คู่มือการเขียนรายงานการสารวจแร่ - กรมทรัพยากรธรณี

รายงานวชาการ ฉบบท สทร 1/2560

คมอการเขยนรายงานการส ารวจแร

ขวญใจ ยวงเดชกลา วภาว วบลยอฐพล

ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ

II

อธบดกรมทรพยากรธรณ นายทศพร นชอนงค

ผอ านวยการส านกทรพยากรแร นายมนตร เหลององคะสต

ผอ านวยการสวนมาตรฐานทรพยากรแร นายภรวฒน เจนรงโรจน

จดพมพโดย ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ ถนนพระรามท 6 เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400 โทรศพท 0 2621 9752 โทรสาร 0 2621 9752

พมพครงท 1 มนาคม พ.ศ. 2560 จ านวน 100 เลม

ขอมลการลงรายการบรรณานกรม

ขวญใจ ยวงเดชกลา

คมอการเขยนรายงานการส ารวจแร / โดย ขวญใจ ยวงเดชกลา และวภาว วบลยอฐพล. กรงเทพฯ: ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ, 2560. 126 หนา : ภาพประกอบ : แผนท : ตาราง ; 30 ซม. รายงานวชาการฉบบท สทร 1/2560

III

สารบญ

หนา สารบญ III สารบญรป VI สารบญตาราง VI ค าขอบคณ IX บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมา 1 1.2 วตถประสงค 1 1.3 เปาหมาย 1 1.4 กระบวนการจดท า 2 1.5 ขอบเขตเนอหาของคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร 2

บทท 2 ประเภทของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร 3 2.1 รายงานวชาการ 3

2.1.1 รายงานวชาการทวไป 3 2.1.2 รายงานการส ารวจแร 3 2.1.3 รายงานรวบรวม วเคราะหและสรปผล 4

2.2 รายงานความกาวหนา 4 2.3 รายงานขอมลทรพยากรแร 4

2.3.1 รายงานขอมลพนทแหลงแร 4 2.3.2 รายงานขอมลประทานบตร 5 2.3.3 รายงานขอมลพนทศกยภาพทางแร 5 2.3.4 รายงานขอมลบรเวณพบแร 5 2.3.5 รายงานขอมลดานเทคนค 5

2.4 เอกสารเผยแพรทรพยากรแร 5 2.5 สมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร 6

บทท 3 มาตรฐานโครงสรางของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร 9 3.1 โครงสรางรายงานวชาการ 9

3.1.1 รายงานวชาการทวไป 9 3.1.2 รายงานการส ารวจแร 9 3.1.3 รายงานรวบรวม วเคราะหและสรปผล 10

3.2 โครงสรางรายงานความกาวหนา 10 3.3 โครงสรางรายงานขอมลทรพยากรแร 10

3.3.1 รายงานขอมลพนทแหลงแร 10 3.3.2 รายงานขอมลประทานบตร 10 3.3.3 รายงานขอมลพนทศกยภาพทางแร 10 3.3.4 รายงานขอมลบรเวณพบแร 11 3.3.5 รายงานขอมลดานเทคนค 11

IV

3.4 โครงสรางเอกสารเผยแพรทรพยากรแร 11 3.5 โครงสรางสมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร 11

บทท 4 มาตรฐานเนอหาของรายงานการส ารวจแร 15 4.1 สวนน า 15

4.1.1 ปกรายงาน 15 4.1.2 ค าปรารภ 16 4.1.3 ค าน า 16 4.1.4 สารบญ 16 4.1.5 บทคดยอ 17 4.1.6 ค าขอบคณ 17

4.2 สวนเนอความ 18 4.2.1 บทน า 18 4.2.2 ผลการศกษาทมมากอน 22 4.2.3 วธการส ารวจ 22 4.2.4 ธรณวทยา 24 4.2.5 ธรณวทยาแหลงแร 24 4.2.6 การก าหนดขอบเขตและการประเมนปรมาณแร 25 4.2.7 สถานการณแร 39 4.2.8 บทวจารณ 39 4.2.9 บทสรป 39 4.2.10 ขอคดเหนและเสนอแนะ 39

4.3 สวนอางอง 39 4.3.1 เอกสารอางอง/บรรณานกรม 39 4.3.2 ภาคผนวก 40

บทท 5 หลกเกณฑการเขยนรายงาน 41 5.1 การตงชอเรองและชอผเขยนเอกสาร 41

5.1.1 การตงชอเรอง 41 5.1.2 ชอผเขยน 42

5.2 หลกเกณฑการใชภาษา 44 5.2.1 การใชภาษา 44 5.2.2 ศพทบญญต 46 5.2.3 ค าจ ากดความตามกฎหมาย 47 5.2.4 ศพทวชาการและศพทดานแร 50 5.2.5 การก าหนดใชศพททางเคม 53

5.3 การเขยนเครองหมายและสญลกษณ 55 5.3.1 เสนรงและเสนแวง 55 5.3.2 การวดขนาด 55 5.3.3 ชอยอของธาต แรและหน 56 5.3.4 การบอกทศทาง 56 5.3.5 การวดอายทางธรณกาล 56

5.4 มาตราชง ตวง วด และเลขนยส าคญ 63

V

5.4.1 มาตราชง ตวง วด 63 5.4.2 เลขนยส าคญของตวเลข 65

บทท 6 การจดท าภาพประกอบและตาราง 69 6.1 การจดท าภาพประกอบ 69

6.1.1 ชนดของภาพประกอบ 69 6.1.2 ขอก าหนดเฉพาะของภาพประกอบ 69

6.2 การจดท าตาราง 76 6.2.1 การจดท าตารางใหอานงาย 76 6.2.2 การเขยนเลขทตารางและชอตาราง 76 6.2.3 การเขยนหมายเหต 76 6.2.4 การแสดงเชงอรรถ 77 6.2.5 หวเรองแถวตง 77 6.2.6 ชองวางและแนวน า 77 6.2.7 หวเรองรองคนระหวางสวนตาง ๆ ตามแนวขวาง 78

บทท 7 การอางองและเขยนรายการเอกสารอางอง 81 7.1 มาตรฐานรปแบบการอางองและการเขยนรายการเอกสารอางอง 81 7.2 ชนดของเอกสารทน ามาอางอง 81 7.3 รปแบบการอางอง 82

7.3.1 การเขยนอางองในเนอหาแบบคดลอกขอความ 82 7.3.2 การเขยนอางองในเนอหาแบบถอดความ 83

7.4 หลกเกณฑการอางองตามแบบ APA6th Ed. 84 7.4.1 การอางองในเนอหาแบบเชงอรรถ 84 7.4.2 การอางองในเนอหาแบบระบบนาม-ป 85

7.5 หลกเกณฑการเขยนรายการเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. 89 7.5.1 องคประกอบการเขยนเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. 89 7.5.2 ขอก าหนดการเขยนเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. 90 7.5.3 ตวอยางการเขยนรายการเอกสารอางองตามประเภทของเอกสาร 95

7.6 การจดเรยงรายการเอกสารอางองทายเลม 99 บทท 8 รปแบบการจดพมพรายงาน 101

8.1 มาตรฐานกระดาษพมพและรปแบบตวอกษร 101 8.2 การก าหนดพนทพมพและขนาดตวอกษร 101

8.2.1 การพมพแบบคอลมนเดยว 101 8.2.2 การพมพแบบสองคอลมน 102

8.3 การล าดบหนาและใสเลขหนา 102 8.4 รปแบบการจดพมพภาพประกอบและตาราง 102 8.5 รปแบบการจดพมพรายงาน 104

8.5.1 การจดพมพปกนอก ปกใน และหนาถดจากปกใน 104 8.5.2 การจดพมพสารบญ 104 8.5.3 การจดพมพหนาบทคดยอ 104 8.5.4 การจดล าดบและการพมพหวขอในเนอเรอง 105 8.5.5 การพมพเอกสารอางอง 106

VI

8.5.5 การพมพภาคผนวก 106 บทท 9 บทสรป 119 เอกสารอางอง 121 ภาคผนวก 123

สารบญรป

หนา 4.1 การประเมนปรมาณทรพยากรแรโดยวธทางเรขาคณต 27 4.2 การค านวณแบบพนทคงท 27 4.3 การค านวณแบบพนทแปรผน 28 4.4 การค านวณแบบพนทหลายเหลยม 29 4.5 การค านวณแบบพนทสามเหลยม 30 4.6 การค านวณแบบพนทหนาตด 31 4.7 การค านวณแบบพนทเสนชน 32 4.8 การค านวณแบบพนทวงรอบ 33 4.9 การจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 36 6.1 สญลกษณและค าอธบายทางธรณวทยา 73 6.2 ตวอยางแผนทแสดงทตงของพนทด าเนนการ 74 6.3 ตวอยางแผนภาพรว (fence diagrams) 75 8.1 ตวอยางการจดพมพรายงานแบบคอลมนเดยว 108 8.2 ตวอยางการจดพมพรายงานแบบสองคอลมน 109 8.3 ตวอยางการจดพมพหนาปกนอกและหนาปกในของรายงาน 110 8.4 ตวอยางการจดพมพหนาถดจากปกในของรายงาน 111 8.5 ตวอยางการจดพมพหนาสารบญของรายงาน 112 8.6 ตวอยางการจดพมพหนาบทคดยอของรายงาน 113 8.7 ตวอยางการจดพมพหนาเนอเรองของรายงาน 114 8.8 ตวอยางการจดพมพหนาเอกสารอางองของรายงาน 115 8.9 ตวอยางการจดพมพหนาภาคผนวก 116 8.10 ตวอยางการจดพมพหนาภาคผนวกของรายงานแบบตารางเดยว 117 8.11 ตวอยางการจดพมพหนาภาคผนวกของรายงานแบบหลายตาราง 118

สารบญตาราง

หนา 2.1 การแบงประเภทเอกสาร 7 3.1 มาตรฐานโครงสรางของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร 12 4.1 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทคงท 28 4.2 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทแปรผน 28

VII

4.3 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทหลายเหลยม 29 4.4 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทสามเหลยม 30 4.5 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทหนาตด 31 4.6 วธการค านวณทรพยากรแรแบบเสนชน 32 4.7 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทวงรอบ 33 4.8 การจ าแนกชนทรพยากรแรหลกและประเภทปรมาณแรทสมพนธกบชดรหส UNFC-2009 38 4.9 การจ าแนกชนทรพยากรแรยอยตามสถานภาพของโครงการทสมพนธกบชดรหส UNFC-2009 38 5.1 สญลกษณชอยอของธาต 57 5.2 สญลกษณชอยอของแร 59 5.3 สญลกษณชอยอของหน 63 5.4 การเปลยนมาตราระหวางระบบเมตรกและองกฤษ 64 5.5 มาตราน าหนกไทย-มาเลเซย (จน)-องกฤษ-เมตรก 65 5.6 มาตราน าหนกของโลหะมคาและรตนชาต 65 6.1 ตวอยางแสดงผลการศกษาแรหนกจากชนกระสะแรภายในหองปฏบตการ 79 6.2 ตวอยางแสดงผลการวเคราะหสวนประกอบทางเคมของหนแกรนต 80

VIII

IX

ค าขอบคณ

ผเขยนขอขอบคณ นายมนตร เหลององคะสต ผอ านวยการส านกทรพยากรแร ทใหการสนบสนนการด าเนนงานจดท าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร ภายใตการด าเนนงานจดท ามาตรฐานดานทรพยากรแร

ขอขอบคณ นายภรวฒน เจนรงโรจน ผอ านวยการสวนมาตรฐานทรพยากรแร ส านกทรพยากรแร ทไดกรณาใหค าปรกษาและแนะน าเกยวกบหลกการและเนอหาของคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร

ขอขอบคณ นายธวชชย เชอเหลาวานช และนางสาวศรพร สงปานเขา คณะกรรมการตรวจสอบเอกสารทางวชาการ ส านกทรพยากรแร ทไดกรณาตรวจสอบและกลนกรองความถกตองของคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร

ขอขอบคณ นางสภาภรณ วรกนก นกธรณวทยาช านาญการพเศษ ทไดกรณาใหความชวยเหลอเกยวกบขอมลมาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรทเคยมการด าเนนการมากอน

ขอขอบคณ นางสาวกงดาว เคลอบทอง นกธรณวทยาช านาญการ ท ไดกรณาใหค าแนะน าและขอเสนอแนะในการปรบปรงและจดท าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร

X

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำ ตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการกรมทรพยากรธรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม พ.ศ. 2555 ก าหนดใหกรมทรพยากรธรณมภารกจเกยวกบการสงวน การอนรกษ การฟนฟ และการบรหารจดการดานธรณวทยา ทรพยากรธรณ ซากดกด าบรรพ ธรณวทยาสงแวดลอม และ ธรณพบตภย โดยการส ารวจ ตรวจสอบ และวจยสภาพธรณวทยาและทรพยากรธรณ ก ารประเมนศกยภาพแหลงทรพยากรธรณ การก าหนดและก ากบดแลเขตพนทสงวน อนรกษ ทรพยากรธรณ และพนทเสยงตอธรณพบตภย เพอการพฒนาทรพยากรธรณ คณภาพชวต เศรษฐกจ และสงคมอยางยงยนและ เกดประโยชนสงสด โดยอ านาจหนาทหลกทส าคญดานหนงของกรมทรพยากรธรณคอการก าหนดมาตรฐานทางธรณวทยา ทรพยากรแร ซากดกด าบรรพ ธรณวทยาสงแวดลอมและธรณพบตภย รวมทงรวบรวม จดเกบและรกษาหลกฐานอางองทางธรณวทยา ทรพยากรแรและซากดกด าบรรพของประเทศ

ในสวนของการก าหนดมาตรฐานดานทรพยากรแร ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณไดมการจดท าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร เพอก าหนดรปแบบของการจดท ารายงานใหเปนมาตรฐานเดยวกน และมการปรบปรงเนอหาอยางตอเนองจากเอกสารทไดเคยจดท ามากอน ไดแก คมอการเขยนรายงานเศรษฐธรณวทยา (คณะกรรมเอกสารทางวชาการ, 2539, 2542) และมาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554) ซงไดมการน าไปใชอางองในการจดท าเอกสารทางวชาการของส านกทรพยากรแร ตงแตป พ.ศ. 2554 เปนตนมา

ในปงบประมาณ พ.ศ. 2559 สวนมาตรฐานทรพยากรแร ส านกทรพยากรแร ไดเลงเหนถงความจ าเปนในการจดท าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรใหมความทนสมย ถกตอง ครบถวน และสมบรณยงขน โดยปรบปรงและแกไขเพมเตมเนอหาบางสวนจากมาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554) เพอน าไปใชเปนคมอและแนวทางปฏบตส าหรบ นกธรณวทยาและนกวชาการทงภาครฐและเอกชนทเกยวของในการจดท ารายงานการส ารวจแรใหเปนมาตรฐานเดยวกนตอไป ซงจะท าใหการปฏบตงานดานทรพยากรแรมมาตรฐานไดประสทธภาพ และ เกดประสทธผลดยงขน

1.2 วตถประสงค เพอก าหนดหลกเกณฑและรปแบบการจดท ารายงานการส ารวจแร

1.3 เปำหมำย การจดท ารายงานการส ารวจแรมรปแบบและมาตรฐานเดยวกน และใชเปนคมออางอง

ส าหรบการปฏบตงานของนกธรณวทยาและผปฏบตงานทเกยวของ

2

1.4 กระบวนกำรจดท ำ 1) คนควา รวบรวม วเคราะหและประมวลผลขอมลทเกยวของกบการจดท ารายงานการ

ส ารวจทรพยากรแร โดยเอกสารหลกทใชประกอบ ไดแก คมอการเขยนรายงานเศรษฐธรณวทยา (คณะกรรมการเอกสารทางวชาการ, 2539, 2542) มาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554) การจ าแนกทรพยากรแรแรตามระบบ UNFC-2009 (United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserve and Resource 2009, incorporating Specification for its Application) (ECE, 2013) แ ล ะกา ร อ า ง อ ง แล ะกา ร เ ข ย นเอกสารอางองตามระบบ APA ฉบบพมพครงท 6 (นนนทพร ธนะกลบรภณฑ, 2558)

2) จดท ารางคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร 3) พจารณาและตรวจสอบโดยคณะกรรมการตรวจสอบเอกสารทางวชาการ ทไดมการ

แตงตงขนเพอก าหนดรปแบบ แนวทางในการจดท ารายงานและเอกสารทางวชาการของส านกทรพยากรแรใหเปนระบบ ตามค าสงส านกทรพยากรแรท 5/2559 ลงวนท 7 ตลาคม 2559

4) จดท าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (ฉบบสมบรณ) 5) จดพมพและเผยแพรคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร

1.5 ขอบเขตเนอหำของคมอกำรเขยนรำยงำนกำรส ำรวจแร บทท 1 บทน า กลาวถง วตถประสงค เปาหมาย กระบวนการจดท า และขอบเขตเนอหา

ของคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร บทท 2 ประเภทของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร กลาวถง การจ าแนก

ประเภทและความหมายของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร บทท 3 มาตรฐานโครงสรางของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร

กลาวถง สวนประกอบหลกตามประเภทของรายงานของเอกสารดานทรพยากรแร บทท 4 มาตรฐานเนอหาของรายงานการส ารวจแร กลาวถงหลกเกณฑและขอก าหนดใน

การจดท าเนอหาของสวนประกอบหลก ไดแก บทน า ผลการศกษาทมมากอน วธการส ารวจ ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร การก าหนดขอบเขตและการประเมนปรมาณทรพยากรแร สถานการณแร บทวจารณ บทสรป ขอคดเหนและเสนอแนะ โดยในสวนการประเมนปรมาณทรพยากรแรไดเพมเตมการจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 ซงเปนมาตรฐานสากลทพฒนาขนโดยองคการสหประชาชาต

บทท 5 หลกเกณฑการเขยนรายงาน กลาวถง การตงชอเรองและชอผเขยนรายงาน หลกเกณฑการใชภาษา ศพทภมศาสตร และศพทวชาการ การเขยนค ายอ เครองหมาย และสญลกษณ และมาตราชง ตวง วด และเลขนยส าคญของตวเลข

บทท 6 การจดท าภาพประกอบและตาราง กลาวถง หลกเกณฑและขอก าหนดในการจดท าภาพประกอบและตารางประกอบของรายงานการส ารวจแร

บทท 7 การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางอง กลาวถง รปแบบและหลกเกณฑการอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองตามแบบ APA ฉบบพมพครงท 6 พรอมแสดงตวอยาง

บทท 8 รปแบบการจดพมพรายงาน กลาวถง หลกเกณฑและขอก าหนดในการจดพมพรายงาน พรอมแสดงตวอยางการจดพมพ

บทท 9 บทสรป

3

บทท 2 ประเภทของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร

การด าเนนงานทผานมาของส านกทรพยากรแรเกยวกบการจดท าขอก าหนดและหลกเกณฑการเขยนรายงานและการจ าแนกประเภทของเอกสารทางดานทรพยากรแร ไดเคยมการจดท าและเผยแพรเปนคมอการเขยนรายงานเศรษฐธรณวทยา (คณะกรรมเอกสารทางวชาการ, 2539, 2542) และตอมาในป พ.ศ. 2554 ไดมการแกไขเพมเตม โดยเผยแพรเปนรายงานมาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554) และก าหนดใชเปนแนวทางในการเขยนรายงานและเอกสารดานทรพยากรแรของส านกทรพยากรแร มาจนถงปจจบน

การด าเนนการจดท าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรในครงน ในเบองตนไดท าการรวบรวมและทบทวนการแบงประเภทเอกสาร โดยไดท าการเปรยบเทยบการจ าแนกประเภทเอกสารของการด าเนนงานทผานดงกลาวขางตน รายละเอยดแสดงดงตารางท 2.1 และไดพจารณาแกไขและก าหนดประเภทเอกสารโดยคณะกรรมการตรวจสอบเอกสารทางวชาการ ทไดมการแตงตงขนเพอก าหนดรปแบบ แนวทางในการจดท ารายงานและเอกสารทางวชาการของส านกทรพยากรแรใหเปนระบบ ตามค าสง ส านกทรพยากรแรท 5/2559 ลงวนท 7 ตลาคม 2559 ซงจากการพจารณาของคณะกรรมการฯ ไดขอสรปในการจ าแนกประเภทของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร โดยจะแบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก 1) รายงานวชาการ 2) รายงานความกาวหนา 3) รายงานขอมลทรพยากรแร 4) เอกสารเผยแพรทรพยากรแร และ 5) สมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร โดยเอกสารแตละประเภทมรายละเอยดตอไปน

2.1 รายงานวชาการ (technical report) รายงานวชาการทางดานทรพยากรแร แบงยอยออกเปน 3 ประเภท ไดแก รายงาน

วชาการทวไป รายงานการส ารวจแร และรายงานรวบรวม วเคราะห และสรปผล โดยมลกษณะดงน

2.1.1 รายงานวชาการทวไป (technical report) รายงานวชาการทวไป หมายถง รายงานทเปนการรวบรวม คนควา อางอง เปรยบเทยบ

ใหขอคดเหน เสนอแนะ และวเคราะหวจย เกยวกบเรองใดเรองหนงตามทไดวางโครงเรองไว เชน รายงานเกยวกบแรวทยา (mineralogy) แลวน ามาเรยบเรยงเพอน าเสนอตามรปแบบทก าหนด มการอางองหลกฐานความรตาง ๆ ตามลกษณะการเขยนรายงานวชาการ

2.1.2 รายงานการส ารวจแร (mineral exploration report) รายงานการส ารวจแร หมายถง 2.1.2.1 รายงานการส ารวจและวจยทมขอมลรายละเอยดครอบคลมหรอสมบรณ

(comprehensive report) ด าเนนการอยางเปนระบบตามหลกวชาการ และมความส าคญทางเศรษฐกจ วทยาศาสตร หรอสงแวดลอม สามารถน ามาประยกตใชใหเกดประโยชนตอประเทศโดยตรง หรอโดยออม มขอมลเพยงพอทจะจ ากดขอบเขตพนทแหลงแร ทราบปรมาณและคณภาพของแหลงแร หรอสามารถก าหนดไดแนชดวาบรเวณทท าการส ารวจนนมแหลงแรทมคณคาทางเศรษฐกจหรอไม

4

2.1.2.2 รายงานการส ารวจและวจยเฉพาะเรอง เฉพาะบรเวณ หรอเฉพาะแรท มรายละเอยดครบสมบรณตามลกษณะงานนน ๆ เชน รายงานธรณวทยาแหลงแร รายงานการส ารวจธรณเคม รายงานการส ารวจหรอแปลความหมายทางธรณฟสกส และรายงานเกยวกบแรวทยา (mineralogy) ฯลฯ มการศกษา คนควา อางอง เปรยบเทยบ ใหขอคดเหน เสนอแนะ และวเคราะหวจยดวยเทคโนโลยสมยใหมตามความเหมาะสม

2.1.3 รายงานรวบรวม วเคราะห และสรปผล (compilation report) รายงานรวบรวม วเคราะห และสรปผล หมายถง

2.1.3.1 รายงานทไดจากการประมวลผลจากผลงานการส ารวจและวจยทางทรพยากรแร และผลงานทางวชาการของผอน

2.1.3.2 รายงานการรวบรวมขอมลเกยวกบธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร ชนด คณสมบตการใชประโยชน และการตลาดของแร ฯลฯ ซ งเปนผลท ไดจากการคนควา รวบรวมจากเอกสารตาง ๆ ทงภายในและตางประเทศเปนสวนใหญ โดยมเนอหาสาระนาสนใจและเปนประโยชนตองานดานทรพยากรธรณ

2.2 รายงานความกาวหนา (progressive report) รายงานความกาวหนา หมายถง 1) รายงานเกยวกบกจกรรมท ไดด าเนนการตามแผนปฏบต งาน แต ยงมขอมล

ไมครอบคลมหรอสมบรณตามหลกวชาการ เนอหาสวนใหญจะเปนเรองทางธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร และวธการอน ๆ ซงจ าเปนทจะตองด าเนนการตอเนองหรอด าเนนการในขนรายละเอยดตอไป

2) รายงานทใชระยะเวลาด าเนนการจ ากด เปนรายงานเฉพาะกจตามความจ าเปนเรงดวน และเรงรดผลการด าเนนงาน

3) รายงานทจดพมพขนตน โดยมเนอหา การใชภาษา การจดท ารปประกอบ ตาราง และแผนท ยงไมเหมาะสม และเปนไปตามมาตรฐานทก าหนดโดยส านกทรพยากรแร

2.3 รายงานขอมลทรพยากรแร (mineral data report) รายงานขอมลทรพยากรแรเปนการน าขอมลในภาคสนามทงหมดมารวบรวมเปนเอกสาร

ขอมล ทงน เพอเปนการเสนอขอมลท ไดไปด าเนนการมาแลว และปองกนขอมลทอาจจะสญหายได ในอนาคต โดยแบงยอยออกเปน 5 ประเภท ไดแก รายงานขอมลพนทแหลงแร รายงานขอมลประทานบตร รายงานขอมลพนท ศกยภาพทางแร รายงานขอมลบรเวณพบแร และรายงานขอมลดานเทคนค ดงรายละเอยดตอไปน

2.3.1 รายงานขอมลพนทแหลงแร (mineral area report) พนทแหลงแร หมายถง พนทใดพนทหนงซงมแหลงแรหรอแหลงสนแรชนดเดยวหรอ

หลายชนดรวมกนในพนทนน รวมทงพนททมหรอเคยมค าขอประทานบตรและ/หรอประทานบตรทไดตรวจสอบความถกตองตามหลกวชาการ การก าหนดขอบเขตพนทแหลงแรยดถอขอมลทางวชาการธรณวทยาแหลงแรเปนปจจยหลก ดงนนรายงานขอมลพนทแหลงแร จงเปนการรายงานขอมลจากการด าเนนการส ารวจ ตรวจสอบภาคสนามเฉพาะในพนทแหลงแร

5

2.3.2 รายงานขอมลประทานบตร (concession area report) ประทานบตร หมายถงใบอนญาตทกฎหมายอนญาตใหด าเนนการในกจกรรมเหมองแร

โดยรฐมนตรวาการกระทรวงอตสาหกรรมจะเปนผอนญาตประทานบตร ซงประทานบตรแตละแปลง จะปรากฏชนดแร ต าแหนงทตง ลกษณะธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร การใชประโยชนของแรนน ๆ และการถอครองพนท ดงนนรายงานขอมลประทานบตรจงเปนการรายงานขอมลจากการด าเนนการส ารวจ ตรวจสอบภาคสนามเฉพาะในพนทประทานบตร

2.3.3 รายงานขอมลพนทศกยภาพทางแร (mineral potential area report) พนทศกยภาพทางแร หมายถง พนทใดพนทหนงทยงไมมการคนพบทรพยากรแร

(undiscovered mineral resource) แตมแนวโนมทจะมได โดยมหลกฐานบงชจากขอมลทางธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร ธรณเคม และธรณฟสกส และหมายรวมถงพนททมแรกระจดกระจายในหนซงมนยส าคญ หรอมบรเวณทมการพบแรในสวนใดสวนหนงของพนทนน ดงนนรายงานขอมลพนทศกยภาพทางแรจงเปนการรายงานขอมลจากการด าเนนการส ารวจ ตรวจสอบภาคสนามเฉพาะในพนทศกยภาพทางแร

2.3.4 รายงานขอมลบรเวณพบแร (mineral occurrences report) บรเวณพบแร หมายถง บรเวณใดบรเวณหนงทพบวามแร (หรอบางครงอาจพจารณาใน

นามของสนคาแร เชน ทองแดง แบไรต หรอทองค า) และมความนาสนใจในเชงวทยาศาสตรหรอเชงวชาการ สะสมตวอย ดงนนรายงานขอมลบรเวณพบแรจงเปนการรายงานขอมลจากการด าเนนการส ารวจ ตรวจสอบภาคสนามเฉพาะในบรเวณพบแร

2.3.5 รายงานขอมลดานเทคนค (technical data report) รายงานขอมลดานเทคนค หมายถง รายงานขอมลดบจากเทคนคและวธการส ารวจตาง ๆ

เช น การเจาะส ารวจ (drilling) การเจาะบ งก า (banka drilling) การข ดหล มทดลอง (pitting) การขดคทดลอง (trenching) ขอมลผลวเคราะหทางธรณเคม (geochemical data) ขอมลการส ารวจทางธรณฟสกส (geophysical data) การรงวดเกยวกบธรณวทยาแหลงแร ฯลฯ แตไมไดน าผลดงกลาวมาศกษา แปลความหมาย วเคราะห เปรยบเทยบกบขอมลทางธรณวทยา นอกจากนยงเปนการน าขอมลดบในภาคสนามทงหมดมารวบรวมเปนเอกสารขอมล ทงนเพอเปนการเสนอขอมลดบทไดไปด าเนนการมาแลวและปองกนขอมลทอาจจะสญหายไดในอนาคต

2.4 เอกสารเผยแพรทรพยากรแร (mineral resources publication) เอกสารเผยแพรทรพยากรแร หมายถง เอกสารทเผยแพรขอมลทางวชาการและขอมลอน ๆ

ทนาสนใจ รวมทงขอมลทเกยวกบการบรหารหรอขอมลทางวทยาศาสตร โดยอาจจะมการจดพมพเผยแพร ในลกษณะรายเดอนหรอรายป

6

2.5 สมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร (mineral resources map and chart)

สมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร หมายถง สมดแผนท หรอแผนททแสดงขอมลเกยวกบแหลงแร ทรพยากรแร หมเหมอง พนทศกยภาพ หรอพนทเปาหมายของแหลง หรอบรเวณทมทรพยากรแร แผนภาพ ภาพตด หรอแผนภมแสดงขอมลตาง ๆ ทางธรณวทยาแหลงแร ฯลฯ

7

ตารางท 2.1 การแบงประเภทเอกสาร

รายงานเศรษฐธรณวทยา (คณะกรรมการเอกสารทางวชาการ, 2539)

คมอการเขยนรายงานเศรษฐธรณวทยา(คณะกรรมการเอกสารทางวชาการ, 2542)

มาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554)

คมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (รายงานฉบบน)

1. รายงานการส ารวจและวจย 2. รายงานแปลและรวบรวม 3. รายงานความกาวหนา 4. ขอมลแหลงแร 5. เอกสารเผยแพรเศรษฐธรณวทยา 6. แผนทและแผนภมทรพยากรแร

1. รายงานวชาการ 1) รายงานการส ารวจและวจย 2) รายงานการส ารวจและวจยเฉพาะเรอง 3) รายงานการศกษา รวบรวมขอมล 4) รายงานการแปลจากผลงานการส ารวจและวจยทางทรพยากรธรณของผอน หรอต าราวชาการ 2. รายงานความกาวหนา 3. ขอมลแหลงแร 4. เอกสารเผยแพรเศรษฐธรณวทยา 5. แผนทและแผนภมทรพยากรแร

1. รายงานวชาการ 1) รายงานวชาการทวไป 2) รายงานการส ารวจแร - รายงานการส ารวจทมขอมลรายละเอยดครอบคลมหรอสมบรณ - รายงานการส ารวจเฉพาะเรอง เฉพาะบรเวณ หรอเฉพาะแร แตมรายละเอยดครบสมบรณตามลกษณะงานนน ๆ 3) รายงานรวบรวม วเคราะหและสรปผล - รายงานทไดจากการประมวลผลจากผลงานการส ารวจและวจยทางทรพยากรธรณของผอน - รายงานการรวบรวมขอมลเกยวกบธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร ชนด คณสมบต การใชประโยชน และตลาดของแร ฯลฯ ซงเปนผลทไดจากการคนควา รวบรวบจากเอกสารตาง ๆ ทงภายในและตางประเทศเปนสวนใหญ 2. รายงานความกาวหนา 3. รายงานขอมลการส ารวจแหลงแร 1) รายงานขอมลพนทแหลงแร 2) รายงานขอมลประทานบตร 3) รายงานขอมลพนทศกยภาพทางแร 4) รายงานขอมลบรเวณพบแร 5) รายงานขอมลดานเทคนค

1. รายงานวชาการ 1) รายงานวชาการทวไป 2) รายงานการส ารวจแร - รายงานการส ารวจและวจยทมขอมลรายละเอยดครอบคลมหรอสมบรณ - รายงานการส ารวจและวจยเฉพาะเรอง เฉพาะบรเวณ หรอเฉพาะแร แตมรายละเอยดครบสมบรณตามลกษณะงานนน ๆ 3) รายงานรวบรวม วเคราะหและสรปผล - รายงานทไดจากการประมวลผลจากผลงานการส ารวจและวจยทางทรพยากรธรณ และผลงานทางวชาการของผอน - รายงานการรวบรวมขอมลเกยวกบธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร ชนด คณสมบต การใชประโยชน และตลาดของแร ฯลฯ ซงเปนผลทไดจากการคนควา รวบรวบจากเอกสารตาง ๆ ทงภายในและตางประเทศเปนสวนใหญ 2. รายงานความกาวหนา 3. รายงานขอมลทรพยากรแร 1) รายงานขอมลพนทแหลงแร 2) รายงานขอมลประทานบตร 3) รายงานขอมลพนทศกยภาพทางแร 4) รายงานขอมลบรเวณพบแร 5) รายงานขอมลดานเทคนค 4. เอกสารเผยแพรทรพยากรแร 5. สมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร

7

8

9

บทท 3 มาตรฐานโครงสรางของรายงาน

และเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร

การจดท ารายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแรนน โดยทวไปโครงสรางของรายงานจะมสวนประกอบหลกทส าคญ 3 สวน ไดแก

สวนน า ประกอบดวย หนาปก ปกในรายงาน หนาถดจากปกใน ค าน า (preface) ค าปรารภ (foreword) สารบญ (contents) บทคดยอ (abstract) หรอสาระส ง เขป (summary) ค าขอบคณ (acknowledgement)

สวนเนอความ สวนตอนตนของเนอความจะเปนบทน า (introduction) สวนตอนกลางของเนอความจะเปนเนอเรอง โดยมรายละเอยดภาคปฏบตและผลทางวชาการ ซงในงานดานทรพยากรแร คอขอมลท ไดจากการส ารวจในสนาม และขอมลจากผลการปฏบตงานภายในหองทดลองหรอหองปฏบตการ รวมถงผลการส ารวจ/วจยท ไดจากการศกษา วเคราะหขอมล และการวจารณ (discussion) หวเรองในสวนนไมแนนอนขนอยกบลกษณะและเนอเรองของการส ารวจ/วจยนน ๆ สวนตอนทายของเนอความจะเปนบทสรป (conclusion) และขอคดเหน (recommendation) หรอ ขอเสนอแนะ (suggestion) (ถาม)

สวนอางอง ประกอบดวย เอกสารอางอง (reference) หรอบรรณานกรม (bibliography) รายงานบางฉบบอาจจ าเปนตองมภาคผนวก (appendix) กจะมสวนนอยในตอนทายสด

มาตรฐานโครงสรางของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร 5 ประเภท ไดแก รายงานวชาการ รายงานความกาวหนา รายงานขอมลทรพยากรแร เอกสารเผยแพรทรพยากรแร และสมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร สรปดงตารางท 3.1 และมรายละเอยดดงน

3.1 โครงสรางรายงานวชาการ

3.1.1 รายงานวชาการทวไป โครงสรางของรายงานควรประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน

สวนน า ประกอบดวย ชอเรองซงจะปรากฏในหนาปกและปกในรายงาน หนาถดจากปกใน คอ ค าปรารภ (ถาม) ค าน า และสารบญ

สวนเนอความ ประกอบดวย บทน า เนอเรอง และบทสรป สวนอางอง ประกอบดวย เอกสารอางอง บรรณานกรม ภาคผนวก และดชน

3.1.2 รายงานการส ารวจแร โครงสรางของรายงานควรประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน

สวนน า ประกอบดวย ชอเรองซงจะปรากฏในหนาปกและปกในรายงาน หนาถดจากปกใน คอ ค าปรารภ (ถาม) ค าน า สารบญ สารบญรป สารบญตาราง สารบญแผนภาพ รายการสญลกษณและค ายอ (ถาม) บทคดยอ และค าขอบคณ

สวนเนอความ ประกอบดวย บทน า ผลการศกษาทมมากอน วธการส ารวจ ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร การก าหนดขอบเขตและการประเมนปรมาณทรพยากรแร สถานการณแร บทวจารณ (ถาม) บทสรป ขอคดเหนและเสนอแนะ

10

สวนอางอง ประกอบดวย เอกสารอางอง และภาคผนวก (ถาม)

3.1.3 รายงานรวบรวม วเคราะห และสรปผล โครงสรางของรายงานควรประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน

สวนน า ประกอบดวย ชอเรองซงจะปรากฏในหนาปกและปกในรายงาน หนาถดจากปกใน คอ ค าน า สารบญ และค าขอบคณ

สวนเนอความ ประกอบดวย บทน า เนอเรอง และบทสรป สวนอางอง ประกอบดวย เอกสารอางอง บรรณานกรม และภาคผนวก (ถาม)

3.2 โครงสรางรายงานความกาวหนา โครงสรางของรายงานควรประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน สวนน า ประกอบดวย ชอเรองซงจะปรากฏในหนาปกและปกในรายงาน หนาถดจากปก

ใน คอ สารบญ สารบญรป สารบญตาราง บทคดยอ และค าขอบคณ สวนเนอความ ประกอบดวย บทน า การส ารวจทมมากอน การด าเนนการส ารวจ/วธการ

ส ารวจ ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร ผลการส ารวจดวยวธการอน ๆ (ถาม) งานทจะด าเนนการตอไป และบทสรป

สวนอางอง ประกอบดวย เอกสารอางอง และภาคผนวก

3.3 โครงสรางรายงานขอมลทรพยากรแร

3.3.1 รายงานขอมลพนทแหลงแร โครงสรางของรายงานขอมลพนทแหลงแร ประกอบดวย หวเรอง ทตงพนทแหลงแร

การเขาถงพนท สภาพภมประเทศ ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร และการประเมนปรมาณแร

3.3.2 รายงานขอมลประทานบตร โครงสรางของรายงานขอมลประทานบตร ประกอบดวย หวเรอง ทตงประทานบตร

การเขาถงพนท สภาพภมประเทศ การใชประโยชนทดน สภาพทวไปของเหมอง ขอมลการท าเหมอง ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร การประเมนปรมาณแร และเงอนไขประทานบตร (ถาม)

3.3.3 รายงานขอมลพนทศกยภาพทางแร โครงสรางของรายงานขอมลพนทศกยภาพทางแร ประกอบดวย หวเรอง ทตงพนท

ศกยภาพ การเขาถงพนท สภาพภมประเทศ ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร และความเปนไปไดในการพบแหลงแร

11

3.3.4 รายงานขอมลบรเวณพบแร โครงสรางของรายงานขอมลบรเวณพบแร ประกอบดวย หวเรอง ทตงจดพบแร

การเขาถงพนท สภาพภมประเทศ ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร และความเปนไปไดในการพบแหลงแร

3.3.5 รายงานขอมลดานเทคนค โครงสรางของรายงานขอมลดานเทคนค ประกอบดวย หวเรอง ทตงบรเวณพบแร

การเขาถงพนท สภาพภมประเทศ การด าเนนการส ารวจ/วธการส ารวจ และผลการด าเนนการ

3.4 โครงสรางเอกสารเผยแพรทรพยากรแร โครงสรางเอกสารเผยแพรทรพยากรแรควรประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน สวนน า ประกอบดวย ชอเรองซงจะปรากฏในหนาปกและปกในรายงาน หนาถดจากปกใน

คอ ค าปรารภ (ถาม) ค าน า และสารบญ สวนเนอความ ประกอบดวย บทน า เนอเรอง และบทสรป สวนอางอง ประกอบดวย เอกสารอางอง ภาคผนวก

3.5 โครงสรางสมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร โครงสรางหรอองคประกอบสมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร ประกอบดวย 1) รปแผนทและแผนภม 2) สาระส าคญประกอบแผนทและแผนภม ไดแก ชอสมดแผนท แผนท และแผนภม

ทรพยากรแร หนวยงานทจดท า ระวางของแผนท แหลงขอมลและเอกสารอางอง มาตราสวน ทศเหนอ หวหนาสวนราชการ ปทจดพมพ ผจดท า ผก ากบดแล คณะท างานจดท าแผนท ความทนสมยของขอมล (พมพครงท...เมอ...) และขอมลการจดพมพ

3) ค าอธบาย ไดแก แผนทดชน ค าอธบาย ค าจ ากดความ สญลกษณ ชอยอ การจดท าแผนททรพยากรแร สามารถศกษารายละเอยดเพมเตมไดจากคมอการจดท า

แผนททรพยากรแร มาตราสวน 1:250,000 (คณะจดท าแผนททรพยากรแร, 2542)

12

ตารางท 3.1 มาตรฐานโครงสรางของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร

1. รายงานวชาการ 2. รายงานความกาวหนา

3. รายงานขอมลทรพยากรแร

รายงานวชาการทวไป

รายงาน การส ารวจแร

รายงานรวบรวมวเคราะห และ

สรปผล

รายงานขอมล พนทแหลงแร

รายงานขอมล ประทานบตร

รายงานขอมล พนทศกยภาพทางแร

รายงานขอมล บรเวณพบแร

รายงานขอมล ดานเทคนค

สวนน า ปกรายงาน ค าปรารภ (ถาม) ค าน า สารบญ สวนเนอความ 1. บทน า 2. เนอเรอง 3. บทสรป สวนอางอง เอกสารอางอง บรรณานกรม ภาคผนวก ดชน

สวนน า ปกรายงาน ค าปรารถ (ถาม) ค าน า สารบญ สารบญแผนภาพ (ถาม) สารบญรป สารบญตาราง รายการสญลกษณและค ายอ (ถาม) บทคดยอ ค าขอบคณ สวนเนอความ 1. บทน า 2. ผลการศกษาทมมากอน 3. วธการส ารวจ 4. ธรณวทยา 5. ธรณวทยาแหลงแร 6. การก าหนดขอบเขตและการประเมนปรมาณแร 7. สถานการณแร (ถาม) 8. บทวจารณ (ถาม) 9. บทสรป 10. ขอคดเหนและเสนอแนะ สวนอางอง เอกสารอางอง ภาคผนวก

สวนน า ปกรายงาน ค าน า สารบญ ค าขอบคณ สวนเนอความ 1. บทน า 2. เนอเรอง 3. บทสรป สวนอางอง เอกสารอางอง บรรณานกรม ภาคผนวก (ถาม)

สวนน า ปกรายงาน สารบญ สารบญรป สารบญตาราง บทคดยอ ค าขอบคณ สวนเนอความ 1. บทน า 2. การส ารวจ ทมมากอน 3. การด าเนนการส ารวจ/วธการส ารวจ 4. ธรณวทยา 5. ธรณวทยาแหลงแร 6. ผลการส ารวจดวยวธอน ๆ (ถาม) 7. งานทจะด าเนนการ ตอไป 8. บทสรป สวนอางอง เอกสารอางอง ภาคผนวก

1. หวเรอง 2. ทตงพนทแหลงแร 3. การเขาถงพนท 4. สภาพภมประเทศ 5. ธรณวทยา 6. ธรณวทยาแหลงแร 7. การประเมนปรมาณแร

1. หวเรอง 2. ทตงประทานบตร 3. การเขาถงพนท 4. สภาพภมประเทศ 5. การใชประโยชนทดน 6. สภาพทวไปของเหมอง 7. ขอมลการท าเหมอง 8. ธรณวทยา 9. ธรณวทยาแหลงแร 10. การประเมนปรมาณแร 11. เงอนไขประทานบตร (ถาม)

1. หวเรอง 2. ทตงพนทศกยภาพทางแร 3. การเขาถงพนท 4. สภาพภมประเทศ 5. ธรณวทยา 6. ธรณวทยา แหลงแร 7. ความเปนไปไดในการพบแหลงแร

1. หวเรอง 2. ทตงบรเวณพบแร 3. การเขาถงพนท 4. สภาพภมประเทศ 5. ธรณวทยา 6. ธรณวทยา แหลงแร 7. ความเปนไปได ในการพบแหลงแร

1. หวเรอง 2. ทตงบรเวณพบแร 3. การเขาถงพนท 4. สภาพภมประเทศ 5. การด าเนนการส ารวจ/วธการส ารวจ 6. ผลการด าเนนการ

12

13

ตารางท 3.1 มาตรฐานโครงสรางของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร (ตอ)

4. รายงานความกาวหนา 5. สมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร

สวนน า ปกรายงาน ค าปรารภ (ถาม) ค าน า สารบญ สวนเนอความ 1. บทน า 2. เนอเรอง 3. บทสรป สวนอางอง เอกสารอางอง ภาคผนวก

1. รปแผนทและแผนภม 2. สาระส าคญประกอบแผนทและแผนภม

- ชอสมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร - หนวยงานทจดท า - ระวางของแผนท - แหลงขอมลและเอกสารอางอง - มาตราสวน ทศเหนอ - หวหนาสวนราชการ - ปทจดพมพ - ผจดท า ผก ากบดแล คณะท างานจดท าแผนท - ความทนสมยของขอมล (พมพครงท...เมอ...) - ขอมลการจดพมพ

3. ค าอธบาย - แผนทดชน - ค าอธบายค าจ ากดความ สญลกษณ ชอยอ

13

14

15

บทท 4 มาตรฐานเนอหาของรายงานการส ารวจแร

ตามทไดกลาวไวในบทท 2 ประเภทของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร แบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก รายงานวชาการ รายงานความกาวหนา รายงานขอมลทรพยากรแร เอกสารเผยแพรทรพยากรแร และสมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร และไดก าหนดใหรายงานการส ารวจแรเปนสวนหนงของรายงานวชาการนน ในบทนจะมงเนนการใหรายละเอยดเฉพาะมาตรฐานเนอหาของรายงานการส ารวจแร

