวไฟ

ทอยตดหรอใกลเคยงกบจดตนเพลง

นนได โดยสถตการเกดอคคภยจาก

ไฟฟาสวนใหญเกดจากการเสอมสภาพ

ของสายไฟ รองลงมาเกดจากการใช

ปลกไฟหรอเตารบปลกไฟทไม ได

มาตรฐาน และบางสวนเกดจาก

การลดวงจรไฟฟาภายในเครองใชไฟฟา


Standard& Safety


26

1. ใ ช ส า ย ไ ฟท ม ค ณภ าพ

ไดมาตรฐาน มพกดรองรบคากระแส

ไฟฟามากกวา หรอเทากบคากระแส

ไฟฟาใชงานของวงจรไฟฟานน ๆ

2. ใชเตารบและปลกไฟฟาทม

คณภาพ ไดมาตรฐาน มพกดรองรบ

คากระแสไฟฟามากกวาหรอเทากบ

คากระแสไฟฟาใชงานทเครองใชไฟฟา

นน ๆ ตองการ และหลกเลยงการใช

เครองใชไฟฟารวมเตารบทจดเดยวกน

พรอมกน

3. หยดใชงาน ถอดปลกและ

ซอมเครองใชไฟฟานน ๆ หากในขณะ

ใชงานมควนหรอกลนผดปกตมาจาก

เครอง

4. ตอสายไฟใหแนน ใชอปกรณ

ตอสายทไดมาตรฐาน หลกเลยง

การต อสายด วยวธแทปสายและ

พนเทป

5. เปลยนสายไฟเกาทฉนวน

เรมแขงหรอกรอบ เปลยนสายปลกท

ฉนวนหมลยหรอฉกขาด

ตารางแสดงสถตการเกดอคคภยในอาคาร

อนเนองจากไฟฟาในตางประเทศ

ตนเหตแหงอคคภย % เฉลย

สายไฟ 34.7

เตาเสยบปลกและสายเตาเสยบปลก 17.2

ดวงโคมผนงหรอเพดาน 12.4

สวตชและเตารบปลก 11.4

ดวงโคมตงพนหรอตงโตะ และหลอดไฟ 8.3

เครองใชไฟฟา เชน พดลม กาตมน�า เตารด ฯลฯ 7.2

ฟวสและเซอรกตเบรกเกอร 5.6

มเตอรไฟฟา หมอแปลงไฟฟา 3.2

ดงนนค�าวาไฟฟาลดวงจรอนเปนทมาของอคคภยจากไฟฟา จงเปนเพยง

ค�าพดทกนความหมายในวงกวาง หากยงไมไดระบแนชดถงตนเหตทแทจรง

ซงหากตรวจสอบสาเหตทแทจรงไดกอนดวนสรปดวยค�าพดทตดปาก กจะชวยให

การวางแนวทางปองกนและแกปญหาไดตรงจดดยงขนได

สาเหตหลกแมอคคภยจากไฟฟาจะเกดขนไดจากหลายสาเหตดงกลาวขางตน

แตสาเหตหลกสามารถสรปไดดงตอไปน

1. สายไฟฟาลดวงจรเนองจากสายไฟเสอมสภาพหรอดอยคณภาพ

2. ประกายไฟจากการตอสายไฟหรอเสยบปลกไฟไมแนน หรอปลกไฟ

และเตารบดอยคณภาพไมไดมาตรฐาน

3. ใชเครองใชไฟฟาทกนก�าลงไฟสงเกนพกดสายไฟ หรอปลก และ

เตารบของวงจรนนจะรบได

4. ตดตงหรอใชงานเครองใชไฟฟาทกนก�าลงไฟสง อยตดหรอใกลกบวสด

หรอของเหลว หรอแกสทตดไฟงาย

5. เครองใชไฟฟาหรออปกรณไฟฟาทใชไมไดมาตรฐาน ดอย หรอเสอม

คณภาพ

6. ใชฟวสหรอเซอรกตเบรกเกอรผดขนาด เสอมสภาพ หรอดอยคณภาพ

7. เครองไฟฟาทคายประจไฟฟาสถตไดในขณะท�างาน อยตดหรอใกล

กบวสด หรอของเหลว หรอแกสทตดไฟงาย

แนวทางปองกนการเกดอคคภยจากไฟฟาแมอคคภยจากไฟฟาจะสามารถเกดขนไดจากหลายสาเหต แตสามารถ

ปองกนไดดวยหลกปฏบตงาย ๆ ดงตอไปน



6. ใชฟวสหรอเซอรกตเบรกเกอรปองกนวงจรไฟฟาในขนาดทไมมากกวาคาพกดกระแสไฟของสายไฟฟาวงจรนน

และตดตงแผงฟวสหรอแผงเซอรกตเบรกเกอรใหอยหางจากวสด ของเหลว หรอแกสทตดไฟงาย

7. เกบของเหลวทตดไฟงายในภาชนะปดมดชด ทใชเฉพาะกบของเหลวไวไฟนน ๆ

8. ถอดปลกเครองมอ เครองใชไฟฟาทกชนดจากเตารบเมอไมใชงาน

9. ตดตงใชงานเซอรกตเบรกเกอรชนดปองกนการลดวงจรลงดน (Earth Leakage Circuit Breaker : ELCB)

ทสามารถตดไฟทนททตรวจพบไฟรว (ไฟฟาลดวงจรลงดน) ซงจะชวยปองกนการเกดอคคภยไดอกทางหนง

แนวทางปองกนอคคภยหลกปฏบตทจ�าเปนเพอปองกนอคคภยทอาจเกดจากไฟฟาหรอดวย

สาเหตอนกตามจะตองเตรยมการดงน

อปกรณตรวจจบควนแจงสญญาณ (ส�าหรบบาน)

ตดตงอปกรณตรวจจบควนแจงสญญาณส�าหรบบานในทกหองทกชน

ภายในบาน เพอใหท�างานแจงสญญาณเตอนเมอเรมเกดอคคภย ใหมเวลา

ปองกนหรอหนภยมากขน กอนทไฟจะลกลามจนยากทจะปองกนหรอหนภย

ไดทน โดยตองทดสอบก�าลงไฟและการท�างานอปกรณตรวจจบควนตามวธท

ผผลตก�าหนดสปดาหละ 1 ครง หรออยางนอยเดอนละ 1 ครง และเปลยน

แบตเตอรทกปแมแบตเตอรจะยงใชไดอย และเปลยนอปกรณตรวจจบควน

หลงใชงานไปแลว 8 ถง 10 ป

ร ะบบส ญญาณ เต อ น อ ค ค ภ ย

(ส�าหรบอาคาร)

ตดต งระบบสญญาณเตอน

อคคภยตลอดจนระบบแสงสว าง

ฉกเฉน และปายทางออกฉกเฉนท

ไดมาตรฐาน ตามทกฎหมายก�าหนด

กบตองท�าการตรวจสอบ ทดสอบ

อปกรณและการท�างานของระบบ

ในระยะเวลาทประมวลหลกปฏบต

มาตรฐานก�าหนด โดยผอยในอาคาร

ตองเอาใจใสท�าความรจกกบเสยงหรอ

แสงสญญาณเตอนอคคภยทแตกตาง

ไปจากสญญาณเตอนภยอน ๆ และ


28

ทมาของสญญาณเตอนนน ทงควรจะตองทราบขอบเขต ขนาด และจ�านวน

ของพนทตรวจจบอคคภยในชนทพกอาศยอยเปนอยางนอย ตลอดจนเสนทาง

หนไฟ พนทลภยในอาคาร หองบนไดหนไฟ และจดรวมพล

เครองดบเพลงมอถอและระบบปองกนอคคภย

ส�าหรบบาน ควรตดตงเครองดบเพลงมอถอในจ�านวนทเพยงพอ

ในต�าแหนงทเหมาะสมไดมาตรฐาน ส�าหรบอาคาร ตองตดตงเครองดบเพลง

มอถอและระบบดบเพลงดวยน�าทไดมาตรฐาน ตามทกฎหมายก�าหนด กบตอง

ท�าการตรวจสอบ ทดสอบอปกรณ และการท�างานของระบบในระยะเวลาท

มาตรฐานก�าหนด โดยผอยในบานหรออาคารตองรต�าแหนงตดตงและวธใชงาน

เครองดบเพลงมอถอ ทงควรตองเอาใจใสท�าความรจกอปกรณและการท�างาน

ของระบบดบเพลงดวยน�าทอาคารนนมอย

ซอมหนไฟ

ผอยในบานหรออาคารควรวางแผนและซกซอมการปองกนอคคภย และ

หนไฟจากบานหรออาคารนน ๆ ดวยเสนทางหนไฟปลอดภยทก�าหนดขนไปยง

จดรวมพลนอกอาคาร อยางนอยปละ 1 ครง โดยตงสมมตฐานการเกดอคคภย

และต�าแหนงทเกดแตกตางกนไปในแตละครงโดยใชเวลาหนไฟทสนทสดหลง

เกดการแจงสญญาณเตอนอคคภยดงขนเปนเกณฑปลอดภยทสด

เตรยมทางหนทปลอดภย

หลกปฏบตทจ�าเปนเพอเตรยมพรอมเผชญหนา และหนจากอคคภย

ทอาจเกดจากไฟฟา หรอดวยสาเหตอนกตามจะตองเตรยมการดงน

1. หากท�างานหรออย อาศย

ในอาคารสงจะตองร เสนทางหนไฟ

และหองบนไดหนไฟของชนทอย

2. ตองหมนตรวจเสนทางหนไฟ

และบนไดหนไฟ ไมใหมสงกดขวางอย

ในเสนทาง โดยประตหองบนไดหนไฟ

ตองเปนแบบผลกเปดลอกออก ไมใช

ลกบดหรอกานโยก

3. ตองร ท�าความเขาใจ และ

ซกซอมปฏบตตามแผนฉกเฉนของ

อาคารทใชเพอการหนไฟ

4. ควรตดตงอปกรณตรวจจบ

ควนแจงสญญาณเพมเตมในหองพก

(หากไมมตดตง) กรณเปนอาคารชด

พกอาศย และแจงเจาหนาททเกยวของ

ของอาคารได ทราบทนทหากพบ

ความผดปกตของอปกรณตรวจจบ

ควน หรอสวตชแจงเหตดวยมอใน

เสนทางหนไฟ หรอพนทสวนกลางอน ๆ

5. ตองรต�าแหนงตดตงสวตช

แจ งเหตด วยมอทอย ใกล กบห อง

ท�างานหรอหองพกทสด เพอใชงาน

เตอนภยเมอพบเหตอคคภยในทนน

ดวยตวเอง

6. ต อ ง ร ต� า แ ห น ง ต ด ต ง

เครองดบเพลงมอถอทอย ใกลทสด

เพอท�าการดบเพลงเบองตนเมอพบ

เหตอคคภยในทนนดวยตวเอง



ประวตผเขยนนายมงคล วสทธใจ

• ประธานกรรมการ รางมาตรฐานระบบแจงเหตเพลงไหม วสท.• ประธานกรรมการรางประมวลหลกปฏบตวชาชพดานการตรวจสอบ และการทดสอบระบบสญญาณ

เตอนอคคภย สภาวศวกร• ประธานผเชยวชาญตรวจสอบความปลอดภยดานอคคภย อาคารผโดยสารสนามบนสวรรณภม

เอาตวรอดจากอคคภย

อคคภยจากไฟฟาหรอเหตอนใดกตามอาจเกดจากความเผอเรอหรอ

ความประมาทของเราเองหรอบคคลอนกแลวแต ขนตอนตอไปนอาจชวยใหทาน

รอดพนอนตราย เมอทานตองตดอยในพนทเกดเหต

1. ปดหองและอดชองใตบานประตหอง และชองระบายอากาศภายใน

ดวยผาชบน�า ปองกนไมใหควนไฟเขามาในหองได

2. ใชผาเปยกปดจมกปองกนการสดควนไฟ และตองหายใจทางจมก

เทานน

3. รองหรอสงสญญาณขอความชวยเหลอดวยโทรศพท หรอโบกมอ

ทหนาตางหอง

4. อยาเปดหนาตางจนกวาจะแนใจวาเปลวไฟและควนไฟจะไมยอนมา

เขาหองจากภายนอก หากจ�าเปนใหแงมหนาตางชวขณะแลวปด

5. เพอการหนภยตองคลาน

ใหศรษะอย ต�ากวาระดบควนไฟท

ลอยอยเหนอพน เพราะขณะไฟไหม

ความรอนของไฟจะพาใหควนไฟและ

แกสทเปนอนตรายลอยตวสงจากพน

อากาศเรยพนยงเป นอากาศท ใช

หายใจได ตองใชวธคลานดวยศอก

และเขาไปยงทางออกหนไฟทใกลทสด

โดยใหศรษะอยหางจากพน 30 ถง 60

เซนตเมตร

6. หากเสอผาตดไฟ อยาวง

ใหหยดลมตวลงและกลงตวกบพนทบ

เสอผาสวนทตดไฟจนไฟดบ

7. หากตดอยบนอาคารสงกวา

ชนสอง อยาเสยงกระโดดหนลงมา

ใหคอยความชวยเหลอ พงระลกไววา

โอกาสรอดยงม

ขอใหทกทานปลอดภยจาก

อคคภยครบ

เอกสารอางอง

1. มาตรฐานระบบสญญาณแจง

เหตเพลงไหม วสท.

2. ประมวลหลกปฏบตวชาชพดาน

การตรวจสอบ และการทดสอบระบบ

สญญาณเตอนอคคภย สภาวศวกรไฟฟาสาร

30


Standard& Safety

รศ.ธนบรณ ศศภานเดชอเมล : [email protected]

การตดตงระบบไฟฟาในสระวายน�าและอางน�าพ(ตอนท 5)

การตดตงระบบไฟฟาอางน�าพ (Fountains)

4.1 การตดตงอางน�าพ การเดนสายและการตดตงบรภณฑภายในหรอชดอางน�าพชนดกอสรางถาวร รวมทง

บรภณฑประกอบ ซงท�าดวยโลหะ เชน โคมไฟใตน�าดงรปท 4.1 และเครองสบน�าดงรปท 4.2

รปท 4.1 โคมไฟใตน�ำหลอด LED



4.2 โคมไฟใตน�า เครองสบน�าชนดแชในน�าได และบรภณฑอนชนดแชในน�าไดส�าหรบอางน�าพ จะตองตดตง

และปฏบตตามขอตาง ๆ ดงตอไปน

4.2.1 เครองปองกนกระแสรวลงดน ตองตดตงเครองปองกนกระแสเกนและรวลงดนในวงจรยอยทจายไฟ

ใหกบบรภณฑไฟฟาของอางน�าพ

ยกเวน วงจรน�าพขนาดแรงดนไมเกน 15 โวลต รบไฟฟาจากหมอแปลงชนดแยกขดลวด

4.2.2 แรงดนใชงาน โคมไฟฟา ตองใชแรงดนระหวางสายไมเกน 240 โวลต สวนเครองสบน�าชนดแช

ในน�าไดและบรภณฑอนทแชในน�าไดตองใชแรงดนระหวางสายไมเกน 416 โวลต

4.2.3 เลนสของโคมไฟฟา โคมไฟฟาจะตองตดตงใหสวนบนของเลนสอยใตระดบน�าปกตในอางน�าพ ดงรปท 4.3

หากไมใชชนดทไดรบการรบรองใหตดตงโดยดานหนาหงายขน และตองมเลนสทมการกนอยางเพยงพอเพอปองกน

การสมผสถกของบคคล สวนรปท 4.4 แสดงสวนประกอบโคมไฟฟาใตน�าส�าหรบอางน�าพ

รปท 4.2 เครองสบน�ำชนดแชในน�ำได

รปท 4.3 โคมไฟฟำจะตองตดตงใหสวนบนของเลนสอยใตระดบน�ำปกตในอำงน�ำพ


32

รปท 4.4 สวนประกอบโคมไฟฟำใตน�ำส�ำหรบอำงน�ำพ

รปท 4.5 สำยออนทเปดโลงในอำงน�ำพตองยำวไมเกน 3.00 เมตร

4.2.4 การปองกนความรอน บรภณฑไฟฟาทท�างานอยางปลอดภยขนอยกบการอยใตน�า ทงนตองม

เซอรกตเบรกเกอรตดวงจร เมอมความรอนเกนในกรณทน�ามระดบต�าหรอใชมาตรการอนปองกนไมใหระดบน�าต�ากวา

ปกต

4.2.5 การเดนสาย บรภณฑไฟฟาตองท�ารส�าหรบตอทอเกลยวเขาไดหรอมสายออนทเหมาะสม สายออน

ทเปดโลงในอางน�าพตองยาวไมเกน 3.00 เมตร ดงรปท 4.5 สายออนสวนทพนขอบอางน�าพตองหอหมดวยเครองหอหม

ทไดรบการรบรองแลว สวนโลหะของบรภณฑทสมผสกนตองท�าดวยทองเหลองหรอโลหะททนการผกรอนชนดอน



รปท 4.6 กลองตอสำยใตน�ำส�ำหรบโคมน�ำพใตน�ำเปนทองแดง ทองเหลอง หรอสเตนเลส

4.2.6 การซอมบ�ารง บรภณฑทงหมดตองน�าขนมาจากน�าได

เพอเปลยนหลอดหรอบ�ารงรกษา ตามปกตโคมไฟตองไมตดตงฝงในโครงสราง

ของอางน�าพอยางถาวร ทงนเพอการเปลยนหลอด ตรวจและบ�ารงรกษา

จะตองระบายน�าออกจากอาง

4.3 กลองตอสายใตน�าและเครองหอหมอน

กลองตอสายใตน�าและเครองหอหมใตน�าอน ๆ ตองเปนชนดกนน�า

ดงรปท 4.6

ก. ตองประกอบดวยชองส�าหรบตอทอเกลยวเขา หรอปลอกลด

หรอแหวนผนก (Seal) ส�าหรบตอเขากบสายคอรด (Cord)

ข. เปนทองแดง ทองเหลอง หรอวตถทนการผกรอนอน

ค. ใสสารผนกปองกนความชนเขา

4.4 การประสาน

ร ะบบท อ โ ลหะท ง หมดท

เกยวของกบอางน�าพ ตองตอฝากกบ

ตวน�าตอลงดนดงรปท 4.7 บรภณฑ

วงจรยอยทจายไฟใหกบอางน�าพ

ง. ต ด อ ย า ง ม น ค ง ก บ

ทรองรบหรอผวหนาของอางน�าพ

โดยตรงและตอประสาน กรณทกลอง

ตอสายตอกบทอทไมมการรองรบ

อยางอน ทอตองท�าดวยทองแดง

ทองเหลอง หรอโลหะทนการผกรอน

อนทไดรบการรบรองแลว แตถาทอท

ตอเขากบกลองตอสายเปนทออโลหะ

กลองตอสายตองยดกบทรองรบโดย

ใชตวจบยดท�าดวยทองแดง ทองเหลอง

หรอโลหะทนการผกรอนอนทไดรบ

การรบรองแลว

รปท 4.7 สวนทเปนโลหะทงหมดทเกยวของกบอำงน�ำพ

ตองตอฝำกกบตวน�ำตอลงดน


34

4.5 การตอลงดน

4.5.1 บรภณฑทตองตอลงดน บรภณฑตอไปน

ก. บรภณฑไฟฟาทงหมดทอยในระยะ 1.50

เมตร จากผนงอางน�าพดานในตองตอลงดน ดงรปท 4.8

ข. บรภณฑไฟฟาทเกยวกบระบบหมนเวยนน�า

ของน�าพตองตอลงดน

ค. แผงวงจรยอยทมได เป นสวนหนงของ

บรภณฑประธานและจายไฟฟาใหแกบรภณฑไฟฟาท

เกยวกบน�าพนนตองตอลงดน

รปท 4.8 ระยะบรภณฑไฟฟำทตองตอลงดน

4.5.2 วธการตอลงดน

1. โคมไฟใตน�า กลองตอสายใตน�า กลองใส

หมอแปลง เครองสบน�าชนดแชในน�า จะตองตอกบตวน�า

ทองแดงตอลงดนของบรภณฑ ขนาดสายดนตองไมเลกกวา

4.0 mm2 และตองเปนสายหมฉนวนเดนรวมไปกบสายไฟ

ภายในทอโลหะหนา ทอโลหะหนาปานกลาง หรอทอ

อโลหะหนา ดงรปท 4.9

รปท 4.9 โคมไฟใตน�ำ กลองตอสำยใตน�ำ กลองใส

หมอแปลงขนำดสำยดนไมเลกกวำ 4 mm2

2. รบไฟฟาดวยสายออน สวนโลหะไมน�า

กระแสเปดโลงทงหมดตองตอลงดน โดยใชตวน�าตอลงดน

ของบรภณฑเปนชนดทองแดงหมฉนวน ซงอยรวมใน

สายออนนน ตวน�าตอลงดนนตองตอเขากบขวตอลงดนใน

กลองตอสายทจายไฟให หรอเครองหอหมของหมอแปลง

หรอเครองหอหมอน

4.6 บรภณฑตอดวยสายพรอมเตาเสยบ

1. เครองปองกนกระแสรวลงดน บรภณฑ

ไฟฟาทงหมดรวมทงสายออนรบไฟฟาตองปองกนดวย

เครองปองกนกระแสรวลงดน

2. สายออนแชน�า สายออนทอย ในน�าตอง

เปนชนดทนน�า (Water resistance) หรอเปนเคเบลแชน�า

(Submersible cable) ดงรปท 4.10

รปท 4.10 สำยเคเบลออนแชน�ำ



3. การผนก ปลายของเปลอกนอกและตวน�า

ของสายออนทตอเขากบขวตอสายในบรภณฑตองปดหรอ

หมดวยสารอดเพอกนน�าเขาไปในบรภณฑโดยผานทาง

สายออนหรอทางตวน�า ยงกวานนการตอลงดนภายใน

บรภณฑจะตองปฏบตเชนเดยวกน เพอปองกนหวตอเกด

การผกรอนอนเกดจากน�าทอาจเขาไปในบรภณฑ

รปท 4.11 เตำเสยบแบบมขวสำยดน

และมเครองปองกนกระแสไฟรวลงดน

4.7 การตอปลายสาย การตอดวยสายออนตอง

ท�าเปนการถาวร ยกเวนการใชเตาเสยบและเตารบแบบม

ขวสายดนยอมใหใชส�าหรบบรภณฑทตดตงยดกบทหรอ

ตดตงประจ�าท โดยไมอย ในสวนทมน�าอย ในทางน�าพ

ทงนเพอการถอดหรอปลดออกเพอการซอมบ�ารงรกษา

หรอรอออกเกบ ดงรปท 4.11

4.8 ปายไฟฟา การตดตงปายไฟฟาภายในอางน�าพ

ตองปฏบตตามขอตอไปน

4.8.1 เครองปองกนกระแสเกนและรวลงดน

ส�าหรบบคคล ทกวงจรไฟฟาทจายโหลดใหกบปายไฟฟา

ตดตงอยในอางน�าพในระยะ 3 เมตร จากขอบในอางน�าพ

จะตองมเครองปองกนกระแสเกนและรวลงดนส�าหรบ

บคคล

4.8.2 ต�าแหนงปายไฟฟาและเครองปลดวงจร

ดงรปท 4.12

ก. ปายตดตงถาวร ปายไฟฟาทตดตงถาวรอย

ในอางน�าพ ตองมระยะไมนอยกวา 1.5 เมตร ดานในอาง

โดยวดจากขอบในของอางน�าพ

ข. ปายตดตงชวคราว ปายไฟฟาทตดตง

ชวคราวอยในอางน�าพ ตองมระยะไมนอยกวา 1.5 เมตร

ดานในอางโดยวดจากขอบในของอางน�าพ

รปท 4.12 ต�ำแหนงกำรตดตงปำยไฟฟำระยะไมนอยกวำ

1.5 เมตร จำกขอบในอำงน�ำพ

รปท 4.13 ระยะ 1.5 เมตร ต�ำสดของกำรตดตงปำยไฟฟำ

และเครองปลดวงจร

ค. เครองปลดวงจร เครองปลดวงจรเพอตด

กระแสไฟฟาส�าหรบปายไฟฟาจะตองตดตงอยในต�าแหนง

หางจากขอบนอกอางน�าพในแนวระดบไมนอยกวา 1.5 เมตร

ดงรปท 4.13

ง. การประสานและการตอลงดน ปายไฟฟา

จะตองการประสานและการตอลงดน

4.9 เครองปองกนกระแสเกนและรวลงดน (GFCI)

ปองกนการบาดเจบ


36

ประวตผเขยน

รศ.ธนบรณ ศศภานเดช• มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคล

ธญบร• วฒวศวกร แขนงไฟฟาก�าลง

(วฟก.457)• กรรมการสาขาวศวกรรมไฟฟา

วสท. 2554-2556

ส�าหรบเตารบขนาด 10, 15 และ 20 A เฟสเดยว 240 V ทตดตง

ภายในระยะ 6 เมตร หรอต�ากวา ตองจดใหมการปองกนดวยเครองปองกน

กระแสเกนและรวลงดน ดงรปท 4.14 และรปท 4.15

รปท 4.14 เตำรบตดตงภำยในระยะ 6 เมตร

หรอต�ำกวำ ตองม GFCI ปองกน

รปท 4.15 เตำรบชนด GFCI

เอกสารอางอง1. มาตรฐานการตดตงทางไฟฟา

ส�าหรบประเทศไทย วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย พ.ศ. 2545 (ปรบปรง พ.ศ. 2551)

2. NEC, National Electrical Code Handbook, National Fire Protection Association, Quincy Massachusetts : 2011

3. UL. Marking Guide Swimming Pool Equipment Spas Fountains and Hydro massage Bathtubs, Underwriter Laboratory; 2008

4. NEC Code Article 680. Swimming pools, Spas, Hot Tubs, Fountains and Similar Installations, www. NEC Code.com Free FDF Download

5. www.pentairpool.com/pdfs/FountainFixturesIG.pdf



นายปรญญา เอกพรพศาลวศวกร ระดบ 7 แผนกศกษาแผนงานระบบสงไฟฟา กองวางแผนปฏบตการระบบสงไฟฟา

ฝายควบคมระบบก�าลงไฟฟา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

Guidelinefor Under Frequency Relay Setting

แนวทางการพจารณาเลอก

คา Setting ของ U/F Relay ส�าหรบ

ปลดโหลดออกจากระบบ เมอระบบ

เกดปญหาขาดความสมดลระหวาง

ก�าลงผลตไฟฟารวมจากทกแหลงจาย

พลงงานไมเพยงพอกบความตองการ

ใชไฟฟาของผใชไฟฟา และความสญเสย

ทเกดในระบบสง โดยหลกการท�างาน

ของ U/F Relay นนถอไดวาเมอใดกตาม

ทระบบมความถต�าลงจนถงระดบคา

Pick Up หรอคา Setting ตว U/F

Relay กจะตรวจสอบ (Detect and

Evaluation) และท�าการสงสญญาณ

ตอไปเบรกเกอรเพอปลดโหลดออก

จากระบบ จงถอไดวาเปนการชวย

ระบบในการหาสมดลของหลกทรง

พลงงานใหม อยางไรกตาม การพจารณา

ถงจดเรมตนของคา Setting จนถง

ปรมาณความตองการของ Load

ทถกปลดในแตละ Step ถอวาเปน

ความทาทายของงานวางแผนและ

ศกษาวเคราะหระบบ โดยจะตอง

ถกค�านวณและออกแบบใหมความ

เหมาะสม เพอปองกนมใหระบบเกด

ปญหาความถลดต�าลงอยางตอเนอง

จนเกนขดความสามารถในการรองรบ

ตวอยาง เชน U/F for System A

ไฟฟาก�าลงและอเลกทรอนกสก�าลง

Power Engineering& Power Electronics

Step 1 2 3 4 5

Pick Up Frequency (Hz) 49 48.75 48.5 48.25 48

Trip Feeder load AAA BBB CCC DDD EEE

จากผใชไฟฟา รวมถงอปกรณตาง ๆ ในระบบไฟฟา และเปนการปองกน

ความเสยงตอการเกดไฟฟาดบบางสวน (Brownout) และไฟฟาดบทงประเทศ

(Blackout) โดยบทความนไดอธบายถงประเภทของ U/F Relay หลกปฏบต

ทวไป และยกตวอยางคา Setting ของประเทศตาง ๆ

รปแบบของ U/F Relayปจจบน U/F Relay ทนยมใชทวไปม 2 รปแบบ คอ

แบบท 1 Traditional Design (บางทถกเรยกวา Fixed Load

Reduction)

เปนการออกแบบทก�าหนดใหเมอความถของระบบต�าลงจนมคาเดยวกบ

คาความถทถกก�าหนดไวในตว Relay (Pick up Frequency) ทนใดนน

Relay จะสงการสงสญญาณไปยงเบรกเกอร เพอปลด Load ในแตละ Feeder

ทถกเลอกไว

แบบท 2 Modern Design (บางทถกเรยกวา Varied Load Reduction)

นอกจากปรมาณ Load ทถกปลดในแตละ Step ขนอยกบระดบ

คาความถ (Frequency Level) แลว จะมการใชคาสญญาณอตราเรวจาก

การเปลยนแปลงของความถเทยบกบเวลา (df/dt) มาพจารณาเพอพจารณา

ปลด Load เพมเตม


38

ตวอยาง เชน U/F for System A

Step 1 2 3 4 5

Pick Up Frequency (Hz) 49 48.75 48.5 48.25 48

Trip Feeder load AAA BBB CCC DDD EEE

Trip Group Loading 1: df/dt ≥ -0.4 Hz/s and f ≤ 49.2 Hz

Trip Group Loading 2: df/dt ≥ -0.3 Hz/s and f ≤ 49.0 Hz

Trip Loading Group 3: f ≤ 48.0 Hz

อธบายเพมเตม

• เมอความถของระบบลดต�าลงถง 49.0 Hz ดวยอตราเรว 0.4 Hz/s

=> ผลจะท�าให U/F Relay ปลด Load AAA (ผาน Pick up Relay Step 1)

+ Group Loading 1 (ผานเงอนไขอตรา df/dt ≥ -0.4 Hz/s และระดบ

f ≤ 49.2 Hz) + Group Loading 2 (ผานเงอนไขอตรา df/dt ≥ -0.3 Hz/s

และระดบ f ≤ 49.0 Hz)

• เมอความถของระบบลดต�าลงถง 49.0 Hz ดวยอตราเรว 0.35

Hz/s => ผลจะท�าให U/F Relay ปลดเฉพาะ Load AAA + Group Loading

2 (Group Load 1 ไมผานเงอนไขอตราเรว df/dt จงไมถกปลด)

หลกปฏบตทวไปหนวยงานและสถาบนการศกษาหลายแหงไดท�าการศกษาและวจย

Protection Algorithms พรอมทงเสนอทางเลอกใหมการพจารณาใชงาน U/F

ในรปแบบท 2 Varied Load Reduction อนเปนการเสรมสรางเสถยรภาพ

ของระบบในภาพรวม แตทงนตองอยบนฐานของการศกษาวเคราะหระบบท

เชอถอไดและการใหความส�าคญในการรกษาระบบ ซงปจจบนผผลต U/F Relay

หลายรายไดบรรจฟงกชนอตราการเปลยนแปลงความถเทยบกบเวลา (df/dt)

เปน Option ททางผซอสามารถเลอกใชงานได โดยมตวอยางประเทศทใชงาน

แลวเชน เวยดนาม เปนตน

ส�าหรบระบบทมคาความถฐาน 50 Hz โดยทวไปพบวา U/F Step

แรกมกถกออกแบบใหเรมท�างานทคา 49 Hz โดยแตละ Step ใหมคา Gap

ประมาณ 0.25 Hz และเลอกปลด Load 10% (อางองจาก IEEE PCIC

Europe 2005) ซงคาดงกลาวไมถอเปนขอบงคบททกระบบตองยดปฏบต

แตเปนค�าแนะน�าทสามารถปฏบตตามได

ตวอยางการ Setting ทใชงานจรงในประเทศตาง ๆ

ตวอยาง คา U/F Setting

ในประเทศสมาชก GMS

1) จน

• 9 steps starting at 49.0 Hz

down to 47.8 Hz.