การเขยนรายงานการส ารวจแร ตามทไดมการก าหนดมาตรฐานโครงสรางรายงานการส ารวจแร ซงประกอบดวย 3 สวน คอ สวนน า สวนเนอความ และสวนอางอางอง ก าหนดใหมาตรฐานเนอหาของรายงานการส ารวจแร มรายละเอยดการจดท าในแตละสวนดงน

4.1 สวนน า

4.1.1 ปกรายงาน

4.1.1.1 ปกรายงาน

หนาปกรายงานหรอปกนอกรายงาน ประกอบดวย ประเภทรายงาน ล าดบชดและหมายเลขเอกสาร (ถาม) ชอของเลมเอกสาร (volume title) (ถาม) ชอเรอง (title page) และชอหนวยงาน

กรณเปนรายงานวชาการของส านกทรพยากรแร จะตองมล าดบชดและหมายเลขเอกสารปรากฏทหนาปกรายงาน เชน รายงานวชาการ ฉบบท สทร 1/2560 เปนตน ทงน ป พ.ศ. ใหระบตามป พ.ศ. ทมการจดพมพรายงาน ไมใชตามปงบประมาณทด าเนนงาน (แสดงตวอยางรปแบบการจดพมพในบทท 8)

4.1.1.2 ปกในรายงาน

ปกในรายงาน ประกอบดวย ประเภทรายงาน ล าดบชดและหมายเลขเอกสาร (ถาม) ชอของเลมเอกสาร (volume title) (ถาม) ชอเรอง และชอหนวยงาน รายละเอยดเชนเดยวกบหนาปกรายงานหรอปกนอกรายงาน และชอผแตงหรอผเขยนรายงาน (แสดงตวอยางรปแบบการจดพมพในบทท 8)

4.1.1.3 หนาถดจากหนาปกใน

หนาถดจากปกใน แสดงรายละเอยดของหนวยงาน ขอมลของการจดพมพ (หนวยงาน สถานทพมพ ครงทพมพ) และขอมลการลงรายการบรรณานกรม เพอใหผอานรายงานน าไปใชอางองตอไป

กรณตวอยางรายงานของส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ ในหนานสวนทอยทางตอนบน จะปรากฏค าวา อธบดกรมทรพยากรธรณ พรอมชอของอธบดกรมทรพยากรธรณ ค าวาผอ านวยการส านกทรพยากรแร พรอมชอผอ านวยการส านกทรพยากรแร และหวหนาสวน/ฝาย (ทผเขยนสงกด) พรอมชอหวหนาสวน/ฝาย เรยงตามล าดบ สวนตอนกลางไปจนถงตอนลางของหนา จะปรากฏค าวา จดพมพโดย พรอมสถานทหรอหนวยงานทด าเนนการจดพมพ และระบครงทพมพ เดอนและป พ.ศ. ทจดพมพ (เชน มกราคม พ.ศ. 2560) จ านวนเลม ขอมลการลงรายการบรรณานกรม และเลขมาตรฐานสากล

16 ประจ าหนงสอ ( International Standard Book Number: ISBN) (ถาม ) (แสดงตวอยางรปแบบการจดพมพในบทท 8)

4.1.2 ค าปรารภ (ถาม) ค าปรารภ (foreword) จะเขยนและลงนามโดยชอผอนทไมใชผแตง เชน ลงนามโดย

บรรณาธการ (editor) ผด าเนนการจดพมพหนงสอหรอเอกสารฉบบนน หรอผบรหาร (อธบด) เปนตน กรณทเอกสารฉบบนนส าเรจไดดวยความรวมมอจากองคกรอน ๆ ลกษณะเชนนควรมค าปรารภ ซงเขยนและลงนามโดยผทอยในต าแหนงทเหมาะสม (เชน ระดบผอ านวยการส านกขนไป) และทราบเรองราวการส ารวจวจยในครงนน

4.1.3 ค าน า (ถาม) ค าน า (preface) โดยทวไปจะกลาวถง ความเปนมา ความมงหมาย เชน ความกาวหนา

ทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยในขณะนนมความเปนไปอยางไรบาง การอางองผลการศกษาทมมากอนทน ามาใชประกอบการเขยน วตถประสงคของการจดท าและเผยแพร และสงทเปนสาระส าคญ ซงอาจจะเปนค าน าในการจดพมพครงแรกและการจดพมพใหมในแตละครง ในการจดพมพครงใหมอาจมการกลาวถงสงทไดแกไขเพมเตมในแตละเรอง แตละบทดวย นอกเหนอจากนกจะเปนการกลาวค าขอบคณผทใหความชวยเหลอในดานตาง ๆ จนเปนผลใหรายงานฉบบนนเสรจสนสมบรณดวยด ทายสดของค าน า จะมชอผแตง สถานท หรอสงกด และวน เดอน ป ทเขยนค าน า นน

ค าน ามกปรากฏใหเหนทวไปในต าราวชาการ (textbook) และเอกสารวชาการ (technical bulletin) กรณรายงานการส ารวจแรนนไมถอเปนสงจ าเปนนก แตกอาจน ามากลาวถงได หากรายงานฉบบนนมความส าคญจรง ๆ หรอเอกสารนนจดพมพในลกษณะรวมกนโดยใชชอสงกดหรอหนวยงานเดยวกน แตภายในเนอหาของรายงานอาจประกอบดวยเนอเรองเปนตอนทมชอเรอง และ ชอผแตงอน ๆ รวมอยดวย

4.1.4 สารบญ สารบญ (content) เปนสงแสดงขอบเขตเนอหาของรายงาน ประกอบดวย รายการ

หวขอหลกทมในเนอเรอง ภายในสารบญโดยปกตจะไมเขยนหวขอยอย แตอาจมหวขอรองจากหวขอหลกไดในกรณทมการพมพแยกออกเปนบท (chapter) หรอกรณทมการรวบรวมรายงานทมผเขยนหลายคนมาไวในเลมเดยวกนและใชชอเรองเดยวกน เนองจากเนอเรองภายในมความสมพนธซงกนและกน การจดวางต าแหนงของหวขอหลกและหวขอรองทงหมดไมควรใหเหลอมกนเกน 3 หรอ 4 แถว เพราะอาจท าใหผอานสบสน แถวดานรมขวามอของหนาสารบญ จะพมพตวเลขแสดงหนาของหวขอหลกในแตละหวขอ (แสดงตวอยางรปแบบการจดพมพในบทท 8)

ส าหรบรป ตาราง และแผนภาพ ทประกอบในเนอหา ควรจดท าสารบญรป สารบญตาราง และสารบญแผนภาพ เรยงตามล าดบตอจากสารบญหลก และจดพมพแยกออกมา โดยรปทประกอบในเนอหาใหเขยนวา “รปท...” หรอ “Figure...” และตารางทประกอบในเนอหา ใหเขยนวา “ตารางท..” หรอ “Table..” สวนแผนทขนาดใหญและภาพถายประกอบทจดเปนแผนภาพทกภาพทประกอบในเนอหา ใหเขยนวา “แผนภาพท...” หรอ “Plate...” (ดหลกเกณฑการจดท าภาพประกอบและตารางในบทท 6 และตวอยางรปแบบการจดพมพในบทท 8)

17

4.1.5 บทคดยอ บทคดยอ (abstract) คอการบรรยายสรปเนอหาของรายงานอยางสน ขอความกะทดรด

ไดใจความครอบคลมเนอหาส าคญของการด าเนนงาน บทคดยอจะเปนประโยชนอยางมากตอผอานทตองการใชเวลาใหนอยทสดในการท าความเขาใจกบเรองราว บทคดยอแบงออกเปน 2 แบบ คอ 1) บทคดยอแบบพรรณนา (descriptive abstract) ซงบอกใหทราบเพยงวามหวเรองอะไรบางในรายงาน แตไมไดบอกใหทราบวารายงานเกยวของอยางไรกบหวเรองเหลานน บทคดยอลกษณะเชนนโดยปกตเขยนไดงายและสน แตมขอเสยคอใหขอมลนอย และ 2) บทคดยอแบบใหขอมล (informative abstract) ซงจะกลาววาในเนอหามอะไรทเกยวของกบหวเรองและมขอมลมากกวาแบบแรก เขยนยากขนและคอนขางจะยาวกวาแบบแรก อยางไรกตามลกษณะของบทคดยอมกจะไมเปนแบบใดแบบหนงอยางชดเจน สวนใหญมกจะรวมในสองรปแบบ

เนอหาของบทคดยอควรจะเปนการใหขอมลมากกวาทจะเปนการอธบาย และควรจะมเนอหาทรายงานกลาวถง โดยอาจกลาวถงวตถประสงคของโครงการ พนทส ารวจ วธการและลกษณะ ชนดของขอมลทใช ผลของการส ารวจวจย และขอสรปโดยยอ ลกษณะของบทคดยอทดควรมเปาหมายชดเจน และมความสมบรณในตว เปนอสระจากเนอเรอง ไมควรกลาวอางถงตารางและภาพแสดงใด ๆ รวมทงการอางองถงเอกสารอน ๆ ซงไมจ าเปน บทคดยอโดยปกตในรายงานการส ารวจไมไดจ ากดความยาวหรอจ านวนค าของบทคดยอ อยางไรกตามบทคดยอควรสนทสดเทาทกระท าได นอกจากนในตอนทายของบทคดยอควรระบค าส าคญ (key words) ซงเปนค าทแสดงความส าคญของเนอหาและน าไปใชในการสบคนขอมล (แสดงตวอยางรปแบบการจดพมพในบทท 8)

4.1.6 ค าขอบคณ การเขยนค าขอบคณ (acknowledgement) โดยทวไปแบงออกเปน 3 กลม คอ ค าขอบคณ

ตอองคกรหรอบคคลภายนอกทเกยวของ ค าขอบคณตอผทใหขอมล และค าขอบคณตอผรวมงานทใหความชวยเหลอ

1) องคกรหรอบคคลภายนอก

ความรวมมอระหวางองคกรโดยทวไปจะกลาวขอบคณในสวนบทน าของรายงานของ สวนราชการนน ความรวมมอตกลงแบบมพธการ จะตองน ามากลาวไวทปกรายงานและในหนาชอเรองของรายงาน และจดวางไวตามขอบบนแผนทตารางหรอแผนภมทพมพแยกตางหากในททเหมาะสม ส าหรบผทใหการสนบสนนดานการเงนกตองกลาวค าขอบคณไวดวย การสะกดชอบคคล ยศ ต าแหนง ชอบรษท เครองใชตาง ๆ ควรมการตรวจสอบใหถกตอง

2) ผใหขอมล

ผเขยนรายงานตองไดรบการอนญาตในการใชขอมล หากเปนลายลกษณอกษรไดกจะเปนการด การไดรบอนญาตจากบรษทเอกชน ในการพมพเผยแพรขอมลบางอยาง เชน แผนทธรณวทยาแผนทธรณวทยาแหลงแร ขอมลรายละเอยดชนดนของหลมเจาะ (well logs) และขอมลคาความสมบรณแหลงแร ขอมลคณสมบตและคณภาพของแร ขอมลผลผลต ฯลฯ ควรระบไวใหชดเจนในรายงาน

18

3) ผรวมงาน

การส ารวจและรายงานทเปนผลเกดขนจากการแนะน าของผรวมงานและผเขยนรายงานหรอผแตงเอกสาร ซงถอเปนงานประจ าอยแลว ไมจ าเปนตองเอามาบรรยายขอบคณยดยาว ควรกลาวใหตรงจด สอความหมายชดเจน

ผลการวเคราะห การค านวณ การตรวจสอบแรและซากดกด าบรรพ โดยบคคลทงจากภายในและภายนอกหนวยงานควรตองไดรบการอางถง โดยการระบชอในรายการผลวเคราะห ผลการค านวณและผลการตรวจสอบนดวย โดยไมเพยงแตระบไวภายใตหวขอค าขอบคณเทานน ซงถอเปนการใหเกยรตและเปนสงซงจ าเปนตองปฏบต

ส าหรบพนกงานพมพดด บรรณาธการ บรรณารกษหองสมด ฯลฯ และผชวยหรออน ๆ หรอบคคลในครอบครว ทไดใหความชวยเหลอควรไดรบการกลาวนามไว รวมทงการแสดงความขอบคณในรปแบบของจดหมายขอบคณไปยงหวหนาหรอผบงคบบญชาของบคคลผนนดวย สวนการขอบคณบคคลในครอบครว ควรกระท าไดโดยสวนตวจะเหมาะกวาน ามากลาวในเอกสารทางวชาการ

การกลาวค าขอบคณบคคล ในรายงานภาษาองกฤษควรกลาวชอเตมในครงแรก เชน Clay T. Smith หรอ Mary M. Smith ตอไปกลาวเพยง Mr., Mrs., Miss. หรอ Ms. Smith สวนในรายงานภาษาไทยใหใชค าวา “คณ” น าหนา หากเปนผทมค าน าหนาอยางอน เชน พระราชวงศ ยศทางทหาร-ต ารวจ ศาสตราจารย ดร. กใหใชตาม ค าน าหนานน ๆ

ในกรณทขอบคณบคคล โดยอางองต าแหนงน าหนา แลวใสชอบคคลผนนในวงเลบ ใหใชค าวา “นาย” “นาง” และ “นางสาว” น าหนาชอแทนค าวา “คณ” เนองจากมลกษณะเปนภาษาทางราชการ ส าหรบบคคลทมค าน าหนาอยางอนดงกลาวขางตน ใหใชตามค าน าหนานน ๆ สวนการขอบคณทอางชอ น าหนา แลวตามดวยต าแหนงของผนนใหใชค าวา “คณ” เชนเดม

ตวอยาง (1) ผเขยนขอขอบคณ คณประเสรฐ กมารจนทร ผเชยวชาญดานส ารวจ ทไดกรณาใหความชวยเหลอในเรอง... (2) ผเขยนขอขอบคณ ผเชยวชาญดานส ารวจ (นายประเสรฐ กมารจนทร) ทไดกรณาใหความชวยเหลอในเรอง...

4.2 สวนเนอความ

4.2.1 บทน า บทน า (introduction) ในรายงานอาจมเนอหาและขนาดความยาวแตกตางกนออกไป

สวนใหญขนอยกบสาระของเรองนน ๆ อยางไรกตามบทน าไมควรจะมความยาวมากเกนไปและควรเขยนใหอานเขาใจไดงาย กรณบทน ายาวอาจมการแบงหวขอยอยในบท สวนบทน าสนมหวขอเดยวกเปนการเพยงพอ ส าหรบเนอหาในบทน าใหอธบายความเปนมา หลกการและเหตผลของโครงการส ารวจหรอโครงการศกษาวจย วตถประสงค ขนตอนการด าเนนงาน วธการศกษา ส ารวจ หรอวจย เจาหนาทปฏบตงาน ระยะเวลาการด าเนนงาน และอาจแสดงงบประมาณในการด าเนนงาน (บางกรณ) ทตงและขอบเขตของพนทส ารวจ การเขาถงพนท ลกษณะทางภมศาสตร และการใชประโยชนทดน และทายสดอาจกลาวถงผลทคาดวาจะไดรบจากการส ารวจและวจยครงน สงทไดรบสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางไร ซงหวขอยอยเหลานอาจมหรอไมมกได แลวแตความจ าเปนตามลกษณะของงาน บางหวขออาจส าคญและอาจจ าเปนตองแยกออกมากลาวนอกเหนอจากบทน า บางเรองกอาจไมจ าเปนตองกลาวละเอยด

19 ทงนขนกบองคประกอบหลายอยาง บทน าอาจกลาวถงบทสรป ผลทไดในลกษณะวงแคบหรอวงกวาง สถานภาพของความรในปจจบน การพฒนาของทฤษฎปจจบนตอไปขางหนา หรอความแตกตางระหวางขอสรปของผเขยนทเคยท ามาแลว สวนกรณทมการแบงหวขอยอยในบทน า รายละเอยดการเขยนในแตละหวขอยอยมดงน

1) ความเปนมา

การเขยนความเปนมาของโครงการ/งานส ารวจแรเปนการอธบายถงเหตผลความจ าเปน ความส าคญในการด าเนนการ โดยเนนการบรรยายถงนโยบาย หลกเกณฑ หรอประเดนสนบสนนใหรเรมโครงการ/งานส ารวจแร และมรายละเอยดเชอมโยงใหเหนประโยชนของการด าเนนการ

2) วตถประสงค

การเขยนวตถประสงค คอ การก าหนดจดมงหมายทตองการใหเกดขนจากการด าเนนงาน วตถประสงคมความส าคญตอแนวทางการด าเนนงานรวมถงเปาหมายทจะไดรบจากการด าเนนการ การเขยนวตถประสงคตองระบใหชดเจน ใชประโยคสมบรณสน ๆ อานเขาใจงาย สอดคลองกบชองาน ลกษณะของปญหาทตองการทราบ เหตผลและความจ าเปนของการด าเนนงาน หากมวตถประสงคหลายประเดนใหระบเปนขอ ๆ และใหเรยงตามล าดบความส าคญ เชน (1) เพอส ารวจ ตรวจสอบ ประเมน และก าหนดพนทศกยภาพทางแร (2) เพอส ารวจ ตรวจสอบ ประเมน และก าหนดพนทแหลงแร (3) เพอเสนอขอคดเหนและขอเสนอแนะในการก าหนดนโยบายบรหารจดการแร เปนตน

3) ขนตอนการด าเนนงาน

ขนตอนการด าเนนงานของโครงการในภาพรวมตามแผนงาน ใหระบถงกจกรรมตาง ๆ ทด าเนนงานเพอใหบรรลวตถประสงคของทงโครงการ/งานส ารวจแร โดยอาจกลาวถงทงกจกรรมหลกและกจกรรมยอยทด าเนนการ

4) เจาหนาทปฏบตงาน

เนองจากการด าเนนงานบางโครงการ/งานส ารวจแร อาจมเจาหนาทรวมปฏบตงานหลายคน และอาจมาจากหลายหนวยงาน ซงมสวนชวยในการด าเนนการใหบรรลผลตามวตถประสงค แตอาจจะไมไดเปนผเขยนรายงานเอง ดงนนควรใสรายชอผรวมปฏบตการ ต าแหนง หนาทความรบผดชอบ และหนวยงานทสงกด เพอจะไดปรากฏเปนผลงานรวมกน

5) ระยะเวลาการด าเนนงาน

ใหระบชวงระยะเวลาของการด าเนนงานของโครงการ/งานส ารวจแร ครอบคลมตงแตเรมตนจนสนสดการด าเนนงาน

6) ทตงและขอบเขตของพนทส ารวจ

ใหอธบายรายละเอยดต าแหนงทตง และขอบเขตของพนทส ารวจ ดงน (1) ระบทตง และขอบเขตของพนทส ารวจ โดยอธบายภาพรวมของทตงของพนทส ารวจ

ตามขอบเขตการปกครอง เชน หมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด เปนตน

20

(2) ระบขนาดของพนทส ารวจ (หนวยเปนตารางกโลเมตร: ตร.กม.) ในกรณเปนขอมลอาชญาบตรส ารวจหรอประทานบตร สวนใหญระบเปน ไร-งาน-ตารางวา

(3) ระบพกดทตงของพนทส ารวจ โดยระบมาตราสวนแผนท (scale) ล าดบชด (series) ระวาง (sheet) ชอระวาง (sheet name) ระบแหลงทมาของขอมล และระบพกดหรอเสนกรดของพนทส ารวจ พรอมจดท าแผนทแสดงทตงและขอบเขตของพนทส ารวจบนแผนทมาตราสวน 1:250,000 หรอ 1:50,000 หรอใหญกวา พจารณาตามความเหมาะสม และใหมแผนทดชน (index map) แสดงจงหวดทตงของพนทส ารวจนนดวย

(4) อาจอธบายภาพรวมของอาณาเขตตดตอของพนทส ารวจเพมเตม เชน อ าเภอ หรอจงหวดตาง ๆ ทอยบรเวณใกลเคยง

ตวอยาง พนทส ารวจ ตงอย ในทองทบานหนองฮ ต าบลนาดนด า อ าเภอเมอง จงหวดเลย

ครอบคลมพนท 0.4 ตร.กม. ปรากฏในแผนทภมประเทศของกรมแผนททหาร มาตราสวน 1:50,000 ล าดบชด 7018 ระวาง 5343 I (อ าเภอวงสะพง) (กรมแผนททหาร, 2541) อยระหวางเสนกรดตะวนออก797000m.E-798000m.E และเสนกรดเหนอ 1922000m.N-1924000m.N

7) การเขาถงพนท

ใหอธบายและแสดงเสนทางคมนาคมหลกทจะใชเดนทางเขาสพนทส ารวจ สภาพของเสนทาง โดยเฉพาะอยางยงเสนทางเขาถงแหลงแรหรอสถานทส าคญตาง ๆ ในกรณทเปนเสนทางของ กรมทางหลวงทมหมายเลข ใหระบหมายเลขก ากบ พรอมแสดงในแผนทประกอบดวย

การอธบายโดยเรมจากอ าเภอหรอสถานทส าคญทเปนทตงของพนทส ารวจไปจนถงพนทส ารวจ พรอมจดท าแผนทแสดงต าแหนงทตงของพนทส ารวจ อาจแสดงชมชนทอยใกลพนทส ารวจ และเสนทางการคมนาคมและการเขาถงพนทส ารวจบนแผนทมาตราสวน 1:500,000 หรอใหญกวา

ตวอยาง การคมนาคมเขาสพนทแหลงแรยปซมและแอนไฮไดรต ต าบลทายาง อ าเภอทงใหญ

จงหวดนครศรธรรมราช สามารถเดนทางไดโดยรถยนต โดยเรมตนเดนทางจากอ าเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช ไปตามทางหลวงหมายเลข 41 (อ าเภอทงสง-อ าเภอเวยงสระ) ไปทางดานทศเหนอ (อ าเภอเวยงสระ-จงหวดสราษฎรธาน) ประมาณ 39 กโลเมตร ถงบานขนาน เลยวซายเขาไปตามทางหลวงหมายเลข 4038 (สายวดขนาน-ทงใหญ) ประมาณ 9.5 กโลเมตร เลยวขวาไปตามถนนดนลกรง ประมาณ 2 กโลเมตร ถงพนทแหลงแรดงกลาว

8) ลกษณะทางภมศาสตร

ใหอธบายสภาพบรเวณพนทส ารวจและใกลเคยง ไดแก ลกษณะภมประเทศ และลกษณะทางน า

ลกษณะภมประเทศ ใหอธบายขอมลลกษณะภมประเทศโดยรวมของบรเวณพนทส ารวจนน ๆ เชน เปนทราบ เปนภเขา เปนตน ในกรณทมภเขาหรอเทอกเขาใหระบชอภเขาหรอเทอกเขาทส าคญนนดวย การวางตวของแนวเทอกเขา ระดบความสง จดสงสดและจดต าสดของพนท ความลาดชน ฯลฯ พรอมทงระบลกษณะเฉพาะตวของพนททมความเปนเอกลกษณเฉพาะ พรอมรปภาพประกอบ (ถาม)

21

ลกษณะทางน า ใหอธบายขอมลลกษณะโดยทวไปของทางน า สายน าหรอแมน าล าคลอง ทส าคญทไหลผานในพนทส ารวจนน ๆ หรอใกลเคยง อธบายทศทางการไหลของน า และลกษณะของทางน าทถกบงคบดวยโครงสราง (structural control) พรอมรปภาพประกอบ (ถาม)

ตวอยาง แหลงแรเหลกภยาง มลกษณะภมประเทศเปนภเขาสงทสนเขาวางตวในแนวทศตะวนตก-

ทศตะวนออก ยอดเขามความสง 704 เมตร จากระดบน าทะเลปานกลาง และสงจากบรเวณเชงเขาโดยรอบประมาณ 400 เมตร โดยอยหางจากภควายเงนไปทางทศใตประมาณ 2 กโลเมตร และตอเนองกบภมอนทางทศตะวนตก ซงรวมกนเปนเทอกเขาทมความยาวประมาณ 5 กโลเมตร และวางตวในแนวทศตะวนตก-ทศตะวนออก ในพนทไมมทางน าหลกไหลผาน แตมล าหวยเลก ๆ ทงทางดานทศเหนอและทศใตของภยาง ซงจะมน าไหลเฉพาะในชวงเวลาทฝนตกเทานน

9) ลกษณะทางภมอากาศ (ถาม)

ลกษณะภมอากาศ ใหอธบายขอมลลกษณะภมอากาศแบบตาง ๆ ในบรเวณนนหรอภาคนนโดยรวม ฤดกาลตาง ๆ ทปรากฏ รวมทงระยะเวลาในแตละชวงฤด อณหภม ปรมาณฝน ความชนสมพทธ คาความกดอากาศ เปนตน โดยอาจจะกลาวแยกเปนคาเฉลยรายปหรอรอบหลายปของแตละอ าเภอ จงหวด ขอมลดงกลาวอาจแสดงดวยภาพและตารางประกอบดวยกได ทงนแลวแตขอมลทสามารถหามาได ในแตละบรเวณซงไมเหมอนกน โดยขอมลเหลานใหเขยนในรายงานในกรณทมความส าคญและอาจสงผลตอการส ารวจและวจย

10) การใชประโยชนทดน

ใหอธบายการใชประโยชนทดนของพนทส ารวจและบรเวณใกลเคยง เชน ทตงชมชน กจกรรมท าเหมองเกาทมแนวถนนหรอขมเหมองเกา ปาไม ทรพยากรสงแวดลอมตาง ๆ ขอมลแหลงโบราณคดและแหลงอนควรอนรกษตาง ๆ พนทประกาศทางราชการตาง ๆ เขตปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เขตพนททหาร เปนตน โดยใหระบประเภทและขอบเขตของพนท พรอมทงแสดงในแผนทประกอบ

พนทประกาศทางราชการ เชน - พนทปาไมตามพระราชบญญตปาไม พ.ศ. 2484 - ปาสงวนแหงชาตตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 - อทยานแหงชาตตามพระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 - เขตรกษาพนธสตวปาตามพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 - การจ าแนกเขตการใชประโยชนทรพยากรและทดนปาไมในพนทปาสงวนแหงชาต ตาม

มตคณะรฐมนตรเมอวนท 10 มนาคม 2535 - เขตพนทตามมาตรา 6 ทว แหงพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 - พนทชนคณภาพลมน า ตามมตคณะรฐมนตรเมอวนท 27 กรกฎาคม 2525 เรอง

โครงการศกษาเพอก าหนดชนคณภาพลมน าทส าคญของประเทศไทย - ปาอนรกษตามกฎหมาย ประกอบดวย อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา และ

เขตหามลาสตวปา

22

- ปาอนรกษตามมตคณะรฐมนตร ประกอบดวย พนทชนคณภาพลมน าชนท 1 พนทเขตอนรกษปาชายเลน และเขตปาเพอการอนรกษ (zone c) ทจ าแนกจากปาสงวนแหงชาต

- ปาอนรกษตามนโยบาย ไดแก พนทปาทกรมปาไมจดใหเปนวนอทยาน สวนรกขชาต และสวนพฤษศาสตร

4.2.2 ผลการศกษาทมมากอน สวนนถอเปนสวนส าคญอกสวนหนงซงผเขยนรายงานควรกลาวถง เพอผอานจะไดทราบ

ถงขอมลส ารวจและขอมลวชาการทเคยด าเนนการมาแลวในพนทนน รวมทงเปนแนวทางในการชวยตดตามขอมลในขนรายละเอยดเฉพาะแหงไดตอไปอกดวย

เนอหาของการส ารวจทมมากอน ควรกลาวถง ผลการศกษาวจยและผลการส ารวจดวยวธการตาง ๆ ทเคยด าเนนการมาแลวในพนททก าลงด าเนนการศกษา ไดแก ขอมลดานธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร ธรณเคม การแปลความหมายธรณฟสกสทางอากาศ การแปลความหมายภาพถายดาวเทยม การแปลความหมายภาพถายทางอากาศ การส ารวจธรณฟสกส หลมเจาะส ารวจ และอน ๆ รวมทงประวตการผลตและผลผลตแรทกชนดทเคยผลตมากอนในอดต ซงขอมลเหลานจะเปนประโยชนตอการด าเนนงานส ารวจแรในปจจบน การรวบรวมการส ารวจทมมากอนอาจไดมาจากแหลงขอมลหลากหลายและลกษณะขอมลทแตกตางกน ดงนนการน าขอมลมาใชตองพจารณาและระบรายละเอยดของชนดขอมล ปรมาณ และคณภาพของขอมลประกอบดวย

4.2.3 วธการส ารวจ ใหอธบายวธการส ารวจ ตงแตเรมตนจนสนสดการด าเนนงาน เชน การรวบรวมขอมล

การแปลความหมายขอมลภาพถายทางอากาศและขอมลธรณฟสกสทางอากาศ การส ารวจภาคสนาม การเกบตวอยาง การวเคราะหและทดสอบตวอยาง การประมวลผลและแปลความหมาย และการรายงานผล อาจแสดงผลผลตทจะไดและชวงระยะเวลาทใชด าเนนการในแตละขนตอน อาจแสดงเปนแผนผงแสดงขนตอนการด าเนนการส ารวจ (flow chart) ประกอบ โดยแตละขนตอนมรายละเอยดการเขยนดงน

1) การรวบรวมขอมล

ใหแสดงรายละเอยดชนดขอมล แหลงทมาของขอมล และสรปเนอและสาระส าคญทไดจากการรวบรวมขอมล เชน ผลการส ารวจทมากอน ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร พรอมเขยนอางองในเนอหา และแสดงรายการเอกสารอางองทายเลมใหถกตองและครบถวน

2) การแปลความหมายขอมลภาพถายทางอากาศและขอมลธรณฟสกสทางอากาศ ใหแสดงหลกการ ชนดขอมลทใช วธการ การก าหนดคาตวแปร และสรปผลการแปล

ความหมาย พรอมแสดงตาราง แผนภม รปและแผนท เพอประกอบค าอธบาย

23

3) การส ารวจภาคสนาม

ใหอธบายหลกการและปจจยตาง ๆ ทน ามาพจารณาวางแผนและก าหนดวธการส ารวจ เครองมอและอปกรณทใช อธบายขนตอนการด าเนนงาน เพอใหไดมาซงขอมลส าหรบการศกษาหรอการส ารวจในพนทนน ๆ

การอธบายวธการส ารวจในภาคสนาม เชน การส ารวจธรณวทยาแหลงแร การส ารวจทางธรณเคม การส ารวจทางธรณฟสกส การขดหลมและคทดลอง การเจาะส ารวจ เปนตน พรอมระบเครองมอทใช รวมไปถงความเหมาะสมและขอจ ากดของวธการและเครองมอทเลอกใช

และใหอธบายรายละเอยดของแผนงานส ารวจ เชน ต าแหนงจดส ารวจ ระยะหางระหวางจดส ารวจ ระยะหางระหวางเสนส ารวจ ต าแหนงการเกบตวอยาง จ านวนตวอยาง ความหนาแนนของจดขอมลตอขอบเขตพนทส ารวจ ซงจะเปนตวแสดงปรมาณและคณภาพของขอมลทใชเปนตวแทนขอมลของพนทส ารวจนน ๆ พรอมแสดงต าแหนงการเกบตวอยาง จดส ารวจ เสนส ารวจ ในแผนทประกอบ ซงรายละเอยดเหลานอาจสงผลตอชนดของตวอยางหรอขอมลทจะไดแตกตางกนไปตามวตถประสงค เชน โดยทวไปสวนใหญการเจาะส ารวจแบบหวเพชรใชในกรณทเจาะส ารวจเพอหาความตอเนองทางธรณวทยาและความสมบรณของแหลงแร หรอเพอตองการตวอยางไปทดสอบกลศาสตรหน สวนการเจาะแบบหมนหรอแบบกระแทกใชในกรณทตองการเจาะผานชนหนทรอบรบอยชนบนของแหลงแร (overburden) หรอเพอก าหนดขอบเขตของแหลงแร ทงนปจจยอน ๆ ทน ามาพจารณาประกอบในการเลอกวธการเจาะส ารวจ เชน ความลกของหลมเจาะ พนทการเจาะส ารวจ และงบประมาณ เปนตน

4) การเกบตวอยาง

ใหอธบายรายละเอยดของการเกบตวอยาง ไดแก ชนดตวอยาง ต าแหนงทเกบ ความลกทเกบ ผจดเกบ วนทจดเกบ วธการเกบตวอยาง (sampling methods) การเตรยมตวอยาง (sample preparation) การควบคมคณภาพตวอยาง ชดตวอยาง (assaying)

5) การวเคราะหและทดสอบตวอยาง

ใหระบวธการ เชน วธการวเคราะหคณสมบตทางเคม วธการวเคราะหคณสมบตทางฟสกส วธการทดสอบคณสมบตทางกลศาสตร ใหอธบายวธการ ขนตอน อปกรณและเครองมอทใช ขอจ ากดของวธการหรอเครองมอทอาจสงตอการประมวลผลขอมล พรอมระบหนวยงานทท าการวเคราะห การรบรองมาตรฐานของหองปฏบตการ และทส าคญตองอธบายถงปจจยตาง ๆ ทอาจจะสงผลคลาดเคลอนตอการวเคราะหขอมลทไดจากตวอยาง (sample biases)

6) การประมวลผล แปลความหมาย และการรายงานผลการส ารวจ

ใหอธบายวธการประมวลผลการส ารวจ โปรแกรมทใช วธการแสดงผลการวเคราะหและการแปลความหมาย และวธการแปลความขอมลทมนยส าคญตอการก าหนดขอบเขตแหลงแร แสดงวธการประเมนปรมาณและคณภาพแหลงแร แสดงคาตวแปรทน ามาใชในการค านวณ การรายงานผลการส ารวจอาจแสดงรป ตาราง แผนภม และแผนทตาง ๆ เพอประกอบค าอธบาย และทส าคญใหระบขอจ ากดและปจจยตาง ๆ ทอาจสงผลตอความถกตองและนาเชอถอของขอมลและการแปลความหมาย

24

4.2.4 ธรณวทยา การอธบายลกษณะทางธรณวทยาของพนทด าเนนการนน ๆ ใหระบรายละเอยดเกยวกบ

ชนดหน อายหน การล าดบชนหน (stratigraphy) หนอคน (igneous rock) และธรณวทยาโครงสราง (structural geology) เปนตน พรอมแสดงรปประกอบ (ถาม) ส าหรบธรณวทยาประวต (historical geology) อาจกลาวถงไดหากมขอมลเพยงพอ ส าหรบรายละเอยดในแตละหวขอ ซงอาจแตกตางไปบางตามขอมลทปรากฏ ควรมขอสงเกตหรอใหความส าคญกบขอมลเกยวกบชนดหน ชนหน อายหน คณสมบตทางกายภาพของหนบางชนด และธรณสณฐานวทยา (geomorphology) การแปรสภาพ (metamorphism) ทเหมาะสมตอการก าเนดแหลงแรเพมเตมในเนอหา พรอมจดท าและแสดงแผนทธรณวทยา มาตราสวน 1:50,000 หรอใหญกวา หรอตามความเหมาะสมของขอมล ควรเปนรปส โดยแนวทางการด าเนนงานส ารวจท าแผนทธรณวทยาสามารถศกษาเพมเตมและอางองไดจากหนงสอเรอง “คมอการส ารวจท าแผนทธรณวทยา” (ส านกธรณวทยา, 2556)

การอธบายการล าดบชนหนในเนอหา ใหกลาวเรยงล าดบจากหนทมอายแกทสดไปออนทสด แตการแสดงสญลกษณในแผนทธรณวทยา ใหจดวางเรยบล าดบจากหนทมอายออนทสดไปแกทสด (จากบนลงลางในแผนท) ส าหรบขอมลธรณวทยาประเทศไทยสามารถศกษาเพมเตมและอางองไดจากเอกสารเผยแพร เรอง “ธรณวทยาประเทศไทย” (กรมทรพยากรธรณ, 2550)

4.2.5 ธรณวทยาแหลงแร เนอหาชองลกษณะธรณวทยาแหลงแร ควรระบเกยวกบรายละเอยดดงน - ชนดแร และการเกดรวมกนของแรในแหลงแร (mineral association) - ชนดของแหลงแร (type of deposit) การก าเนดแร (genesis) และรปแบบการ

ก าเนดแร (mineral deposit models) - รปรางของแหลงแร (shape of body) ขอบเขตและขนาดการแผกระจายของแหลงแร

ความกวาง ความยาว ความหนา ความลกของสายแรหรอชนทใหแร - มมเท (dip) และแนวระดบ (strike) ของสายแรหรอชนทใหแร - ความสมพนธกบลกษณะทางธรณวทยาหรอธรณวทยาโครงสราง เชน ระนาบชนหน

(bedding) แนวรอยเลอน (fault) ชนหนคดโคง (fold) รอยแยกและกลมของรอยแยก (joint set) รอยแตก (fracture) ทเกยวของกบการก าเนดหรอสะสมตวของแรในบรเวณนน

- การเกดในลกษณะแดนแรหรอมณฑลแร (economic mineral province หรอ metallogenic province)

- การแสดงลกษณะเปนเขตของแร (zoning pattern) เชน เขตแรและโลหะ (mineral and metal zoning) และเขตการเปลยนสภาพ (wall-rock หรอ hydrothermal alteration zone)

- การแสดงลกษณะซมชะละลายและการเปลยนแปลงของแรทเกดรวม (leaching and associated mineralogical change)

- คณภาพหรอคณสมบตทางเคม และ/หรอคณสมบตฟสกสของแร พรอมแสดงตารางขอมลคณสมบตตาง ๆ ของแร

- กรณแรประเภทหนอตสาหกรรม ใหแสดงคณสมบตทางกลศาสตรตามมาตรฐานทมการก าหนด (ถาม) เชน กรณชนดแรหนอตสาหกรรมเพออตสาหกรรมการกอสราง ควรแสดงผลการ

25 ทดสอบคณสมบตของหนตามมาตรฐานการกอสรางของทางราชการ และแสดงความแขงแรงทางกลศาสตรของโครงสรางทางธรณวทยาแหลงแรและหนขางเคยง การจดคณภาพของหน (rock mass classification) (ถาม)

- ปรมาณและคณภาพของแหลงแร ความสมบรณหรอเกรดของแร โดยตองแสดงรายละเอยดตวแปรทใช และวธการค านวณ และมาตรฐานการจ าแนกทรพยากรแรตามระบบสากล เชน ระบบ UNFC-2009 ระบบ CRIRSCO ระบบ JORC Code ระบบ NI43-101 เปนตน (ถามการอางอง)

- จดท าและแสดงแผนทธรณวทยาแหลงแร มาตราสวน 1:50,000 หรอใหญกวา หรอตามความเหมาะสมของขอมล พรอมแสดงภาพตดขวางทางธรณวทยา (geological cross section) เพอแสดงต าแหนง ขอบเขตของแร หรอรายละเอยดอน ๆ ทจ าเปนประกอบ การบรรยายลกษณะตาง ๆ ทางธรณวทยาแหลงแร ควรเปนรปส

4.2.6 การก าหนดขอบเขตและการประเมนปรมาณแร

4.2.6.1 การก าหนดขอบเขตพนท

เนอหาของการก าหนดขอบเขตพนท ใหระบประเภทพนท ซงไดแบงออกเปน 2 ประเภท คอ พนทศกยภาพทางแร และพนทแหลงแร (ศพทดานแรแสดงในบทท 5) ระบชนดแร ทตง จ านวนพนท และขนาดเนอท (ตารางกโลเมตร) อาจจดท าตารางแสดงประกอบ พรอมทงแสดงขอบเขตพนทในแผนท รวมถงอธบายวธการและขอมลทน ามาประมวลผลและก าหนดพนททรพยากรแรนน ๆ

หลกเกณฑการก าหนดขอบเขตพนทศกยภาพทางแรและพนทแหลงแรใชหลกเกณฑเดยวกน คอ ใชขอมลวชาการทกดาน (เทาทม) เชน ขอมลธรณวทยา ผลการแปลความหมายขอมลภาพถายทางอากาศ ผลการแปลความหมายขอมลธรณฟสกสทางอากาศและภาคพนดน ผลการส ารวจธรณวทยาแหลงแร ผลการส ารวจทางธรณเคม ผลการส ารวจทางธรณฟสกส และผลการเจาะส ารวจ เปนตน ทงน ในการจะก าหนดใหเปนพนทประเภทใดนนขนอยกบความละเอยดของขอมล การประมวลผลขอมลและ ผลการส ารวจดวยวธตาง ๆ ทไดด าเนนการ โดยหลกการพจารณาเบองตนในการก าหนดประเภทพนทใหน าผลจากการแปลความหมายในพนททคาดวาจะมศกยภาพทางแรมาเปรยบเทยบกบบรเวณทมแหลงแร (ชนดเดยวกน) บรเวณทมค าขอประทานบตรหรอมการท าเหมองแร หรอบรเวณทมรายงานการส ารวจพบแร หากพนททน ามาเปรยบเทยบมลกษณะทางธรณวทยาและผลจากการแปลความหมายทคลายคลงกน พนทนนมโอกาสทจะเปนพนททมศกยภาพทางแรได ทงนตองใชขอมลดานอน ๆ ประกอบการพจารณาดวย และบรเวณพบคาผดปกตทางแรจากการส ารวจดวยวธตาง ๆ อาจรวมถงบรเวณพบแรทไมแสดงนยส าคญ จะจดเปนพนทศกยภาพทางแร สวนบรเวณใดทไดพบแรหรออาจมกลมของบรเวณพบแร หรอมแหลงแร อยแลว ไดแก บรเวณทมประทานบตร ค าขอประทานบตร จะจดเปนพนทแหลงแร และขอบเขตแหลงแร ทก าหนดจากผลการส ารวจโดยยดถอขอมลทางวชาการธรณวทยาแหลงแรเปนหลกจะจดเปนพนทแหลงแร

4.2.6.2 การประเมนปรมาณแร (mineral quantity)

เนอหาของการประเมนปรมาณแร ใหแสดงทมาของตวเลขอยางชดเจน ระบวธการ (methods) ทใชในการประเมนปรมาณแร พรอมอธบายหลกการและเหตผลในการตดสนใจเลอกวธการทใช แสดงคาตวแปรทใชในการค านวณปรมาณแร (parameters) เชน คาความสมบรณของแร (cut of grade) คาความถวงจ าเพาะของแร และแสดงวธการค านวณปรมาณแร นอกจากนอาจระบโปรแกรมคอมพวเตอรท

26 ใชในการค านวณเพมเตม ส าหรบผลการประเมนปรมาณแร ใหระบขนาดของแหลงแร (ความกวาง ความยาว ความหนา ความลกของสายแรหรอชนทใหแร) ปรมาณ และคณภาพ ความสมบรณหรอเกรดของแร ใหครบถวน และการแสดงตวเลขตองมหนวยก ากบใหชดเจน การรายงานผลการส ารวจแรและการจ าแนกทรพยากรแรใหระบมาตรฐานสากลทใชในการอางอง (ถามการอางอง) เชน ระบบ UNFC-2009 ระบบ CRIRSCO ระบบ JORC Code ระบบ NI43-101 เปนตน

การประเมนปรมาณแร แบงออกเปน 2 ประเภท คอ การประเมนปรมาณทรพยากรแร (mineral resource) และ การประเมนปรมาณส ารองแร (mineral reserve)

4.2.6.2.1 การประเมนปรมาณทรพยากรแร (mineral resource)

หลกการพนฐานเบองตนของการประเมนทรพยากรแรคดลอกมาจากคมอการจดท าแผนททรพยากรแร มาตราสวน 1:250,000 (คณะจดท าแผนททรพยากรแร, 2542) มรายละเอยดดงน

การประเมนปรมาณทรพยากรแร เปนสวนส าคญทตองด าเนนการ เนองจากแตละหนวยงานทงภาครฐและเอกชนของแตละประเทศตางกตองการทจะทราบปรมาณทรพยากรแรทงในเชงปรมาณและคณภาพ เพอเปนขอมลในการวางแผนการพฒนาดานทรพยากรแรไดอยางมประสทธภาพ อยางไรกตามการทจะทราบปรมาณทรพยากรแรและปรมาณส ารองแรทแทจรงไดกตอเมอไดมการเปดการท าเหมองเสรจสนเรยบรอยไปแลว ดงนนปรมาณแรทกลาวกนโดยทวไป เปนเพยงตวเลขทไดจากการคาดคะเน จากผลส ารวจหรอตามขอมลทมอยเทานน ตวเลขทปรากฏจะถกตองมากนอยเพยงใดขนอยกบปรมาณและความถกตองของขอมลทน ามาประเมนดวย เทคนควธการประเมนปรมาณทรพยากรแร จงไดรบการพฒนาและพยายามปรบปรงใหสามารถตอบสนองความตองการ เพอทจะไดขอมลดงกลาวอยางถกตองแมนย าอยตลอดเวลา รายละเอยดบางสวนเกยวกบเทคนคการประเมนอาจตดตามอานไดจากเอกสารของ David (1977) สรพล อารยกล (2524) และ IAEA (1985)

การประเมนปรมาณทรพยากรแร เปนการค านวณหาปรมาณของแรชนดตาง ๆ โดยใชหลกการทางเรขาคณตซงกคอ การหาพนทของแหลงแรทมรปรางแบบตาง ๆ เชน พนทรปสามเหลยม สเหลยม หลายเหลยม และวงกลม แลวน ามาค านวณหาปรมาตร ดวยการคณกบความหนาหรอความลกของสายแร และปรมาณทรพยากรแร โดยค านวณรวมกบคาความถวงจ าเพาะของหน และคาความสมบรณของสนแรหรอเกรดแร การประเมนปรมาณทรพยากรแรนน ขนอยกบปจจยและสภาพแวดลอมทางดานธรณวทยาตาง ๆ หลายประการ ไดแก ลกษณะการก าเนดของแหลงแรในแตละบรเวณ ลกษณะของสายแร หรอชนกะสะตามรองน า รวมทงวธการส ารวจ เชน การเจาะส ารวจ ขดรองส ารวจ หลมส ารวจ และการเกบตวอยางเปนระบบกรดหรอสมส ารวจ วธการประเมนดงกลาวมหลายแบบดงแสดงในรปท 4.1 ซงพอจะกลาวแยกไดดงน

1) วธค านวณแบบพนทคงท

การค านวณแบบพนทคงท (uniform area) เปนวธการประเมนทใชพนท (area of influence) ทมขนาดเทากนตลอดพนทแหลงแร อาจจะเปนพนทสเหลยมดานเทา หรอพนทวงกลม แตขนาดของพนทจะขนอยกบขนาดและรปราง ตลอดจนความตอเนองของแหลงแร ในกรณทมความลกเขามาเกยวของ หลมหนงจะแทนปรมาตรดนและหนจ านวนหนง (volume of influence) วธนเปนวธทใชกบการประเมนแหลงแรทมการเจาะส ารวจระบบกรดหรอเปนตาราง โดยมระยะหางระหวางหลมเจาะเทากน ปรมาณทรพยากรแรทค านวณไดจะเปนทรพยากรประเภทบงช (indicated resources)

27 สวนทรพยากรแรทไดจากการค านวณนอกพนทแตอยในพนทแหลงแรจะเปนทรพยากรประเภทคาดคะเน (inferred resources) วธนนบวาเปนการประเมนทคอนขางงายและรวดเรว

ตวอยางการค านวณดรปท 4.2 และตารางท 4.1 ในการค านวณปรมาณจะใชเสนรอบวงกลมทมจดศนยกลางอยทหลมเจาะส ารวจแตละหลม พนทของวงกลมหรอพนททจะใชในการค านวณ ขนอยกบรศมของวงกลมทผประเมนก าหนด ทงนยงขนอยกบชนดแร ขนาดและลกษณะทางธรณวทยาแหลงแรดวย เชน ความตอเนองของชนทมแรหรอสายแร และระยะหางระหวางหลมเจาะอกดวย ซงปจจบนยงไมมตวเลขทก าหนดแนนอน (สรพล อารยกล, 2524; นาว พชยกล, 2531; David, 1977) ผประเมนอาจจ าเปนตองพจารณาและคนควาเปรยบเทยบจากรายงานตาง ๆ ประกอบเพมเตม

(ก) พนทสเหลยมดานเทา (ข) พนทสเหลยมผนผา (ค) พนทหลายเหลยมแบบทหนง (ง) พนทหลายเหลยมแบบทสอง (จ) พนทสามเหลยม (ฉ) พนทหนาตด (ช) พนทเสนชน (ซ) พนทวงรอบ

รปท 4.1 การประเมนปรมาณทรพยากรแรโดยวธทางเรขาคณต (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985)

รปท 4.2 การค านวณแบบพนทคงท (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985)

I

I

D

A

1

A

2 M

(ก) (ข) (ค)

(ง) (จ) (ฉ)

(ช) (ซ)

หลมเจาะส ารวจทพบแร

หลมเจาะส ารวจทไมพบแร หมายเลขหลมเจาะ

พนทแสดงขอบเขตทรพยากรบงช

พนทแสดงขอบเขตทรพยากรคาดคะเน

4

10

6 12 4, 6, 7, …

9 7

28 ตารางท 4.1 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทคงท

หมายเลข หลมเจาะ

ความหนา T (เมตร)

เกรดแร G (%)

ผลคณ GT พนท (ตร.ม.)