2) เวยดนาม

• 9 steps starting at 49.0 Hz

down to 47.4 Hz; steps: 0.2 Hz;

operating time: 0s and 0.5s Plus

Load shedding – df/dt

Group 1: df/dt ≥ -0.4 Hz/s

and f ≤ 49.2 Hz

Group 2: df/dt ≥ -0.3 Hz/s

and f ≤ 49.0 Hz

Group 3: f ≤ 48.0 Hz

Maximum load shedding:

995 MW (North regional)

3) พมา

• 3 steps starting at 48.3,

48.1 and 47.9 Hz

4) ไทย

• 5 steps starting from

49.0 Hz, 48.8 Hz, 48.6 Hz, 48.3

Hz and 47.9

5)UK National Grid

กลาวถงการ Setting U/F

Relay วาสามารถเลอกคา Setting

ส�าหรบความถไดระหวาง 47-50 Hz

โดยแตละ Step ใหมความแตกตาง

ของความถเทากบ 0.05 Hz และ

คา Operating time ขนอย กบ

Measurement period ซงอยระหวาง

100-150 ms



สรปการ Setting คา U/F Relay นนมความหลากหลาย แตทก ๆ แหงกม

วตถประสงคเดยวกน คอตองการรกษาระบบใหเกดเสถยรภาพและตองการ

ใหเกดความสญเสยจากไฟฟาดบในปรมาณนอยทสดเทาทจะเปนได ดงนนจง

ตองท�าการศกษาและปรบปรง U/F Protection Table อยางตอเนองโดยเฉพาะ

อยางยงเมอระบบเปลยนแปลงไป


1. Guidelines from IEEE PCIC Europe 2005 “Intelligent Load Shedding

Need for a Fast and Optimal Solution”, Dr. Farrokh Shokooh, Dr. JJ Dai, etc.

2. Countries’ Presentation from the floor of Performance Standards

Methodology Workshop on August 2-3, 2007

3. EGAT U/F Relay setting จากการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

4. UK National Grid

ตารางแสดงคา Setting ของ Low Frequency Relay ส�าหรบ UK Grid Table CC.A.5.5.1a

Frequency Hz % Demand disconnection for each Network Operator in Transmission Area

NGET SPT SHETL

48.8 5

48.75 5

48.7 10

48.6 7.5 10

48.5 7.5 10

48.4 7.5 10 10

48.3

48.2 7.5 10 10

48.0 5 10 10

47.8 5

Total % Demand 60 40 40

Note – the percentages in table CC.A.5.51a are cumulative such that, for example, Should the frequency fall to 48.6 Hz in the NGET Transmission Area, 27.5% of the Total Demand connected to the GB Transmission System in the NGET Transmission Area shall be disconnected by the action of Low Frequency Relays.


40

ไฟฟาก�าลงและอเลกทรอนกสก�าลง

Power Engineering& Power Electronics

นายกตตกร มณสวาง กองวจย การไฟฟาสวนภมภาค

เทคโนโลยและการท�างานของ Ground Lead Disconnector ส�าหรบกบดกเสรจชนด MOV ในระบบจ�าหนายแบบเหนอดน

บทน�ำในอดตกบดกเสรจ (Surge

Arrester) มเปลอกฉนวนเปน Porcelain

และมโครงสรางภายในประกอบไปดวย

บลอก Silicon Carbine (SiC) แตดวย

คณสมบตของ Silicon Carbine เอง

จะยอมใหมกระแสไหลผานในปรมาณ

ทมากถงแมแรงดนไฟฟาทตกครอม

กบดกเสรจจะมคาไมสงมากนก หาก

พจารณาจากรปท 1 จะพบวาทแรงดน

ไฟฟาขนาด 1 p.u. มกระแสไหลผาน

บลอก Silicon Carbine ถง 10 A ดงนน

กบดกเสรจชนดนจงตองออกแบบใหม

ชองวางอากาศ (Spark Gap) ตดตง

อยภายในทดานลางดงรปท 2 เพอ

ปองกนการไหลของกระแสผานระบบ

ตอลงดนในสภาวะปกตและชวยเพม

ขดความสามารถในการทนตอแรงดน

ไฟฟาเกนใหสงขน โดยเมอแรงดน

ไฟฟาเกนตกครอมกบดกเสรจจนมคา

สงเกนกวาทบลอก Silicon Carbine

และชองวางอากาศสามารถทนไดแลว

ชองวางอากาศจะน�ากระแสเสรจผาน

ระบบตอลงดน และเนองจากชองวาง

อากาศดงกลาวไมสามารถคนสภาพ

ความเปนฉนวนไดทนภายหลงจากท

แรงดนไฟฟากลบสสภาวะปกตแลว

จงท�าใหมกระแสไหลตาม (Power

Follow Current) ทความถไฟฟาก�าลง

50 Hz ไหลผานชองวางอากาศนผานระบบตอลงดนและมโอกาสเกดกระแส

ลดวงจรแบบ Single Line to Ground Fault ดงรปท 3 ตอมาภายหลงจงไดม

การพฒนาปรบปรงกบดกเสรจเพอลดขอบกพรองดงกลาวโดยเปลยนบลอกจาก

Silicon Carbine มาใชเปน Zinc Oxide (ZnO) หรอ Metal Oxide Varistor

(MOV) แทน เพอใหไดคาความตานทานทไมเปนเชงเสนมากกวา Silicon

Carbine โดยจากรปท 1 จะพบวาทแรงดนไฟฟาขนาด 1 p.u. มกระแสไหล

ผานบลอก Zinc Oxide อยในชวงประมาณ 0.07-0.45 mA ขนอยกบอณหภม

ในขณะใชงาน ซงเปนคากระแสทนอยมาก ดงนนจงสามารถออกแบบกบดกเสรจ

ชนด MOV นใหเปนแบบไมมชองวางอากาศ (Gapless) ได กบดกเสรจชนดน

เมอเชอมตอใชงานจะมกระแสรวดงกลาวไหลผานระบบตอลงดนอยตลอดเวลา

แมวาแรงดนไฟฟาจะอยในสภาวะปกตกตาม

หมายเหต Um = แรงดนไฟฟาสงสด

รปท 1 คณสมบตของ Silicon Carbine และ Zinc Oxide



เทคโนโลย Ground Lead Disconnector (GLD) ส�ำหรบกบดกเสรจชนด MOV

กบดกเสรจชนด MOV จดเปนอปกรณไฟฟา

ทมความส�าคญในการปองกนและชวยลดทอนขนาดของ

แรงดนไฟฟาเกน เนองจากเสรจทเกดขนไมใหเกนขดความ

คงทนทางดานฉนวนของอปกรณไฟฟาชนดตาง ๆ โดยใช

หลกการดสชารจพลงงานกระแสเสรจลงระบบตอลงดน

และในขณะเดยวกนกบดกเสรจเองตองมศกยภาพเพยงพอ

ทจะหยดการน�ากระแสไฟฟาภายหลงจากทแรงดนไฟฟา

กลบส สภาวะปกต แตในกรณทกบดกเสร จเกดการ

เสอมสภาพหรอช�ารดจนไมสามารถหยดการน�ากระแส

ทความถไฟฟาก�าลง 50 Hz ได จะท�าใหระบบไฟฟา

เกดกระแสลดวงจรแบบ Single Line to Ground Fault

ตามมา ดงนนโดยทวไปจะมการตดตง Ground Lead

Disconnector (GLD) ตออนกรมกบตวกบดกเสรจท

ด านลางเพอท�าหนาทแยกกบดกเสร จท เ สอมสภาพ

ออกจากระบบไฟฟา

อปกรณ GLD มโครงสรางทส�าคญประกอบ

ไปดวยสวนของชองวางอากาศ (Spark Gap) ตอขนาน

กบตวตานทาน โดยมดนระเบด (Cartridge) บรรจ

ไวใกล ๆ กบตวตานทาน ดงรปท 4 และดวยฟงกชน

การท�างานของอปกรณ GLD ทออกแบบใหท�างานแยก

กบดกเสรจออกจากระบบไฟฟาเฉพาะเมอมกระแสท

ความถไฟฟาก�าลง 50 Hz ไหลผาน ในการออกแบบ

จงก�าหนดใหท�าการทดสอบดวยกระแสเสรจทมความชน

หนาคลนสง ซงหากอปกรณ GLD ท�างานไดอยางถกตอง

กระแสเสร จจะกระโดดขามชองวางอากาศไหลผาน

ดนระเบดและระบบตอลงดน โดยทอปกรณ GLD ตอง

ไมท�างาน ซงตองผานการทดสอบตามตารางท 1

รปท 2 กบดกเสรจชนด Silicon Carbine และ Zinc Oxide

รปท 3 ลกษณะการท�างานของกบดกเสรจชนด Silicon

Carbine (Spark Gap) และ Zinc Oxide (MOV)

รปท 4 โครงสรางของ Ground Lead Disconnector (GLD)


42

การตออปกรณ GLD อนกรมกบตวกบดกเสรจ

ท�าใหในสภาวะปกตแรงดนไฟฟาสวนใหญจะตกครอม

ความตานทานชนด MOV โดยทแรงดนไฟฟาในสวน

ท เหลอจะตกครอมชองว างอากาศและตวตานทาน

ในอปกรณ GLD ซงแรงดนไฟฟานมคานอยกวาแรงดน

ไฟฟาขามผานชองวางอากาศ จงท�าใหปรมาณกระแส

ทไหลผานตวตานทานภายในอปกรณ GLD มคานอยมาก ๆ

แตในกรณทกบดกเสรจเสอมสภาพหรอช�ารด แรงดน

ไฟฟาสวนใหญจะตกครอมชองวางอากาศและตวตานทาน

ในอปกรณ GLD ท�าใหกระแสทความถไฟฟาก�าลง 50 Hz

ไหลเพมมากขน กระแสดงกลาวจะท�าใหเกดความรอน

จนท�าใหอณหภมสงขนจนถงจดทท�าใหดนระเบดท�างาน

และท�าใหอปกรณ GLD สามารถแยกกบดกเสรจออกจาก

ระบบไฟฟาไดส�าเรจ ซง IEC 60099-4 ก�าหนดใหปอน

กระแสทดสอบท 20 A, 200 A และ 800 A ดงแสดง

ในตารางท 2 โดยอปกรณ GLD ตองท�างาน

ส� าหรบการทดสอบเพ อประเมนสมรรถนะ

ของอปกรณ GLD นนจะใชการปอนแรงดนไฟฟาขนาด

1.2 เทาของพกดแรงดนไฟฟา (Ur) ของกบดกเสรจท

ความถไฟฟาก�าลง 50 Hz เปนเวลานาน 1 นาท โดยขนาด

ของตวตานทานในอปกรณ GLD จะตองจ�ากดไมใหกระแส

ไหลผานดนระเบดและระบบตอลงดนเกนกวา 1 mA

ซงปกตตวตานทานจะออกแบบใหมขนาดประมาณ 22 kΩ

อยางไรกตาม IEC 60099-4 มงเนนการก�าหนด

รายละเอยดของกบดกเสรจมากกวาทจะใหความส�าคญ

กบอปกรณ GLD จงท�าใหอปกรณ GLD ของบรษท

ผผลตแตละรายดงรปท 7 มลกษณะและประสทธภาพ

ในการท�างานทแตกตางกน และมกสรางปญหาในดาน

ความเชอถอไดของระบบไฟฟา เนองจากในการตดตง

ตารางท 1 การทดสอบอปกรณ GLD ดวยกระแสเสรจ

ความชนหนาคลนสงตาม IEC 60099-4 (ตองไมท�างาน)

ความชนหนาคลนทดสอบ 2000 µs 8/20 µs 4/10 µs

ขนาดกระแสททดสอบ 250 A 10 kA 100 kA

จ�านวนครงททดสอบ 18 ครง 20 ครง 2 ครง

กระแสทความถ 50 Hz 20 A 200 A 800 A

เวลาท GLD ท�างาน 1 sec 0.07 sec 0.015 sec

ตารางท 2 การทดสอบอปกรณ GLD ดวยกระแสทความถ

ไฟฟาก�าลง 50 Hz ตาม IEC 60099-4 (ตองท�างาน)

หมายเหต IEC ไมไดระบระยะเวลาท GLD ท�างาน เวลาใน

ตารางนอางองจากคาทนยมใชในการออกแบบของผผลต

รปท 5 กราฟ กระแส–เวลา แสดงการท�างานของอปกรณ

GLD ทกระแสความถไฟฟาก�าลง 50 Hz

รปท 6 แสดงการทดสอบและการท�างานของอปกรณ GLD



ใชงานจรงพบวาบอยครงทอปกรณ GLD ท�างานไมสมบรณ

และไมสามารถแยกกบดกเสรจทช�ารดออกจากระบบไฟฟา

ไดดงรปท 8 ท�าใหกลายเปนตนเหตของความผดพรอง

แบบถาวร และท�าใหเกดไฟฟาดบในวงกวาง ในบางกรณ

ยงพบวาการท�างานของอปกรณ GLD ชากวาอปกรณ

ปองกนทอยเหนอขนไป ทงนเปนเพราะ IEC 60099-4

ก�าหนดแตเพยงกระแสทดสอบท 20 A, 200 A และ 800 A

แตไมไดก�าหนดระยะเวลาทตองท�างาน ดงนนระยะเวลาท

อปกรณ GLD ท�างานจงขนอยกบบรษทผผลตเปนผก�าหนด

ดงรปท 5 ประกอบกบโดยทวไปแลววศวกรทท�าหนาท

ในการก�าหนดคาการท�างานของอปกรณปองกนมกไมได

ค�านงถงการจดความสมพนธทางดานกระแสระหวาง

อปกรณ GLD และอปกรณปองกนจ�าพวกฟวส รโคสเซอร

หรอรเลยทสถานไฟฟา ซงเปนสวนหนงของปญหาทท�าให

อปกรณปองกนท�างานกอนอปกรณ GLD และเปนทมา

ของปญหาความผดพรองแบบไมทราบสาเหตในปจจบน

ดงไดกลาวแลววาการท�างานของอปกรณ GLD

เพอแยกกบดกเสรจทช�ารดออกจากระบบไฟฟาตองอาศย

ความรอนทเกดจากกระแสทความถไฟฟาก�าลง 50 Hz

ไหลผานตวตานทานเพอท�าใหดนระเบดท�างาน ดงนน

การท�างานทไมสมบรณของอปกรณ GLD จงขนอยกบ

สองปจจยนเปนส�าคญ การท�างานทไมสมบรณของอปกรณ

GLD มกเกยวของกบการออกแบบ และเทคนคการปดผนก

ทไมสามารถปองกนความชนจากภายนอกจนท�าให

ดนระเบดเกดความเสยหาย (มาตรฐาน IEC 60099-4

ก�าหนดใหมการทดสอบ Moisture Ingress Test เฉพาะ

กบดกเสรจเทานน)

นอกจากนนยงพบวาภายหลงจากทกบดกเสรจ

มกระแสเสรจไหลผานหลายครงตดตอกน จนมผลท�าให

ตวตานทานตองท�างานหลายครงตามไปดวย และหาก

บรษทผผลตเลอกประเภทของวสดทใชท�าตวตานทาน

ไมเหมาะสมกมผลท�าใหตวตานทานช�ารดเสยหาย จนสงผล

ใหอปกรณ GLD ไมท�างานหรอท�างานไมสมบรณไดเชนกน

ดงนนในขนตอนการผลตอปกรณ GLD ควรท�าการสม

ตวอยางกบดกเสรจมาทดสอบ Operating Duty Test

ดวยกระแสเสรจความชนหนาคลน 8/20µS ขนาด 10 kA

จ�านวน 20 ครง และทดสอบดวยกระแสเสรจความชน

หนาคลน 4/10 µS ขนาด 100 kA จ�านวน 2 ครง ซงภายหลง

การทดสอบตวตานทานในอปกรณ GLD ตองมคาแตกตาง

จากคากอนการทดสอบไมเกน 5% ซงจากขอมลการใช

งานจรงในตางประเทศพบวาตวตานทานทมสวนผสมของ

คารบอน (Carbon Composition Resistor) มประสทธภาพ

และทนทานมากกวาตวตานทานชนดฟลม (Film Resistor)

รปท 7 แสดงอปกรณ GLD ของผผลตแตละราย

รปท 8 แสดงการท�างานของอปกรณ GLD ทไมสมบรณ รปท 9 ตวอยางชนดของตวตานทานในอปกรณ GLD


44

ขอสรปการท�างานทไมสมบรณของกบดกเสรจในสวนของ

อปกรณ GLD กลายเปนปญหาทท�าใหความนาเชอถอ

ของระบบไฟฟาลดลง แตนนอาจเกดจากความไมชดเจน

ของหนวยงานมาตรฐานเองทไมมการก�าหนดรายละเอยด

ของหวขอการทดสอบทมากพอ ดงนนในสวนของผใชงาน

หรอบรษทผผลตอปกรณ GLD ควรเพมเตมหวขอทดสอบ

อปกรณ GLD ดงตอไปน

- Time versus current curve test : ในขณะท IEC

60099-4 ยงไมไดก�าหนดระยะเวลาส�าหรบการท�างานของ

อปกรณ GLD ทคากระแส 20 A, 200 A และ 800 A

ควรทดสอบหวขอนเพอใหไดขอมลส�าหรบใชในการจด

ความสมพนธระหวางอปกรณ GLD และระบบปองกน

ทางดานกระแสทอยเหนอขนไป

- High lightning duty current impulse withstand

test : เปนการทดสอบความไวในการท�างานของอปกรณ

GLD โดยการปอนกระแสเสรจใหไหลผานกบดกเสรจ

ซงหากกบดกเสรจยงไมเสอมสภาพหรอช�ารด อปกรณ

GLD จะตองไมมการท�างาน มผผลตตางประเทศบางราย

ใชการปอนกระแสเสรจทความชนหนาคลน 30/80 µS

ขนาดไมต�ากวา 30 kA ส�าหรบการทดสอบในหวขอน

จ�านวน 2 ครงตอเนองกน

- Repetitive surge withstand ability test :

เปนการทดสอบโดยปอนแรงดนอมพลสทหนาคลน 5-10 µS

และตองใหหางคลนมระยะเวลานานมากพอทจะท�าใหเกด

การสปารกผานชองวางอากาศ โดยใชอมพลสขนาด 1.2 เทา

ของแรงดนขามผานชองวางอากาศ จ�านวน 1,000 ครง

ซงตองเวนระยะเวลาในแตละครง 50-60 วนาท หลงจากนน

จงพจารณาการเสอมสภาพของอปกรณ GLD

- Thermal pre-conditioning and water immersion

test : เปนการทดสอบความสามารถของอปกรณ GLD

ในการปองกนความชนจากภายนอก

- GLD resistance measurements : เปนการ

ทดสอบการเสอมสภาพของตวตานทานโดยการปอน

กระแสเสรจความชนหนาคลนมาตรฐาน ซงตวตานทาน

ในอปกรณ GLD ตองมคากอนการทดสอบและคาหลง

การทดสอบแตกตางกนไมเกน 5%

- Operating verification test : เปนการทดสอบ

ภายหลงจากททดสอบดวยกระแสอมพลสแลว เพอตรวจสอบ

สวนประกอบอน ๆ ของอปกรณ GLD วายงคงสามารถ

ท�างานไดตามปกตหรอไม โดยการปอนกระแสขนาด 5 A

ทความถไฟฟาก�าลง 50 Hz ซงอปกรณ GLD ตองท�างาน

ทเวลานอยกวา 3 วนาท

เอกสารอางอง[1] IEC 60099-4 “Specification for metal-oxide

surge arrester without gap for a.c. systems”, 2004[2] Dr. Hendri Geldenhuys & Mr. Rossouw Theron

“Lightning surge arrester ground lead disconnectors:

standard and reliability”, 2007

รปท 10 แสดงอปกรณ GLD ท�างาน

ในขณะทกบดกเสรจยงอยในสภาพปกต

ประวตผเขยนนายกตตกร มณสวาง

ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาตรจากมหาวทยาลยขอนแกน และปรญญาโท จากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ปจจบนท�างานในต�าแหนงหวหนาแผนกวจยอปกรณไฟฟา กองวจย ฝายวจยและพฒนาระบบไฟฟา การไฟฟาสวนภมภาค

ส�านกงานใหญ


45กรกฏาคม - สงหาคม 2555

ประสบการณในการออกแบบและตดตงระบบสอสาร

ในระบบ SCADA ของการไฟฟาสวนภมภาคMaster Radio

ไฟฟาสอสารและคอมพวเตอร

CommunicationEngineering& Computer

นายรกชาต นนทพนธอเมล : [email protected]

บทความนน�าเสนอระบบ Master Radio ซงเปน

สวนหนงของระบบ SCADA ของการไฟฟาสวนภมภาค

โดยเรมการน�าเสนอระบบ SCADA ในภาพรวม แลวมง

ประเดนไปในสวนการสอสารทางคลนวทย และสดทายน�า

เสนอวธการออกแบบตดตงและปญหาจากประสบการณ

การท�างานทเกดขน พรอมขอเสนอแนะแนวทางการแกไข

ระบบ SCADA

ในอดตเมอเกดปญหากระแสไฟฟาขดของ ทง

การไฟฟาสวนภมภาคและการไฟฟานครหลวง ซงเปน

หนวยงานผใหบรการพลงงานทวไปและการควบคมระบบ

จ�าหนายไฟฟา จะใหหนวยแกกระแสไฟฟาขดของหรอ

ฮอตไลน ท�าการปลด-สบ Load Break Switch (LBS) วธการ

นจะรถงปญหาและแกไขไดอยางลาชา รวมทงอาจกอให

เกดอนตรายตอผปฏบตงานไดงาย ดงนนผใหบรการจงได

ปรบปรงพฒนาระบบการควบคมการจายไฟใหเปนระบบท

สามารถควบคมและสงการดวยคอมพวเตอรแทนการใช

คนเปนผปฏบตงานทงหมด โดยระบบนสามารถควบคม

จากระยะทางไกล และตรวจสอบระดบ Demand ซงหาก

เพมสงจนถงระดบทก�าหนดกสงตดการจายไฟใหแกพนท

หรอเครองจกรได ระบบนยงรวมถงการพฒนาระบบงาน

ประมวลผล จดเกบรวบรวมขอมล ดวยระบบใหมนท�าให

การควบคมการจายไฟฟา การถายเทโหลด และการแกไข

ไฟฟาขดของคนสภาพปกตไดอยางรวดเรวยงขน ระบบ

ดงกลาวเรยกวา Supervisory Control And Data

Acquisition หรอรจกกนทวไปวา SCADA นนเอง

SCADA เปนระบบทท�าหนาทควบคม สงการและ

ดแลสถานไฟฟา ตนทาง สายสง สถานไฟฟายอย อปกรณ

ภายในระบบสายสง (Field Device) รวมถงการจายไฟฟา

ใหกบผใชไฟฟาโดยมโปรแกรมประยกต เชน DMS ทท�า

หนาทวเคราะหสภาพการจายพลงไฟฟา ตลอดจนชวยผสง

การระบบไฟฟาในการตดสนใจแกไขสถานการณฉกเฉน

ได นอกจากน ระบบ SCADA ยงใชงานอตสาหกรรมอก

หลาย ๆ อยาง เชน การโทรคมนาคมสอสาร การบ�าบด

น�าเสย การจดการดานพลงงาน อตสาหกรรมการกลนน�ามน

และกาซ อตสาหกรรมเคม อตสาหกรรมประกอบรถยนต

การขนสง กระบวนการนวเคลยรในโรงไฟฟา เปนตน

ระบบ SCADA นไดเขามาในประเทศไทยเปนระยะ

เวลา 10 กวาปแลว มหนวยงานราชการหลาย ๆ หนวยงาน

ไดน�ามาใชเพอปรบปรงประสทธภาพการท�างาน เชน

การปโตรเลยมแหงประเทศไทย (ปตท.) น�าระบบ SCADA

เขามาใชส�าหรบการควบคมระบบทอสงกาซ การประปาใช

ส�าหรบควบคมการจายน�าประปาเพอลดปรมาณน�าสญเสย

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) กใชส�าหรบ

ควบคมการผลตไฟฟาในเขอนตาง ๆ และสายสง การไฟฟา

นครหลวง (กฟน.) ใชส�าหรบควบคมการจายไฟฟาส�าหรบ

กรงเทพฯ และปรมณฑล


46

การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เปนอกหนวยงาน

หนงทใหความส�าคญกบปญหาในการสงการระบบไฟฟา

และปญหาความลาชาในการแกกระแสไฟฟาขดของจงได

น�าระบบ SCADA เขามาใชในการพฒนาและปรบปรง

ระบบการจายไฟฟาอตโนมต แตอยางไรกตาม กฟภ.ม

พนทใหบรการทครอบคลมพนทกวาง กลาวคอ ทวประเทศ

ยกเวน กรงเทพฯ และเขตปรมณฑล การออกแบบระบบ

SCADA ใหครอบคลมพนททงหมดจงท�าไดยาก และม

ปจจยทตองพจารณาหลายประการ โดยเฉพาะอยางยงการ

ตดตงระบบสอสารใหครอบคลมพนทไดทงหมด ซงนบได

วาเปนหวใจหลกของการท�างานของระบบ SCADA ทจะ

บรรลผลส�าเรจ ในบทความนมงประเดนเรองการสอสาร

ของระบบ SCADA ของ กฟภ.