ถ.พ. หน สนแร (ตน)

แร (ตน)

4 7 9

10 12

3.50 4.40 3.20 5.20 6.70

0.127 0.087 0.066 0.099 0.168

0.445 0.383 0.211 0.515 1.126

707 707 707 707 707

2.5 2.5 2.5 2.5 2.5

6186 7777 5656 9191

11842

7.86 6.77 3.73 9.10

19.89 ทรพยากรบงช 23.00 2.680 3,535 40,652 47.35

คาเฉลยความหนา T = 23.00/5 = 4.60 เมตร คาเฉลยเกรดแร G = 2.680/23.00 = 0.116 % ทรพยากรคาดคะเน 4.60 0.116 1,965 22,598 26.21

ทรพยากรแร 63,250 73.56

2) วธค านวณแบบพนทแปรผน

การค านวณแบบพนทแปรผน (variable area) เปนวธการประเมนแหลงแรทใชพนทไมเทากนแทนพนทรอบหลมเจาะส ารวจ อาจจะเปนพนทสเหลยมผนผาตดตอกนตลอดพนทแหลงแร หรอเปนพนทวงรรอบหลมเจาะทมแร คลมพนททเหมาะสม การประเมนทรพยากรแรแบบน เปนวธทใชกบการประเมนแหลงแรทมการเจาะส ารวจแบบสมส ารวจ ระยะหางระหวางหลมเจาะไมเทากน จงมกจะประยกตใชกบแหลงแรทเกดแบบสะสมตวในรองน า และสายแรเปนตน ลกษณะรปแบบของพนทแปรผนดงกลาวน ดรปท 4.3 จากพนททค านวณไดน ามาค านวณรวมกบความลกหรอความหนา คาความถวงจ าเพาะของหน และเกรดของแหลงแรหรอสายแร จะไดปรมาณของสนแรในแหลงนนตามตวอยางทแสดงในตารางท 4.2 รปท 4.3 การค านวณแบบพนทแปรผน (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985)

ตารางท 4.2 วธการค านวณทรพยากรแรแบบพนทแปรผน

หมายเลขหลมเจาะ พนท (ตร.ม.)

ความหนาT (เมตร)

เกรดแรG (%)

ถ.พ.หน สนแร (ตน)

แร (ตน)

1 2 7 9

รวม

1,410 860 950

1,102

2.30 1.80 4.40 3.20

0.072 0.094 0.087 0.066 0.078

2.5 2.5 2.5 2.5

8,107 3,870

10,450 8,816

31,243

5.84 3.64 9.09 5.82

24.39

1 9 7

2 หลมเจาะ

1, 2, 7, … หมายเลขหลมเจาะ

29

3) วธค านวณแบบพนทหลายเหลยม

การค านวณแบบพนทหลายเหลยม (polygonal method) เปนวธการประเมนทใชพนทไมเทากนแทนพนทรอบหลมเจาะส ารวจ ขอบเขตของพนทรอบหลมเจาะไดจากการแบงเสนตรงระยะกงกลางระหวางหลม โดยการลากเสนตรงตงฉากกบเสนทลากระหวางหลมเจาะหรอเกดจากการลากเสนตรงจดกงกลางระหวางหลมเจาะไปยงหลมเจาะทอยตรงกนขามท าใหเกดรปหลายเหลยมรอบหลมเจาะ (รปท 4) การประเมนปรมาณทรพยากรแรดวยวธน อาจจะไดปรมาณทรพยากรแรมากหรอนอยเกนความเปนจรง หากพนทหลายเหลยมมขนาดใหญมากหรอเปนรปยาวรในทศทางใดทศทางหนง จากนนน าพนททค านวณไดไปค านวณหาปรมาณทรพยากรแรตอไปเชนเดยวกบวธการตาง ๆ ทกลาวมาแลวขางตนนน ดรปท 4.4 และตารางท 4.3 รปท 4.4 การค านวณแบบพนทหลายเหลยม (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985) ตารางท 4.3 วธค านวณทรพยากรแรแบบพนทหลายเหลยม

หมายเลขหลมเจาะ พนท (ตร.ม.)

ความหนา T (เมตร)

เกรดแร G (%)

ถ.พ.หน สนแร (ตน)

แร (ตน)

1 2 7 9

รวม

1200 930

1030 1230

2.30 1.80 4.40 3.20

0.072 0.094 0.087 0.066 0.078

2.5 2.5 2.5 2.5

6,900 4,185

11,330 9,840

32,255

4.97 3.93 9.86 6.49

25.25

4) วธค านวณแบบพนทสามเหลยม

การค านวณแบบพนทสามเหลยม (triangular method) เปนวธการประเมนทใชพนทจากรปสามเหลยมทเกดจากการลากเสนระหวางหลมเจาะ ดงนน พนทสามเหลยมจงแทนพนททมเกรดแรและความหนาของชนแรของหลมเจาะทง 3 หลม ไมใชหลมใดหลมหนง หากพนทสามเหลยมเกดจากรปสามเหลยมดานเทา ปรมาณทรพยากรแรจะไดจากการเฉลย เกรดแรและความหนาของชนแรเทากน แตในกรณพนทแหลงแรเปนรปสามเหลยมเกดจากรปสามเหลยมดานไมเทาจะตองท าการปรบแกใหเกรดแรและความหนาของชนแรเปนสดสวนกบขนาดของมมรปสามเหลยม โดยก าหนดใหคาทใชปรบแก

คาทใชปรบแก (correction factor) = มมของสามเหลยม

ส าหรบตวอยางวธการค านวณปรมาณทรพยากรแรดรปท 4.5 และตารางท 4.4

1

หลมเจาะ

1, 2, 7, … หมายเลขหลมเจาะ

9 7

2

60

30

รปท 4.5 การค านวณแบบพนทสามเหลยม (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985) ตารางท 4.4 วธค านวณทรพยากรแรแบบพนทสามเหลยม

รปสาม เหลยม

พนท (ตร.ม.)

หมายเลขหลม

ความหนา T (เมตร)

เกรดแร G (%)

ผลคณ GT

สนแร (ตน)

แร (ตน)

คาปรบแก

ความหนา Tc

(เมตร)

ผลคณ GTc

4-7-9 650 4 3.50 0.127 0.445 18/60 1.10 0.140 7 4.40 0.087 0.383 47/60 3.50 0.304 9 3.20 0.066 0.211 115/60 6.10 0.403 11.10 1.039 10.70 0.847 คาเฉลยความหนา T = 11.10/3 = 3.70 ม. คาเฉลยความหนา Tc = 10.70/3 = 3.60 ม. คาเฉลยเกรดแร G = 1.039/11.10 = 0.094 % คาเฉลยเกรดแร G = 0.847/10.70 = 0.079 % 650 3.70 0.094 6013 5.65 3.60

ปรมาณสนแรหลงจากปรบแกแลว = พนท x ความหนา x ถ.พ.หน = 650 x 3.60 x 2.5 = 5,850 ตน ปรมาณแรหลงจากปรบแกแลว = 5,850 x 0.079 = 4.62 ตน

5) วธค านวณแบบพนทหนาตด

การค านวณแบบพนทหนาตด (cross-section method) เปนวธการค านวณหาปรมาณของสนแรจากการหาพนทหนาตด แลวน ามาประเมนหาปรมาณทรพยากรแร ซงประยกตใชกบแหลงแรทมรปราง ยาวร หรอมรปรางไมแนนอน เชน สายแร แรทสะสมในชนกะสะ เปนตน ซงมกจะมการเจาะส ารวจตดขวางสายแร โดยมระยะระหวางหลมเจาะ คอนขางชดกนแตระยะระหวางแถวของหลมเจาะหางกน

การค านวณหาปรมาตรของสนแร อาจจะไดจากพนทหนาตดเลกๆ หลายพนท โดยคดรวมพนทหนาตดเลกๆ กบระยะระหวางพนทหนาตดดงกลาว เมอคดค านวณกบคาความถวงจ าเพาะของหนและเกรดแร จะไดปรมาณทรพยากรแร ส าหรบตวอยางวธค านวณปรมาณทรพยากรแร ดรปท 4.6 และตารางท 4.5

4

9 7

31

รปท 4.6 การค านวณแบบพนทหนาตด (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985)

ตารางท 4.5 วธค านวณทรพยากรแรแบบพนทหนาตด

หนาดด พนทหนาตด A (ตร.ม.)

หมายเลขหลมเจาะ

เกรดแร G (%)

ระยะทาง D (เมตร)

พนทเฉลย A (ตร.ม.)

ผลคณ GA

ถ.พ. หน

สนแร (ตน)

แร (ตน)

A1 A2 A1-A2

0 156 156

11 10

- 0.099 0.099

26

0

78

15.444 15.444

2.5

5,070

5.02 A3 A3

105 104 221 76

506

4 6

12 12

0.127 0.186 0.168 0.064

13.335 19.344 37.128 4.864

74.671

คาเฉลยเกรดแร G =74.671/506=0.148% A2 A2-A3

156 662

0.136

26

331

90.115

2.5

21,515

29.26

รวม 0.129 26,585 34.28

6) วธค านวณแบบพนทเสนชน

การค านวณแบบพนทเสนชน (isopach method) เปนวธการประเมนทไดจากพนทเสนชนความสง/ความหนาของชนแร ทครอบคลมพนทหลมเจาะ พนทเสนชนในแนวระนาบ แตละพนทจะหางกนดวยระยะความสงหรอความหนาเทาๆ กน ปรมาตรของสนแร จะไดจากการคดพนทเฉลยระหวางเสนชนทงสอง เมอน าปรมาตรของสนแรมาค านวณกบคาความถวงจ าเพาะของหนและคาความสมบรณหรอ เกรดแรแลว จะไดปรมาณทรพยากรแร วธการประเมนแบบน มกจะประยกตใชกบการประเมนปรมาณทรพยากรธรณ ประเภทหนอตสาหกรรม ทมปรมาตรและมวลสารเปนปรมาณมาก การค านวณพนทเสนชนความสง ดวยโปรแกรมคอมพวเตอร อาจจะใชวธการค านวณพนทหนาตดรวมดวย รายละเอยดเพมเตมอาจจะดไดจากคมอการใชโปรแกรมคอมพวเตอร Surfer ของ Keckler (1995) ส าหรบตวอยางวธค านวณปรมาณทรพยากรแร ดรปท 4.7 และตารางท 4.6

4

8 10

11

12 6

A1

A2

A3

32

รปท 4.7 การค านวณพนทเสนชน (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985)

ตารางท 4.6 วธค านวณทรพยากรแรแบบเสนชน

เสนช น (เมตร)

พนท (ตร.ม.)

ความหนา (เมตร)

ปรมาตร (ลบ.ม.)

ถ.พ.หน สนแร (ตน)

เกรดเฉลย G %

แร (ตน)

1.8 2.0 3.0 4.0 5.0

>5.0

5,520 4,700 2,290 1,430

430 200

1.8 0.2 1.0 1.0 1.0 1.0

9,936 940

2,290 1,430

430 200

2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5

24,840 2,350 5,725 3,575 1,075

500

รวม 38,065 0.113 40.10

7) วธค านวณแบบพนทวงรอบ

การค านวณแบบพนทวงรอบ (general outline method) เปนวธการประเมนทไดจากพนทวงรอบแหลงแรอยางกวาง ๆ ซงครอบคลมหลมเจาะทมแรทงหมด ปรมาตรของสนแรจะไดจากพนทวงรอบกบความหนาเฉลยของหลมเจาะทงหมด เมอค านวณกบคาความสมบรณ หรอเกรดแรเฉลยของหลมเจาะทงหมด จะไดปรมาณทรพยากรแร วธการประเมนแบบนมกจะประยกตใชกบแหลงแรทม การส ารวจคอนขางสม าเสมอ หลมเจาะมระยะหางไมแตกตางกนมากนก หากเกรดแรมคาสงต าแตกตางกนมาก ควรจะแยกพนทออกเปนพนทยอยเสยกอน เพอใหการประเมนใกลเคยงความเปนจรงมากขน วธนนบเปนวธการประเมนทงาย ไมซบซอน และท าไดรวดเรว ส าหรบตวอยางวธค านวณปรมาณทรพยากรแร ดรปท 4.8 และตารางท 4.7

1

2

7 9

12 6

0 1 2 3 4 5 หลมเจาะ 1, 2, 6, … หมายเลขหลมเจาะ 0, 1, 2, … หมายเลขเสนชน

33

รปท 4.8 การค านวณแบบพนทวงรอบ (คดลอกและแกไขเพมเตมจาก IAEA, 1985)

ตารางท 4.7 วธค านวณทรพยากรแรแบบพนทวงรอบ

พนท (ตร.ม.) ความหนาเฉลย (เมตร) เกรดเฉลย (%) สนแร (ตน) แร (ตน)

5,500 4.60 0.116 63,250 73.37

8) วธค านวณแบบระยะทางผกผน

การค านวณแบบระยะทางผกผน (inverse distance method) เปนการประเมนทใหความส าคญกบระยะทางทสายแรแผขยายออกไป โดยเฉพาะอยางยงในกรณแรหรอแหลงแรมคาความสมบรณของแรนนเปลยนแปลงไดมาก เมอระยะทางเปลยนไปเพยงเลกนอย การประมาณการเกรดแรหรอความหนาของชนแร ในพนทรปทรงเรขาคณตรอบหลมเจาะ หรอบรเวณใด ๆ ในแหลงแร ไดจากการเฉลยจากหลมเจาะขางเคยงกบระยะทางผกผนเปนก าลงหนง สอง และสามตามล าดบ คาประมาณการของเกรดแรหรอความหนาของชนแรจะใกลเคยงความจรงมากขนเมอเลขก าลงสงขน (IAEA, 1985) วธการประมาณการดงแสดงไวดงสมการ

G = G1/d1x + G2/d2

x +………. Gn/dnx

เมอ G คอเกรดแรของพนทเลก ๆ Gn คอเกรดแรหลมเจาะท n dn คอระยะทางจากหลมเจาะท n x คอก าลงหนง สอง หรอสาม

ตวอยางเกรดแรเมอค านวณจากระยะทางผกผนก าลงหนง สอง และสาม

G X-1 = 0.35/27 + 0.09/44 + 0.18/56 = 0.23%

G X-2 = 0.35/272 + 0.09/442 + 0.18/562 = 0.26%

G X-3 = 0.35/273 + 0.09/443 + 0.18/563 = 0.29%

4

9 7

12

10

หลมเจาะ

4, 7, 9, … หมายเลขหลมเจาะ

1/d1x + 1/d2

x + ………. 1/dnx

1/272 + 1/442 + 1/562

1/273 + 1/443 + 1/563

1/272 + 1/442 + 1/562

34

IAEA (1985) ไดสรปผลจากการเปรยบเทยบ การประเมนปรมาณทรพยากรแรจากแหลงแรบรเวณเดยวกน ดวยวธการตาง ๆ ปรากฏวา เกรดแรเฉลยของแหลงแรทไดจากการค านวณจะมคาใกลเคยงกนมาก แตปรมาณสนแร หรอปรมาณทรพยากรแร จะแตกตางกน ซงพอสรปไดดงน

1) ปรมาณทรพยากรแรทไดจากการประเมนดวยวธการค านวณแบบพนทคงท พนทแปรผน พนทหลายเหลยม และพนทวงกลม จะแตกตางกนเลกนอย และใกลเคยงกบคาเฉลย จงเปนวธทนยมใชในการประเมนปรมาณทรพยากรแร ปรมาณทรพยากรแรทไดจากการประเมนดวยวธการค านวณแบบพนทเสนชนจะมากกวาคาเฉลยรอยละ 25 ปรมาณทรพยากรแรทไดจากการประเมนดวยวธการค านวณแบบพนทสามเหลยมจะนอยกวาคาเฉลยรอยละ 50 การประเมนปรมาณทรพยากรแรโดยวธการค านวณพนทสามเหลยมดงกลาวจงไมเปนทนยมใชในการประเมนปรมาณทรพยากรแร สวนการประเมนทรพยากรแรดวยวธการค านวณแบบพนทหนาตดจะมคาต ากวาคาเฉลยเลกนอย แตกมกจะใชกนแพรหลายส าหรบแหลงแรทเกดเปนสายแร

2) การประเมนปรมาณทรพยากรแรดวยวธค านวณแบบระยะทางผกผน จะเปนวธการยงยากกวาวธการตาง ๆ ทกลาวมาแลว แตกเปนวธการทจะท าใหปรมาณทรพยากรแรทค านวณไดใกลเคยงความจรงมากขน เนองจากไดน าเกรดแรและความหนาของชนแรในพนทขางเคยงมาใชในการค านวณปรมาณทรพยากรแรดวย

3) การประเมนปรมาณทรพยากรแรในแตละพนท ผประเมนตองใชดลยพนจในการเลอกวธการค านวณใหเหมาะสมกบพนท โดยพจารณาจากลกษณะการก าเนดของแหลงแร (เชน เปนสายแร ลานแร) และวธการเจาะส ารวจ (โดยวธเจาะส ารวจเปนระบบกรด หรอเจาะส ารวจแบบสมส ารวจ ทระยะความถ ทแตกตางกน) ส าหรบการค านวณปรมาณทรพยากรธรณ เชน หนคารบอเนต หนออน และหนแกรนต ซงครอบคลมพนทตดตอกนเปนบรเวณกวาง ผท าการประเมนอาจจะประยกตใชโปรแกรมคอมพวเตอร เชน โปรแกรมคอมพวเตอร surfer ท าการค านวณ โดยก าหนดใหมปรมาณหนคารบอเนตเพยงรอยละ 60 ของปรมาณทค านวณไดทงหมด และใหมปรมาณหนออนรอยละ 20 ของปรมาณ หนคารบอเนต ส าหรบการค านวณปรมาณหนแกรนต จะท าการค านวณโดยวธเดยวกนกบหนคารบอเนต โดยก าหนดใหมปรมาณหนแกรนตเพยงรอยละ 60 ของปรมาณทค านวณได แตในบางบรเวณ เชน พนท ทมการส ารวจรายละเอยด อาจจะก าหนดใหมปรมาณหนแกรนตมากกวาหรอนอยกวารอยละ 60 ของปรมาณทค านวณไดทงหมด แตการค านวณปรมาณหนแกรนตเพอเปนหนประดบจะคดจากหนกอนเพยงรอยละ 30 เทานน เพอใหการค านวณปรมาณทรพยากรแรท าไดถกตองยงขน

4.2.6.2.2 การประเมนปรมาณส ารองแร (mineral reserve)

การประเมนปรมาณส ารองแร ใหระบปรมาณส ารองแรทสามารถท าเหมองได ซงไดมการพจารณาปจจยปรบเปลยนทเกยวของตาง ๆ ไดแก ความคมคาเชงพาณชยของโครงการ ความเปนไปไดในการท าเหมอง เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และกฎระเบยบตาง ๆ ทอาจสงผลกระทบโดยตรงตอการพฒนาโครงการ เปนตน

การค านวณปรมาณส ารองแรทนยมใชกน คอ 1) วธการ cross-sectional methods และ 2) วธการ analysis methods ประกอบดวย Triangular Method, Inverse Distance Weight, Polygonal Method และ Geostaitstics โดยรายละเอยดวธการค านวณและประเมนปรมาณส ารองแร รวมไปถงหลกการพนฐานของการพฒนาและวางแผนการท าเหมอง การศกษาความเปนไปไดของโครงการ

35 การวเคราะหดานการเงนและการตดสนใจลงทนสามารถศกษาเพมเตมไดจากหนงสอเรอง “ความรพนฐานวศวกรรมเหมองแร” (เรองศกด วชรพงศ และขวญชย ลเผาพนธ, 2550)

เนอหาของการรายงานปรมาณส ารองแร ใหแสดงทมาของตวเลขอยางชดเจน แสดงวธการทใชในการประเมนปรมาณแร แสดงคาตวแปรทใชในการค านวณ แสดงวธการค านวณปรมาณแร โดยระบขนาดของแหลงแร (ความกวาง ความยาว ความหนา ความลกของสายแรหรอชนทใหแร) ปรมาณ และคณภาพ ความสมบรณหรอเกรดของแร (cut of grade) พรอมระบความเชอมนทางธรณวทยาในการประเมนวาเปน ปรมาณส ารองแรเปนไปได (probable mineral reserve) หรอวาเปน ปรมาณส ารองแรตรวจพสจน (proved mineral reserve) โดยใหระบปรมาณส ารองแรแยกออกจากปรมาณทรพยากรแรอยางชดเจน

4.2.6.3 การจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009

การจ าแนกทรพยากรแร ก าหนดใหใชมาตรฐานตามระบบ UNFC-2009 ซงพฒนาโดยองคการสหประชาต หลกการพนฐานและรายละเอยดสามารถศกษาเพมเตมไดจาก

1) เอกสารเผยแพรฉบบภาษาองกฤษ จดท าและเผยแพรโดยองคการสหประชาชาต เรอง “United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserve and Resource 2009, incorporating Specification for its Application” (ECE, 2013)

2) เอกสารฉบบแปลภาษาไทย จดท าและเผยแพรโดยกรมทรพยากรธรณ เรอง “กรอบการจ าแนกของสหประชาชาตส าหรบปรมาณส ารองและทรพยากรพลงงานฟอสซลและแร 2009” (กรมทรพยากรธรณ, 2558)

3) เอกสารเผยแพร จดท าและเผยแพรโดยกรมทรพยากรธรณ เรอง “การจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 (United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserves and Resources 2009: UNFC–2009 incorporating Specifications for its Application, ECE 2013)” (คณะท างานก าหนดแนวทางการประเมนปรมาณทรพยากรแรของส านกทรพยากรแร, 2559)

การจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 พจารณาจากหลกเกณฑพนฐาน 3 ดาน คอ 1) ความเปนไปไดทางเศรษฐกจและสงคม (Economic and social viability: E) 2) สถานภาพและความเปนไปไดของโครงการ (Field project status and feasibility: F) และ 3) ความรทางธรณวทยา (Geological knowledge: G) โดยความเปนไปไดทางเศรษฐกจและสงคมจะรวมทงการพจารณาราคาตลาด และเงอนไขตามกฎหมาย กฎระเบยบ สงแวดลอม และสญญาทเกยวของ โดยสามารถแสดงหลกเกณฑพนฐานทง 3 ดานดงกลาวเปนรปสามมตของสามแกน คอ แกน E แกน F และแกน G ตามล าดบ (รปท 4.9)

36

รปท 4.9 การจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 (กรมทรพยากรธรณ, 2558)

การจ าแนกชนทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 จ าแนกออกเปน 5 ประเภท ไดแก 1) โครงการคมคาเชงพาณชย 2) โครงการทมศกยภาพคมคาเชงพาณชย 3) โครงการไมคมคาเชงพาณชย 4) โครงการส ารวจ 5) ปรมาณเสรมในแหลงรวมกบแหลงทมศกยภาพ ดงตารางท 4.8 และมการก าหนดชนทรพยากรแรยอย ดงตารางท 4.9

ขนตอนการจ าแนกชนทรพยากรแรมขนตอนเรยงตามล าดบดงน 1) ประเมนแหลงแรแตละแกน (E-F-G) ปรมาณทรพยากรแรตาง ๆ จะพจารณาตามเกณฑพนฐานสามดาน คอ ความเปนไปได

ทางเศรษฐกจและสงคม (E) สถานภาพและความเปนไปไดของโครงการ (F) และความรทางธรณวทยา (G) ซงตวเลขจะเปนตวแทนของระดบความเชอมนทไดมการประเมนของเกณฑพนฐานแตละดาน โดยตวเลขทมคานอยจะบงชถงระดบความเชอมนทสง รายละเอยดดงน

รหสตวเลขตวแรก (แกน E) เปนตวแทนบงบอกถงระดบความเชอมนทไดมการประเมนดานความเปนไปไดทางเศรษฐกจและสงคม ซงแบงเปน 3 ระดบ คอ 1, 2 และ 3 เรยงตามระดบความเชอมนจากสงไปต า

รหสตวเลขตวทสอง (แกน F) เปนตวแทนบงบอกถงระดบความเชอมนทไดมการประเมนดานสถานภาพและความเปนไปไดของโครงการ ซงแบงเปน 4 ระดบ คอ 1, 2, 3 และ 4 เรยงตามระดบความเชอมนจากสงไปต า

รหสตวเลขตวทสาม (แกน G) เปนตวแทนบงบอกถงระดบความเชอมนทไดมการประเมนดานความรทางธรณวทยา ซงแบงเปน 4 ระดบ คอ 1, 2, 3 และ 4 เรยงตามระดบความเชอมนจากสงไปต า

37

2) รวมรหสชดเรยงตามล าดบ E-F-G หลงจากพจารณาและประเมนแหลงแรตามเกณฑพนฐานในแตละดานแลว จากนนให

รวมรหสเลขเรยงล าดบตรงกนเสมอ คอ E-F-G ตามล าดบ ตวอกษรอาจละไวเหลอเพยงตวเลขเทานน โดยเลข 1 มความละเอยดหรอความเปนไปไดสงสด สวนเลข 2, 3 และ 4 มความละเอยดนอยลงตามล าดบในเกณฑพนฐานแตละดาน

3) จ าแนกชนทรพยากรแร จากนนน าชดรหส E-F-G ทไดมาจ าแนกชนทรพยากรแรหลก ไดแก 1) โครงการคมคา

เชงพาณชย 2) โครงการทมศกยภาพคมคาเชงพาณชย 3) โครงการไมคมคาเชงพาณชย 4) โครงการส ารวจ และ 5) ปรมาณเสรมในแหลงรวมกบแหลงทมศกยภาพ (ตารางท 4.9) ตวอยางเชน ผลการประเมนไดรหสชด E-F-G= 1-1-1,2,3 จ ดว า เปน โครงการค มค า เช งพาณชย หรอผลการประเมน ได รห สช ด E-F-G= 3-3-1,2,3,4 จดวาเปนโครงการส ารวจ เปนตน

ทงน หากผลการประเมนมขอมลเพยงพอทสามารถจ าแนกชนทรพยากรแรยอย ซงจะแสดงสถานภาพและการพฒนาโครงการ ไดแก ก าลงผลต อนมตเพอพฒนาแลว พจารณาเพอพฒนาแลว อยระหวางรอการพฒนา การพฒนาหยดชะงก การพฒนาไมชดเจน การพฒนาเปนไปไมได (ตารางท 4.9) หลงจากจ าแนกชนทรพยากรแรหลกแลว จากนนจงท าการพจารณาก าหนดชนยอยตอไป ซงรายละเอยดของสถานภาพและการพฒนาโครงการเพมเตมจะชดเจนมากยงขน เชน โครงการไมคมคาเชงพาณชยเนองจากการพฒนาเปนไปไมได (E-F-G= 3.3-2.3-1,2,3) โครงการมศกยภาพคมคาเชงพาณชย ทอยระหวางรอการพฒนา (E-F-G= 2-2.1-1,2,3) โครงการคมคาเชงพาณชยทไดรบการอนมตเพอการพฒนาแลว (E-F-G= 1-1.2-1,2,3) เปนตน อยางไรกตามโครงการอาจเปลยนระดบขนหรอลงไปสชนยอยทสงหรอต ากวาเดม ตามการเปลยนแปลงของสถานการณ ณ เวลานน ๆ เชน การเปลยนแปลงดานสงแวดลอม สงคม การตลาด หรอระบบการเงนทใช ดงนนวนทท าการประเมนโครงการ (effective date) จงตองระบใหชดเจน ผลการจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 ใหใชตามแบบบนทกการจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 ในภาคผนวก

38 ตารางท 4.8 การจ าแนกชนทรพยากรแรหลกและประเภทปรมาณแรทสมพนธกบชดรหส UNFC-2009

ชนทรพยากรแรหลก ประเภทปรมาณแร ชดรหส

UNFC-2009 E F G

1. โครงการคมคาเชงพาณชย (commercial projects)

ปรมาณส ารองแรตรวจพสจน (proved reserve) 1 1 1

ปรมาณส ารองแรเปนไปได (probable reserve) 1 1 1,2,3

2. โครงการทมศกยภาพคมคาเชงพาณชย (potentially commercial projects)

ปรมาณทรพยากรแรทมการศกษาความเปนไปไดในการท าเหมอง (measured mineral resource with feasibility study done)

2 1 1

ปรมาณทรพยากรแรทมการศกษาความเปนไปไดในการท าเหมองเบองตน (measured or indicated mineral resource with prefeasibility study done)

2 2 1,2,3

3. โครงการไมคมคาเชงพาณชย (non commercial projects)

ปรมาณทรพยากรแรทไมคมคาเชงพาณชย (non commercial mineral resource)

3 2 1,2,3

4. โครงการส ารวจ (exploration projects)

ปรมาณทรพยากรแรตรวจวด (measured mineral resource) 3 3 1 ปรมาณทรพยากรแรบงช (indicated mineral resource) 3 3 2 ปรมาณทรพยากรแรอนมาน (inferred mineral resource) 3 3 3 ปรมาณทรพยากรแรเบองตน (rough inferred mineral resource)

3 3 4

5. ปรมาณเสรมในแหลงรวมกบ แหลงทมศกยภาพ (additional quantities in place)

ปรมาณเสรมในแหลง (additional quantities in place) 3 4 4

หมายเหต โปรดสงเกตวาหมวดหม E และ F ตงมาตรฐานไวทขนต า ส าหรบ UNFC-2009 ยกตวอยางเชน โครงการทมศกยภาพคมคาเชงพาณชย ตองเปนอยางนอย E2 และ F2 แตสามารถเปน E1F2 หรอ E2F1 ไดดวยเชนกน

ตารางท 4.9 การจ าแนกชนทรพยากรแรยอยตามสถานภาพของโครงการทสมพนธกบชดรหส UNFC-2009

ชนทรพยากรแรหลก ชนทรพยากรแรยอย ชดรหส UNFC-2009

E F G

1. โครงการคมคาเชงพาณชย (commercial projects)

ก าลงผลต 1 1.1 1,2,3 อนมตเพอพฒนาแลว 1 1.2 1,2,3

พจารณาเพอพฒนาแลว 1 1.3 1,2,3

2. โครงการทมศกยภาพคมคาเชงพาณชย (potentially commercial projects)

อยระหวางรอการพฒนา 2 2.1 1,2,3

การพฒนาหยดชะงก 2 2.2 1,2,3

3. โครงการไมคมคาเชงพาณชย (non commercial projects)

การพฒนาไมชดเจน 3.2 2.2 1,2,3

การพฒนาเปนไปไมได 3.3 2.3 1,2,3

4. โครงการส ารวจ (exploration projects)

(ไมไดก าหนดชนยอย) 3.3 3 1,2,3

5. ปรมาณเสรมในแหลงรวมกบแหลงทมศกยภาพ (additional quantities in place)

(ไมไดก าหนดชนยอย) 3.3 4 1,2,3,4

39

4.2.7 สถานการณแร (ถาม) สงทควรกลาวถง เชน - สถานการณแรระดบสากลและระดบประเทศ เชน การผลต การใชประโยชน

การน าเขา และสงออก ราคา คาภาคหลวง ปรมาณ มลคา และแนวโนม (ถามขอมล) - ระบความส าคญหรอคณคาทางเศรษฐกจของแหลงแร - นโยบาย กฎหมาย และขอก าหนดทเกยวของ - การส ารวจและพฒนาของภาครฐและภาคเอกชน - แนวทางในการบรหารจดการทรพยากรแรในพนทส ารวจ

4.2.8 บทวจารณ (ถาม) เปนการเขยนวจารณของผเขยนในแงมมตาง ๆ ของงานทไดด าเนนการมา อาจเขยน

วจารณเกยวกบขอมลดานวชาการ เชน แนวความคดใหมดานการก าเนดแร-หน ความละเอยดถกตองของขอมลทน ามาใช และการพฒนาในภาพรวมของขอมล รวมถงเทคนคและวธการส ารวจทควรพฒนา

4.2.9 บทสรป ใหสรปผลการส ารวจแรในพนทด าเนนงานทเปนสาระส าคญ ไดแก พนทศกยภาพทางแร

พนทแหลงแร จ านวนแหลง ขอบเขตและทตง เนอท ปรมาณ และคณภาพของแรแตละชนด การน าไปใชประโยชน

4.2.10 ขอคดเหนและเสนอแนะ ใหแสดงขอคดเหนของผเขยนในแงมมตาง ๆ ของงานทไดด าเนนการมา เชน - ขอคดเหนและขอเสนอแนะในการจดล าดบความส าคญของพนทแหลงแรทไดจากการ

ด าเนนงาน เพอการบรหารจดการและพฒนาแหลงแรทส ารวจพบนใหสามารถน ามาใชประโยชนไดตอไปในอนาคต

- ขอคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบขอมลทางวชาการทส าคญ เชน ธรณวทยาแหลงแร เทคนคการส ารวจ เปนตน

4.3 สวนอางอง

4.3.1 เอกสารอางอง/บรรณานกรม ใหจดท าการอางองแหลงทมาของขอมลทน ามาใชประกอบการเขยนรายงานการส ารวจแร

ลกษณะการแสดงการอางองแหลงทมาของขอมล แบงเปน 2 ลกษณะคอ เอกสารอางอง (reference) และบรรณานกรม (bibliography)

เอกสารอางอง คอ ขอความหรอสาระส าคญทผเขยนไดน ามากลาวอางไวในเอกสารเทานน และเปนสงจ าเปนส าหรบรายงานส ารวจและวจยทกฉบบทจะตองม เพอแสดงให เหนวา ผเขยนเอกสารไดมการศกษา คนควา ในเรองดงกลาวมาบางแลว ซงจะมสวนชวยใหการปฏบตงานมคณภาพและ

40 ประสบผลส าเรจลลวงไปดวยด ในรายการเอกสารอางองจะมรายละเอยดเกยวกบเอกสารทอางถง ซงท าใหผอานสามารถไปคนหามาอานเพมเตมได

บรรณานกรม คอ รายการเอกสารตาง ๆ ทเกยวของกบเนอเรอง ซงผอานอาจอาน เพมเตมไดจากเอกสารเหลานน บรรณานกรมแตกตางกบเอกสารอางองตรงทไมไดมการน าเอามาอางองในเนอหาโดยตรง แตน ามาจดพมพไวเพอประโยชนส าหรบทานผอานทสนใจจะตดตามรายละเอยดในเรองทเกยวของหรอท าความเขาใจไดดยงขน บรรณานกรมจดเปนหวขอแยกตางหาก และวางไวหลงรายการเอกสารอางอง

เอกสารอางองหรอบรรณานกรม ตามมาตรฐานโครงสรางของรายงานการส ารวจแรจะ วางไวตามหลงขอคดเหนและเสนอแนะ หรอตามหลงเนอหาบทสดทายของรายงาน และวางไวกอนหนาภาคผนวก (appendix) ส าหรบรายละเอยดการอางองและการเขยนรายการเอกสารอางอง แสดงในบทท 7

4.3.2 ภาคผนวก ภาคผนวก เปนรายละเอยดของขอมลตาง ๆ ทเกยวของกบเนอเรอง เชน รายละเอยด

เกยวกบผลการวเคราะหทางเคม ขอมลหลมเจาะ (well logs) ตารางทมขอมลยาวมาก ๆ หลกการหรอวธการ ฯลฯ ทผเขยนรายงานเหนวาจะมประโยชนตอผอาน ผเขยนอาจไมจ าเปนตองใสรายละเอยดดงกลาวในตวเน อเร อง แตน ามาใสไวในภาคผนวกกได แตกไมควรจะมจ านวนมากเกนไป ขอมลในภาคผนวกโดยปกตจะเปนขอมลพเศษ ซงจ าเปนหรอเปนทตองการของผอานบางทาน ภาคผนวกจะวางตามหลงเอกสารอางอง/บรรณานกรม หรอในบางกรณขอมลทจดเปนภาคผนวกหากมความส าคญทจะตองรวบรวมไวและมปรมาณขอมลมาก อาจน าไปรวมเลมและจดพมพแยกจากรายงานหลก

41

บทท 5 หลกเกณฑการเขยนรายงานการส ารวจแร

หลกเกณฑการเขยนรายงานการส ารวจแร ไดแกไขและปรบปรงเนอหาเพมเตมจากมาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554) โดยไดมการตรวจสอบและแกไขความถกตองของเนอหา เพมหลกเกณฑการใชภาษาพรอมแสดงตวอยางประกอบ ตวอยางการเชยนชอจงหวด เขต อ าเภอ และกงอ าเภอ ตวอยางการเขยนศพทบญญตชอแรและศพทบญญตชอธาต รวบรวมและเพมค าจ ากดความตามกฏหมาย ค าศพทดานแรท เกยวของและนย าม ใหมความครบถวนสมบรณยงขน

5.1 การตงชอเรองและชอผเขยน

5.1.1 การตงชอเรอง การตงชอเรองนบเปนสงส าคญเนองจากการคนหาหนงสอมกจะเรมจากชอเรอง ซงจะ

เปนสงสะดดตาผอานมาก การตงชอเรองควรสน กระชบและชดเจน ควรเปนชอทใหแนวคดทชดเจนวา เนอเรองจะประกอบดวยอะไร แตไมใชลกษณะของการยอความ การตงชอเรองยาวโดยไมจ าเปนจะท าใหผอานจดจ าไวอางองหรอกลาวอางถงไดยาก และท าใหยงยากในการจดเขาระบบแฟมเอกสาร นอกจากนไมควรใชค าหรอกลมค าทขยายความจนเกนความจ าเปน

การตงชอเรอง ควรเลอกชอเรองทจะท าใหบคคลในวงการวชาชพสนใจ โดยเลอกใชค าส าคญ (keyword) ซงชจดสนใจใหมากทสด เชน หากท าการส ารวจวจยเรอง พลอย และหนตนก าเนด ค าส าคญกคอชอพลอยและหนตนก าเนดนน

ตวอยาง An unusual sapphire-zircon-magnetite xenolith from the Chanthaburi province, Thailand ค าส าคญ : sapphire, zircon, xenolith, Chanthaburi, Thailand

การตงชอเรอง ควรตงใหสอดคลองกบลกษณะของงานหรอแผนงาน ควรระบชนดแร และทตงของพนทส ารวจ เชน “รายงานการส ารวจหรอการส ารวจแร.. ในพนท…” หรอในกรณทท าการส ารวจคลมพนทตามระวางแผนท (map sheet) ซงมชอของระวางแผนทอยแลวกอาจใชชอนนกได

ตวอยาง (1) การส ารวจธรณเคมบรเวณไพศาล แผนทมาตราสวน 1:250,000 ระวาง ND47-7 (จงหวดสพรรณบร) (2) การส ารวจธรณเคมโดยละเอยดเฉพาะแหลง แหลงแรตะกวและสงกะส ภรวก บานนาดนด า ต าบลนาดนด า อ าเภอเมอง จงหวดเลย

โดยทวไปการตงชอเรองในภาษาองกฤษ ควรเลยงการตงชอเรองทมค าไมจ าเปนหรอ ไรประโยชน เชน หลกเลยงการใช “The” “A” “Notes on” “Report on” และ “On” ค าเหลานน ามาใชไดในหวขอของเนอเรอง ไมควรน ามาใชในชอเรอง ซงควรจะใชค าทใหความหมายครอบคลมใจความในเนอเรองไดดกวา

42

ตวอยาง Mineral investigations in Northeastern Thailand

การส ารวจวจยบางเรองเกดจากทนสนบสนนหรอปฏบตงานรวมกนระหวางองคกรตาง ๆ ท ง ในและนอกประเทศ ลกษณะเชนน ตองมถ อยค าแถลงของความรวมมอ (statements of cooperation) ปรากฏในหนาชอเรอง ในหนาปกของรายงาน และบนแผนท ทจดพมพแยกสวน ผเขยนจะตองรบผดชอบในการเขยนขอความในความรวมมอและชอสถาบนใหถกตอง

ตวอยาง ค าแถลงเกยวกบความรวมมอระหวางองคกร (1) รายงานรวมระหวางกรมทรพยากรธรณ และองคกรเหมองแรโลหะแหงประเทศญปน (Report prepared jointly by Department of Mineral Resources, Thailand and Metal Mining Agency of Japan) (2) สนบสนนโดยกรมทรพยากรธรณ และองคกรความรวมมอระหวางชาต ประเทศญปน (Jointly supported by Department of Mineral Resources, Thailand and Japan International Cooperation Agency) (3) ด าเนนการภายใตแผนความตกลงรวมระหวางกรมทรพยากรธรณ และมหาวทยาลยอาเคน สหพนธสาธารณรฐเยอรมน (The work was performed in accordance with a cooperative agreement between Department of Mineral Resources (DMR) and Aachen Technical University (RWTH), West Germany)

5.1.2 ชอผเขยน การเขยนรายงานการส ารวจและวจยจนกระทงเสรจสนสมบรณเปนรปเลมนน อาจม

ผรบผดชอบในการเขยนดวยกนหลายคน ผเขยนหลกหรอหวหนากลมจะเปนผแบงสวนหนาทใหผรวมงานรบผดชอบในแตละสวนตามความสามารถและงานทปฏบต ซงอาจมปรมาณมากนอยตางกนแลวจงน ามารวมเปนตนฉบบ

งานดานการส ารวจและวจย มกจะมผด าเนนการเกนกวา 1 คน ดงนน แตละบคคลจ าเปนตองเขาใจชดเจนในเรองทตนเองรบผดชอบ ควรจะรวาตองด าเนนการในสวนใดของงานส ารวจและวจย สวนใดของรางรายงานครงสดทายทจะตองท า ชอของตนเองควรจะไปปรากฏอยในล าดบเทาใด ในรายชอผเขยนเอกสารทงหมด ตามปรมาณและลกษณะการรบผดชอบในงานนน ๆ

หวหนาคณะผเขยนซงเปนผรบผดชอบงานหลกหรอผเขยน รวมทงเปนผจดเตรยมรายงาน แผนท ภาพประกอบตาง ๆ ทงหมด โดยปกตแลวจะถอเปนผเขยนทจะมชอปรากฏเปนคนแรก ในกลมผเขยนรวมกน ผรวมงานจะหมายเฉพาะผทใหขอมลทมสาระจ าเปนตอการส ารวจหรอวจย หรอเปนผปฏบตงานรวมกนตามสวนความรบผดชอบของทไดรบมอบ และมชอเรยงตามล าดบความส าคญ ผบรหารหรอผใหค าปรกษาแนะน า โดยปกตจะไมน าชอมารวมในรายชอผเขยนเอกสาร แมกระทงบคคลทใหความชวยเหลอทางวชาการ ซงปฏบตหนาทเปนงานประจ าอยแลว กจะไมมชอปรากฏในกลมผเขยนเอกสารดวยเชนกน แตอาจมชอในหวขอ “ค าขอบคณ” ทงนแลวแตลกษณะของการชวยเหลอและความตกลงกนระหวางผเขยนกบบคคลนน