โครงสรางของศนยควบคมระบบ SCADA ของการไฟฟาสวนภมภาค

ระบบ SCADA ของการไฟฟาสวนภมภาค ประกอบ

ดวยศนยควบคมระบบไฟฟารวม 13 ศนย ดงน

1. ศนยสงการระบบไฟฟา (ส�านกงานใหญ) 1 ศนย

(System Management Center, SMC)

2. ศนยควบคมการจายไฟฟาเขต 12 ศนย (Area

Distribution Dispatching Center, ADDC)

- ภาคเหนอ : เชยงใหม (น.1), พษณโลก

(น.2), ลพบร (น.3)

- ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ : อดรธาน (ฉ.1),

อบลราชธาน (ฉ.2), นครราชสมา (ฉ.3)

- ภาคกลาง : อยธยา (ก.1), ชลบร (ก.2),

นครปฐม (ก.3)

- ภาคใต : เพชรบร (ต.1), นครศรธรรมราช

(ต.2), ยะลา (ต.3)

ดงแสดงสรปในรปท 1

รปท 1 ศนยสงการระบบไฟฟา (ส�านกงานใหญ) และ

ศนยควบคมการจายไฟฟาเขต 12 ศนย

การด�าเนนงานของโครงการแบงเปน 2 ระยะ ดงน

(1) โครงการตดตงระบบศนยสงการจายไฟระยะท

1 (คจฟ.1) ด�าเนนการในป 2543-2548

(2) โครงการตดตงระบบศนยสงการจายไฟระยะท

2 (คจฟ.2) ด�าเนนการในป 2548-2553

โดยแสดงในรปท 2

Chiang Mai

Phisanulok

Lop Buri

Nakhon Pathom

Chonburi Phet Chaburi

Yala

Udon Thani

Udon RatchathaniNakorn

RatchasimaPha Nakorn Si Ayutthaya

Nakorn Si Thammarat



รปท 2 โครงการระยะท 1 และระยะท 2

สถาปตยกรรมของการควบคมสงการในระบบ SCADA

จากระบบในรปท 3 จะเหนวาการท�างานตาง ๆ ของ

ระบบ SCADA จะท�างานผานระบบสอสารทงสน ไมวาจะ

เปนผานระบบสายหรอผานทางคลนวทย ถาไมมระบบ

สอสารโดยเฉพาะระบบสอสารทางคลนวทยแลว ระบบ

SCADA กจะไมสามารถท�างานได ดงนนกอนทจะท�าการ

ตดตงระบบ SCADA จ�าเปนตองมขนตอนในการออกแบบ

ตดตงระบบสอสารทางคลนวทย

รปท 3 การท�างานของระบบ SCADA

Chiang Mai

Phisanulok

Lop Buri

Nakhon Pathom

Chonburi Phet Chaburi

Yala

Udon Thani

Udon RatchathaniNakorn

RatchasimaPha Nakorn Si Ayutthaya

Nakorn Si Thammarat


48

โครงสรางการเชอมตอระบบสอสารเปนไปตามรปท

4 ศนยสงการไฟฟา (ADDC ในรป) อาจสอสารกบอปกรณ

ปลายทาง (FRTU ในรป) โดยตรงผานทางเครอขาย GSM

โดยตรง หรอสอสารผานทาง Base Station (SRTU ใน

รป) โดยใชการเชอมตอหลก (Back Bone) ซงมรปแบบ

ไดหลายแบบ เชน ระบบสอสารไมโครเวฟ (DMRL) ระบบ

สอสารใยแกวน�าแสง (Optical Fiber) ระบบสอสาร Trunk

Radio และระบบ Leased Line เปนตน ในกรณทผาน

ทาง SRTU จ�าเปนตองใชการเชอมตอผานทางคลนวทย

ยาน UHF หรอทเรยกวา Master Ratio (MARS)

ดงแสดงไวในรปท 4 ในสวนตอไปจะมงไปสการเชอมตอ

ระหวาง SRTU กบ FRTU ในแงการออกแบบ ปญหา และ

แนวทางการแกไข

การออกแบบ Base Station ส�าหรบระบบสอสาร SCADA

รปท 4 การเชอมตอโดยใชระบบสอสารตาง ๆ

การออกแบบระบบสอสารทางคลนวทยน เรม

ตนดวยการวเคราะห Terrain Map ของพนทตดตง

(ตามรปท 5) โดยการออกแบบให Base Station (ตาม

รปท 6) แตละทหางกนประมาณ 30 km. และหาจด

ตดตงอปกรณควบคมเพอควบคมอปกรณใน Field Device

เชน Capacitor AVR Recloser และ FS6 เปนตน

เมอน�า Terrain Map มาตรวจสอบหาจดตดตงทเหมาะสม

และก�าหนดจดตาง ๆ ไดเปนทเรยบรอยแลว กจะท�า

การตรวจสอบจดตดตงจรงเพอดสภาพแวดลอมของจด

ตดตงวาพนทเปนพนอบสญญาณหรอไม ทงน เพอ

หลกเลยงการรอถอนอปกรณในภายหลง

รปท 5 แผนท Terrain Map ของจงหวดภเกต

Remote Control Switch

GSM Modem

Line Recloser

Automatic Voltage Regulator

Capacitor Bank 13



เมอก�าหนดจดตดตงของ Base Station กจะท�าการ

วดสญญาณของจดทตดอปกรณ โดยใช Power Meter

หรอ Hand-Held Remote Programming (ตามรปท 7)

การตรวจสอบคณภาพสญญาณแตละจดวาท�าโดยดจาก

คา Bit Error Rate, คา SNR และคา RSSI ทเหมาะสม

กลาวคอ RSSI อยในชวง -90 dBm ถง -50 dBm และ

SNR มากกวา 15 dB เมอไดตามขอก�าหนดขางตนแลวก

จะท�าการตดตงอปกรณควบคม เปนอนเสรจสนการตดตง

ระบบสอสารทางวทย

รปท 6 Base Station ของ Master Radio และ Remote Radio

รปท 7 MDS Radio และตววดสญญาณ Remote Programming

จากประสบการณในการตดตงสามารถจ�าแนก

ปญหาหลก ๆ ทพบบอยไดดงน

1. ปญหาการออกแบบตดตง MARS

1. ผออกแบบไมไดส�ารวจจดตดตงระบบจรง

โดยศกษาเพยงระบบ Terrain Map เมอมาตดตงจรงจะ

พบวามสงกอสรางซงไมปรากฏใน Map เชน ตกอาคาร

ปายโฆษณา จะกอใหเกดเปนจดอบสญญาณได

ปญหาและแนวทางในการแกปญหาในการออกแบบตดตง

2. จ�านวนของ Master Radio มนอยเกนไป

ไมครอบคลมอปกรณทกตว ท�าใหไมสามารถใชโปรแกรม

ของระบบ SCADA ไดอยางมประสทธภาพ

3. จ�านวนอปกรณทตองการควบคมการสงการ

ผานระบบ SCADA ไมไดอยภายในขอบเขตของสญญาณ

Master Radio ท�าใหตองใชหนวยแกกระแสไฟฟาขดของ

ด�าเนนการ

LED INDICATORS (4)

EXTERNAL INTERFACE CONNECTOR (DB-25)

DIAGNOSTICS CONNECTOR (RJ-11)

13.8 VDC POWER CONNECTOR ANTENNA CONNECTOR

(TYPE ‘N’)

SERIAL NUMBER LABEL


50

ขอเสนอแนะและแนวทางในการแกปญหา

จากการตดตงจรงของระบบการส�ารวจจดตดตง

เปนสงส�าคญมาก ดงนนทางหนวยงานไดมองเหนถง

ความส�าคญของปญหาดงกลาว กอนทท�าการตดตงจรงจง

มการวดคาสญญาณจดตดตงอปกรณพรอมทงด�าเนนการ

Mapping คาทวดไดลงใน Terrain Map ไวเปนขอมลเพอ

พจารณาการตดตง

ปญหาของ Master Radio ไมเพยงพอ เนองจาก

จ�านวนอปกรณมนอยและความถทขอให กทช.จดสรรมา

ใหมนอยเกนไป การแกไขประการแรกท�าไดโดยการจดซอ

เพมเตม สวนเรองความถเพอกนไมใหความถรบกวนกน

เมอเพมปรมาณ Base Station อาจจะท�าการลด Power

ของตวสงใหมคานอยลง ปญหานสามารถแกไขไดในระดบ

หนงเทานน

2. ปญหาทเกดขนในระบบ SCADA กบระบบ

Master Radio

1. จ�านวนอปกรณควบคมของ Master Radio ม

จ�านวนมากเกนไป ท�าการ Polling แตละครงใชเวลานาน

บางอปกรณตองใชเวลาการสงการเกน 1 นาท ท�าใหลาชา

มากหากตองการโอนยายโหลดเมอมกระแสไฟฟาขดของ

2. Master Radio ไมสามารถตดตงบรเวณ

ทตองการควบคมอปกรณได เนองจากระบบ SCADA

มฟงกชน FISR ซงจะด�าเนนการปด-เปดอปกรณโดย

อตโนมต เมอไมสามารถควบคมทกอปกรณไดทกตว

จะท�าใหฟงกชนการท�างานไมสามารถท�างานได


เนองจากปญหาจ�านวนอปกรณควบคมมากเกน

ไปใน Master Radio กตองท�าการแกไขโดยการเพม

จ�านวน Master ไดเพยงอยางเดยว อกประการหนงทท�า

คอพยายามกระจายอปกรณใหไปรบสญญาณจาก Master

Radio ทอยใกลกน แตวธหลงอาจจะท�าใหมปญหาในการ

ตรวจสอบรหสสงการไดถาไมรอบคอบ

ฟงกชนของ FISR ตอนนหนวยงานไดแกไขโดย

พยายามท�าใหเปนวงจรเลก ๆ กอน จะเปนการควบคม

กงอตโนมต เพอท�าการทดลองฟงกชนตาง ๆ แลว

คอย ๆ เพมวงจรเขาไปเรอย ๆ จนกลายเปนฟงกชนท

สมบรณ และจะท�าการสงการเปนแบบอตโนมตตอไป

3. ปญหาขนตอนการท�างานกบระบบ SCADA

กบหนวยแกกระแสไฟฟาขดของ

อปกรณบางตวไมจ�าเปนตองท�างานผานระบบ

SCADA แตเนองจากมอปกรณควบคมใกลกบ Master

Radio ท�าใหตองด�าเนนการตดตงไปกอน เพอรอตดตง

Master Radio ในอนาคต และจะท�าการยายจดตดตงใหม

จงท�าใหอปกรณทจ�าเปนในการใชงานไมสามารถท�า

การตดตงได ท�าใหไมสามารถสงการอปกรณตวทจ�าเปนได

เปนเหตใหหนวยแกกระแสไฟฟาขดตองขบรถแกกระแส

ไฟฟาในระยะทางทไกลเทาเดม


ปญหาขอนเปนเรองทมความส�าคญมากส�าหรบ

ความรวดเรวในการปลดสบสวตช แตวาตองลงทนเปน

จ�านวนมากในการด�าเนนการเพราะตองออกแบบระบบ

ใหครอบคลมทงตนทางและปลายทาง ซงเปนไปไดยาก

แตกเปนไปได ถาเราเนนการท�างานของระบบโดยไมมอง

การลงทน ตอนนทางหนวยงานกเลงเหนในจดนจงคดคน

การควบคมผานระบบโทรศพทมอถอมาใชเปนการชวคราว

เพอลดการเดนทางในการท�างานและลดตนทนทางสวนน

บทสรป

ปญหาของการไฟฟาสวนภมภาคกบระบบ SCADA

จากทกลาวมาขางตนผ อ านคงเหนแลว เมอการวาง

โครงสรางของระบบสอสารอยางไมมประสทธภาพแลวจะ

เกดอะไรขนบาง จากโครงการในระยะท 1 ซงเปนโครงการ

น�ารองของการตดตงระบบ SCADA ของการไฟฟา

สวนภมภาค มการตดตงระบบสอสารและระบบอน ๆ นน

ครอบคลมพนทหลายจงหวด ท�าใหการตดตง Base

Station ของ Master Radio ไมเพยงพอตอจ�านวนอปกรณ

และผปฏบตขาดประสบการณในการตดตงระบบ ท�าให

เกดปญหาตาง ๆ ตามมาอยางมากมาย ซงการแกไขระบบ

ใหดขนตองใชเวลามากกวาการตดตงระบบทดเปนอยาง

มาก ดงนนเมอเจอบทเรยนจากโครงการในระยะท 1 แลว

โครงการในระยะท 2 ตองดขนกวาเดมแตอาจจะซ�ารอย

เดมได ถาผปฏบตขาดความรบผดชอบและไมศกษาจาก

ระบบเดมทเกดปญหาขนอาจท�าการแกระบบเปนระยะ

เวลานานเหมอนโครงการแรกหรอมากกวากเปนได ดงนน

เพอใหการด�าเนนงานใหระบบดขน บทความนเปนสวน

หนงทชใหเหนถงปญหาทเกดขน และแนวทางการแกไข

ปญหาตาง ๆ ส�าหรบผปฏบต



ระบบ SCADA และ DMS



นายกตตวฒน ศรวลาศอเมล : [email protected]

ในอนาคตอนใกลการจดสรรพลงงานระหวางผให

บรการพลงงานไฟฟากบผบรโภคอยางเรา ๆ ทาน ๆ จะ

เปนไปอยางมประสทธภาพ เราสามารถเลอกซอพลงงาน

ไฟฟาไดแบบเหมาจายหรอเตมเงนตามชวงเวลาทตองการ

ใชงาน สามารถเลอกโปรโมชนการใชพลงงานไดหลาย

รปแบบจากผใหบรการ ครวเรอนทตดตงแหลงก�าเนด

พลงงานสะอาดอยางแผงพลงงานแสงอาทตย กาซชวมวล

หรอกงหนลม สามารถขายไฟฟาใหกบผใหบรการไดหาก

มพลงงานเหลอใช อกทงผใชไฟฟายงตรวจสอบการใช

พลงงานไฟฟาของครวเรอนของตนไดแบบเรยลไทม และ

สามารถทราบราคาคาไฟฟา ณ ขณะนน เพอเลอกทจะเปด

เครองใชไฟฟาในชวงเวลาทคาไฟฟาถกกวา ท�าใหควบคม

คาใชจายและลดการใชพลงงานได สงเหลานจะไมใช

ความฝนอกตอไป มนสามารถเกดขนไดจรงดวยเทคโนโลย

ทเรยกวา Smart Grid หรอโครงขายไฟฟาอจฉรยะ

แมวาในปจจบนเรายงไมสามารถทจะระบไดอยาง

ชดเจนวา Smart Grid ในอนาคตจะเกดจากการผนวก

รวมดวยเทคโนโลยใดบาง แตเราสามารถทจะประมวล

คณสมบตของ Smart Grid ได โดยสงทเราคาดหวงจาก

การใชงาน Smart Grid นน เชน

1. ระบบเครอขายสามารถแกไขสภาวะขดของกลบ

สปกตไดดวยตนเอง (Autonomous Restoration)

2. มศกยภาพดานความปลอดภยสงทงทางกายภาพ

และทางไซเบอร

3. สามารถรองรบแหลงพลงงานแบบกระจายศนย

(เชน Distributed Generation, Distribution Storage) ได

4. รองรบแหลงพลงงานสะอาด

กบการพฒนาตอยอดไปส Smart Grid5. จดสรรพลงงานไฟฟาทไดคณภาพและมความ

ปลอดภยตอการด�าเนนการสงจาย

6. มคาใชจายในการด�าเนนการและการบ�ารงรกษา

ต�า และ

7. ช วยลดปญหาการสญเสยทางดานเทคนค

เปนตน

แตการทจะไดมาซงคณสมบตเหลาน โครงขาย

ไฟฟาอจฉรยะ Smart Grid จ�าเปนตองไดรบการออกแบบ

และพฒนามาเปนอยางด ค�าถามคอ เราจะสามารถปฏรป

โครงขายไฟฟาแบบดงเดมซงไมสอดคลองหรอรองรบความ

สามารถตาง ๆ ขางตนไดอยางไร บทความนจะกลาวถง

การพฒนาโครงขายไฟฟาแบบดงเดมทมการใชงานระบบ

SCADA วา จะสามารถพฒนาตอยอดไปส Smart Grid

ไดอยางไร

ระบบ SCADA และ DMS

ในปจจบนระบบทางดานอตสาหกรรมและงาน

วศวกรรมทประกอบไปดวยอปกรณตาง ๆ ตดตงใชงาน

ตามสถานลกขายอยเปนจ�านวนมาก มระบบศนยควบคม

กลาง และจ�าเปนตองตดตอสอสารกบอปกรณทงหมดใน

ระบบ โดยเฉพาะโครงขายไฟฟาแบบดงเดมแลว มการน�า

ระบบ SCADA เขามาใชงานอยางกวางขวาง

SCADA (Supervisory Control And Data

Acquisition) เปนระบบตรวจสอบและวเคราะหขอมลแบบ

Real-time ใชในการตรวจสอบสถานะ ตลอดจนสามารถ


52

ควบคมการท�างานของอปกรณในระบบ ส�าหรบระบบ

SCADA ในงานใหบรการพลงงานไฟฟานนใชส�าหรบการ

มอนเตอร, ควบคมและสงการ, อปกรณในสถานไฟฟา

และในระบบจ�าหนาย ซงอยหางไกลจากศนยสงการได

ดวยการเชอมตอของระบบสอสาร และระบบคอมพวเตอร

ในการควบคมอปกรณ เมอเกดกระแสไฟฟาขดของ

เจาหนาท ณ ศนยสงการจะสามารถรต�าแหนงไฟฟาขดของ

และสามารถสงจายไฟจากวงจรขางเคยงใหกบผใชไฟ

สวนใหญไดทนท ระบบพนฐานหลกส�าหรบการท�างาน

ของศนยควบคมสงการ (Control Center) ของ SCADA

เรยกวา ระบบบรหารการจ�าหนายไฟฟา หรอ ระบบ DMS

(distribution management system) ซงประกอบไปดวย

3 ฟงกชนหลก ดงตอไปน 1) ฟงกชนมาตรฐานของระบบ

SCADA ส�าหรบระบบสงจายกระแสไฟฟา 2) ระบบ

ควบคมการจายไฟฟาอตโนมต (Distribution Automation

System : DAS) และ 3) ฟงกชนสนบสนนระบบควบคม

การจายไฟ (Supporting Function)

รปท 1 ระบบ SCADA ซงประกอบไปดวย ศนยสงการ, สถานแมขาย และอปกรณลกขาย

จากการส�ารวจวจยตงแต ค.ศ. 2008 ถง ค.ศ.

2010 โดย Newton-Evans (Newton-Evans Research

Company บรษทส�ารวจขอมลแบบ Business-to-Business

ทเนนงานทางดานอตสาหกรรม, เทคโนโลยสารสนเทศ,

และโครงสรางพนฐานส�าหรบ Smart Grid) ไดขอสรปท

เปนทยอมรบอยางเปนทางการวา ระบบ SCADA, ระบบ

การจดการพลงงาน (Energy Management Systems :

EMS), และระบบควบคมทางดานพลงงานนน มสวนส�าคญ

เปนอยางยงตอการพฒนาเทคโนโลย Smart Grid โดย

ผลส�ารวจระบวาหนวยงานราชการตาง ๆ ของประเทศ

ความส�าคญของระบบ SCADA ตอการพฒนาไปส Smart Grid

สหรฐอเมรกาทด�าเนนการพฒนา Smart Grid นน

การจดสรรงบประมาณส�าหรบศนยควบคมสงการทางดาน

การอปเกรดระบบควบคม และการจดซอระบบใหม ๆ

นนมความส�าคญเปนล�าดบท 2 รองจากการจดสรร

งบประมาณตามแผนงานส�าหรบตดตงระบบ Advanced

Metering Infrastructure (AMI) ในขณะทขอมลจาก

การส�ารวจกล ม International Community พบวา

การวางแผนการด�าเนนการส�าหรบระบบศนยควบคม

สงการนนมความส�าคญมากกวาการด�าเนนการดาน AMI

และ AMR (automated meter reading) จากขอมลทกลาว



มา แสดงใหเหนวาความส�าคญของศนยควบคมสงการของ

ระบบ SCADA นนมความส�าคญเปนอยางยงส�าหรบ

การพฒนา Smart Grid เลยทเดยว

ในการด�าเนนการพฒนา Smart Grid นน โครงขาย

ไฟฟาแบบดงเดมทไดรบการบรณาการระบบ SCADA

แลวนนจะมอปกรณจ�านวนมากมความสามารถรองรบการ

สงผานขอมลในระบบดจทล ไมวาจะเปนอปกรณในสถาน

ไฟฟาหรออปกรณตาง ๆ ในระบบจ�าหนาย จะมเทคโนโลย

Sensor ตดตงใชงาน การสงผานขอมลของอปกรณตาง ๆ

เหลาน ผนวกรวมกบขอมลใหม ๆ ทจ�าเปนตอ Smart Grid

(เชน ขอมลจากมเตอรจ�านวนมหาศาล) ขอมลทงหมดจะ

ถกสงไปยงศนยควบคมสงการ เพอใหยทลตของระบบน�า

ขอมลทไดไปประมวลผล เพอกระท�าการตาง ๆ ตามแต

ประเภทของขอมล เชน ค�านวณสถานะการสงจายก�าลง

ไฟฟาในสายสง, ค�านวณหาต�าแหนงไฟฟาขดของ เปนตน

อปกรณหลาย ๆ ตวทเปนอปกรณรนใหมทเกดขนเพอ

รองรบ Smart Grid โดยเฉพาะนนมความสามารถทจะ

สงขอมลไปยงหลาย ๆ ระบบ (Multi Systems) ไดใน

เวลาเดยวกน (ระบบเหลานรวมถงระบบทท�างานเฉพาะ

อยางดวย เชน Protection and Control, Meter Data

Management ทวาการสงผานขอมลของระบบ SCADA,

ระบบ DMS, และระบบ EMS นนมลกษณะการสงผาน

ขอมลแบบเปนล�าดบขนตอน (Data Flows) ซงไมสามารถ

สงขอมลแบบ Multi Systems ทใชใน Smart Grid ได

หากไมไดรบการอปเกรด

ดงนนการจะขบเคลอนระบบ SCADA, DMS,

และ EMS ไปส Smart Grid ไดนนจ�าเปนตองมคาใชจาย

ส�าหรบการอปเกรดแอปพลเคชนซอฟตแวรใหม ๆ และ

เครองมอทมความสามารถมากขนกวาเดม เพอชดเชย

ชองวางของอายเทคโนโลยของระบบเดมทตดตงไปแลว ใน

ขณะทระบบบรหารไฟฟาขดของ (Outage Management

System : OMS) ซงเปนระบบทโดยทางเทคนคแลวไม

ไดขนกบระบบศนยควบคมสงการ จะมความสอดคลอง

และพฒนาตอยอดเพอผนวกรวมเขากบ Smart Grid ได

งายกวา

ระบบบรหารการจ�าหนายไฟฟาเพอการรองรบ Smart Grid

ระบบบรหารการจ�าหนายไฟฟาซงเปนระบบพนฐาน

หลกของระบบ SCADA เปนองคประกอบส�าคญหลก

ของเทคโนโลย Smart Grid ส�าหรบจดสรรแอปพลเคชน

ตาง ๆ ทางดานการบรหารการจ�าหนายไฟฟา โดย

แอปพลเคชนของระบบบรหารการจ�าหนายไฟฟาทส�าคญ

ตอ Smart Grid มดงน

- Geographic schematics for distribution feeder

map displays

- Relational databases with SQL access

- Basic outage analysis

- Interface to customer information systems

(CIS)

- Mobile data systems for utility crews

- Crew scheduling to aid dispatch for outage work

- Work order system interfaces

ซงการรองรบ Smart Grid นนระบบบรหารการ

จ�าหนายไฟฟาจ�าเปนตองเพมแอปพลเคชนใหม ๆ เขาไป

โดยจะม งเนนไปทแอปพลเคชนมเตอรไฟฟาอจฉรยะ

(AMI), การจายไฟฟาอตโนมต (Distribution Automation),

การวเคราะหระบบจ�าหนาย (Distribution Analysis) และ

ระบบบรหารไฟฟาขดของ (Outage Management) เปน

หลก โดยแอปพลเคชนตาง ๆ เหลาน ไดแก AMI, AMR

integration for outage detection, Interface from OMS

to SCADA for real-time updates, Additional distribution

automation (fault detection, isolation and service

restoration) เปนตน

นอกจากแอปพลเคชนหลก ๆ ทางดานการวเคราะห

ระบบจ�าหนายทงหลายดงกลาวขางตนแลว ยงสามารถ

เพมเตมแอปพลเคชนทางดานการวเคราะหระบบจ�าหนาย

ลดวงจร (Short Circuit Analysis) และซอฟตแวรทางดาน

Balance Load Flow ซงประกอบไปดวยแอปพลเคชน

ตาง ๆ ดงน


54

1. Three-Phase Unbalanced Load Flow Studies

2. Feeder Voltage Optimization

3. Distribution Load Forecasting Tools

4. VAR Flow Analysis และ

5. Distribution model load allocation ไดอกดวย

ระบบควบคมการจายไฟฟาอตโนมตเพอ การรองรบ Smart Grid

ระบบควบคมการจายไฟฟาอตโนมตของระบบ

SCADA นน มศกยภาพในการสงผานขอมลไดอยาง

รวดเรว สมพนธกบสภาวะคงตวของการสงจายก�าลงไฟฟา

(Steady State Distribution Power Operation) ท�าให

Smart Grid พฒนาไดจากการผนวกเพมความสามารถ

ใหม ๆ ลงไปในแอปพลเคชนของระบบควบคมการจาย

ไฟฟาอตโนมต โดยความสามารถเหลาน ไดแก Integrate

Volt/Var Control : IVVR และ Detection and isolation

of faults at the feeder level : FDIR/FLISR

ระบบบรหารไฟฟาขดของเพอการรองรบ Smart Grid

ระบบบรหารไฟฟาขดของ เปนกลมของแอปพลเคชน

พนฐานทใชส�าหรบแจงใหระบบควบคมและปฏบตการ

ไดทราบขอมลและลกษณะของเหตการณไฟฟาดบใน

ระบบจ�าหนาย ต�าแหนงทเกดไฟฟาขดของ หรอแมกระทง

สามารถบงบอกถงสาเหตไฟฟาขดของได นอกจากนยง

สามารถแนะน�าเจาหนาทปฏบตการใหกระท�าการอยางใด

อยางหนงเพอแกไขสถานการณนน ๆ ไดอกดวย ฟงกชน

ของระบบบรหารไฟฟาขดของทจะท�างานไดสมบรณแบบ

นน ขนอยกบการเชอมโยงขอมลทกระชบแนนระหวาง

3 ระบบหลก อนประกอบไปดวย 1) ระบบ SCADA

2) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information

System : GIS) และ 3) ระบบเชอมตอขอมลของลกคา

(Customer Information System : CIS)

บทสรป

ระบบ SCADA นนสามารถขยายขอบเขตความ

สามารถ เพอใหสอดรบกบความตองการ การจดสรร

พลงงานอยางชาญฉลาด เพอกาวไปสค�าจ�ากดความใหม

ค�าวา “Smart Grid” ไดอยางเตมภาคภม เมอการใชงาน

แอปพลเคชนตาง ๆ เกดจากการผนวกรวมกนของ

1) ระบบบรหารการจ�าหนายไฟฟา DMS 2) ระบบควบคม

การจายไฟฟาอตโนมต DAS และ 3) ระบบบรหารไฟฟา

ขดของ OMS กลายเปนฟงกชนทเหมาะสมส�าหรบระบบ

ศนยควบคมสงการและเจาหนาทปฏบตการ สามารถ

มอนเตอรและสงการไดอยางเตมประสทธภาพ เหลาน

เปนสงทแสดงใหเหนไดอยางชดเจนวา บทบาทของระบบ

SCADA ยงคงเปนหวใจส�าคญหลกส�าหรบการกาวส Smart

Grid ตอไปในอนาคต

เอกสารอางอง[1] Charles W. Newton, Newton-Evans Research

Company, Inc., “Better Leverage SCADA: Systems Expand to Support New Challenges and Needs”, April 2010

รปท 2 Smart Grid จากการผนวกรวมกนของระบบ DMS,

ระบบ DAS และระบบ OMS

ประวตผเขยนนายกตตวฒน ศรวลาศ

ท�างานใหการไฟฟาสวนภมภาค ประมาณ 9 ป ตงแต พ.ศ.

2545 จนถงปจจบน รบผดชอบงานในแผนกระบบสอสาร

กองควบคมและบ�ารงรกษา ฝายปฏบตการเครอขาย เขต 3

ภาคกลาง จงหวดนครปฐม



ในแวดวง ICT : แนวโนมโทรคมนาคม (ตอนท 3)



นายสเมธ อกษรกตต อเมล : [email protected]

ปจจบนวงการเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

โทรคมนาคม (ICT) ของประเทศไทยไดกาวสยคทจะมการ

แขงขนเสร และเปนธรรมอยางเตมรปแบบ เนองจากได

สรรหาคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน

และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) จ�านวน 11

คน เรยบรอยแลว โดยไดมการโปรดเกลาฯ แตงตงเมอ

วนท 8 ตลาคม 2554 คณะกรรมการชดนตงขนตาม

เจตนารมณของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.

2550 และพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถ

และก�ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทย

โทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553 มอ�านาจ

หนาทในการจดสรรคลนความถส�าหรบกจการกระจาย

เสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม ก�าหนด

มาตรฐานทางเทคนค พจารณาน�าเทคโนโลยทเหมาะสม

มาใช และออกระเบยบหลกเกณฑการขออนญาตประกอบ

กจการดงกลาว ตลอดจนเปนหนวยงานทตองก�ากบดแล

การประกอบกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และ

กจการโทรคมนาคม ดวยความโปรงใสและเปนธรรม

จะเหนไดวากอนหนานประเทศไทยไดเตรยมทจะเปด

ประมลคลนความถ 3G เพอใชในกจการโทรคมนาคม แต

ตองมอนเปนไป เนองจากมการตความวาคณะกรรมการ

กจการโทรคมนาคม (กทช.) ชดทผานมาไมสามารถ

ด�าเนนการไดเพราะขดตอกฎหมาย ดงททราบแลว ดงนน

เมอมการแตงตงคณะกรรมการ กสทช.แลว หวงวาวงการ

สอสารโทรคมนาคมไทยจะสามารถขบเคลอนและพฒนา

โครงสรางพนฐาน โดยการน�าเทคโนโลยทคมคามาใชเพอ

ใหเกดประโยชนสงสด และสามารถรองรบบรการและ

ธรกจใหม ๆ เพอยกระดบคณภาพชวต พฒนาเศรษฐกจ

และการศกษาตอไปในอนาคต

เราทราบแลววาระบบโทรศพทเคลอนทไดเรมตน

ตงแตยคท 1 หรอ 1G ซงเปนระบบอนาลอก และสวนใหญ

ใชในการตดตอสอสารโดยเสยงอยางเดยว และไดพฒนา

รปแบบการสอสารมาโดยตลอด ดงแสดงในรปท 1 ตอมา

ยค 2G ซงเปนการกาวสชวงแรกของยคดจทล เรายงคง

ใชเสยงในการตดตอสอสารประมาณ 80% และสามารถ

ใชรบ-สงขอมลขนาดเลก เชน SMS, MMS ได มการน�า

Wireless Application Protocol (WAP) มาใช ซงอาจ

สรปไดวามการใชในการรบ-สงขอมลและมลตมเดยขนาด

เลกประมาณ 20% สามารถใหความเรวในการรบ-สง

ขอมลประมาณ 14.4-115 kbps ยค 2G นสามารถแบง

ยอยเปน 2.5G และ 2.75G ขนอยกบความเรวของการ

รบ-สงขอมลและเทคโนโลยทพฒนามาใชงาน เชน General

Packet Radio Services (GPRS) และ Enhance Data

rate for Global Evolution (EDGE) ซงสามารถรบ-สง

ขอมลไดประมาณ 3-400 kbps ส�าหรบยค 3G ปจจบน

ผประกอบการโทรศพทเคลอนทบางรายเปดใหบรการโดย

พฒนาตอยอดบนความถเดม เนองจากไมสามารถเปด

ประมลคลนความถส�าหรบ 3G ทอยในชวง 1900-2100

MHz ไดดงกลาวแลว อยางไรกตามคาดวาภายใตการ


56

ก�ากบดแลของ กสทช.ชดนนาจะเปดประมลไดภายในเวลา

อนใกลน ในยค 3G มการใชการสอสารทงแบบเสยง ขอมล

และมลตมเดย หรอทเรยกวา “Triple play” โดยสวนใหญ

จะเนนในเรองของ web Browsing, Messaging, Social

networking เลนเกม ดาวนโหลดเพลง ภาพยนตร และ

ดทวออนไลน ส�าหรบการใหบรการ 3G ในประเทศไทย

นนผใหบรการหลายรายระบวาสามารถใหความเรวเฉลย

ประมาณ 7.2 Mbps ทงนขนอยกบเทคโนโลยและสภาพ

การใชงาน จะเหนวามการใชการสอสารดวยเสยงประมาณ

20% และใชในการรบ-สงขอมลและมลตมเดยอกอยาง

ละประมาณ 40% ส�าหรบยค 4G ปจจบนหลายประเทศ

เรมทดลองและเปดใหบรการในเชงพาณชยแลวโดยใช

เทคโนโลย LTE (Long Term Evolution) สามารถรองรบ

ความเรวทางทฤษฎไดหลายรอย Mbps ซงจะไดกลาว

ในรายละเอยดตอไป โครงขาย 4G นเปนเทคโนโลยท

ออกแบบไวรองรบ Traffic ของขอมลประเภทมลตมเดย

HD TV และ Video streaming ซงตองใชความเรวสง และ

เปน IP based network ทยงมขอจ�ากดในการใช Voice

บนโครงขายดงกลาว และยงจะตองมปรบปรงและพฒนา

ในเรองของการใชเสยงบนโครงขายนตอไป ดงนนจะเหน

วาในยค 4G รปแบบของการสอสารจะเนนในเรองของ

Mobile broadband application, Mobile internet และ

Mobile commerce ตลอดจนความบนเทงทกรปแบบทอย

ในรปขอมลและมลตมเดยประมาณ 95% และเสยงเพยง

5% (ตามรปท 1)

LTE เปนมาตรฐานของกลม 3GPP (3rd Generation

Partnership Project) เปนมาตรฐานใหมของระบบ

โทรศพทเคลอนทในยคท 4 ทใช Radio interface ในยค

แรก ๆ ทเรยกวา Evolved UMTS (Universal Mobile

Telecommunications System) Terrestrial Radio Access

(E-UTRA) ซงไดพฒนาจนถงจดอมตว ในหลายประเทศได

รปท 1 พฒนาการของรปแบบการสอสารในโครงขายโทรคมนาคมของแตละยค

มการน�าเทคโนโลย LTE มาใชในระบบโทรศพทเคลอนท

ตงแตปลายป 2552 โดยการพฒนาตอยอดเชนเดยวกบ

GSM (Global System for Mobile Communications)

น�าเทคโนโลย EDGE (Enhance Data rate for GSM

Evolution) และ UMTS น�าเทคโนโลย HSPA (High

Speed Packet Access) มาใช



สวนทาง ITU (International Telecommunication

Union) กมมาตรฐานทเทยบเคยงกนคอ IMT 2000

(International Mobile Telecommunications 2000) ซง

ITU รวมกบภาครฐ ภาคอตสาหกรรม และภาคเอกชน

ไดพฒนาโครงขายบรอดแบนดเพอใชเปนมาตรฐานสากล

ส�าหรบโทรศพทเคลอนทตงแตป 2543 (ค.ศ. 2000)

ตอมา ITU ไดก�าหนด Platform เพอใชส�าหรบใหบรการ

โทรศพทเคลอนททวโลกทสามารถเขาถงขอมลทความเรว

สง (Fast data access) รองรบ Unified Messaging

และบรอดแบนดมลตมเดยแบบ Interactive ได โดยเรยก

มาตรฐานนวา IMT-Advanced (International Mobile

Telecommunications–Advanced) ซงเปนมาตรฐานใหม

ส�าหรบระบบโทรศพทเคลอนททใช Packet–based หรอ

IP-based มความสามารถเหนอกวา IMT 2000 เพราะ

สามารถเขาถงบรการโทรคมนาคมตาง ๆ ไดหลากหลาย

รปแบบ รวมถงบรการและ Applications ทกาวหนาลาสด

ของระบบโทรศพทเคลอนท อกทงยงรองรบและท�างาน

รวมกบโครงขายโทรคมนาคมพนฐาน (Fixed network)

ไดดวย

IMT-Advanced สามารถใชงานไดทงแบบเคลอนท

ด วยความเรวต�าจนถงการเคลอนทด วยความเรวสง

และใหอตราความเรวในการรบ-สงขอมลทกวางกวา ทงน

ขนอยกบจ�านวนผใชและความตองการใชบรการในขณะ

นน นอกจากน ยงสามารถประยกตใชงานมลตมเดยทม

คณภาพสง มการปรบปรงประสทธภาพการท�างาน และ

QoS (Quality of Services) ทดขน

จดเดนของ IMT-Advanced

- สามารถใหบรการรวมกบ IMT 2000 และ

โครงขายโทรศพทพนฐาน (Fixed network)

- สามารถท�างานรวมกบ Radio access อน ๆ ได

- ใหคณภาพบรการทด

- รองรบ Video chat

- รองรบ DVB (Digital Video Broadcasting)

- อปกรณของผใชสามารถใชไดทวโลก

- รองรบ Worldwide roaming

- รบ-สงขอมลดวยความเรวสงเพอรองรบบรการ

และ Application ทล�าหนาลาสดได (100 Mbps ส�าหรบ

การเคลอนทดวยความเรวสง และ 1 Gbps ส�าหรบการ

เคลอนทดวยความเรวต�าหรออยกบท)

ทางดาน 3GPP กไดปรบปรงมาตรฐาน LTE เพอ

ใหมประสทธภาพใกลเคยงกบขอก�าหนดตามมาตรฐาน

IMT-Advanced โดยเมอประมาณเดอนกนยายน 2552

ไดน�าเสนอ LTE Release 10 & beyond หรอ LTE-

Advanced ให ITU พจารณาเปนมาตรฐานและเปนคแขง

ของ IMT-Advanced นอกจากน LTE สามารถใชยาน

ความถไดหลายยาน เชน

- 450 - 470 MHz band

- 698 - 862 MHz band

- 790 - 862 MHz band

- 2.3 - 2.4 GHz band

- 3.4 - 4.2 GHz band และ

- 4.4 - 4.99 GHz band.

จากขอมลขางตนสรปไดวาระบบโทรศพทเคลอนท

หรอ Mobile broadband technology ในแตละยค

ไดพฒนาเพอใหไดความเรวในการรบ-สงขอมลสงสด

สามารถเขาถงขอมลไดทกท ทกเวลา ครอบคลมพนทได

บรเวณกวาง และรองรบ Mobility เพอสนองตอบความ

ตองการในเชงธรกจ การศกษา ความบนเทง และคณภาพ

ชวต ทางภาคอตสาหกรรมไดแบงเทคโนโลย 4G เปน

4 แบบ คอ

• WiMAX (Worldwide Interoperability for

Microwave Access)

• 3GPP LTE (3rd Generation Partnership

Project Long Term Evolution)

• UMB (Ultra Mobile Broadband)

• Flash-OFDM (Fast Low-latency Access with

Seamless Handoff Orthogonal Frequency Division

Multiplexing)


58

แตเทคโนโลยทเปนทยอมรบและมการพฒนาน�ามา

ใชงานสวนใหญจะใช LTE ทงนขนอยกบผประกอบการ

ทรวมมอกบผผลตของแตละคาย ตวอยางเชนในอเมรกา

เรมตนใหบรการ WiMAX ตอมาผประกอบการหลายราย

พรอมทจะปรบเปลยนเปน LTE เปนตน ปจจบนหลาย

ประเทศทวโลกไดเปดใหบรการ 4G ในเชงพาณชย

โดยประเทศแรกทเปดตวใหบรการ 4G ในทสาธารณะคอ

สวเดน และ นอรเวย ซงไดเปดบรการในเมองหลวงของ

ทงสองประเทศ เมอปลายป 2552 คอท Stockholm ใช

อปกรณของ Ericsson และ Nokia Siemens Networks

และท Oslo ใชอปกรณของ Huawei ส�าหรบอปกรณ

ลกขายใช Dongle ของ Samsung ดงรปท 2

ทางดานสหรฐอเมรกาขณะนมผประกอบการหลาย

รายทเปดใหบรการ 4G เชน AT&T Inc.

รปท 2 อปกรณเสรม (Dongle) ส�าหรบโนตบก

เพอใชในโครงขาย 4G

Verizon Wireless, Clearwire, Sprint และ

MetroPCS Inc. เปนตน สวนใหญจะใชเทคโนโลย LTE แต

รปแบบสถาปตยกรรมของโครงขายใหมใช LTE radio และ

Evolved Packet Core (EPC) ซงไมม Circuit switched

ทจะรองรบ Voice call เมอใชงานในโครงขาย 2G/3G

ดงนนจงจ�าเปนตองแกปญหาดงกลาวดวยวธ Voice over

LTE (VoLTE) ซงคาดวาสถาปตยกรรมของโครงขายแบบ

นจะขยายตวอยางรวดเรว และในชวง 2 ปทผานมา วงการ

อตสาหกรรมโทรคมนาคมยอมรบและก�าหนดแนวทางแก

ปญหาการใช Voice call บนโครงขาย 4G ตามทไดเกรน

ไวในตอนตนเปน 4 แนวทาง คอ

- Circuit Switched Fallback (CSFB) เมอเครอง

ลกขายอยนอกพนท 4G และอยในพนท 2G/3G สามารถ

ใช Voice call ไดผาน Circuit switched

- IMS-based (IP Multimedia Subsystem-based)

เชน 3GGP IMS MMTel (Multimedia Telephony) over

LTE ซงเปนการหลอมรวมโทรศพทพนฐาน และ Mobile

Multimedia เขาดวยกน ลกษณะคลายกบ IP telephony

หรอ VoIP

- Over-the-top (OTT) ตวอยางเชน Skype phone

- Circuit Switched over Packet Switched

(CS over PS) ตวอยางเชน VoLTE

โดยทแนวทางแรก (CSFB) และแนวทางสดทาย

(CS over PS) เปนเทคโนโลยทใชแกปญหาชวคราว

เทานน สวน IMS MMTel และ OTT นาจะเปนแนวทาง

ทสามารถแกปญหาแบบถาวรและรองรบการพฒนา

โครงขาย LTE ในอนาคต

ส�าหรบตวเครองโทรศพทเคลอนททจะรองรบ

มาตรฐาน 4G LTE (LTE smart phone) ในปจจบน ผผลต

และผใหบรการไดใชวธการเสรมโครงขายใหสามารถ

ใชเสยงสอสารบนโครงขาย LTE ไดดวยแนวทาง CSFS

ขางตน โดยการเพมชองสญญาณวทยอกมากกวาหนงชอง

ในอปกรณดงกลาว โดยทชองหนงใชส�าหรบบรการขอมล

แบบ Packet-based ของ LTE และอกชองหนงใชบรการ

ทางเสยงผาน Circuit switched เมอชวงปลายป 2554

ผประกอบการ AT&T ของอเมรกา และ RCI (Rogers

Communications Inc.) ของแคนาดา ไดเปดตว LTE

สมารตโฟน โดยทอปกรณเหลานมหลายความถทสามารถ

รองรบ LTE, UMTS และ GSM แตส�าหรบ CS Fallback

นนมความถเดยวทเปดใชงานอยตลอดเวลา ดงนนอปกรณ



จะถกบงคบใหปดคลนความถของโครงขาย LTE และเปด

คลนวทยส�าหรบโครงขาย 2G หรอ 3G ส�าหรบสายสนทนา

รปท 3 แสดงแนวทางทจะพฒนาและ Upgrade โครงขาย

เพอรองรบระบบ Wireless broadband ในอเมรกาโดยจะ

เนนลงทน LTE ในเมองใหญ ๆ กอน แลวกระจายการให

บรการจนทวถงตามความตองการของผใช

รปท 3 แนวทางพฒนาเทคโนโลย Wireless broadband ในสหรฐอเมรกา

นกวเคราะหหลายคนใหความเหนวา ผใหบรการ

สวนใหญเปดตวเทคโนโลย CSFB เพอรองรบ Voice

service บนโครงขาย LTE เนองจากมประเดน “Time-to-

market” กอนทมาตรฐาน Voice over LTE จะสามารถน�า

มาใชไดอยางมประสทธภาพ ซงคาดวาประมาณไตรมาส

แรกของป 2556 ซงกวาจะถงเวลานน ผประกอบการจง

จ�าเปนตองเลอก CSFB เพอแกปญหาเฉพาะหนาชวคราว

กอน แตกมปญหาตามมาวา CSFB จะเปนแคการแก

ปญหาเฉพาะหนาจรงหรอ ? หรอจะใชขนานกบ VoLTE

ตลอดไปกเปนได ผบรหารระดบสงของ TeliaSonera ให

ความเหนวา ผประกอบการหลายรายตองการเทคโนโลย

ทง CSFB และ VoLTE เพราะ CSFB สามารถรองรบ

ผใชบรการทอาจจะตอง Roaming นอกพนทใหบรการ

4G ไดดวย

นอกจากน TeliaSonera ผประกอบการในกลม

สแกนดเนเวยไดประกาศเมอกลางเดอนพฤศจกายน

2554 วาไดเปดตว LTE Tablet รน Galaxy Tab 8.9

ของ Samsung เมอครสตมาสทผานมา และ LTE

สมารตโฟนทจะเปดตวชวงตนป 2555 ทงหมดสามารถ

รองรบ CSFB ส�าหรบ Voice calls

เรามามอง 4G ในเอเชยกนบาง KT Corp. (Korea

Telecom) ในประเทศเกาหลใต ไดเปดใหบรการ 4G LTE

เมอตนปน โดยตงเปาทจะใหบรการลกคาประมาณ 4 ลาน

ราย หลงจากทลาชามาเปนเดอน และคาดหวงวาภายใน

ปนลกคาเหลานจะไดใชบรการใหม ๆ ในขณะทคแขง

อยาง SK telecom ไดเปดตวเทคโนโลย LTE ตงแตเดอน

กรกฎาคม 2554 (รปท 4) และคาดวาจะเปดบรการให

ครอบคลม 84 เมองภายในเดอนเมษายนทผานมา และ

บางแหงจะใชรวมกบ Wi-Fi โดยใชเทคนคทเรยกวา Wi-Fi

Integrated LTE Femtocells และใชสถานฐานขนาดเลก

(Ultra-mini base station) เพอใหครอบคลมพนทภายใน

อาคารมากยงขน และลดการรบกวนจากคลนวทยอน

(รปท 5) ท�าใหประชาชนเกาหลใตประมาณ 92%

สามารถใชบรการ 4G LTE ได จากการเปดตวครงแรกน

ไดทดลอง Download ภาพยนตรขนาด 800 MB โดยใช

เวลาเพยง 1 นาท 25 วนาท


60

รปท 4 SK Telecom ไดเปดตว 4G LTE

เมอเดอนกรกฎาคม 2554

อยางไรกตาม ประเทศเกาหลใตไดชอวาเปน

ประเทศทบรโภคขอมลขาวสารมากทสดในโลก ดงนนเมอ

เปดบรการ 4G LTE แลวจะท�าใหเกดการบรโภคขอมล

และ High-Definition Multimedia Content เพมขนเปน

สามเทาของประเทศอนดบสองคอฝรงเศส นอกจากน SK

ยงไดประกาศทจะพฒนาโครงขายไปส LTE-Advanced

ภายในป 2556 กอนทจะเปดตวโครงขาย LTE ใหมนน KT

Corp. ไดรวมกบคาย Apple เสนอสมารตโฟนรนลาสดของ

Apple คอ iPhone 4S ซงมผสงจองประมาณ 300,000

เครอง แตเมอเปดตว 4G แลว ท�าใหมการยกเลก

การจอง และหนไปหาสมารตโฟนของ LG และ Samsung

ทสามารถรองรบ 4G LTE แทน

รปท 5 สถานฐานขนาดเลก (Ultra-mini) ส�าหรบใชงาน

รวมกนระหวาง LTE และ Wi-Fi

ส�าหรบในประเทศญป นนนไดมการพฒนาและ

ปรบปรงโครงขาย 2G เปน 3G ทวประเทศแลวประมาณ

84% และผใหบรการรายใหญ 4 ราย ประกอบดวย NTT

DoCoMo, KDDI, SoftBank และ eMobile ไดเปดให

บรการ 3G ทวประเทศ ปจจบน DoCoMo และ SoftBank

ก�าลงปรบปรงโครงขายเดมไปส HSDPA (High Speed

Downlink Packet Access) ในขณะท eMobile ไดให

บรการนตงแตเรมตน ซงเทคโนโลย HSDPA ในญปน

สามารถใหความเรวไดประมาณ 3.6 Mbps และม

เปาหมายทจะปรบปรงใหไดถง 10 Mbps ตามความเปน

ไปไดทางเทคนค

เมอป 2553 ผประกอบการโทรศพทเคลอนท

KDDI ไดประกาศทจะปรบเปลยนเทคโนโลยจาก CDMA

2000-1xEVDO (Code Division Multiple Access 2000-

1x Evolution Data Only) เปน LTE ในขณะท DoCoMo

ไดเปดใหบรการ 4G LTE เฉพาะขอมลอยางเดยวเมอ

ธนวาคม 2553 ซงใหความเรว 10 เทาของโครงขาย 3G

เดม ความเรวสงสดในการดาวนโหลดอยท 75 Mbps และ

อปโหลดท 37.5 Mbps และเมอเมษายน 2554 เรมเปด

บรการ Voice call บนโครงขาย LTE โดยใช LTE สมารต

โฟน สวน SoftBank ผใหบรการโทรคมนาคมอนดบสาม

ของญปนไดเปดตว Ultra Wi-Fi 4G เมอ 24 กมภาพนธ

2555 ทผานมา Ultra Wi-Fi เปน mobile Wi-Fi router

โครงขายนไมใช LTE แตเปนระบบใหมทเรยกวา AXGP

(Advanced eXtended Platform) ซงพฒนามาจากระบบ

PHS (Personal Handy-phone System) เดม และสามารถ

เทยบเคยงไดกบเทคโนโลย TD-LTE (Time-Division LTE)

ทใชในประเทศจน สามารถใหความเรวในการรบ-สงขอมล

ท 76 Mbps ซง SoftBank ไดประกาศวาสามารถรองรบ

การดาวนโหลดไดถง 110 Mbps

ประเทศไทยกไดท�าการทดสอบเทคโนโลย 4G LTE

โดยความรวมมอระหวาง TOT, CAT, Digital Phone และ

AIS และไดรบอนญาตจาก กสทช. เมอเดอนมกราคม

2555 แบงการทดสอบเปนสองแบบคอ การทดลองกบ

ระบบโทรศพทเคลอนททความถ 1800 MHz และใช

ความถในลกษณะ FDD (Frequency Division Duplex)

และทดสอบระบบบรอดแบนดไรสายความเรวสง BWA



(Broadband Wireless Access) ทความถ 2300 MHz

และใชความถในลกษณะ TDD (Time Division Duplex)

อยางไรกตาม ตองรอการแถลงผลการทดสอบอยางเปน

ทางการจากเวบไซตของ AIS ตอไป

รปท 6 อปกรณ (USB dongle) ท AIS

ใชในการทดสอบแบบ BWA

บทสรป

เปนททราบกนแลววาเมอมการพฒนาและปรบปรง

ดานเทคโนโลย โดยเฉพาะอยางยงเทคโนโลยดานการ

สอสารโทรคมนาคม กยอมท�าใหชวตความเปนอยของ

ประชาชนเปลยนไป รวมถงเปนการกระตนใหเกดการ

เปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และการศกษา เพราะ

เทคโนโลยทพฒนาใหเรวขนท�าใหสนองตอบความตองการ

ในการสอสาร การเขาถงขอมล และตดสนใจไดเรวขน

เชนกน อนจะเปนประโยชนอยางยงในวงการธรกจและ

ชวตประจ�าวน อยางเชนท Bill Gates เขยนไวในหนงสอ

Business @ the Speed of thought เมอป 2542 ทช

ในเหนถงการน�าเทคโนโลยดานสอสารโทรคมนาคมและ

คอมพวเตอรมาใชงานรวมกนอยางบรณาการ ท�าใหภาค

ธรกจสามารถด�าเนนไปไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ

ดงนนการทจะน�าเทคโนโลยใดมาใชหากเปนการตอบ

โจทยและคมทนในเชงเศรษฐศาสตรและสงคมกนาจะรบ

ลงมอท�าโดยไมลงเลและชกชา มฉะนนจะเปนการเสย

โอกาสในการพฒนาประเทศชาตและเสรมสรางรากฐาน

ทางเศรษฐกจ

เอกสารอางอง[1] Converge network digest, Broadband wireless (www.

convergedigest.com)[2] http://www.ais.co.th/4g[3] Business @ the Speed of Thought, William H.

Gates, III[4] www.sktelecom.com[5] www.kt.com/eng

ประวตผเขยนนายสเมธ อกษรกตต วศ.ม. (วฟก. 557)

�อดตคณะอนกรรมการยกรางแผน แมบทกจการกระจายเสยงและกจการ โทรทศน ของ กสทช.