43

ความอาวโส ต าแหนงหนาทการงาน ไมอยในขายทจะน ามาประกอบการตดสนใจวา ผใดคอผเขยนเอกสารหลก หรอผใดเปนเพยงผรวมเขยนเอกสาร ความแตกตางในสงเหลานไมควรใหมอทธพลหรอน ามาใชในการเรยงล าดบรายชอผเขยนในหนาชอเรอง ในเรองของค าขอบคณ และในตารางแสดงผลทไดจากหองปฏบตการ การใหความส าคญตอบคคล ควรใหตามความรบผดชอบ ปรมาณงาน และความคดททมเทจนท าใหงานส าเรจอยางมประสทธภาพเทานน ผทใหความชวยเหลอในหองปฏบตการและผทใหความชวยเหลออน ๆ โดยทวไป จะใหความส าคญโดยมชอปรากฏในเนอเรองหรอในตารางแสดงผลวเคราะหเทานน อยางไรกตามผทชวยงานใหเกดผลส าเรจเปนอยางมากในการส ารวจวจยนน อาจไดรบการพจารณาใหเปนผรวมเขยนเอกสารไดหรอเปนผเขยนอาวโส แตคอนขางจะมนอย

ผรวมเขยนเอกสารสวนใหญมกจะมไมเกน 4 คน รปแบบซงเขยนในลกษณะหลายคน เชน สมาน บราวาศ, นธพฒน ชาลจนทร, เกลน เอฟ บราวน และคณะ บางครงกมการน ามาใช หากเปนเชนนนผใหความชวยเหลอควรมชอปรากฏในเนอเรองหรอในหนาค าน า ผใหความชวยเหลอในสวนทเกยวของ อาจใหความส าคญโดยการเพมในหวขอหลกและตอจากคณะผเขยน โดยจดพมพวา “บทความประกอบในเรอง (...) โดย (ผแตง)” เปนตน หรอในภาษาองกฤษ “With a section on (subject) by (author)”

การมชอผเขยนหลายคนในเอกสารฉบบเดยวกน อาจกอใหเกดปญหาตอผใหค าปรกษาหรอผตรวจ ผจดพมพ บรรณารกษ และผจดท าบญชรายชอหนงสอ แมกระทงตอคณะกรรมการผพจารณาการเลอนต าแหนงและกลมผเขยนรายงาน ปจจบนในการวจยแตละเรองมกจะมผร ผช านาญการหลายสาขามาชวยกนหลายคน ผรวมรบผดชอบควรไดรบเกยรตและกลาวถงในค าขอบคณ รายงานทมชอผเขยนเกน 4 คน จะท าใหผอานไมสามารถทราบไดวา ผใดเปนผทท างานหลกในการท าเอกสารฉบบนน

การระบชอผเขยนในหนาหวเรองของทกบท อาจไมจ าเปนตองระบชอผเขยนหากบทนนเปนเพยงบททวไปหรอบททางภมศาสตร สวนในบทอนทมเนอหาทางวชาการและแตละบทมผรบผดชอบเฉพาะ หากมความประสงคจะใสชอผรบผดชอบในบทนน ๆ กสามารถกระท าได ทงนอาจพมพชอในใบแทรกระหวางบทหรอพมพชอใตหวเรองของบทนน ๆ บทความในแตละบท (โดยเฉพาะอยางยงในเอกสารทมความยาวมาก) มกจะมการน ามาพมพแยก หากบทความในแตละบทนนมความเกยวของกบผเขยนคนใด ใหใสชอผเขยนคนนนดวย

ตวอยาง ขอมลทางธรณเคม โดย สบศกด ศลโกสม บรรณาธการวชาการ บทท 5 การแปลความหมายขอมลทางสถต โดย อรพนท รจรานพงศ

การระบหนวยงานหรอสงกดของผเขยน จะตองมการระบสงกดของผเขยนแตละทานในหนาชอเรอง หรอในหนาแรกของเนอหา ในกรณของหนวยงานภาครฐ การระบควรระบเฉพาะสงกดและกรม ไมจ าเปนตองระบใหละเอยดกวาระดบส านก/กอง ผเขยนรายงานหลกหรอผเขยนอาวโส ควรเปนบคคลสงกดกรมทรพยากรธรณ ส าหรบเอกสารของกรมทรพยากรธรณทมการน าไปตพมพทอน ควรจะแสดงสงกดของผเขยนทกทาน กรณทผเขยนไมมสงกด ควรจะลงสถานททจะตดตอไวดวย

นอกจากน ในการพมพชอผเขยนบนปกและใตชอเรองนน ไมจ าเปนตองมค าน าหนา เชน นาย, นาง, น.ส., ศาสตราจารย และ ดร. แตอาจจะมค าน าหนาบางค า เชน ม.จ., ม.ร.ว., ม.ล. และยศทางทหาร-ต ารวจ

44

5.2 หลกเกณฑการใชภาษา

5.2.1 การใชภาษา การเขยนรายงานการส ารวจและวจยนน นอกเหนอจากความถกตองในเนอหาทาง

วชาการแลว การใชภาษาในการเขยนรายงานใหสละสลวย ชดเจน อานเขาใจงาย และถกตองตามหลกไวยากรณนบเปนเรองส าคญอกเรองหนง ซงผเขยนควรจะตองใหความสนใจ เพราะจะเปนสวนหนงในการท าใหรายงานนนมคณคามากขนหรอนอยลง

ขอบกพรองทพบเหนไดบอย ๆ ในการใชภาษาในการเขยนรายงาน คอ 1) การน าภาษาพดมาใชเขยนในรายงานวชาการ 2) การเขยนประโยคไมกระชบหรอเปนประโยคซอนประโยค ซงท าใหขอความยาวจน

บางครงท าใหอานเขาใจไดยาก และแปลความหมายผด 3) การเขยนค าศพทวชาการและค าทวไปบางค าผด เชน “กระบวนการ” มกจะเขยนเปน

“ขบวนการ” “ฉะนน” เขยนเปน “ฉนน” “สงเกต” เขยนเปน “สงเกต” และ “สญลกษณ” เขยนเปน “สญญลกษณ”

4) การใชภาษาไมสละสลวย ทพบเหนบอยครงคอ การเขยนในรปแบบประโยคทกรรมเปนประธานของประโยค (passive voice) เหมอนการเขยนรายงานภาษาองกฤษ เชน “พนทส ารวจไดถกก าหนดขน” การใชค าซ ามากเกนไปในยอหนาหนง ๆ ไดแกค า “ท” “ซง” “พบ” “มก” “อน”

5) การเขยนยอหนาใหมดวยค ากรยา เชน “พบ” “เปน” ค าหรอกลมค าอน ๆ เชน “ได” และ “เชนเดยวกน”

6) ความเปนเอกภาพในการใชค ายอและเนอหา ในรายงานบางฉบบ บางหนาใชค ายอ บางหนาใชค าเตม เชน การใชค ายอของ อ าเภอ จงหวด ระบบชง ตวง วด (เซนตเมตร กรม ลกบาศกเมตร) เปนตน บางฉบบน าเอาขอมลจากรายงานฉบบอนมาปะตดปะตอแตไมสอดคลองกนอยางเปนระบบ ทงในดานการใชภาษา การอางองและภาพประกอบตาง ๆ

7) การเวนวรรคตอน พบบอยครงเชนกน บางแหงควรเวนวรรคแตไมเวน ท าใหขอความทอานบางครงมความหมายคลาดเคลอน แตสวนใหญมกจะเปนความผดพลาดทเกดจากการพมพ ซงผเขยนควรระมดระวงในเรองนใหมาก รายงานบางฉบบในหนาเดยวกนไมมยอหนาเลย หรอเนอเรองบางตอน (paragraph) ยาวมาก ควรมการขนยอหนาใหม โดยแบงเรองออกเปนตอน ๆ ตามความเหมาะสม

การเขยนรายงานส ารวจและวจยตองมการตรวจสอบการใชภาษาใหถกตอง การใชภาษา ก าหนดใหใชตามหลกเกณฑของราชบณฑตยสถานทไดก าหนดเปนททราบกนโดยทวไป และมการจดพมพเผยแพร เชน พจนานกรมการเขยนค าทมใชอยแลวในภาษาไทย การเขยนชอจงหวด เขต อ าเภอ และ กงอ าเภอ การเขยนค ายอ การทบศพท การใชเครองหมายวรรคตอนและเครองหมายอน ๆ สามารถสบคนขอมลเพมเตมไดทเวบไซตส านกงานราชบณฑตยสภา (www.royin.go.th) หรออางองจากหนงสอทราชบณฑตยสถานจดพมพเผยแพร ดงรายละเอยดตอไปน

1) การเขยนชอจงหวด เขต อ าเภอ และกงอ าเภอ ใหใชตามประกาศส านกนายกรฐมนตร และประกาศราชบณฑตยสถาน ป พ.ศ. 2520 ในราชกจจานเบกษา เลม 94 ตอนท 93 ลงวนท 4 กนยายน 2520 เรองการเขยนชอจงหวด เขต อ าเภอ และกงอ าเภอ และเรองหลกการถอดอกษรไทยเปนอกษรโรมนแบบถายเสยง พมพครงท 1 พ.ศ. 2543 จ านวน 112 หนา

45

2) หลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอนและเครองหมายอน ๆ หลกเกณฑการ เวนวรรค หลกเกณฑการเขยนค ายอ ฉบบราชบณฑตยสถาน ฉบบแกไขเพมเตม พมพครงท 7 พ.ศ. 2551 จ านวน 86 หนา

3) หลกเกณฑการทบศพท ใหใชตามหนงสอหลกเกณฑการทบศพท : ภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษาเยอรมน ภาษาอตาล ภาษาสเปน ภาษารสเซย ภาษาญปน ภาษาอาหรบ ภาษามลาย ฉบบราชบณฑตยสถาน จดพมพโดยราชบณฑตยสถาน พมพครงท 1 พ.ศ. 2535 จ านวน 98 หนา ตามประกาศส านกนายกรฐมนตร ป พ.ศ. 2532 ในราชกจจานเบกษา เลม 106 ตอนท 153 หนา 439-464 ลงวนท 14 กนยายน 2532 และประกาศส านกนายกรฐมนตร ป พ.ศ. 2535 ในราชกจจานเบกษา เลม 109 ตอนท 56 หนา 1 (69 หนา ) ลงวนท 1 พฤษภาคม 2535 เร องหลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษและเรองหลกเกณฑการทบศพทภาษาฝรงเศส เยอรมน อตาล สเปน รสเซย ญปน อาหรบและมลาย ตามล าดบ ส าหรบหนงสอหลกเกณฑการทบศพทน จดพมพโดยราชบณฑตยสถาน พมพครงท 1 พ.ศ. 2535 จ านวน 98 หนา

ตวอยาง การเขยนชอจงหวด เขต อ าเภอ และกงอ าเภอ (www.royin.go.th) เชน เขตราชเทว Khet Ratchathewi จงหวดบงกาฬ Changwat Bueng Kan จงหวดฉะเชงเทรา Changwat Chachoengsao จงหวดนครราชสมา Changwat Nakhon Ratchasima อ าเภอเมองฉะเชงเทรา Amphoe Mueang Chachoengsao อ าเภอประจกษศลปาคม Amphoe Prachaksinlapakhom

ตวอยาง การเขยนค ายอ (www.royin.go.th) เชน

การเขยนค ายอใหเขยนตอทายค าเตม เชน ส านกทรพยากรแร (สทร.) กรมทรพยากรธรณ (ทธ.) หรอ Department of Mineral Resources (DMR) การใชค ายอใหพจารณาดงน หากค าใดทใชนอยครงไมจ าเปนตองใชค ายอ หรอค ายอใดกตามเมอพจารณาแลวกอใหเกดความไมสะดวกตอผอานกไมควรใช ควรใชค ายอตอเมอมการกลาวถง องคกร การประชมและแผนงานหรอโครงการนน ๆ ซ าซอนบอยครง เชน IGCP ยอมาจาก International Geological Correlation Programme และการกลาวถงอปกรณ หรอกระบวนการใด ๆ ทมการใชกนกวางขวาง เชน SEM ยอมาจาก Scanning-Electron Microscope; AAS ยอมาจาก Atomic Absorption Spectrophotometry; XRD ยอมาจาก X-ray Differation; XRF ยอมาจาก X-ray Fluorescence

ดอกเตอร ดร. ศาสตราจารย ศ. ศาสตราจารยพเศษ ศ. ผชวยศาสตรจารย ผศ. รองศาตราจารย รศ. หมอมราชวงศ ม.ร.ว. หมอมหลวง ม.ล.

มลลกรม มก. กรม ก. กโลกรม กก. เมตรกตน ต. มลลลตร มล. ลตร ล. ลกบาศกเมตร ลบ.ม.

มลลเมตร มม. เซนตเมตร ซม. เมตร ม. กโลเมตร กม. ตารางกโลเมตร ตร.กม. ตารางเมตร ตร.ม. ตารางวา ตร.ว.

46

ค ายอของค าบางค าทางภมศาสตรและธรณวทยา บางครงอาจไมเหมาะสมทจะน ามาใชในรายงานแมจะมการใชค านนบอยครง เชน ไมควรใช KMR ส าหรบ Khlong Ma Rui Fault หรอ HSPD ส าหรบ Haad Som Pan-type deposits เปนตน การใชค ายออาจน ามาใชในตารางไดบางสวน เนองจากเนอทจ ากด ค ายอใดกตามทใชในตารางจะตองใหค าจ ากดความไวดวยในหมายเหตซงอย ใตตารางภายในวงเลบเหลยม

5.2.2 ศพทบญญต รายงานการส ารวจและขอมลดานทรพยากรแรตาง ๆ มกเกยวของกบศพทวชาการ ศพท

เฉพาะทาง และศพทภาษาตางประเทศ เพอใหผอานมความเขาใจในเนอหาควรอธบายความหมายไวดวย ใหใชค าทบศพทส าหรบศพททยงไมมการบญญต เวนแตเปนค าศพททไดบญญตเปนภาษาไทยและทราบกนโดยทวไปแลว เพอใหเกดความเขาใจทตรงกน และการจดท าเอกสารดานทรพยากรแรเปนมาตรฐานเดยวกน จ าเปนตองมการก าหนดหลกเกณฑและขอก าหนด โดยมรายละเอยดดงน

1) ค าศพททไดบญญตเปนภาษาไทย ใหใชตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 พมพเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554 พมพท บรษท ศรวฒนาอนเตอรพรนท จ ากด นานมบคสพบลเคชนส จ ากด จ านวน 1,544 หนา

2) ศพทธรณวทยา ก าหนดใหใชตามพจนานกรมศพทธรณวทยาฉบบราชบณฑตยสถาน พมพครงท 2 พ.ศ. 2558 จ านวน 890 หนา

ตวอยาง ศพทธรณวทยา ตามพจนานกรมศพทธรณวทยาฉบบราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑตยสถาน, 2558) หนแกรนต (granite) หมายถง หนอคนแทรกซอนชนดหนงมแอลคาไลเฟลดสปารและ

ควอตซเปนสวนใหญ มแรโซดกแพลจโอเคลส (ซงโดยทวไปเปนชนดโอลโกเคลส) และมสโคไวต ไบโอไทต และ/หรอฮอรนเบลนดหรอไพรอกซนเปนสวนนอย แรแอลคาไลเฟลดสปารจะตองมปรมาณมากกวา 2 ใน 3 สวนของแรเฟลดสปารทงหมด

แร (mineral) หมายถง ธาตหรอสารประกอบอนนทรยท เกดขนตามธรรมชาต มโครงสรางภายในทเปนระเบยบ มสตรเคมและสมบตอน ๆ ทแนนอนหรอเปลยนแปลงไดในวงจ ากด

หนควอรตไซต (quartzite) หมายถง หนแปรชนดหนงประกอบดวยควอตซเปนสวนใหญ เปนผลมาจากหนแปรถกแปรสภาพไป

3) ศพทบญญตชอแรและศพทบญญตชอธาต ก าหนดใหใชตามหนงสอศพทบญญตชอแรและศพทบญญตชอธาต จดพมพโดยราชบณฑตยสถาน พมพครงท 3 พ.ศ. 2551 จ านวน 80 หนา ตามประกาศส านกนายกรฐมนตร ป พ.ศ. 2550 ในราชกจจานเบกษา เลม 124 ตอนพเศษ 134 ง ลงวนท 25 กนยายน 2550 เรอง ศพทบญญตชอแรและศพทบญญตชอธาต และสามารถสบคนราชกจจานเบกษาออนไลนไดทเวบไซต http://www.ratchakitcha.soc.go.th/RKJ/announce/search.jsp

47

ตวอยาง ศพทบญญตชอแร

antimony พลวง arsenic สารหน bauxite บอกไซต cassiterite แคสซเทอไรต epidote เอพโดต ferbarite เฟอรเบอไรต halloysite ฮาลลอยไซต hornblende ฮอรนเบลนด

huebnerite เฮบเนอไรต jasper แจสเพอร molybdenite โมลบดไนต potash โพแทช pyrrhotite พรโรไทต quartz ควอตซ sylvite ซลไวต wollastonite โวลลาสโทไนต

ตวอยาง ศพทบญญตชอธาต

antimony พลวง arsenic สารหน bismuth บสมท cobalt โคบอลต fluorine ฟลออรน

magnesium แมกนเซยม molybdenum โมลบดนม platinum แพลทนม thorium ทอเรยม titanium ไทเทเนยม

4) ชอหนและศพทล าดบชนหน ใชตามประกาศส านกนายกรฐมนตร ในราชกจจานเบกษา เลม 104 ตอนท 68 ฉบบพเศษ หนา 68-117 ลงวนท 10 เมษายน 2530

5) ศพทอญมณ ใชตามมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ศพทบญญตอญมณ มอก. 1215-2537 ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศทวไป เลม 111 ตอนท 73 ง ลงวนท 13 กนยายน 2537 พมพท บรษทประชาชนจ ากด 98 หนา

6) ศพทภมศาสตร ใชตามประกาศส านกนายกรฐมนตร ป พ.ศ. 2524 ในราชกจจานเบกษา เลม 98 ตอนท 27 ลงวนท 17 กมภาพนธ 2524 เรอง ศพทภมศาสตร จดพมพโดยราชบณฑตยสถาน พมพครงท 4 (แกไขเพมเตม) พ.ศ. 2549 จ านวน 647 หนา

7) ศพทวทยาศาสตร ใชตามหนงสอศพทวทยาศาสตร องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน จดพมพโดยราชบณฑตยสถาน พมพครงท 5 (แกไขเพมเตม) พ.ศ. 2546 จ านวน 696 หนา

8) ศพทคณตศาสตร ใชตามหนงสอศพทคณตศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน พมพครงท 10 พ.ศ. 2553 พมพท นานมบคสพบลเคชน จ านวน 608 หนา

9) ศพทคอมพวเตอร ใชตามหนงสอศพทคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศ ฉบบราชบณฑตยสถาน พมพครงท 7 พ.ศ. 2549 พมพท นานมบคสพบลเคชน จ านวน 451 หนา

5.2.3 ค าจ ากดความตามกฏหมาย ค าจ ากดความตามกฏหมาย ซงอยภายใตพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 กฏกระทรวง

ระเบยบ และขอก าหนดทมการประกาศเพมเตมตาง ๆ ไดแก ค าจ ากดความทเกยวของดานทรพยากรแรทไดมการก าหนดตามพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 มาตรา 4 ค าจ ากดความทเกยวของดานทรพยากรแร

48

ทมการประกาศเพมเตมตามประกาศกฏกระทรวงอตสาหกรรม และประกาศกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร

ตวอยาง ค าจ ากดความ ตามพระราชบญญตแร พ.ศ. 2510 “แร” หมายความวา ทรพยากรธรณทเปนอนนทรยวตถ มสวนประกอบทางเคมกบ

ลกษณะทางฟสกสทแนนอนหรอเปลยนแปลงไดเลกนอย ไมวาจะตองถลงหรอหลอมกอนใชหรอไม และหมายความรวมตลอดถงถานหน หนน ามน หนออน โลหะ และตะกรนทไดจากโลหกรรม น าเกลอใตดน หนซงกฎกระทรวงก าหนดเปนหนประดบหรอหนอตสาหกรรม และดนหรอทรายซงกฎกระทรวงก าหนดเปนดนอตสาหกรรมหรอทรายอตสาหกรรม แตทงนไมรวมถง น าเกลอสนเธาว ลกรง หน ดน หรอทราย

“ส ารวจแร” หมายความวา การเจาะหรอขด หรอกระท าดวยวธการอยางใดอยางหนงหลายวธ เพอใหรวาในพนทมแรอยหรอไมเพยงใด

“ท าเหมอง” หมายความวา การกระท าแกพนทไมวาจะเปนทบก หรอทน าเพอใหไดมาซงแรดวยวธการอยางใดอยางหนงหรอหลายวธแตไมรวมถงการขดเจาะน าเกลอใตดนตามหมวด 5 ทว และการขดหาแรรายยอย หรอการรอนแรตามทก าหนดในกฏกระทรวง

“ท าเหมองใตดน” หมายความวา การท าเหมองดวยวธการเจาะเปนปลองหรออโมงคลกลงไปใตผวดน เพอใหไดมาซงแรใตผวดน

“ขดหาแรรายยอย” หมายความวา การกระท าแกพนทไมวาจะเปนทบกหรอทน าเพอใหไดมาซงแรโดยใชแรงคนแตละคนตามชนดของแร ภายในทองทและวธการขดหาแรตามทก าหนดในกฎกระทรวง

“รอนแร” หมายความวา การกระท าแกพนทไมวาจะเปนทบกหรอทน า เพอใหไดมาซงแร โดยใชแรงคนแตละคนตามชนดของแร ภายในทองทและวธการรอนแรตามทก าหนดในกระทรวง

“แตงแร” หมายความวา การกระท าใด ๆ เพอท าแรใหสะอาด หรอเพอใหแรทปนกนอยตงแตสองชนดขนไปแยกออกจากกน และหมายความรวมตลอดถงบดแร หรอคดขนาดแร

“โลหกรรม” หมายความวา การถลงแรหรอการท าแรใหเปนโลหะดวยวธอนใด และหมายความรวมตลอดถงการท าโลหะใหบรสทธ การผสมโลหะ การผลตโลหะส าเรจรปหรอกงส าเรจรปชนดตาง ๆ โดยวธหลอม หลอ รด หรอวธอนใด

“ประทานบตร” หมายความวา หนงสอส าคญทออกใหเพอท าเหมองภายในเขตทก าหนดในหนงสอส าคญนน

มาตรา 6 ทว เพอประโยชนในการด าเนนการส ารวจ การทดลอง การศกษา หรอการวจยเกยวกบแร

ใหรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมโดยอนมตของคณะรฐมนตรมอ านาจประกาศในราชกจจานเบกษาก าหนดพนทใด ๆ ใหเปนเขตส าหรบการด าเนนการส ารวจ การทดลอง การศกษา หรอการวจยเกยวกบแรได

ภายในเขตทก าหนดตามวรรคหนง ผใดจะยนค าขออาชญาบตร ประทานบตรชวคราว หรอประทานบตรไมได เวนแตในกรณทรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสง แวดลอมเหนสมควรใหยนค าขอไดเปนกรณพเศษโดยประกาศในราชกจจานเบกษา

เมอหมดความจ าเปนทจะใชเขตพนทเพอประโยชนดงกลาวตามวรรคหนง ใหรฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประกาศยกเลกในราชกจจานเบกษา

49

ตวอยาง ค าจ ากดความตามประกาศกฏกระทรวงอตสาหกรรม เรอง ก าหนดใหหนเปนหนประดบหรอ หนอตสาหกรรมและดนหรอทรายเปนดนอตสาหกรรมหรอทรายอตสาหกรรม พ.ศ. 2550

หนประดบและหนอตสาหกรรม ก าหนดใหหนดงตอไปนทสามารถท าเปนแผนหรอรปทรงอนใดเพอการประดบหรอตกแตงไดเปนหนประดบ (1. หนกรวดมน 2. หนกรวดเหลยม 3. หนแกรนต 4. หนชนวน 5. หนทราเวอรทน 6. หนทราย 7. หนนาคกระสวย 8. หนไนส 9. หนบะซอลต 10. หนปน และหนชนดอนนอกจากนซงมปรมาณส ารองเพยงพอตามทอธบดประกาศก าหนด หรอซงมคณภาพไมเหมาะสมทจะท าเปนหนประดบ เปนหนอตสาหกรรม)

ดนอตสาหกรรม ก าหนดใหดนดงตอไปนเปนดนอตสาหกรรม 1. ดนขาว 2. ดนซเมนต 3. ดนทนไฟ 4. ดนเบาหรอไดอะทอไมต 5. ดนสอพองหรอดนมารล 6. ดนเหนยวส (ดนเหนยวสทใชประโยชนในงานหตถกรรมหรออตสาหกรรมพนบานไมถอเปนดนอตสาหกรรม) 7. บอลลเคลย

ทรายอตสาหกรรม ก าหนดใหทรายแกวหรอทรายซลกา เปนทรายอตสาหกรรม

ตวอยาง ค าจ ากดความตามประกาศกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร เรอง ก าหนดคณสมบต และคณลกษณะของดนอตสาหกรรมชนดดนเหนยวส และชนดดนซเมนต

ดนเหนยวส หมายถง ดนทใชเปนวตถดบในโรงงานจ าพวกท 3 ทเปนโรงงานอตสาหกรรมเซรามกทผลตกระเบองและเครองสขภณฑ ตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 ซงประกอบดวยแรดนเปนสวนใหญ เชน เคโอลไนต ฮาลลอยไซต มอนตมอรลโลไนต อลไลต และมแรอน ๆ เปนสวนนอย เชน ควอตซ เฟลดสปาร และโลหะออกไซดบางชนด มคณสมบตทส าคญคอ มความเหนยวพอปนขนรปได และมสหลงเผาทอณหภมสงเปนสเขม

ดนซเมนต หมายถง ดนทใชเปนวตถดบในโรงงานอตสาหกรรมปนซเมนต มองคประกอบทส าคญ ไดแก เหลกออกไซด (Iron Oxide, Fe2O3) หรออะลมนา (Aluminium Oxide, Al2O3) หรอซลกา (SiO2)

ตวอยาง ค าจ ากดความตามประกาศกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร เรอง ก าหนดคณสมบตและ คณลกษณะของแรไพโรฟลไลตเกรดอตสาหกรรม แรไพโรฟลไลตเกรดประดษฐกรรม แรดกไคตเกรดอตสาหกรรม และแรดกไคตเกรดประดษฐกรรม

แรไพโรฟลไลต (Al2Si4O10(OH)2) และแรดกไคต (Al2Si2O5(OH)4) เปนแรทมองคประกอบทางเคมและลกษณะทางกายภาพคลายคลงกน จงตองมการก าหนดคณสมบตและคณลกษณะ ดงตอไปน

แรไพโรฟลไลตเกรดอตสาหกรรม หมายถง แรไพโรฟลไลตทใชเปนวตถดบในโรงงานอตสาหกรรมเซรามก อตสาหกรรมดนขาว หรออตสาหกรรมอน

แรไพโรฟลไลตเกรดประดษฐกรรม หมายถง แรไพโรฟลไลตทมสหรอลวดลายสวยงาน มความมนวาว ลนมอ ตะปขดเขาไดงาย อาจจะมความโปรงแสงจนถงโปรงใส สามารถตดหรอแกะสลกขนรปได มขนาด 2 นว ขนไป และน าไปใชในงานประดษฐกรรม

แรดกไคตเกรดอตสาหกรรม หมายถง แรดกไคตทใชเปนวตถดบในโรงงานอตสาหกรรมเซรามก อตสาหกรรมซเมนตขาว หรออตสาหกรรมอน

แรดกไคตเกรดประดษฐกรรม หมายถง แรดกไคตทมสหรอลวดลายสวยงาน มความมนวาว ลนมอ ตะปขดเขาไดงาย อาจจะมความโปรงแสงจนถงโปรงใส สามารถตดหรอแกะสลกขนรปได มขนาด 2 นว ขนไป และน าไปใชในงานประดษฐกรรม

50

ตวอยาง ค าจ ากดความตามประกาศกรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร เรอง ก าหนดคณสมบตและ คณลกษณะของหนอตสาหกรรมชนดหนแกรนตเพออตสาหกรรมเซรามก

หนอตสาหกรรมชนดหนแกรนตเพออตสาหกรรมเซรามก หมายถง หนอตสาหกรรมชนดหนแกรนตทใชเปนวตถดบในโรงงานอตสาหกรรมเซรามก เมอน าไปเผาทอณหภมไมต ากวา 1,200 องศาเซลเซยส มการหลอมตว และมสหลงเผาเปนสน าตาลเขมถงสเทาด า

5.2.4 ศพทวชาการและศพทดานแร 1) ศพทวชาการ และความรพนฐานเกยวกบแร เชน หลกส าคญในการตรวจวนจฉยแร

สมบตทางฟสกส สมบตทางเคม และการพรรณารปรางลกษณะแรตาง ๆ สามารถคนควาเพมเตมไดจากหนงสอเรอง “แร” โดย สพตรา วฒชาตวาณช และคณะ (2552)

ตวอยาง ศพทวชาการ อางองตามหนงสอเรอง “แร” (สพตรา วฒชาตวาณช และคณะ, 2552)

แรซลไฟด (Sulphides) ประกอบดวยธาตโลหะกบธาตก ามะถน เปนกลมแรทส าคญมาก เพราะสนแรเมอถลงแลวใหโลหะ หรอโลหะผสมตาง ๆ สวนใหญรวมอยในกลมน เชน เหลก ทองแดง ตะกว สงกะส และพลวง โดยทวไปแรซลไฟดจะทบแสงและมสเดนสะดดตา รวมทงมสผงเดนชด มความวาวแบบโลหะ ความถวงจ าเพาะสง หรอกลาวงาย ๆ คอ หนกและไมคอยเหนยว มกจะแตกงาย และสวนมากหลอมงาย สวนแรซลไฟลทไมทบแสง เชน ซนนาบาร ออรพเมนต จะเปนพวกทมดรรชนหกเหสงมาก และบรเวณขอบแรจะโปรงแสง แรซลไฟดทนาสนใจ เชน อารเซโนไพไรต (arsenopyrite) บอรไนต (bornite) คาลโคไซต (chalcocite) คาลโคไพไรต (chalcopyrite) สฟาเลอไรต (sphalerite) และกาลนา (galena) เปนตน

2) ศพทดานแรท เกยวของและนยาม ไดมการรวบรวมและก าหนดเพมเตม โดยมรายละเอยดดงน

บรเวณพบแร (mineral occurrence) หมายถง บรเวณใดบรเวณหนงทพบวามแร (หรอบางครงอาจพจารณาในนามของสนแร เชน ทองแดง แบไรต หรอทองค า) และมความนาสนใจในเชงวทยาศาสตรหรอเชงวชาการ สะสมตวอย (คณะท างานจดท าแผนททรพยากรแร, 2542)

พนทศกยภาพทางแร (mineral potential area) หมายถง พนทใดพนทหนงทยงไมมการคนพบทรพยากรแร (undiscovered mineral resource) แตมแนวโนมทจะมได โดยมหลกฐานบงชจากขอมลทางธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร ธรณเคม และธรณฟสกส และหมายรวมถงพนททมแร กระจดกระจายในหนซงมนยส าคญ หรอมบรเวณพบแรในสวนใดสวนหนงของพนทนน (คณะท างานจดท าแผนททรพยากรแร, 2542)

พนทแหลงแร (mineral area) หมายถง พนทใดพนทหนงซงมแหลงแรหรอแหลงสนแรชนดเดยวหรอหลายชนดรวมกนในพนทนน รวมทงพนททมค าขอประทานบตร/หรอประทานบตร ทไดตรวจสอบความถกตองตามหลกวชาการ การก าหนดขอบเขตพนทแหล งแรยดถอขอมลวชาการทางธรณวทยาแหลงแรเปนปจจยหลก (ปรบปรงโดยคณะอนกรรมการดานทรพยากรแร พ.ศ. 2551 , ส านกทรพยากรแร, 2552)

แหลงแร (mineral deposit) หมายถง บรเวณพบแรทมขนาดและเกรด หรอคาความสมบรณของแรเพยงพอทจะพจารณาไดวามศกยภาพทางเศรษฐกจ (economic potential) ภายใตสภาวะท

51

เหมาะสม ค านอาจหมายรวมถงแหลงสะสมของถานหนและปโตรเลยมดวยกได (คณะท างานจดท าแผนททรพยากรแร, 2542)

แหลงสนแร (ore deposit) หมายถง แหลงแรทไดมการตรวจสอบและทราบแลววามขนาดและความสมบรณของแรอยางเพยงพอ และสามารถเขาถงเพอด าเนนการผลตไดอยางคมทนหรอมก าไร การตดสนวา “มก าไร” นน อาจตองพจารณาภาพรวมของเศรษฐกจของประเทศทงหมดดวย (คณะท างานจดท าแผนททรพยากรแร, 2542)

ปรมาณแร (mineral quantity) หมายถง แรหรอหนทมการสะสมตวตามธรรมชาต และมศกยภาพทจะพฒนาน ามาใชประโยชนได โดยประเมนจากผลการส ารวจทางธรณวทยา และการประเมนความเปนไปไดของการพฒนาโครงการท าเหมอง แบงออกเปน 2 สวน คอ ปรมาณทรพยากรแร (mineral resources) และปรมาณส ารองแร (mineral reserves)

ปรมาณทรพยากรแร (mineral resource) หมายถง ปรมาณแรทมศกยภาพในการพฒนาน ามาใชประโยชนได แตยงไมมการประเมนคณคาทางเศรษฐกจ หรอมการประเมนคณคาทางเศรษฐกจแลวแตยงไมคมคาในขณะทมการประเมน แบงออกเปน 5 ประเภท ตามล าดบของความเชอมนทางธรณวทยาจากต าไปสง คอ ปรมาณเสรมในแหลง (additional quantities in place) ปรมาณทรพยากรแรเบองตน (rough inferred mineral resource) ปรมาณทรพยากรแรอนมาน (inferred mineral resource) ปรมาณทรพยากรแรบงช (indicated mineral resource) และปรมาณทรพยากรแรตรวจวด (measured mineral resource) ตามล าดบ โดยมรายละเอยดดงน

ปรมาณเสรมในแหลง (additional quantities in place) หมายถง ปรมาณแรเสรมในแหลงทมอย แตยงไมมเทคโนโลยทสามารถสกดไดในปจจบน บางสวนของปรมาณเหลานอาจกลายเปนปรมาณทผลตไดในอนาคตเนองจากการพฒนาของเทคโนโลยใหม ๆ

ปรมาณทรพยากรแรเบองตน (rough inferred mineral resource) หมายถง ปรมาณแรทประมาณการเบองตนโดยอาศยหลกฐานทางออม ปรมาณเสรมในแหลงรวมกบแหลงทมศกยภาพ ยงไมด าเนนการศกษาความเปนไปไดของโครงการท าเหมองและยงไมทราบคณคาทางเศรษฐกจ

ปรมาณทรพยากรแรอนมาน (inferred mineral resource) หมายถง ปรมาณแรทมการประเมนความสมบรณและปรมาณอยในระดบความนาเชอถอต า โดยการอนมานจากหลกฐานทางธรณวทยา และโดยการสมมต แตไมไดพสจนทางดานธรณวทยา และ/หรอความสมบ รณของแรอยางตอเนอง

ปรมาณทรพยากรแรบงช (indicated mineral resource) หมายถง ปรมาณแรทมการประเมนความสมบรณและปรมาณอยในระดบความนาเชอถอปานกลาง โดยอยบนพนฐานขอมลดานการส ารวจการเกบตวอยาง และการทดสอบ ทรวบรวมไดจากเทคนคทเหมาะสมจากต าแหนงตาง ๆ เชน หนโผล คทดลอง หลมทดลอง และหลมเจาะซงต าแหนงเกบขอมลมความกวางมากเกนไป หรอระยะหางระหวางต าแหนงไกลกนเกนไปทจะมนใจไดวาธรณวทยา และ/หรอความสมบรณของแรมความตอเนอง แตระยะหางอยในพสยพอทจะอนมานได

ปรมาณทรพยากรแรตรวจวด (measured mineral resource) หมายถง ปรมาณแรทมการประเมนความสมบรณและปรมาณอยในระดบทมความนาเชอถอสง ขนอยกบขอมลทไดมาจากรายละเอยดและความนาเชอถอของการส ารวจ การเกบตวอยาง และการทดสอบ ซงเปนไปตามหลกวชาการ เชน หนโผล คทดลอง หลมทดลอง และหลมเจาะซงมต าแหนงเกบขอมลอยใกลกนเพยงพอทจะแนใจไดวามความตอเนองของธรณวทยาและความสมบรณของแร

52

ปรมาณส ารองแร (mineral reserve) หมายถง ปรมาณแรทสามารถพฒนามาใชประโยชนได โดยมการพจารณาปจจยปรบเปลยน ไดแก ความคมคาเชงพาณชยของโครงการ ความเปนไปไดในการท าเหมอง เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และกฎระเบยบตาง ๆ ทอาจสงผลกระทบโดยตรงตอการพฒนาโครงการ ปรมาณส ารองแร แบงออกเปน 2 ประเภท ตามล าดบของความเชอมนทางธรณวทยาจากต าไปสง คอ ปรมาณส ารองแรเปนไปได (probable mineral reserve) และปรมาณส ารองแรตรวจพสจน (proved mineral reserve)

ปรมาณส ารองแรเปนไปได (probable mineral reserve) หมายถง ปรมาณส ารองแรทมคณคาทางเศรษฐกจในการท าเหมอง ซงสามารถยกระดบขนมาจากปรมาณทรพยากรแรตรวจวดหรอปรมาณทรพยากรบงช ถามขอมลปจจยปรบเปลยนเพมเตม

ปรมาณส ารองแรตรวจพสจน (proved mineral reserve) หมายถง ปรมาณส ารองแรทมคณคาทางเศรษฐกจในการท าเหมอง ซงสามารถยกระดบขนมาจากปรมาณทรพยากรแรตรวจวด ถามขอมลปจจยปรบเปลยนเพมเตม ปรมาณส ารองแรตรวจพสจนมระดบความนาเชอถอสงกวาปรมาณส ารองแรเปนไปได

ปรมาณทรพยากรแรทมการศกษาความเปนไปไดในการท าเหมอง (measured mineral resource with feasibility study done) หมายถง ปรมาณแรทไดจากการประเมนผลทางธรณวทยาขนการส ารวจแหลงแรรายละเอยดแลว ไดมการศกษาความเปนไปไดของโครงการท าเหมองแลว แตพบวายงไมสามารถท าเหมองได หรอแหลงแรนนยงไมคมคาทางเศรษฐกจในขณะทมการประเมน

ปรมาณทรพยากรแรทมการศกษาความเปนไปไดในการท าเหมองเบองตน (measured or indicated mineral resource with prefeasibility study done) หมายถ ง ปรมาณแรท ได จากการประเมนผลทางธรณวทยาขนการส ารวจหาแร หรอ การส ารวจแหลงแร กงรายละเอยด หรอการส ารวจแหลงแรรายละเอยดแลว ไดมการศกษาความเปนไปไดของโครงการท าเหมองเบองตนแลว แตพบวายงไมสามารถท าเหมองได หรอแหลงแรนนยงไมคมคาทางเศรษฐกจในขณะทมการศกษา

การศกษาส ารวจเบองตน (reconnaissance survey) หมายถง การประมวลผลขอมลตาง ๆไดจากการตรวจสอบในสนาม การส ารวจท าแผนทธรณวทยา การส ารวจธรณเคม การส ารวจธรณฟสกส หรอวธการอน ๆ โดยมพนทการศกษาส ารวจครอบคลมเปนบรเวณกวางเพอใหไดบรเวณทคาดวามแหลงแรทมคณคาทางเศรษฐกจส าหรบการส ารวจขนตอไป การประเมนปรมาณทรพยากรแรในขนนอาศย การคาดคะเนจากการเปรยบเทยบกบแหลงแรทพบแลว ซงมลกษณะทางธรณวทยาทคลายกน (กรมทรพยากรธรณ, 2543)

การส ารวจหาแร (prospecting) หมายถง การคนหาแหลงแรในบรเวณทคาดวา มแหลงแรเศรษฐกจทไดจากขนการศกษาส ารวจเบองตน โดยการตรวจสอบลกษณะของหน การท าแผนทธรณวทยา การส ารวจธรณเคม การส ารวจธรณฟสกส หรอวธการอน ๆ และอาจมการขดหลมส ารวจ รองส ารวจ หรอเจาะส ารวจดวยกได การประเมนปรมาณทรพยากรแรในขนนเปนการคาดคะเนจากผลการส ารวจ (กรมทรพยากรธรณ, 2543)

การส ารวจแหลงแรกงรายละเอยด (semi-detailed exploration) หมายถง การจ ากดขอบเขตของแหลงแร ในบรเวณทพบแรแลวในขนการส ารวจหาแร โดยการส ารวจท าแผนทธรณวทยารายละเอยดบนผวดน การขดหลมส ารวจ การขดรองส ารวจ การเจาะส ารวจ หรอวธการอน ๆ เพมเตม และอาจมการศกษาดานแรวทยา ผลการส ารวจขนนจะทราบลกษณะทางธรณวทยาทส าคญของแหลงแรท าใหสามารถประเมนขนาด รปรางและความสมบรณของแหลงแรเบองตนได (กรมทรพยากรธรณ, 2543)

53

การส ารวจแหลงแรรายละเอยด (detailed exploration) หมายถง การจ ากดขอบเขตและรปรางของแหลงแรทพบแลวจากการส ารวจในขนการส ารวจแหลงแรกงรายละเอยดใหชดเจนยงขน โดยการส ารวจท าแผนทธรณวทยาขนรายละเอยดบนผวดนและใตดน การขดรองส ารวจ การขดหลมส ารวจ การเจาะส ารวจ การขดอโมงคส ารวจ หรอวธการอน ๆ รวมทงอาจมการศกษาทางดานแร วทยา และ การแตงแร ผลการส ารวจขนนจะทราบขนาด รปราง และความสมบรณของแหลงแรท ชดเจนทง 3 มต(กรมทรพยากรธรณ, 2543)

พนทส ารวจ (exploration area) หมายถง ขอบเขตของการด าเนนงานส ารวจ จ าแนกตามขนาดของพนทส ารวจออกเปน 3 ระดบ คอ พนทขนาดใหญ (>100 ตารางกโลเมตร) พนทขนาดกลาง (10-100 ตารางกโลเมตร) และพนทขนาดเลก (<10 ตารางกโลเมตร) (คณะอนกรรมการจดท าระบบบรหารคณภาพตาม ISO 9000 ในงานดานเศรษฐธรณวทยา, 2542)

งานส ารวจขนไพศาล (regional exploration project) หมายถง การด าเนนงานส ารวจเบองตนในพนทส ารวจขนาดใหญ (>100 ตารางกโลเมตร) ทคาดวามแรสะสมตวอย โดยอาจมขอมลจากแผนทธรณวทยา มาตราสวน 1:250,000 หรอ 1:1,000,000 และขอมลจากการแปลความหมายผลการบนส ารวจธรณฟสกสทางอากาศ เพอหาขอมลแหลงแรเบองตน และก าหนดขอบพนทศกยภาพทางแร

งานส ารวจขนกงรายละเอยด (semi-detailed exploration project) หมายถง การด าเนนงานส ารวจในพนทส ารวจขนาดกลาง (10-100 ตารางกโลเมตร) ในพนทศกยภาพทางแรทไดจากการส ารวจขนไพศาล หรอจากพนททมขอมลดานการสะสมตวของแรเพยงพอ โดยอาจมขอมลจากแผนทธรณวทยา มาตราสวน 1:50,000 ขอมลการแปลความหมายผลการบนส ารวจธรณฟสกสทางอากาศ เพอก าหนดขอบเขตพนทแหลงแร

งานการส ารวจขนรายละเอยด (detailed exploration project) การด าเนนงานส ารวจในพนทส ารวจขนาดเลก (<10 ตารางกโลเมตร) เปนงานส ารวจแรเฉพาะแหลง ในบรเวณทพบแรแลว หรอในเขตพนทแหลงแรตามการส ารวจขนกงรายละเอยด เพอหาขนาด ทศทางการวางตวของแหลงแร และประเมนปรมาณทรพยากรแร

5.2.5 การก าหนดใชศพททางเคม โดยทวไปการใชชอทางเคม (chemical name) ในเนอหาจะมการใชมากกวาการใช

สญลกษณ (symbol) อยางไรกตามยกเวนในบางกรณ ดงน 1) กรณเปนรายการ หากชอทลงรายการมธาตเกนกวา 5 ธาต ใหใชสญลกษณแทน เชน

ผลวเคราะหแสดงวาม ธาต Mg, Sb, Rb, Pt, Ag และ Au 2) กรณค าทซบซอน เชน สารละลาย Ca-Mg-SO3-NO3 3) กรณกลมค าในขอความคลายคลงกนหรอเปนไปในแนวเดยวกน เชน Ca+ และ Mg+

ไอออน รวมกบ CO3- และ SO4

- ตามล าดบ สญลกษณทางเคม ควรน ามาใชในตาราง ในสมการ และในเนอหาดวยเชนเดยวกน

ราชบณฑตยสถาน (2551) ไดจดพมพเผยแพร ชอธาต (ไทย-องกฤษ) สญลกษณและเลขเชงอะตอม (atomic number) ในเรองการบญญตชอธาตไวแลว ส าหรบการใชสญลกษณทางเคมทถกตองตามระบบของ International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) นน ดไดจากตวอยาง ดงน

54

ตวอยาง 1 3

Sn 2 4

ต าแหนงท 1 แทน จ านวนมวล (mass number) " 2 แทน เลขเชงอะตอม (ปกตจะละไว) " 3 แทน ประจ (charge)

" 4 แทน จ านวนอะตอม (number of atoms)