�อดตกรรมการมาตรฐานทางเทคนค ของคณะกรรมการกจการ

โทรคมนาคมแหงชาต

�อนกรรมการสาขาวศวกรรมคอมพวเตอร วศวกรรมสถาน แหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ


62

พลงงาน

Energy

นายศภกร แสงศรธรกองพฒนาระบบไฟฟา ฝายวจยและพฒนาระบบไฟฟา การไฟฟาสวนภมภาคอเมล : [email protected]

การศกษาการผลตไฟฟาจากพลงงานลมในประเทศไทย

(ตอนท 4) เทคโนโลยของเครองก�าเนดไฟฟาพลงงานลม

1. บทน�ำจากบทความท แล ว เราได

กลาวถงการเกบรวบรวมขอมลของ

ศกยภาพพลงงานลม เพอน�ามา

วเคราะหหาจดตดตงกงหนลมทดทสด

โดยค�านงถงพลงงานไฟฟาทผลต

ไดสงสด แตในทางปฏบตจรงต�าแหนง

ของการตดตงกงหนลมอาจจะไมใช

ต�าแหนงทไดจากการค�านวณกได

เนองจากปญหาตาง ๆ ในการตดตง เชน

ปญหาการอนญาตใหใชทดน ดงนน

ในการตดตงกงหนลมจรงอาจตองม

การขยบการตดตงกงหนลมออกไปยง

ต�าแหนงทมความเหมาะสม ถงแมจะ

ไมไดพลงงานไฟฟาจากการผลตของ

กงหนลมสงสดกตาม เมอมการขยบ

ต�าแหนงกงหนลมใหมกตองด�าเนนการ

ค�านวณหาพลงงานไฟฟาทผลตได

อกครง

นอกจากการเลอกต�าแหนง

ตดตงกงหนลมทมผลตอพลงงาน

ไฟฟาทสามารถผลตไดแลว การเลอก

ชนดและขนาดของกงหนลมกจะสงผล

ตอพลงงานไฟฟาทผลตได และจะมผล

ตอการวเคราะหดานการเงนอกดวย

ดงนนในหวขอตอ ๆ ไปจะไดกลาว

ถงชนดของกงหนลมทมการน�ามาใช

ในการผลตไฟฟา เพอใหเปนขอมลการตดสนใจเลอกชนดและขนาดของกงหนลม

ตอไป แตกอนอนเพอใหผอานมความรเบองตนดานพลงงานลมกจะไดอธบาย

ทฤษฎของลมในหวขอตอไป

2. ลมและก�ำลงลมการเกดลมและการเคลอนทของลมเปนผลมาจากความแตกตางของ

ความกดอากาศซงสามารถอธบายไดโดยทฤษฎทางฟสกส นอกจากนยง

เกยวของกบความทรงตวของสภาพอากาศ, ความแตกตางของอณหภม,

สงกดขวาง และสภาพความขรขระของพนผว เปนตน

การทบรรยากาศพนผวโลกมการเปลยนแปลงอณหภม จงท�าให

ความหนาแนนของอากาศหรอความกดอากาศนนแตกตางกนในแตละพนท

โดยทบรเวณทมอณหภมสง ๆ จะท�าใหอากาศบรเวณนนลอยตวขนสงเพราะวา

บรเวณดงกลาวมความกดอากาศต�า (อากาศทมอณหภมสงจะเบากวาอากาศ

ทมอณหภมต�า) เปนเหตใหอากาศจากบรเวณอน ๆ ทมอณหภมต�ากวา ซงจะม

ความกดอากาศสงกวานนเคลอนตวเขามาแทนท และการเคลอนตวของ

อากาศจากทหนงไปอกทหนงนเรยกวา “ลม” หรอกลาวอกนยหนงวา ลม คอ

การเคลอนตวของอากาศ เราอาจจะแบงลกษณะการเกดของลมอยางกวาง ๆ

ไดเปน 2 แบบ โดยสามารถพจารณาไดดงน

2.1 การเกดลมในลกษณะทวทงโลก

ส�าหรบลกษณะแรกจะเกดขนเนองจากการทอณหภมของพนผวโลก

ทใกลเสนศนยสตรนนสงกวาอณหภมทขวโลกเหนอและขวโลกใต เปนเหตให

อากาศรอนทบรเวณใกลเสนศนยสตรนนลอยตวขนสงสบรรยากาศขางบน ท�าให

อากาศทขวโลกซงเยนกวาเคลอนตวมายงบรเวณเสนศนยสตร ดงแสดงในรปท 1 (ก)

แตเนองจากโลกหมนรอบตวเอง ซงจะสงผลกระทบตอทศทางการเคลอนทของ

อากาศน โดยทอากาศรอนซงอยในบรรยากาศชนบนจะมทศทางคอนไปทาง

ตะวนออก และอากาศเยนซงอยใกลพนผวโลกจะหมนตวไปในทางทศตะวนตก

สามารถพจารณาไดดงแสดงในรปท 1 (ข)



รปท 1 (ก) ทศทางลมเมอโลกไมหมน

รปท 2 (ก) การเกดลมบก

รปท 1 (ข) ทศทางลมเมอโลกหมนรอบตวเอง

รปท 2 (ข) การเกดลมทะเล

2.2 การเกดลมในลกษณะเฉพาะทหรอลมประจ�าถน

ส�าหรบลกษณะการเกดลมในลกษณะเฉพาะทหรอลมประจ�าถน

จะเปนลมทเกดขนภายในทองถนเนองจากอทธพลของภมประเทศ และความ

เปลยนแปลงของความกดอากาศ ลมประจ�าถนแบงแยกออกเปนประเภทใหญ ๆ

ดงน

2.2.1 ลมทะเลและลมบก

ลมทะเลและลมบกคอลมประจ�าถนซงเกดจากความแตกตาง

ของความกดอากาศระหวางทะเลกบแผนดน คอ

(1) ลมทะเล (Sea Breeze)

เกดขนในฤดรอนตามชายฝงทะเล ในเวลากลางวนเมอ

พนดนไดรบความรอนจากแสงอาทตยจะมอณหภมสงกวาพนน�าและอากาศ

เหนอพนดน เมอไดรบความรอนจะขยายตวลอยขนสเบองบน อากาศเหนอพนน�า

ซงเยนกวาจะไหลเขาไปแทนทเกดลมจากทะเลพดเขาหาฝงเรยกวา ลมทะเล

ดงแสดงในรปท 2 (ก) ซงจะเรมพดในเวลาประมาณ 10.00 น. ลมทะเล

สามารถพดเขาหาฝงมระยะไกลถง 16-48 กโลเมตร และความแรงของลม

จะลดลงเมอเขาถงฝง ลมทะเลมความส�าคญตออณหภมของอากาศในบรเวณ

ชายฝง ท�าใหอณหภมของอากาศลดลง เชน กอนทลมทะเลจะพดเขาไปพนดน

มอณหภม 30oC แตเมอลมทะเลพดผานเขาไปท�าใหอณหภมลดลงเปน 22oC

ในชวงบาย

(2) ลมบก (Land Breeze)

เกดขนในเวลากลางคน

เ ม อ พ น ด น ค ายคว ามร อน โดย

การแผรงสออกจะคายความรอนออก

ไดเรวกวาพนน�า ท�าใหมอณหภม

ต�ากวาพนน�า อากาศเหนอพนน�าซง

รอนกวาพนดนจะลอยตวขนสเบองบน

อากาศเหนอพนดนซงเยนกวาจะไหล

เขาไปแทนทเกดเปนลมพดจากฝ ง

ไปสทะเลเรยกวา ลมบก ดงในรปท 2 (ข)

ซงลมบกจะมความแรงของลมออนกวา

ลมทะเล จงไมสามารถพดเขาสทะเล

ได ระยะทางไกลเหมอนลมทะเล

โดยลมบกสามารถพดเขาส ทะเลม

ระยะทางเพยง 8-10 กโลเมตรไฟฟาสาร

64

2.2.2 ลมหบเขาและลมภเขา

ลมหบเขาและลมภเขา เปนลมประจ�าถนอกชนดหนงเกดขนประจ�าวนเชนเดยวกบลมทะเลและลมบก

ซงเกดขนเองจากความแตกตางของความกดอากาศ คอ

(1) ลมหบเขา

เกดขนในเวลากลางวน อากาศตามภเขาและลาดเขาจะรอนเพราะไดรบความรอนจากดวงอาทตย

เตมท สวนอากาศหบเขาเบองลางมความเยนกวาจงไหลเขาแทนท ท�าใหมลมเยนจากหบเขาเบองลางพดไปตามลาดเขา

ขนสเบองบนเรยกวา ลมหบเขา ดงแสดงในรปท 3 (ก)

(2) ลมภเขา

เกดขนในเวลากลางคน อากาศตามภเขาและลาดเขาจะเยนลงอยางรวดเรวดวยการคาย

ความรอนออก อากาศตามลาดเขาทเยนและหนกกวาอากาศบรเวณใกลเคยงจงไหลออกมาท�าใหมลมพดมาตามลาดเขา

สหบเขาเบองลางเรยกวา ลมภเขา ดงแสดงในรปท 3 (ข)

รปท 3 (ก) การเกดลมหบเขา รปท 3 (ข) การเกดลมภเขา

2.2.3 ลมตะเภา

ลมตะเภา เป น

ลมท องถนในประเทศไทย โดย

ลมตะเภาเปนลมทพดมาจากทศใต

ไปยงทศเหนอ คอพดจากอาวไทยเขาส

ภาคกลางตอนลาง พดในชวงเดอน

กมภาพนธถงเดอนเมษายน ซงเปนชวง

ทลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอจะ

เปลยนเปนลมมรสมตะวนตกเฉยงใต

เปนลมทน�าความชนมาสภาคกลาง

ตอนลาง ในสมยโบราณลมนจะชวย

พดเรอส�าเภาซงเขามาคาขายใหแลน

ไปตามแมน�าเจาพระยา

2.2.4 ลมวาว

ลมวาว เปนลมทพด

จากทศเหนอไปยงทศใต เกดระหวาง

เดอนกนยายนถงเดอนพฤศจกายน

เปนลมเยนทพดมาตามล�าน�าเจาพระยาและพดในชวงทลมมรสมตะวนตกเฉยงใต

จะเปลยนเปนลมมรสมตะวนตกเฉยงเหนอหรออาจจะเรยกวา ลมขาวเบา

เพราะพดในชวงทขาวเบาก�าลงออกรวง

3. เทคโนโลยกงหนลมผลตไฟฟำในหวขอตอไปนจะกลาวถงประเภทของกงหนลม ซงมรายละเอยด ดงน

3.1 ประเภทของกงหนลม

กงหนลมสามารถแบงประเภทได 2 วธ คอ

3.1.1 การแบงตามลกษณะของแรงขบทกระแสลมกระท�าตอใบพด

กงหนลมพจารณาโดยใชความรเกยวกบอากาศพลศาสตร (Aerodynamic)

ประกอบ สามารถแบงออกได 2 ชนด ดงน

1) การขบดวยแรงยก (Lift Force)

2) การขบดวยแรงฉดหรอแรงหนวง (Drag Force)

3.1.2 การแบงตามลกษณะแนวแกนหมนของกงหนลม เปนวธ

ทเดนชดสามารถเขาใจไดงาย และเปนทนยมในปจจบน ดงนนจะกลาวถง

รายละเอยดในสวนน ซงสามารถแบงออกเปน 2 ชนด คอ



1) กงหนลมแบบแกนนอน

(Horizontal Axis Wind Turbine :

HAWT) เปนกงหนลมทมแนวแกน

หมนขนานกบทศทางของลม โดยม

ใบพดตงฉากกบทศทางลม จ�านวน

ใบพดจะมตงแตหนงใบพดไปจนถง

หลายใบพด โดยก งหนลมแบบ

แกนนอนทมจ�านวนใบพดนอยจะม

ความเรวรอบสงและมแรงบดต�า สวน

กงหนลมแบบแกนนอนทมจ�านวน

ใบพดมากจะมความเรวรอบต�าและ

มแรงบดสง โครงสรางของกงหนลม

แบบนจะมความซบซอน เวลาใชงาน

ตองใหด านหนาของกงหนลมหน

เขาหาทศทางลมเสมอ ซงท�าไดโดยม

เครองวดทศทางลมทสามารถสง

สญญาณไปยงเครองควบคมทศทาง

เพอไปสงใหมอเตอรหมนกงหนไปยง

ทศทางทถกตอง ใบพดของกงหน

จะตองมการปรบถวงน�าหนกใหม

ความสมดล

2) ก ง ห น ลม แบบแกนต ง

(Vertical Axis Wind Turbine :

VAWT) เปนกงหนลมทมแกนหมน

และใบพดตงฉากกบการเคลอนทของ

ลมในแนวราบ ซงท�าใหสามารถรบลม

ในแนวราบไดทกทศทาง กงหนลม

ชนดนมคณสมบตคอสามารถรบลม

ได ทกทศทาง น�าหนกของใบพด

จะ ท งต วลง ในลกษณะสมมาตร

(Symmetry) และไมมผลตอความกวาง

ของใบพดเมอเพมแขนหมน (Moment

Arm) จะไมเปนปญหาตอการตดตง

ฐาน การหมนของใบพดจะอยในแนว

ระนาบเดยวกนกบทศทางลม ดงนน

แรงปะทะจะเปนแรงทท�าใหเกดการหมน

โดยตรง ซงท�าใหการใชประโยชนจาก

แรงปะทะมมากขน

สวนขอเสยของกงหนลมชนดน

คอ ลกษณะการวางใบพดไมสามารถ

รปท 4 กงหนลมผลตไฟฟาแบบแกนนอนและแกนตง

ใชประโยชนไดทกใบพดในเวลาเดยวกน เนองจากมบางสวนของใบพด

ถกบงลมอย และจะมบางสวนของใบพดทถกลมปะทะท�าใหเกดแรงตานการหมน

ซงกนและกนขนอกดวย

3.2 การควบคมกงหนลม

การควบคมกงหนลมเปนการจ�าแนกเทคโนโลยกงหนลมโดยอาศย

ความสามารถในการควบคมความเรวและการควบคมก�าลง แบงไดดงน

3.2.1 การควบคมความเรวของกงหนลม (Speed Control) แยกเปน

(1) การควบคมความเรวแบบคงท (Fixed Speed Control)

• Fixed Speed เปนกงหนลมความเรวคงทชนด

เครองก�าเนดไฟฟาเหนยวน�าแบบกรงกระรอก (Constant Speed Wind

Turbine with Squirrel Cage Induction Generator : SCIG)

(2) การควบคมความเรวแบบปรบเปลยนได (Variable

Speed Control)

• Limited Variable Speed เปนกงหนลมความเรว

ปรบเปลยนไดชนดเครองก�าเนดไฟฟาเหนยวน�าแบบออฟตสลป (Variable

Speed Wind Turbine with Opti-Slip Induction Generator : OSIG)

• Variable Speed with Partial Scale Frequency

Converter เปนกงหนลมความเรวปรบเปลยนไดชนดเครองก�าเนดไฟฟาเหนยวน�า

แบบดบบลเฟด (Variable Speed Wind Turbine with Doubly-Fed Induction

Generator : DFIG)

• Variable Speed with Full Scale Frequency

Converter เปนกงหนลมความเรวปรบเปลยนไดชนดเครองก�าเนดไฟฟา

ซงโครนส (Variable Speed Wind Turbine with Converter-Driven

Synchronous Generator : DDSG)

3.2.2 การควบคมก�าลงของกงหนลม (Power Control) แยกเปน

(1) การควบคมก�าลงแบบสทอล (Stall Control) เปนวธการ

ควบคมใบพดของกงหนลมเปนการยดหรอตรงไวดวยเกลยวลงบนดมโรเตอร

(Hub) ทมมคงท ไมสามารถหมนหรอปรบองศาของใบพดได ซงเปนวธทงาย

ไมซบซอน มความแขงแรงและราคาถกเมอเทยบกบการควบคมลกษณะอน


66

ขอเสยของการควบคมแบบ

สทอล คอ ประสทธภาพต�าทความเรว

ลมต�า ไมสามารถชวยเพมแรงบด

ในชวงเรมตนการหมน ในปจจบน

ประมาณ 65% ของกงหนลมผลต

ไฟฟาทตดตงใชวธการควบคมก�าลง

แบบสทอล

(2) การควบคมก�าลงแบบพช

(Pitch Control) เปนวธการควบคม

ใบพดของกงหนลมสามารถหมนปรบ

องศาได โดยใบพดสามารถหมน

รอบแนวแกนนอนของตว เองได

เมอความเรวลมเพมขน ใบพดจะหมน

ใหรบลมนอยลง และจะหมนกลบเมอ

ความเรวลมลดลง เพอใหไดก�าลง

ไฟฟาทเหมาะสมส�าหรบความเรว

ลมทตางกน ท�าใหมประสทธภาพใน

การควบคมก�าลงทด สามารถชวยเพม

แรงบดในชวงเรมการท�างาน และใน

กรณทตองการหยดฉกเฉน

ขอเสยของการควบคมแบบ

พช คอ ตองการระบบควบคมทม

ประสทธภาพสงในการหมนปรบองศา

ของใบพดใหมความเหมาะสมกบ

ความเรวลมตาง ๆ และตองมระบบ

ไฮดรอลกหรอมอเตอรไฟฟาเพอปรบ

องศาของใบพดอกดวย ในปจจบน

ประมาณ 35% ของกงหนลมผลตไฟฟา

ทตดตงใชวธการควบคมก�าลงแบบพช

(3) การควบคมก�าล งแบบ

แอคทฟสทอล (Active Stall Control)

เปนการควบคมทใชการควบคมก�าลง

แบบสทอลและแบบพชรวมกน คอ

เมอความเรวลมต�าจะใชการควบคม

แบบพช เพอชวยเพมแรงบดในชวง

เรมท�างาน เมอความเรวลมสงขนและ

อยในชวงพกดของการออกแบบของ

กงหนลมจะเปลยนมาใชการควบคม

แบบสทอล และในกรณทจะถงพกด

ก�าลงของเครองก�าเนดไฟฟาจะท�าการ

หมนใบพดใหรบลมมากขนและยงใชการควบคมแบบสทอล แทนทจะปรบ

ลดองศาของใบพดเพอลดการรบลมและความเรวของโรเตอร สงผลใหไดก�าลง

ผลตไฟฟาทสม�าเสมอและมประสทธภาพสง

4. กำรเปรยบเทยบเทคโนโลยของเครองก�ำเนดไฟฟำจำก พลงงำนลม

ท�าการเปรยบเทยบความแตกตาง ขอด-ขอดอยของเทคโนโลยเครอง

ก�าเนดไฟฟาจากพลงงานลมทมใชอยในปจจบน ดงน

•SCIG : Squirrel Cage Induction Generator

รปท 5 กงหนลมความเรวคงทชนดเครองก�าเนดไฟฟาเหนยวน�า

แบบกรงกระรอก (SCIG)

•OSIG : Opti-Slip Induction Generator

•DFIG : Doubly-Fed Induction Generator

•DDSG : Converter-drive Synchronous Generator with Direct-Drive

รปท 6 กงหนลมความเรวปรบเปลยนไดชนดเครองก�าเนดไฟฟาเหนยวน�า

แบบปรบคาความตานทานโรเตอรภายนอก

รปท 7 กงหนลมความเรวปรบเปลยนไดชนดเครองก�าเนดไฟฟาเหนยวน�า

แบบดบบลเฟด

รปท 8 กงหนลมความเรวปรบเปลยนไดชนดเครองก�าเนดไฟฟาซงโครนส



โดยสรปสามารถเปรยบเทยบเทคโนโลยของเครองก�าเนดไฟฟา

กงหนลมได ดงน

1) เทคโนโลยเครองก�าเนดไฟฟาจากพลงงานลมในปจจบนสามารถ

แยกได 2 กลม คอ เครองก�าเนดไฟฟาทมความเรวคงท คอ SCIG และ

เครองก�าเนดไฟฟาทสามารถปรบเปลยนความเรวได ประกอบไปดวย OSIG,

DFIG และ DDSG ซงการผลตและพฒนาสวนใหญจะเปนเทคโนโลยของ

เครองก�าเนดไฟฟาทสามารถปรบเปลยนความเรวได โดยเครองก�าเนดไฟฟา

เหนยวน�าแบบดบบลเฟด (DFIG) ก�าลงเปนทนยมอยางมาก

2) SCIG มโครงสรางเครองจกรไมซบซอน ใชงานงาย แตมความสามารถ

ในการควบคมก�าลงไฟฟาเสมอนไมด มก�าลงการผลตทต�ากวาทความเรวลม

เทากน และมชวงการท�างานทความเรวลมระดบตาง ๆ ทแคบ ท�าใหม

ความเครยดทางกลสงและแรงดนมความแปรปรวนสง

3) OSIG สามารถควบคมความเรวไดเลกนอย โดยการปรบคา

ความตานทานโรเตอรจากภายนอก ปจจบนการน�ามาใชงานนอยลงมาก

เนองจากมการสญเสยในตวตานทานโรเตอรภายนอก และจ�าเปนตองตอ

คาปาซเตอรเพอชดเชยก�าลงไฟฟาเสมอน รวมทงขอจ�ากดในการปรบเปลยน

ความเรวโรเตอร

4) DFIG สามารถท�างานทความเรวลมระดบตาง ๆ โดยมชวงการท�างานท

กวางกวาเทคโนโลยเครองก�าเนดไฟฟาจากพลงงานลมชนด SCIG มการสญเสย

ก�าลงจากอปกรณภายในต�า มคอนเวอรเตอรทมขนาดเพยง 30% ของพกดก�าลง

ของเครองก�าเนดไฟฟา ท�าหนาทชดเชยความแตกตางของความถทางไฟฟา

กบความถทางกล ซงท�าใหมความสามารถในการควบคมก�าลงไฟฟาจรง

และก�าลงไฟฟาเสมอนระหวางการท�างานไดเปนอยางด

5) DDSG เปนเครองก�าเนดไฟฟาทถกออกแบบใหท�างานทความเรว

ต�า ท�าใหมประสทธภาพสงในการท�างานทสภาวะความเรวลมต�า ไมตองใช

เกยรบลอกในการขบ สามารถขบไดโดยตรงจากกงหนซงเปนการลดลงของ

ตนทนในสวนการบ�ารงรกษา แตเนองจากเปนเครองก�าเนดไฟฟาทถกออกแบบ

ใหท�างานทความเรวต�าท�าใหมจ�านวนขวแมเหลกมาก มขนาดใหญ มราคาสง

และมความยงยากซบซอนมากกวา SCIG และ DFIG ทขนาดก�าลงใกลเคยงกน

จากรายละเอยดขางตนเปนการเปรยบเทยบใหเหนขอดและขอดอย

ของการใชงานกงหนลมในการผลตไฟฟา ซงใชเปนขอมลเบองตนในการเลอก

เครองก�าเนดไฟฟากงหนลมมาใชผลตไฟฟาตามทตองการ ส�าหรบในฉบบหนา

จะเปนการน�าเสนอขอมลการผลตไฟฟาจากกงหนลมจรงทมตดตงใน

ประเทศไทย ซงเปนกงหนลมของการไฟฟาสวนภมภาค โดยตดตงอยทชายหาด

อ�าเภอสทงพระ จงหวดสงขลา

เอกสารอางอง[1] Thomas Ackermann. Wind

PowerinPowerSystems. England : John Wiley & Sons. 2005.

[2] Lubosny Z. Wind turbineOperationinElectricPowerSystems. Berlin : Spinger-Verlag. 2003.

[3] Siegfried H. GridIntegrationofWindEnergyConversionSystems. London : John Wiley & Sons. 1998.

[4] J.F. Manwell, J.G. McGowan and A.L. Rogers. WindEnergyExplained. England : John Wiley & Sons. 2002.


68

พลงงาน

Energy

นายธงชย มนวลอเมล : [email protected]

เทคโนโลยการผลตไฟฟาจากขยะ (ตอนท 3)Waste to Electricity Technology (Part 3)

บทความตอนท 3 นน�าเสนอเนอหาเพมเตมเกยวกบหลกการท�างานของ

เครองปฏกรณของเทคโนโลยผลตกาซเชอเพลง (Gasification) ตอเนองจาก

บทความตอนท 2 ส�าหรบเทคโนโลยทน�าเสนอในบทความตอนท 3 นคอ เทคโนโลย

ผลตเชอเพลงขยะ (Refuse-Derived Fuel) เนอหาประกอบดวยขนตอน

การผลตเชอเพลงขยะ ปรมาณและองคประกอบของเชอเพลงขยะ ประเภทของ

เทคโนโลยการผลตเชอเพลงขยะ หลกการท�างาน ชนดของเชอเพลงขยะ

และขอดขอจ�ากดของเชอเพลงขยะ

5) หลกการท�างานของเครองปฏกรณ

เครองปฏกรณทงแบบไหลขน (Updraft) และแบบไหลลง (Downdraft)

แบงออกเปน 4 สวน คอ สวนอบแหง (Drying), สวนไรอากาศ (Pyrolysis),

สวนเตมอากาศ (Oxidation) และสวนลดอณหภม (Reduction) ในทนอธบาย

หลกการท�างานในแตละสวนส�าหรบเครองปฏกรณแบบไหลลง ดงแสดงในรปท 15

เครองปฏกรณแบบไหลลงม

กระบวนการทางความรอน (Thermal

Process) แบงออกเปน 4 สวนทส�าคญ

ดงน

1) สวนอบแหง (Drying

Zone)

2) สวนไรอากาศ (Pyrolysis

Zone)

3) สวนเตม O2 (อากาศ)

(Oxidation Zone/Gasification Zone)

4) ส ว น ล ด อ ณ ห ภ ม

(Reduction Zone)

5.1) กระบวนการทางความรอน

ส�าหรบเครองปฏกรณแบบ

ไหลลงจะท�าการเตมวสดจากสวนบน

ของถงควบคม การเตมวสดจะถก

ควบคมด วยเคร องวดระดบวสด

ภายในถง ทงนเพอใหวสดภายในถง

ด�าเนนไปตามกระบวนการและไหลลง

ดานลางตามแรงโนมถวงโลก ซงใช

ปรมาณตอช วโมงตามขนาดของ

Gasifier วสดทเตมควรมความชน

ไมเกนรอยละ 12-15 หลกการท�างาน

ของกระบวนการทางความรอนทง

4 สวน สรปไดดงนรปท 15 การท�างานของเครองปฏกรณแบบไหลลง



(1) สวนอบแหง จะใชความชน

ทมอยในวสด คอ น�าซงจะท�าหนาท

เพมเตมไฮโดรเจนใหแกกระบวนการ

อณหภมในสวนอบแหงอย ราว ๆ

100 °C ถง 200 °C

(2) สวนไรอากาศ เมอวสด

เขาส สวนทไมมอากาศอณหภมจะ

สงขนระหวาง 200 °C ถง 500 °C

วสดบางสวนจะผลตกาซออกมาและ

น�ามนดน

(3) สวนเตมอากาศ หรอสวน

Gasification มอณหภมสง 1,000 °C

ถง 1,500 °C ในสวนนน�ามนดน

และสารประกอบไฮโดรคารบอนจะ

ถกเปลยนเปนกาซ เพอขจดปญหา

การกอเกดของกาซไดออกซนทเปน

อนตราย อณหภมในสวนนจงสง

มากกวา 850 °C ตามขอก�าหนดของ

Waste Incineration Directive

(WID)

(4) สวนลดอณหภม จะปรบ

ลดอณหภมลงอยทประมาณ 900 °C

ถง 400 °C ก าซทได จะถกท�า

ปฏกรยาความรอนอกครงเพอใหได

กาซสงเคราะห (Syn Gas หรอ CO +

H2) และกาซมเทน (CH

4) เพมเตม

คงเหลอเถาตอนลางสดซงจะถกขบ

ออกจากระบบตอไป

5.2) ระบบท�าความสะอาดกาซ

เมอไดกาซจากกระบวนการ

ทางความรอนทง 4 สวนขางตนแลว

จะสงกาซทไดเขาสระบบท�าความสะอาด

กาซ (Gas Cleaning System) โดยใช

เครองเปา (Blower) นอกจากท�าหนาท

สงกาซเขาส ระบบท�าความสะอาด

แลว เครองเปายงมหนาทดดอากาศ

ปอนระบบผลตกาซเชอเพลงในเวลา

เดยวกนดวย ท�าใหกระบวนการเตม

อากาศ (Oxidation) ภายในถงเปนไป

อยางตอเนอง

ระบบท�าความสะอาดกาซ ประกอบไปดวยระบบยอย 4 ระบบ คอ

1) Cyclones

2) Heat recovery and coolers

3) Venturi scrubber

4) Gas chiller

กาซทออกมาจากเครองปฏกรณจะมอณหภมประมาณ 450 °C ถง 550 °C

จะผานเขาสระบบ Cyclones ค เพอแยกอนภาคทมขนาดเกน 10 ไมครอน รวมทง

น�ามนดน (Tars) ออกจากกาซ และสงไปรวมไวกบเถาทเหลอจากเครองปฏกรณ

โดยกาซทออกจาก Cyclone (อณหภมประมาณ 400 °C ถง 500 °C) จะเขาส

ระบบลดอณหภมจนเหลอประมาณ 70 °C และสงตอไปสระบบ Venturi Water

Scrubber เพอท�าใหกาซมความชนมากขน ท�าใหอนภาคเจอปนทยงคงมอย

กลนตวเปนของเหลว รวมทงน�ามนดนทเหลอแยกตวออกจากกาซเพอเขาส

ระบบ Gas Chiller ลดความชนของกาซใหเหลอนอยทสด และอณหภมของ

กาซจะลดลงเหลอประมาณ 40 °C มความสะอาดถงรอยละ 98 พรอมทจะ

ปอนเขาสเครองยนตสนดาปภายในเพอผลตกระแสไฟฟาตอไป

5.เทคโนโลยการผลตเชอเพลงขยะกระบวนการผลตเชอเพลงขยะ (Refuse-Derived Fuel : RDF) เปน

การแปรรปขยะมลฝอยโดยผานกระบวนการจดการตาง ๆ เชน การคดแยกวสด

ทเผาไหมไมไดออก การฉกหรอตดขยะมลฝอยออกเปนชนเลก ๆ เพอปรบปรง

คณสมบตทางกายภาพและคณสมบตทางเคมของขยะมลฝอยใหกลายเปน

เชอเพลงทไดจากขยะมลฝอย (Refuse-Derived Fuel : RDF) เชอเพลงขยะทไดน

จะมคาความรอนสงขนหรอมคณสมบตเปนเชอเพลงทดกวาการน�าขยะมลฝอย

ทเกบรวบรวมมาใชโดยตรง เนองจากมองคประกอบทงทางกายภาพและทางเคม

ทสม�าเสมอกวา

เชอเพลงขยะทไดนนสามารถน�าไปใชเปนเชอเพลงเพอทดแทนชวมวล

หรอถานหน สามารถน�าไปใชผลตพลงงานไดทงระบบผลตกาซเชอเพลง

(Gasification) และระบบเผาไหม (Combustion) (ระบบเผาไหมตางกบระบบ

ผลตกาซเชอเพลงตรงทระบบเผาไหมใชปรมาณอากาศในการไหม 100%

สวนระบบผลตกาซเชอเพลงใชอากาศเพยงบางสวน) โดยสามารถควบคม

กระบวนการเผาไหมใหไดตามตองการและมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยลง

เทคโนโลยการผลตเชอเพลงขยะมการใชอยางกวางขวางในกลมประเทศ

สหภาพยโรป (European Union) ซงมปรมาณเชอเพลงขยะประมาณ 3 ลานตน

ตอป โดยมประเทศทไดมการศกษาและพฒนาการแปรรปขยะเปนเชอเพลง

มาอยางตอเนอง ไดแก ออสเตรย ฟนแลนด เยอรมน อตาล เนเธอรแลนด

และสวเดน

ประเทศญปนเปนประเทศในเอเชยทมการศกษาและพฒนาการแปรรป

ขยะมลฝอยเปนเชอเพลงขยะมาก ในญปนมโรงงานแปรรปขยะเปนขยะเชอเพลง

มก�าลงการผลตตงแต 2.5 ตน/วน ไปจนถง 390 ตน/วน โดยทวไปแลวโรงผลต

เชอเพลงขยะจะมก�าลงการผลตประมาณ 50 ตน/วน


70

1) ขนตอนการผลตเชอเพลง

ขยะ

ขนตอนการผลตเชอเพลงขยะ

จะเรมตนเชนเดยวกบการจดการ

โดยทวไป กลาวคอ เมอจดเกบขยะ

มลฝอยแลว ขยะมลฝอยดงกลาว

จะถกน�ามาคดแยกสวนทสามารถ

น�ากลบไปใชซ�าได (Reuse) เชน

โลหะและแกว เปนตน สวนขยะ

อนทรยสาร เชน เศษอาหาร เศษผก

เปนตน ซงมความชนสง องคประกอบ

ทเปนอนทรยสารสามารถน�าไปใช

กบกระบวนการผลตก าซชวภาพ

(Biogas) หรอสารปรบปรงคณภาพดน

(Soil Conditioner)

องค ประกอบท เ หล อจาก

การคดแยก เชน กระดาษ เศษไม

พลาสตก จะถกน�าไปลดขนาดและ

น�าไปใชเปนเชอเพลงในกระบวนการ

เผาไหมโดยตรงในรปของ Coarse

RDF (c-RDF) ซงเปนเชอเพลงขยะ

ชนดหยาบ หรอน�าเขาสกระบวนการ

ท�าใหแหงและการอดแทงเพอผลต

เปน Densified RDF (d-RDF) โดย

การปอนเขาเตาอบเพอลดความชน

ของขยะมลฝอย ดวยความรอนจาก

ไอน�าหรอลมรอนเพออบขยะมลฝอย

ใหแหงซงจะท�าใหน�าหนกลดลงเกอบ

50% (ความชนเหลอไมเกน 15%)

ขยะทเปนกระดาษ กระดาษแขง

พลาสตก ไม และผา ซงมคาความรอน

ต�าสด (LHV) ประมาณ 11-17 เมกะจล/

กโลกรม เปนวสดทเหมาะสมในการน�า

มาใชผลตแทงเชอเพลง และสดทาย

จะสงไปเขาเครองอดเมด (Pellet)

หรอท�าเปนแทง เพอท�าใหไดเชอเพลง

ขยะอดเมดหรอเปนแทงทมขนาดและ

ความหนาแนนเหมาะสมตอการขนสง

หรอการใชงาน รปท 16 แสดงแทง

เชอเพลงขยะ

การเลอกพจารณาวาจะผลตเชอเพลงขยะชนดไหนนนขนอยกบเทคโนโลย

ของระบบการเผาไหม สถานททตงระหวางทผลตเชอเพลงขยะ และสถานท

ทใชงาน รปท 17 แสดงขนตอนการแปรสภาพขยะมลฝอยเปนเชอเพลงขยะ

2) ปรมาณและองคประกอบของเชอเพลงขยะ

ปรมาณของเชอเพลงขยะทผลตไดตอปรมาณขยะมลฝอย 1 ตน ขนอยกบ

วธการจดเกบขยะ กระบวนการทใชในการแปรรปขยะ และคณภาพของขยะ

เชอเพลงทตองการ จากรายงานของ European Commission Directorate

General Environment ระบวาปรมาณขยะเชอเพลงทผลตไดจากขยะมลฝอย

จะอยในชวงระหวางรอยละ 23 ถง 50 โดยน�าหนกของขยะมลฝอยทน�ามา

แปรรป ตารางท 5 แสดงอตราการแปรสภาพเฉลยดวยวธการทแตกตางกน

ในประเทศตาง ๆ ในยโรป

รปท 16 ตวอยางแทงเชอเพลงขยะ

รปท 17 ขนตอนการแปรรปขยะมลฝอยเปนเชอเพลงขยะ

ตารางท 5 อตราการแปรสภาพเปนเชอเพลงขยะ

ประเทศ วธการ % การแปรสภาพ

ออสเตรย MBT 23

เบลเยยม MBT 40-50

ฟนแลนด MT ไมแนนอน

เนเธอรแลนด MT 35

องกฤษ MT 22-50

โดยท MBT = Mechanical Biological Treatment

MT = Mechanical Treatment



องคประกอบของขยะเชอเพลงจะขนอย กบองคประกอบของขยะมลฝอยทน�ามาแปรรป วธการจดเกบ

และกระบวนการทใชในการแปรรป คณลกษณะทส�าคญของเชอเพลงขยะทไดจากการแปรรป ไดแก คาความรอน

ปรมาณความชน ปรมาณเถา และปรมาณซลเฟอรและคลอไรด ตวอยางคณลกษณะของขยะมลฝอยและเชอเพลงขยะ

ทไดจากการแปรรปขยะแสดงในตารางท 6

ตารางท 6 องคประกอบขยะมลฝอยและเชอเพลงขยะ

Proximate Analysis Elemental Analysis

MSW (wt%) RDF (wt%) MSW (wt%) RDF (wt%)

Moisture 55.93 29.29 Carbon 51.33 50.87

Volatile 35.28 54.27 Hydrogen 6.77 6.68

Fixed Carbon 4.27 10.98 Oxygen 30.92 26.66

Ash 4.52 5.46 Nitrogen 1.42 1.56

Calorific Value

LHV (KJ/Kg) 9,736.17 14,805.25 HHV (KJ/Kg) 21,894.33 21,306.77

Dry Basis : modified from K.Silvapalan, 2003.

ตารางท 6 แสดงใหเหนชดเจนวาความชนในเชอเพลงลดลงอยางมาก (ประมาณรอยละ 50) เมอเทยบกบ

ขยะมลฝอยกอนทจะน�ามาแปรรป ผลดงกลาวท�าใหเชอเพลงขยะมคาความรอนสงกวาขยะมลฝอย

3) ประเภทของเทคโนโลยการผลตเชอเพลงขยะ

เทคโนโลยการผลตเชอเพลงขยะสามารถแยกไดเปน 2 แบบ ตามกระบวนการผลต ดงน

3.1) วธทางกล (Mechanical Treatment)

โดยทวไปกระบวนการก�าจดขยะมกจะเปนวธผสมระหวางเชงกลและชวภาพ 2 รปแบบ รปแบบแรก คอ

Mechanical-Biological Treatment (MBT) เปนการผลตเชอเพลงขยะกอนกระบวนการทางชวภาพ และรปแบบทสอง

คอ Biological Mechanical Treatment (BMT) เปนการผลตเชอเพลงขยะหลงกระบวนการทางชวภาพ รายละเอยด

ขนตอนของทงสองรปแบบดงแสดงในรปท 18

(ก) MBT


72

(ข) BMT

รปท 18 กระบวนการ MBT และ BMT

รปท 19 การผลตเชอเพลงขยะ โดยระบบทางกล

บทความนจะอธบายหลกการท�างานของเทคโนโลยรปแบบ MBT

ดงแสดงในรปท 19 ขนตอนการท�างานเรมจากการน�าขยะมลฝอยผาน

กระบวนการคดแยกขยะสวนทไมสามารถเผาไหมได (โลหะ แกว เศษหน)

ขยะอนตราย และขยะรไซเคลออกจากขยะสวนอน ๆ ขยะสวนทเหลอน�ามา

ผานเครองสบยอยเพอลดขนาด กอนสงเขาสเครองอบความรอนเพอลดความชน

อากาศรอนทผานเครองอบแลวจะตองน�าไปผานกระบวนการบ�าบด เพอแยก

ฝนละอองและเผาไหมเพอขจดกลน

ออกกอนทจะปลอยสบรรยากาศ

สวนขยะทผานการอบแหงแลว

จะน�ามาผานเครองคดแยกแมเหลก

เพอคดแยกมลฝอยทม เหลกเป น

สวนประกอบ และใชเครอง Eddy



รปท 20 หมออบไอน�าส�าหรบอบขยะมลฝอยเพอผลตเชอเพลงขยะ

รปท 21 การผลตเชอเพลงขยะ โดยระบบไอน�า

Current Separator เพอคดแยก

อะลมเนยมออกจากมลฝอย จากนน

จงปอนขยะมลฝอยเขาไปยงเครอง

อดเมด (Pettet) เพอท�าใหไดเชอเพลง

ขยะอดเมดทมขนาดและความหนาแนน

เหมาะสมตอการขนสงไปจ�าหนายเปน

เชอเพลง ซงในบางกรณจะมการเตม

หนปน (CaO) เขาไปกบมลฝอย

ระหวางการอดเปนเมดเพอควบคม

และลดปรมาณกาซพษทเกดขนจาก

การเผาไหม

3.2) ระบบไอน�า (Autoclave)

หลกการท�างานคลายกบระบบ

แรก เรมจากการปอนขยะมลฝอย

เขากระบวนการคดแยกขยะสวนท

ไมสามารถเผาไหมได (โลหะ แกว

เศษหน) ขยะอนตราย และขยะ

รไซเคล ออกจากขยะรวมหลงจาก

นนจงน�าขยะมลฝอยเขาหมออบไอน�า

ดงแสดงในรปท 20 ทระดบแรงดน

5 บาร อณหภม 160 องศาเซลเซยส เปนเวลาประมาณ 45 นาท โดยไมตอง

ผานเครองสบยอยเพอลดขนาด ซงจะเปนการฆาเชอโรคไดทงหมด ขยะท

ผานการอบไอน�าจะเปอยยย พลาสตกจะออนตว ฉลากทตดกบขวด ภาชนะตาง ๆ

จะลอกออก ท�าใหสามารถน�าไปคดแยกในกระบวนการตอไปเชนเดยวกบ

ระบบแรก แตสามารถคดแยกสวนทรไซเคลไดอยางมประสทธภาพมากกวา

สวนทเหลอจากการคดแยกสามารถน�าไปผานเครองอดเมด (Pellet)

เพอท�าใหไดเชอเพลงขยะอดเมด RDF ตอไป รปท 21 และรปท 22 แสดง

กระบวนการผลตเชอเพลงขยะโดยระบบไอน�า


74

รปท 22 แผนผงการผลตเชอเพลงขยะ โดยระบบไอน�า

4) ชนดของเชอเพลงขยะ

เชอเพลงขยะสามารถแบงออกไดเปน 7 ชนด ตามมาตรฐาน ASTM E-75 รายละเอยดของกระบวนการจดการ

และระบบการเผาไหมของขยะเชอเพลงแตละชนดดงแสดงในตารางท 7

5) การใชประโยชนเชอเพลงขยะ

การใชประโยชนเชอเพลงขยะสามารถใชไดทงในรปผลตพลงงานไฟฟาและความรอน โดยอาจมการใชประโยชน

ในสถานทผลตเชอเพลงขยะหรอขนสงไปใชทอน นอกจากนยงสามารถใชเผารวมกบถานหน (Co-firing) เพอลดปรมาณ

การใชถานหนลงในอตสาหกรรมบางประเภท เชน อตสาหกรรมซเมนต โดยมรปแบบเตาเผาทใชเปลยนเชอเพลง

ขยะใหเปนพลงงานความรอน ประกอบดวยเตาเผาแบบตะกรบ (Stoker) เตาเผาแบบฟลอดไดชเบด (Fluidized Bed

ตารางท 7 ชนดเชอเพลงขยะและกระบวนการจดการ

ชนด กระบวนการจดการ ระบบการเผาไหม

RDF : MSW คดแยกสวนทเผาไหมไดออกมาดวยมอ รวมทงขยะทมขนาดใหญ Stoker

RDF2 : Coarse

RDF

บดหรอตดขยะมลฝอยอยางหยาบ ๆ Fluidized Bed Combustor, Multi

fuel Combustor

RDF3 : Fluff

RDF

คดแยกสวนทเผาไหมไมไดออก เชน โลหะ แกว และอน ๆ มการ

บดหรอตดจนท�าให 95% ของขยะมลฝอยทคดแยกแลวมขนาดเลก

กวา 2 นว

Stoker

RDF4 : Dust

RDF

ขยะมลฝอยสวนทเผาไหมไดมาผานกระบวนการท�าใหอยในรปของ

ผงฝน

Fluidized Bed Combustion,

Pulverized Fuel Combustor

RDF5 : Densified

RDF

ขยะมลฝอยสวนทเผาไหมไดมาผานกระบวนการอดแทง โดยใหม

ความหนาแนนมากกวา 600 kg/m³

Fluidized Bed Combustor, Multi

fuel Combustor

RDF6 : RDF Slurry ขยะมลฝอยสวนทเผาไหมไดมาผานกระบวนการใหอยในรปของ

Slurry

Swirl Burner

RDF7 : RDF

Syn-gas

ขยะมลฝอยสวนทเผาไหมไดมาผานกระบวนการท�าเปนกาซเชอเพลง

เพอผลต Syn-gas

Burner, Integrated Gasification-

Combined Cycle (IGCC)



ประวตผเขยนนายธงชย มนวล

ท�างานใหการไฟฟาสวนภมภาค ประมาณ 21 ป ตงแต พ.ศ. 2533 จนถงปจจบน งานหลกทรบผดชอบในปจจบนเกยวกบ การพฒนาบคลากรของ กฟภ.ใหมความร ความสามารถ และทกษะในดานวศวกรรม เทคนค เทคโนโลยระบบไฟฟา, การพฒนา ระบบผลตไฟฟาจากขยะชมชน และการพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะ

Combustor) หรอเตาเผาแกสซฟเคชน

(Gasificat ion) หรอไพโรไลซส

(Pyrolysis) สรปการใชประโยชนจาก

แทงเชอเพลงขยะไดดงน

(1) ใชเปนเชอเพลงโดยรวมกบ

อปกรณทใชเปลยนเปนพลงงาน เชน

เตาเผา

(2) เผาไหมรวมกบเชอเพลงอน

เชน ถานหนหรอชวมวล

(3) เผาไหมในเตาผลตปนซเมนต

6) ข อดและข อจ�ากดของ

เชอเพลงขยะ

6.1) ขอด

(1) สามารถลดปรมาตร

ของขยะมลฝอยได 50-70% ท�าให

ไมเปนภาระในการหาพนทเพอฝงกลบ

สวนทเหลอจากการคดแยก

(2) สามารถก�าจดเชอโรคได

100% เนองจากมการอบขยะเชอเพลง

ดวยความรอน นอกจากนยงลดปญหา

เรองกลนอนไมพงประสงคได

(3) ได เช อ เพล งขยะทม

ขนาดและคณภาพสม�าเสมอ เหมาะ

ส�าหรบการน�าไปใชเปนเชอเพลงใน

ระบบการเผาไหมตาง ๆ ในโรงงาน

อตสาหกรรมหรอโรงผลตไฟฟา

(4) สะดวกตอการขนสง

6.2) ขอจ�ากด

(1) เป นการจดการขยะ

มลฝอยทไมสมบรณในตวเอง จ�าเปน

ตองน�าไปใชเปนเชอเพลงร วมกบ

เทคโนโลยทางความรอนอน ๆ เพอ

ผลตเปนพลงงาน

(2) ตองใชเงนลงทนกอสราง

ระบบคอนขางสง

(3) มคาใชจายในการเดนระบบและคาบ�ารงรกษาคอนขางสง

(4) ตองมบคลากรทมประสบการณเฉพาะดานในการเดนระบบ

(5) การผลตเชอเพลงขยะโดยไมไดคดแยกพลาสตกออก จะตอง

ใชเปนเชอเพลงในระบบเผาไหมทมการควบคมมลพษจากการเผาไหมอยางม

ประสทธภาพ เพอปองกนปญหามลพษทางอากาศทอาจเกดขนได

บทความตอนตอ ๆ ไปจะกลาวถงเนอหาสวนทเหลอเกยวกบเทคโนโลย

การผลตเชอเพลงขยะ ไดแก การน�าไปผลตพลงงาน และผลกระทบตอ

สงแวดลอมเนองจากเทคโนโลยดงกลาว นอกจากนนจะกลาวถงเทคโนโลยอน ๆ

ไดแก เทคโนโลยการฝงกลบ เทคโนโลยชวภาพซงเปนเทคโนโลยส�าหรบ

การก�าจดขยะ และผลตไฟฟาจากกระบวนการก�าจดขยะเหลานน

กตตกรรมประกาศขอขอบคณ ดร.ประดษฐ เฟองฟ ทชวยปรบปรงใหบทความนสมบรณมากยงขน และ

ขอขอบคณ บรษท พอเอ เอนคอม อนเตอรเนชนแนล ทสนบสนนขอมลและรายละเอยดเกยวกบเทคโนโลยการผลตไฟฟาจากการก�าจดขยะ, ผศ.บญมา ปานประดษฐ และคณะ, เทศบาลนครภเกต และศนยวจยการเผากากของเสย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รวมทงศนยวจยสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร ทอนเคราะหองคความร ขอมลตาง ๆ ระหวางการศกษาความเหมาะสมโครงการผลตไฟฟาจากการก�าจดขยะ

เอกสารอางอง[1] พอเอ เอนคอม อนเตอรเนชนแนล, “รางรายงานฉบบสมบรณการศกษา

ความเหมาะสมโครงการผลตไฟฟาจากการก�าจดขยะ”, มนาคม 2555[2] เทศบาลนครภเกต, “โครงการศกษาความเหมาะสมและออกแบบรายละเอยด

ในการลงทนและด�าเนนการฝงกลบขยะดวยกระบวนการชวภาพ-กลและรอบอฝงกลบเปนเชอเพลงเพอผลตพลงงานสะอาด” (โดย ศนยวจยการเผากากของเสย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ), มนาคม 2554

[3] การไฟฟาสวนภมภาค, “โครงการศกษาความเหมาะสมการผลตไฟฟาจากขยะ” (โดยศนยวจยสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร), มนาคม 2553ไฟฟาส

าร

76

พลงงาน

Energy

นายธวชชย ชยาวนชสาขาเทคโนโลยวศวกรรมไฟฟาและพลงงาน ภาควชาวศวกรรมไฟฟาคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

การจดท�ามาตรการอนรกษพลงงานระบบอดอากาศ (ภาคปฏบต)

ในโรงงานอตสาหกรรมนนมเครองจกรและอปกรณ

สนบสนนกระบวนการผลตอย มากมายหลายประเภท

บางกใชงานเปนครงคราว บางกตองเปดใชแบบตอเนอง

ตลอดเวลา บางกเปดระบบใชงานเพยงเฉพาะจด บางกเปด

ระบบเพอใชงานกระจายไปในหลายสวน แมบางสวนหยด

ใชงานไปแลว แตกยงตองเปดระบบไวตอไป ในกจกรรม

อนรกษพลงงานจงตองอาศยการสงเกต วเคราะหและ

วางแผนการใชงานใหดลงตวมากทสด และหนงในระบบท

พบเหนโดยทวไปทมการใชพลงงานไฟฟามากในระดบทม

นยส�าคญกคอ ระบบอากาศอด ซงผลตอากาศอดจากเครอง

อดอากาศ (Air Compressor) ทมเอกสารทางวชาการ

หลายแหลงกลาวไววา มการสญเสยพลงงานมากถง 70-

90% ในการอดอากาศ การเลอกใชเครองอดอากาศจงควร

ค�านงถงประสทธภาพในการผลตอากาศอดใหมาก เพราะ

การค�านงถงราคาเครองเปนส�าคญ แตลมนกถงคาพลงงาน

ไฟฟาทจะตามมา อาจท�าใหมาคดไดในภายหลงวา เครองอด

อากาศน คาไฟฟาทใชไปในปหนง ๆ มากกวาราคาเครอง

เสยอก เพราะเปนอปกรณทมกจะตองเปดใชงานอยางตอเนอง

เทา ๆ กบเวลาทท�างานในแตละวนนนเอง อกทงเปนระบบ

ทเกดการรวไหลไดงาย อปกรณช�ารดไดเสมอ ในโรงงาน

ทมการบ�ารงรกษาไมดพอจงมกเกดการสญเสยเปน

จ�านวนมาก ดงนน การจดท�ามาตรการอนรกษพลงงาน

ระบบอดอากาศจงตองการการสงเกตและการตรวจวด

มาประกอบการพจารณา ทงน เนอหาและทฤษฎของ

เครองอดอากาศมเนอหาทกวางขวางมาก จงไมอาจน�ามา

กลาวอางถงในทนได แตจะขอยกขอสงเกตตาง ๆ ทควรทราบ

และผลจากการตรวจวดมาเปนกรณศกษาส�าหรบผอาน

ทมความสนใจในการจดท�ามาตรการอนรกษพลงงานระบบ

อดอากาศตอไป

รปท 1 พฤตกรรมการรกษาคาความดนของระบบอดอากาศ

ซงท�างานแบบตด-ตอ (Load - Unload) ในขณะท�าการทดสอบ

การรวไหลของอากาศอด (ไมมการผลต)

• ระบบอดอากาศเปนระบบทอาศยการรกษา

คาความดนเปนจดท�างาน หากความดนอากาศลดลง

ถงเกณฑทตงคาไว เครองกจะท�าการอดอากาศจนกวา

ความดนอากาศในระบบจะมากขนถงเกณฑทก�าหนดไว

เชนกน ดงรปท 1

• การรวไหลของอากาศอด (ลมรว) ในระบบอาจจะ ท�าใหเกดการสญเสยไดมากอยางคาดไมถง แมจะเปนชวง

หยดพกหรอเลกงานกตาม หากมลมรวไหลจนความดน

ในระบบลดลง เครองอดอากาศกจะท�าการผลตอากาศอด

ตอไป หากมลมรวไมหยด เครองอดอากาศกจะท�าการรกษา

คาความดนเอาไวตลอดเวลา นนคอมการใชไฟฟาแบบ

ไมกอใหเกดประโยชนเลย ดงรปท 2 ซงสงเกตไดวา

เครองอดอากาศรนน ขณะทหยดอดอากาศ (Unload)

กยงมการใชไฟฟามากกวา 5 kW



รปท 2 พฤตกรรมการใชไฟฟาของเครองอดอากาศขนาดเลกรนหนงในขณะท�าการทดสอบลมรว (ไมมการผลต)

• การตรวจสอบการรวไหลของอากาศอดในพนท

ปฏบตงาน สามารถท�าไดโดยการฟงเสยง หรอใชน�าสบ

มาปายทาในจดทสงสยวามการรวของลม หรอใชน�าใส

ภาชนะแลวจมปนลม หรอปลายสาย เพอสงเกตการรวไหล

ดงรปท 3

• การตรวจสอบการรวไหลของอากาศอดทเครองอดอากาศ สามารถท�าไดโดยงาย เพยงอาศยการสงเกตวา

ในชวงเลกงาน (หรอชวงพกทไมไดมการใชอากาศอด)

เครองอดอากาศมการท�างานหรอไม คาความดนเกจท

ถงพกลมมคาคงทหรอมคาลดลงรวดเรวเพยงใด หากไมม

ลมรวเลย เครองอดอากาศกจะไมท�างานและเกจความดน

กจะมคาคงท ซงเปนกรณทหาไดยากในทางปฏบต เพราะ

โดยสวนใหญระบบอากาศอดยอมจะมลมรวอยบางไมมาก

กนอย การประเมนลมรวท�าไดดวยการจบเวลาวา เครอง

อดอากาศท�าการอดอากาศ (Load) มเวลา tload

นานเทาใด

และมการหยดอดอากาศ (Unload) มเวลา tunload

นานเทาใด

แลวค�านวณ % การรวไหลไดจากสมการ

ทงน ผเชยวชาญแนะน�าวาโรงงานทมการรวไหล

ของอากาศอดอยระหวาง 5-10 % ถอวาอยในเกณฑท

ยอมรบได

• เครองอดอากาศแบบลกสบ (ประเภททเครองอดอากาศตดอยกบถงพกและมลอ) โดยปกตแลวขณะทหยด

อดอากาศจะตดการใชไฟฟาเลย ดงรปท 3 ซงสงเกตได

วาเครองอดอากาศในกรณน หากเปดทงเอาไวและมลมรว

ในชวงเวลาประมาณ 5 นาท มการใชพลงงานไฟฟาไป

ประมาณ 0.21 หนวย (ผเขยนเคยพบวา มบางโรงงานม

ความเชอวา หากเครองอดอากาศมการสตารตบอย ๆ จะ

ท�าใหอายการใชงานสน จงดดแปลงการท�างาน เปนผลให

เครองอดอากาศแบบลกสบขนาด 7 HP ขณะตดการท�างาน

กยงใชก�าลงไฟฟามากกวา 1 kW)

รปท 3 การตรวจสอบการรวไหลของอากาศอด

ในพนทปฏบตงาน


78

รปท 4 พฤตกรรมการใชไฟฟาของเครองอดอากาศแบบลกสบ ขนาด 10 HP รนหนง

รปท 5 พฤตกรรมการใชไฟฟาของเครองอดอากาศขนาด 75 kW รนหนง

โดยทวไปแลวเครองอดอากาศทไมใชแบบลกสบขนาดเลก ขณะทหยดอดอากาศ (Unload) กยงมการใชไฟฟา

และอาจใชมากกวาทหลาย ๆ คนคด พจารณารปท 5 แสดงก�าลงไฟฟาขาเขา (Input Power) ของเครองอดอากาศ

ขนาด 75 kW รนหนง จะสงเกตไดวาขณะหยดอดอากาศยงใชก�าลงไฟฟามากกวา 32 kW และจากกราฟพบวา

ชวงเวลาทอดอากาศนอยกวาชวงเวลาทหยดอดอากาศ นนหมายถง หากมการเลอกใชเครองอดอากาศขนาดใหญ

เกนไปกจะมชวงเวลาทหยดอดอากาศเปนเวลานาน ถอเปนการสญเสยพลงงานทไมท�าใหเกดงาน หากเทยบกบ

การเลอกใชเครองอดอากาศทมขนาดเลกกวาแลวจะพบวามชวงเวลาทอดอากาศนานขน และชวงเวลาทหยดอดอากาศ

นอยลง จงเปนทางเลอกทควรเลอกมากกวา

• ระบบทมการบ�ารงรกษา มการแกไขปญหาการรวไหลของลมอด ในทางปฏบตหากไมมเครองวดทม

ความสามารถทจะบนทกพฤตกรรมการใชไฟฟา แตมเครองวดก�าลงไฟฟา อาจประเมนผลการปรบปรงไดดวย

การค�านวณและการตรวจวดประกอบกน โดยอนมานวาพฤตกรรมการใชไฟฟาของเครองอดอากาศมลกษณะสมมต

ดงรปท 6 ก. ในการตรวจวดตองท�าขณะทไมมการผลต เพราะตองการสงเกตการรวไหลเทานน กอนท�าการปรบปรงให



ก.

รปท 6 การวดก�าลงไฟฟาและจบเวลาการท�างานเครองอดอากาศ ก. กอนปรบปรง ข. หลงปรบปรง

ท�าการวดก�าลงไฟฟาและจบเวลาทงในชวงอดอากาศ (Load) และชวงหยดอดอากาศ (Unload) เพอเขยนรายละเอยด

ดงรปท 6 ก. หลงท�าการปรบปรงแลว กใหท�าการวดก�าลงไฟฟาและจบเวลาเพอเขยนรปเปรยบเทยบดงรปท 6 ข.