ไอโซโทปโดยทวไปบอกไดดวยเลขเชงอะตอม (จ านวนโปรตอนในนวเคลยส) และจ านวนมวล (ผลรวมของโปรตอนและนวตรอนในนวเคลยส) การเขยนจ านวนมวลนน แตเดมทเคยปฏบตกนมา จะเขยนตวเลขก ากบไวดานบนซายของสญลกษณซงใชตอกนมาจนปจจบน สวนการเขยนในลกษณะเปนอตราสวน หากวางตวเลขไวดานบนขวาของสญลกษณ เชน Rb85/Rb87 จะท าใหอานไดสะดวกกวา อยางไรกตาม บางวารสาร อาจจดวางตวเลขไวดานบนซายของสญลกษณ เชน 40Ar/39Ar การเขยนในลกษณะสองรปแบบดงกลาว แมจะอยในรายงานฉบบเดยวกนกอนโลมใหใชได กรณทเขยนเปนอตราสวนและประสงคจะใชรปแบบ เชน Rb85/Rb87 กควรจะใชกบไอโซโทปอนในรปแบบเดยวกนดวย

ส าหรบการเรยกชอเตมของธาตในเนอหาของรายงาน จ านวนมวลจะเขยนตามหลงอกษร โดยมยตภงค (-) คน เชน Carbon-14 จ านวนเลขเชงอะตอม โดยทวไปจะละไว แตหากประสงคจะใชใหเขยนไวดานลางซายของสญลกษณ เชน 14C สวนประจไอออน (ionic charge) โดยทวไปจะเขยนตวเลขไวดานบนขวาของสญลกษณ แลวตามดวยเครองหมายบวกหรอลบ

ตามกฎของ IUPAC จะใชค ากรกส าหรบค าทเปนคณศพท และค าทเตมขางหนา ซงมกจะเปนค าทเกยวกบจ านวนประจอสระ (valency) และสมบตทางปรมาณสมพนธ (stoichiometric properties) ด งนน จ งมกจะมค าต าง ๆ เหล าน ใช : “monovalent”, “divalent”, “trivalent”, “tetravalent”, “pentavalent” และ “hexavalent”

ผลการวเคราะหหนและแรทางเคม โดยทวไปจะรายงานเปนรอยละของน าหนกออกไซดของธาตทปรากฏ การรายงานผลในลกษณะน จะชวยใหนกธรณวทยา บรรยายการเปลยนแปลงทางเคม ในรปของออกไซดได เชน การกลาววา “การน าซลกาและอะลมนาเขาไประหวางการเกดกระบวนการแปรสภาพโดยการแทนท...” การใชค าในลกษณะเชนนเหมาะสม แตความไมเปนรปแบบเดยวกนอาจเกดขนได ในกรณออกไซดของธาตบางธาตเนองจากไมมค าทเรยกใช เชน ออกไซดของเหลกรวม (total iron oxide) ลองพจารณาตวอยางประโยค “ซลกา แมกนเซยม และเหลกถกน าเขาสระบบ” เปนการกลาวถงออกไซดสองชนดปนกบการกลาวถงธาตอกหนงธาต ความยงยากเชนน อาจหลกเลยงได โดยการบรรยายการเปลยนแปลงทางเคมในรปของธาตหรอโดยการใชสญลกษณทางเคมส าหรบออกไซดทงหลาย

ตวอยาง หนแคลก-แอลคาไล (calc-alkaline rocks) บรเวณน ม Al2O3 จ านวนเหลกทงหมด

(total iron), MgO, CaO, P2O5, TiO2 มากและปรมาณ Sr จะลดลง ในขณะทม SiO2 เพมขน

6

55

ตารางใดกตามทมผลการวเคราะหทางเคม การรายงานในรปของออกไซดและไอออน ควรจะแบงแยกใหชดเจน นกวจยสวนใหญจะเขยนตามรปแบบทใชในหนงสอ “An Introduction to Rock Forming Minerals” โดย Deer et al. (1966) ซ งในตารางจะรายงานผลว เคราะหจากแคตไอออน (cations) ทมสถานะการเตมออกซเจนสงสดไปยงต าสด (แบบออกไซด) แลวตามดวยแอนไอออน (anions) แตกไมมมาตรฐานทแนนอน ผเขยนรายงานควรดตวอยางการเขยนแสดงผลวเคราะหลกษณะเชนนจากวารสารตพมพของตางประเทศทไดรบการยอมรบแลว ซงอาจจะแตกตางกนไปบางในรายละเอยด ในเรองของธาตหายาก (rare earth elements) ไมควรกลาวถงวา เปนธาตหายาก เนองจากค าวา rare earth นน หมายถงออกไซดของธาตหายาก โดยทวไปมกจะรายงาน rare earth รวมกนเปนกลม

ค าวา “วเคราะห (analyze)” และ “ผลการวเคราะห (analysis)” มกจะใชกนผด บอยครงใชปนกบค าวา “วเคราะหหา (determine)” หรอ “การวเคราะหหา (determination)” การเขยนในรายงานวา “15 copper analyses” หมายถง ตวอยางสนแรทองแดง 15 ตวอยาง ทน ามาวเคราะห (analyze) เพอหาคาธาตทองแดงหรอธาตอน ๆ สวนการเขยนรายงานวา “a report on the copper content of 15 rocks” นน ควรจะหมายถง “15 copper determinations” หรอการวเคราะหหาปรมาณทองแดงในตวอยาง 15 ตวอยาง (หาทองแดงเพยงอยางเดยว)

ค าวา “ปน” หรอในภาษาองกฤษเขยนวา “lime (CaO)” นน มกจะน ามาใชเรยกแทนธาตแคลเซยม (Ca) กนอยางผด ๆ บอยครง เชนเดยวกบค าวา “โซดา (soda)” ซงหมายถงโซเดยมคารบอเนต (Na2CO3) และโพแทช (potash) ซงหมายถง โพแทสเซยมคารบอเนต (K2CO3) มกจะน ามาเรยกกนอยางผด ๆ เพราะมไดหมายถงโพแทสเซยมเฟลดสปาร (potassium feldspar) ซงมธาตโพแทสเซยมเปนสวนประกอบ หรอกรณทอยในรปของออกไซด เชน กลาววา “ผลวเคราะหแสดงวาม โพแทชรอยละ 4.35” นน ค าวา โพแทช ในทนหมายถง โพแทสเซยมออกไซด (K2O) ดงนน เมอตองการหมายถงโพแทสเซยมออกไซดและโพแทสเซยมคารบอเนต ตองเขยนแสดงใหชดเจน ในทางวชาการค าวา “โพแทช” กรณทกลาววา “แหลงแรโพแทชของไทย” (หรอแมแตของทใด ๆ กตาม) เปนททราบกนแลววา หมายถงแรทมธาตโพแทสเซยม จงตองท าความเขาใจในเรองนดวย

5.3 การเขยนเครองหมายและสญลกษณ

5.3.1 เสนรงและเสนแวง เสนรง (latitude) และเสนแวง (longitude) ทเขยนน าหนาตวเลขกรณภาษาองกฤษ ให

ใช ค ายอไมมมหพภาคตามหลงค า “lat” และ “long” เชน lat 50o31'03"N. long 13o21'10"E. กรณทพมพสดขอบบรรทด พยายามหลกเลยงการแยกตวเลขออกไปพมพในบรรทดตอไป หากจ าเปนใหใชยตภงค มาตอทายตวเลขสวนแรกทถกแยก

5.3.2 การวดขนาด ค าทระบหนวย ชง ตวง วด กรณเขยนรายงานภาษาองกฤษ ควรจะใชตอเมอถกน าหนา

ดวยตวเลขแสดงจ านวนเทานน เชน เขยน “4m high” “10cm thick” แตจะเขยน “several meters long” หรอ “a few kilometers north”

หนวยท ใช ในคอลมนแสดงการล าดบชนหน อาจใช “Meters,” “(m),” “Feet,” “(feet),” “Ft In,” หรอ “(ft in)” ทงนขนอยกบเนอหาและเนอทในคอลมนเหลานน

56

5.3.3 ชอยอของธาต แรและหน โดยปกตจะไมใชชอยอของแรและหนในเนอหาของรายงาน แตอาจใชในแผนท ตาราง

หรอเปนสญลกษณ ตวหอย (ดชนล าง ) และตวลอย (ดชนบน ) ก ได สญลกษณชอยอของธาต (ราชบณฑตยสถาน, 2551) แสดงตามตารางท 5.1 ชอยอของแรซงจดท าโดย Whitney and Evans (2010) แสดงตามตารางท 5.2 และชอยอของหนบางสวนเปนภาษาองกฤษ (Hansen, 1991) แสดงตามตารางท 5.3

5.3.4 การบอกทศทาง การรายงานต าแหนงทตงของสงใดกตาม ทงกรณภาษาไทยและองกฤษใหเขยนตวเตม ค าทแสดงทศทางของมมเท (dip) และแนวระดบ (strike) ของชนหนใหใชค ายอ ตามดวยมหพภาค กรณภาษาองกฤษ เชน N., S., NW., SE., NNW., และ ESE. เครองหมายองศา (o) ใหพมพชดดานขวาบนของตวเลขโดยไมเวนระยะ

ตวอยาง มมเท : A dip of 10oSE. แนวระดบ : The strike is N.55oE. (or N. 45o-70oE.) The strike is N.55o30'25"E. แตหากเปนประโยค ใหเขยน “มมเทไปทางตะวนออกเฉยงใต” หรอ “the dip is southeast”

5.3.5 การวดอายทางธรณกาล การวดอายทางธรณกาลจะบอกเปนจ านวนปหรอลานป ระยะเวลาทางธรณวทยาแตละ

ชวงเวลากบระยะเวลาทางธรณกาลไมควรใชสญลกษณของหนวยแบบเดยวกน ค ายอส าหรบจ านวนปในแตละชวงเวลา ซงไมรวมเวลาปจจบน เปนค ายอทใชอยางไมเปนทางการ (เชน y หรอ yr ส าหรบป my, m.y. หรอ m.yr. ส าหรบลานป) ตวอยางเชน ขอบเขตของสมยครเทเชยสตอนปลาย (Late Cretaceous Epoch) อยระหวาง 63 ถง 96 ลานป (Ma) แตชวงเวลาของสมยนคอ 33 ลานป (m.y.) การแบงอายทางธรณกาล ใหใชตามมาตรฐานการล าดบชนหนทก าหนดโดยส านกธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ

57

ตารางท 5.1 สญลกษณชอยอของธาต คดลอกจากราชบณฑตยสถาน (2551)

ชอภาษาไทย ชอ

ภาษาองกฤษ ค ายอ

เลขอะตอม

แอกทเนยม Actinium Ac 89 อะลมเนยม (อะลมนม)

Aluminium (Aluminum)

Al 13

อะเมรเซยม Americium Am 95 พลวง Antimony Sb 51

อารกอน Argon Ar 18 อารซนก Arsenic As 33 แอสทาทน Astatine At 85 แบเรยม Barium Ba 56 เบอรคเลยม Berkelium Bk 97 เบรลเลยม Beryllium Be 4 บสมท Bismuth Bi 83 โบหเรยม Bohrium Bh 107 โบรอน Boron B 5 โบรมน Bromine Br 35 แคดเมยม Cadmium Cd 48 ซเซยม Cesium Cs 55 แคลเซยม Calcium Ca 20 แคลฟอรเนยม Californium Cf 98 คารบอน Carbon C 6 ซเรยม Cerium Ce 58 คลอรน Chlorine Cl 17 โครเมยม Chromium Cr 24 โคบอลต Cobalt Co 27 ทองแดง Copper Cu 29 คเรยม Curium Cm 96 ดารมสตดเทยม Darmstadtium Ds 110 ดบเนยม Dubnium Db 105

ชอภาษาไทย ชอ

ภาษาองกฤษ ค ายอ

เลขอะตอม

ดสโพรเซยม Dysprosium Dy 66 ไอนสไตเนยม Einsteinium Es 99 เออรเบยม Erbium Er 68 ยโรเพยม Europium Eu 63 เฟอรเมยม Fermium Fm 100 ฟลออรน Fluorine F 9 แฟรนเซยม Francium Fr 87 แกโดลเนยม Gadolinium Gd 64 แกลเลยม Gallium Ga 31 เจอรเมเนยม Germanium Ge 32 ทองค า Gold Au 79 แฮฟเนยม Halfnium Hf 72 ฮสเซยม Hassium Hs 108 ฮเลยม Helium He 2 โฮลเมยม Holmium Ho 67 ไฮโดรเจน Hydrogen H 1 อนเดยม Indium In 49 ไอโอดน Iodine I 53 อรเดยม Iridium Ir 77 เหลก Iron Fe 26 ครปทอน Krypton Kr 36 แลนทานม Lanthanum La 57 ลอวเรนเซยม Lawrencium Lr 103 ตะกว Lead Pb 82 ลเทยม Lithium Li 3 ลทเชยม Lutetium Lu 71 แมกนเซยม Magnesium Mg 12 แมงกานส Manganese Mn 25

58

ตารางท 5.1 สญลกษณชอยอของธาต คดลอกจากราชบณฑตยสถาน (2551) (ตอ)

ชอภาษาไทย ชอภาษาองกฤษ ค ายอ เลข

อะตอม ไมตเนเรยม Meitnerium Mt 109 เมนเดเลเวยม Mendelevium Md 101 ปรอท Mercury Hg 80 โมลบดนม Molybdenum Mo 42 นโอดเมยม Neodymium Nd 60 นออน Neon Ne 10 เนปทเนยม Neptunium Np 93 นกเกล Nickel Ni 28 ไนโอเบยม Niobium Nb 41 ไนโตรเจน Nitrogen N 7 โนเบเลยม Nobelium No 102 ออสเมยม Osmium Os 76 ออกซเจน Oxygen O 8 แพลเลเดยม Palladium Pd 46 ฟอสฟอรส Phosphorus P 15 แพลทนม Platinum Pt 78 พลโทเนยม Plutonium Pu 94 พอโลเนยม Polonium Po 84 โพแทสเซยม Potassium K 19 เพรซโอดเมยม Praseodymium Pr 59 โพรมเทยม Promethium Pm 61 โพรโทแอกทเนยม (โพรแทกทเนยม)

Protoactinium (Protactinium)

Pa 91

เรเดยม Radium Ra 88 เรดอน Radon Rn 86 รเนยม Rhenium Re 75 โรเดยม Rhodium Rh 45 เรนตเกเนยม Roentgenium Rg 111 รบเดยม Rubidium Rb 37 รทเนยม Ruthenium Ru 44 รทเทอรฟอรเดยม Rutherfordium Rf 104 ซาแมเรยม Samarium Sm 62

ชอภาษาไทย ชอภาษาองกฤษ ค ายอ เลข

อะตอม สแคนเดยม Scandium Sc 21 ซบอรเกยม Seaborgium Sg 106 ซลเนยม Selenium Se 34 ซลกอน Silicon Si 14 เงน Silver Ag 47 โซเดยม Sodium Na 11 สตรอนเชยม Strontium Sr 38 ก ามะถน Sulphur S 16 แทนทาลม Tantalum Ta 73 เทคนเชยม Technetium Tc 43 เทลลเรยม Tellurium Te 52 เทอรเบยม Terbium Tb 65 แทลเลยม Thallium Tl 81 ทอเรยม Thorium Th 90 ทเลยม Thulium Tm 69 ดบก Tin Sn 50 ไทเทเนยม Titanium Ti 22 ทงสเตน (วลแฟรม)

Tungsten (Wolfram)

W 74

อนอนเบยม Ununbium Uub 112 อนอนเฮกเซยม Ununhexium Uuh 116 อนอนเพนเทยม Ununpentium Uup 115 อนอนควอเดยม Ununquadium Uuq 114 อนอนเทรยม Ununtrium Uut 113 ยเรเนยม Uranium U 92 วาเนเดยม Vanadium V 23 ซนอน Xenon Xe 54 อตเทอร เบยม Ytterbium Yb 70 อตเทรยม Yttrium Y 39 สงกะส Zinc Zn 30 เซอรโคเนยม Zirconium Zr 40

59

ตารางท 5.2 สญลกษณชอยอของแร คดลอกจาก Whitney and Evans (2010)

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Acm acmite D Act actinolite A Adl adularia I Aeg aegirine A Ak åkermanite G Ab albite G Afs alkali feldspar GROUP Aln allanite A Alm almandine G Als aluminosilicate

(Al2SiO5 polymorphs)

GROUP

Alu alunite Rd Amk amakinite Rd Ame amesite G Amp amphibole GROUP Anl analcime

(analcite) A

Ant anatase A And andalusite G Adr andradite G Ang anglesite G Anh anhydrite G Ank ankerite G Ann annite A An anorthite G Ano anorthoclase I Ath anthophyllite Rd Atg antigorite Rn Ap apatite GROUP Apo apophyllite GROUP Arg aragonite G Arf arfvedsonite A Arm armalcolite Rd Apy arsenopyrite A Aug augite A Awr awaruite G

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Ax axinite GROUP Bab babingtonite G Bdy baddeleyite G Brt barite (baryte) A Brs barroisite Rd Bei beidellite G Brl beryl G Bt biotite GROUP Bxb bixbyite G Bhm

böhmite (boehmite)

G

Bn bornite A Brk brookite G Brc brucite G Bst bustamite G Cal calcite G Ccn cancrinite G Cnl cannilloite H Cb carbonate

mineral GROUP

Car carpholite G Cst cassiterite G Cel celadonite A Clt celestine A Cls celsian G Cer cerussite G Cbz chabazite A Cct chalcocite G Ccp chalcopyrite G Chm chamosite G Chs chesterite A Chl chlorite GROUP Cld chloritoid G Chn chondrodite G Chr chromite G Ccl chrysocolla A Ctl chrysotile Rd

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Cin cinnabar G Cam clinoamphibole GROUP Clc clinochlore G Cen clinoenstatite A Cfs clinoferrosilite A Chu clinohumite G Cpt clinoptilolite A Cpx clinopyroxene GROUP Czo clinozoisite G Cln clintonite A Coe coesite A Coh cohenite G Crd cordierite G Crr corrensite G Crn corundum G Cv covellite G Crs cristobalite G Crt crossite D Crl cryolite G Cbn cubanite G Cum cummingtonite Rd Cpr cuprite G Csp cuspidine G Dph daphnite not

listed Dat datolite G Dbr daubreelite G Dee deerite A Dia diamond G Dsp diaspore G Dck dickite G Dg digenite A Di diopside A Dpt dioptase G Dol dolomite G Drv dravite G Dum dumortierite G

60 ตารางท 5.2 สญลกษณชอยอของแร คดลอกจาก Whitney and Evans (2010) (ตอ)

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Eas eastonite Rd Ec ecandrewsite A Eck eckermannite A Ed edenite A Elb elbaite G Ell ellenbergerite A Eng enargite G En enstatite

(ortho-) A

Ep epidote GROUP Eri erionite A Esk eskolaite G Ess esseneite A Eud eudialite A Fas fassaite D Fa fayalite G Fsp feldspar GROUP Fac ferro-actinolite Rd Fath ferro-

anthophyllite Rd

Fbrs ferrobarroisite A Fcar ferrocarpholite A Fcel ferroceladonite A Fec ferro-

eckermannite Rd

Fed ferro-edenite Rd Fgd ferrogedrite Rd Fgl ferroglaucophane Rd Fkrs ferrokaersutite A Fny ferronyboite H Fprg ferropargasite Rd Frct ferrorichterite A Fs ferrosilite Rn Fts ferrotschermakite Rd Fwn ferrowinchite Rd Fi fibrolite

(fibrous sillimanite)

informal

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Fl fluorite G Fo forsterite G Fos foshagite G Frk franklinite G Ful fullerite N Ghn gahnite G Glx galaxite G Gn galena G Grt garnet GROUP Ged gedrite Rd Gh gehlenite G Gk geikielite G Gbs gibbsite A Gis gismondine A Glt glauconite GROUP Gln glaucophane Rd Gme gmelinite A Gth goethite A Gdd grandidierite G Gr graphite G Gre greenalite G Grs grossular A Gru grunerite Rd Gp gypsum G Hl halite G Hrm harmotome A Hst hastingsite Rd Hsm hausmannite G Hyn haüyne G Hzl heazlewoodite G Hd hedenbergite A Hem hematite A Hc hercynite G Hul heulandite A Hbn hibonite G Hbs hibschite Rn

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Hgb högbomite D Hol hollandite G Hlm holmquistite Rd Hbl hornblende GROUP Hw howieite A Hu humite G Hgr hydrogrossular GROUP Hyp hypersthene D Ilt illite GROUP Ilm ilmenite G Ilv ilvaite G Jd jadeite A Jrs jarosite Rd Jim jimthompsonite A Jhn johannsenite A Krs kaersutite Rd Kls kalsilite G Kam kamacite (-

FeNi) D

Kln kaolinite A Ktp katophorite Rd Kfs K-feldspar informal Khl K-hollandite H Kir kirschsteinite G Krn kornerupine G Kos kosmochlor A Kut kutnohorite

(kutnahorite) G

Ky kyanite A Lrn larnite G Lmt laumontite A Lws lawsonite G Lzl lazulite A Lzr lazurite G Lpd lepidolite GROUP Lct leucite G

61 ตารางท 5.2 สญลกษณชอยอของแร คดลอกจาก Whitney and Evans (2010) (ตอ)

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Lm limonite not

listed Liq liquid Lz lizardite G Lo löllingite

(loellingite) G

Mgh maghemite G Marf magnesio-

arfvedsonite Rd

Mcar Magnesiocar-pholite

A

Mfr magnesioferrite G Mhs Magnesiohas-

tingsite Rd

Mhb Magnesiohorn-blende

Rd

Mkt Magnesiokato-phorite

Rd

Mrbk Magnesioriebec-kite

Rd

Msdg Magnesiosada-nagite

Rd

Mst Magnesiostaur-olite

A

Mtm magnesiotaramite

Rn

Mws magnesiowustite not listed

Mgs magnesite A Mag magnetite G Maj majorite A Mlc malachite G Mng manganosite G Mrc marcasite G Mrg margarite A Mar marialite G Mei meionite G Mll melilite GROUP Mw merwinite G Mes mesolite A

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Mc microcline G Mlr millerite G Mns minnesotaite G Mog moganite A Mol molybdenite G Mnz monazite A Mtc monticellite G Mnt montmorillonite G Mor mordenite A Mul mullite G Ms muscovite A Ntr natrolite A Nph nepheline G Nrb norbergite G Nsn nosean G Nyb nyböite Rd Ol olivine GROUP Omp omphacite A Opl opal G Opq opaque

mineral informal

Orp orpiment G Oam orthoamphibole GROUP Or orthoclase A Oen orthoenstatite D Opx orthopyroxene GROUP Osm osumilite G Plg palygorskite G Pg paragonite A Prg pargasite Rd Pct pectolite G Pn pentlandite G Per periclase G Prv perovskite G Ptl petalite G PhA phaseA not

listed

ค ายอ

ชอแร IMA

Status* Ph phengite G Php phillipsite A Phl phlogopite A Pmt piemontite A Pgt pigeonite A Pl plagioclase GROUP Prh prehnite G Prm prismatine Rd Psb pseudobrookite Rd Pmp

pumpellyite-(Al)

A

Py pyrite G Pcl pyrochlore A Prp pyrope G Pph pyrophanite G Prl pyrophyllite G Pxf pyroxferroite A Pxm pyroxmangite G Po pyrrhotite G Qnd qandilite A Qz quartz A Rnk rankinite G Rlg realgar G Rds rhodochrosite A Rdn rhodonite A Rct richterite A Rbk riebeckite Rd Rwd ringwoodite A Rdr roedderite A Rsm rossmanite A Rt rutile G Sdg sadanagaite Rd Sa sanidine G Sap saponite G Spr sapphirine G Scp scapolite GROUP Sch scheelite G

62 ตารางท 5.2 สญลกษณชอยอของแร คดลอกจาก Whitney and Evans (2010) (ตอ)

ค ายอ ชอแร IMA

Status*

Srl schorl G Scb schreibersite G Sep sepiolite G Ser sericite D Srp serpentine GROUP Sd siderite G Sil sillimanite G Sme smectite GROUP Sdl sodalite G Sps spessartine A Sp sphalerite A Spn sphene

(titanite) D

Spl spinel G Spd spodumene A Spu spurrite G St staurolite G Stv stevensite Q Stb stilbite A Stp stilpnomelane A Sti stishovite A Str strontianite G

ค ายอ ชอแร IMA

Status*

Sud sudoite Rd Syl sylvite G Tae taenite

(-Fe, Ni) G

Tlc talc G Trm taramite Rd Tnt tennantite G Tnr tenorite A Tep tephroite G Ttr tetrahedrite A Thm thomsonite A Thr thorite G Tly tilleyite G Ttn titanite

(sphene) A

Tpz topaz G Tur tourmaline GROUP Tr tremolite Rd Trd tridymite G Tro troilite G Ts tschermakite Rd Usp ulvöspinel G Urn uraninite G

ค ายอ ชอแร IMA

Status*

Uv uvarovite A Vtr vaterite A Vrm vermiculite G Ves vesuvianite A Wds wadsleyite A Wag wagnerite Rd Wrk wairakite A Wav wavellite A Wht whitlockite G Wlm willmenite G Wnc winchite Rd Wth witherite G Wo wollastonite A Wur wurtzite G Wus wüstite G Xtm xenotime A Xon xonotlite G Yug yugawaralite A Zeo zeolite GROUP Znw zinnwaldite GROUP Zrn zircon G Zo zoisite G

หมายเหต * A หมายถง Approved D หมายถง Discredited G หมายถง Generally as valid mineral name GROUP หมายถง Name designates a group of mineral species H หมายถง Hypothetical I หมายถง Intermediate in a solid-solution series Q หมายถง Questionable Rd หมายถง Redefinition approved by IMA Commission on New Minerals, Nomenclature and

Classification (CNMNC) Rn หมายถง Renamed with approval of the CNMNC

63

ตารางท 5.3 ชอยอของหน คดลอกจาก Hansen (1991)

ศพทธรณวทยา ค ายอ ศพทธรณวทยา ค ายอ

Sandstone ........................ Ss. Volcanics …....................... Volc. Siltstone …......................... Slts. Claystone ......................... Clyst. Shale ….............................. Sh. Mudstone ......................... Mdst. Limestone ....................... Ls. Granite …........................... Gr. Dolomite .......................... Dol. Gneiss …............................. Gn. Conglomerate ................. Cgl. Rhyolite …......................... Rhy. Quartzite .. ........................ Qzt. Basalt ............................... Bas.

Marble ............................... Mb. Slate ................................. Sl. Pumice .............................. Pum.

5.4 มาตราชง ตวง วด และเลขนยส าคญ

5.4.1 มาตราชง ตวง วด โดยทวไปมาตราชง ตวง วด ทใชกนนนเปนมาตราในระบบเมตรกหรอระบบสากล

(International System of Units) หรอมชอยอวา SI (ยอจากภาษาฝรงเศส “Le Système International d Unités”) และระบบองกฤษ ในการเขยนรายงานวชาการของส านกทรพยากรแร ผเขยนควรตดสนใจตงแตเรมงานวาจะใชระบบใด และใหใชระบบนนไปตลอด อยางไรกตามควรใชระบบเมตรก ระบบสากลและระบบไทยเปนหลก เวนแตจะกระท าไมไดในทางปฏบต การเปลยนมาตราระหวางระบบเมตรกและองกฤษ ดในตารางท 5.4

ส าหรบมาตราทใชในการส ารวจหาความสมบรณ และการท าเหมองแรดบกในประเทศ โดยทวไปจะใชทงระบบองกฤษ-จน (มาเลเซย) ไทย และระบบเมตรก เชน หนวยวดระยะความยาว-ความลก ใชนว-ฟต-วา หนวยวดน าหนกและปรมาตร ใชกรม-กโลกรม-ชง และลตร-ลกบาศกหลา สวนเนอทใช ไร-งาน-ตารางวา และคาความสมบรณของแรดบก มหนวยเปนชง/ลกบาศกหลา หรอกโลกรม/ลกบาศกเมตร การเขยนรายงานกรณน อนโลมใหใชระบบใดระบบหนงได หากใชระบบองกฤษ-จน หรอไทย เปนหลก ควรวงเลบหนวยในระบบเมตรกไวดวย เชน 0.30 ชง/ลกบาศกหลา (0.24 กโลกรม/ลกบาศกเมตร) 1 หาบจน (60.48 กโลกรม) และ 1 หาบหลวง (60 กโลกรม) (ตารางท 5.5) สวนมาตราน าหนกของโลหะมคาและรตนชาต ดรายละเอยดในตารางท 5.6

64

ตารางท 5.4 การเปลยนมาตราระหวางระบบเมตรกและองกฤษ คดลอกจาก Hansen (1991) ก) ตวคณในการเปลยนมาตราระบบเมตรกเปนองกฤษ ข) ตวคณในการเปลยนมาตราระบบองกฤษเปนเมตรก

แปลงผนจาก เปน คณดวย ความยาว (Length)

millimeter (mm) inch (in) 0.03937 meter (m) foot (ft) 3.281 yard (yd) 1.094 kilometer (km) mile (mi) 0.6214 mile, nautical (nmi) 0.5400

พนท (Area) meter2 (m2) foot2 (ft2) 10.76 yard2 (yd2) 1.196 acre 0.0002471 hectometer2 (hm2) acre 2.471 kilometer2 (km2) mile2 (mi2) 0.3861

ปรมาตร (Volume) centimeter3 (cm3) inch3 (in3) 0.06102 decimeter3 (dm3) inch3 (in3) 61.02 pint (pt) 2.113 quart (qt) 1.057 gallon (gal) 0.2642 foot3 (ft3) 0.03531 meter3 (m3) foot3 (ft3) 35.31 yard3 (yd3) 1.308 gallon (gal) 264.2 barrel (bbl), (petroleum, 6.290 1 bbl = 42 gal) acre-foot (acre-ft) 0.0008107 hectometer3 (hm3) acre-foot (acre-ft) 810.7 kilometer3 (km3) mile3 (mi3) 0.2399

ปรมาตรตอหนวยเวลา (Volume per unit time) decimeter3 per second foot3 per second (ft3/s) 0.03531 (dm3/s) gallon per minute 15.85 (gal/min) barrel per day (bbl/d), 543.4 (petroleum) meter3 per second foot3 per second (ft3/s) 35.31 (m3/s) gallon per minute 15,850 (gal/min)

มวล (Mass) gram (g) ounce avoirdupois 0.03527 (oz avdp) kilogram (kg) pound avoirdupois 2.205 (lb avdp) megagram (Mg) ton, short (2,000 lb) 1.102 ton, long (2,240 lb) 0.9482

ความดน (Pressure) kilopascal (kPa) pound-force per inch2 0.1450 (lbf/in2) atmosphere, standard 0.009869 (atm) bar 0.01* inch of mercury at 0.2961 60oF (in Hg)

อณหภม (Temperature) kelvin (K) degree Fahrenheit (oF) (1) degree Celsius (oC) degree Fahrenheit (oF) (2) 1 Temp oF=1.8 temp K-459.67. 2 Temp oF=1.8 temp oC+32. * ดอกจนทรทตามหลงตวสดทายของตวคณ แสดงวา ตวเลขถดไปเปนศนย (0) ตวคณอน ๆ ไดปดใหมเลขนยส าคญเพยง 4 ตว

แปลงผนจาก เปน คณดวย ความยาว (Length)

inch (in) minllimeter (mm) 25.4* foot (ft) meter (m) 0.3048 yard (yd) meter (m) 0.9144 mile (mi) kilometer (km) 1.609 mile, nautical (nmi) kilometer (km) 1.852*

พนท (Area) foot2 (ft2) meter2 (m2) 0.09290 yard2 (yd2) meter2 (m2) 0.8361 acre meter2 (m2) 4,047 hectometer2 (hm2) 0.4047 mile2 (mi2) kilometer2 (km2) 2.590

ปรมาตร (Volume) inch3 (in3) centimeter3 (cm3) 16.39 decimeter3 (dm3) 0.01639 foot3 (ft3) decimeter3 (dm3) 28.32 meter3 (m3) 0.02832 yard3 (yd3) meter3 (m3) 0.7646 pint (pt) decimeter3 (dm3) 0.4732 quart (qt) decimeter3 (dm3) 0.9464 gallon (gal) decimeter3 (dm3) 3.785 meter3 (m3) 0.003785 barrel (bbl), meter3 (m3) 0.1590 (petroleum), 1 bbl = 42gal) acre-foot (acre-ft) meter3 (m3) 1,233 hectometer3 (hm3) 0.001233 mile3 (mi3) kilometer3 (km3) 4.168

ปรมาตรตอหนวยเวลา (Volume per unit time) foot3 per second (ft3/s) decimeter3 per second 28.32 (dm3/s) meter3 per second 0.02832 (m3/s) gallon per minute decimeter3 per second 0.06309 (gal/min) (dm3/s) meter3 per second 0.00006309 (m3/s) barrel per day (bbl/d), decimeter3 per second 0.001840 (petroleum) (dm3/s)

มวล (Mass) ounce avoirdupois gram (g) 28.35 (oz avdp) pound avoirdupois kilogram (kg) 0.4536 (lb avdp) ton, short (2,000 lb) megagram (Mg) 0.9072 ton, long (2,240 lb) megagram (Mg) 1.016

ความดน (Pressure) pound-force per inch2 kilopascal (kPa) 6.895 (lbf/in2) atmosphere, standard kilopascal (kPa) 101.3 (atm) bar kilopascal (kPa) 100.* inch of mercury at kilopascal (kPa) 3.377 60oF (in Hg)

อณหภม (Temperature) degree Farenheit kelvin (K) (oF) (3) degree Farenheit degree Celsius (oC) (oF) (4) 3 Temp K=(temp oF+459.67)/1.8. 4 Temp oC=(temp oF-32)/1.8.

65

ตารางท 5.5 มาตราน าหนกไทย - มาเลเซย (จน) - องกฤษ - เมตรก คดลอกจาก กรมโลหกจ (2505)

มาตราน าหนกหนกไทย - มาเลเซย (จน) - องกฤษ - เมตรก

10 ต = 1 หน 1 เมตรกตน = 16.53 หาบจน

10 หน = 1 จ 1 บาทจน = 15.12 กรม

10 จ = 1 ต าลง = 1.008 บาทไทย

1 ต าลง = 2.50 บาท (จน) 1 หาบจน = 1.008 หาบหลวง

16 ต าลง = 1 ชง 1 บาทไทย = 15.00 กรม

100 ชง = 1 หาบ = 133 1/3 ปอนด = 0.992 บาทจน

Long Ton = 2,240 ปอนด 1 หาบหลวง = 0.992 บาทจน

= 16.80 หาบจน

1 หาบจน = 60.48 กโลกรม

1 Short ton = 15.00 หาบจน

ตารางท 5.6 มาตราน าหนกของโลหะมคาและรตนชาต คดลอกจาก Gemological Institute of America (1986) และ Webster (1983)

มาตราน าหนกของโลหะมคาและรตนชาต

1 ปอนด = 0.3732 กโลกรม = 12 ทรอยเอานซ/240 เพนนเวท/5,760 เกรน

1 ทรอยเอานซ = 31.103 กรม = 20 เพนนเวท/480 เกรน

1 เพนนเวท = 1.5552 กรม = 24 เกรน/0.05 ทรอยเอานซ

1 เกรน = 0.0648 กรม = 0.04167 เพนนเวท/0.002083 ทรอยเอานซ

1 กะรต = 0.200 กรม

1 มอมเม*(momme) = 3.75 กรม = 18.75 กะรต

* หนวยน าหนกไขมกของญปน ใชส าหรบไขมกเลยง (cultured pearl)

5.4.2 นยส าคญของตวเลข โดยทวไปตวเลขทรายงานมกเปนตวเลขลงตวทเกดจากการปดเศษ จงไมใชตวเลขท

แทจรง ทงนเพราะขอมลจ านวนตวเลขทไดจากการจดบนทกในการปฏบตงานหรอแกปญหาตาง ๆ นน มกคลาดเคลอนไปบาง ในการค านวณตวเลขควรใชหลกทศนยมตามความจ าเปน การใชมากหรอนอยเกนไปจะท าใหผอานเขาใจผดได เพอหลกเลยงการใชจดทศนยมมากเกนไป การท าใหเปนจ านวนเตม (ปดเศษ) จงดกวา หากไมท าใหขอมลนน มความหมายผดไปจากความเปนจรง ในทางกลบกนจ านวนเลขนยส าคญอาจลดลงโดยไมจ าเปนจากการเลอกวธในการค านวณ ดงนนจงควรพจารณาใหถองแทเกยวกบ นยส าคญของตวเลขทจะใชในเรองนน ๆ ดวย

66

ตวเลข 1 ถง 9 ถอเปนจ านวนตวเลขทส าคญเสมอไมวาจะอยในต าแหนงเลขหลกใดของจ านวนเตม ตวเลขศนย (0) จะส าคญเมออยในระหวางตวเลขอน ๆ ของจ านวน แตจะไมมความหมายเมออยหนาหรอหลงจ านวนตวเลขอน ๆ เมอเปนทศนยม เพราะวาเมอเปลยนมตหรอขนาด คาของมนจะหายไป เชน การเปลยน “กรม” เปน “มลลกรม” หาก 0 อยขวาสดของจ านวนเตมจะมความส าคญ ถาตองการบอกถงความเทยงตรงของตวเลข แตจะไมส าคญหากเพยงแสดงวาจ านวนนนเปนตวเลขลงตว (จ านวนเตม) เชน 0.0023 นมเลขนยส าคญเพยง 2 ตว แตจ านวน 8306 มตวเลขนยส าคญ 4 ตว กรณจ านวนตวเลข เชน 76,400 เราจะไมทราบเลยวามตวเลขส าคญกตว เวนแตจะรวาเลข 0 ททายจ านวนนนแสดงผลของคาทแทจรงอะไร เพอใหเขาใจชดเจนขน จ านวนนอาจเขยนวา 7.6400x104 หาก 0 เปนเลขนยส าคญ หรอ 7.64x104 หากวา 0 ไมเปนเลขนยส าคญ ถาใชเลขทง 5 ตว แสดงวาผใชใหความส าคญกบตวเลข 0 และ ทงสอง 0 นนมความหมาย หาก 0 ไมมนยส าคญไมควรใสไวหลงตวเลขของจดทศนยม ในการลงขอมลตวเลขในตาราง วธการทจะขจดเลข 0 ทเกนตองการกคอ ลงเฉพาะจ านวนตวเลขทส าคญเทานน เชน 2.8x103

5.4.2.1 การปดเศษใหเปนจ านวนเตม

การปดเศษทศนยมเปนเรองส าคญเรองหนงทางคณตศาสตร ในการปดเศษเพอใหไดจ านวนหลกของตวเลขทเหมาะสมตามตองการ ควรมวธการทแนนอน การพจารณาคาทจะปดทบหรอปดทงนน มหลกเกณฑทใชกนทวไปดงจะกลาวตอไป รายละเอยดดงตวอยางทแสดงขางลาง โดยไดก าหนดใหมตวเลขนยส าคญ 3 หลกเทานน

ตวอยาง ตวเลขเดม ตวเลขทปดแลว 0.21871 0.219 กรณตวเลขทจะปดทงเกน 5 ใหปดทบโดยเอา 1 บวก เขากบตวเลขนยส าคญทายสด 35.534 35.5 กรณตวเลขทศนยมทจะพจารณาปดเศษมคานอยกวา 5 ใหปดทงไปเลย 16.05 16.0 กรณต ว เลขท จะพจารณาปด เศษเปนเลข 5 พอด การปดขนกบต ว เลขทศนยม

ขางหนา หากเปนเลขคหรอ 0 ใหปด 5 ทง หากเปนเลขคใหปดเปน 1 ทบเขากบเลขตวหนา 10.65 10.6 44.75 44.8 26.051 26.1 กรณหลงเลข 5 มเลขตามหลงตงแต 1-9 ใหปดเปน 1 ไปบวกกบตวเลขทอยขางหนาเลข 5

การรายงานขอมลเปนจ านวนตวเลข ควรแสดงตวเลขทเปนตวแทนทแทจรงของขอมลนน ตวเลขสดทายควรแสดงความไมแนนอนของขอมล โดยทวไปถาไมมการบอกกลาวไว จะถอวาตวเลข ตวสดทายคลาดเคลอนไปหนงหนวย เชน หากบอกวาเจาะไดแทงเจาะ 5.24 เซนตเมตร ความยาวจรงจะเปน 5.24 0.01 ซงแทงอาจจะยาว 5.23 หรอ 5.25 เซนตเมตรกได ถาความไมแนนอนของจ านวนตวเลขสดทายมมากขนไปอก กอาจจะเขยนวา 5.24 0.03 เซนตเมตร

การเปลยนหนวยในระบบองกฤษเปนระบบเมตรกและเมตรกเปนองกฤษนน อาจมปญหาเกดขนได ปญหาเหลานหลกเลยงโดย

1) ตองบอกใหทราบถงระดบความเทยงตรงของคาดงเดมทวดได 2) ผเขยนรายงานตองเขาใจเรองของเลขนยส าคญ ผอานทวไปจะเขาใจวา รายการ

ตวเลขชดแรกเปนของระบบทใชในการวดจรง ดงนนผอานตองไมสบสนทจะแปลงตวเลขชดสองกลบไปสระบบเดม เชน คาทวดได 1,000 ฟต (304 เมตร) หมายถงความเทยงตรงของ 1,000 1 ฟต ไมใช

67

1,000 3 ฟต ซงเปนตวเลขทแปลงมาจาก 304 เมตร ไปเปนฟต ดงนนจงเปนเหตผลหนงทไมแนะน าใหใชมาตราวดสองระบบในรายงานทเปนทางการ

5.4.2.2 ความผดพลาดของการใชเลขนยส าคญ

การค านวณขอมลใดกตาม ค าตอบสดทายจะมจ านวนเลขนยส าคญของผลลพธทได ไมมากเกนกวาจ านวนเลขนยส าคญทมอยในจ านวนทถกตองนอยทสดทน ามาใชในการค านวณนน

การค านวณหาปรมาณแร มกจะใชตวเลขนยส าคญมากถง 6 หลก เชน 253,435 ตน ตวเลขจ านวนนอาจกอใหเกดความสงสยวามความถกตองมากนอยเพยงใด เมอพจารณาทมาของผลการค านวณปรมาณแรส ารองซงไดจากปรมาตรทประมาณไดจากขอมลความลกของหลมเจาะคณกบความหนาแนนของสนแร การหาจ านวนปรมาตร จะท าไดถกตองอยางดทสดกเพยงตวเลขนยส าคญ 3 หลก หรออาจเพยง 2 หลกเทานน สวนคาความหนาแนนของสนแรจะถกตองไดกเพยง 2 หลก เชนเดยวกน ผลทตามมากคอ ผลการค านวณหาปรมาณสนแรส ารองจะท าไดอยางดทสดกเพยง ตวเลขนยส าคญ 2 หลก ตวเลขดงทแสดงใหเหนในตวอยางขางตน จงควรเปน 250,000 ตน

ความลกของโครงสรางทางธรณวทยากเปนตวอยางทเหนไดอกเรองหนง จากการค านวณ ผลการวดคาความถวง (gravity) อาจไดความลกประมาณ 4,115 เมตร ถาหากเปนไปตามปกต ตวเลขนไดจากการค านวณ โดยใชคาความแตกตางของความหนาแนนระหวางสนแรกบหนขางเคยง ซงมตวเลขนยส าคญเพยง 2 หลก กถอวาดเพยงพอแลว ดงนน ตวเลขทรายงานควรประมาณ 4,100 เมตร เทานน

รายงานเกยวกบผลการวเคราะหทางเคม กแสดงใหเหนไดเชนเดยวกน เชน อาจมการรายงานผลวเคราะหวามปรมาณซลเฟต (SO4) 1,081.27 ธาตโซเดยม 770.80 และคลอรน 305.63 มลลกรม/ลตร จะเหนวาในแตละจ านวนตวเลขเหลานน มเลขนยส าคญ 5 หรอ 6 หลก แตในกระบวนการวเคราะหทางเคม ใชตวเลขนยส าคญเพยง 2 หรอ 3 หลก เทานน ยงกวานน ความเขมขนทเกน 1,000 มลลกรม/ลตร มกจะรายงานตามทเคยปฏบตกนมาดวยเลขนยส าคญเพยง 3 หลก เทานน ถาความเขมขนอยระหวาง 10 ถง 1,000 มลลกรม/ลตร กจะรายงานเปนเลขจ านวนเตมเทานน ตวอยางผลวเคราะหทแสดงดงกลาวขางตนควรจะรายงานตวเลขผลวเคราะหวามปรมาณซลเฟต (SO4) 1,080 ธาตโซเดยม 771 และคลอรน 306 มลลกรม/ลตร

การวดคาในสนามบางอยาง บางครงกกระท ากนอยางหยาบ ๆ แตน ามาเสนออยางไมเหมาะสมดวยจ านวนเลขนยส าคญหลายหลก เกนความเปนจรง แมจะใชวธการทดลองในหองปฏบตการทดทสดกย งไมสามารถจะท าได ในกรณ เหลาน รวมทงการวดคาตาง ๆ ภายในหองปฏบตการ ควรระมดระวงใหมากและควรใชเลขนยส าคญใหถกตองเหมาะสม

ตวเลขการวดขนาดของชนหน บางครงกพบวาไมนาจะถกตอง ตวอยางเชน การค านวณความหนาของหมวดหนในยคเทอรเชยรได 4,877 เมตร แตถาชนทวางอยตอนบนและตอนลางไมสามารถก าหนดไดแนชดเหมอนหนวยเทอรเชยรทงหมด ตวเลขทยอมรบไดควรเปน 5,000 เมตร การค านวณความหนาของหนวยหนดงกลาว มพนฐานมาจากการวดคาแนวระดบ (strike) และมมเท (dip) ซงไมสามารถจะหลกเลยงความไมแนนอนอนอาจเกดขนไดหลายประการ เชน คาทแนนอนและทศทางของมมเท มมบายเบนแมเหลกโลก (magnetic declination) และธรรมชาตของการเผยตวของหน องคประกอบเหลานเปนตวจ ากดคาทยอมรบไดวา ควรใชเลขนยส าคญกหลก จงจะไดผลทถกตอง

68

นกธรณวทยาใชวธกาววดความยาวของสายแรทโผลใหเหน จนกระทงถงตอนชวงปลาย ซงเหลอระยะเพยงไมกฟต จงใชเทปวดเปนเศษสวนของฟต หรอนกล าดบชนหนท าการวดชนหนทโผลเพยงเลกนอยบางสวน โดยใชวดระดบดวยวธ Hand leveling แตท าการวดชนหนทวางตวเปนหนาผาดวยเทป ตอมาจงน าผลทไดเขยนภาพแทงตดขวางของชนหน (columnar section) รวมทงรายงานความหนาของหนวยหนบางสวน โดยใชหนวยเปนนวหรอแมกระทงเศษสวนของนว ตวอยางเหลานเปนการใชตวเลขผดพลาดทงสน ผเขยนรายงานควรระมดระวงในเรองเหลานดวย

69

บทท 6 การจดท าภาพประกอบและตาราง

6.1 การจดท าภาพประกอบ ภาพประกอบในการเขยนรายงาน ในทนหมายถง แผนทและภาพตดขวางทเกยวของทาง

ธรณวทยา ธรณฟสกส ธรณเคม อทกวทยา แผนทท าเหมอง แผนภาพ (diagram) ภาพรางหมกและดนสอ แทงตดขวาง (columnar section) แผนภาพเทยบสมพนธ (correlation diagram) แผนภม (chart) กราฟ แผนภาพซากดกด าบรรพ (fossil plate) รปถาย แผนสไลด ภาพลายเสนทางวศวกรรม (engineering drawing) และภาพทสรางจากคอมพวเตอร

ภาพประกอบทน ามาแสดงในรายงานจะชวยใหผอานเกดความรสกไดเหนภาพของจรงขนมาในใจ เชน รปถายแสดงชนหนโผลและสายแร ชวยชแจงสงทไดกลาวในเนอหาของรายงานใหชดเจนยงขน ส าหรบรายละเอยดในการจดท าภาพประกอบจะกลาวแยกดงตอไปน

6.1.1 ชนดของภาพประกอบ ชนดของภาพประกอบในการเขยนรายงาน จ าแนกออกเปน 2 ประเภท คอ แผนภาพ (plate หรอ sheet) และ รปหรอภาพ (figure) รายละเอยดดงน

แผนภาพ หมายถง ภาพประกอบใด ๆ ทมขนาดใหญกวาหนากระดาษพมพ A3 (11.69X16.54 นว) แผนททมขนาดใหญดงกลาวจดใหเปนจ าพวกแผนภาพ

รปหรอภาพ หมายถง ภาพประกอบใด ๆ ซงสามารถพมพอยในกรอบจ ากดของหนากระดาษพมพ A4 (8.27X11.69 นว) หรอเปนภาพแทรกบนแผนท อยางไรกตามภาพของซากดกด าบรรพหรอกลมซากดกด าบรรพทพมพลงในรายงานการส ารวจนน โดยทวไปจะจดเปนจ าพวกแผนภาพ แมวาภาพเหลานนจะมขนาดหนากระดาษพมพกตาม

6.1.2 ขอก าหนดเฉพาะของภาพประกอบ

6.1.2.1 แผนท

องคประกอบและขอก าหนดของการจดท าแผนทประกอบการเขยนรายงาน มดงตอไปน 1) พกดภมศาสตรและเสนกรอบภาพ จดพกดทางภมศาสตรใหแสดงอยนอกเสนกรอบ

ภาพ โดยแสดงตวเลขคาพกดเฉพาะดานซายและดานบนของแผนท การแสดงพกดอาจแสดงในลกษณะของจดตดหรอเสนกรดภายในแผนทดวยกได (แตไมควรใหเตมพนทเพราะจะท าใหอานแผนทยากขน)

2) มาตราสวน ถาเปนมาตราสวนของแผนททใชในการส ารวจ ไมมการขยายหรอลดสวนในการพมพ ใหใชมาตราสวนแบบแทงมาตรฐาน (standard bar scale) แตหากมวตถประสงคทจะใชเพอการลดหรอขยายขนาดดวย ควรใชมาตราสวนแบบฟนปลา (rake scale) หากรายงานทเขยนเปนภาษาองกฤษและใชระบบเมตรก แผนทตองใชรปแบบเดยวกน

70

3) ค าอธบาย ค าอธบายเปนการใหรายละเอยดของขอมลทมปรากฏบนแผนท โดยทวไปประกอบดวย

การบรรยายหนวยหน (ประกอบดวยสญลกษณหนวยหน ชอ และอาย) การบรรยายพนทศกยภาพทางแร พนทแหลงแร ต าแหนงแหลงแร พนทประทานบตร และการใชประโยชนพนทตาง ๆ เปนตน

การบรรยายหนวยหน แบงออกเปน การบรรยายแบบยอและการบรรยายแบบขยาย ทงสองแบบแตกตางกนเฉพาะรายละเอยดของการจ าแนกล าดบชนหนเทานน การอธบายหนวยหน หากแผนทยงมทวางเหลออย ควรเขยนค าอธบายหนวยหนอยางยอไวดวย เพอทผอานจะไดไมตองไปคนหาจากเนอเรองในหนงสออก การบรรยายแบบยอประกอบดวย ชอของกลมหน หมวดหน หรอหมหนทจ าแนกไว โดยอาจไมมค าบรรยายลกษณะหนหรอมเพยงเลกนอยกได และหากมพนทเพยงพออาจน าแบบขยายมาใชโดยเพมเตมรายละเอยดของล าดบชนหน เชน ส ขนาดเมดแร ลกษณะเฉพาะของชนหน ความพรน รอยแตก แรหรอซากดกด าบรรพ (ถาม) ความหนา การซมผานของหน ตลอดจนอายของชนหน ซงท าการหาดวยวธการตาง ๆ เชน อายจากการวดอายดวยกมมนตภาพรงส (radiometric age) ถาพนทไมเพยงพออาจจดท าแผนทแผนทสองหรอแผนพบเสรมเขามา รายละเอยดของล าดบชนหนควรเปนขอมลเฉพาะของพนทในแผนทนน ๆ เทานน นอกจากมความจ าเปนจรง ๆ ทจะตองเขยนขอมลเทยบสมพนธกบหนวยหนอนในพนทขางเคยง อาจเพมเอกสารอางองลงไปดวยได การบรรยายอาจเขยนสน ๆ ไมจ าเปนตองเขยนเปนประโยคใหครบสมบรณตามหลกไวยากรณ อาจหลกเลยงการใช “a” “an” และ “the” ไดในกรณภาษาองกฤษ

ล าดบของการบรรยายชนหน อาจแตกตางกนไปในแตละแผนท แตควรใหอยในรปแบบเดยวกน ถาค าบรรยายคอนขางสนและไมเนนลกษณะหนโดยละเอยด การเขยนค าบรรยายในกรณภาษาองกฤษควรเขยนเรยงล าดบค าตามโครงสรางประโยคแบบธรรมดาจะดกวา เชน “Sandy fossiliferous limestone and brownish-gray shale” หากค าบรรยายยาวและม ค าขยายมาก การบรรยายในลกษณะกลบล าดบต าแหนงกลมค าบรรยายลกษณะหนและชอหนในโครงสรางของประโยค จะท าไดงายกวา เชน กรณทบรรยายลกษณะหมวดหนใดหมวดหนหนง

ตวอยาง ...Formation (Triassic) - innterbedded limestone, shale, and sandstone. Limestone, light-gray to dark-gray, argillaceous and silicified. Shale, brownish gray... Sandstone, …

ค าอธบายของแผนททรพยากรแร ตองอธบายสญลกษณและค าชอยอชอแรทงหมดทปรากฏอยในแผนท และอธบายค าจ ากดความ เชน พนทแหลงแร พนทศกยภาพทางแร และบรเวณพบแร

4) สญลกษณ

การจดท าแผนทตองมการจดท าสญลกษณตาง ๆ ซงอาจประกอบดวยรปแบบตาง ๆ และควรแสดงรปแบบของรายการของสญลกษณตามล าดบดงน รปแบบ (pattern) [นอกเหนอจากสญลกษณชดหน] สญลกษณแบบเสน (แนวเขตสมผส รอยเลอน ชนหนคดโคง เสนชนความสงเทา เสนชนโครงสราง เสนส ารวจ) สญลกษณเชงราบ (แนวระดบและมมเทของชนหน) สญลกษณเชงเสน (แบรงและพลนจของสงใด ๆ ทมลกษณะเชงเสน) สญลกษณแบบจด (บรเวณพบแร หนาเหมอง เหมอง และจดเกบตวอยาง) และสญลกษณแบบพนท (พนทแหลงแร และพนทศกยภาพทางแร) อยางไรกตามล าดบเหลานอาจเปลยนแปลงไดในกรณทตองการเนนสงใดสงหนงเปนพเศษ

71

สญลกษณหนวยหน โดยทวไปลายแบบตาง ๆ ทใชเปนสญลกษณแทนหนวยหนชดหนง ๆ (lithologic pattern) มกใชส าหรบภาพตดขวาง ควรหลกเลยงการใชกบแผนท เนองจากเสยเวลาในการรางตนแบบมาก ดรงรง และยงบดบงขอมลบนเนอพนดวย

สญลกษณโครงสรางทางธรณวทยา โดยทวไปแนวเขตสมผสหรอเสนรอยตอ (contact) ระหวางหนวยหน รอยเลอน (fault) และแกนชนหนคดโคง (fold axis) จะใชเสนทบแตอาจใชเสนประ (dashed line) หรอเสนไขปลา (dotted line) ส าหรบรอยตอระหวางหนวยหนและรอยเลอนไดเชนกน หากรอยตอระหวางหนวยหนบนแผนทธรณวทยาเปนเสนประมาณการเกอบทงหมด (โดยทวไปมกเปนแบบน) ควรใชเสนทบแทนทงหมดและควรเขยนค าอธบายไววา “แนวเขตสมผสประมาณการ” กรณภ าษา ไทย และ “contact-approximately located” หร อ “approximate contact” ใ นกรณภาษาองกฤษ สวนสญลกษณรอยเลอนอาจใชเปนเสนรางแบบทบ ประ หรอจด ขนอยกบมาตรฐานทจะก าหนดขน ซงผส ารวจในภาคสนามจะตองแยกแยะอยางระมดระวงตามทปรากฏจรง เสนทบ หมายถง รอยเลอนจรงทมต าแหนงทตงแนนอนบนแผนทมาตราสวนทจ ากดหนง ๆ เสนประอาจเปนรอยเลอนจรงทประมาณการต าแหนงทตงหรอเปนรอยเลอนอนมาน (inferred fault) เสนไขปลา จะใชส าหรบรอยเลอนซอนเรน (concealed fault) เทานน ตวอยางเชน ตะกอนน าพา (alluvium) หรอ ลานหนเชงผา (talus) ปดทบชนหนตรงบรเวณรอยเลอน แตไมไดเกยวของกบการเกดรอยเลอนนน เสนรอยเลอนควรเปนเสนไขปลา แตถาหากตะกอนน าพาหรอลานหนเชงผานนถกเลอนไปดวย กควรใชเสนทบหรอเสนประ

สญลกษณทกประเภทไมวาจะเปนจด (point) เสน (line) หรอพนท (polygon) บนแผนท (map symbols) จะตองมค าอธบายทงหมด โดยทวไปสญลกษณอน ๆ นอกเหนอจากสญลกษณทางการล าดบหนวยหน มกจะอธบายไวใตแถวของกรอบชดหน แตหากพนทไมสามารถจดวางได ใหจดรวมกลมแสดงไว ณ ทใดบนแผนทกได ตวอยางสญลกษณบางสวนดในรปท 6.1

5) แผนทดชน

โดยทวไปแผนทขนาดใหญ มกจะแสดงแผนทดชน (index map) ไว เพอใหทราบวาพนทด าเนนการนนมทตงทางภมศาสตรอย ณ ทใด และอาจมแผนทดชนปรากฏเพมเตมเพอแสดงลกษณะทางภมศาสตร และโครงสรางทไดบรรยายไวในเนอความของรายงาน

แผนทดชนอาจจะท าแบบงายจนถงซบซอน แบบซบซอนจะตองแสดงเสนรงและเสนแวงหรอเมองตาง ๆ และแนวเขา มาตราสวน และทศเหนอ หากแผนทนนประกอบดวยจงหวดหรอบางสวนของหลาย ๆ อ าเภอหรอจงหวด ชอของอ าเภอหรอจงหวดเหลานนจะตองปรากฏบนแผนทดชนและควรแรเงาระบายส หรอตกรอบพนททด าเนนการเพอใหทราบวาอยบรเวณใด (ดตวอยางในรปท 6.2)

6) การอางอง

หากการจดท าแผนทนตองอาศยแผนทฐาน (base map) ควรกลาวถงแหลงทมาและวนทพมพเผยแพรของแผนทฐานนนดวย และหากมาตราสวนตางไปจากเดม ควรเขยนมาตราสวนเดมก ากบดวย เชน “Base map from Geological Survey Division, DMR, 1: 250,000, 1986”

หากผเขยนด าเนนการส ารวจท าแผนทเอง ควรระบวา ด าเนนการส ารวจท าแผนทเมอไร ถาการส ารวจท าแผนทนนไดคดลอกมาจากฐานขอมลของผอน ควรอางองถงแหลงทมาของขอมล ควรระบวา “คดลอกจาก ผแตง (ปพมพ)” เชน “คดลอกจาก กรมทรพยากรธรณ (2558)” กรณภาษาไทย และ“copied from Renault (1948)” หรอ “after Renalult (1948) กรณภาษาองกฤษ

72

ถาการส ารวจท าแผนทนนไดแกไขดดแปลงมาจากงานของผ อน ควรระบวา “แกไขเพมเตมจาก...” กรณภาษาไทย และ “modified from...” กรณภาษาองกฤษ แตหากการส ารวจท าแผนทนนเหมอนกบการคดลอก มาจากงานของอกผหนง ควรระบอางองถงใหถกตอง

6.1.2.2 ภาพตดขวาง

ภาพตดขวาง (cross section) ควรเปนภาพทแสดงขอเทจจรงและสงอนมานทเปนนยส าคญ ซงมองในมตของความลกท าใหเกดความเขาใจชดเจนมากกวาค าอธบาย ภาพตดขวางนนควรสะทอนความสมพนธทส าคญในเชงวทยาศาสตรหรอเศรษฐศาสตรของบรเวณทมขอมลทางโครงสรางมากเพยงพอทจะประมาณลกษณะใตผวดนลงไปไดอยางสมเหตสมผล และควรมจ านวนภาพเทาทจ าเปนส าหรบการแสดงความสมพนธเทานน ภาพตดขวางทตงฉากกบแนวโครงสรางหลกจะแสดงขอมลทางโครงสรางไดดกวา และคลาดเคลอนนอยกวาภาพตดขวางในแนวเฉยง ในมาตราสวนเดยวกบแผนทนน

1) ภาพตดขยายสวนเกน

กรณทจ าเปนตองแสดงรายละเอยดลกษณะภมประเทศ ลกษณะหน การเรยงล าดบของชนหน หรอโครงสรางตาง ๆ การขยายมาตราสวน (exaggeration) ในแนวตงจงเปนสงจ าเปน โดยเฉพาะอยางยงส าหรบแหลงสะสมบนผวดนชนบาง ๆ อยางไรกตามการขยายสวนเกนเหลานควรเปนสวนทจ าเปนเมอจะตองแสดงรายละเอยดเทานน และควรรวมกลมภาพตดทขยายสวนเกนแบบเดยวกนนไวใน แผนภาพเดยวกน การขยายสวนในแนวตงนน หากแมคามมเทเพมขนเพยงเลกนอยกท าใหเกดภาพลวงตาทางโครงสรางได ดงนนจงควรใชกบภาพตดขวางในบรเวณทชนหนวางตวคอนขางราบ และควรหมายเหตเตอนผอานไวดวย (ใตกรอบมมลางซายมอ) การเขยนหนาขาง (profile) ตามมาตราสวนจรงไวเหนอภาพตดขยายสวนเกนน อาจชวยเสรมความเขาใจของผอานไดอกทางหนง

2) รปแบบและลายเสน

การจดท าหรอการเขยนลายแบบสญลกษณหนวยหนในภาพตดขวางตองท าอยางประณตตามลกษณะโครงสราง ซงท าไดยากและคาใชจายสง จงควรหลกเลยงหรอใชใหนอย

แนวเขตสมผสระหวางชนหนในภาพตดขวาง (แมจะไดจากการแปลความหมาย) ใหเขยนเปนเสนทบ อาจเตมเครองหมายค าถามในเสนรอยตอทมขอสงสย ส าหรบรอยเลอนอาจเขยนเสนทบ เสนประหรอเสนค าถามแตไมใชเสนไขปลา กรณทตองการแสดงรอยเลอนหรอแนวเขตสมผสตอเนองเหนอ (พนดน) ขนไปเพอแสดงโครงสรางใหเหน ควรใชเสนประ

6.1.2.3 แผนภาพรว

แผนภาพรว (fence diagram) เปนภาพเชอมโยงภาพตดขวางในลกษณะสามมต แผนภาพรว ทสรางขนอยางถกตองจะสอความหมายของการแปลความหมายทางธรณวทยาไดอยางชดเจน แตตองใชความระมดระวงเพอหลกเลยงความคลาดเคลอนของคามมเทปรากฏ ความหนาปรากฏและความลาดชน ทเกดจากการฉายตอจด (project) นอกจากน ความสงและแนวการวางตวของภาพตดขวาง ยงมผลตอทศทางของมมมองและระยะทางระหวางแนวตดตาง ๆ ดวย ส าหรบตวอยางแผนภาพรว แสดงดงรปท 6.3

73

รปท 6.1 สญลกษณและค าอธบายทางธรณวทยา แกไขเพมเตมจาก Hansen (1991)

เสนแบงเขตของ.......... โดยประมาณ Approximate boundary of.......... แนวเขตสมผส - เสนจดเมอซอนเรน เสนประเมออนมาน Contact - Dotted where concealed; dashed where appoximate or inferred ชนหนโคงรปประทน แสดงรองรอยระนาบแกนและทศทางพลนจ Anticline - Showing trace of axial surface and direction of plunge ชนหนโคงรปประทนหงาย แสดงรองรอยระนาบแกนและทศทางพลนจ Syncline - Showing trace of axial surface and direction of plunge รอยเลอน - เสนจดเมอซอนเรน เสนประเมออนมาน Fault - Dotted where concealed; dashed where approximate or inferred รอยเลอน - เสนจดเมอซอนเรน กานและจดกลมอยดานทเลอนลง Fault - Dotted where concealed; bar and ball on downtrown side รอยเลอน - U (ขน) และ D (ลง) แสดงความสมพนธในการเลอน Fault - U (up) and D (down) indicate relative movement รอยเลอนแนวดง Vertical fault รอยเลอนตามแนวระดบ ลกศรแสดงทศทางการเคลอนตว Strike-slip fault - Arrows show direction of relative movement รอยเลอนยอนมมต า - เสนจดเมอซอนเรน เสนประเมออนมาน ฟนเลอยอยดานแผนหน

ซอนทบ Trust or reverse fault - Dotted where concealed; dasshed where

approximate or inferred. Saw teeth on upper plate. รวขนานเอยง Inclined foliation รวขนานแนวดง Vertical foliation รอยแยกเอยง Inclined joint รอยแยกแนวดง Vertical joint รอยแยกแนวราบ Horizontal joint รอยแยกหลายแนว Multiple joints

การวางชน เอยง Bedding Inclined การวางชน คดโคงตลบทบ Bedding Overturned แนวระดบและมมเทของพนง Strike and dip of dike เหมอง Mine เหมองราง Abandoned mine

U D

30 40

70

57

80

74

รปท 6.2 ตวอยางแผนทแสดงทตงของพนทด าเนนการ (คดลอกจาก สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554)

75

Cross sections A-A' through E-E', showing stratigraphic rise of the Pictured Cliffs Sandstone across the San Juan basin (from Fassett and Hinds, 1971, pl. 2); also shown are locations of section H-1-f and of drill holes H-1 through H-35, presented in figure A7. A, Index map showing lines of sections. Numbered points indicate locations of oil and gas wells; electric logs of these wells were used in constructing stratigraphic cross sections. B and C, Fence diagrams based on sections A-A' through E-E '. Vertical scales show feet above datum (the Huerfanito Bentonite Bed); horizontal scale shows grid unit across basin (approximately 10 mi each).

รปท 6.3 ตวอยางแผนภาพรว (fence diagrams) คดลอกจาก Green et. al. (1991)

76

6.2 การจดท าตาราง

6.2.1 การจดท าตารางใหอานงาย การจดท าตาราง (table) เปนสงจ าเปนส าหรบการจดท ารายงาน โดยเปนการรวบรวม

และน าเสนอขอมลทมรายการซ า ๆ กน มาแสดงใหเหนไดงายและชดเจน ท าใหผอานสามารถท าความเขาใจความหมายไดด สะดวกรวดเรว และยงชวยประหยดเนอทดวย การน าเสนอขอมลทดนนยงขนอยกบการจดรปแบบตารางทเหมาะสม การจดท าตารางควรจะท าใหแลดเขาใจงายและชดเจน โดยมการน าเสนอขอมลทเกยวของและมความสมพนธกน เพอจดมงหมายในการวเคราะหและการเปรยบเทยบขอมล สงจ าเปนของการจดท าตาราง คอ การจ าแนกหมวดหมของขอมล การจดเรยงขอมลตามหลกตรรกวทยา ขอมลแถวตงและแถวนอน (ปกตมกแสดงในแถวตงแถวแรก) ควรจดเรยงตามล าดบอยางมความหมาย เนองจากจะสะทอนใหเหนถงการล าดบของรายการในตารางดวย หากขอมลมนอยเกนไปกไมควรท าตาราง

6.2.2 การเขยนเลขทตารางและชอตาราง ตารางสวนใหญจะมเลขทตารางและชอตารางก ากบเพอความสะดวกในการอางอง

ตารางทไมมเลขทตารางและชอตารางก ากบ จะตองเปนตารางทล าดบตอจากค าอธบายของเนอเรองทนท ตารางลกษณะนจะไมจดรวมไวในสารบญของรายงาน ในรายงานฉบบหนง ๆ อาจจะมตารางชนดทแสดง และไมแสดงเลขทตารางกได แตทกตารางไมวากรณใด ๆ จะตองมการกลาวอางภายในเนอเรองมาแลว อยางนอยหนงครง อยางไรกตามส าหรบรายงานของส านกทรพยากรแร ใหมหมายเลขก ากบตาราง ทกตาราง

ชอตารางทมเลขทตารางทงหมดใหเรยงตามล าดบของการกลาวอางไวในสารบญ และ ในตารางหนง ๆ ชอตารางควรจดวางไวใหปรากฏอยตอนบนของตาราง ยกเวนค าอธบายทเปนวลหรอกลมค าทอยในวงเลบ เชน “รอยละโดยน าหนก”อาจจะละไวได โดยไมตองน ามาพมพไวในสารบญ ตาราง ทงนเพอใหสามารถจดวางตารางไดอยางอสระเปนเอกเทศ ในขณะเดยวกนมความสมบรณดวยตวเอง มความชดเจนและรดกม ไมควรมชอยอผดปกตทผสมขนจากอกขระตวตนของค าหลายค าทมาประกอบกนเปนเรองเดยว (acronym) รวมทงตวยออน ๆ นอกจากนขอมลเพมเตมใหอธบายไวในสวนของหมายเหต ซงจะจดวางไวใตตารางลงมาและใหอยในวงเลบเหลยม ตารางทมลกษณะคลายคลงกนในรายงานฉบบเดยวกน ควรจะมถอยค าของชอตารางคลายคลงกน ชอแตละชอของตารางจะตองเปนเอกเทศ ทายสดของชอตารางไมใสมหพภาค

6.2.3 การเขยนหมายเหต กรณจ าเปนตองมหมายเหตใหจดวางไวใตตาราง เพออธบายขอมลเกยวกบตารางทงหมด

หรอหวเรองแถวตง (column heading) หมายเหตควรเปนเนอหาทอธบายชอยอทผสมขนจากอกขระตวตนของชอเตม (เชน LOI, loss on ignition; bdl, below detection limit) ค ายอและสญลกษณทใช (เชน r, correlation coefficient; ppm, parts per million; wt pct, weight percent; gp, group) หร อกล า วเกยวกบวธการทใช และใหเกยรตแกผท าการวเคราะห นอกจากนหมายเหตจะจดวางอยภายในวงเลบเหลยม และถามขอความยาวใหขนบรรทดใหมได โดยเรมพมพใหตรงกบค าวาตาราง ปกตจะไมใชมหพภาคกอนหนา

77

วงเลบเหลยมปด ทงนยกเวนลงทายดวยค ายอจะตองตามดวยมหพภาคกอนวงเลบปด (ดตวอยางในตารางท 6.1 และตารางท 6.2)

6.2.4 การแสดงเชงอรรถ ค าอธบายของแตละชองในตารางจะน าไปอธบายในเชงอรรถ การแสดงเชงอรรถโดยปกต

จะใชตวยก (superscript) เปนเลขอาราบกน าหนา แตเพอหลกเลยงความก ากวมอาจใชสญลกษณ ตวเลข หรอตวอกษรแทนได การใหหมายเลขเชงอรรถในแตละตาราง ใหเรมตนดวยเลข 1 จ านวนตวเลขเชงอรรถจะเพมจากซายไปขวาในหวเรองแถวตง โดยเรมจากบรรทดแรกของตวตารางแลวขามตอไปในบรรทดถดไป ตวยกหรอดชนบนทแสดงเชงอรรถ ใหจดวางตามหลงกลมค าและสญลกษณตาง ๆ กรณขอมลในตารางเปนตวเลข ใหจดวางไวขางหนาตวเลขนน หากตวเลขแสดงเชงอรรถจดวางเอกเทศ ใหใสไวในวงเลบ (ดตวอยางในตารางท 6.2)

6.2.5 หวเรองแถวตง แถวตงทกแถวในตาราง นบถดจากแถวแรกตองมหวเรองวางกลาง (centerhead) ก ากบ

(บางตารางในแถวตงแถวแรกอาจมหวเรองวางกลางได ) หากมหวเรองตงซอนสองแถวหรอมากกวา หวเรองทอยบนสดจะตองวางไวตอนกลางเหนอเสนคนแนวราบ เพอใหสามารถอานไดงาย โดยทวไปจะจดวางหวเรองในแนวราบ แตหากตองการประหยดเนอทอาจจดวางหวเรองเปนแนวตงกได ซงโดยปกตจะ หลกเลยงการใชลกษณะแบบน ในแตละแถวตงอาจใชตวเลขก ากบเพอความสะดวกในการอางอง หากใชตวเลขก ากบใหใชตวเลขอาราบกและอธบายไวใตตารางหรอแสดงเชงอรรถ กรณตารางมชอแรมากมายหลายชนด เพอใหสามารถจดพมพไดสะดวกและไมตองจดพมพชอแรในแนวตง อาจใชชอยอของแรแตละชนดแทนได (ดตวอยางในตารางท 6.2)

หนวยวดจะตองแสดงไวในตาราง โดยอาจจดวางไวในหวเรองแถวตงและใชอกษรยอ หากจ าเปนเพอประหยดเนอท หรอแสดงไวในชอตาราง ในหมายเหต ในเชงอรรถ หรอหวเรองรอง (subhead) ทอยระหวางเสนแบงชวงตารางตามขวาง

6.2.6 ชองวางและแนวน า การพมพขอมลในตารางโดยปกตจะไมปลอยใหมชองเวนวางไว ยกเวนในแถวตงแถวแรก

กบแถวสดทายซงจะมถอยค าอยดวย หากไมมขอมลในชองวางเหลานน ควรจะแทนทดวยเครองหมายแนวน าซงอาจเปนจดหรอเสนประและ/หรอใชตวยอทเหมาะสม เชน ---, not detected และ “n.d.” (not determined) โดยน าไปอธบายไวในหมายเหตบน

การพมพขอความในแถวตงแลวยงมชองวางเหลออยนน ควรใชแนวน าตอจากค าสดทายในแถวตงนน (ดตวอยางในตารางท 6.1 และตารางท 6.2) เพอชน าสายตาผอานใหอานตารางไดสะดวกขน ค าสดทายของขอความทปรากฏในแถวตงสดทายรมขวาสด จะตองตามดวยมหพภาคหรอปรศน หากค าทพมพในแถวตงนยาวและตองพมพในบรรทดทสอง ใหยอหนาใหม ตารางทมขอความ (reading column) ในแถวตงแถวแรก ใหใชแนวน าตามหลงค าสดทายในบรรทดลาง ส าหรบตารางทมการพมพขอความมากกวาหนงบรรทด จะตองจดวางโดยใหบรรทดบนสดของแถวตงอยในแนวบรรทดเดยวกน โดยไมตองตามดวยแนวน า การพมพขอความหลายบรรทด ค าสดทายใหตามดวยมหพภาคหรอปรศน กรณการพมพขอความบรรทดเดยว หากมทวางเหลออยใหตามดวยแนวน า และไมมมหพภาคหนาแนวน า

78

การจดพมพตารางควรจดใหมระยะหางระหวางบรรทดพอเหมาะและแลดสวยงาม หรอจดรวมขอมลทคลายคลงกนรวมเปนกลมเปนหมวดหม ไมควรพมพผสมหรอแปรเปลยนในตารางเดยวกน การพมพตารางในระยะหางปกต โดยทวไปจะเวนสองบรรทดพมพหรอหนงบรรทดครง ซงจะชวยใหการอานสะดวกขน เหมอนการใชเครองหมายแนวน า ตารางทยาวมกจะพมพเวนระยะหนงบรรทดพมพ เมอพมพไปแลวรวมทงหมดหาบรรทดควรจะเวนระยะแบงตอนของขอมล โดยใหมระยะหางหนงบรรทดครง

การพมพตวเลขในตาราง กรณทมจดทศนยม โดยทวไปมลกษณะการพมพสองแบบ คอ 1) พมพตวเลขศนย (0) หนาจดทศนยม และ 2) ละไวในฐานทเขาใจโดยจะพมพเลขศนยน าหนาจดทศนยมเฉพาะบรรทดแรกของแตละแถวตงเทานน ส าหรบรายงานของส านกทรพยากรแรใหพมพตามแบบแรกและวางต าแหนงหลกของเลขใหตรงกน รวมทงใหใชเครองหมายจลภาค (,) คนจ านวนเลขนบจากหลกหนวย ไปทละ 3 หลกดวย

6.2.7 หวเรองรองคนระหวางสวนตาง ๆ ตามแนวขวาง ภายในตารางอาจจดแบงออกเปนสวน ๆ ได โดยใชหวเรองรอง ซงจะอยระหวางเสนคท

ตดตอนแถวตงแตละแถวออก (ดตวอยางตารางท 6.2) แตละหวเรองรองจะเกยวของกบรายการทงหมด และสมพนธกบหวเรองรองอนทพมพตอไปในตอนลาง ตารางทมหวเรองรองเหลานน สามารถทจะน ามาใชในการเปรยบเทยบขอมลไดหลายแบบ ส าหรบตวอยาง เวลา และพนทเดยวกน

79

ตารางท 6.1 ตวอยางแสดงผลการศกษาแรหนกจากชนกระสะแรภายในหองปฏบตการ (ดดแปลงจาก สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554)

ตวอยางหมายเลข Ant Cb-Ta Cst Grt Ilm Mnz Qtz Rt Sch Tur Xe Zr

Om-…………………. ? x x x x x x x Om-…………………. --- --- x x x x x --- x x Om-…………………. --- --- x (1) x x x x x x Om-…………………. X x x x x x x x x x x x (Om-5)…………….. --- x x x x x x --- x x x Yk-1…………………. x x x x x x x x x Yk-2…………………. --- x x x x x x --- x x x Yk-3…………………. x x x x x x x --- x x x Yk-4…………………. --- --- x x x x x x x x x (Yk-5)……………….. --- x x x x --- --- x x

[ต าแหนงจดเกบตวอยางแสดงในตารางท… ขอมลทงหมดไดจากการตรวจดวยกลองจลทรรศน สวนตวอยาง ในวงเลบไดจากการแตงแรเพมเตม ชอยอแรชนดตาง ๆ : Ant, anatase; Cb-Ta, columbite-tantalite; Cst, cassiterite; Grt, garnet; Ilm, ilmenite; Mnz, monazite; Otz, quartz; Rt, rutile; Sch, scheelite; Tur, tourmaline; Xe, xenotime; Zr, zircon; x, พบทวไป (common); , พบเพยงเลกนอย (trace); --- ไมพบ; ?, ผลการตรวจไมแนชด]

(1) การเนตสแดงอมชมพมแรรไทลฝงใน (rutile inclusion)

ตารางตวอยางแสดง : - หมายเหตใตตาราง เปนค าแนะน าใหผอานพลกไปดตารางอนแทนทจะเขยนขอมลทงหมดใน

ตารางเดยว - ค าอธบายในหมายเหตเกยวกบการวเคราะห ชอยอ และสญลกษณ - ตวเลขแสดงเชงอรรถอยในวงเลบ - แนวน าในแถวตงแถวแรก

80

ตารางท 6.2 ตวอยางแสดงผลการวเคราะหสวนประกอบทางเคมของหนแกรนต (ดดแปลงจาก สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554)

[ออกไซดหลก : Na2O, K2O และ MnO วเคราะหโดยวธ Atomic absorption spectrophotometry : TiO2 และ P2O5

โดย Spectrophotometry และสวนทเหลอโดยวธ Wet analysis วเคราะห โดย ธราณ โชตกไกร, ปราณ ชศร และ เนรมต มรกต ฝายวเคราะหวจยแรและหน กองวเคราะห กรมทรพยากรธรณ] ตารางตวอยางแสดง :

- ค าอธบายในหมายเหตบนและแนวน า (...) ในแตละบรรทด - หวเรองรอง (subheads) ระหวางเสนแบงตารางแนวขวาง - ต าแหนงของ Total ตามดวยแนวน า - เสนคนระหวางผลการวเคราะหและ Total

หมายเหต

81

บทท 7 การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางอง

การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองนบเปนสวนส าคญของการเขยนรายงาน มวตถประสงคเพอ 1) แสดงแหลงทมาของขอมลทน ามาใชอางองในการเขยนรายงาน 2) ผอานสามารถตรวจสอบหรอคนควาเพมเตมจากแหลงขอมลเดมได และ 3) แสดงจรรยาบรรณทางวชาการ ทหามขโมยความคดหรอลอกเลยนผลงานของผอนมาเปนของตนโดยไมมการอางอง (plagiarism) ซงถอเปนกระท าทเปนความผดรายแรง และอาจถกฟองรองในเรองลขสทธ

7.1 มาตรฐานรปแบบการอางองและการเขยนเอกสารอางอง รปแบบการอางองและการเขยนเอกสารอางอง โดยทวไปจะแสดงแหลงทมาของขอมล

ดวยการระบชอผแตง ปท พมพ หนาของเอกสารทน ามาอาง สถานท พมพ และจดพมพรายการเอกสารอางองทงหมดรวมไวในตอนทายสดของรายงาน กรณรายงานทเปนเลมหนาและมหลายบท รายการเอกสารอางองมกจะเขยนไวในตอนทายของแตละบท ในการเขยนเอกสารอางองควรตรวจสอบชอผเขยนและเอกสารแตละฉบบทน ามาอางอง และแสดงใหถกตองและครบถวนภายใตหวขอเอกสารอางอง

ปจจบนรปแบบการอางองและการเขยนเอกสารอางองตามมาตรฐานสากลมหลายระบบดวยกน เชน AMA, APA, Chicago, MLA, Turabian และ Vancouver เปนตน แตละรปแบบมความเหมาะสมและก าหนดใชกบสาขาความรทแตกตางกนไป การน ามาใชควรเลอกรปแบบทเปนสากลและเปนทนยมแพรหลายในสาขาวชานน ๆ

ส าหรบคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรฉบบน ใหใชรปแบบการอางองและการเขยนเอกสารอางองตามหลกเกณฑของ American Physchological Association ฉบบพมพครงท 6 (Publication manual of the American Psychological Association Style) หรอ APA 6th Ed. (American Psychological Association, 2010) ซงเปนระบบทนยมใชกบสาขาสงคมศาสตรและวทยาศาสตร และมสอดคลองกบสาขาธรณวทยาและทรพยากรแร ดงนนจงไดน าระบบ APA 6th Ed. ก าหนดใชในการเขยนรายงานการส ารวจแร เพอใหเปนไปในทศทางเดยวกน และสามารถเทยบเคยงไดกบมาตรฐานสากล

รปแบบการอางองและการเขยนเอกสารอางองตามหลกเกณฑของ APA 6th Ed. ทกลาวรายละเอยดในบทน ไดปรบปรงมาจากมาตรฐานคมอและการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554) โดยไดแกไขเนอหาและตวอยางทแสดงประกอบบางสวน เพอใหสอดคลองกบระบบ APA 6th Ed. และในสวนทเกยวของกบหลกเกณฑและขอก าหนดไดน ามาจากเอกสารทมการจดพมพเผยแพร ไดแก การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางอง ตามแบบ APA ฉบบพมพครงท 6 (นนทพร ธนะกลบรภณฑ, 2558)

7.2 ชนดของเอกสารทน ามาอางอง เอกสารทน ามาอางอง โดยทวไปเปนเอกสารทมการพมพเผยแพรอยางเปนทางการ

สามารถคนควาและเขาถงแหลงทมาของขอมลได ชนดของเอกสารมหลายรปแบบแตกตางกนออกไป เชน หนงสอ วารสารหรอสอตอเนองอน ๆ รายงานวชาการและรายงานวจย เอกสารประกอบการประชม/ การสมมนา/การอภปราย ดษฎนพนธและวทยานพนธ หนงสอพมพ โสตทศนวสด สออเลกทรอนกส และ

82

แผนพบ เปนตน การน าเอกสารตาง ๆ เหลานมาใชประกอบการเขยนรายงาน จะตองมการอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองใหครบถวนและถกตองตามหลกการทก าหนด

เอกสารทยงไมไดพมพเผยแพรเปนทางการ รวมถงตนฉบบรายงาน และแผนททก าลงอยในกระบวนการจดพมพ การอางองถงขอมลดงกลาวขางตน ควรอางองในลกษณะเดยวกบเอกสารทจดพมพเผยแพรอยางเปนทางการแลว หากสามารถแสดงแหลงทมาของขอมลไดครบถวน (เชน ชอผแตง ปพมพ ชอเรอง และสถานพมพ) ซงจะชวยใหผอานตดตามทมาของขอมลได สวนเอกสารทผอานไมสามารถตดตามไดไมควรน ามาอางถง

การอางองขอมลจากการตดตอสอสารระหวางบคคล โดยอาจผานการตดตอดวยวาจาและลายลกษณอกษร (oral and written communications) เชน การตดตอทางจดหมาย บนทกสวนตว บนทกขอมลสนาม (field note) บนทกหรอเอกสารในราชการหรอการทต (memorandum) บทสมภาษณบคคล บทสนทนาทางโทรศพท สออเลกทรอนกส (เชน อเมล การสงขอความในกลม กระดานขาวสาธารณะ) ขอมลสนทนา เปนตน ซงขอมลเหลานจดเปนขอมลทไมไดพมพเผยแพรอกแบบหนง โดยขอมลทอางถงทกชนดดงกลาวน น ามาเขยนกลาวอางเฉพาะในเนอความของรายงานเทานน โดยแสดงแหลงทมาของขอมล เชน ชอผใหขอมล รปแบบของการสอสาร และวนทสอสาร แตไมตองน าไปแสดงในรายการเอกสารอางองทายเลม

7.3 รปแบบการอางอง รปแบบการอางอง ประกอบดวย 2 สวน คอ การเขยนอางองในเนอหา (citation) และ

การจดท ารายการเอกสารอางองทายเลม (reference) การเขยนอางองถงงานของผอน ทผเขยนไดน ามาอางไวในเนอหาของงานตนเอง โดยระบชอผแตงและแหลงทมาของขอความอยางยอ ไวทหนาขอความหรอทายขอความทมการอางอง ซงรปแบบการเขยนการอางองในเนอหา แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ การเขยนอางองในเนอหาแบบคดลอกขอความ (quoting) และการเขยนอางองในเนอหาแบบถอดความ (paraphrasing) มรายละเอยดดงน

7.3.1 การเขยนอางองในเนอหาแบบคดลอกขอความ (quoting) การอางองในเนอหาแบบคดลอกขอความ เปนการอางองขอความจากงานเขยนของผอน

ทเหมอนตนฉบบทกตวอกษร การอางองตองใสชอผเขยน ปพมพ และเลขหนาหรอเลขยอหนาทอางดวยทกครง แบงออกเปน 2 กรณ คอ

1) ขอความทคดลอกมความยาวนอยกวา 40 ค า หรอประมาณ 3 บรรทด ใหพมพตอเนองกบเนอหา ไมตองยอหนาใหม และใสขอความทคดลอกไวในเครองหมายอญประกาศค (“...”) ระบชอผแตง ปทพมพ และเลขหนาหรอเลขยอหนาไวในวงเลบกลม

2) ขอความทคดลอกมความยาวมากกวา 40 ค า ใหพมพขอความแยกสวนโดยไมใชเครองหมายอญประกาศค ขนบรรทดใหม ยอหนาเยองเขามาจากขอบซาย 0.5 นว (ทกบรรทดเยองเขามาเทากน) และไมตองใสเครองหมายอญประกาศ

ในกรณทตองการละเวนบางตอนในประโยคหรอขอความทกลาวอาง ใหใชเครองหมายจดไขปลา 3 จด (...) แทนขอความทละไวนน

83

ตวอยาง

(1) กรณขอความทคดลอกมความยาวนอยกวา 40 ค า (ไมเกน 3 บรรทด) “นลกาฬ ทเปนมงคลนนตองมสน าเงนแกจด ทมสน าเงนออน สน าเงนปนเขยว ฯลฯ

ไมใช ... เนอแทคอคอรนดม ...” (จากเรอง เพชรพลอยอยางสงเขป โดย สมาน บราวาศ, 2511) Engel et. al. (1965) mention that “tholeiitic basalts appear to exist in great

volume in the ocean : ...” (จากเรอง “Chemical Characteristics of Oceanic Basalts and the Upper Mantle” โดย Engel et. al., 1965)

(2) กรณขอความทคดลอกมความยาวมากกวา 40 ค า (เกน 3 บรรทด) Evans (1997) wrote that:

Sericitization. In orefields the world over this is one of the commonest types of alteration in aluminium-rich wall rocks such as slates, granites etc. The dominant minerals are sericite (muscovite) and quartz; pyrite often accompanies them. The readere must not assume that during this and other wall rock alteration processes the wall rock necessarily become solid sericite or clay minerals, as that case may be. What we see is the appearance in significant amounts, or an increase in quantity, of the mineral or minerals concerned (p.55).

ส าหรบการแสดงค ากลาวอางทซอนกน ใหใชเครองหมายอญประกาศค (“ ”) กบ ขอความทน ามากลาวอางนน และใหใชเครองหมายอญประกาศเดยว (‘ ’) กบขอความทอางซอนภายใน ขอความทมอญประกาศค

ตวอยาง อาจารยทมสอนนายแดงผศษยวา “นเจาแดง เจาจงจ าสภาษตวา ‘เรากจตต คดดเลาเขา

กใจ’ นไว และถอตามนนดวย เปนหลกของเจาในการคบเพอน” (หลกภาษาไทย พระยาอปกตศลปสาร บรษทโรงพมพไทยวฒนาพานช จ ากด พ.ศ. 2522 หนา 336)

ตวอยางดงกลาวน คดลอกจากหนงสอ หลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอนและเครองหมายอน ๆ หลกเกณฑการเวนวรรค หลกเกณฑการเขยนค ายอ (เอกสารเผยแพรชดท 4) ของราชบณฑตยสถาน (2533) โดยทวไป การกลาวอางจากภาษาตางประเทศ มกจะแปลเปนภาษาทใชเขยนเอกสารนน กลาวคอ หากเขยนรายงานภาษาไทยใหแปลเปนไทย หรออาจกลาวอางโดยใชทงภาษาเดมและภาษาทแปลแลว โดยใหภาษาแปลอยในวงเลบกได

7.3.2 การเขยนอางองในเนอหาแบบถอดความ (paraphrasing) การอางองในเนอหาแบบถอดความ เปนการอางองขอความจากงานเขยนของผอน โดย

เปนการยอใจความส าคญหรอเรยบเรยงขอความใหม หรอเปลยนไปใชค าอน ๆ แทน เพออธบายขอความใหสอดคลองกบงานหรอเพอใหเขาใจไดงายหรอชดเจนขน โดยขอความทไดถอดความมานนตองท าการระบชอผแตง ปทพมพ และเลขหนาหรอเลขยอหนาทความนนปรากฏอย เพอใหผอานทสนใจสามารถ

84

ไปอานจากแหลงขอมลเดมไดตอไป รปแบบการเขยนอางองแบบถอดความอาจจดวางไวทหนาขอความหรอทายขอความ โดยหลกเกณฑการอางองตามแบบ APA6th Ed. แสดงรายละเอยดในหวขอ 7.4

7.4 หลกเกณฑการเขยนอางองในเนอหาตามแบบ APA6th Ed. การเขยนอางองในเนอหา เปนการเขยนระบแหลงทมาของขอมลหรอเอกสารทน ามาอาง

อยางยอ เพอแจงใหผอานทราบทมาของขอความทน ามาอางไวในเบองตน และผอานสามารถใชขอมลขยายความในรายการเอกสารอางองทายเลมไปคนหาแหลงขอมลหรอเอกสารนนไดตอไป

การเขยนอางองในเนอหา แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ การเขยนอางองในเนอหาแบบเชงอรรถ (footnotes) และการเขยนอางองในเนอหาแบบระบบนาม-ป (author-date citation system) โดยการเขยนอางองในเนอหาตามแบบ APA6th Ed. ก าหนดใชระบบนาม-ป เปนหลก มรายละเอยดดงน

7.4.1 การเขยนอางองในเนอหาแบบเชงอรรถ เชงอรรถเปนหมายเหตขอความทบนทกไวทายหนาเพออธบายความเพมเตมจากเนอหา

หนง ๆ ในหนานน การเขยนอางองในเนอหาแบบเชงอรรถ แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ เชงอรรถแบบขยายความ และ เชงอรรถแบบระบแหลงและสถานภาพดานลขสทธ ขอก าหนดในการเขยนเชงอรรถมรายละเอยดดงน

- ระบหมายเลขก ากบขอความทตองการขยาย (ในเนอหา) ทอางองและก ากบเชงอรรถทอยสวนทายของหนานน โดยใชเลขอารบกเรยงตามล าดบ พมพเปนลกษณะตวพมพยก (เชน แหลงแรแบบหบมสซสซบป1…)

- ขดเสนคนระหวางสวนเนอหากบสวนเชงอรรถทายหนา โดยความยาวของเสนคนเทากบ 1 ใน 3 ของความกวางของหนากระดาษ ขอความในสวนเชงอรรถทายหนาให ใชตวอกษร TH Saraban PSK ตวปกต ขนาดเดยวกบเนอความ โดยบรรทดแรกของเชงอรรถทกรายการ ใหเวนระยะยอหนา 0.5 นว สวนบรรทดถดไปใหพมพชดขอบซายของหนากระดาษ จบขอความเชงอรรถดวยเครองหมายมหพภาค (.)