อยางไรกด หากพจารณาจากรปท 5 จะเหนวาการวดก�าลงไฟฟาขณะ Unload อาจเกดความผดพลาดไดงาย เพราะ

ก�าลงไฟฟาในชวงเวลานนมกจะไมคงท

(คา kW ทฉลากของเครองอดอากาศ หมายถง พกด Output Power ของมอเตอร ไมใชพกด Input Power

ของอปกรณ)

• ค�านวณ % การรวไหลกอนและหลงการปรบปรง

จากสมการ

% การรวไหล =

% การรวไหล กอนปรบปรง

= [69 / (69+114)] x 100

= 37.7 %

ข.

% การรวไหล หลงปรบปรง

= [47 / (47+136)] x 100

= 25.7 %

• ค�านวณผลประหยดจากพลงงานไฟฟาทลดลง =

(kWLoad

– kWUnload

) x (% การรวไหลกอน

- % การรวไหลหลง

)

/100 x จ�านวนชวโมงใชงาน


80

ถาชวงเวลาการเปดตอวน = 24 h

จ�านวนชวโมงใชงานตอป (คดท 320 วน/ป)

= 24 × 320

= 7,680 h

พลงงานไฟฟาทลดลง

= (77 - 32) x (37.7 – 25.7)/100 x 7,680

= 41,472 หนวย/ป

เมอคณดวยคาไฟฟาเฉลยตอหนวย กจะไดผล

ประหยดโดยประมาณเปน บาท/ป

(แตละโรงงานอาจมคาไฟฟาเฉลยตอหนวยไมเทากน)

• กรณทโรงงานมลมรว และมเครองอดอากาศ

ท�างานเปนกลม ดงกรณของรปท 7 ทมการเปดเครองอด

อากาศ 2 เครอง จากทงหมด 4 เครอง เมอประเมน %

การท�างาน (ใชวธคดเหมอนค�านวณ % ลมรว) พบวา

เครองอดอากาศเครองหนงท�างานแบบไมมการตด

อกเครองหนงท�างาน 27% มความเปนไปไดวา เพราะ

ลมรวจ�านวนมากในหลาย ๆ จดของโรงงาน ท�าใหปรมาณ

ลมไมเพยงพอ ท�าใหตองเปดเครอง 30 kW ชวยอก

1 เครอง และเพราะมลมรวมาก ท�าใหความดนของ

อากาศอดทปลายทางไมเพยงพอทจะใชงาน (ตองการ

5 Bar) ท�าใหตองอดอากาศทตนทางเพมเปน 7.2 Bar

เปนผลใหใชพลงงานในการอดอากาศมากขน ในกรณนหาก

ท�าการแกไขปญหาลมรวไดส�าเรจแลว อาจลดความดน

อากาศทตนทางได และเครองอดอากาศ 37 kW เพยง

เครองเดยวอาจเพยงพอตอการใชงานอกดวย

• หากทางโรงงานไมมเครองวดก�าลงไฟฟา แตม

เครองวดทวดแรงดนและกระแสได โดยทางทฤษฎอาจ

พจารณาวาเครองอดอากาศเปนอปกรณสมดล 3 เฟส

และสามารถค�านวณก�าลงไฟฟา 3 เฟสไดจากสมการ

เม อ Cos θ ค อ

คาตวประกอบก�าลง หรอ PF (Power Factor)

แตถาไดพจารณารปท 8 ทง 2 รปแลวจะเหนไดวา

การแทนคาตวประกอบก�าลงใหถกตองเปนเรองยาก ดงนน

ผลการค�านวณอาจมความคลาดเคลอนได

รปท 7 เครองอดอากาศท�างานเปนกลม

ก.



• เครองอดอากาศบางรนมระบบประหยดพลงงาน (Econo Mode) หากพจารณาจากรปท 9 จะสงเกตไดวา

การท�างานใน Econo Mode เนนการอดอากาศครงละนอย ๆ แตท�างานถกวา โดยการอดอากาศจะอดอากาศใหความดน

เพมขนระดบหนง แตจะไมสงเทากบความดนตอนท�างานในภาวะปกต (Normal Mode) ท�าใหก�าลงไฟฟาขณะอด

มคานอยกวา อยางไรกด ผลประหยดจะเปนเชนไรตองเปรยบเทยบจากพนทใตกราฟรวม (พลงงาน = ก�าลงไฟฟา x เวลา)

พนทใตกราฟรวมมากกวา กหมายถงมการใชพลงงานไฟฟามากกวานนเอง กรณในรปท 9 นเปนการทดสอบขณะท

ไมมการผลต มแตลมรวเทานน พบวาเครองอดอากาศมการท�างานไมมากนก Econo Mode จงใชพลงงานมากกวา

Normal Mode เลกนอย

ข.

รปท 8 แสดงคาตวประกอบก�าลงของเครองอดอากาศ 2 รน ก. ขนาดกลาง ข. ขนาดใหญ

รปท 9 แสดงการเปรยบเทยบการท�างาน Normal Mode กบ Econo Mode

• หากมเครองอดอากาศหลายเครอง ควรท�าการตรวจวดปรมาณลมทมการน�าไปใชอดอากาศจรง (ตองใช

เครองมอ) และวดก�าลงไฟฟา เพอประเมนคาก�าลงไฟฟาตอปรมาณลมใน 1 นาท ในหนวย kW / m3 / min เพอ

วางแผนเลอกใชงานเครองทมประสทธภาพสงทสดกอน ดงตารางประเมนประสทธภาพในหนาถดไป


82

แนวคดนสามารถน�าไปใชกบการวางแผนจดซอ

เครองอดอากาศใหมมาทดแทนของเกา เพราะบางโรงงาน

ซอเครองอดอากาศใหมทมพกดใหญขน แตกลบกลายเปน

วาประสทธภาพการผลตลมกลบแยลง จงควรตรวจสอบ

ใหด (อยาดแตฉลากผลตภณฑเพยงอยางเดยว ควรม

การทดสอบจากเครองจรงหรอเครองตวอยางดวย)

ขอมล เครองท 1 เครองท 2

ขนาดพกด 175 kW 125 kW

ก�าลงไฟฟาทวดได 168.75 kW 105.5 kW

อตราการผลตลม 30 m3/min 22 m3/min

อตราการผลตลมจรง 32.8 m3/min 13.5 m3/min

ประสทธภาพการผลตลม 5.14 kW/m3/min 7.81 kW/m3/min

แนวทางการประหยดพลงงาน มาตรการทด�าเนนการ

การลดก�าลงทางกลหรอโหลดทางกล

ใหต�าทสด

1. การลดอณหภมอากาศกอนเขาเครองอดอากาศ

2. การปรบปรงทอเมนสงจายอากาศอด

3. การลดแรงดนในการผลตอากาศอดทเครองผลต

4. การลดการรวไหลของอากาศอด

5. การจดโหลดเครองอดอากาศ

6. การใชอปกรณประสทธภาพสงในระบบอดอากาศ

7. การบ�ารงรกษาชดกรองและจดกรองตาง ๆ ในระบบอดอากาศ

8. การลดพฤตกรรมทไมเหมาะสมของการใชอากาศอด

9. ใชนอซเซลทมขนาดเลกลง หรอเปนชนดประหยดพลงงาน

10. ใชชดกรองทมความดนสญเสยต�า

11. การลดขนาดเครองอดอากาศใหเหมาะสม ไมใชเครองอดอากาศทมขนาดใหญเกนไป

12. การปรบการเปดวาลวอากาศเขาใหเหมาะสม

13. การใชเครองอดอากาศขนาดใหญแทนเครองขนาดเลกหลาย ๆ เครอง

14. การเลอกขนาดถงเกบอากาศอดทเหมาะสม

การเพมประสทธภาพการสงผานก�าลง 1. การปรบตงสายพานสงก�าลง

2. การเปลยนถายน�ามนเครอง

3. การบ�ารงรกษาเครองอดอากาศ

การเพมประสทธภาพมอเตอร 1. การเลอกใชเครองอดอากาศทใชมอเตอรประสทธภาพสง

การเพมประสทธภาพอนเวอรเตอร 1. การเลอกอนเวอรเตอรทมประสทธภาพสง

2. การเลอกอนเวอรเตอรทมากบเครอง

การลดเวลาท�างานของเครองอดอากาศ 1. การหยดเครองอดอากาศ

2. การเลอกเครองอดอากาศทเหมาะสมกบโหลด

3. การลดการเดนตวเปลาของเครองอดอากาศ

• ค�าแนะน�าแนวทางการประหยดพลงงานท

นาสนใจ จากคมอการจดการพลงงานไฟฟาในโรงงาน

ด�าเนนการจดท�าภายใตความรวมมอระหวาง สถาบน

สงแวดลอมไทย กรมสงเสรมอตสาหกรรม และ The Energy

Conservation Center แหงประเทศญปน (ECCJ) ป 2552



น.ส.นพดา ธรอจฉรยกล

ปกณกะ

Variety

สวสดคะผอานทกทาน เรองราวทายเลม

ไฟฟาสารฉบบประจ�าเดอนกรกฎาคม–สงหาคม

2555 น ผเขยนขอใชโอกาสครบรอบ 100 ป

เรอไททานค (วนท 15 เมษายน 2455) ซงม

นทรรศการแสดงประวตและขาวของเครองใชจรง

บนเรอ (Titanic : The Artifact Exhibition) ตงแต

วนท 9 มถนายน 2555 ทผานมา และจะสนสด

งานนทรรศการในวนท 2 กนยายน 2555 น

มาเลาถงระบบไฟฟาในเรอคะ

1. ระบบไฟฟามาตรฐานในเรอระบบไฟฟามาตรฐานในเรอมทงระบบกระแสตรง

(DC) และกระแสสลบ (AC) ความถ 50 เฮรตซ หรอ

60 เฮรตซ ไดแก

- ระบบไฟฟา 1 เฟส 2 สาย ทง AC หรอ DC

- ระบบไฟฟา 1 เฟส 3 สาย ทง AC หรอ DC

- ระบบไฟฟา 3 เฟส 3 สาย AC

- ระบบไฟฟา 3 เฟส 4 สาย AC

แรงดนไฟฟาในเรอ แสดงไวในตารางท 1

TITANIC

Standard AC (V) DC (V)

Power

Utilization

115-200-220-230-350-440-

460-575-660-2300-3150-

4000-6000-10600-13460

115

and 230

Power

Generation

120-208-230-240-380-450-

480-600-690-2400-3300-

4160-6600-11000-13800

120

and 240

การเลอกระดบแรงดนและระบบไฟฟาภายในเรอกขนอย กบขนาดของเรอดวย เชน เรอขนาดเลกทม

ความตองการพลงงานไฟฟานอย คอประมาณไมเกน 15 กโลวตต สามารถเลอกใชเครองก�าเนดไฟฟาระดบแรงดน

120 โวลต ชนด 3 เฟส หรอ 1 เฟส เพอจายไฟใหโหลดแสงสวางหรอโหลดทวไปในระดบแรงดน 115 โวลต 3 เฟส

หรอ 1 เฟสได เปนตน

ตารางท 1 แรงดนไฟฟามาตรฐานทใชในเรอไฟฟาสาร

84

2. เครองก�าเนดไฟฟาเรอขนาดกลางทมความตองการพลงงานไฟฟา

ไมเกน 100 กโลวตต อาจเลอกใชเครองก�าเนดไฟฟา

ระดบแรงดน 230 โวลต หรอ 240 โวลต 3 เฟส

เพอจายไฟใหโหลดในระดบแรงดน 220 โวลต หรอ

230 โวลต ตามล�าดบ

สวนในเรอขนาดใหญทมความตองการพลงงาน

ไฟฟาสงจะตองมระบบไฟฟา 2 ระบบ โดยใชเครองก�าเนด

ไฟฟาระดบแรงดน 380, 450, 480, 600, หรอ 690

โวลต เพอจายโหลดก�าลงตาง ๆ ทระดบแรงดนใชงานท

350, 440, 460, 575 หรอ 660 โวลต ตามล�าดบ

สวนอกระบบส�าหรบจายไฟแกโหลดแสงสวางทระดบ

แรงดน 120 โวลตหรอ 230 โวลต 3 เฟส 3 สาย

ในเรอขนาดใหญทมความตองการพลงงานไฟฟา

สงมาก อาจตองพจารณาเลอกใชเครองก�าเนดไฟฟา

ในระดบแรงดนทสงขน เชน 2400, 4160 หรอ 6600 โวลต

เพอจายโหลดทระดบแรงดนใชงาน 2300, 4000,

หรอ 6000 โวลต ตามล�าดบ สวนในโหลดอน ๆ ทมระดบ

แรงดนใชงานต�ากวานกใชหมอแปลงแรงดนใหลดลงไป

ตามความเหมาะสม

เรอทขบเคลอนดวยไฟฟาและใชไฟฟาใน 2 ระดบ

แรงดน หรอมากกวา แตความถเทากน พลงงานไฟฟาท

ใชในระบบไฟฟาของเรออาจแปลงมาจากแหลงพลงงาน

เดยวกนไดโดยไมตองตดตงเครองก�าเนดไฟฟาเพม

เมอเครองยนตหลกเครองใดเครองหนงช�ารด เครองยนต

หลกทเหลอตองสามารถขบเคลอนใหเรอแลนไดเรวครง

หนงของความเรวทออกแบบ หรอ 7 นอต (แลวแตคาใด

ทนอยกวา) ขนาดก�าลงไฟฟารวมปกตของเครองจกรจะ

ตองไมนอยกวาความตองการก�าลงงานไฟฟาสงสดในขณะ

ปฏบตงานในทะเล

เครองก�าเนดไฟฟาควรตดตงในบรเวณทแหง และ

ระบายอากาศไดด ไมควรตดตงบรเวณทมทอทางของน�า

และไอน�า ควรมการปองกนน�าและน�ามนหยดใสเครอง

ก�าเนดไฟฟา ต�าแหนงตดตงตองงายตอการบ�ารงรกษา

โดยตองมระยะหางระหวางเครองก�าเนดและสงรอบขาง

อยางนอย 460 มลลเมตร (18 นว) และควรใหเพลาของ

เครองก�าเนดอยในแนวหว-ทายของเรอ หากจ�าเปนตอง

ตดตงโดยวางขวางล�าเรอควรพจารณาการหลอลนภายใน

ระบบใหปองกนการสกหรอไดดวย เครองก�าเนดไฟฟาตอง

ท�างานไดในสภาพการใชงานดงตารางท 2

3. แบตเตอรแบตเตอร เปนอปกรณทส�าคญในการจายพลงงาน

ไฟฟาทงในสภาวะปกตและสภาวะฉกเฉน เชน การเรม

เดนเครองจกรใหญและเครองก�าเนดไฟฟาของเรอทใช

ระบบเรมเดนดวยแบตเตอรในสภาวะปกต รวมถงการ

จายไฟใหกบระบบไฟฟาแสงสวางฉกเฉนและระบบไฟ

เดนเรอเมอระบบไฟหลกขดของ ซงเปนการจายไฟใน

สภาวะฉกเฉน เปนตน แบตเตอรทใชจงจ�าเปนตองเปน

ชนดทมคณสมบตเหมาะสมกบการใชงานในเรอ ซงตอง

ค�านวณปรมาณขนาดความจของแบตเตอรใหเหมาะสม

เพอไมใหแบตเตอรมขนาดทใหญหรอเลกเกนไป ซง

แบตเตอรทใชงานในเรอสามารถเลอกใชชนดตะกว-กรด

(Lead-Acid) หรอชนดดาง (Nickel-Alkaline) กได ทงน

ขนอย กบความเหมาะสมในการใชงานแตละประเภท

โดยแบตเตอรทใชควรออกแบบใหมคณลกษณะเหมาะสม

ตอการใชงานภายใตภาวะตาง ๆ ไมวาจะเปนอณหภม

แวดลอมทสง เชน ในหองเครองจกรและในหองเกบ

แบตเตอรทผนงหองสามารถรบแสงอาทตยไดโดยตรง

นอกจากนยงตองทนตอการโคลงและการสนสะเทอน

ของเรอ ตลอดจนทนตอความชนและความเคมไดสงดวย

การเอยงทางขาง 15 องศา

การโคลงทางขาง ถง 22.5 องศา

Trim หว-ทาย 5 องศา

Pitch หว-ทาย ถง 7.5 องศา

ตารางท 2 สภาพการใชงานเครองก�าเนดไฟฟาในเรอ



4. มอเตอรมอเตอรเปนอปกรณไฟฟาก�าลงทส�าคญมากในเรอ

โดยโครงสรางและการระบายอากาศของมอเตอรทใชงาน

ในเรอมหลายแบบ ขนอยกบความเหมาะสมในการใชงาน

ภายใตสภาพแวดลอมตาง ๆ ซงลกษณะโดยทวไปทมกใช

ในเรอ ม 7 แบบ คอ

(1) Open, Self-ventilation

(2) Dripproof Protected, Self-ventilation

(3) Totally Enclosed, Fan-cooled

(4) Waterproof, Non-ventilated

(5) Explosion Proof, Fan-cooled

(6) Watertight Enclosure

(7) Submersible, Self-ventilated

การตดตงมอเตอรจะเปนไปตามการออกแบบ

ส�าหรบมอเตอรชนดนน ๆ ซงอาจตดตงบนพนในแนว

ระดบการตดตงแบบแขวนกบเพดานในแนวระดบหรอ

ตดตงในแนวดง โดยเพลาของมอเตอรอยทางดานลางหรอ

ดานบน และในบางกรณอาจตดตงในแนวเอยง โดยปกต

มอเตอรทตดตงในเรอจะตดตงในแนวระดบขนานกบแนว

กระดกงเรอ

5. ไฟฟาแสงสวางอปกรณไฟฟาแสงสวางตองถกออกแบบและสราง

เปนพเศษใหสอดคลองกบขอก�าหนดตาง ๆ ส�าหรบการ

ตดตงใชงานในเรอ โดยตองสามารถทนตอแรงสนสะเทอน

ปกตทเกดขนภายในเรอ เครองหอหม (Enclosure) ตอง

เหมาะสมกบสภาพแวดลอมในบรเวณทอปกรณนน ๆ

ตดตงอย โดยตองสามารถตานทานการผกรอนได

ซงอปกรณตาง ๆ ทขนเงาหรอชบจะตองถกเคลอบเพอ

ปองกนจากไอน�าเคม โดยสารปองกนทใชในการเคลอบ

เชน แลกเกอร เปนตน

นอกจากนในการเลอกใชหลอดไฟจะตองพจารณาถง

Radio Interference ซงอาจเกดจากหลอดไฟชนด

ฟลออเรสเซนตหรอหลอดไฟชนด High-Intensity

Electric-Discharge โดยดวงโคมทใชตองมคณสมบตตาม

เกณฑมาตรฐานทก�าหนดตาม UL595-Marine Type

Electric Lighting Fixtures และตวโคมควรมลกษณะ

โครงสรางทเหมาะสมตามพนทใชงาน ดงน

1) Watertight ส�าหรบดวงโคมทตดตงในพนททงหมด

ทดวงโคมอาจสมผสกบน�าทะเล มน�าสาด (Splashing)

หรอมความชนสงมาก ๆ และบนดาดฟาภายนอกตว เรอ

2) Drip-Proof ส�าหรบดวงโคมทตดตงเหนอศรษะ

ในบรเวณทดาดฟาเหนอดวงโคมเปยกหรอมความชน

อนอาจจะรวมตวเปนหยดน�าตกใสดวงโคมได

3) Explosion-Proof ส�าหรบดวงโคมทตดตงในบรเวณ

ทการสะสมของแกสระเหยเรว (Volatile Gas)

โดยปกตจะตองเปนโครงสรางทสามารถปองกน

ไมใหการระเหยของแกสทบรรจอยภายในท�าใหเกด

การลกไหมของแกสทระเหยอย ในบรเวณรอบ ๆ

ตวโคมไฟ

4) Non-Watertight ส�าหรบดวงโคมทใชในบรเวณทไมม

ปญหาความชนและไอระเหยอนตราย

6. ไฟเดนเรอและไฟสญญาณ เรอทกล�าตองตดตงไฟเดนเรอและไฟสญญาณ

ตามขอบงคบการเดนเรอสากลตาม CG-169 Rules of the

Road International-Inland ดวงโคมทใชจะตองเปนแบบ

Waterproof ท�าดวยโลหะทมคณสมบตปองกนการผกรอน

ทดเปนพเศษและตดตง Lens แบบ Fresnel Lens

ไฟเดนเรอและไฟสญญาณตาง ๆ ส�าหรบเรอ

เดนทะเล (Oceangoing Vessel) แสดงในตารางท 3


86

นอกจากไฟสญญาณตาง ๆ ขางตนแลวยงมไฟหวด

(Whistle light) ส�าหรบเรอทมหวดไอน�า ซงจะสวางเมอ

เปดหวด ไฟทศนะ ส�าหรบเรอทขบเคลอนดวยใบจกรขนาด

ตงแต 150 Gross Ton และไฟคนหาอกดวย

7. อปกรณเดนเรอ อปกรณเดนเรอทส�าคญ คอ

1) วทยสอสาร (Radio Communication) ในการสอสาร

ทว ๆ ไปใชวทยโทรศพท (Radio Telephone)

วทยโทรเลข (Radio Telegraph) หรอในระบบสอสาร

ททนสมยอาจใชเปนวทยโทรพมพ (Radio Teletype)

2)วทยหาทศ (Radio Direction Finding) โดยปกตระบบ

วทยหาทศจะใชไฟฟากระแสสลบ 1 เฟส 115 โวลต

60 เฮรตซ และรบไฟจากแหลงจายไฟของแผงควบคมวทย

3)เรดาร (Radar) เปนอปกรณทมความส�าคญตอความ

ปลอดภยในทะเล จอแสดงภาพของเรดารจะแสดง

เรอ ทน เกาะ และพนทอนตรายในการเดนเรอ โดยแสดง

ถงต�าแหนงและความสมพนธ

4)อปกรณชวยเดนเรอ (Navigation Aids) มหลายระบบ

ตามการใชงานของเรอไมวาจะเปน Hyperbolic system

(LORAN A, LORAN C, Omega) Satellite system

(Transit sat., GPS) และ Portable system เปนตน

5)โซนารวดความลก (Echo Depth Sounding Sonar)

อาศยหลกการสะทอนของเสยง โดยวดระยะเวลา

เดนทางของเสยงทถกสงออกไปจากทองเรอถงพน

ทองทะเลแลวสะทอนกลบ

เอกสารอางอง1. IEEE STD 45-2002 Recommended Practice

for Electric Installations on Shipboard.2. ชางไฟฟาก�าลง เลม 6 (ระบบไฟฟาในเรอ),

กรมอทหารเรอ, กนยายน 2548.

ประวตผเขยนน.ส.นพดาธรอจฉรยกล• กรรมการสาขาไฟฟา วสท.• อนกรรมการมาตรฐานการตดตง

ทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย • กองบรรณาธการนตยสารไฟฟาสาร

Name of Light Arc of Visibility

DegreesLens Color

ไฟกราบขวา (Starboard Side) 112.5 Green

ไฟกราบซาย (Port Side) 112.5 Red

ไฟยอดเสา (Masthead) 225 Clear

ไฟแนว (Range) 225 Clear

ไฟทาย (Stern) 135 Clear

ไฟสมอเรอ (Forward Anchor) 360 Clear

ไฟสมอทายเรอ (After Anchor) 360 Clear

ไฟแสดงวาเรอไมอยในบงคบ(Not-Under-Command) 360 Red

ไฟลากจง (Towing) 225 Clear

ตารางท 3 ไฟเดนเรอและไฟสญญาณส�าหรบเรอเดนทะเล



นายเตชทต บรณะอศวกลคณะวทยาศาสตรเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏธนบร

ศพทวศวกรรมนาร

EngineeringVocabulary

“Isolation Panel”(For Hospital Applications.)

สวสดทกทานทอยในแวดวงวศวกรรมฯ และผอาน

ทกทาน ดวยอานสงสแหงบญไดกลาวไววาอก 1,000 ป

จะมพระศรอรยเมตไตรยในยคพระศรอารย ตอนท 23

มนษยในยคของพระศรอรยเมตไตรยนนจะมสขภาพ

รางกายทแขงแรงสมบรณ ไรซงโรคภยไขเจบทเปน

อนตรายรายแรงมาเบยดเบยน พวกเราทราบแลวกรสก

ดใจมาก ขอใหรอกนหนอย อกแคเกอบ 1,000 ปเอง

หลายทานคงรอไมไหว ดงนนสวนของค�าศพทในฉบบน

ขอกลาวถงค�าวา “Isolation Panel” หลายทานรจกกน

และอกหลาย ๆ ทานคงยงไมทราบวาหมายถงอะไร ?

เปนอยางไรกน ? แตทแน ๆ จะตองเกยวของกบ

ความเปนความตายแน ๆ เพราะสวนใหญ Isolation Panel

จะใชในสถานทเฉพาะ ในสถานพยาบาล กคอในสวนของ

โรงพยาบาล คลนก เปนตน โดย Isolation Panel จะเปน

สวนหนงในระบบไฟฟาทท�าการแยกสวนออกมา โดยใช

Isolation Transformer เปนสวนส�าคญทท�าใหระบบไฟฟา

นนมความปลอดภยจากการเกดกระแสไฟฟารว ท�าให

ผ ปวยอาการสาหสทก�าลงถกผาตดบนเตยงไมไดรบ

อนตรายจากการเกดกระแสไฟฟารว โดยใช Isolation

Panel ทจ�าเปนตองใชทงในหอง ICU หรอหอง CCU

เปนตน ตามมาตรฐาน IEC 60364-7-710 หรอมาตรฐาน

ตดตงทางไฟฟาในสถานทเฉพาะ ส�าหรบสถานพยาบาล

ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน

1.หมอแปลงแบบแยก (Isolation Transformer)

เปนหมอแปลง (Transformer : Tr) ทมการแยกสวนของ

ขดลวดปฐมภมและขดลวดทตยภมออกจากกน เพอไม

ใหสวนทจายไฟไปยงโหลดหรออปกรณการแพทยใด ๆ

เกดกระแสไฟฟารวไปถงคนไขทก�าลงถกผาตด มผลอาจ

จะท�าใหหวใจท�างานพลวไหวแผวเบาถงเสยชวตได ยงใน

ผปวยทมการผาตดหวใจหรอการท�าเสนเลอดสวนหวใจ

โดยหมอแปลงแบบแยกจะมลกษณะและการใชงาน

เบองตนของระบบ Isolation Panel เปนไปตามรปท 1

รปท 1 ตวอยางการใชงานแบบเบองตนของระบบ

Isolation Panel (Isolation Transformer)

2. Circuit breaker เปนอปกรณปองกนในการเกด

กระแสไฟฟาลดวงจร กระแสไฟฟาเกน และคอนแทคชวย

เพอท�าการสงสญญาณ

รปท 2 เซอรกตเบรกเกอร แบบ 2 ขว แบบ 1 ขว

และคอนแทคชวย


88

3. อปกรณแสดงความเปนฉนวน Insulation

Monitoring Device : IMD หรอทเคยรจกกนวา อปกรณ

ตรวจสายวงจรไฟฟาแบบแยกสวน Line Isolation

Monitor : LIM โดยในปจจบนจะมการแสดงคาเปน

ความตานทาน เพอเปนการบงชแสดงคาความเปนฉนวน

ของระบบหมอแปลงแยกวามการเสยหายของฉนวนมาก/

นอยขนาดไหน

รปท 3 Insulation Monitoring Devices : IMD

4.สวนการทดสอบการแจงเตอนและการแสดงคา

(System Test Alarm and Monitoring) เปนสวนท

ใชในการทดสอบคาความเปนฉนวน ท�าการสงสญญาณ

เสยง รวมถงการแสดงคาตาง ๆ เชน อณหภม ความดน

บรรยากาศ ความชน ความเปนฉนวน และการบนทก

ประวตการท�างานตาง ๆ ของระบบฯ

จากสวนตาง ๆ ของอปกรณทกลาวถงขางตน หากน�ามาประกอบใชงานจรง ส�าหรบ Isolation Panel

จะมรปทสมบรณหลากหลายรปแบบขนอยกบลกษณะและเงอนไขในแตละการใชงาน ใชส�าหรบในสถานทเฉพาะ ส�าหรบ

สถานพยาบาล ซง Panel ทใชนนตองผานการทดสอบตาม IEC60439-1 : TTA Licensee หรอ IEC61439-2 โดย

Panel ทเลอกใชตองเปนแบบทไดรบอนญาตใหใชในสถานทเฉพาะ ส�าหรบสถานพยาบาล ทมดงภาพประกอบดานลางน

รปท 4 Test Panel และ Control Panel แสดงคาอณหภม,

ความดน, ความชน, Insulation, Data logger เปนตน

รปท 5 Isolation Panel+Tr+Monitor+UPS รปท 6 Isolation Panel ม Tr อยภายใน+Monitor+UPS

หมายเหตการใช Isolation Panel ควรมการตรวจสอบระบบไฟฟาและสภาพความเปนฉนวนจากความตานทาน

ดวย Insulation Monitoring Device เปนประจ�าทกวน เพอความปลอดภยสงสดของการใชงาน และตองไมลมทจะม

การบ�ารงรกษา Isolation Panel เปนประจ�าดวย

ส�าหรบค�าศพทในครงนขอน�าเสนอค�าวา “Isolation Panel” [N] แผงสวตชไฟฟาแบบแยกสวน เรามาพจารณา

ดความหมายของค�าวา “Isolation Panel” กนดงน



ประวตผเขยนนายเตชทตบรณะอศวกล

• คณะวทยาศาสตรเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏธนบร

• เลขาฯ และกรรมการสาขาวศวกรรมไฟฟา วสท.

• ทปรกษา สมาคมชางเหมาไฟฟาและเครองกลไทย

isolation [N] การแยกออก, Syn. separation

isolation [N] ความโดดเดยว, Syn. seclusion, solitude, desolation

isolationism [N] ลทธการอยโดดเดยว, See also: ลทธโดดเดยว

panel [N] แผงควบคมไฟฟา, See also: แผงหนาปด, Syn. switchboard

panel [N] เบาะรองอานมา, Syn. pad

panel [N] บญชรายชอแพทยทรกษาคนไข (ทางประกนสงคม), See also: แผนการประกนสงคม,

Syn. committee, group

panel [N] คณะผอภปรายทางการเมอง, Syn. committee, group

panel [N] คณะลกขน, Syn. juror, jury, group

panel [N] ดนประดบบนชดสตร

panel [VT] ตกแตง, See also: ประดบ, ใสกรอบ, Syn. arrange, decorate, furnish, set up

panel [VT] ใสเบาะอานมา

panel [VT] จดใหมคณะลกขน, Syn. empanel, impanel, pick, set up

ระบบไฟฟาทใชในสถานพยาบาล เชน หออภบาลผปวยหนกรวม

(Intensive Care Unit : ICU) และหออภบาลผปวยหนกเฉพาะ

โรคหวใจ (Coronary Care Unit : CCU) Isolation Panel จ�าเปน

ตองใชเพอชวยปองกนอนตรายทอาจเกดขนส�าหรบผปวย

Electrical Systems used in hospitals as in the ICU

and CCU room. Isolation Panel is required to prevent

potential harm to patients.

Integrated Isolation Panel เปนการตอยอดของแผงสวตชไฟฟา

แบบแยก เพอใหแนใจวาระบบมประสทธภาพสงสด ในการบรหาร

จดการในหองผาตด เพอสะดวกในการใชงานเรองความตานทาน

ความเปนฉนวนของระบบ การเกดกระแสไฟฟาเกน อณหภม

ความดน ความชน รวมถงการสอสารเขาหองควบคม หรอการ

สงขอความเขาโทรศพทมอถอใหบคคลทเกยวของ เพอการบรหาร

จดการไดทนท

Integrated Isolation Panel is integrated on the isolation

panel to ensure maximum performance management in the

operating room. For ease of management the insulation

resistance (R), over-current or short-circuit, temperature,

pressure, humidity, and communications to the control room or

sent message to mobile phone to the involving management

person immediately.


1. มาตรฐานตดตงทางไฟฟาในสถานทเฉพาะ ส�าหรบ

สถานพยาบาล วสท.

2. Google แปลภาษา

3. LONGDO Dict.

4. ภาพและขอมลจาก บรษท อาซฟา จ�ากด

5. ภาพและขอมลจาก บรษท ชไนเดอร จ�ากด

Easy Easy Think Part. +++++ Don’t worry to practice and speak English.

“Just say it and repeat several times.”

The below several samples are for your practicing. “Isolation Panel”


90

ขาวนวตกรรม

InnovationNews

น.ส.กญญารตน เอยมวนทอง

เตารบอจฉรยะ

เตารบตอพวงแบบตลบเมตร

เต ารบอจฉรยะแบบแรกไดแนวคดมาจาก

ตลบเมตรทสามารถดงออกและหดกลบได ดวยเหตน

เตารบตอพวงตวนจงสามารถดงสายไฟออกมาเมอ

ตองการใชและเกบสายไฟกลบเขาไปไดเมอเลกใชงาน

ส�าหรบรปทรงและขนาดกดนาใช เพราะเปนทรงสเหลยม

ขนาดกะทดรด สะดวกตอการพกพาไปไหนมาไหน

ในสวนของสายไฟออกแบบมาใหแบนและบางจงเรยบ

ตดไปกบทกพนผว ไมเกะกะ ไมท�าใหเดนสะดด

และไมกอใหเกดปญหาสายไฟพนกน

จดเดนอกอยางของเตารบตอพวงแบบตลบเมตร

คอ สามารถเกบสายไฟไดงายโดยการกดปม และซอน

เตาเสยบทปลายดานหนงของสายไฟไว จงไมยนหรอ

โผลออกมาใหเกะกะหรอเกยวกบสงอน ๆ

Innovation News ฉบบน ขอน�าเสนอเตารบแบบใหมทไมธรรมดา เพราะมน

เปนเตารบอจฉรยะทชวยใหคณน�าไปใชงานไดอยางเหมาะสมและสะดวกมากยงขน

ซงมมาน�าเสนอกนถง 3 แบบ มาดกนวาแตละแบบนนอจฉรยะอยางไร



เตารบแบบตงเวลา

เตารบอจฉรยะแบบท 2 เปนเตารบทสามารถตงเวลาให

ตดไฟได ดวยการน�าหลกการของกลไกนาฬกามาใช บอยครงทเรา

มกลมถอดปลกเมอเลกใชงาน หรอบางครงไมลมแตกเกดอาการ

ขเกยจ เตารบแบบตงเวลาจะชวยใหปญหาเหลานหมดไป

เตารบแบบตงเวลาจะมวงแหวนส�าหรบตงเวลาซงสามารถ

ตงไดตงแต 1-5 ชวโมง เมอถงเวลาทก�าหนดไว เตารบนจะตดไฟ

ทนท ชวยใหไมสญเสยพลงงานไฟฟาไปในกรณทลมถอดปลก

นอกจากน ทวงแหวนตงเวลายงมไฟ LED บอกสถานะของการใชงาน

เพอใหผใชรวาขณะนใชไฟอยหรอไม นบวาเปนเตารบทชวยให

ประหยดพลงงานไดมาก

เตารบตอพวงแบบสลบสบเปลยน

เตารบอจฉรยะแบบท 3 เปนเตารบตอพวงทได

แนวคดมาจากปญหาความไมเหมาะสมของต�าแหนง

ทวาง เพราะเตารบตอพวงสวนใหญจะมรปแบบท

ตายตว ไมสามารถปรบเปลยนได จงท�าใหวางไมพอด

กบพนท แตปญหานจะหมดไปถาใชเตารบตอพวงแบบ

สลบสบเปลยน

เต ารบแบบสลบสบเปลยนออกแบบมาให

สามารถหมนปรบเตารบแตละเตาไดตามทตองการ

ซงมหลายแบบ เชน แนวตรง ตวแอล สเหลยม ฯลฯ

เรยกไดวาเปนเตารบตอพวงทใหความสะดวกและ

ความเหมาะสมในการใชงานไดเปนอยางด เพราะวา

สามารถวางไดทกททตองการ

เปนอยางไรกนบางกบเตารบอจฉรยะทน�าเสนอไป 3 แบบ ดแลวนาใชมาก ๆ เพราะสามารถตอบสนอง

ความตองการในการน�าไปใชงานไดมากขน และยงชวยใหการประหยดพลงงานไฟฟาเปนเรองทงายอกดวย

แหลงขอมลเพมเตมwww.gearmag.info


92

ประกาศผลผไดรบการเลอกตงเปนกรรมการสภาวศวกร สมยท 5

กองบรรณาธการนตยสารไฟฟาสารเขาพบและสมภาษณเลขาธการ สมอ. ในโอกาส เขารบต�าแหนงใหม

ขอแสดงความยนด

ผอ�ำนวยกำรเลอกตงกรรมกำรสภำวศวกร ประกำศผล

ผไดรบเลอกตงเปนกรรมกำรสภำวศวกร สมยท 5 ดงน

1. กรรมกำรสภำวศวกรจำกสมำชกสำมญทมได

ด�ำรงต�ำแหนงคณำจำรยในสถำบนอดมศกษำระดบปรญญำ

จ�ำนวน 10 คน ตำมมำตรำ 24 (1) แหงพระรำชบญญต

วศวกร พ.ศ. 2542 มรำยละเอยดดงน

สำขำวศวกรรมโยธำ ไดแก นำยประสงค ธำรำไชย

นำยวนต ชอวเชยร

สำขำวศวกรรมเครองกล ไดแก นำยกมล ตรรกบตร

นำยเกชำ ธระโกเมน

สำขำวศวกรรมไฟฟำ ไดแก นำยลอชย ทองนล

นำยพชญะ จนทรำนวฒน

สำขำวศวกรรมอตสำหกำร ไดแก นำยจ�ำรญ มำลยกรอง

ขอแสดงควำมยนดกบคณลอชย ทองนล ประธำนสำขำวศวกรรม

ไฟฟำ และคณพชญะ จนทรำนวฒน ทปรกษำ สำขำวศวกรรมไฟฟำก�ำลง

วสท. ทไดรบเลอกตงเปนกรรมกำรสภำวศวกร ในสมยท 5 ระหวำง

ป 2555-2558 ทงน คณลอชย และคณพชญะ ฝำกขอขอบพระคณ

ทกคะแนนเสยงทไดใหควำมไววำงใจเลอกเขำมำเปนตวแทนของวศวกรฯ

ขาวประชาสมพนธ

ปกณกะ

Variety

เมอวนท 28 มถนำยน 2555 กองบรรณำธกำรนตยสำรไฟฟำสำรไดรบเกยรต

จำกนำยณฐพล ณฏฐสมบรณ เลขำธกำรส�ำนกงำนมำตรฐำนผลตภณฑ

อตสำหกรรม (สมอ.) คนใหม ใหเขำพบและสมภำษณถงทศทำงกำรด�ำเนนงำน

ของ สมอ. เพอเตรยมพรอมดำนมำตรฐำน รองรบกำรเขำสประชำคมอำเซยน

ในป 2558 ณ อำคำรส�ำนกงำนมำตรฐำนผลตภณฑอตสำหกรรม

สำขำวศวกรรมสงแวดลอม ไดแก นำยชชวำลย คณค�ำช

สำขำวศวกรรมเคม ไดแก นำยชยฤทธ สตยำประเสรฐ

สำขำวศวกรรมเหมองแร ไดแก นำยจกรพงศ อทธำสน

2. กรรมกำรสภำวศวกรจำกสมำชกสำมญท

ด�ำรงต�ำแหนงคณำจำรยในสถำบนอดมศกษำระดบปรญญำ

จ�ำนวน 5 คน ตำมมำตรำ 24 (2) แหงพระรำชบญญต

วศวกร พ.ศ. 2542 มรำยละเอยดดงน

สำขำวศวกรรมโยธำ ไดแก นำยอมร พมำนมำศ

สำขำวศวกรรมสงแวดลอม ไดแก นำงสร ขำวเธยร

สำขำวศวกรรมอตสำหกำร ไดแก นำงนตยำ มหำผล

สำขำวศวกรรมเครองกล ไดแก นำยมงคล มลคลวงศโรจน

สำขำวศวกรรมไฟฟำ ไดแก นำยพชต ล�ำยอง



ประชมการปรบปรงรางมาตรฐานตดตงทางไฟฟาส�าหรบประเทศไทย

กฟภ. จดกจกรรม “เยาวชนรกษโลก ลดภาวะโลกรอน และการอนรกษแมน�าทาจน” ประจ�าป 2555

คณะอนกรรมกำรปรบปรงรำงมำตรฐำนตดตงทำงไฟฟำส�ำหรบประเทศไทย

ของ วสท. โดยประธำนสำขำวศวกรรมไฟฟำ นำยลอชย ทองนล ทปรกษำ

และคณะอนกรรมกำรรำงฯ ไดรวมประชมหำรอเรองกำรปรบปรงรำงมำตรฐำนตดตง

ทำงไฟฟำส�ำหรบประเทศไทย

เมอวนท 24 เมษำยน 2555 กำรไฟฟำสวนภมภำค (กฟภ.) ไดจดกจกรรม

โครงกำร “เยำวชนรกษโลก ลดภำวะโลกรอน และกำรอนรกษแมน�ำทำจน” ประจ�ำป

2555 โดยมนำยวบลย สงวนพงศ อธบดกรมปองกนและบรรเทำสำธำรณภย ประธำน

คณะกรรมกำร กำรไฟฟำสวนภมภำค เปนประธำนในพธเปดงำน รวมทงปลดจงหวด

นครปฐม ผวำกำรกำรไฟฟำสวนภมภำค และคณะผบรหำรระดบสงของกำรไฟฟำ

สวนภมภำคเดนทำงมำรวมพธเปดโครงกำร ณ โรงเรยนวดบำงหลวง

แสดงความยนดในโอกาสไดรบวฒวศวกรไฟฟาก�าลง

วสท. เขาพบและสมภาษณกรรมการผจดการ บรษท อาซฟา จ�ากด

ขอแสดงควำมยนดกบ คณบญชต วชภำกรณกล คณชำญยทธ เบญจมงคลวำร คณเอกชย ประสงค

และคณสมพล เจรญพงศพฒนะ ทไดรบวฒวศวกรไฟฟำก�ำลง ของสภำวศวกร จำกประสบกำรณกำรท�ำงำนทโดดเดน

พรอมงำนวศวกรรมทมคณภำพ

วศวกรรมสถำนแหงประเทศไทย ในพระบรมรำชปถมภ โดย ผศ.ดร.วรรณสร พนธอไร กรรมกำรอ�ำนวยกำร และ

กรรมกำรจดงำนวศวกรรมแหงชำต (จดขนระหวำงวนท 12-15 กรกฎำคม 2555 ณ อำคำรชำเลนเจอร 3 อมแพค เมองทองธำน)

ไดเขำพบและสมภำษณคณไพบลย องคณำกรกล กรรมกำรผจดกำร บรษท อำซฟำ จ�ำกด ทไดรวมจดสมมนำ

เชงวชำชพ The Innovation of M.V – L.V Switch board and Preventive Maintenance และสวนแสดงบทท S23


94

“โซลารเซลล เขอนสรนธร” ผานการขนทะเบยน UNFCCC พรอมเปนโครงการ CDM ตนแบบแกหนวยงานภาครฐและรฐวสาหกจ

มหศจรรยแหงการอาน วธคดแบบลอชย ทองนล และหนมเมองจนท

กฟน. จดคายครรกษพลงงานและสงแวดลอม

กำรไฟฟำฝำยผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ไดด�ำเนนงำนพฒนำโรงไฟฟำเซลลแสงอำทตย

เขอนสรนธร จงหวดอบลรำชธำน ขนำดก�ำลงผลตตดตง 1 เมกะวตต ในฐำนะโครงกำร

ลดกำซเรอนกระจกภำยใตกลไกกำรพฒนำทสะอำด (CDM) มำตงแต พ.ศ. 2551 สอดคลองกบ

นโยบำยของรฐและขอตกลงดำนสงแวดลอมระหวำงประเทศวำดวยกำรเปลยนแปลงสภำพ

ภมอำกำศ โดยไดด�ำเนนกำรทกขนตอนตำมอนสญญำสหประชำชำตวำดวยกำรเปลยนแปลง

สภำพภมอำกำศ (UNFCCC) ลำสดเมอวนท 11 พฤษภำคม 2555 คณะกรรมกำรบรหำรกลไก

กำรพฒนำทสะอำด (CDM Executive Board) ของ UNFCCC ซงตงอยทกรงบอนน ประเทศ

เยอรมน มมตเหนชอบกำรขนทะเบยนโครงกำรดงกลำวในชอ “Project 5739 : 1 MW Sirindhorn Solar Cell Project,

Thailand” โดยมผลยอนหลงตงแตวนท 21 กมภำพนธ 2555 ครอบคลมระยะเวลำ 10 ป (หมดอำยวนท 20 กมภำพนธ

2565) คดเปนปรมำณคำรบอนเครดตในอตรำเฉลย 701 ตนคำรบอนไดออกไซดเทยบเทำตอป ถอเปนโครงกำร CDM

แรกของภำครฐและรฐวสำหกจไทยทไดรบกำรขนทะเบยนดงกลำว และเปนโครงกำร CDM ประเภทผลตพลงงำนไฟฟำจำก

พลงงำนแสงอำทตย แหงท 3 ของประเทศไทย ซงองคกำรบรหำรจดกำรกำซเรอนกระจก (องคกำรมหำชน) หรอ อบก.

และ บรษท บโร เวอรทส เซอทฟเคชน (ประเทศไทย) จ�ำกด จะออกหนงสอรบรองให กฟผ. เปนกรณพเศษ เพอแสดงวำ

โครงกำรดงกลำวไดรบกำรขนทะเบยนเปนโครงกำร CDM จำก CDM Executive Board ของ UNFCCC

นำยโชคจน สคนธำพฤกษ รองผวำกำรจ�ำหนำยและบรกำร (ภำค 3) กำรไฟฟำ

สวนภมภำค (กฟภ.) เปนประธำนในพธเปดโครงกำร “วนรกกำรอำน” ณ หองสมด กฟภ.

ส�ำนกงำนใหญ เมอวนท 23 เมษำยน 2555 ภำยในงำนมกำรเสวนำในหวขอ “มหศจรรย

แหงกำรอำน” โดย 2 นกเขยน อำจำรยลอชย ทองนล ประธำนสำขำวศวกรรมไฟฟำ

วศวกรรมสถำนแหงประเทศไทย ในพระบรมรำชปถมภ และผอ�ำนวยกำรไฟฟำเขตมนบร

กำรไฟฟำนครหลวง ปรมำจำรยทำงวชำกำร ผเขยนต�ำรำ “กำรออกแบบและตดตงระบบ

ไฟฟำตำมมำตรฐำนของกำรไฟฟำ” และ “ควำมปลอดภยทำงไฟฟำในสถำนประกอบกำร”

อกทำน คอ สรกล อดลยำนนท หรอ “หนมเมองจนท” คอลมนสตชอดงจำกมตชนสดสปดำหและประชำชำตธรกจ

ซงองคกำรยเนสโกก�ำหนดใหวนท 23 เมษำยนของทกปเปน “วนหนงสอโลกและลขสทธ” (World Book and Copyright

Day) กำรไฟฟำสวนภมภำคจงจดงำน “วนรกกำรอำน กฟภ.” ขน เพอสงเสรมกำรเรยนรและสรำงวฒนธรรมรกกำรอำน

ใหพนกงำน กฟภ. ทงยงเปนปจจยทชวยเสรมให กฟภ.เปนองคกรแหงกำรเรยนรตำมยทธศำสตรองคกร

นำยสมชำย ววฒนวฒนำ ผชวยผวำกำรกำรไฟฟำนครหลวง (กฟน.) เปน

ประธำนในพธเปดกจกรรม “คำยครรกษพลงงำนและสงแวดลอม” เรยนรถงวธกำรรกษำ

สงแวดลอมและกำรอนรกษพลงงำน เพอแลกเปลยนประสบกำรณกำรอนรกษพลงงำน

และขยำยผลไปตำมโรงเรยนตำง ๆ ในโครงกำร Energy Mind Award โดยมอำจำรย

จำก 67 โรงเรยนในเขตกรงเทพมหำนคร นนทบร และสมทรปรำกำร เขำรวมกจกรรม

ณ ศนยรวมตะวน จงหวดกำญจนบร


ล�ำดบ กจกรรม วนท สถำนท

1 อบรม การปองกนฟาผาส�าหรบสงปลกสรางและการปองกนแมเหลกไฟฟา จากฟาผา

18 ส.ค.55 วสท.

2 อบรม Lightning Discharge and Surge Voltage Protections 23-24 ส.ค.55 วสท.

3 อบรม Substation Equipment and Protective Relaying 1-2 ก.ย.55 วสท.

4 อบรม การวดวเคราะหคณภาพไฟฟาและวธแกไขปญหา (ทฤษฎและปฏบต) รนท 4

7-8 ก.ย.55 วสท.

5 อบรม Transmission and Distribution System 15-16 ก.ย.55 วสท.

6 อบรม มาตรฐานแจงเหตเพลงไหม ไฟแสงสวางฉกเฉนและปายทางออก 22 ก.ย.55 วสท.

7 อบรม มาตรฐานตดตงไฟฟาส�าหรบประเทศไทย และออกแบบระบบไฟฟา 28-30 ก.ย.55 วสท.

8 อบรม ประสบการณแกปญหาคณภาพไฟฟาในประเทศไทย 17-18 ต.ค.55 วสท.

9 อบรม การตรวจสอบและทดสอบระบบไฟฟาอาคาร (เพอการบ�ารงรกษาและความปลอดภย) ทฤษฎและปฏบต รนท 28

3 พ.ย.55 วสท.

10 อบรม ระบบการตอลงดน 10 พ.ย.55 วสท.

หมำยเหต : วน/เวลาอบรม อาจมการเปลยนแปลงตามความเหมาะสม

ตดตอสอบถำมรำยละเอยดเพมเตม และสมครไดท

วศวกรรมสถำนแหงประเทศไทย ในพระบรมรำชปถมภ (วสท.)

487 ซอยรำมค�ำแหง 39 ถนนรำมค�ำแหง แขวงพลบพลำ เขตวงทองหลำง กรงเทพฯ 10310

โทรศพท 0 2184 4600-9, 0 2319 2410-13 โทรสำร 0 2319 2710-11

Homepage : www.eit.or.th E-mail : [email protected]

ปฏทนกจกรรม ก�ำหนดกำรอบรมสำขำวศวกรรมไฟฟำวศวกรรมสถำนแหงประเทศไทย ในพระบรมรำชปถมภ (วสท.) พ.ศ. 2555




ขอมลผลงโฆษณา (Client Information) วนท..............................................

บรษท / หนวยงาน / องคกร ผลงโฆษณา (Name of Advertiser) :...........................................................................................

ทอย (Address) :........................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

โทรศพท/Tel :............................................................................โทรสาร/Fax :............................................................................

ชอผตดตอ/Contact Person :............................................................อเมล/E-mail :....................................................................

เจาของ : วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) 487 รามค�าแหง 39 (ซอยวดเทพลลา) วงทองหลาง กทม. 10310ผจดท�า : บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด 539/2 อาคารมหานครยบซม ชน 22A ถ.ศรอยธยา แขวงถนนพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400

ฉบบทตองการลงโฆษณา (Order) ฉบบเดอนกนยายน–ตลาคม 55 ฉบบเดอนพฤศจกายน–ธนวาคม 55 ฉบบเดอนมกราคม–กมภาพนธ 56 ฉบบเดอนมนาคม-เมษายน 56 ฉบบเดอนพฤษภาคม–มถนายน 56 ฉบบเดอนกรกฎาคม–สงหาคม 56

อตราคาโฆษณา (Order) (กรณาท�าเครองหมาย ในชอง มความประสงคสงจองโฆษณา “นตยสารไฟฟาสาร”)

ต�าแหนง (Position) อตราคาโฆษณา (Rates)

ปกหนาดานใน (Inside Front Cover) 55,000 บาท (Baht)

ปกหลง (Back Cover) 60,000 บาท (Baht)

ปกหลงดานใน (Inside Back Cover) 50,000 บาท (Baht)

ตรงขามสารบญ (Before Editor - lift Page) 48,000 บาท (Baht)

ตรงขามบทบรรณาธการ (Opposite Editor Page) 47,000 บาท (Baht)

ในเลม 4 ส เตมหนา (4 Color Page) 45,000 บาท (Baht)

ในเลม 4 ส 1/2 หนา (4 Color 1/2 Page) 23,000 บาท (Baht)

ในเลม 4 ส 1/3 หนาแนวตง (4 Color 1/3 Page) 16,500 บาท (Baht)

ในเลม ขาว-ด�า เตมหนา (1 Color Page) 23,000 บาท (Baht)

ในเลม ขาว-ด�า ส 1/2 หนา (1 Color 1/2 Page ) 12,000 บาท (Baht)



รวมเงนทงสน (Total).......................................................บาท (......................................................................................)

หมายเหต - อตราคาโฆษณานยงไมรวมภาษมลคาเพม - เงอนไขการช�าระเงน 15 วน นบจากวนวางบล ทางบรษทฯ จะเรยกเกบเปนรายฉบบ - โปรดตดตอ คณสพจน แสงวมล ประชาสมพนธ นตยสารไฟฟาสาร ของวศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) โทรศพท 0 2642 5241-3 ตอ 113-115 โทรสาร 0 2247 2363 E-mail : [email protected]

ใบสงจองโฆษณา (Advertising Contract)นตยสารไฟฟาสาร (Electrical Engineering Magazine)

ผสงจองโฆษณา (Client).........................................................

ต�าแหนง (Position)..........................................................

วนท (Date)............./......................../.............

ผขายโฆษณา (Advertising Sales)..........................................

วนท (Date)............./......................../.............

กรณาสงใบสงจองทางโทรสาร 0 2247 2363


ใบสมครสมาชก/ใบสงซอนตยสารนตยสารไฟฟาสาร (Electrical Engineering Magazine)

วนท...................................

ชอ-นามสกล....................................................................................................................................................................

บรษท/หนวยงาน ............................................................................................................................................................

เลขท......................................................อาคาร.......................................................ซอย.................................................

ถนน.......................................................ต�าบล/แขวง.......................................................................................................

อ�าเภอ/เขต..............................................จงหวด......................................................รหสไปรษณย...................................

โทรศพท..................................................โทรสาร....................................................E-mail:.............................................

ทอย (ส�าหรบจดสงนตยสาร กรณทแตกตางจากขางตน).................................................................................................

.......................................................................................................................................................................................

กรณาท�าเครองหมาย ในชอง มความประสงคสมครสมาชกนตยสาร “ไฟฟาสาร”

มความประสงคสมครเปนสมาชกนตยสารไฟฟาสาร ในประเภท :

1. บคคลทวไป ครงป 3 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 1 เลม ราคา 220 บาท

1 ป 6 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 1 เลม ราคา 440 บาท

2. นตบคคล ครงป 3 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 3 เลม ราคา 660 บาท

1 ป 6 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 3 เลม ราคา 1,320 บาท

แถมฟร หนงสอเทคโนโลยสะอาด จ�านวน 3 เลม มลคา 320 บาท

3. นตบคคลขนาดใหญ ครงป 3 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 5 เลม ราคา 1,100 บาท

1 ป 6 ฉบบ รบนตยสารฉบบละ 3 เลม ราคา 2,200 บาท

แถมฟร หนงสอเทคโนโลยสะอาด จ�านวน 3 เลม มลคา 320 บาท

และเสอ PREclub 1 ตว มลคา 550 บาท

ตองการนตยสารตงแตฉบบท/เดอน................................................ถงฉบบท/เดอน......................................................

ช�าระเงนโดย

เชคธนาคาร...............................................สาขา...........................................เลขทเชค................................................

โอนเงนเขาบญชประเภทออมทรพย ชอบญช “บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด”

ธนาคารกสกรไทย สาขาถนนรางน�า เลขทบญช 052-2-56109-6

หมายเหต

• กรณาสงหลกฐานการโอนเงนและใบสมครสมาชกมาท โทรสาร 0 2247 2363 โดยระบเปนคาสมาชก “นตยสารไฟฟาสาร”

เจาของ : วศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (วสท.) 487 รามค�าแหง 39 (ซอยวดเทพลลา) วงทองหลาง กทม. 10310ผจดท�า : บรษท ไดเรคชน แพลน จ�ากด 539/2 อาคารมหานครยบซม ชน 22A ถ.ศรอยธยา แขวงถนนพญาไท เขตราชเทว กทม. 10400









ไฟฟ้าสาร ปีที่ 19 ฉบับที่ 4 ก.ค.-ส.ค.55

Documents