ตวอยาง (1) ตวอยางการเขยนอางองเชงอรรถแบบขยายความ ……………………..แหลงแรแบบหบมสซสซบป1………………………… .--

1 แหลงแรแบบหบมสซสซบป หรอ Mississippi Valley-type deposit เปนแหลงแรในหนวยล าดบชนหน (strata-bound) ของแรตะกวและ/หรอสงกะสในหนคารบอเนตทเกดรวมกนกบแรฟลออไรตและแบไรต แหลงแรแบบนมลกษณะทางวทยาแรงาย ๆ เกดเปนสายแรและโดการแทนททระดบตนถงลกปานกลาง สวนมากแหลงแรแบบนจะเปลยนลกษณะเลกนอยภายหลงการเกดสนแร พบตรงชายขอบของแองหนตะกอน และปราศจากตนตอของการเกดแรทแจมชด โดยมากค านมกเรยกยอ ๆ วา MVT.

85

(2) ตวอยางการเขยนอางองเชงอรรถแบบระบแหลงและสถานภาพดานลขสทธ

. 1 จาก การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองตามแบบ APA ฉบบพมพครงท 6 (น. 65-76)

โดย นนทพร ธนะกลบรภณฑ, 2558, นนทบร: ส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ลขสทธ 2558 โดย มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

. 1 From an introduction to economic geology and its environment Impact (p.55), by

A. M. Evans, 1997, USA: Blackwell Science Inc. Copyright 1997 by Blackwell Science Ltd.

7.4.2 การอางองในเนอหาแบบระบบนาม-ป การเขยนอางองในเนอหาแบบระบบนาม-ป ซงเปนวธการอางองแหลงทมาของขอมล

โดยระบชอผแตง และปพมพ มรายละเอยดดงน

1) การอางองระบบนาม-ปอยหนาขอความ

การอางองชอผแตงของงานทน ามาอางปรากฏเปนสวนหนงของขอความทอาง ใหใสปพมพไวในวงเลบกลมตอจากชอผแตงนน

ตวอยาง (1) สมาน บราวาศ (2511) ไดศกษาพบวา..... (2) Brown's study (1975) suggests that... (3) According to Edwards and Atkinson (1986)…

2) การอางองระบบนาม-ปอยทายขอความ

การอางองชอผแตงของงานทน ามาอางไมปรากฏเปนสวนหนงของขอความทอาง ใหใสชอผแตงและปพมพ คนดวยเครองหมายจลภาค (,) ไวในวงเลบกลม วางไวทายขอความทอาง กรณเปนภาษาองกฤษใหจบขอความดวยเครองหมายมหพภาค (.)

ตวอยาง (1)...(สมบรณ เสกธระ, 2544) (2)...(Keizer, 1950).

3) การอางองเอกสารแบบระบเลขหนา

กรณทจ าเปนตองระบเลขหนาของเอกสารทอางถง ใหใสจลภาค (,) ตามหลง ป พ.ศ. แลวตามดวยหนาทอางอง หากเปนแผนภาพและรป กใหอางแผนภาพท... และรปท... ตามทปรากฏในเอกสารทอางอง

การอางถงหนาเอกสารในเนอหา จะมเพยงหนาเดยวหรอหลายหนากตาม ตองระบให ถกตองแนชด การระบหนาของเอกสารทอางถงนน ควรจะกระท าตอเมอเอกสารนนมความหนามาก เพอ

86

เปนการชวยใหผอานสามารถตดตามขอมลไดสะดวก สวนเอกสารทมจ านวนเพยงไมกหนา ไมจ าเปนตองระบหนาของเอกสารกได การกลาวถงจ านวนหนาทงหมด จะไมกลาวไวในตวเนอเรอง แตจะกลาวในบทเอกสารอางองซงมรายละเอยดของเอกสารทน ามากลาวอางทงหมด

ตวอยาง (1) ในกลมแรพลอยไดจากการท าเหมองแรดบก ทงบนบกและในทะเล ปรากฏวามแรอลเมไนตเจอปนอยประมาณ 10-40 % (วระพงศ เอยวพานทอง, 2530, น. 459) (2) Brown's study (1975, p.300) suggests that... (3)…well shown on Vichit's map (1978, p. 24). (4) ...the Lower Chao Phraya Plain is generally flat and low-lying (Supajanya, 1980,

p. 232).

4) การอางองเอกสารทมผแตงหลายคน

- กรณผแตง 2 คน จะตองระบชอผแตงทง 2 คน โดยใหเขยนชอผแตง 1 ตามดวย “และ” (ใช “and” หรอ “&” กรณภาษาองกฤษ) เวนวรรค 1 ระยะ ตามดวยผแตง 2

ตวอยาง (1) อบลศร ชยสาม และ เยาวลกษณ นสสภา (2537) ไดศกษาและสรป... (2) Green and Ringwood (1967, p.30) has pointed out that...

- กรณผแตง 3 คน กรณภาษาไทยใหเขยนชอตนและนามสกลของผแตงทกคน คนดวยเครองหมายจลภาค (,) และใชค าวา “และ” เวนวรรค 1 ระยะ หนาผแตงคนสดทาย (ใช “and” หรอ “&” กรณภาษาองกฤษ โดยเวนวรรคหนาและหลง 1 ระยะ)

ตวอยาง (1) จมพล คนตก, ธงชย พงรศม, และ พภพ วสวานช (2521)... (2) ...(Coenraads, Vichit, & Sutherland, 1995)

- กรณผแตงมากกวา 3 คน ใหเขยนชอตนและนามสกลของผแตงคนคนแรกเทานน ตามดวย “และคณะ” (ใช “et al.” กรณภาษาองกฤษ)

ตวอยาง (1) พงศศกด วชต และคณะ (2531)... (2) According to Coenraads et al. (1995)...

5) กรณเอกสารอางองมหลายฉบบและเขยนดวยผแตงคนเดยวกน และจดพมพในปเดยวกน

- ในกรณภาษาไทยใหใชอกษร ก, ข, ค… เรยงตามล าดบ ตามหลงปพมพ โดยไมเวนวรรค และในกรณภาษาองกฤษใหใชอกษร a, b, c... สวนการเขยนอางองในเอกสารอางองทายบทหรอทายเรอง ใหใชอกษรเชนเดยวกบทอางองไวในเนอหา ซงล าดบตวอกษรทก ากบตามปนจดตามล าดบกอนหลงของ

87

อกษรตวแรกของชอเรองของงานของผแตงรายนนตองตรงกบล าดบของเอกสารอางองทายบทหรอทายเรองดวย

ตวอยาง (1) รายละเอยดการล าดบอายหนในประเทศไทยด สมาน บราวาศ (2511ก, น. 20-27) (2) Detailed study of these experiments (Ringwood, 1973b) shows that...

6) การอางองเอกสารไมปรากฏปพมพ

ใหใชค าวา “ม.ป.ป.” (ไมปรากฏปพมพ) (ใช “n.d.” ซงหมายถง “no date” กรณภาษาองกฤษ)

ตวอยาง (1) …(ชาล ศรรรตนมงคล, ม.ป.ป.) (2) Ramcharan (n.d.) has shown that…

7) การอางองเอกสารอยระหวางจดพมพ

ใหใชค าวา “ก าลงจดพมพ” (ใช “in press” กรณภาษาองกฤษ )

ตวอยาง (1) จมพล คนตก (ก าลงจดพมพ)… (2) ….(Barr and Macdonald, in press).

8) การอางองเอกสารหลายฉบบ

แสดงตวอยางการอางองเอกสารหลายฉบบ 3 กรณ ไดแก (1) อางองโดยการจดชอผแตงเรยงตามล าดบตวอกษรแรกของนามสกลของ

ผแตง ในกรณภาษาองกฤษ หรอตามตามล าดบอกษรขอมลน า ในกรณภาษาไทย ภายในวงเลบกลม ใหใชอฒภาค (;) คนระหวางผแตง

ตวอยาง ...(Barr & Macdonald, 1978, 1979, 1981; Carbonnel et. al. 1973; Guo, 1993; Jungyusuk and Sirinawin, 1983; Sirinawin, 1981; Vichit et. al. 1978)

(2) อางองโดยการจดเรยงชอผเขยนตามล าดบปทพมพภายในวงเลบ ลกษณะเชนนเปนการใหความยตธรรมตอผเขยนทมการอางองถง และแสดงใหทราบถงเรองราวทเกยวของน ผแตงทานใดเปนผสงเรองเขามาตพมพกอน เอกสารทอางองทกฉบบ ซงเขยนโดยผแตงคนเดยวกน ใหจดมารวมกน และเรยงตามปพมพ ทงนเพอปองกนมใหเกดการอางซ าซอนและเปนทนาเบอหนายตอผอาน

ตวอยาง ...(Carbonnel et. al. 1973; Barr and Macdonald, 1978, 1979, 1981; Vichit et. al. 1978; Sirinawin, 1981; Jungyusuk & Sirinawin, 1983; Guo, 1993)

88

(3) จดเรยงขอมลอางองของงานสองงานขนไปทมผแตงเดยวกน ตามล าดบปพมพ จดเรยงงานอางองทมสถานะก าลงจดพมพ (in press) ไวในล าดบสดทาย ส าหรบงานในล าดบตอมา

ตวอยาง ...(Barr and Macdonald, 1978, 1979, 1981, in press)….

9) การอางองแหลงขอมลระดบทตยภมหรอการอางองซอน

การอางองแหลงขอมลระดบทตยภมหรอการอางองซอนเปนการอางองงานทถกอางองอยในงานอน (ผเขยนมไดเหนเอกสารนดวยตนเอง แตอางตามงานผเขยนอน) หรอในกรณทไมสามารถหางานดงเดมได เนองจากงานนนไมมการพมพแลว หรอไมสามารถเขาถงแหลงขอมลเดมได สามารถอางองแหลงขอมลระดบทตยภมได ทงการอางองในเนอหาและในรายการเอกสารอางอง โดยใหระบแหลงขอมลในระดบทตยภม ตามดวยค าวา “ใน” (as cited in) หนาแหลงขอมลดงเดม

ตวอยาง (1) ตามรายงานของ von Brown (1972) ใน Vichit (1983) กลาววา... (2) D.H. Green (as cited in Keyser and Lucas, 1968) has identified...

10) การอางองขอมลการสอสารระหวางบคคล

การอางองถงการสอสารสวนบคคล เปนการสอสารแบบไมเปนทางการ เชน จดหมายสวนตว บนทกสวนตว การสอสารอเลกทรอนกส (อาท อเมล กลมสนทนา กระดานขาวสาร) การสมภาษณบคคล บทสนทนาทางโทรศพท เนองจากขอมลเหลานเปนขอมลสวนบคคล ไมมขอมลใหสบคนไดทวไป จงอางในเนอหาเทานน แตไมรวมอยในรายการเอกสารอางองทายเลม

รปแบบการเขยนอางองการสอสารระหวางบคคล ใหระบชอผสอสาร รปแบบการสอสาร และวนเดอนปทสอสาร คนโดยเครองหมายจลภาค (,) ใสไวภายในวงเลบกลม

รปแบบของการสอสาร เชน การสอสารสวนบคคล (personal communication) การตดตอดวยวาจา (oral communication ) ตดตอทางลายลกษณอกษร (written communication) ขอมลมไดเผยแพร (unpublication data) เปนตน

ตวอยาง (1) …(ทกษร ทกษะวส, ตดตอทางลายลกษณอกษร, 7 กรกฏาคม 2559) (2) …(C. Griffith, personal communication, 26 April 2016). (3) …(J.R. Renault, written communinication, 1987). (4) …(R.R. Coenraads, and F.L. Sutherland, unpublication data, 1995). (5) …(C.R. Keizer, oral communication, 1975). (6) … according to C.T. Smith (oral communication, 1985).

11) การอางองขอมลทมลขสทธ

การอางองขอมลทมลขสทธ ใหระบแหลงทมาของขอมล วาคดลอกหรอดดแปลงขอมลมาจากแหลงขอมลใด โดยระบรายละเอยดของแหลงขอมล ปลขสทธ และเจาของลขสทธ

89

ตวอยาง (1) … คดลอกจาก การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองตามแบบ APA ฉบบพมพครงท 6 (น. 65-76), โดย นนทพร ธนะกลบรภณฑ, 2558, นนทบร: ส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ลขสทธ 2558 โดย มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2) Figure 1 adapted from from Ore deposits geology and its influence on mineral exploration (p.308), by R. Edwards & K. Atkinson, 1986, Great Britain: Cambridge University Press. Copyright 1986 by R. P. Edwards & K. Atkinson.

การอางองขอมลทมลขสทธ ผเขยนรายงานตองไดรบการอนญาตในการใชขอมล หากเปนลายลกษณอกษรไดกจะเปนการด การไดรบอนญาตจากบรษทเอกชน ในการพมพเผยแพรขอมลบางอยาง เชน แผนทเหมอง ขอมลรายละเอยดชนดนของหลมเจาะ (well logs) และขอมลคาความสมบรณแหลงแร ขอมลคณสมบตและคณภาพของแร ขอมลผลผลต ฯลฯ ควรระบไวใหชดเจนในรายงาน

ขอมลวสดทมลขสทธ หากมความจ าเปนตองมาจดท าหรอจดพมพใหมตองไดรบอนญาตเปน ลายลกษณอกษรจากเจาของลขสทธ ขอความทไดรบอนญาตนนจะตองจดพมพไวททมหวขอนน โดยมขอความ“จดพมพใหมและไดรบอนญาตจาก...” หรอ “reprinted from... and published with permission” การไดรบอนญาตจะตองระบไวในบทค าขอบคณดวยเชนกน เวนแตเจาของลขสทธมความประสงคจะใหระบไว ณ ทใดทหนงตามตองการ

หากขอมลทน ามาแสดงประกอบไดมการจดท าใหมแตยงคงเหมอนทตพมพแตเดมทกอยางหรอเปลยนแปลงเพยงเลกนอยใหเขยนก ากบไววา “คดลอกจากผแตง (ปพมพ)” เชน “copied from Renault (1948)” ในกรณทมการเปลยนแปลงจากเดมมากพอสมควร ใหเขยนวา “คดลอกและแกไขเพมเตมจาก ผแตง (ปพมพ)” เชน “modified from Renault (1948)” การใชค าวา “after” เปนค าทคอนขางจะใชอยางคลมเครอมากกวา โดยแสดงนยใหเหนถงการน าแนวความคดมาใชมากกวาทจะแสดงใหเหนเดนชดวาเปนการคดลอก อยางไรกตามในการเขยนรายงาน อนโลมใหใชค าวา “after” ได เนองจากในวารสารทตพมพบางวารสารยงคงนยมใชค านอย สวนค าวา “adapted from” มความหมายเหมอนกบค าวา “modified from”

กรณขอมลรปภาพทไมมลขสทธ อาจเขยนใหเครดตตอผถายภาพได โดยใหระบวาภาพถายโดย “ผถาย (ปพ.ศ.)” เชน รปท 1... ถายภาพโดย วภาว วบลยอฐพล (2559)

7.5 หลกเกณฑการเขยนรายการเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed.

7.5.1 องคประกอบของการเขยนเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. การแสดงแหลงทมาของขอมลทน ามาใชในการเขยนรายงาน แบงออกเปน 2 ลกษณะ

คอ “เอกสารอางอง” หรอ “References” และ “บรรณานกรม” หรอ “Bibliography”โดยมความแตกตาง คอ การเขยนรายการ “เอกสารอางอง” เปนการจดท าบญชรายชอเอกสารเฉพาะรายการทไดมการน ามาใชอางองปรากฏในเนอหาของรายงาน โดยเอกสารอางองทกรายการจะตองมรายละเอยดตรงกบขอมลทอางองในเนอหา สวนการเขยน “บรรณานกรม” เปนการจดท าบญชรายชอเอกสารทงหมด ทเกยวของทไดมการรวบรวมน ามาประกอบการเขยนรายงาน ซงบางรายงานอาจจะไมใชอางองและ ไมปรากฏในเนอหา แตแสดงเพอแนะน าใหผอานไดศกษาคนควาเพมเตมเทานน

90

องคประกอบของการเขยนรายการเอกสารอางองทาย เลมตามแบบ APA6th Ed. ประกอบดวย 4 สวน คอ ชอผแตง ปพมพ ชอเรอง และขอมลการพมพ การเขยนรายการเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. มรปแบบการเขยนโดยทวไป คอ

ชอผแตง. (ปพมพ). ชอเรอง. ขอมลการพมพ.

ทงนขอก าหนดการเขยนรายการเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. จะมความแตกตางในรายละเอยดตามประเภทของเอกสารตาง ๆ ซงจะแสดงในหวขอยอย 7.5.2 และตวอยางการเขยนรายการเอกสารอางองทายเลมตามประเภทของเอกสาร แสดงในหวขอยอย 7.5.3 ตามล าดบ

7.5.2 ขอก าหนดการเขยนเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. ขอก าหนดการเขยนรายการเอกสารอางองทายเลมตามแบบ APA6th Ed. มขอก าหนด

และรายละเอยดดงตอไปน

1) ชอผแตง

- ชอผแตงชาวไทย ใหเชยนชอตนและนามสกล โดยไมตองมค าน าหนานาม ต าแหนงทางวชาการ เชน นาย นาง นางสาว พ.อ. ผศ. รศ. ศ. ดร. นพ. พญ. ฯลฯ เวนแตผมบรรดาศกด ซงจะมค าน าหนาบางค า เชน สมเดจเจาพระยา กรมหมน ม.จ. ม.ร.ว. และ ม.ล. ฯลฯ ใหคงค าเหลานไว แตตองใสไวทายชอสกล

- ชอผแตงชาวตางประเทศ ใหเขยนนามสกลขนน า คนดวยเครองหมายจลภาค เวนวรรค 1 ระยะ ตามดวยอกษรยอของชอตน เวนวรรค 1 ระยะ และอกษรยอชอกลาง (ถาม) ส าหรบผแตงหลายคน ใหคนระหวางชอผแตงดวยเครองหมายจลภาค (,)

ตวอยาง (1) ศลวธานนเทศ, พระยา. (ม.ป.ป.). (2) คกฤทธ ปราโมช, ม.ร.ว. (2547) (3) สพตรา วฒชาตวาณช, พชระ จรยาวฒน, เพชรเฮยง ทรพยทววง, ปานใจ สารพนโชตวทยา, รชฏ มตวงศ, และ กงดาว เคลอบทอง. (2552). (4) Zaw, K., Rodmanee, T., Khositanont, S., Thanasuthipitak, T., & Ruamkid, S. (2007).

- กรณไมปรากฏชอผแตง มเฉพาะชอบรรณาธการ ใหใสชอบรรณาธการในต าแหนงของชอผแตง และกรณภาษาไทยใหก ากบดวยค าวา “(บรรณาธการ)” หรอ “(บ.ก.)” กรณภาษาองกฤษใหก ากบดวยค าวา “(Ed.)” หรอ “(Eds.)” ไวทายชอบรรณาธการดวย พรอมใสเครองหมายมหพภาค (.) หลงเครองหมายวงเลบปด

ตวอยาง (1) เรองศกด วชรพงศ และขวญชย ลเผาพนธ (บรรณาธการ). (2550). (2) Moon, C.J., Whateley, M. K. G., & Evans A. M. (Eds). (2006).

91

- รายการเอกสารอางองส าหรบบทความในหนงสอทมทงชอผแตงและชอบรรณาธการ ใหกลบสกลของชอผแตงบทความขนน า แตไมตองกลบชอสกลของชอบรรณาธการหนงสอ

ตวอยาง O’ Leary, R.M., & Meier, A.L. (1990). Determination of gold in samples of rock, soil, stream-

sediment, and heavy-mineral, concentrate by flame and graphite furnace atomic absorption spectrophotometry following dissolution by HBr-Br2. In B. F. Arbogast (Ed.), Quality assurance manual for the Branch of Geochemistry (U.S. Geological Survey Open-File Report 90-668). USA: U.S. Geological Survey. pp.46-51.

- กรณทผเขยนเปนหนวยงาน องคกรหรอสวนราชการทจดพมพ มหาวทยาลย สมาคมและบรษททพมพ ฯลฯ ในการกลาวอางถงผเขยนรวมกนหรอหนวยงาน โดยกฎเกณฑทวไป ใหอางชอองคกรทรบผดชอบในการพมพโดยเฉพาะ ไมใชกลาวอางสวนทใหญกวาชอองคกรนนสงกด เชน ในการอางการพมพงานของกรมทรพยากรธรณกใหใชชอของ “กรมทรพยากรธรณ” ไมใช “กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมทรพยากรธรณ”

ตวอยาง (1) กรมทรพยากรธรณ. (2556). (2) คณะท างานก าหนดแนวทางการประเมนปรมาณทรพยากรแรของส านกทรพยากรแร. (2559). (3) Economic Commission for Europe (ECE). (2013).

- กรณไมมชอผแตง หรอ บรรณาธการ ใหใชชอเรอง ใหเลอนชอเรองมาอยในต าแหนงของชอผแตง กอนปพมพ และใสเครองหมายมหพภาค (.) หลงชอเรอง

ตวอยาง แนวทางการบรหารจดการทรพยากรแร. (2559).

2) ปพมพ

- ใหใสปพมพหรอเผยแพรในวงเลบกลม

ตวอยาง (1) กองเศรษฐธรณวทยา. (2544). เทคนคการส ารวจธรณวทยาแหลงแร. (2) Edwards, R. & Atkinson, K. (1986). Ore deposits geology and its influence on mineral exploration. Great Britain: Cambridge University Press.

- ส าหรบนตยสาร จดหมายขาว และหนงสอพมพ ใหใสปและเดอนวน ทแนนอน (เดอน หรอ เดอนและวน) โดยใชเครองหมายจลภาค (,) แยกป กบ เดอนวน

ตวอยาง ศยามล ไกยรวงศ. (2558, 15 พฤศจกายน). ทรพยากรแร : ทรพยากรสวนรวมของคนไทย. คมชดลก, น. 17.

92

- ไมปรากฏปพมพ ใหใชค าวา “ม.ป.ป.” หรอ “n.d.” ในวงเลบกลม ในต าแหนงปพมพ

ตวอยาง (1) กรมทรพยากรธรณ. (ม.ป.ป.). ทรพยากรแร มรดกของเรา. กรงเทพฯ : กองเศรษฐกจและเผยแพร. 14 หนา. (2) Ramcharan, A. J. (n.d.). Mineral reserves reporting standards. Retrieved from http://technology.infomine.com/reviews/reportingstandards/welcome.asp?view=full

- กรณก าลงจดพมพ เอกสารทอยในขายก าลงด าเนนการจดพมพ (in press) ตองเปนเอกสารทไดรบการตอบรบจากผพมพหรอวารสารนน ๆ แลว เมอน ามากลาวอางในบญชเอกสารอางอง ใหใชค าวา “ก าลงจดพมพ” หรอ “in press” แทนปทพมพตามหลงชอผเขยนเอกสาร

ตวอยาง Leistner, T., Embrechts, M., Leißner, T., Chehreh Chelgani, S., Osbahr, I., Möckel, R., Peuker, U. A. & Rudolph, M. (in press). A study of the reprocessing of fine and ultrafine cassiterite from gravity tailing residues by using various flotation techniques, Minerals Engineering. Retrieved from http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0892687516301728

- ส าหรบเอกสารและโปสเตอรทเสนอในการประชม ใหใสปและเดอนของการประชมไวในวงเลบกรม คนปและเดอนดวยเครองหมายจลภาค (,)

ตวอยาง Elliott, D. (2016, April). The UNFC E-aix social-economic viability (ECE/ENERGY/GE.3/2016/8).

Paper presented at the 7th Session, Expert Group on Resource Classification, Palais des Nations, Geneva. Retrieved from https://www.unece.org/fileadmin/DAM/energy/se/pp/unfc_egrc/egrc7_apr2016/29_April/1_Elliott_UNFC.E.axis.pdf

3) ชอเรอง

ชอเรองทอางถง จะตองเปนชอทปรากฏบนหนาชอเรอง (หรอจากหนาของแผนท) ไมใชเปนชอจากปกหนงสอ ซงอาจมบางสงบางอยางแตกตางออกไป การอางชอเรองตองอางใหครบสมบรณ โดยมไดมการเปลยนแปลงใด ๆ นอกจากเปนการแกไขค าทพมพผดเทานนชอเรองทเปนภาษาองกฤษ ค าแรกซงเปนค านามหรอค าคณศพท ใหขนตนดวยอกษรตวใหญ

- ชอเรอง ใหใชตวเอยงทงชอภาษาไทยและภาษาองกฤษ ชอเรองภาษาองกฤษใหใชตวพมพใหญเฉพาะตวอกษรแรก นอกนนใชตวพมพเลก กรณมชอเรองรอง ใหใชเครองหมายทวภาค (:) คน โดยพมพตดกบตวอกษรสดทายของชอเรองหลก ตามดวยอกษรตวแรกของชอเรองรอง เปนตวพมพใหญ นอกนนใชตวพมพเลก ยกเวนชอเฉพาะ

93

ตวอยาง งามพศ แยมนยม. (2543). ทรพยากรแรในประเทศไทย (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: กองเศรษฐธรณวทยา

กรมทรพยากรธรณ. 100 หนา. Gadallah, M. & Fisher, R. (2009). Exploration geophysics. USA: Springer.

- ชอเรองของชอสอตอเนอง (Journal newsletters magazines) ใหใชตวอกษรปกต ไมใชตวเอน สวนชอสอตอเนองใหใชตวเอน โดยใชอกษรตวใหญส าหรบตวแรกของค าทกค าในชอของสอตอเนอง

ตวอยาง McClenaghan, M. B. (2005). Indicator mineral methods in mineral exploration.

Geochemistry: Exploration, Environment, Analysis, 5, 233-245. doi:10.1144/1467-7873/03-066

- ชอบทความหรอชอบทในหนงสอใหใชตวอกษรปกต ไมใชตวเอน สวนชอหนงสอใหใชตวเอน

ตวอยาง O’ Leary, R.M., & Meier, A.L. (1990). Determination of gold in samples of rock, soil, stream-

sediment, and heavy-mineral, concentrate by flame and graphite furnace atomic absorption spectrophotometry following dissolution by HBr-Br2. In B. F. Arbogast (Ed.), Quality assurance manual for the branch of geochemistry (U.S. Geological Survey Open-File Report 90-668). USA: U.S. Geological Survey. pp.46-51.

4) ขอมลการพมพ

(1) ขอมลการพมพสอตอเนอง (วารสาร จดหมายขาว นตยสาร) - ระบหมายเลขปท/เลมท (Volume number) ตามหลงชอสอตอเนอง โดยไมตองใสค า

วา “Vol.” หนาหมายเลข และพมพหมายเลขปท เปนตวเอน กรณถามหมายเลขฉบบท ใหใสไวในวงเลบกลม ตามหลง Volume number โดยพมพเปนตวปกต จากนนระบชวงเลขหนาตามทบทความนนปรากฏ

ตวอยาง

Metcalfe, I. (2000). The Bentong-Raub Suture Zone. Journal of Asian Earth Sciences, 18, 691–712. Cameron, C.C., Esterle, J.S., and Palmer, C.A. (1989). The geology, botany, and chemistry of selected peat-forming environments from temperate and tropical latitudes. In P.C., Lyons, and B., Alpern (Eds.), Peat and coal: origin, facies, and depositional models, International Journal of Coal Geology, 12, 105-156.

94

(2) ขอมลการพมพในสอไมตอเนอง (หนงสอ และรายงาน)

- การพมพมากกวาหนงครง ใหระบจ านวนครงทพมพ ใชส าหรบการจดพมพครงท 2 เปนตนไป เชน พมพครงท 2 หรอ 2nd ed. ใสไวในวงเลบกลมตามหลงชอเรอง

- ระบต าแหนงทตงของส านกพมพ และชอส านกพมพ ใชเครอหมายทวภาค (:) คนระหวางชอสถานทตงกบชอส านกพมพ โดยไมตองเวนระยะหนาเครองหมายทวภาค แตเวนวรรค 1 ระยะ หลงเครองหมายทวภาค จบสวนขอมลการพมพดวยเครองหมายมหพภาค (.)

- กรณส านกพมพเปนหนวยงาน ใหใสชอหนวยงานรอง แลวตามดวยชอหนวยงานหลก - ส าหรบชอส านกพมพของมหาวทยาลย ทมชอรฐหรอจงหวดรวมอยในชอของมหาวทยาลย

ดวย ไมตองระบชอรฐหรอชอจงหวดซ าในชอสถานทตงของส านกพมพ - กรณทไมมสถานทพมพ ใหใชค าวา “ม.ป.ท.” ซงหมายถง “ไมปรากฏสถานทพมพ”

(ใช “n.p.” ซงหมายถง “no place of publication กรณภาษาองกฤษ)

ตวอยาง งามพศ แยมนยม. (2543). ทรพยากรแรในประเทศไทย (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: กองเศรษฐธรณวทยา

กรมทรพยากรธรณ. 100 หนา. นนนทพร ธนะกลบรภณฑ. (2558). การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองตามแบบ APA ฉบบ

พมพครงท 6. นนทบร: ส านกบรรณสารสนเทศ, มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช. 76 หนา. อบลศร ชยสาม และ เยาวลกษณ นสสภา. (2537). คณลกษณะของแรตามมาตรฐานการใชงานและ

มาตรฐานการซอขายในตลาดแร (Mineral property standard by benefit and Trade in Market) (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: กองวชาการและการวางแผน กรมทรพยากรธรณ. 289 หนา.

Moon, C.J., Whateley, M. K. G. & Evans A. M. (Eds). (2006). Introduction to mineral exploration (2nd ed.). USA: Blackwell publishing. 481 p.

(3) ขอมลการพมพส าหรบแหลงทางอเลกทรอนกส (Electronic Sources)

- การเขยน URL ททายรายการเอกสารอางอง ทยาวมากกวา 1 บรรทด หามใชเครองหมาย – (hyphen) มาคนเพม และไมตองใสเครองหมายมหพภาค (.) ทาย URL

- ไมใสวนเดอนปทสบคน ยกเวนใสไดเฉพาะเปนการคนขอมลสารสนเทศทตองมการเปลยนแปลงหรอปรบปรงเปนประจ า

ตวอยาง Economic Commission for Europe (ECE). (2013). United Nations Framework Classification

for Fossil Energy and Mineral Reserves and Resources 2009 incorporating specification for its application (ECE Energy Series No. 42). Retrieved from http://www.unece.org/energy/se/unfc_2009.html

95

7.5.3 ตวอยางการเขยนรายการเอกสารอางองทายเลมตามประเภทของเอกสาร

1) หนงสอ

รปแบบ ผแตง. (ปทพมพ). ชอหนงสอ (ครงทพมพ). สถานทพมพ: ส านกพมพ.

ผแตงชาวไทย งามพศ แยมนยม. (2543). ทรพยากรแรในประเทศไทย (พมพครงท 3). กรงเทพฯ: กองเศรษฐธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ. 100 หนา.

ผแตงชาวตางประเทศ

Hyndman, D.W. (1985). Petrology of igneous and metamorphic rocks (2nd ed.). New York: McGraw-Hill Book Company. 786 p.

ฐานนดรศกด คกฤทธ ปราโมช, ม.ร.ว. (2547). สรรพสตว. กรงเทพมหานคร: ดอกหญา.

บรรดาศกด ศลวธานนเทศ, พระยา. (ม.ป.ป.). การสรางสถาลนส ารวจแผนทโดยวธรปถายทางอากาศ. กรงเทพมหานคร: ราชบณฑตยสถาน. 20 หนา.

หนวยงาน กรมทรพยากรธรณ. (2556). แนวทางการประเมนปรมาณทรพยากรแรของกรมทรพยากรธรณ.

กรงเทพฯ : ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรณ, กรมทรพยากรธรณ. 47 หนา. Economic Commission for Europe (ECE). (2013). United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserves and Resources 2009 incorporating specification for its application (ECE Energy Series No. 42). Retrieved from http://www.unece.org/energy/se/unfc_2009.html

บรรณาธการ เรองศกด วชรพงศ และ ขวญชย ลเผาพนธ (บรรณาธการ). (2550). ความรพนฐานวศวกรรมเหมองแร. กรงเทพฯ: สมาคมวศวกรเหมองแรไทย. Moon, C.J., Whateley, M. K. G. & Evans A. M. (Eds). (2006). Introduction to mineral exploration (2nd ed.). USA: Blackwell publishing, 481 p.

หนงสอทพมพในโอกาสพเศษ

ราชบณฑตยสถาน. (2554). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 (พมพเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเนองในโอการพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554). กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส จ ากด. 1,544 หนา.

บทความ ในหนงสอ

O’ Leary, R.M., & Meier, A.L. (1990). Determination of gold in samples of rock, soil, stream-sediment, and heavy-mineral, concentrate by flame and graphite furnace atomic absorption spectrophotometry following dissolution by HBr-Br2. In B. F. Arbogast (Ed.), Quality assurance manual for the Branch of Geochemistry (U.S. Geological Survey Open-File Report 90-668). USA: U.S. Geological Survey. pp.46-51.

96

2) สอตอเนอง (Periodicals) รปแบบ ผแตง. (ปพมพ). ชอบทความ. ชอวารสาร, ปท (ฉบบท), หนาแรก-หนาสดทาย.

วารสาร

Nakapadungrat, S., and Maneenai, D. (1993). The Phuket, Phangnga and Takua Pa tin-field, Thailand. Journal of Southeast Asian Earth Sciences, 8(4), 359-368.

บทความวารสารทมเลข doi (Digital Objec Identifier)

McClenaghan, M. B. (2005). Indicator mineral methods in mineral exploration. Geochemistry: Exploration, Environment, Analysis, 5, 233-245. doi:10.1144/1467-7873/03-066

บทความในวารสาร Cameron, C.C., Esterle, J.S., and Palmer, C.A. (1989). The geology, botany, and chemistry of selected peat-forming environments from temperate and tropical latitudes. In P. C. Lyons & B. Alpern (Eds), Peat and coal: origin, facies, and| depositional models. International Journal of Coal Geology, 12, 105-156.

บทความวารสาร ทเปนบทคดยอ

Campbell, C.D. (1946). Structural problems of the east border of the Colville batholith [Abstract]. Geologic Society of America Bulletin, 57(2), 1184-1185.

วารสารของหนวยงาน

จตศกด เปรมมณ. (2546). การจ าแนกประเภทของ “ปรมาณแรส ารอง”. วารสารทรพยากรแร, 1 (5). กรงเทพฯ: ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ. 8 หนา.

3) รายงานวชาการและรายงานวจย

รปแบบ ผแตง. (ปพมพ). ชอรายงาน (ฉบบท หรอ หมายเลขประจ ารายงาน). สถานทพมพ: ส านกพมพ.

ผแตงชาวไทย กฤตยา ปทมาลย, ปานใจ สารพนโชตวทยา, และ ประวต ตงพงษ. (2546). ธรณวทยาแหลงแรรตนชาต บรเวณอ าเภอบอพลอย จงหวดกาญจนบร (Geology of gemstone deposits of Bo Phoi district, Kanchanaburi province) (รายงานวชาการ ฉบบท 18/2546). กรงเทพฯ: ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ. 219 หนา.

ผแตงชาวตางประเทศ

Brown, F. F. and Buravas, S. and other. (1951). Geologic Reconnaissance of the Mineral Deposits of Thailand (Geol. Surv. Bull. 984). Washington: U.S. Gov. Printing office. 183 p.

ผแตงเปนคณะท างาน

คณะท างานจดท าแผนททรพยากรแร. (2542). คมอการจดท าแผนททรพยากรแร มาตราสวน 1:250,000 (รายงานวชาการ ฉบบท 3/2542). กรงเทพฯ: กองเศรษฐธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ. 108 หนา.

97

4) เอกสารการประชม/การสมมนา/การอภปราย

รปแบบ ผแตง. (ปพมพ). ชอบทความ. ใน ชอบรรณาธการ (ถาม), ชอการประชม. สถานทจดงาน (ถาม). เลขหนา.

การประชม สมมนา

กรมทรพยากรธรณ. (2549). ยทธศาสตรการบรหารจดการทรพยากรแร (Strategic Plan for Mineral Resource Management). ใน เอกสารประกอบการประชมสมมนา เรอง ยทธศาสตรการบรหาร จดการแร, ณ โรงแรม เดอะ ทวน ทาวเวอร. กรงเทพฯ: กรมทรพยากรธรณ.

การประชม วชาการ

พชระ จรยาวฒน. (2543). แผนททรพยากรแร มาตราสวน 1:250,000 และการใชประโยชน. ใน การประชมวชาการ เรอง ธรณวทยาและแหลงแรประเทศไทยในโอกาสฉลองครบรอบ 108 ป แหงการสถาปนากรมทรพยากรธรณ (20-21 ธนวาคม 2543). กรงเทพฯ: กรมทรพยากรธรณ. น.104-112.

Proceedings Zaw, K., Rodmanee, T., Khositanont, S., Thanasuthipitak, T., and Ruamkid, S. (2007). Geology and genesis of Phu Thap Fah gold skarn deposit, Northeastern Thailand: Implications for reduced gold skarn formation and mineral exploration. In W.Tantiwanit (Ed.), Proceedings of the international conference on geology of Thailand: Towards sustainable development and sufficiency economy. Bangkok: Department of Mineral Resources. pp.93-95.

5) ดษฎนพนธและวทยานพนธ

รปแบบ ผแตง. (ปพมพ). ชอเรอง (ระดบของงาน). สถาบนการศกษา. จ านวนหนา.

วทยานพนธ บญสง โยกาส. (2520). การศกษาภาวะการเกดและธรณเคมของแหลงแรตะกว-สงกะส ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ไมไดตพมพ). มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 201 หนา.

Mater’s thesis Yumuang, S. (1983). On the origin of evaporate deposits in the Maha Sarakham Formation in Bamnet Narong areas, Changwat Chaiyaphum (Unpublished M.Sc. thesis). Chulalongkorn University. 279p.

Doctoral dissertation

Yuangdetkla, K. (2013). Distribution of landslides and geotechnical properties within the Hampshire Basin (Unpublished PhD thesis). University of Portsmouth, UK. Retrieved from http://eprints.port.ac.uk/13921/

6) หนงสอพมพ

รปแบบ ผแตง. (ป, วนท เดอน). ชอบทความ. ชอหนงสอพมพ, น.(ระบหนา).

ตวอยาง ศยามล ไกยรวงศ. (2558, 15 พฤศจกายน). ทรพยากรแร : ทรพยากรสวนรวมของคนไทย. คมชดลก, น.17.

98

7) สอตาง ๆ

รปแบบ ผจดท า (หนาททรบผดชอบ). (ปผลต). ชอเรอง [ลกษณะของสอ]. สถานทผลต: หนวยงานทเผยแพร.

ภาพยนตร จระ มะลกล (ผก ากบ). (2548). มหา’ลย เหมองแร [ภาพยนตร]. กรงเทพฯ: บรษท จทเอช.

Film Hurd, G. A. & Singer, J. (Producer), Donaldson, R. (Director). (1997). Dante’s Peak [Film]. US: Pacific Western Productions.

วดทศน ออนไลน

กรมทรพยากรธรณ. (ม.ป.ป.). การแกไขปญหาดนเคมโดยใชวสดทางธรณวทยา . Retrieved from http://www.dmr.go.th/main.php?filename=vdo_salt

วดทศน กรมทรพยากรธรณ. (ม.ป.ป.). ทองโลกธรณ ตอนท 1-6 [CD-ROM]. กรงเทพฯ: กรมทรพยากรธรณ.

Machine readable data file

Miller, W., Miller, A., and Kline, G. (1975). The CPS 1974 American national election study [Machine readable data file]. Ann Arbor, University of Michigan, Center for Political Studies (Producer). Ann Arbor, Inter-University Consortium for political and Social Research (Distributor).

Computer software

Miller, M. E. (1993). The Interactive Tester (Version 4.0) [Computer software]. Westminter, CA : Psytek Service.

8) สารสนเทศจากฐานขอมลออนไลน

รปแบบ ผแตง (หรอหนวยงานทเผยแพร). (ปเผยแพร). ชอเรอง. สบคน (ระบวนเดอนปทสบคน) จาก http://

เวบเพจ กรมทรพยากรธรณ. (2543). พนทแหลงแรและทรพยากรแรของประเทศไทย. สบคนจาก http://www.dmr.go.th/ewt_news.php?nid=6777

Webpage Fong-Sam, Y. (2016). 2013 mineral yearbook Thailand [advance release]. USA: U.S. Department of the Interior & U.S. Geological Survey. Retrieved July 17, 2016, from http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/country/2013/myb3-2013-th.pdf

9) แผนพบ

รปแบบ ผจดท า. (ปเผยแพร). ชอเรอง. [แผนพบ]. สถานทพมพ.

แผนพบ กรมทรพยากรธรณ. (ม.ป.ป.). การใชประโยชนจากดนเคลยนาหวา. [แผนพบ]. กรงเทพฯ: ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ.

99

7.6 การจดเรยงรายการเอกสารอางองทายเลม การจดเรยงเอกสารอางองทายเลม เปนการรวบรวมรายการเอกสารทถกอางองไวในรายงาน และน ามาแสดงภายใตหวขอ “เอกสารอางอง” หรอ “References” รายละเอยดการจดเรยงรายการเอกสารอางองทายเลมมดงน

- กรณทมเอกสารอางองทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ใหจดเรยงเอกสารภาษาไทยขนกอน

- เรยงล าดบเอกสารอางองทงหมดตามชอผแตง โดยจดล าดบชอผแตงตามล าดบตวอกษร พยญชนะ สระ และวรรณยกต ไดแก ก, ข, ค, ง,... หรอ A, B, C, D, ... กรณชอผแตงเปนคนไทยใหเรยงล าดบตามอกษรชอตน สวนกรณชอผแตงเปนชาวตางประเทศใหเรยงล าดบตามอกษรนามสกล

- เอกสารทเขยนโดยผแตงคนเดยวกน แตมหลายฉบบ ใหจดเรยงล าดบตามปพมพ เอกสารใดตพมพกอนขนกอน

- เรยงล าดบของชอผแตงคนเดยวมากอนรายงานทมชอผแตงคนนนรวมกบชอผแตงคนอน ๆ

ตวอยาง สมบรณ เสกธระ. (2544) สบศกด ศลโกสม และคณะ. (2554). Baars, D. L. (1962). Baars, D.L. (1966). Baars, D. L. & Campbell, J. A. (1968).

- การเรยงล าดบงานหลายงานทผแตงเปนหนวยงาน ใหเรยงตามอกษรตวแรกของชอหนวยงานนน กรณไมมชอผแตงใหเลอนชอเรองของงานมาอยในต าแหนงของชอผแตง และเรยงรายการตามอกษรชอเรอง

ตวอยาง กรมทรพยากรธรณ. (2556). กรมอตสาหกรรมพนฐานและการเหมองแร. (2555). แนวทางการบรหารจดการทรพยากรแร. (2559).

- ชอผแตงคนแรกเปนคนเดยวกน และชอผแตงคนทสอง หรอคนทสามตางกน ใหจดเรยงตามล าดบอกษรตวแรกของชอสกลของผแตงคนทสอง และคนทสาม ตามล าดบ

ตวอยาง Alleyne, R. L. (2001). Alleyne, R. L. & Evans, A. J. (1999). Boockvar, K. S. & Burack, O. R. (2007). Boockvar, K. S., Carlson LaCorte H., Giambanco, V., Friedman, B. & Siu, A. (2006).

100

- ชอผแตงคนเดยวกน หรอชอผแตงทกคนซ ากน พมพในปเดยวกน ใหเรยงตามล าดบอกษรชอเรอง สวนปทพมพ ใหตามดวยอกษร ก ข และ ค ในกรณภาษาไทยและตามดวยอกษร a, b และ c ในกรณภาษาองกฤษ

ตวอยาง กรมทรพยากรธรณ. (2556). กรมทรพยากรธรณ. (2558ก). กรมทรพยากรธรณ. (2558ข). Baheti, J. R. (2001a). Baheti, J. R. (2001b).

- กรณชอผแตงซ ากน ใหใชเสนขด ยาวประมาณ 2.5-3 เซนตเมตร แทนชอผแตงทซ าทกชอ โดยไมตองเขยนซ าอก โดยใหพมพปพมพในวงเลบกลม ตดตอกนไปโดยไมเวนระยะ

ตวอยาง กรมทรพยากรธรณ. (2558). (2559). Barrs, D. L. (1966). (1996).

อยางไรกตามการอางองและการเขยนรายงานเอกสารอางอง อาจมรปแบบและรายละเอยดทแตกตางกนไปแลวแตขอก าหนดในแตละวารสาร ดงนนหากประสงคจะน ารายงานการส ารวจ/วจยไปตพมพในวารสารอน ๆ ผเขยนตองศกษาและจดท าเอกสารอางองตามขอก าหนดของวารสารนน ๆ

101

บทท 8 รปแบบการจดพมพรายงานการส ารวจแร

รปแบบการจดพมพรายงานการส ารวจแร ไดแกไขและปรบปรงเนอหาเพมเตมจากมาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ , 2554) โดยไดมการตรวจสอบและแกไขความถกตองของเนอหา รวมถงไดมการทบทวนแกไขและก าหนดรปแบบการจดพมพรายงานเพมเตมเพอใหมความครบถวนสมบรณยงขนตามขอเสนอแนะจากคณะกรรมการตรวจสอบเอกสารทางวชาการ ทไดมการแตงตงขนเพอก าหนดรปแบบ แนวทางในการจดท ารายงานและเอกสารทางวชาการของส านกทรพยากรแรใหเปนระบบ ตามค าสงส านกทรพยากรแรท 5/2559 ลงวนท 7 ตลาคม 2559 ขอก าหนดรปแบบการจดพมพรายงานการส ารวจแรมรายละเอยดดงน

8.1 มาตรฐานกระดาษพมพและรปแบบตวอกษร การจดพมพรายงานควรเลอกใชกระดาษ รปแบบและขนาดตวอกษร และจดวางให

เหมาะสมกบพนทการพมพ เนอหาทแสดงตองชดเจน อานงาย สบายตา ไมควรเลอกใชอกษรทมลวดลายมากหรอใหญเกนไปเพราะจะท าใหอานยาก และสนเปลองโดยใชเหต

มาตรฐานกระดาษพมพรายงาน ใหใชกระดาษสขาวไมมบรรทด ขนาดมาตรฐาน A4 (8.27"x11.69") กรณพมพหนาหนาเดยวใหใชความหนาไมนอยกวา 70 แกรม สวนในกรณพมพทงดานหนาและดานหลง ใหใชความหนาไมนอยกวา 80 แกรม

มาตรฐานรปแบบตวอกษร (fonts) ก าหนดใหใชฟอนตมาตรฐานราชการไทย รปแบบฟอนตไทยสารบรรณ (TH SarabunPSK) สวนเนอความใหใชรปแบบตวอกษรเดยวกนตลอดทงเลม สตวอกษรเปนสด า คมชด

8.2 การก าหนดพนทพมพและขนาดตวอกษร ปจจบนการจดพมพรายงานสวนใหญจดท าโดยโปรแกรมการพมพ (Word Processor)

ในเครองคอมพวเตอร เนองจากโปรแกรมการพมพใชหนวยวดขนาดตวอกษรและระยะตาง ๆ เปนพอยต (point) ซงจะมความสมพนธกบหนวยวดระยะในระบบองกฤษ โดยทระยะ 1 นว จะเทากบ 72 พอยต ดงนนรายละเอยดในขอแนะน าการจดรปแบบและการจดพมพรายงานทจะกลาวตอไปน จงใชหนวยวดระยะเปนพอยตหรอนว แทนการใชหนวยในระบบเมตรก

การก าหนดพนทพมพ อาจจดพมพแบบคอลมนเดยว หรอแบบสองคอลมน การก าหนดระยะบรรทด (line spacing) ของสวนเนอความ กรณพมพเปนภาษาไทย ใหใชระยะบรรทดเดยว (single) สวนกรณพมพเปนภาษาองกฤษ ควรก าหนดความหางของระยะบรรทดนอยกวานหรอลดลงรอยละ 20 เพอความสวยงาม เชน ใชระยะบรรทดเพม (multiple 0.8)

8.2.1 การพมพแบบคอลมนเดยว พนทพมพควรอยหางจากขอบกระดาษหลงจากเยบเลมแลวประมาณ 1" ส าหรบการใช

โปรแกรมการพมพ (Word Processor)

102

กรณพมพหนาเดยว การตงคาหนากระดาษ (page setup) ใหก าหนดขอบบน (top) ขอบลาง (bottom) ขอบซาย (left) ขอบขวา (right) เทากบ 1" และระยะขอบ (gutter) เทากบ 0.25" และในกรณพมพทงดานหนาและดานหลง การตงคาหนากระดาษ ใหเลอกขอบเงากระจก (mirror margin) ดวย

รปแบบตวอกษรของสวนเนอความ ใหใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวปกต ขนาด 15 หรอ 16 พอยต (ดตวอยางในรปท 8.1)

8.2.2 การพมพแบบสองคอลมน กรณพมพหนาเดยว การตงคาหนากระดาษใหก าหนดขอบบน (top) ขอบลาง (bottom)

เทากบ 1" ขอบซาย (left) ขอบขวา (right) เทากบ 0.7" ระยะขอบ (gutter) เทากบ 0.4" ความกวางของคอลมน (column width) เทากบ 3.1" ชองไฟ (column spacing) เทากบ 0.27" และในกรณพมพทงดานหนาและดานหลง การตงคาหนากระดาษ ใหเลอกขอบเงากระจก (mirror margin) ดวย

รปแบบตวอกษรของสวนเนอความใหใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวปกต ขนาด 14 พอยต (ดตวอยางในรปท 8.2)

8.3 การล าดบหนาและใสเลขหนา การล าดบหนาและการใสเลขหนา แยกออกเปน 2 สวน คอ สวนน า และสวนของ

เนอความ โดยมรายละเอยดดงน สวนน า ใหนบและเรยงล าดบดงน เรมตนจาก หนาชอเรอง หนาถดจากหนาชอเรอง

ค าปรารภ (ถาม) ค าน า (ถาม) สารบญ สารบญรป สารบญตาราง บทคดยอ และค าขอบคณ ตามล าดบ ในสวนน านทงหมดใหพมพเลขหนาเปนเลขโรมน (I, II, III, …)

กรณพมพทงดานหนาและดานหลง ส าหรบหนาบทคดยอและค าขอบคณ ใหจดวางไวในหนาทเปนเลขค (หรอดานขวามอรายงาน) เทานน โดยหนาทเปนเลขค (หรอดานซายมอรายงาน) หากไมมรายการพมพใหวางไวและนบเลขหนาดวย สวนเนอความและสวนอางอง ใหเรมนบจากหนาบทท 1 เปนหนาท 1 เรยงล าดบไปจนจบรายงาน รวมถงเอกสารอางองและภาคผนวกดวย เมอขนบทใหมใหขนหนาใหมเสมอ (ยกเวนการพมพแบบสองคอลมนใหพมพตอโดยไมตองขนหนาใหม) สวนนทงหมดใหใชเลขหนาเปนเลขอาราบก (1, 2, 3, …)

กรณพมพทงดานหนาและดานหลง เมอขนบทใหมใหขนหนาใหมเสมอ และใหจดวางไวในหนาทเปนเลขค (หรอดานขวามอรายงาน) เทานน ส าหรบหนาแรกของบทไมตองใสเลขก ากบ และกรณเวนหนาวาง ไมตองใสเลขหนาก ากบ รปแบบการจดวางการใสเลขหนาก ากบ ใหจดวางไวกลางหนาของกระดาษดานบน โดยใชอกษรแบบเดยวกบเนอความ แตควรจะมขนาดเลกกวา 1-2 พอยต รปแบบตวเลขอารบกของหมายเลขหนาใหใชเปนตวเลขอยางเดยวเทานน ไมตองมเครองหมายยตภงค (-)

8.4 รปแบบการจดพมพภาพประกอบและตาราง รปแบบตวอกษรของค าบรรยายภาพประกอบและตาราง ให ใชตว อกษร TH

SarabunPSK ตวหนา ขนาดเลกกวาเนอความ 1 พอยต สวนตวอกษรทปรากฏภายในภาพประกอบและตารางควรใชขนาดใหเหมาะสม อาจเลกกวาอกษรเนอความไดแตตองสามารถอานไดชดเจน

103

รปแบบการเขยนค าบรรยาย กรณเปนภาพประกอบ ใหเขยนค าบรรยายไวใตภาพประกอบนน ๆ ในกรณเปนตาราง ใหเขยนค าบรรยายไวบนตารางนน ๆ

การเขยนค าบรรยายภาพประกอบ แบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ แบบใหมค าบรรยายอยดานลาง (bottom title) และแบบใหมค าบรรยายอยดานขาง (side title) ส าหรบรปแบบแรก ดานบนของรปจะหนตรงกบหวกระดาษ โดยใตภาพมค าบรรยายพมพขนานกบเนอหาของเลม สวนรปแบบหลงนน รปและค าบรรยายจะวางขวางหนากระดาษ กรณนควรใชเมอจ าเปนจรง ๆ เทานน เพราะไมสะดวกตอการอานและยงท าใหสวนประกอบของรายงานเสยความสมดล ดงนนเพอใหรายงานเปนทนาสนใจและแลดมคณคา จงควรพจารณาสงตอไปน

1) ออกแบบหรอจดขนาดของภาพใหเหมาะสม 2) ขยายภาพออกทางดานขางจนสดขอบหนากระดาษ เพอใหรายละเอยดภาพมความ

ชดเจน และใชพนทกระดาษอยางเตมท 3) ลงค าบรรยายในอกหนากระดาษซงชนกน เพอแสดงความเชอมโยงไดชดเจน 4) ขนาดตวอกษรของค าบรรยาย ใหเลอกตามเหมาะสม สามารถอานไดชดเจน 5) ใชขนาดหนงหนากระดาษครงหรอ 2 หนากระดาษ A4 ชนกน ส าหรบขนาดของรปทใชประกอบในรายงาน ในหนากระดาษ A4 ควรจดใหมขอบของรป

หางจากขอบกระดาษดานซาย ดานบน และดานลางประมาณ 1.5 นว และหางจากดานขวาประมาณ 3/4-1 นว หรออาจปรบปรงเปลยนแปลงไดตามเหมาะสม

การเขยนค าอธบายภาพประกอบ ใหพมพค าวา “รปท” หรอ “แผนภาพท” ชดขอบซาย ตอดวยชอรปหรอภาพ กรณทพมพไมหมดในบรรทดเดยว ขนบรรทดสองควรเรมพมพตรงกบชอรปหรอภาพในบรรทดแรก ดงตวอยาง

ตวอยาง รปท 1 ……………………………………………………………………………………………………………………….....…….. ……………………………………………………………………………………………………………………………....... แผนภาพท 1 ………………………………………………………………………………………………………………….....…. ……………………………………………………………………………………………………………………....... Figure 1 …………………………………………………………………………………………………………………………...... …………………………………………………………………………………………………………………………......

รปแบบตวอกษรทใชเปนหมายเหต หรอเปนเชงอรรถทายตารางนน ใหใชตวอกษรแบบเดยวกบเนอความ แตขนาดเลกกวาเนอความประมาณ 1-2 พอยต

กรณทไมสามารถจดพมพใหสนสดในหนาเดยวได ใหพมพสวนทเหลอในหนาถดไป ทงนตองมเลขก ากบของล าดบภาพประกอบและตาราง และพมพค าวา (ตอ) หรอ (Continued) ไวในวงเลบตอทายค าบรรยายภาพประกอบและตารางนน ๆ ดวย ขณะเดยวกนหวเรองของทกแถวตงของตารางควรจะพมพซ า และถามหมายเหตและขอความไมยาวจนเกนไป ควรจะพมพซ าดวย

ตวอยาง ตารางท 1 ………………………………………………………………………………………........................................... ......................................................................................... (ตอ) Table 1 ……………………………………………………………………………………………… (Continued)

104

รปแบบการใสเลขก ากบของล าดบภาพประกอบและตาราง ใหนบเรยงล าดบแยกเปนของแตละบท โดยรปแบบการเขยนใหระบบททและล าดบภาพประกอบและตารางของแตละบท คนดวยเครองหมายมหพภาค (.) เชน รปท 1.1, รปท 1.2,… รปท 2.1, รปท 2.2 … ตารางท 1.1, ตารางท 2.1,… ตารางท 5.5 …

8.5 รปแบบการจดพมพรายงาน

8.5.1 การจดพมพปกนอก ปกใน และหนาถดจากปกใน การจดพมพปกนอก ปกใน และหนาถดจากปกใน จะปรากฏชอเรองของรายงาน ล าดบชดและหมายเลขเอกสาร ชอของเลมเอกสาร ชอผแตง และองคประกอบอนใหมครบถวนตามรปแบบมาตรฐานเนอหาของรายงาน (ดตวอยางในรปท 8.3 และรปท 8.4)

8.5.2 การจดพมพสารบญ การพมพหวเรอง “สารบญ” ใหเรมพมพในบรรทดท 2 โดยจดใหอยกลางหนากระดาษ

และใชอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 22 พอยต บรรทดถดตอมาเพมระยะหางประมาณ 18 พอยต การจดพมพสารบญ ให เรยงล าดบดงน สารบญ สารบญรป สารบญ ตาราง และสารบญภาพประกอบ (ถาม) โดยพมพตดตอกนไปไมตองขนหนาใหม

การพมพสารบญ ใหพมพหวขอเรองเรยงล าดบตามหวขอในเนอหาของรายงาน โดยจดพมพ ค าปรารภ (ถาม) และ/หรอ ค าน า (ถาม) เปนสวนน าเรมแรก ตามดวยบทคดยอ ค าขอบคณ และหวขอเรองตาง ๆ ในรายงาน ใชขนาดตวอกษรเทากบขนาดตวอกษรในเนอหา และในบรรทดเดยวกนของแตละหวขอ ใหพมพเลขหนาของหวขอนนทางดานขวามอสดของหนากระดาษ โดยใหหลกหนวยตรงกน (พมพเลขหนาชดกนหลง) ชวงระหวางหวขอเรองและเลขหนาใหพมพแนวน า (จดไขปลา) เปนแนวเสนตรงคนกลาง การเวนระยะระหวางบรรทด ใหใชระยะเดยวกบเนอหาในรายงาน แตจดเวนระยะการพมพของสารบญแตละสารบญตามความเหมาะสม

การพมพสารบญรป และสารบญตาราง ใหพมพเรยงล าดบตามทปรากฎในเนอหาของรายงาน ไมตองพมพ “รปท” หรอ “ตารางท” ใหพมพเฉพาะตวเลขเทานน หลงตวเลขใหตามดวยเครองหมายมหพภาค (.) ทกครง ทงนยกเวนกรณทมสารบญแผนภาพ ใหพมพ “รปท” แผนภาพท” และ “ตารางท” และตวเลขดวย เพอแยกความแตกตางระหวางรปและแผนภาพ สวนการพมพ “ตารางท” ในกรณนดวยนนเพอใหเปนรปแบบเดยวกน (ดตวอยางในรปท 8.5)

8.5.3 การจดพมพหนาบทคดยอ ในหนาบทคดยอใหพมพชอเรองและชอผเขยนรวมไวดวย เพอความสะดวกแกผอาน ในการทจะท าส าเนารายงานเฉพาะบทคดยอ ซงจะชวยใหไดชอเรองและชอผเขยนพรอมกนไปในตว

การพมพชอเรอง ใหเรมพมพในบรรทดท 2 โดยจดใหอยกลางหนากระดาษ และใชอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 24 พอยต บรรทดถดตอมาเพมระยะหางประมาณ 24 พอยต พมพชอผเขยนรายงานมค าวา “โดย” น าหนากรณภาษาไทย และ “By” กรณภาษาองกฤษ หากมผเขยนหลายคนใหจดพมพเรยงตามล าดบความส าคญในบรรทดเดยวกน และใหคนดวยเครองหมาย

105

จลภาค (,) ระหวางชอผเขยน ระหวางชอผเขยนสองคนสดทายใหใชค าวา “และ” หรอ “and” โดยใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวปกต ขนาด 18 พอยต จดใหอยกลางหนากระดาษ

ถดจากชอผเขยนเวนระยะประมาณ 24 พอยต แลวจงพมพตอดวย “บทคดยอ” โดยใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 22 และ 20 พอยต ส าหรบกรณพมพแบบคอลมนเดยว และแบบสองคอลมน ตามล าดบ

จากนนจงพมพรายละเอยดของบทคดยอ บรรทดแรกพมพเยองไปทางดานขวา 1" และ 0.5" ส าหรบ กรณ พ ม พ แบบคอล มน เด ย ว และแบบสองคอล มน ตามล าด บ ใช อ กษรแบบ TH SarabunPSK ตวปกต ขนาด15 หรอ 16 พอยต โดยแตละยอหนาไมตองเพมระยะหางระหวางบรรทด (spacing = 0 พอยต)

ถดจากรายละเอยดของบทคดยอ เวนระยะดานบน 12 พอยต พมพตอดวย “ค าส าคญ” ใหตามดวยทวภาค (:) ตามดวยค าส าคญ ระหวางค าส าคญแตละค าใหคนดวยเครองหมายจลภาค (,) พมพชดซายของพนท พมพ ใช อกษรอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 15-16 พอยต (ดตวอยางในรปท 8.6)

8.5.4 การจดล าดบและการพมพหวขอ การก าหนดหวขอ (heading) คอสงชใหเหนถงเรองทบรรยายในรายงาน ท าใหผอานรบร

ไดสะดวกรวดเรว เนอหาทยาวอาจจะมหวขอรองตามสภาพความจ าเปน ส าหรบใหผอานพก ท าใหมจดหยดและจดเรมตนใหม และชวยใหผอานท าความเขาใจในเนอหาไดดยงขน

โดยทวไปหวเรองควรเปนค าทเปนนามหรอนามวล (noun phrase) แตหวเรองทเปนประโยคสน ๆ กอาจน ามาใชได ในการแบงแยกเนอความออกเปนตอน ๆ หากแบงละเอยดมากเกนไป จะท าใหผอานสบสนไดเชนกน มหวขอเรองทลดหลนตามล าดบเพยงสามหรอสหวขอกนาจะเพยงพอแลว (เชน เรมดวยหวขอใหญ หวขอรอง และหวขอรองถดมา) โดยอาจมหวขอยอยเสรมในแตละตอน (paragraph) เทาทจ าเปน หวขอยอยนจะไมมจ านวนทแนนอน และไมไดจดเรยงล าดบเชนเดยวกบหวขอเรองทกลาวขางตน เปนเพยงหวขอยอย ซงใชเพยงค า (term) หรอวลทอาจน ามากลาวซ ากบหวขอเรองทอยในอนดบเหนอกวา เชน อาย (age) สวนประกอบ (composition) และผลวเคราะหทางเคม (chemical analysis)

การจดล าดบหวขอทนยมกนโดยทวไป คอแบบทขนหวขอใหญกลางหนากระดาษ แบบหนงอาจมเลขก ากบหวขอ อกแบบหนงไมมเลขก ากบหวขอหรอก ากบบท หวขอตาง ๆ ทกหวขอใหใชอกษรตวหนา ไมตองขดเสนใต และมขนาดตวอกษรลดหลนลงมา แตทายสดจะตองไมเลกกวาตวอกษรของเนอความ

การจดรปแบบเอกสาร ควรจดวางโครงสรางใหเหมาะสมกบพนทการพมพตามทไดกลาวมาแลวขางตน เพอความสะดวกในการอานรายละเอยดตาง ๆ (เฉพาะบทน) คาตาง ๆ ทก าหนดถามเครองหมายวงเลบเหลยม “[ ]” ควบคดวยใหถอวาเปนคาทก าหนดไวตางหากส าหรบการพมพ 2 คอลมน เชน “ชอเรองใชอกษรตวหนาขนาด 22 [20] พอยต” หมายความวา ชอเรองใชอกษรตวหนาขนาด 22 พอยต ส าหรบการพมพแบบคอลมนเดยว หรอ 20 พอยต ถาเปนการพมพแบบสองคอลมน โดยมรายละเอยด (ดตวอยางในรปท 8.7) ดงน

หวเรอง รายงานแบบคอลมนเดยวใหเรมพมพบรรทดท 2 สวนรายงานแบบสองคอลมน ใหพมพตอจากขอความเดมโดยเพมระยะหางดานบนอก 18 พอยต ทงหมดจดกลางคอลมน และใช

106

ตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 22 [20] พอยต กรณภาษาองกฤษใหใชตวพมพใหญทงหมด

หวขอใหญ ให พมพชดขอบดานซายใตขอความเดม โดยเพมระยะหางดานบนอก 12 พอยตและดานลางอก 6 พอยต นอกจากกรณพมพตอจากหวเรองโดยไมมเนอเรองมาคนกลาง ใหเพมระยะหางดานบนเปน 18 [12] พอยต ใชอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 19 [18] พอยต กรณภาษาองกฤษใหใชตวพมพใหญเฉพาะอกษรตวแรก และเฉพาะค าทจ าเปนตองใชตวพมพใหญตามกฎเกณฑเทานน

หวขอรอง ใหพมพหางจากขอบดานซายประมาณ 0.5" [0.25"] เพมระยะดานบน 12 พอยตและดานลางอก 6 พอยต ใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 18 [17] พอยต กรณภาษาองกฤษใหใชตวพมพเชนเดยวกบทกลาวในหวขอใหญ

หวขอรองถดมา (1) ใหพมพหางจากขอบดานซายประมาณ 1" [0.5"] เพมระยะดานบน 12 พอยตและดานลางอก 6 พอยต ใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 17 [16] พอยต กรณภาษาองกฤษใหใชตวพมพเชนเดยวกบทกลาวในหวขอใหญ

หวขอรองถดมา (2) ใหพมพหางจากขอบดานซายประมาณ 1.5" [0.75"] เพมระยะดานบน 12 พอยตและดานลางอก 6 พอยต ตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 16 [15] พอยต กรณภาษาองกฤษใหใชตวพมพเชนเดยวกบทกลาวในหวขอใหญ

ยอหนา (paragraph) ถาอยใตหวเรองเพมระยะหางจากปกตอก 18 [12] พอยต สวนกรณทพมพถดจากหวขออน ๆ (ทงหวขอใหญและหวขอรอง) เพมระยะหาง 6 พอยต บรรทดแรกพมพเยองไปทางดานขวา 1" [0.5"] บรรทดตอมาพมพชดชายตามปกต แตละยอหนาของเนอหาไมตองเพมระยะหางระหวางบรรทด (spacing = 0 พอยต) ใหใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวปกต ขนาด 16 [15] พอยต

8.5.5 การพมพเอกสารอางอง การพมพ “เอกสารอางอง” ใหเรมพมพบรรทดท 2 ใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK

ตวหนา ขนาด 22 พอยต จดใหอยกลางหนากระดาษ บรรทดถดมาเวนระยะดานบน 18 พอยต เปนรายการเอกสารอางองตาง ๆ ใหใช

ตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวปกต ขนาด 13 พอยต โดยบรรทดแรกใหพมพชดดานซายของหนากระดาษ บรรทดตอไปเรมพมพใหตรงกบตวท 4 ของบรรทดแรก หรอหางจากดานซายประมาณ 0.25" จนจบขอความของเอกสารฉบบนน แลวจงเรมพมพเอกสารอางองฉบบใหมตอไปโดยใชหลกการเดม (ดตวอยางในรปท 8.8)

8.5.6 การพมพภาคผนวก การพมพ “ภาคผนวก” ใหเรมพมพบรรทดท 11 ใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK

ตวหนา ขนาด 36 พอยต จดใหอยกลางหนากระดาษ บรรทดถดมาเพมระยะดานบน 18 พอยต ใส ช อห วขอ ใช ต ว อกษรแบบ TH

SarabunPSK ตวหนา ขนาด 22 พอยต (ดตวอยางในรปท 8.9)

107

กรณเปนภาษาองกฤษใชค าวา “APPENDIX” หรอ (APPENDICES) ในกรณทมมากกวาหนงภาคผนวก

การล าดบภาคผนวก ในกรณทมมากกวาหนงภาคผนวก ใหพมพเรยงล าดบเปน ภาคผนวก ก (APPENDIX A) ภาคผนวก ข (APPENDIX B) ภาคผนวก ค (APPENDIX C) … ตอเนองกนไปจนหมด แตละภาคผนวกใหขนหนาใหมและพมพเลขหนาทกหนา กรณพมพทงดานหนาและดานหลง ใหจดวางแตละภาคผนวกไวในหนาทมเลขค (หรอดานขวามอรายงาน) เทานน

การล าดบตารางประกอบในภาคผนวก ใหล าดบตาราง ก, ตาราง ข,... เรยงล าดบไปจนภาคผนวก ใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาดเลกกวาเนอความ 1 พอยต ส าหรบตวอกษรทใชบรรยายภายในตาราง ควรใชขนาดใหเหมาะสม อาจเลกกวาอกษรเนอความกไดแตตองอานไดชดเจน (ดตวอยางในรปท 8.10)

ส าหรบกรณมหลายตาราง ควรเรยงล าดบตามภาคผนวก และมตวเลขตอทาย คนดวยเครองหมายยตภงค (-) เชน ตารางท ก-1, ตารางท ก-2,…เรยงล าดบไปจนจบแตละภาคผนวก ใชตวอกษรแบบ TH SarabunPSK ตวหนา ขนาด 16 พอยต ส าหรบตวอกษรทใชบรรยายภายในตาราง ควรใชขนาดใหเหมาะสม อาจเลกกวาอกษรเนอความกไดแตตองอานไดชดเจน (ดตวอยางในรปท 8.11)

108

รปท 8.1 ตวอยางการจดพมพรายงานแบบคอลมนเดยว

109

รปท 8.2 ตวอยางการจดพมพรายงานแบบสองคอลมน

110

รปท 8.3 ตวอยางการจดพมพหนาปกนอกและหนาปกในของรายงาน

111

รปท 8.4 ตวอยางการจดพมพหนาถดจากปกในของรายงาน

112

รปท 8.5 ตวอยางการจดพมพหนาสารบญของรายงาน

113

รปท 8.6 ตวอยางการจดพมพหนาบทคดยอของรายงาน

114

รปท 8.7 ตวอยางการพมพหนาเนอเรองของรายงาน

115

รปท 8.8 ตวอยางการจดพมพหนาเอกสารอางองของรายงาน

116

รปท 8.9 ตวอยางการจดพมพหนาภาคผนวก

117

รปท 8.10 ตวอยางการจดพมพหนาภาคผนวกของรายงานแบบตารางเดยว

118

รปท 8.11 ตวอยางการจดพมพหนาภาคผนวกของรายงานแบบหลายตาราง

119

บทท 9 บทสรป

คมอการเขยนรายงานการส ารวจแรฉบบนไดจดท าขนโดยมวตถประสงคเพอใชเปนแนวทางในการเขยนรายงานการส ารวจแร ซงสามารถน าไปใชเปนเอกสารอางองในการปฏบตงาน และเปนสอองคความรและเครองมอในการถายทอดและเผยแพรองคความร เพอเปนประโยชนในการเพมประสทธภาพของวธปฏบตงานใหเปนระบบและมมาตรฐาน รวมไปถงการพฒนาบคลากรดานทรพยากรแร

กระบวนการจดท าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรฉบบน เปนการพฒนาตอเนองและปรบปรงเนอหาจากมาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (สบศกด ศลโกสม และคณะ, 2554) รวมถงการทบทวนขอก าหนดจากเอกสารเดมทเคยมการจดท าและก าหนดใชในอดต ไดแก คมอการเขยนรายงานเศรษฐธรณวทยา (คณะกรรมเอกสารทางวชาการ, 2539, 2542) โดยเนอหาของคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรท ไดจดท าขนน ไดรบการพจารณาและตรวจสอบ ใหขอคดเหนและขอเสนอแนะในการแกไขเพมเตมโดยคณะกรรมการตรวจสอบเอกสารทางวชาการ ทไดมการแตงตงขนเพอก าหนดรปแบบ แนวทางในการจดท ารายงานและเอกสารทางวชาการของส านกทรพยากรแรใหเปนระบบ ตามค าสงส านกทรพยากรแรท 5/2559 ลงวนท 7 ตลาคม 2559 สาระส าคญของเนอหาของคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรทมการปรบปรงแกไขเพมเตมจากตนฉบบเดม สรปไดดงน

1) แกไขปรบปรงเนอหาของการแบงประเภทและมาตรฐานโครงสรางของรายงานและเอกสารทางวชาการดานทรพยากรแร โดยจะแบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก (1) รายงานวชาการ (2) รายงานความกาวหนา (3) รายงานขอมลทรพยากรแร (4) เอกสารเผยแพรทรพยากรแร และ (5) สมดแผนท แผนท และแผนภมทรพยากรแร เพอใหครอบคลมยงขน

2) แกไขปรบปรงเนอหาของหลกเกณฑการเขยนรายงานการส ารวจแร โดยไดตรวจสอบและแกไขความถกตองของเนอหา เพมหลกเกณฑการใชภาษาพรอมแสดงตวอยางประกอบ เพมเตมตวอยางการเขยนศพทบญญตชอแรและศพทบญญตชอธาต รวบรวมและเพมค าจ ากดความตามกฎหมาย ค าศพทดานแรทเกยวของและนยาม ใหมความครบถวนสมบรณยงขน

3) แกไขปรบปรงเนอหาของมาตรฐานเนอหาของรายงานการส ารวจแร โดยมสวนประกอบหลก ไดแก บทน า ผลการศกษาทมมากอน วธการส ารวจ ธรณวทยา ธรณวทยาแหลงแร การก าหนดขอบเขตและการประเมนปรมาณทรพยากรแร สถานการณแร บทวจารณ บทสรป ขอคดเหนและเสนอแนะ โดยในสวนการประเมนปรมาณทรพยากรแรไดเพมเตมการจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 ซงเปนมาตรฐานสากลทพฒนาขนโดยองคการสหประชาชาต และไดเพมขอก าหนดทเปนมาตรฐานสากล ไดแก การจ าแนกทรพยากรแรแรตามระบบ UNFC-2009 (United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserve and Resource 2009, incorporating Specification for its Application)

4) แก ไขปรบปรง เนอหาของการอางองและการเขยนรายการเอกสารอางอง โดยก าหนดใหใชตามแบบ APA ฉบบพมพครงท 6 พรอมแสดงตวอยาง

5) แกไขปรบปรงเนอหาของรปแบบการจดพมพรายงาน โดยไดมการตรวจสอบและแกไขความถกตองของเนอหา รวมถงไดมการทบทวนแกไขและก าหนดรปแบบการจดพมพรายงานเพมเตม เชน การล าดบเลขหนาและการใสเลขหนา การพมพภาพประกอบและตาราง การพมพภาคผนวก

120

อยางไรกตามหวขอการจดท าแผนทซ ง เปนสวนหน งของ เนอหาในการจดท าภาพประกอบในคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรฉบบน เปนการก าหนดหลกเกณฑในภาพรวมเบองตนเทานน ทงนการจดท าขอก าหนดและหลกเกณฑการจดท าแผนททรพยากรแร เปนการเฉพาะลงไปจะมรายละเอยดคอนขางมาก จงควรมการพฒนาและจดท าคมอการจดท าแผนททรพยากรแรเปนกรณเฉพาะเพมเตมตอไป

นอกจากนการน าคมอการเขยนรายงานการส ารวจแรฉบบนมาก าหนดใชอาจประสบปญหาและอปสรรคในระยะเรมตน ทงน เนองมาจากการน า หลกการจ าแนกทรพยากรแรตามมาตรฐานสากล UNFC-2009 และหลกการอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองตามแบบ APA 6th Ed. มาก าหนดใชเปนเรองใหม ซงผใชอาจยงไมเขาใจหลกการและไมคนเคย ดงนนจงมความจ าเปนทจะตองมการเผยแพรคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร พรอมกบ การเสรมสรางองคความร เกยวกบมาตรฐานสากลดงกลาว และตองสงเสรมใหมการทดลองใช ประเมน ทบทวนและแกไข ซงตองใชเวลาในการด าเนนการอยางตอเนอง รวมไปถงตองมกระบวนการและกลไกผลกดนใหคมอการเขยนรายงาน การส ารวจแรไดรบการยอมรบในวงกวางและเปนมาตรฐานตอไป

121

เอกสารอางอง

กรมทรพยากรธรณ . (2550). ธรณวทยาประเทศไทย (พมพคร ง ท 2 ฉบบปรบปรง ). กรง เทพฯ : กรมทรพยากรธรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 628 หนา. (2558). กรอบการจ าแนกของสหประชาชาต ส าหรบปรมาณส ารองและทรพยากรพลงงานฟอสซลและแร

2009 ขอก าหนดรวมส าหรบการประยกตใช. กรงเทพฯ: กองอนรกษและจดการทรพยากรธรณ, กรมทรพยากรธรณ. 57 หนา. กรมโลหกจ. (2505). ดบก. กรงเทพฯ: โรงพมพพระจนทร. 434 หนา. คณะกรรมเอกสารทางวชาการ. (2539). คมอการเขยนรายงานเศรษฐธรณวทยา (รายงานเศรษฐธรณวทยา ฉบบท 2/2539).

กรงเทพฯ: กองเศรษฐธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ. 119 หนา. (2542). คมอการเขยนรายงานเศรษฐธรณวทยา (รายงานวชาการฉบบท กศ 4/2542). กรงเทพฯ: กอง

เศรษฐธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ. 117 หนา. คณะท างานก าหนดแนวทางการประเมนปรมาณทรพยากรแรของส านกทรพยากรแร . (2559). การจ าแนกทรพยากรแรตามระบบ

UNFC-2009 (United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserves and Resources 2009 incorporating Specifications for its Application, ECE 2013). กรงเทพฯ: ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ . 64 หนา.

คณะท างานจดท าแผนททรพยากรแร. (2542). คมอการจดท าแผนททรพยากรแร มาตราสวน 1:250,000. กรงเทพฯ : กองเศรษฐธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ. 108 หนา.

นาว พชยกล. (2531). แหลงถานหนแองเวยง. เอกสารเสนอในการประชมเหมองแรประจ าป 2531, 17-19 สงหาคม 2531, ณ โรงแรมอนทรารเจนท. กรงเทพฯ: กรมทรพยากรธรณ. น.197-208.

นนนทพร ธนะกลบรภณฑ . (2558). การอางองและการเขยนรายการเอกสารอางองตามแบบ APA ฉบบพมพครง ท 6. นนทบร: ส านกบรรณสารสนเทศ มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช, 76 หนา.

ราชบณฑตยสถาน . (2551). ศพทบญญตชอแรและศพทบญญตชอธาต (พมพครงท 3). กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน . 80 หนา. (2554). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554 พมพเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

เนองในโอกาสพระราชพธมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธนวาคม 2554. กรงเทพฯ : นานมบคสพบลเคชนส จ ากด. 1,544 หนา.

(2554). พจนานกรมศพทแรและอญมณ (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน. 278 หนา. (2558). พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2558 (พมพคร ง ท 2). กร งเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 890 หนา. เรองศกด วชรพงศ และ ขวญชย ลเผาพนธ (บรรณาธการ). (2550). ความรพนฐานวศวกรรมเหมองแร. กรงเทพฯ: สมาคม

วศวกรเหมองแรไทย. 417 หนา. สบศกด ศลโกสม, สภาภรณ วรกนก, และ อรพนท รจรานพงศ. (2554). มาตรฐานคมอการเขยนรายงานการส ารวจแร (รายงานวชาการ ฉบบท สทร 3/2554). กรงเทพฯ: ส านกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ. 98 หนา. สพตรา วฒชาตวาณช, พชระ จรยาวฒน, เพชรเฮยง ทรพยทววง, นมตร ศรคลง, ปานใจ สารพนโชตวทยา, รชฏ มตวงศ ,

และ กงดาว เคลอบทอง. (2552). แร (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : กรมทรพยากรธรณ. 320 หนา. สรพล อารยกล. (2524). การใชธรณสถตในการค านวณแหลงแร. ใน การประชมวชาการดานการเหมองแร ครงท 1 (28-29

พฤษภาคม 2524). น.51-60. ส านกทรพยากรแร. (2552). คมอการปฏบตงานส ารวจจดท าขอมลทรพยากรแรรายจงหวด . กรงเทพฯ: กรมทรพยากรธรณ.

36 หนา. ส านกธรณวทยา. (2556). คมอการส ารวจท าแผนทธรณวทยา. กรงเทพฯ: กรมทรพยากรธรณ. 100 หนา. David, M. (1977). Geostatistical ore reserve estimation. Amsterdam: Elsevier Scientific Publishing Company. 379 p. Deer, W. A., Howie, R. A., & Zussman, J. (1966). An introduction to the rock-forming minerals. New York: Wiley.

528 p.

122

Economic Commission for Europe (ECE). (2013). United Nation Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserves and Resources 2009 incorporating Specifications for its Application. ECE Energy Series No. 42, Economic Commission for Europe, United Nations, 57 p.

Green, M.W., Mytton, J.W., Sandberg, D.T., & Gardner, N.K. (1991). Geologic framework and major coal-bearing Formations of the San Juan Basin. In C.L., Molmia, D. A. Jobin, J. T. O Conner and F. E. Kottlowski (Eds), Coalfields of New Mexico : Geology and resources (U.S. Geological Survey Bulletin 1972). 14 p.

Hansen, W.R. (1991). Suggestions to authors of the reports of the United States Geological Survey (7th ed.). Wastington D.C.: U.S. Government Printing Office. 289 p.

International Atomic Energy Agency (IAEA). (1985). Methods for the estimation of uranium ore reserves: an introduction manual (Technical report series no. 255). Vienna: IAEA. 92p.

Keckler, D. (1995). The surfer manual. Colorado: Golden Software Inc. p.15-1-15-10. Whitney, L. D. and Evans, W. B. (2010). Abbreviation for names of rock-forming minerals. American Mineralogist,

95, pp. 185-187.

ภาคผนวก

125

แบบบนทกขอมลการจาแนกทรพยากรแรตามระบบ UNFC-2009 (United Nations Framework Classification for Fossil Energy and Mineral Reserves and Resources 2009

incorporating specifications for its application, ECE 2013) ชองาน/โครงการ: ชนดแร: ปรมาณแร: คณภาพแร:

(cut of grade) ผประเมน: วนททาการประเมน :1. เกณฑการพจารณาดานความเปนไปไดทางเศรษฐกจและสงคม (Economic and social viability: E) E1 การผลตและจาหนายไดรบการยนยนวาสามารถดาเนนการเชงเศรษฐกจได E1.1 การผลตและจาหนายมความคมคาบนพนฐานของเงอนไขตลาดปจจบนและเงอนไขสมมตฐานทสมจรงของตลาดในอนาคต  E1.2 การผลตและจาหนายไมมความคมคาบนพนฐานของเงอนไขตลาดปจจบน และเงอนไขสมมตฐานทสมจรงของตลาดในอนาคต

แตทาใหสามารถดาเนนการไดโดยการสนบสนนของรฐบาล และ/หรอการชดเชยอน ๆ

E2 การผลตและจาหนายคาดวาสามารถดาเนนการเชงเศรษฐกจไดในอนาคตอนใกลE3 การผลตและจาหนายคาดวาไมสามารถเปนไปไดในเชงเศรษฐกจในอนาคตอนใกล หรอเรวเกนไปสาหรบการประเมนความเปนไปได ทางเศรษฐกจ E3.1 ปรมาณทคาดหมายจะทาการผลต แตไมไดมไวจาหนาย E3.2 ขณะนยงไมสามารถระบความเปนไปไดทางเศรษฐกจในการผลต เนองจากขอมลไมเพยงพอ (เชน ยงอยในชวงการสารวจ) E3.3 บนพนฐานของเงอนไขสมมตฐานทสมจรงของตลาดในอนาคต ถอวาตอนนยงไมมโอกาสทเหมาะสมสาหรบการผลตและจาหนาย

ทคมคาทางเศรษฐกจในอนาคตอนใกล

2. เกณฑการพจารณาสถานภาพและความเปนไปไดของโครงการ (Feasibility and field project status: F) F1 ความเปนไปไดของการผลต โดยโครงการพฒนาหรอการทาเหมองทกาหนดไดรบการยนยน F1.1 กาลงดาเนนการผลต F1.2 ไดรบอนมตดานเงนทนและกาลงเรมดาเนนโครงการพฒนา หรอการทาเหมอง F1.3 การศกษาอยางละเอยดเสรจสมบรณเพยงพอสาหรบการแสดงความเปนไปไดในการผลต โดยการพฒนาโครงการหรอ

ทาเหมองตามทกาหนดไว F2 ความเปนไปไดของการผลต โดยโครงการพฒนาหรอการทาเหมองทกาหนดตองไดรบการประเมนเพมเตม F2.1 กจกรรมซงดาเนนตามแผนการพฒนาดาเนนไปอยางตอเนองแสดงใหเหนถงการพฒนาในอนาคตอนใกล F2.2 กจกรรมซงดาเนนตามแผนการพฒนาถกระงบ และ/หรอ มการแสดงใหเหนวาการพฒนาในเชงพาณชยอาจตองลาชาอยางมนยสาคญ F2.3 ไมมแผนการพฒนา หรอแผนการเกบขอมลเพมเตมทเปนปจจบนเนองจากมศกยภาพทจากดF3 ความเปนไปไดของการผลต โดยโครงการพฒนาหรอการทาเหมองทกาหนดไมสามารถประเมนไดเนองจากขอมลดานเทคนคทจากด F3.1 การศกษาธรณวทยาในพนทกาหนด และการสารวจบงชถงศกยภาพของแหลงทมความมนใจพอทจะใหทาการเจาะหรอตรวจสอบ

เพอยนยนรปราง คณภาพ และปรมาณ ของแหลงแรทสามารถประเมนความเปนไปไดในการผลต F3.2 การศกษาธรณวทยาในพนท และการสารวจบงชถงศกยภาพทจะพบแหลงแรหนงแหลงหรอมากกวาในพนทสารวจ แตยงตองการ

ขอมลเพมเตม และ/หรอตองการการประเมน เพอใหมความมนใจพอทจะใหทาการเจาะหรอตรวจสอบ เพอยนยนรปราง คณภาพ และปรมาณของแหลงแรทสามารถประเมนความเปนไปไดในการผลต

F3.3 เปนชวงตนของโครงการสารวจแร ศกยภาพการคนพบแหลงในพนทสารวจอาจอางองจากการศกษาขอมลธรณวทยาทวไป F4 ไมมการระบโครงการพฒนาหรอการทาเหมองใด ๆ F4.1 เทคโนโลยทจาเปนสาหรบการผลตปรมาณบางสวนหรอทงหมด เปนเทคโนโลยทกาลงพฒนาในปจจบน

การศกษานารองประสบผลสาเรจแลวในแหลงอน ๆ แตยงไมไดแสดงใหเหนถงความเปนไปไดในทางเทคนคสาหรบรปแบบและ ธรรมชาตของแหลงทโภคภณฑหรอผลตภณฑตงอย

F4.2 เทคโนโลยทจาเปนสาหรบการผลตปรมาณบางสวนหรอทงหมด เปนเทคโนโลยทกาลงวจยอยในปจจบน แตยงไมมการศกษานารองทประสบผลสาเรจ

F4.3 เทคโนโลยทจาเปนสาหรบการผลตปรมาณบางสวนหรอทงหมด เปนเทคโนโลยทยงไมมการวจย หรอพฒนาในปจจบน

สานกทรพยากรแร กรมทรพยากรธรณ 

แผน 1/2

126

3. เกณฑการพจารณาดานความรทางธรณวทยา (Geological knowledge: G)G1 ปรมาณแรทพบสามารถประมาณการไดดวยความมนใจระดบสง (ปรมาณทรพยากรแรตรวจวด: Measured mineral resource)G2 ปรมาณแรทพบสามารถประมาณการไดดวยความมนใจระดบปานกลาง (ปรมาณทรพยากรแรบงช: Indicated mineral resource)G3 ปรมาณแรทพบสามารถประมาณการไดดวยความมนใจระดบตา (ปรมาณทรพยากรแรอนมาน: Inferred mineral resource) G4 ปรมาณแรทประมาณการเบองตนโดยอาศยหลกฐานทางออม G4.1 การประเมนปรมาณแรจากพนทศกยภาพทางแรทประมวลผลจากหลกฐานทางออมและการสารวจภาคสนามเบองตน G4.2 การประเมนปรมาณแรจากพนทศกยภาพทางแรทประมวลผลจากหลกฐานทางออม

4. การรวมชดรหส UNFC-2009 (E-F-G) : 5. การจาแนกชนทรพยากรแร

ชน ทรพยากรแรหลก

ประเภทปรมาณแร ชนทรพยากรแรยอย ชดรหส

UNFC-2009 E F G

1. โครงการ คมคาเชงพาณชย (commercial projects)

ปรมาณสารองแรตรวจพสจน (proved reserve)ปรมาณสารองแรเปนไปได (probable reserve)

กาลงผลต 1 1.1 1,2,3

อนมตเพอพฒนาแลว

1 1.2 1,2,3

พจารณาเพอพฒนาแลว

1 1.3 1,2,3

2. โครงการ ทมศกยภาพ คมคาเชงพาณชย (potentially commercial projects)

ปรมาณทรพยากรแรทมการศกษาความเปนไปไดในการทาเหมอง(measured mineral resource with feasibility study done) ปรมาณทรพยากรแรทมการศกษาความเปนไปไดในการทาเหมองเบองตน (measured or indicated mineral resource with prefeasibility study done)

อยระหวางรอการพฒนา

2 2.1 1,2,3

การพฒนาหยดชะงก

2 2.2 1,2,3

3. โครงการ ไมคมคาเชงพาณชย (non commercial projects)

ปรมาณทรพยากรแรทไมคมคาเชงพาณชย(non commercial mineral resource)

การพฒนาไมชดเจน

3.2 2.2 1,2,3

การพฒนาเปนไปไมได

3.3 2.3 1,2,3

4. โครงการสารวจ (exploration projects)

ปรมาณทรพยากรแรตรวจวด (measured mineral resource) โครงการสารวจ 3.3 3 1ปรมาณทรพยากรแรบงช (indicated mineral resource) โครงการสารวจ 3.3 3 2ปรมาณทรพยากรแรอนมาน (inferred mineral resource) โครงการสารวจ 3.3 3 3ปรมาณทรพยากรแรเบองตน (rough inferred mineral resource)

โครงการสารวจ 3.3 3 4

5. ปรมาณเสรมในแหลงรวมกบ แหลงทมศกยภาพ (additional quantities in place)

ปรมาณเสรมในแหลง (additional quantities in place) ไมมการระบ โครงการพฒนาหรอ การทาเหมองใด ๆ

3.3 4 1,2,3,4

แผน 2/2